Evaluatie vrijwilligerscentrale Vaals Conceptrapport Gemeente Vaals

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Evaluatie vrijwilligerscentrale Vaals Conceptrapport Gemeente Vaals"

Transcriptie

1 Evaluatie vrijwilligerscentrale Vaals Conceptrapport Gemeente Vaals BMC Onderzoek Datum 16 mei 2014 Barbara Wapstra-van Damme Anouk Olsthoorn Projectnummer: Correspondentienummer: DH

2 INHOUD HOOFDSTUK 1 INLEIDING Context van het vrijwilligerswerk Aanleiding en doel Onderzoeksopzet Leeswijzer 4 HOOFDSTUK 2 VRIJWILLIGERSWERK IN VAALS De vrijwilligerscentrale Vaals Het vrijwilligerswerk 7 HOOFDSTUK 3 BEMIDDELING EN ONDERSTEUNING Bemiddeling Cursusaanbod Waardering Ondersteuning van vrijwilligers Ondersteuning van vrijwilligersorganisaties 15 HOOFDSTUK 4 SPECIFIEKE VORMEN VAN VRIJWILLIGERSWERK Geleid vrijwilligerswerk Maatschappelijke stage 19 HOOFDSTUK 5 PROJECTEN Vaals Helpt De Ontmoeting Vrijwilligerswerk in een commerciële omgeving Verdringing van betaald werk Nieuwe doelgroepen Cultuur 25 HOOFDSTUK 6 SAMENVATTING, CONCLUSIE EN KANSEN VOOR DE TOEKOMST Samenvatting Aansluiting vrijwilligerscentrale op Wmo-doelstelling Kansen voor de toekomst 28

3 Hoofdstuk 1 Inleiding Voor u ligt het rapport Evaluatie Vrijwilligerscentrale Vaals. In dit hoofdstuk gaan we in op de aanleiding en doelstelling van het onderzoek (paragraaf 1.2) en de onderzoeksopzet (paragraaf 1.3). Allereerst starten we met een schets van de context van het vrijwilligerswerk als onderdeel van de Wmo en de belangrijkste ontwikkelingen op dit terrein (paragraaf 1.1). 1.1 Context van het vrijwilligerswerk De vrijwillige inzet van burgers vormt een onmisbaar deel van de civil society. De civil society draait om vrijwillige inzet, die niet voortvloeit uit gezin, familie, vrienden, overheid of het bedrijfsleven. Het verwijst naar een deel van de samenleving waarin burgers, georganiseerd of ongeorganiseerd, voor elkaar klaar staan. De burger doet op deze manier zelf mee maar draagt ook bij aan het meedoen van kwetsbare groepen. Vrijwillige inzet vormt zoals gezegd een onmisbaar deel in onze samenleving, de motieven om vrijwilligerswerk te doen zijn echter van diverse aard. Mensen kunnen het doen omdat het voldoening geeft, omdat het moet (scholieren in het kader van maatschappelijke stages) en vanuit eigenbelang (het opbouwen van een CV). Niettemin gaat het steeds om werk dat in enig georganiseerd verband onverplicht en onbetaald wordt verricht ten behoeve van anderen of de samenleving (definitie SCP, Dekker 1994). De Wet maatschappelijke ondersteuning leunt sterk op het idee van de civil society en probeert deze wettelijk inhoud te geven. Burgers zijn in eerste instantie zelf, samen met hun netwerk, verantwoordelijk voor het meedoen aan de samenleving alvorens zich tot de overheid te wenden. De gemeente is geen onderdeel van deze civil society, maar de gemeente kan wel een grote rol spelen bij de opbouw en het onderhouden van de civil society. De gemeente kan de juiste voorwaarden scheppen en de partijen (individuen en organisaties) samenbrengen. Het is ook een taak van de overheid om het vrijwilligerswerk te (onder)steunen en te waarderen. Voor de Wmo is een nieuw wetsvoorstel gemaakt (Wmo 2015). Deze conceptwettekst geeft op een nieuwe manier invulling aan de maatschappelijke ondersteuning omdat deze toegesneden moet zijn op de aanstaande decentralisaties in het sociale domein. De rol van de gemeente op het gebied van vrijwilligerswerk wordt wederom expliciet als een belangrijke taak voor gemeenten beschreven. De regering probeert aan te sturen op een situatie waarin het vrijwilligerswerk wordt ondersteund en de positie van vrijwilligers wordt verstevigd, dat 130

4 vrijwilligersorganisaties worden betrokken bij de beleidsplannen rondom de nieuwe invulling van de Wmo en dat vrijwilligerswerk ondersteuning kan bieden aan mantelzorgers. Aan de andere kant kan, zoals omschreven in de memorie van toelichting, vrijwilligerswerk ook worden gezien als een middel voor kwetsbare burgers om hen een daginvulling te bieden en zodoende de ervaren kwaliteit van leven te verbeteren. Het vrijwilligerswerk is in dat opzicht tweeledig. Het dient een doel voor de maatschappij, maar het kan ook een doel dienen voor diegene die het vrijwilligerswerk uitvoert. Het vrijwilligerswerk staat onder druk. Een groot deel van de bestaande vrijwilligers wordt gevormd door 55-plussers en er is weinig aanwas van jongere vrijwilligers. Er komt steeds meer nadruk op arbeidsparticipatie waardoor er voor mensen steeds minder mogelijkheden zijn om regelmatig en langdurig vrijwilligerswerk te doen. De flexibilisering van het vrijwilligerswerk brengt veranderende eisen aan vrijwilligersorganisaties en de vrijwilliger, maar het kan juist ook kansen bieden. Daarnaast neemt, met name in de zorg en persoonlijke dienstverlening, het beroep op vrijwilligers toe om de professionele zorg betaalbaar te houden. Dit zien we ook terug in de voorstellen voor de Wmo Daarnaast krijgen gemeenten nieuwe taken op het gebied van dagbesteding en participatie om te zorgen voor een zinvolle dagbesteding van kwetsbare burgers. Vrijwilligerswerk staat dus prominent op de politieke agenda in het denken over de participatiesamenleving, waarin verwacht wordt dat burgers hun verantwoordelijkheid nemen voor hun eigen leven en hun omgeving. De verwachtingen van vrijwilligers zijn hoog. Het is aan gemeenten om deze ontwikkelingen, alsmede de lokale situatie, in kaart te brengen, te vertalen in een visie op het vrijwilligerswerk en een gepast aanbod neer te zetten vanuit ondersteunende organisaties. Het roept ook nieuwe vraagstukken op. Binnen welke kaders kan en mag vrijwilligerswerk als doel en als middel worden ingezet? De beantwoording van dit vraagstuk is ook onderdeel van de ontwikkeling die gemeenten doormaken. Een brede benadering en positionering van het vrijwilligerswerk binnen gemeenten is een onderdeel van, maar ook een opmaat voor de opgave voor de transities binnen het sociale domein van gemeenten. 1.2 Aanleiding en doel In de gemeente Vaals is sinds enkele jaren een vrijwilligerscentrale actief. Dit steunpunt vormt een belangrijke rol binnen het Wmo-beleid in de gemeente Vaals. Naast de bemiddelingsfunctie is de vrijwilligerscentrale in de gekantelde Wmo actief via Vaals Helpt, waarbij hulp wordt geboden aan inwoners om langer zelfstandig te kunnen wonen, onder andere door vrijwilligers in een uitkeringssituatie. Ook zorgt de vrijwilligerscentrale voor de bemiddeling van maatschappelijke stages. 230

5 Vooralsnog ontvangt de gemeente hiervoor subsidie van de provincie. Vanaf 1 oktober 2015 eindigt deze subsidie waarschijnlijk. Voor de gemeente is dit het moment om de meerwaarde van de vrijwilligerscentrale te evalueren. De centrale vraag is dan ook wat het belang is van de vrijwilligerscentrale voor Vaals. Om antwoord te kunnen geven op deze vraag zal inzichtelijk gemaakt worden wat de activiteiten zijn van de vrijwilligerscentrale, in hoeverre deze bijdragen aan de doelstellingen van het Wmo-beleid van de gemeente, wat de ervaringen zijn van de gebruikers van de vrijwilligerscentrale en welke maatschappelijke effecten teweeg worden gebracht. In de aansturing en uitvoering van de vrijwilligerscentrale is sprake van samenwerking met enkele gemeenten in de regio. In dit onderzoek richten we ons op de vrijwilligerscentrale in de gemeente Vaals. De kernvraag van het onderzoek luidt als volgt: Wat is de meerwaarde van de vrijwilligerscentrale voor Vaals? Deze kernvraag wordt verder uitgewerkt in de volgende subvragen: 1. Wat zijn de activiteiten van de vrijwilligerscentrale en in hoeverre dragen de activiteiten bij aan de doelstellingen van het Wmo-beleid? 2. Wat zijn de ervaringen van gebruikers van de vrijwilligerscentrale? Gemeenten zijn in het kader van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) verplicht om jaarlijks een tevredenheidsonderzoek onder vragers van maatschappelijke ondersteuning uit te voeren. Het staat gemeenten vrij om een doelgroep te kiezen, zoals burgers die vrijwillige inzet leveren. Binnen de Wmo zijn deze burgers een belangrijke doelgroep. Zij vormen het sociale kapitaal en zijn belangrijk voor zowel de samenleving als het individu. Een onderdeel van dit onderzoek is de tevredenheid van vrijwilligers over de ondersteuning door de vrijwilligerscentrale. Hiermee voldoet dit onderzoek ook aan de wettelijke verplichting om een onderzoek uit te voeren naar de tevredenheid van vragers van maatschappelijke ondersteuning (Wmo, artikel 9). 1.3 Onderzoeksopzet Bij de beantwoording van de onderzoeksvragen is gekozen voor een kwalitatieve aanpak. Door middel van interviews, het raadplegen van bestaande documenten en gesprekken met de medewerkers van de vrijwilligerscentrale is in beeld gebracht wat de activiteiten zijn van de vrijwilligerscentrale en wat de ervaringen van de betrokkenen zijn met de dienstverlening vanuit de vrijwilligerscentrale. Interviews zijn gehouden met de volgende doelgroepen: Reguliere vrijwilligers, zowel vrijwilligers die via de vrijwilligerscentrale bemiddeld zijn als vrijwilligers die dit buiten de vrijwilligerscentrale om doen. Vrijwilligers die een cursus gevolgd hebben. Vrijwilligers met een uitkering die via de sociale dienst (Pentasz) naar de vrijwilligerscentrale verwezen zijn (geleide vrijwilligers). 330

6 Vrijwilligers die een vrijwilligersorganisatie of vereniging vertegenwoordigen. Professionals die beroepsmatig met de vrijwilligerscentrale te maken hebben (middelbare school, sociale dienst, ondersteuner Provinciaal Overleg Vrijwilligerswerk Limburg, beleidsmedewerker van de gemeente, zorginstelling). De interviews waren kwalitatief van aard en zijn gevoerd aan de hand van een checklist. De meeste interviews zijn face-to-face gedaan en vonden plaats bij de vrijwilligerscentrale. De vrijwilligerscentrale heeft zorg gedragen voor het uitnodigen van de respondenten en een warme ontvangst met koffie en gebak. De duur van de interviews varieerde van 20 minuten tot anderhalf uur. Een klein deel van de interviews is telefonisch gedaan. Dit was met name aan de orde bij de cursisten. In tabel 1 staat een overzicht van de respondenten. Tabel 1 Respondenten Face-to-face Telefonisch Totaal Individuele/reguliere vrijwilligers Vrijwilligers die een vrijwilligersorganisatie vertegenwoordigen 6 6 Professionals Vrijwilligers via Pentasz 6 6 Cursisten 6 6 Totaal Met de verhalen van de respondenten is een goed beeld verkregen van de ervaringen met de vrijwilligerscentrale. In de interviews zijn de volgende onderwerpen aan de orde gekomen: Wat vinden ze van de ondersteuning van de vrijwilligerscentrale? Wat heeft dat voor hen betekend? Wat is de betekenis van het vrijwilligerswerk? Welke ondersteuning heeft men nodig? Hoe is de bekendheid van de vrijwilligerscentrale? Welke verbetermogelijkheden zijn er voor de vrijwilligerscentrale? 1.4 Leeswijzer In de volgende hoofdstukken is er voor gekozen om per thema te rapporteren. Per thema wordt ingegaan op de activiteiten en ervaringen. Indien aan de orde worden daarbij ook direct aanbevelingen gedaan (weergegeven in een oranje kader). In het laatste hoofdstuk worden de samenvatting en conclusie op hoofdlijnen gegeven met een doorkijk naar kansen die er voor de toekomst liggen. In de tekst is gebruikgemaakt van citaten van respondenten, deze zijn cursief weergegeven. 430

