NIET-DRAGENDE BINNENMUREN EN TUSSENWANDEN: GEZONDE MATERIALEN MET EEN GUNSTIGE MILIEUBALANS KIEZEN

Transcriptie

1 PRAKTISCHE HANDLEIDING VOOR DE DUURZAME BOUW EN RENOVATIE VAN KLEINE GEBOUWEN NIET-DRAGENDE BINNENMUREN EN TUSSENWANDEN: GEZONDE MATERIALEN MET EEN GUNSTIGE MILIEUBALANS KIEZEN Ver eclgische binnenwanden uit die bijdragen aan het thermisch, hygrmetrisch en akestisch cmfrt van de wning. PRINCIPES BENADERING De binnenwanden van een gebuw, zwel de zware als de lichte, meten aan een aantal eisen vlden: Technische eisen: Zrgen vr akestisch cmfrt. De drgangen vr de speciale technieken (verwarming, water, elektriciteit) integreren en vlt tegankelijk huden. Aan de nrmen vr brandbeveiliging vlden. Temperatuurregulatie dr een thermische inertie aan de binnenkant van de verwarmde zne. Het gebuw met kunnen evlueren p het vlak van de ruimten, de technlgieën en de aanblik. Milieueisen: Keuze van afwerkingsmaterialen die bijdragen tt het behud van een geznd binnenklimaat. Recyclage van de materialen aan het einde van hun levensduur. Ontwerp van scheidingswanden die bijdragen aan de regulatie van het binnenklimaat. Gebruik van materialen waarvan de prductie en de uitvering het milieu weinig f niet belasten. Deze fiche biedt de ndige elementen m bij de keuze van de buwtechnieken van de binnenwanden, de vrmelde eisen in aanmerking te nemen. De fiche wrdt p veel punten dr de fiches MAT02 en MAT06 aangevuld. Zij handelen respectievelijk ver de keuzes inzake ruwbuw (nder meer de mntagebuw en de demntage) en binnenbekledingsmaterialen (gezndheids- en milieueffecten). Overigens bieden de fiches CSS05 en MAT11 meer specifieke aanbevelingen vr de vlledige uitwerking van het akestische ntwerp van de binnenwanden. Ten sltte legt de fiche MAT13 uit he men, dr de integratie van verwegingen ver de levenscyclus van het gebuw en van zijn cmpnenten, de evlutie van het gebuw in aanmerking kan nemen. In deze fiche hier geven wij een synthese van de klimatische, technische, akestische en milieuverwegingen met betrekking tt de binnenwanden. De benadering mvat twee stappen: BLZ. 1 VAN 16 NIET-DRAGENDE MUREN EN TUSSENWANDEN: GEZONDE MATERIALEN MET EEN GUNSTIGE MILIEUBALANS KIEZEN DEC EMBER. 2007

2 1. Keuze van de buwwijze (massiefbuw f skeletbuw) 2. Ndige milieumaatregelen verbnden aan de buwwijze (maatregelen ter bevrdering van de thermische inertie, de hygrmetrieregulatie, de akestische islatie en de recyclage). DOELSTELLINGEN Minimaal: Gebruik vr lichte scheidingswanden z mgelijk huten eerder dan metalen geraamten en verkies Eurpees hut met het FSC- f PEFC-keurmerk. Benut vr massieve wanden de reeds aanwezige massa ter verbetering van de thermische inertie van het binnenklimaat, dr de tepassing van afwerkingsmaterialen die de warmtetegankelijkheid tt de massa behuden. Aangeraden: Bevrder, dr de materiaalkeuze, de bijdrage van de binnenwanden aan het thermisch, hygrmetrisch en akestische cmfrt van de wning. Gebruik materialen en technieken die tijdens de hele levenscyclus van het gebuw een duurzaam beheer van de binnenwanden telaten (verplaatsbare scheidingswanden, demnteerbare verbindingen, bilgisch afbreekbare f vlledig recycleerbare materialen). Optimaal: Ontwerp binnenwanden met vcht- en temperatuurregulerende werking en die aan de eisen van akestisch cmfrt vlden. Ontwerp assemblages die het mgelijk maken m znder nndige afbraak materialen te vervangen en die een vltte tegang tt de speciale technieken en leidingen bieden. Breng de mgelijke evlutie van de binnenwanden in rekening, anticipeer p veranderingen en denk aan de recyclagemgelijkheden. ELEMENTEN VOOR EEN DUURZAME KEUZE TECHNISCHE ASPECTEN > Keuze van de buwwijze (massiefbuw f skeletbuw) Die keuze is afhankelijk van de technische eisen waaraan de wand met vlden: Technische eisen Massieve wand Wand p geraamte Lichtheid (draagvermgen van de vleren) Brandbeveiliging Thermische inertie Buigbaarheid Inbuwmgelijkheden van technieken Uitveringskst Akestische islatie BLZ. 2 VAN 16 NIET-DRAGENDE MUREN EN TUSSENWANDEN:

3 > Massieve buwmaterialen Zware betnblkken Gipsblkken Traditineel betn is een massief materiaal, samengesteld uit zand, water en een reagens, het cement (7% tt 15%). De milieubelasting van betn is hfdzakelijk te wijten aan het prductieprcédé van het cementpeder, dat schadelijke vervuilende stffen afgeeft (zwaveldixide, stikstfdixide en een aanzienlijke uitstt van CO2). Die vervuiling vermindert dr het Prtlandcement gedeeltelijk te vervangen dr hgvenslak f vliegas. Bij een eventuele afbraak is gebrken betnpuin k recycleerbaar. Afbeelding: De prductie van gipspeder is energievretend. Gipsblkken hebben een hge brandweerstand maar zijn niet watervast. Ze bieden het vrdeel van een snelle verwerking dr tand- en grefverbinding van grte elementen. Vrbeelden: Prmnta, Knauf, enz. Afbeelding: Hlle baksteen Cellenbetnblkken De baksteen heeft een grte massa en een uitstekende levensduur. De hlten dragen bij tt zijn lichtheid en thermische eigenschappen. Dr zijn grtere massa echter biedt de vlle baksteen een betere geluidsislatie dan de hlle baksteen van gelijke dikte. De milieubelasting van baksteen is hfdzakelijk te wijten aan het feit dat de stenen p hge temperatuur wrden gebakken. Bvendien gebruiken smmige fabrikanten vr een hgere prsiteit micrblletjes van plystyreen, wat een brn van luchtvervuiling is. In dit pzicht richt men zich bij vrkeur tt fabrikanten die cellulsestffen tepassen. Vrbeelden: Prtherm Afbeelding: Cellenbetn is samengesteld uit zandcement, water en lucht, die samen tt een sterk mineraal prduct met islerende eigenschappen wrden verwerkt. Het prductieprcédé verbruikt bij het bakken van de blkken veel energie. Dr hun lichtheid, gemakkelijke zaagbaarheid en hun tand - en grefverbinding, kunnen cellenbetnblkken heel gemakkelijk wrden verwerkt. Vrbeeld: Ytng-blk Afbeelding: Kalkzandsteenblkken Kalkzandsteenblkken zijn samengesteld uit zand, water en kalk. Dr hun prductie de blkken wrden niet gebakken maar gesmrd behren kalkzandsteenblkken tt de meest energiezuinige buwblkken. De blkken zijn zeer sterk en zwaar. Ze wrden dr verlijming verwerkt. Vrbeeld: Silka-blk Afbeelding: BLZ. 3 VAN 16 NIET-DRAGENDE MUREN EN TUSSENWANDEN:

4 Blkken van geëxpandeerde kleikrrels De blkken zijn samengesteld uit geëxpandeerde kleikrrels en/f geëxpandeerde glaskrrels znder enige chemische teslagstffen. Dr hun minerale samenstelling zijn ze zeer sterk, watervast, vrstbestendig en brandwerend. Bvendien kunnen ze gemakkelijk wrden verwerkt en verzaagd. De hlten hebben een grtere thermische dan akestische invled, immers de wet van de massa verweegt. Vrbeeld: Argex Afbeelding: Ongebakken geperste leemstenen Deze drge leemstenen zijn uit kleihudende aarde geperst en ngebakken, sms met teslag van hennep f kurk en gemengd met een bindmiddel, vaak kalk. De verwerking van deze stenen is eenvudig en hun verzaging gebeurt met een traditinele zaag. Ongebakken geperste leemstenen kunnen autnm wrden verwerkt, als metselwerk bijvrbeeld vr een niet-dragende muur. Massieve materialen Druksterkte ( N / mm 2 ) Brandweerstand (Rf in uur) Grijze energie* ( kwh / m 2 ) Materiaalbeheer aan het einde van de levensduur Zware betnblkken (9 cm) 4 tt Gipsblkken (10 cm) Bakstenen (9 cm) 10 tt 15 Cellenbetnblkken (9 cm) 2 tt 5 1,5 53 Kalkzandsteenblkken (9 cm) Blkken van geëxpandeerde kleikrrels (9 cm) Geperste leemstenen (10 cm) 10 tt 15 Gerecycleerd in de vrm van gebrken betnpuin. Recycleerbaar, maar er is geen afname p de Belgische markt vr buwafval Gerecycleerd in de vrm van steenslag Recycleerbaar dr de fabrikant, maar wrdt p de markt vr buwafval niet gerecycleerd. Recycleerbaar in de vrm van steenslag maar wrdt p de Belgische markt vr buwafval weinig gerecycleerd. 2 tt Gerecycleerd in de vrm van steenslag. zwak nb 7 Cmpsteerbaar * Geschatte heveelheid ndige energie vanaf de winning van de grndstf tt de verwijdering van het eindprduct. Richtwaarde. Brn: NIBE BLZ. 4 VAN 16 NIET-DRAGENDE MUREN EN TUSSENWANDEN:

5 > Materialen vr het geraamte Timmerhut Dr zijn talrijke milieukwaliteiten wrdt hut in duurzaam buwen veel tegepast. Hut, een prduct van zn en water, en van nature bilgisch afbreekbaar, is een geznd materiaal vr het binnenklimaat. Tch meten drie aspecten, die zijn milieubalans kunnen schaden, in aanmerking wrden genmen: zijn rsprng, zijn behandeling en het bsbeheer. Rekening hudend met de energiekst van het langeafstandsverver, met inheems hut (uit België en mringende landen) bven geïmprteerd extisch hut wrden verkzen. Wat de behandeling betreft, vr timmerhut van het type naaldhut dat drgaans vr geraamten van binnenwanden wrdt tegepast, is eenvudigweg geen behandeling vereist. Schimmelrisic s in dit geval zijn te wijten aan de bltstelling aan vcht vóór de afwerking f aan niet-gerepareerde waterinfiltraties. Het is belangrijk dat het hut p de buwplaats p een beschutte plaats wrdt pgeslagen, want timmerhut met bij zijn uitvering een vchtgehalte hebben van minder dan 20%. Indien deze vrwaarde wrdt vervuld, zullen de binnenwanden een nbeperkte levensduur hebben. Metaalprfielen Om zeker te zijn dat het hut p milieuethische wijze werd gewnnen, kan men hut kiezen met een milieukeurmerk. De belangrijkste zijn het FSC-keurmerk (Frest Stewardship Cuncil) en het PEFC-keurmerk (Prgramme fr the Endrsement f Frest Certificatin), die garant staan vr een duurzaam bsbeheer (eclgisch en sciaal aspect). Zie fiche MAT08 "Een hutsrt kiezen vlgens de aard en de tepassing". Het metalen geraamte is uit lichte staalprfielen samengesteld. De metalen stijlen zelf zijn zuinig in materiaal dr hun prfilering, maar staal is qua prductie ng steeds een van de meest energievretende materialen. Staal is p het einde van zijn levensduur wel recycleerbaar, maar de nuttige tepassing van het afval en de resten is niet z eenvudig als vr hut. Materialen vr de geraamten (stijlen van 75 mm) Vchtregulatie Brandweerstand Akestische islatie* Grijze energie kwh / m 2 ) Materiaalbeheer aan het einde van de levensduur Plaatselijk timmerhut Ja Nee 1 tt 15 Metaalprfielen Nee Ja 220 Hergebruikbaar als grndstf f als brandstf Gerecycleerd, pnieuw smelten van het staal *Brn: WTCB Nrmen Antennes. Vergelijking van twee identieke scheidingswanden met verschillende materiaalkeuze vr het geraamte. De scheidingswand met metaalprfielen biedt een veel betere geluidsislatie. BLZ. 5 VAN 16 NIET-DRAGENDE MUREN EN TUSSENWANDEN:

6 > Afwerkingsmaterialen Gipskartnplaten Dit materiaal, drgaans gipsplaat genemd, wrdt vral in binnenafwerking tegepast. Het betreft platen met een gipskern, aan beide kanten met kartn bekleed. Dr de teslagstffen en zijn samenstelling, ademt dit materiaal weinig en is het niet vchtbestendig, uitgeznderd speciale plaattypes p cement- en zandbasis. Daarentegen heeft gips een gede brandweerstand. Vrbeeld: Gyprc Afbeelding: Gipsvezelplaten Het betreft gipsplaat (80 %) versterkt met cellulsevezels (20%) gewnnen uit gerecycleerd papier. Deze platen hebben een grte stijfheid en bieden een betere akestische islatie dan de traditinele gipsplaten. De prductie van beide plaattypes is echter energievretend. Vrbeeld: Fermacell Afbeelding: Spaanplaat (hdf) Spaanplaten met een hge vlumieke massa, met bindmiddelen p basis van natuurlijke en/f kunstharsen (latex). Vr hun prductie wrdt afval van de hutindustrie gebruikt. Deze platen zijn zeer stijf maar niet vchtbestendig. Bij dit type materiaal met vanuit milieuverwegingen wrden gelet p de samenstelling van het bindmiddel. Verkies bindmiddelen p basis van natuurlijke harsen (lignine, zetmeel, paraffine) f van magnesia, vrij van frmaldehyde, dat schadelijk is vr de gezndheid. Vrbeeld: Celit 3D 4D, Gutex, Steic, PXD Afbeelding: Kleiplaten Platen van juteweefsel met een kern van aarde en drge klei versterkt met plantaardige vezels. Dit materiaal is brandwerend en heeft een regulerende werking p de luchtvchtigheid. Het wrdt gebruikt met kalkf leempleisters en kan p elke drager mechanisch wrden bevestigd. Vrbeeld: Claytec-platen Afbeelding: Afwerkingsmaterialen Vchtregulatie Brandweerstand Milieubalans (NIBEclassificatie) Materiaalbeheer aan het einde van de levensduur Gipsplaten Nee Ja Gipsvezelplaten Nee Ja Recycleerbaar, maar wrdt p de Belgische markt vr buwafval niet gerecycleerd. Recycleerbaar dr de fabrikant, maar wrdt heel weinig gerecycleerd. BLZ. 6 VAN 16 NIET-DRAGENDE MUREN EN TUSSENWANDEN:

7 Afwerkingsmaterialen Vchtregulatie Brandweerstand Milieubalans (NIBEclassificatie) Materiaalbeheer aan het einde van de levensduur Spaanplaten Ja Nee Hergebruikbaar als grndstf f als brandstf Kleiplaten Ja Ja Cmpsteerbaar > Akestische islatiematerialen (zie fiche MAT11 Akestische islatie) > Afwerkingsmaterialen (zie fiche MAT06 Bekleding van binnenmuren en plafnds) MILIEUASPECTEN > Principes van hygrmetrische regulatie Vr een grtere bijdrage van de binnenwanden aan de vchtregulatie van de binnenlucht, let men p de vlgende punten: Het gebruik van materialen met een wisselend vchtgehalte Organische materialen zals hut