7 Hoofdstuk 2 Vrijwilligerswerk in Vaals 2.1 De vrijwilligerscentrale Vaals De vrijwilligerscentrale Vaals vervult een voortrekkersrol binnen de Regionale vrijwilligerscentrale Heuvelland. Dit is een samenwerking tussen de gemeenten Vaals, Gulpen-Wittem en Valkenburg a/d Geul en voor de maatschappelijke stage Meerssen. De deelnemende gemeenten hebben een eigen frontoffice en een gezamenlijke backoffice die vanuit Vaals aangestuurd wordt. De drie gemeenten creëren via de vrijwilligerscentrale een structurele basis voor de vrijwillige inzet en geven inhoud aan het begrip 'civil society' of burgerkracht. De doelstellingen van de vrijwilligerscentrale zijn: Versterken en faciliteren van een lokale en regionale vrijwilligersstructuur. Stimuleren en activeren van burgers bij hun directe leefomgeving. Ondersteunen van burgerinitiatieven. Participatie van burgers met een afstand tot de arbeidsmarkt middels vrijwilligerswerk. Initiatieven en projecten ten behoeve van jongerenparticipatie in het vrijwilligerswerk. Leveren van een bijdrage aan de specifieke Wmo-doelen. De werkzaamheden van de vrijwilligerscentrale zijn te clusteren rond de vijf basisfuncties lokale ondersteuning vrijwilligerswerk welke als richtinggevend kader door de staatssecretaris geformuleerd zijn 1, dit zijn: Vertalen Verbinden en makelen Versterken Verbreiden Verankeren Nieuwe (en bestaande) maatschappelijke ontwikkelingen vertalen in een visie en in concreet beleid. Het maken van verbindingen tussen verschillende partijen om maatschappelijke thema s op te pakken. Door middel van een makelaar komen partijen tot een samenwerkingsrelatie en worden (nieuwe) vrijwilligers en leerlingen in het kader van maatschappelijke stages toegeleid naar vrijwilligerswerk. Ondersteuningsstructuur voor het doelmatig ondersteunen en versterken van vrijwilligers en vrijwilligersorganisaties. Onder de aandacht brengen van het brede scala van vrijwilligerswerk. Mooie voorbeelden kunnen (nieuwe) vrijwilligers inspireren en wellicht verleiden tot het doen van vrijwilligerswerk. Ook de waardering voor vrijwilligers is van groot belang. Alle succesvolle aanpakken, goede voorbeelden, kennis en ervaring moeten worden vastgelegd zodat een goede uitvoering van het vrijwilligerswerk meer en meer geborgd is. 1 Op dit moment wordt bekeken of met de nieuwe Wmo bijstelling van deze basisfuncties nodig is. 530

8 Voor een uitgebreide beschrijving van de activiteiten van de vrijwilligerscentrale in 2013 verwijzen we naar het jaarverslag Op de belangrijkste activiteiten wordt in de volgende paragrafen ingegaan. Nadere informatie over de vrijwilligerscentrale is ook te vinden op hun website ( of Ervaringen vrijwilligerscentrale De medewerkers van de vrijwilligerscentrale geven aan het belangrijk te vinden mensen in hun eigen kracht te laten en het respectvol omgaan met mensen staat hoog in het vaandel. Opvallend zijn de unaniem positieve ervaringen van de respondenten met de vrijwilligerscentrale. De medewerkers zijn open en toegankelijk. Men voelt zich vrij om binnen te lopen of contact op te nemen. Dit wordt zowel door de vrijwilligers, de organisaties als de professionals aangegeven. De vrijwilligerscentrale bevindt zich in een winkelstraat, een plek die als laagdrempelig en toegankelijk wordt ervaren. Ook is men zeer te spreken over de vriendelijkheid en deskundigheid van de medewerkers. Ze nemen de tijd voor de gesprekken en staan open voor de wensen van de mensen. Het is een plek waar mensen ook hun verhaal kwijt kunnen. Er is geen sprake van een formele relatie, zoals bij het Wmo-loket of bij Pentasz. De medewerkers zijn in staat goed naar de mensen te luisteren en hen in hun waarde te laten. Dat wordt gewaardeerd. Ik had het wel nodig om mijn verhaal te kunnen doen. Ze gaan voortvarend te werk, doen veel innovatieve projecten die aansluiten bij de praktijk en leggen verbindingen tussen mensen. Deze grote tevredenheid hangt nauw samen met de tijd en aandacht die de medewerkers steken in de gesprekken met mensen. Het effect van deze investering is dat duurzame relaties ontstaan en mensen betrokken blijven. De medewerkers zien dit als basis om vervolgens weer nieuwe verbindingen te kunnen leggen tussen burgers onderling en organisaties en zo een bijdrage te leveren aan een samenleving waarin iedereen mee kan doen. Bekendheid vrijwilligerscentrale De meeste respondenten geven aan dat de vrijwilligerscentrale goed bekend is in Vaals, zowel bij vrijwilligers als bij organisaties. De mensen die we gesproken hebben, waren meestal wel gericht op zoek naar vrijwilligerswerk en kwamen daardoor snel bij de vrijwilligerscentrale terecht. Men kijkt bijvoorbeeld op de vacatures op de ramen. Ook worden er vacatures geplaatst in de lokale krant. Onbekend is of de vrijwilligerscentrale ook bekend is bij degenen die geen vrijwilligerswerk doen. De indruk bestaat dat op het moment dat men iets wil doen de centrale wel gevonden wordt. De vrijwilligerscentrale adverteert wekelijks in het Vaalser weekblad. Eén van de vrijwilligers geeft aan de indruk te hebben dat ouderen niet weten dat ze voor klussen of boodschappen een vrijwilliger kunnen 630

9 vragen. Ze denken dat ze daarvoor moeten betalen en weten niet dat dit via de vrijwilligerscentrale gaat. 2.2 Het vrijwilligerswerk Wat voor soort vrijwilligerswerk zijn we tegengekomen? We zien een grote variatie in aard en omvang van het vrijwilligerswerk. Voor de één gaat het om een paar uur per week aanwezig zijn bij een activiteit, terwijl de andere vrijwilliger een dagtaak heeft aan het vervullen van zijn vrijwilligersfuncties. In onderstaand kader een verzameling van het vrijwilligerswerk dat we tegengekomen zijn in dit onderzoek. Bestuursvrijwilliger Vrijwilliger in de zorg Kunstmarkt Vaals Zwemmen met ouderen Klussendienst KBO Vervoer van ouderen Archiefwerk Computercursus voor ouderen Fotografie bij evenementen Boodschappendienst De Soos Kienmiddag Penningmeester Dagopvang ouderen Kunstzinnige vorming voor kinderen Natuur en groenbeheer bij de stoomtreinmaatschappij (ZLSM) Carnaval in bejaardencentrum Staatsbosbeheer Museum Vaals De Ontmoeting Cultureel centrum De kerk Strijkservice Dialectvereniging Marktbezoek VVV Voedselbank Opvallend is bovendien dat veel vrijwilligers al langdurig vrijwilliger zijn, meerdere vrijwilligersfuncties vervullen en van plan zijn vrijwilligerswerk te blijven doen zolang de gezondheid dat toelaat. Verder zien we dat het wisselt in welke mate men verantwoordelijkheid wil en kan dragen. Betekenis vrijwilligerswerk Redenen om vrijwilligerswerk te gaan doen, zijn vaak het contact met anderen (gezelligheid) en het iets nuttigs willen doen. Voor degenen die iets nuttigs willen doen gaat het om daginvulling en/of het iets betekenen voor anderen. Bijvoorbeeld voor diegenen die nieuw in Vaals komen wonen, maar ook als men met pensioen gaat, een baan verliest of alleen komt te staan door echtscheiding of overlijden van de partner. De Vwc ziet dat gepensioneerden vaak vrijwilligerswerk zoeken voor de sociale contacten en dus bij voorkeur iets in groepsverband doen. Ik wilde weer wat doen. Ik zat maar binnen. Dat is echt niet goed voor een mens. Opvallend is dat vrijwilligerswerk door nieuwkomers in de gemeente Vaals gezien wordt als een mooie manier om in te burgeren, betrokken te raken bij de samenleving in Vaals, mensen in Vaals te leren kennen en de Nederlandse taal te leren. Ook wordt vrijwilligerswerk gezien als manier om nieuwe ervaringen op te doen. Meestal is dit niet de reden om vrijwilligerswerk te gaan doen, maar komt men er vervolgens achter dat er meer is dan het werk dat men altijd gedaan heeft. Het zorgt voor een verbreding van zowel kennis en ervaring als de leefwereld. De wereld is veel ruimer geworden. 730

10 Uit de interviews komt naar voren dat het vrijwilligerswerk voor de meesten een belangrijk onderdeel vormt van hun leven. Zowel qua daginvulling en sociale contacten als de eigen waarde die men hier aan ontleent. Een vrijwilliger met gezondheidsproblemen geeft aan: Ik werkte 40 uur. Nu kan dat niet meer. Dat valt vies tegen. Je voelt je niet meer nodig. En verwoordt de betekenis van het vrijwilligerswerk als volgt: Je voelt je weer mens. Al was het maar voor twee uurtjes. Ze hadden je wel nodig. Je hebt ook weer iets om naar uit te kijken. Deze vrijwilliger voelde zich afgeschreven en is zich door het vrijwilligerswerk weer nuttig gaan voelen. Ook de steun van andere vrijwilligers op momenten dat het wat minder gaat is belangrijk. We zien dat het vrijwilligerswerk er aan bijdraagt dat mensen (weer) een netwerk op gaan bouwen. Ook op momenten dat men zelf hulp (of aandacht) nodig heeft, is er iets om op terug te vallen. 830

11 Hoofdstuk 3 Bemiddeling en ondersteuning 3.1 Bemiddeling Een belangrijke activiteit van de vrijwilligerscentrale is de bemiddeling van vrijwilligers naar een vrijwilligersvacature. De Vwc werft actief vrijwilligers en onderhoudt contacten met de vrijwilligersorganisaties. Vacatures worden in de digitale vacaturebank opgenomen en opgehangen in de etalage. Vrijwilligers die reageren op een vacature worden altijd eerst uitgenodigd voor een gesprek waarin gekeken wordt waar de interesse van mensen ligt en waar hun kwaliteiten liggen. Op basis van dat gesprek wordt gekeken wat een passende vacature is. De medewerkers van de vrijwilligerscentrale geven aan veel waarde te hechten aan een zorgvuldige bemiddeling. Ze vinden het belangrijk dat het vrijwilligerswerk betekenisvol is voor mensen. Maar ook vanuit de relatie met de organisaties hechten ze aan een zorgvuldige bemiddeling. Bij een goede relatie is het ook mogelijke een keer iemand te plaatsen die meer begeleiding nodig heeft. In de praktijk komt het (helaas) ook voor dat mensen niet bemiddelbaar zijn. In die gevallen wordt in het gesprek wel gekeken of dit opgebouwd kan worden met cursussen of dat doorverwijzing naar bijvoorbeeld zorg aan de orde is. Ook uit de interviews met vrijwilligers en organisaties komt naar voren dat de bemiddeling zorgvuldig gedaan wordt. Het wordt gewaardeerd dat gekeken wordt naar de mens, dat er persoonlijke aandacht is. Ze houden ook rekening met de belastbaarheid van de vrijwilliger. Ze proberen echt met je mee te denken. Echt te kijken wie je bent en wat bij je past. We zien dat voor een deel vrijwilligers terechtkomen op de vacature waarop ze gereageerd hebben. Anderen hadden nog geen concrete ideeën of zijn door de Vwc aan een andere vacature gekoppeld en hebben op deze manier kennis gemaakt met vrijwilligerswerk waar ze zelf nooit aan gedacht zouden hebben. Waar nodig gaat een medewerker van de Vwc ook mee naar het kennismakingsgesprek. Ik wist niet dat dat werk bestond. Ze hebben daar wel een belangrijke rol in gespeeld. Ook de organisaties geven aan tevreden te zijn over de bemiddelende rol van de vrijwilligerscentrale. De aanmeldingen die ze ontvangen zijn vaak passend en als het gaat om een vrijwilliger die moeilijker plaatsbaar is, dan is daar vooraf contact over en worden afspraken gemaakt over de begeleiding. Voor sommige functies, bijvoorbeeld bestuursfuncties, is het echter lastig om vrijwilligers te vinden. Ook de Vwc herkent dit. Een probleem is de vergrijzing van het vrijwilligerswerk. Er zijn initiatieven die goed lopen, maar waarvan de vrijwilligers langzaam zelf te oud 930

12 worden. Het vinden van een nieuwe vrijwilliger is dan niet altijd eenvoudig, de klik met de bestaande groep is heel belangrijk. Een van de respondenten verwacht dat dit probleem alleen maar groter wordt doordat mensen langer door moeten werken en daarnaast ook mantelzorg en opvang van kleinkinderen verzorgen. In een van de interviews wordt aangegeven dat bij de inzet van individuele vrijwilligers het goed is als de vrijwilligerscentrale ook contact onderhoudt met degene die hulp ontvangt. Deze respondent ziet in haar omgeving dat ouderen de vrijwilliger niet altijd zelf aan durven te spreken, omdat men bang is dat de vrijwilliger niet meer komt. Voor vrijwilligers verbonden aan een professionele organisatie zijn er vaak gedragsregels. Aanbeveling Bij Vaals Helpt gedragsregels opstellen voor de vrijwilligers. Na de bemiddeling contact houden met zowel de vrijwilliger als de hulpbehoevende. Dit wordt ook al gedaan, maar het blijft belangrijk hier aandacht voor te houden vanwege de afhankelijkheidsrelatie tussen de vrijwilliger en de hulpbehoevende. 3.2 Cursusaanbod Vanuit de Vwc wordt twee keer per jaar een cursusaanbod opgesteld voor de vrijwilligers. Vrijwilligers worden per op de hoogte gebracht van het aanbod. Het cursusaanbod wisselt regelmatig. Vanuit de Vwc streven ze er naar dat het aanbod zoveel mogelijk aansluit bij de wensen van de vrijwilligers. Hiervoor worden de wensen bij de vrijwilligers zelf geïnventariseerd. Het aanbod bestaat uit een combinatie van cursussen voor praktische vaardigheden (Excel, financiën en PowerPoint) en cursussen gericht op persoonlijke ontwikkeling of iets leuks doen. Zo is er bijvoorbeeld een cursus mindfullnes, welke heel populair is. Ook cursussen zoals Spreken in het openbaar werden door een aantal respondenten als populair aangemerkt. Met respondenten is gesproken over de cursussen. Er is vooral ingegaan op dit onderwerp in de interviews met vrijwilligers die ook daadwerkelijk gebruik hebben gemaakt van het cursusaanbod. Vrijwilligers hebben zich positief uitgesproken over het cursusaanbod. Het kosteloos mogen deelnemen aan een cursus wordt ervaren als een vorm van beloning. Voor een deel van de respondenten is het cursusaanbod de belangrijkste reden van betrokkenheid bij en contact met de Vwc. Voor ondersteuning bij het vrijwilligerswerk wenden zij zich bijvoorbeeld tot de organisatie waar zij het vrijwilligerswerk voor verrichten. Voor het cursusaanbod wenden zij zich tot de Vwc. Het is een moment waarbij, onafhankelijk van het type vrijwilligerswerk, er aandacht is voor de positie van de vrijwilliger. De cursussen die gericht zijn op persoonlijke ontwikkelingen leveren niet altijd een directe bijdrage aan het vrijwilligerswerk, maar worden door respondenten wel als waardevol ervaren. Zo wordt er gesproken over bewustwording, persoonlijke groei 1030

13 en lekker in je vel komen te zitten. Een aantal respondenten voegt daar aan toe dat de cursussen een bijdrage hebben geleverd, niet direct bij het vrijwilligerswerk, maar bij andere levensdomeinen, zoals de privé- of werksituatie. Een van de respondenten gaf aan dat die cursussen bovendien goed op een CV staan en dus behulpzaam zijn bij het zoeken naar een nieuwe baan. Opvallend is dat vanuit het UWV geen cursussen aangeboden werden. Ook de meer praktische cursussen, onder andere gericht op computervaardigheden en presentatietechnieken, worden ook als waardevol omschreven. Zo vertelt een vrijwilliger zich vele malen steviger te voelen wanneer hij moet spreken voor een groep mensen en dat het zijn taak als vrijwilliger van een vertegenwoordigingsorgaan ten goede is gekomen. Ik moest leren om zonder dialect te spreken. Ik heb ook echt een drempel overwonnen. Daar leer je mee om te gaan in zo n cursus. Ineens spreek je voor alle wethouders, een stuk of acht, negen. Dan sta je toch een beetje raar te kijken. Vroeger haperde ik. Nu een stuk minder. Respondenten is ook gevraagd naar suggesties voor cursussen waar zij behoefte aan hebben. Een aantal concrete voorbeelden die genoemd zijn, zijn cursussen gericht op communicatie, het werven van vrijwilligers, het gebruiken van social media en bijvoorbeeld EHBO en een cursus gericht op het werven van sponsoren en/of fondsen. Dergelijke cursussen zijn echter al onderdeel van het cursusaanbod (geweest). Niet iedereen is op de hoogte van het cursusaanbod. Een van de respondenten geeft aan wel meer over de doelgroep waar ze mee werkt te willen weten. Het gaat in dat geval dus om specifieke informatie die gekoppeld is aan het soort vrijwilligerswerk. 3.3 Waardering De meeste vrijwilligers geven aan de waardering te krijgen uit het vrijwilligerswerk, de dankbaarheid van de mensen waarvoor men het doet. Men geeft aan een vrijwilligersprijs of lintje niet belangrijk te vinden, maar op het moment dat iemand deze ontvangt blijkt het toch meer te betekenen. Vrijwilligers die voor een organisatie werken, krijgen soms ook vanuit die organisatie waardering in de vorm van een attentie, vergoeding of prijs. Dit is echter niet in alle organisaties het geval. Het valt op dat wat vrijwilligers terug krijgen daardoor sterk wisselt. Met name in de zorg is er veel aandacht voor vrijwilligers, ook vrijwilligersprijzen en dergelijke gaan vaak naar zorgvrijwilligers, is het beeld van één van de respondenten. Andere vrijwilligers worden in zijn optiek dan wel eens vergeten, omdat ze minder zichtbaar zijn. Meerdere respondenten hebben aangegeven dat de vrijwilligerscentrale nog meer zou kunnen doen in het zichtbaar maken van de meerwaarde van vrijwilligers voor de samenleving. Als concreet voorbeeld worden interviews met vrijwilligers in het Vaalser weekblad genoemd. Dit wordt ook al geregeld gedaan door de vrijwilligerscentrale. Uit de reacties van de respondenten blijkt dat het belangrijk is hier mee door te gaan. 1130

14 We horen terug dat burgers soms wel willen betalen of iets willen geven aan een vrijwilliger die hen heeft geholpen. Vrijwilligers blijken hier verschillend mee om te gaan. De een neemt dat wel aan, de ander niet. Het is een sociale organisatie, dat geld kun je niet zelf houden, maar beter gebruiken om materialen te kopen. Er zijn soms mensen die wat geld willen geven. Ze worden dan boos als ik dat niet aanneem en denken dat ik zeker wel goed betaald word voor het werk. Dat steekt. Vrijwilligersdag De vrijwilligerscentrale organiseert regelmatig een vrijwilligersdag, voorheen jaarlijks, inmiddels eens per twee jaar. De bedoeling is een bijzondere dag te organiseren voor de vrijwilligers om hen te waarderen voor hun inzet. Bij de organisatie van deze dag probeert de vrijwilligerscentrale de kracht uit de gemeenschap te halen, bijvoorbeeld door het betrekken van ondernemers of burgers te vragen voor een muzikaal gastoptreden. Uit de interviews blijkt dat de dag zeker gewaardeerd wordt. Bovendien draagt dit bij aan het verbinden van mensen en organisaties. 3.4 Ondersteuning van vrijwilligers Naast de bemiddeling voor een passende vrijwilligersfunctie zien we dat de vrijwilligers in drie groepen te verdelen zijn qua ondersteuningsbehoefte: 1. De zelfstandige vrijwilligers. Dit zijn de vrijwilligers die naast de bemiddeling niets nodig hebben. Zij redden zich prima zelfstandig. Deze mensen hebben meestal nog wel contact met de vrijwilligerscentrale, maar dat is meer zakelijk, dus rond een nieuwe vrijwilligersklus. Zij worden ook actief benaderd door de vrijwilligerscentrale als er ergens handjes nodig zijn. 2. De onzekere vrijwilligers. Dit zijn de vrijwilligers die iets meer aandacht nodig hebben. Bijvoorbeeld omdat ze geen organisatie hebben waar ze op terug kunnen vallen bij vragen. Aan de andere kant zie je dat deze mensen juist ook eerder kiezen voor vrijwilligerswerk bij een organisatie. Voor deze mensen vormt de vrijwilligerscentrale een punt waar men naar toe kan met vragen, ze hebben een luisterend oor nodig of iemand die hen verder kan helpen als ze zich zorgen maken om een Vaalsenaar. Ik ken veel mensen en krijg daardoor vaak vragen van mensen. Dan is het fijn om even binnen te kunnen lopen. Iedereen heeft een andere denkwijze, het is goed een meedenker te hebben. 3. De kwetsbare vrijwilligers. Dit zijn de vrijwilligers waar bijvoorbeeld sprake is van geleid vrijwilligerswerk. Vaak hebben deze mensen al een hoop meegemaakt in het leven en is er een samenloop van meerdere problemen (bijvoorbeeld psychisch, verstandelijk, lichamelijk, financieel en/of sociaal). Voor deze mensen is begeleiding bij het uitvoeren van het vrijwilligerswerk heel 1230

15 belangrijk. Het gaat dan om praktische begeleiding, maar ook emotionele begeleiding (mensen weer vertrouwen geven in zichzelf en de maatschappij). Het gaat hier vaak om mensen die herhaaldelijk teleurgesteld zijn. Voortgang en ontwikkeling zijn belangrijk voor deze groep, hoe klein de stapjes ook zijn. Ook in een aantal interviews kwam dit naar voren. Het gaat soms om langdurige begeleiding. In vergelijking met de AWBZ-begeleiding gaat het om een lichte vorm van begeleiding, maar wel een cruciale begeleiding die voorkomt dat men in de toekomst zwaardere begeleiding nodig heeft. Aanbeveling We zien bij de derde groep een overlap met de lichte vormen van begeleiding die ook vanuit de Wmo/AWBZ geboden wordt. Via de vrijwilligerscentrale kan langdurig een relatief goedkope vorm van begeleiding geboden worden die een signaleringsfunctie heeft en voorkomt dat mensen terugvallen op zwaardere vormen van zorg. Alle groepen zijn heel tevreden over de vrijwilligerscentrale. Ook voelt vrijwel iedereen zich vrij om binnen te lopen of contact op te nemen met de vrijwilligerscentrale als dat nodig is. In die zin vormen ze dus zeker een punt waar men op terug kan vallen. Een van de vrijwilligers geeft aan het fijn te vinden dat er een organisatie is waar je terechtkunt om meer vertrouwelijke zaken te bespreken die je tegenkomt in je vrijwilligerswerk. Waar nodig doet de Vwc ook iets extra voor mensen. Ze helpen bijvoorbeeld met een brief of zorgen dat mensen ook representatief op een afspraak verschijnen. Aandachtspunt Hou in de gaten dat er een groot verschil kan zitten in de ondersteuning, begeleiding, deskundigheidsbevordering en waardering die individuele vrijwilligers (stand-alonevrijwilligers) en vrijwilligers verbonden aan een professionele organisatie ontvangen. De verschillen zijn soms erg groot. Uit de interviews blijkt niet dat er behoefte is aan andere vormen van ondersteuning. Ook is een aantal vrijwilligers gesproken die het vrijwilligerswerk geheel buiten de vrijwilligerscentrale om doen. Ook daar kwam geen aanvullende ondersteuningsbehoefte naar voren. Een interessante indeling in vormen van samenwerking tussen vrijwilligers en professionele krachten troffen we aan in een onderzoek van Van Bochove (e.a.). Zij onderscheiden het model van vrijwillige verantwoordelijkheid, gedeelde verantwoordelijkheid en professionele verantwoordelijkheid (zie kader). Deze indeling geeft aan welke vorm van ondersteuning de vrijwilligerscentrale in welke situatie kan bieden, maar is ook interessant in het maken van beleidsmatige afwegingen over de inzet van vrijwilligers. 1330

16 Drie modellen van vrijwilligerswerk 2 1. Vrijwillige verantwoordelijkheid Vooral op het terrein van welzijn hopen veel beleidsmakers dat vrijwilligers in de nabije toekomst het grootste deel van de taken van betaalde krachten zullen overnemen en dus bijvoorbeeld speeltuinen, buurthuizen, zwembaden en bibliotheken gaan beheren. Vrijwilligers zouden dan alleen nog op afstand begeleid worden door professionals. Dit model van vrijwillige verantwoordelijkheid heeft veel voordelen: het geeft vrijwilligers veel voldoening en zij zetten zich vol overgave in voor hun plek, waardoor er tegen geringe kosten veel werk verzet wordt. Voor werklozen onder hen kan vrijwilligerswerk ook een opstap naar betaald werk zijn. Een nadeel is dat vrijwilligers in hun enthousiasme anderen soms onbedoeld uitsluiten. Ze eigenen zich de speeltuin of het buurthuis toe waardoor buurtbewoners en andere vrijwilligers zich er niet welkom voelen. Voor kwetsbare vrijwilligers, die begeleiding nodig hebben, is er dan al helemaal geen plaats. Een ander nadeel is dat er weinig beleidsmatige sturing mogelijk is en beleidsmakers dus niet zonder meer kunnen verwachten dat men bijdraagt aan beleidsdoelen als integratie of sociale cohesie. Ook bestaat het risico dat conflicten tussen vrijwilligers onderling of tussen vrijwilligers en bezoekers escaleren, doordat er geen onafhankelijke professional als scheidsrechter kan optreden. Een nadeel is verder dat de situatie erg kwetsbaar is: wanneer vrijwilligers besluiten te stoppen, staat het voortbestaan van de dienstverlening meteen onder druk. Voor opvolgers is niet gezorgd en die dienen zich meestal ook niet snel aan. 2. Gedeelde verantwoordelijkheid In de sector welzijn zien we vooral het model van gedeelde verantwoordelijkheid, waarbij vrijwilligers wel taken overnemen, maar er ook een professional aanwezig is met veel verantwoordelijkheid. Een voordeel van dit model van gedeelde verantwoordelijkheid is dat er ruimte is voor verschillende typen vrijwilligers. Vrijwilligers die weinig begeleiding nodig hebben, kunnen zelfstandig aan de gang gaan en de nog aanwezige professionals kunnen zich concentreren op het begeleiden van kwetsbare vrijwilligers. Een ander voordeel is dat innovatieve ideeën van vrijwilligers goed tot hun recht kunnen komen doordat professionele krachten kunnen helpen bij de verwezenlijking ervan. Een risico van gedeelde verantwoordelijkheid is dat onduidelijkheid kan ontstaan over wie waarvoor verantwoordelijk is. Dit kan ertoe leiden dat vrijwilligers afhaken. Net als bij het model van vrijwillige verantwoordelijkheid kunnen conflicten tussen verschillende gebruikersgroepen snel escaleren, doordat er niet altijd een bemiddelende professional is. Ook blijken sommige professionals zich in hun nieuwe, meer terughoudende en minder zichtbare rol nogal eens miskend te voelen door beleidsmakers en leidinggevenden, vooral wanneer politiek en beleid meetbare prestaties van hen verwachten. 2 Uit: Kunnen we dat niet aan vrijwilligers overlaten? Marianne van Bochove, Jan Willem Duyvendak, Barbara van der Ent, Eva van Gemert, Suzanne Roggeveen, Evelien Tonkens, Monique Verhoeven, Loes Verplanke maart

17 3. Professionele verantwoordelijkheid Het model van professionele verantwoordelijkheid is vaak te zien in de zorg. De verantwoordelijkheid ligt voornamelijk bij professionals. Zij stellen ook de kaders. Vrijwilligers voeren daarbinnen nauw omschreven taken uit. Professionals leveren bijvoorbeeld de dagelijkse zorg en hulp, zoals douchen, aankleden en mensen naar de wc brengen en begeleiding bij spelletjes of sport. Vrijwilligers verrichten alleen aanvullende taken, zoals koffie en thee zetten, helpen bij spelletjes of wandelen met een cliënt. Een voordeel van dit model van professionele verantwoordelijkheid is dat de continuïteit van de zorg gewaarborgd is. Als een vrijwilliger afhaakt, valt wel de extra aandacht voor de cliënt weg, maar niet de kerntaken op het gebied van zorg en activiteiten. Kwetsbare vrijwilligers voelen zich in dit model goed op hun gemak, omdat hun takenpakket duidelijk en beperkt is. Zij krijgen ruimte om zelfvertrouwen op te bouwen door iets goeds te doen voor een ander zonder grote verantwoordelijkheid te hoeven dragen. Keerzijde van dit model is dat zelfstandige vrijwilligers hier niet erg op hun plaats zijn: zij kunnen weinig zelfstandig werken en krijgen beperkte ruimte om zich verder te ontwikkelen. Ook dit model is aan voorwaarden gebonden. Zo moeten er voldoende professionals beschikbaar zijn. Vrijwilligers moeten daarnaast bereid zijn om de geboden structuur te accepteren. 3.5 Ondersteuning van vrijwilligersorganisaties Naast de bemiddeling en het cursusaanbod verstrekt de Vwc informatie aan vrijwilligersorganisaties bijvoorbeeld rond vragen als hoe promoot ik me bij, hoe vraag ik subsidie bij de provincie aan, hoe regel ik vrijwilligersverzekeringen? Hiervoor worden ook bijeenkomsten georganiseerd, waarin vrijwilligersorganisaties ook elkaar kunnen adviseren. De organisaties die vrijwilligers inzetten variëren van volledige vrijwilligersorganisaties tot professionele organisaties die vrijwilligers inzetten voor aanvullende taken. We zien dat deze laatste minder ondersteuning nodig hebben en vooral contact onderhouden met de vrijwilligerscentrale voor de werving van vrijwilligers en de inzet van scholieren via de maatschappelijke stage. Organisaties zien dat er vaker behoefte is aan een ander soort vrijwilliger: vrijwilligers die verantwoordelijkheid kunnen en willen nemen en interesse hebben in het organiseren en aansturen van mensen. Een belangrijke oorzaak hiervoor zijn bezuinigingen op de personele capaciteit, waardoor reguliere banen verdwijnen. Dergelijke vacatures blijken moeilijk op te vullen te zijn. De organisaties geven aan dat de Vwc een rol zou kunnen spelen in de professionalisering van de vrijwilligers. Hier ligt ook een relatie met het vraagstuk van verdringing (zie paragraaf 5.4). Verbinden van organisaties De Vwc heeft veel verschillende contacten in de regio en probeert waar mogelijk verbindingen te leggen tussen organisaties en personen om het verenigingsleven in stand te houden. Dit doen ze door het presenteren van de vacatures, presentaties bij verenigingen en actief de samenwerking op te zoeken. De Vwc geeft aan dat 1530

18 tussen de dorpen en de verenigingen veel historie zit en dat het belangrijk is om dat in beeld te hebben voor je ze bij elkaar kunt brengen. Er komt veel op de vrijwilligerscentrale af. Een van de respondenten heeft de indruk dat dit er toe leidt dat naast de bemiddeling veel ad hoc gedaan wordt. Deze respondent geeft als suggestie dat ze wellicht meer een coördinerende rol zouden kunnen vervullen en minder een uitvoerende rol. Anderzijds zien we in het onderzoek dat een deel van de vrijwilligers onzeker is en dat voor het voortbestaan van het project een zekere professionele ondersteuning nodig is. Ook is aangegeven dat de vrijwilligerscentrale een grotere rol zou kunnen vervullen in de positionering van het vrijwilligerswerk en vertegenwoordiging bij politiek, gemeenten, ondernemers en het verenigingsleven. Laten zien wat vrijwilligers doen en betekenen voor de lokale gemeenschap. 1630

19 Hoofdstuk 4 Geleid vrijwilligerswerk en maatschappelijke stage Er zijn een twee specifieke, bijzondere vormen van vrijwilligerswerk te onderscheiden: Geleid vrijwilligerswerk Maatschappelijke stage Kenmerkend voor deze vormen is dat er sprake is van enige vorm van sturing of dwang. Ook is naast de bemiddeling vrijwel altijd begeleiding bij de uitvoering van het vrijwilligerswerk nodig. 4.1 Geleid vrijwilligerswerk Bij geleid vrijwilligerswerk gaat het om de vrijwilligers met een bijstandsuitkering die door Pentasz verwezen worden naar vrijwilligerswerk. De Vwc vervult voor deze mensen de rol van jobcoach. De jobcoach begeleidt en coacht mensen zonder betaald werk naar vrijwilligerswerk of naar een maatschappelijke baan. De jobcoach vormt de schakel tussen de bijstandsgerechtigde, de Sociale Dienst (Pentasz) en het reguliere vrijwilligerswerk. Pentasz geeft aan dat het vrijwilligerswerk kan dienen om arbeidsvaardigheden aan te leren, een tijdelijke oplossing kan zijn in de huidige crisis (behoud arbeidsvaardigheden en structuur, voorkomen van een gat in het CV), maar dat het voor een deel van de doelgroep ook het hoogst haalbare is. Het kan zijn dat het vrijwilligerswerk verplicht wordt opgelegd op straffe van een korting op de uitkering. De begeleiding en plaatsing van deze groep vrijwilligers is intensief. Er worden geen doelen per persoon opgesteld door Pentasz, het gaat in principe altijd om sociale activering. Uitzondering hierop is de strijkservice (zie paragraaf 5.1). Hiervan verwacht men dat dit gedaan wordt als tegenprestatie. Pentasz bepaalt wie hiervoor in aanmerking komen, over het algemeen zijn dit de beter bemiddelbare kandidaten. Er worden door de Vwc geen verslagen gemaakt of een formele terugkoppeling gedaan aan Pentasz. Er is wel veel informeel contact tussen Pentasz en de Vwc. De Vwc heeft ook te maken met mensen die door een GGZ-instelling of het UWV verwezen worden naar vrijwilligerswerk. Ook dan is er sprake van geleid vrijwilligerswerk. Bij mensen met psychiatrische problematiek is het vaak onderdeel van een behandel- of reïntegratietraject en komt de professionele begeleider meestal mee. Met deze partijen zijn geen formele afspraken gemaakt. Deze organisaties maken echter wel afspraken met betreffende individuen dat ze vrijwilligerswerk moeten doen. Dat komt vooral bij het UWV voor. Dan worden bijvoorbeeld eisen gesteld aan het aantal uur vrijwilligerswerk en/of het hebben van een vrijwilligerscontract. 1730

20 Ervaringen geleide vrijwilligers Het valt op dat niet alle Pentaszvrijwilligers die we gesproken hebben het als verplicht vrijwilligerswerk ervaren. De vrijwilligers die in dit kader zijn gesproken zijn positief over de bemiddeling en de begeleiding door de vrijwilligerscentrale. Men geeft aan dat het vrijwilligerswerk belangrijk is voor hen. De redenen verschillen in feite niet van de reguliere vrijwilligers (zie eerder). Het nuttig kunnen zijn en sociale contacten hebben is een belangrijke factor. Opvallend is dat de meeste geleide vrijwilligers het logisch vinden om vrijwilligerswerk te doen en op die manier iets terug te doen voor de samenleving voor de uitkering die ze ontvangen. Eén van de respondenten geeft aan vanuit de omgeving niet alleen positieve reacties te hebben ontvangen. Het gaat dan in het bijzonder om mensen die nog in het arbeidsproces zitten. Zij zien vrijwilligerswerk als iets voor gepensioneerden en verklaarden de respondent voor gek om kosteloos mensen te helpen. Je gaat dat toch niet gratis doen. Bemiddeling en begeleiding Bij deze doelgroep is de bemiddeling en begeleiding complex. Vaak is er sprake van meervoudige problematiek (schulden, taalproblemen, gezondheidsproblemen). De ervaring van de Vwc is dat een groot deel van de mensen wel iets wil doen, maar een deel is niet gemotiveerd. Soms lukt het nog wel om mensen te motiveren, maar niet altijd. Ook komt het voor dat bemiddeling wel lukt en dat men doet wat verwacht wordt, maar niet meer dan dat. Bijvoorbeeld een dame, die al tegen de pensioenleeftijd aan zat, moest nog een half jaar vrijwilligerswerk doen. Ze wilde iets zonder contact en heeft het vrijwilligerswerk gedaan, maar is na pensionering direct gestopt. In dit geval heeft het vrijwilligerswerk voor de persoon geen meerwaarde gehad en ging het alleen om het leveren van een tegenprestatie. In de gevallen waar de mensen wel gemotiveerd zijn (of raken) ziet de Vwc dat het vrijwilligerswerk een meerwaarde heeft en betekenisvol is voor mensen. Het zorgt voor sociale contacten en groei van zelfvertrouwen en eigen waarde. Ook in de interviews met de geleide vrijwilligers horen we dit terug. Blijvende begeleiding is belangrijk. Het gaat soms om mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt, waarbij de ontwikkeling in kleine stapjes gaat, maar waar ook het risico bestaat op ontwikkeling van nieuwe problemen of terugval, bijvoorbeeld financiële problemen. Een van de vrijwilligers, die al enkele jaren actief is als vrijwilliger, geeft aan meer verantwoordelijkheid te willen in het vrijwilligerswerk, een nieuwe uitdaging, maar vindt het lastig om dat zelf bespreekbaar te maken. De organisaties die met geleide vrijwilligers werken, geven aan dat een deel minder gemotiveerd is en daardoor lastiger aan te sturen is. Ook is het vrijwilligerswerk vaker kortdurend. Ook geven ze aan deze mensen wel graag een kans te willen geven en hiernaast ook positieve ervaringen te hebben met deze vrijwilligers. 1830

21 De respondenten geven aan dat er naast het vrijwilligerswerk weinig contact is met Pentasz en dat er geen sprake is van andere re-integratie-activiteiten. Bij een aantal respondenten was sprake van financiële problemen, waardoor zij graag meer betaald werk zouden willen verrichten. Wat we verder zien is dat in de begeleiding van deze mensen veel taken naar de vrijwilligerscentrale gaan. Dit roept de vraag op of voor alle partijen helder is wie welke rol en verantwoordelijkheden heeft. Is die afbakening ook logisch? De vrijwilligerscentrale geeft aan dat het feitelijk gaat om het beste uit mensen naar boven te halen. Als dit betekent dat iemand op een gegeven moment regulier kan uitstromen, dan zou de Vwc ook de verdere begeleiding graag oppakken. Dit vraagt wel om uitbreiding van het aantal Jobcoachuren. Pentasz geeft aan tevreden te zijn met de huidige werkwijze en zou graag zien dat er bij de vrijwilligerscentrale meer capaciteit beschikbaar komt voor het geleide vrijwilligerswerk en het opzetten van projecten met inzet van bijstandsgerechtigden. Langdurig vrijwilligerswerk Van enkele vrijwilligers hebben we gehoord dat bij langdurig vrijwilligerswerk het karakter wel verandert. Het lijkt steeds meer op gewoon werk, ze raken meer ingebed in de organisatie en lijken een structurele rol te krijgen, waardoor het minder vrijblijvendheid wordt en het vrijwillige element verdwijnt. Een van de respondenten gaf aan de gezelligheid is er af en de motivatie om er heen te gaan wordt minder. Een vraagstuk dat naar voren komt, is wat te doen bij mensen die langdurig vrijwilligerswerk doen met behoud van een uitkering. Zou hier toch een vergoeding tegenover moeten staan van de organisaties? Je merkt dat deze mensen het financieel zwaar hebben, zeker als er geen uitzicht meer is op een betaalde baan. Als mensen zich dan inzetten voor hulp aan anderen roept dit de vraag op of hier geen sprake is van verdringing en het terecht is dat men dit langdurig kosteloos doet. Degenen die deelnemen aan de strijkservice ontvangen wel een kleine vergoeding. Een van de respondenten vraagt zich af of bepaalde toeslagen die alle minima krijgen niet vervangen kunnen worden door een kleine vergoeding voor degenen die intensief vrijwilligerswerk doen, bijvoorbeeld in de vorm van een maandelijkse tegoedbon voor de supermarkt. Aanbevelingen Zorg voor een duidelijke afbakening in rol en verantwoordelijkheden tussen de Vwc en Pentasz. Kijk hierbij ook naar de begeleiding en het contact op de lange termijn. 4.2 Maatschappelijke stage Voor de invulling van de maatschappelijke stage is er sprake van een regionale samenwerking tussen de scholen en de vrijwilligerscentrale. De Vwc ondersteunt de scholen bij de bemiddeling en is intermediair tussen de scholen en de gemeenten 3. In de regio zijn twee middelbare scholen, het Stella Maris College en het 3 Het gaat om de gemeenten Vaals, Valkenburg a/d Geul, Gulpen-Wittem en Meerssen. 1930

22 Sophianum. Beide scholen geven op verschillende wijze invulling aan de maatschappelijke stage. Bij het Stella Maris College kunnen leerlingen in Havo/Vwo 4 en Vmbo 3 zelf kiezen op welke wijze ze de 30 uur maatschappelijke stage invullen. De Vwc zorgt voor het contact met de stage-aanbieders en stimuleert hen vacatures voor de leerlingen te plaatsen op de website (vacaturebank). De school zorgt voor de stage-overeenkomst en begeleiding van de leerlingen. Aan het begin van het schooljaar zorgt de Vwc samen met de school voor een informatiebijeenkomst. Gedurende het schooljaar is iemand van de Vwc wekelijks aanwezig op school als vraagbaak voor de leerlingen die een maatschappelijke stage zoeken. Bij het Sophianum organiseert de school projectweken, maar kunnen leerlingen ook deels een individuele maatschappelijke stage verrichten. Ook hiervoor wordt gebruikgemaakt van de digitale vacaturebank. Voor de projectweken is een ander soort vacatures nodig, ook deze wordt door de vrijwilligerscentrale geregeld. Door deze werkwijze komen er bij het Sophianum minder vragen van leerlingen, maar gaat de aandacht meer naar het regelen van de juiste vacatures voor in de projectweken. Voor beide scholen wordt gebruikgemaakt van de website ( waarvan het onderhoud en beheer bij de vrijwilligerscentrale ligt. Door het vervallen van de verplichting voor scholen om vanaf schooljaar 2014/2015 maatschappelijke stages aan te bieden als onderdeel van het lesprogramma is de vraag hoe hiermee verder te gaan. Ook de middelen die de gemeenten hiervoor ontvangen, zullen vervallen. Het Stella Maris College wil graag doorgaan met de maatschappelijke stage. Dit vanuit de visie van de school, maar ook aansluitend op de participatiemaatschappij, waarin vrijwilligerswerk een centrale rol vervult. De school zou graag op de huidige manier verder willen gaan. Er is veel geïnvesteerd de afgelopen jaren, inmiddels loopt het naar tevredenheid. De school zou graag de vacaturebank en huidige werkwijze behouden. De school is ook tevreden over het feit dat op deze manier samengewerkt wordt in de diverse gemeenten. Voorheen moest de school zelf met alle regiogemeenten contact onderhouden. De school zou graag zien dat dit ook de komende jaren regionaal opgepakt wordt, de leerlingen komen immers uit diverse gemeenten. Zonder de bijdrage vanuit de Vwc verwacht de school dat het moeilijk wordt om invulling te geven aan de maatschappelijke stage, doordat zij geen contact hebben met de aanbieders van de stageplekken. Als de scholen niet verder gaan met de maatschappelijke stage zullen ze voor die 30 uur een ander lesprogramma moeten opstellen. De school is tevreden over de samenwerking en de wijze waarop de maatschappelijke stage nu uitgevoerd wordt. Door een van de organisaties die plaatsen aanbiedt voor de maatschappelijke stage zijn ook een aantal kanttekeningen bij de maatschappelijke stage geplaatst. Een deel van de leerlingen is niet gemotiveerd, met name degenen die niet heel bewust voor deze organisatie kiezen. Daarnaast gaat het om maar 30 uur, de directe opbrengst is daarmee heel gering. Het is vooral een kennismaking met vrijwilligerswerk. Het kost daardoor echter wel moeite om binnen de organisatie draagvlak te behouden voor de maatschappelijke stage. De begeleiding kost veel tijd en het levert weinig op. 2030

Steunpunten vrijwilligers en mantelzorg

Steunpunten vrijwilligers en mantelzorg Steunpunten vrijwilligers en mantelzorg Welkom De steunpunten algemeen Stand van zaken steunpunt vrijwilligers Stand van zaken steunpunt mantelzorg Vragen Contactgegevens De steunpunten Startbijeenkomst

Nadere informatie

Bijlagen: Verzonden: Ondersteunen van burgerinitiatieven; A Participatie van burgers met een afstand tot de arbeidsmarkt middels vrijwilligerswerk;

Bijlagen: Verzonden: Ondersteunen van burgerinitiatieven; A Participatie van burgers met een afstand tot de arbeidsmarkt middels vrijwilligerswerk; FSCHRIFT G E M E E N T E an de leden van de gemeenteraad Datum: 24 maart 2014 Uw brief van: Uw kenmerk: Ons kenmerk: U. 14.01556 Behandeld door: Onderwerp: Bijlagen: Verzonden: mevrouw M. Doveren Raadsinformatie:

Nadere informatie

Vrijwilligerswerk is geen containerbegrip

Vrijwilligerswerk is geen containerbegrip Vrijwilligerswerk is geen containerbegrip De veranderende politieke en maatschappelijke verhoudingen resulteren in minder overheid en meer burger. Door de terugtredende overheid ontstaat er meer ruimte

Nadere informatie

Startnotitie. Vrijwilligerswerk Vrijwilligers maken het verschil! 2011 2014. Versie: 21 april 2011 1

Startnotitie. Vrijwilligerswerk Vrijwilligers maken het verschil! 2011 2014. Versie: 21 april 2011 1 Startnotitie Vrijwilligerswerk Vrijwilligers maken het verschil! 2011 2014 Versie: 21 april 2011 1 1. Aanleiding 1.1. Voor u ligt de startnotitie vrijwilligersbeleid, directe aanleiding voor deze startnotitie

Nadere informatie

Samen voor een sociale stad

Samen voor een sociale stad Samen voor een sociale stad 2015-2018 Samen werken we aan een sociaal en leefbaar Almere waar iedereen naar vermogen meedoet 2015 Visie VMCA 2015 1 Almere in beweging We staan in Almere voor de uitdaging

Nadere informatie

Vrijwilligersbeleid MVV 29 per januari 2013

Vrijwilligersbeleid MVV 29 per januari 2013 Vrijwilligersbeleid MVV 29 per januari 2013 1. Inleiding Voetbalvereniging MVV 29 bestaat dankzij vrijwilligers. De ene vrijwilliger besteedt meer tijd aan MVV 29 dan een ander, maar dat geeft niet. Iedere

Nadere informatie

15 november 2012 NOVi-bijeenkomst Begrippenkader Vrijwilligerswerk 52 vrijwilligerscentrales nvt

15 november 2012 NOVi-bijeenkomst Begrippenkader Vrijwilligerswerk 52 vrijwilligerscentrales nvt Vergadering d.d. Activiteit Aanwezig Afwezig 15 november 2012 NOVi-bijeenkomst Begrippenkader Vrijwilligerswerk 52 vrijwilligerscentrales nvt Op 15 november kwamen 52 mensen van vrijwilligerscentrales

Nadere informatie

Vrijwilligerswerkbeleid 2016-2020 Gemeente Oss

Vrijwilligerswerkbeleid 2016-2020 Gemeente Oss Vrijwilligerswerkbeleid 2016-2020 Gemeente Oss Project Vrijwilligerswerkbeleid 2016-2020 Datum 24 mei 2016 Auteur S. Dohmen, M. Megens Inhoudsopgave 1. Aanleiding 2. Huidige situatie 3. Relevante ontwikkelingen

Nadere informatie

Voor en met elkaar : burgerinitiatieven worden beloond

Voor en met elkaar : burgerinitiatieven worden beloond Voor en met elkaar : burgerinitiatieven worden beloond Verenigingen, stichtingen en instellingen barsten doorgaans van de ambities en toekomstplannen. Maar om ze te realiseren heb je financiële middelen

Nadere informatie

Uitvoeringsprogramma Vrijwilligerswerkbeleid Oostzaan

Uitvoeringsprogramma Vrijwilligerswerkbeleid Oostzaan Uitvoeringsprogramma Vrijwilligerswerkbeleid Oostzaan Kantelen naar vrijwilligers Gemeente Oostzaan 22-12-2011 Joost Nellen, JongeHonden Anne Vrieze, WWZ Consultancy Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 1 1.

Nadere informatie

Vrijwilligerswerk Vrijwillige hulp

Vrijwilligerswerk Vrijwillige hulp Vrijwilligerswerk Mantelzorg Vrijwillige hulp Burenhulp Maak samen het verschil. Vrijwilligerswerk Vrijwilligers maken het verschil. Hun inzet op het gebied van onder andere cultuur, zorg, sport, natuur

Nadere informatie

Vrijwilligerswerk in Veenendaal Vacatures, scholing en ondersteuning

Vrijwilligerswerk in Veenendaal Vacatures, scholing en ondersteuning Vrijwilligerswerk in Veenendaal Vacatures, scholing en ondersteuning 1 Nuttig bezig zijn, iets voor een ander betekenen, sociale contacten of werkervaring opdoen. Er zijn talloze redenen waarom mensen

Nadere informatie

WMO-beleidsnotitie van het Land van Cuijk participatie en vrijwilligers

WMO-beleidsnotitie van het Land van Cuijk participatie en vrijwilligers WMO-beleidsnotitie van het Land van Cuijk participatie en vrijwilligers 05.12.2011 In de WMO-beleidsnotitie van Land van Cuijk is het volgende in hoofdstuk 6 opgenomen: 6.3.2 Vrijwilligers in de zorg Voor

Nadere informatie

Onder redactie van: Marianne van Bochove Evelien Tonkens Loes Verplanke

Onder redactie van: Marianne van Bochove Evelien Tonkens Loes Verplanke Onder redactie van: Marianne van Bochove Evelien Tonkens Loes Verplanke Met bijdragen van: Jan Willem Duyvendak Barbara van der Ent Suzanne Roggeveen Monique Verhoeven Met medewerking van: Eva van Gemert

Nadere informatie

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster [PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster! Hoofdzaken Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Hoofdzaken Ster SOCIALE VAARDIGHEDEN VERSLAVING DOELEN EN MOTIVATIE 10 9 8 10 9 8 7 6 4 3 2 1 7 6 4 3 2 1 10 9

Nadere informatie

Werkboek. In 7 stappen aan de slag met maatschappelijke stage. Maatschappelijke stage in en rond de kerk. In 7 stappen

Werkboek. In 7 stappen aan de slag met maatschappelijke stage. Maatschappelijke stage in en rond de kerk. In 7 stappen kerk en stage Maatschappelijke stage in en rond de kerk In 7 stappen Werkboek In 7 stappen aan de slag met maatschappelijke stage Inhoudsopgave In zeven stappen aan de slag met maatschappelijke stage 4

Nadere informatie

Als school in het voortgezet onderwijs heeft u waarschijnlijk al te maken met maatschappelijke stage of er op zijn minst iets van gehoord. Maatschappelijke stage is een vorm van leren waarbij alle jongeren

Nadere informatie

O O * Uitvoeringsregels tegenprestatie Omdat iedereen van toegevoegde waarde is

O O * Uitvoeringsregels tegenprestatie Omdat iedereen van toegevoegde waarde is O16.001265 O16.001265* Uitvoeringsregels tegenprestatie 2017 Omdat iedereen van toegevoegde waarde is 1. Inhoudsopgave 1. Inhoudsopgave... 2 2. In het kort... 3 3. Het idee en de uitgangspunten... 4 4.

Nadere informatie

Vrijwilligerswerk in Veenendaal Vacatures, scholing en ondersteuning

Vrijwilligerswerk in Veenendaal Vacatures, scholing en ondersteuning Vrijwilligerswerk in Veenendaal Vacatures, scholing en ondersteuning 1 Nuttig bezig zijn, iets voor een ander betekenen, sociale contacten of werkervaring opdoen. Er zijn talloze redenen waarom mensen

Nadere informatie

VrijwilligersKapelle

VrijwilligersKapelle VrijwilligersKapelle Wij zetten ons in voor iedereen die zich bezig houdt met vrijwilligerswerk. Wij zijn er voor vrijwilligersorganisaties en mensen die vrijwilligerswerk (willen) doen. VrijwilligersKapelle

Nadere informatie

Mantelzorg, waar ligt de grens?

Mantelzorg, waar ligt de grens? Mantelzorg, waar ligt de grens? CDA Talentacademie 2014-2015 Anita Relou Wat is volgens het christendemocratisch gedachtengoed de grens van mantelzorg. Inleiding 2015. Een jaar met veel veranderingen in

Nadere informatie

Algemene informatie Wmo

Algemene informatie Wmo Algemene informatie Wmo Informatie over de Wmo Gemeenten zijn verantwoordelijk voor de Wmo. Wmo betekent Wet maatschappelijke ondersteuning. Veel mensen met een beperking krijgen daar mee te maken. Het

Nadere informatie

Onbeperkt Actief Deventer

Onbeperkt Actief Deventer Onbeperkt Actief Deventer Korte karakteristiek In verschillende wijken in Deventer is een aanpak ontwikkeld waarin gewone wijkbewoners samen activiteiten ondernemen met wijkbewoners met een verstandelijke

Nadere informatie

De makelaarsfunctie vrijwilligerswerk en maatschappelijke stage: de stand van zaken begin 2009

De makelaarsfunctie vrijwilligerswerk en maatschappelijke stage: de stand van zaken begin 2009 De makelaarsfunctie vrijwilligerswerk en maatschappelijke stage: de stand van zaken begin 2009 In december 2007 hebben de ministeries van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en van Onderwijs, Cultuur en

Nadere informatie

W045232 / 47882. Evaluatie waardering vrijwilligers

W045232 / 47882. Evaluatie waardering vrijwilligers W045232 / 47882 Evaluatie waardering vrijwilligers 2013 1. INLEIDING Voor u ligt het rapport evaluatie waardering vrijwilligers 2013. De WMO verplicht de gemeenten jaarlijks verantwoording af te leggen

Nadere informatie

TRILL Programma van eisen VWC

TRILL Programma van eisen VWC TRILL Programma van eisen VWC Inleiding TRILL is een methodiek die de verantwoordelijkheden en de te leveren prestaties van betrokken partijen in kaart brengt. Zo moet de ambtenaar de beleidsdoelstellingen

Nadere informatie

Samenwerken aan welzijn

Samenwerken aan welzijn Samenwerken aan welzijn Richting en houvast 17 november 2017 Het organiseren van welzijn Het afgelopen jaar hebben we met veel inwoners en maatschappelijke partners gesproken. Hiermee hebben we informatie

Nadere informatie

Kunnen we dat niet aan vrijwilligers overlaten?

Kunnen we dat niet aan vrijwilligers overlaten? Kunnen we dat niet aan overlaten? foto: Facilicom Vrijwilligerswerk staat prominent op de agenda van politiek en beleid. Vooral in het gemeentelijk zorg en welzijnsbeleid zijn de verwachtingen van de inzet

Nadere informatie

Ik heb een vraag over. zorg... ondersteuning... opvoeding... jeugdhulp... mijn arbeidsbeperking... mijn uitkering... werk...

Ik heb een vraag over. zorg... ondersteuning... opvoeding... jeugdhulp... mijn arbeidsbeperking... mijn uitkering... werk... Ik heb een vraag over zorg... ondersteuning... opvoeding... jeugdhulp... mijn arbeidsbeperking... mijn uitkering... werk... 1 Ik heb een laag inkomen en vind het moeilijk om werk te vinden... Ik wil me

Nadere informatie

HANDOUT. Waarover moet ik nadenken als ik vrijwilligerswerk wil doen?

HANDOUT. Waarover moet ik nadenken als ik vrijwilligerswerk wil doen? Waarover moet ik nadenken als ik vrijwilligerswerk wil doen? Je hebt overwogen om vrijwilligerswerk te gaan doen. Wat goed! Als je vrijwilligerswerk wilt gaan doen zijn er veel dingen om over na te denken

Nadere informatie

Evaluatie Back to Basics: De Nieuwe Koers

Evaluatie Back to Basics: De Nieuwe Koers Evaluatie Back to Basics: De Nieuwe Koers nderzoek uitgevoerd in opdracht van: Gemeente Goirle DIMENSUS beleidsonderzoek April 2012 Projectnummer 488 Het onderzoek De gemeente Goirle is eind april 2010

Nadere informatie

Haal het beste uit je vrijwilligers: Bouwstenen voor een vrijwilligersbeleid

Haal het beste uit je vrijwilligers: Bouwstenen voor een vrijwilligersbeleid Haal het beste uit je vrijwilligers: Bouwstenen voor een vrijwilligersbeleid Provinciale bijeenkomst VVJ Antwerpen Mechelen, 3 oktober 2013 1 Departement: Welzijn, Economie en Plattelandsbeleid Dienst

Nadere informatie

MANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN

MANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN Blijf kalm; Verzeker je ervan dat je de juiste persoon aan de lijn hebt; Zeg duidelijk wie je bent en wat je functie is; Leg uit waarom je belt; Geef duidelijke en nauwkeurige informatie en vertel hoe

Nadere informatie

Manifest. voor de intensieve vrijwilligerszorg

Manifest. voor de intensieve vrijwilligerszorg Manifest voor de intensieve vrijwilligerszorg Manifest voor de intensieve vrijwilligerszorg Meer dan 15.000 mensen zijn vrijwilliger bij een Waarom dit manifest? organisatie voor Vrijwillige Thuishulp,

Nadere informatie

Bouwstenen voor Burgerkracht. Dag van de transities, 19 november 2014 Helga Koper en Lydia Sterrenberg

Bouwstenen voor Burgerkracht. Dag van de transities, 19 november 2014 Helga Koper en Lydia Sterrenberg Bouwstenen voor Burgerkracht Dag van de transities, 19 november 2014 Helga Koper en Lydia Sterrenberg Even voorstellen: Platform 31 Wie zijn we? Een kennis- en netwerkorganisatie voor stedelijke en regionale

Nadere informatie

Hand-out Maatschappelijke Stage in de sport

Hand-out Maatschappelijke Stage in de sport Hand-out Maatschappelijke Stage in de sport Inleiding Jongeren hebben de toekomst. Met de Maatschappelijke Stage (MaS) wordt een hoop jonge energie aan het vrijwilligerscollectief toegevoegd. In Zwolle

Nadere informatie

Iedereen in s-hertogenbosch doet volwaardig mee in de samenleving. Breed Welzijn s-hertogenbosch. Nieuwe combinaties in een nieuwe tijd

Iedereen in s-hertogenbosch doet volwaardig mee in de samenleving. Breed Welzijn s-hertogenbosch. Nieuwe combinaties in een nieuwe tijd Nieuwe combinaties in een nieuwe tijd Iedereen in s-hertogenbosch doet volwaardig mee in de samenleving Breed Welzijn s-hertogenbosch Juvans Maatschappelijk Werk en Dienst verlening // Welzijn Divers //

Nadere informatie

Startnotitie nota mantelzorg en vrijwilligerswerk Hellevoetsluis 2015

Startnotitie nota mantelzorg en vrijwilligerswerk Hellevoetsluis 2015 Startnotitie nota mantelzorg en vrijwilligerswerk Hellevoetsluis 2015 Datum: maart 2015 Afdeling: Samenlevingszaken In- en aanleiding Voor u ligt de startnotitie voor de aankomende beleidsnota van de gemeente

Nadere informatie

Regionale visie op welzijn. Brabant Noordoost-oost

Regionale visie op welzijn. Brabant Noordoost-oost Regionale visie op welzijn Brabant Noordoost-oost Inleiding Als gemeenten willen we samen met burgers, organisaties en instellingen inspelen op de wensen en behoeften van de steeds veranderende samenleving.

Nadere informatie

Onderzoek naar de nieuwe vrijwilliger in de sport in Ommen en Hardenberg. Rapportage 31 mei 2017

Onderzoek naar de nieuwe vrijwilliger in de sport in Ommen en Hardenberg. Rapportage 31 mei 2017 Onderzoek naar de nieuwe vrijwilliger in de sport in Ommen en Hardenberg Rapportage 31 mei 2017 Waarom dit onderzoek? Vrijwilligers onmisbaar in de sport Onderwerp staat sinds jaar en dag op de agenda

Nadere informatie

INFORMATIE TOOLKIT VOOR VRIJWILLIGERS

INFORMATIE TOOLKIT VOOR VRIJWILLIGERS INFORMATIE TOOLKIT VOOR VRIJWILLIGERS 2017 1 Inhoudsopgave Wat is vrijwilligerswerk? 3 Rechten en plichten wet- en regelgeving 3 Vrijwilligersvergoeding 4 Deskundigheidsbevordering 4 Verzekeringen 5 Verklaring

Nadere informatie

De basisfuncties vrijwilligerswerk in de praktijk

De basisfuncties vrijwilligerswerk in de praktijk De basisfuncties vrijwilligerswerk in de praktijk Deze brochure is een uitgave van MOVISIE Tekst: Matthijs Terpstra, Vanessa Zondag, Fraukje van Dijk Eindredactie: afdeling Communicatie MOVISIE Vormgeving:

Nadere informatie

Tevredenheidsonderzoek vrijwilligersorganisaties 2014

Tevredenheidsonderzoek vrijwilligersorganisaties 2014 pagina 1 van 7 Tevredenheidsonderzoek vrijwilligersorganisaties 2014 Bent u niet degene die ons bureau kan beoordelen dan vragen wij u om de link naar deze vragenlijst door te sturen naar die betreffende

Nadere informatie

CHECKLIST Z.O.Z. Centrum voor Samenlevingsvraagstukken,

CHECKLIST Z.O.Z. Centrum voor Samenlevingsvraagstukken, CHECKLIST Wat is er voor nodig om veilige plekken te creëren waar mensen met een verstandelijke beperking en/of psychiatrische problematiek in contact komen met mensen zonder een dergelijke beperking?

Nadere informatie

Inleiding. En uw parochie kan daaraan meedoen!

Inleiding. En uw parochie kan daaraan meedoen! MaS In de Parochie Inleiding De maatschappelijke stage (MaS) is definitief begonnen en in volle gang. In Nederland zijn middelbare scholieren verplicht gedurende hun middelbare school carrière een maatschappelijke

Nadere informatie

Participatie & vrijwilligerswerk

Participatie & vrijwilligerswerk Participatie & vrijwilligerswerk Doe mee! 1 Participatieplaats: wennen aan werk MENES: zet ideeën van jongeren om in daden Jongeren 12 23 jaar We willen graag in gesprek met jongeren die een positieve

Nadere informatie

De opbrengsten van vrijwilligerswerk voor de vrijwilliger. Een evaluatie van Vaals Helpt.

De opbrengsten van vrijwilligerswerk voor de vrijwilliger. Een evaluatie van Vaals Helpt. De opbrengsten van vrijwilligerswerk voor de vrijwilliger Een evaluatie van Vaals Helpt Aanleiding Vaals Helpt De gemeente Vaals startte in 2011 de Vrijwilligerscentrale en Vaals Helpt om inhoud te geven

Nadere informatie

Feiten en cijfers mantelzorg

Feiten en cijfers mantelzorg Feiten en cijfers mantelzorg Hieronder leest u de meest belangrijke feiten en cijfers op het gebied van mantelzorg in Nederland uit het SCP-rapport 'Informele hulp: wie doet er wat?' (2015). Aantal mantelzorgers

Nadere informatie

Werkvloer mantelzorg en vrijwilligers

Werkvloer mantelzorg en vrijwilligers Werkvloer mantelzorg en vrijwilligers Thema/Bron/Beleid Ondersteuning vrijwilligers/ mantelzorgers, WMO prestatieveld 4 Begroting 2015 Bedrag Notitie Mantelzorg Notitie Vrijwilligers AWBZ Pakketmaatregel

Nadere informatie

Plan van Aanpak. Servicepunt Vrijwilligerswerk Hengelo. Onderdeel. Maatschappelijke Stage

Plan van Aanpak. Servicepunt Vrijwilligerswerk Hengelo. Onderdeel. Maatschappelijke Stage Plan van Aanpak Servicepunt Vrijwilligerswerk Hengelo Onderdeel Maatschappelijke Stage 2012 Concept 0.2 Inhoud Deel I Kaders 1. Inleiding 2. Doelgroep 3. Doelstelling 4. Kerntaken 4.1 Makelen en verbinden

Nadere informatie

Plan van Aanpak Vrijwilligerswerk 2007 tot 2011. Aanpakken Maar!

Plan van Aanpak Vrijwilligerswerk 2007 tot 2011. Aanpakken Maar! Plan van Aanpak Vrijwilligerswerk 2007 tot 2011 Aanpakken Maar! INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING 2. RONDETAFELGESPREKKEN 2.1 Algemene uitkomsten van de rondetafelgesprekken 2.2 Aanbevelingen professor Meijs

Nadere informatie

Aan het college van Burgemeester en Wethouders van de gemeente Maassluis. Geacht college van Burgemeester en Wethouders,

Aan het college van Burgemeester en Wethouders van de gemeente Maassluis. Geacht college van Burgemeester en Wethouders, Aan het college van Burgemeester en Wethouders van de gemeente Maassluis Postbus 55 3140 AB Maassluis T 010 5919243 E info@adviesraadsamenlevingszakenmaassluis.nl I www.adviesraadsamenlevingszakenmaassluis.nl

Nadere informatie

Inge Test 07.05.2014

Inge Test 07.05.2014 Inge Test 07.05.2014 Inge Test / 07.05.2014 / Bemiddelbaarheid 2 Bemiddelbaarheidsscan Je hebt een scan gemaakt die in kaart brengt wat je kans op werk vergroot of verkleint. Verbeter je startpositie bij

Nadere informatie

Mantelzorgbeleid ZAB Nederland

Mantelzorgbeleid ZAB Nederland Mantelzorgbeleid ZAB Nederland 1. Inleiding Mantelzorg is een thema dat momenteel veel aandacht krijgt in onze samenleving. Het gaat om zorg die noodzakelijkerwijs langdurig, onbetaald en vanuit een persoonlijke

Nadere informatie

Beleidsnota Maatschappelijk nuttig werk gemeente Leeuwarden 2014

Beleidsnota Maatschappelijk nuttig werk gemeente Leeuwarden 2014 Beleidsnota Maatschappelijk nuttig werk gemeente Leeuwarden 2014 Sector Werk en Inkomen Sector Zorg Hulpverlening en Sport 1 INHOUDSOPGAVE 1. Aanleiding 2. 0ntwikkelingen 3. Visie en doelstellingen 4.

Nadere informatie

vrijwilligerszorg midden-limburg Groene Kruis Vrijwilligerszorg Er kijkt iemand naar u uit!

vrijwilligerszorg midden-limburg Groene Kruis Vrijwilligerszorg Er kijkt iemand naar u uit! Groene Kruis Vrijwilligerszorg Er kijkt iemand naar u uit! vrijwilligerszorg midden-limburg Vrijwilligerszorg Er kijkt iemand naar u uit! Heeft u of een van uw naasten een verstandelijke en/of lichamelijke

Nadere informatie

MEE. Ondersteuning bij leven met een beperking. Leren & Werken

MEE. Ondersteuning bij leven met een beperking. Leren & Werken MEE Ondersteuning bij leven met een beperking Leren & Werken Steeds opnieuw raak ik mijn baan kwijt. Waar ligt dat nou aan? Welke vervolgopleiding zou iets voor mij zijn? Is er voor mij extra ondersteuning

Nadere informatie

Beleidsnotitie. Hulpdienst Nijmegen

Beleidsnotitie. Hulpdienst Nijmegen Beleidsnotitie Hulpdienst Nijmegen 2012-2016 2 INLEIDING Stichting Hulpdienst Nijmegen is een vrijwilligersorganisatie die zinvolle en nuttige ontmoetingen organiseert tussen vrijwilligers, hulpbehoevenden

Nadere informatie

Tegenprestatie naar Vermogen

Tegenprestatie naar Vermogen Tegenprestatie naar Vermogen Beleidsplan Tegenprestatie in het kader van de Participatiewet 2015 Hof van Twente, oktober 2014-1 - De Tegenprestatie naar Vermogen Inleiding Al vanaf 1 januari 2012 kunnen

Nadere informatie

Iedereen in s-hertogenbosch doet volwaardig mee in de samenleving. Breed Welzijn s-hertogenbosch. Nieuwe combinaties in een nieuwe tijd

Iedereen in s-hertogenbosch doet volwaardig mee in de samenleving. Breed Welzijn s-hertogenbosch. Nieuwe combinaties in een nieuwe tijd Nieuwe combinaties in een nieuwe tijd Iedereen in s-hertogenbosch doet volwaardig mee in de samenleving Breed Welzijn s-hertogenbosch Juvans Maatschappelijk Werk en Dienst verlening // Welzijn Divers //

Nadere informatie

Ik heb een vraag over: Voorwoord. Ik voel me thuis niet prettig, kan ik met iemand praten?

Ik heb een vraag over: Voorwoord. Ik voel me thuis niet prettig, kan ik met iemand praten? Ik heb een vraag...... over zorg, huiselijk geweld en kindermishandeling, hulp en ondersteuning, opvoeding en jeugdhulp, ziekenhuisopname, beschermd wonen, schulden, werkloosheid, mijn arbeidsbeperking

Nadere informatie

COLLEGEVOORSTEL. Onderwerp Klanttevredenheidsonderzoek Wmo 2014. Te besluiten om:

COLLEGEVOORSTEL. Onderwerp Klanttevredenheidsonderzoek Wmo 2014. Te besluiten om: COLLEGEVOORSTEL Onderwerp Klanttevredenheidsonderzoek Wmo 2014 Te besluiten om: 1. De resultaten van het klanttevredenheidsonderzoek Wmo 2014 in het kader van artikel 9 Wmo juncto artikel 8.9 vierde lid

Nadere informatie

Activiteiten Jaarverslag 2013

Activiteiten Jaarverslag 2013 Activiteiten Jaarverslag 2013 Inhoudsopgave 1 Een bezoek van de wethouder 2 Project Kunst en Cohesie 3 Bewonersdag 4 Bijeenkomst met de wijkbewoners 5 Burendag 6 Culturele thee avonden 7 De tafel van één

Nadere informatie

Evaluatie Vrijwilligerscentrale Houten

Evaluatie Vrijwilligerscentrale Houten Hollandsspoor 37 3994 VT Houten T: 030-63 63 250 E: info@vrijwilligershouten.nl I: www.vrijwilligershouten.nl IS08.0122 Interne Stuk gemeente Houten f ARCHÏËFÊXEMPLAAR Deponeren"] Evaluatie Vrijwilligerscentrale

Nadere informatie

No. 015.038.0010. besluit vast te stellen de. Verordening tegenprestatie Participatiewet gemeente Twenterand

No. 015.038.0010. besluit vast te stellen de. Verordening tegenprestatie Participatiewet gemeente Twenterand No. 015.038.0010 Verordening tegenprestatie Participatiewet gemeente Twenterand De raad van de gemeente Twenterand; gelezen het voorstel van het college van burgemeester en wethouders; gelet op artikel

Nadere informatie

De KrimpenWijzer is er voor al uw vragen en ondersteuning op het gebied van welzijn, zorg, opvoeden en opgroeien.

De KrimpenWijzer is er voor al uw vragen en ondersteuning op het gebied van welzijn, zorg, opvoeden en opgroeien. De KrimpenWijzer is er voor al uw vragen en ondersteuning op het gebied van welzijn, zorg, opvoeden en opgroeien. Zit u niet lekker in uw vel en wilt u hier wat aan veranderen? Vindt u het moeilijk om

Nadere informatie

Samenwerken èn netwerken

Samenwerken èn netwerken Samenwerken èn netwerken Stappenplan voor versterken van zelforganisaties Auteurs Saskia van Grinsven en Jamila Achahchah Fotografie: Guillermo Dazelle MOVISIE Juni 2012 Inleiding Voor je ligt een stappenplan

Nadere informatie

participatiesamenleving

participatiesamenleving Tussen verzorgingsstaat en participatiesamenleving De feiten en fabels over informele zorg Prof. dr. Kim Putters Mezzo, 14 mei 2014 Inhoud 1. SCP en Mezzo 2. De Sociale Staatt van Nederland d 2013 3. De

Nadere informatie

Nieuwsbrief ik zorg voor jou

Nieuwsbrief ik zorg voor jou Nieuwsbrief ik zorg voor jou Inleiding Voor je ligt de eerste nieuwsbrief speciaal ontwikkeld ter informatie voor iedereen die zorgt voor een naaste. Middels deze nieuwsbrief willen wij je informeren,

Nadere informatie

Burgervriendschappen. wiens zorg is dat? Ellen MJ Witteveen

Burgervriendschappen. wiens zorg is dat? Ellen MJ Witteveen Burgervriendschappen. wiens zorg is dat? Ellen MJ Witteveen Deltalezingen cyclus Gerion 13 juni 2013 Opbouw Burger? Vanuit overheidsperspectief Vanuit samenlevingsperspectief Vanuit professioneel perspectief

Nadere informatie

De Wmo en de decentralisaties

De Wmo en de decentralisaties De Wmo en de decentralisaties Presentatie Alice Makkinga Adviseur programma Aandacht voor Iedereen Inhoud Landelijk programma Aandacht voor iedereen Belangrijke maatschappelijke trends? Belangrijkste wettelijke

Nadere informatie

Sociaal Makelen voor Krachtige Wijken Samenvatting van de rapportage tussentijdse evaluatie sociaal makelaarschap augustus 2013 december 2014

Sociaal Makelen voor Krachtige Wijken Samenvatting van de rapportage tussentijdse evaluatie sociaal makelaarschap augustus 2013 december 2014 Sociaal Makelen voor Krachtige Wijken Samenvatting van de rapportage tussentijdse evaluatie sociaal makelaarschap augustus 2013 december 2014 Uitgevoerd door Onderzoeksnetwerk Sociaal Domein Utrecht Initiatieven

Nadere informatie

Welkom. Raadsconferentie Gulpen-Wittem 3 oktober 2013. Gertie de Veen en Sonja Vlaming Directeur en mantelzorgconsulent

Welkom. Raadsconferentie Gulpen-Wittem 3 oktober 2013. Gertie de Veen en Sonja Vlaming Directeur en mantelzorgconsulent Welkom Raadsconferentie Gulpen-Wittem 3 oktober 2013 Gertie de Veen en Sonja Vlaming Directeur en mantelzorgconsulent Inhoud presentatie Informatie en kengegevens Steunpunt Mantelzorg De praktijk aan het

Nadere informatie

pggm.nl Mantelzorg en dementie in de beleving van PGGM&CO-leden

pggm.nl Mantelzorg en dementie in de beleving van PGGM&CO-leden pggm.nl Mantelzorg en dementie in de beleving van PGGM&CO-leden Enquête Mantelzorg en dementie 2014 Vooraf In juli 2014 vroegen wij onze leden naar hun ervaringen met mantelzorg in het algemeen, en mantelzorg

Nadere informatie

Verslag onderzoek Wat Werkt - deel 3

Verslag onderzoek Wat Werkt - deel 3 Verslag onderzoek Wat Werkt - deel 3 ideeën van familie en bekenden bij het geven van steun Ervaringen en ideeën van familie en bekenden bij het geven van steun Jos de Kimpe Carlijn Nieuwenhuis FEBRUARI

Nadere informatie

Beleidsregels Tegenprestatie in de Participatiewet ingaande 1 januari 2015 concept

Beleidsregels Tegenprestatie in de Participatiewet ingaande 1 januari 2015 concept Beleidsregels Tegenprestatie in de Participatiewet ingaande 1 januari 2015 concept Sinds 1 januari 2012 beschikken gemeenten op basis van art.9, lid 1 sub c van de WWB over de mogelijkheid om een Tegenprestatie

Nadere informatie

Antwoorden op vragen over veranderingen Wmo/Awbz

Antwoorden op vragen over veranderingen Wmo/Awbz Antwoorden op vragen over veranderingen Wmo/Awbz BEREIKBAARHEID EN INFORMATIE Hoe word ik als cliënt geïnformeerd over de veranderingen? Met een brief van de gemeente Met een persoonlijk gesprek in 2015

Nadere informatie

Welzijn Heemstede van de toekomst. Prettiger leven: meer welzijn, minder zorgen

Welzijn Heemstede van de toekomst. Prettiger leven: meer welzijn, minder zorgen Welzijn Heemstede van de toekomst Prettiger leven: meer welzijn, minder zorgen Juni 2015 Deze brochure is een samenvatting van het plan: Welzijn Heemstede van de toekomst Transformatieplan Welzijn Heemstede

Nadere informatie

ÉÉN MET HET VELD DE ERVARINGEN VAN KWETSBARE MENSEN MET KAPITAAL EN IN- EN UITSLUITING IN DE SPORT

ÉÉN MET HET VELD DE ERVARINGEN VAN KWETSBARE MENSEN MET KAPITAAL EN IN- EN UITSLUITING IN DE SPORT 1 ÉÉN MET HET VELD DE ERVARINGEN VAN KWETSBARE MENSEN MET KAPITAAL EN IN- EN UITSLUITING IN DE SPORT Één met het veld De ervaringen van kwetsbare mensen met kapitaal en in- en uitsluiting binnen de sport.

Nadere informatie

Uitslag enquête Wmo-beleid gemeente Heumen

Uitslag enquête Wmo-beleid gemeente Heumen Uitslag enquête Wmo-beleid gemeente Heumen Hieronder staan de antwoorden op de digitale enquête van de Burger Advies Raad (BAR) over het Wmo-beleid in de gemeente Heumen. Dit zijn alleen de antwoorden

Nadere informatie

Wmo prestatieveld 4? Goed voor Elkaar!

Wmo prestatieveld 4? Goed voor Elkaar! Wmo prestatieveld 4? Goed voor Elkaar! Waarom Goed voor Elkaar? In de Wmo (Wet Maatschappelijke Ontwikkeling) is in prestatieveld 4 vastgelegd dat u als gemeente verantwoordelijk bent voor de ondersteuning

Nadere informatie

Klanttevredenheid. Vereenzaming Ouderen Soest VOS

Klanttevredenheid. Vereenzaming Ouderen Soest VOS 2011 Klanttevredenheid Vereenzaming Ouderen Soest VOS Stichting Welzijn Ouderen Soest Molenstraat 8c 3764 TG Soest 035 60 23 681 info@swos.nl www.swos.nl KvK 41189365 Klanttevredenheidsonderzoek Vereenzaming

Nadere informatie

Dagbesteding Bijzonder

Dagbesteding Bijzonder Dagbesteding Bijzonder Bijzonder biedt dagbesteding met een kleinschalig karakter. Hierdoor is er veel tijd voor persoonlijke aandacht, en sta je als mens centraal. De cliënt moet zich hier thuis en beschermd

Nadere informatie

met de wmo doet iedereen gewoon mee

met de wmo doet iedereen gewoon mee De Wet maatschappelijke ondersteuning eenvoudig verteld Dit boekje met informatie over de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) legt de belangrijkste onderdelen van de Wmo uit. Wilt u meer weten over

Nadere informatie

Evaluatie Vrijwilligers Informatie Punt

Evaluatie Vrijwilligers Informatie Punt Evaluatie Vrijwilligers Informatie Punt 1.1. Doelstelling Het maatschappelijk doel is het stimuleren van actief burgerschap en maatschappelijke betrokkenheid. Het middel hiervoor is het vergroten en verbeteren

Nadere informatie

Probleem? Geen probleem. Met de vaardigheden die Humanitas je aanreikt, verander je je leven. Helemaal zelf. En het mooie is: iedereen kan het.

Probleem? Geen probleem. Met de vaardigheden die Humanitas je aanreikt, verander je je leven. Helemaal zelf. En het mooie is: iedereen kan het. ONTMOET HUMANITAS Probleem? Geen probleem. Met de vaardigheden die Humanitas je aanreikt, verander je je leven. Helemaal zelf. En het mooie is: iedereen kan het. Zonder uitzondering. Lukt het je niet alleen,

Nadere informatie

Betreft: Opmerkingen bij de reactie van de gemeente op ons Advies: Beleidsplan Welzijn en zorg Barneveld van

Betreft: Opmerkingen bij de reactie van de gemeente op ons Advies: Beleidsplan Welzijn en zorg Barneveld van Aan het college van B&W van de gemeente Barneveld Voorthuizen, 24 februari 2012 Betreft: Opmerkingen bij de reactie van de gemeente op ons Advies: Beleidsplan 2012-2015 Welzijn en zorg Barneveld van 25-11-2011.

Nadere informatie

Bijlage 1 Vragenlijst websurvey

Bijlage 1 Vragenlijst websurvey Bijlage 1 Vragenlijst websurvey Wmo monitor 2011 - uw organisatie Vraag 1 Welk type organisatie vertegenwoordigt u? (meerdere antwoorden mogelijk) Professionele organisaties Welzijnsorganisatie Vrijwilligerscentrale

Nadere informatie

Subsidieregeling Vrijwilligersondersteuning

Subsidieregeling Vrijwilligersondersteuning Subsidieregeling Vrijwilligersondersteuning 2020-2023 Burgemeester en wethouders van de gemeente Roosendaal; gelet op artikel 2, eerste lid, onder h, en tweede lid, van de Algemene subsidieverordening

Nadere informatie

Aan de slag met de Werk Ster!

Aan de slag met de Werk Ster! Aan de slag met de Werk Ster! Werk Ster Copyright EgberinkDeWinter 2013-2014 Werk Ster Stappen naar werk De Werk Ster helpt je duidelijk te krijgen waar jij op dit moment staat op weg naar werk. Je krijgt

Nadere informatie

Sociaal makelaar De vraag is leidend Organiserend vermogen. Sociaal Team Klanttevredenheid Omslag in denken en doen Expertise Sport en Bewegen

Sociaal makelaar De vraag is leidend Organiserend vermogen. Sociaal Team Klanttevredenheid Omslag in denken en doen Expertise Sport en Bewegen Jaarverslag 2017 Sociaal makelaar De vraag is leidend Effecten Organiserend vermogen Sociaal Team Klanttevredenheid Omslag in denken en doen Expertise Sport en Bewegen Samenwerking Burgerinitiatief Integratie

Nadere informatie

Senioren ontmoeten elkaar. Verslag van 2 oktober 2010

Senioren ontmoeten elkaar. Verslag van 2 oktober 2010 Senioren ontmoeten elkaar Verslag van 2 oktober 2010 Meer overeenkomsten dan verschillen Dit is, in het kort, de conclusie van de lunchbijeenkomst Senioren ontmoeten elkaar 1 op 2 oktober 2010. De lunchbijeenkomst

Nadere informatie

Invulling mantelzorgcompliment in Asten en Someren

Invulling mantelzorgcompliment in Asten en Someren Invulling mantelzorgcompliment in Asten en Someren Inleiding Tot 1 januari 2015 ontvingen mantelzorgers die aan bepaalde criteria voldeden via het SVB het mantelzorgcompliment. Per 1-1-2015 is deze regeling

Nadere informatie

Vrijwillige inzet is de basis

Vrijwillige inzet is de basis Vrijwillige inzet is de basis Soms hebben mensen een duwtje in de rug nodig om actief te worden als vrijwilliger. U kunt samen met vrijwilligers en organisaties een belangrijke rol spelen bij het stimuleren

Nadere informatie

Raadsstuk. CDA fractie Haarlem Cees-Jan Pen/Ria Keesstra. College van B&W T.a.v. portefeuillehouders Onderwijs en Welzijn

Raadsstuk. CDA fractie Haarlem Cees-Jan Pen/Ria Keesstra. College van B&W T.a.v. portefeuillehouders Onderwijs en Welzijn Raadsstuk Raadsstuk B&W datum Sector/Afd Reg.nr(s) Onderwerp 001/2009 9 december 2008 STZ/jos 08/202871 Beantwoording vragen van de heer C.J. Pen en mevrouw M.J.M. Keesstra- Tiggelman inzake maatschappelijke

Nadere informatie

Missie en Visie van Maximina

Missie en Visie van Maximina Maximina is een vrijwilligersorganisatie voor vrouwen in Roermond en bestaat sinds 2012. De stichting Moedercentrum Maximina heeft een bestuur dat verantwoordelijk is voor de organisatie. Door de stichting

Nadere informatie

d Postbus AA Den Burg website: 1

d Postbus AA Den Burg website:     1 Advies aan het College van B&W van de gemeente Texel Onderwerp: 3D Beleidsplan: Op weg naar een zorgzame samenleving. Inleiding De vier gemeenten in de kop van Noord-Holland hebben gezamenlijk een visie

Nadere informatie

Taal verbindt mensen Wij verbinden mensen met taal Want Taal doet meer dan schrijven, spreken en lezen Het is de sleutel naar een nieuwe toekomst!

Taal verbindt mensen Wij verbinden mensen met taal Want Taal doet meer dan schrijven, spreken en lezen Het is de sleutel naar een nieuwe toekomst! Taal verbindt mensen Wij verbinden mensen met taal Want Taal doet meer dan schrijven, spreken en lezen Het is de sleutel naar een nieuwe toekomst! Taal doet meer In Utrecht wonen meer dan 15.000 volwassenen

Nadere informatie

Betreft : Handreiking waardering mantelzorg door gemeenten Datum : 26-03-2014

Betreft : Handreiking waardering mantelzorg door gemeenten Datum : 26-03-2014 Mezzo memo Betreft : Handreiking waardering mantelzorg door gemeenten Datum : 26-03-2014 Waardering mantelzorg In het (concept)wetsvoorstel Wmo 2015 is geregeld dat de huidige grondslag voor het mantelzorgcompliment

Nadere informatie

Jaarverslag Praatpaal 2016

Jaarverslag Praatpaal 2016 Jaarverslag Praatpaal 2016 Inhoudsopgave Inleiding 3 Medewerkers 3 In veilige handen 3 Contacten en pr 4 Doe- en praatgroepen 4 Tot slot 5 Organogram Praatpaal 6 Contactgegevens: Interkerkelijke Stichting

Nadere informatie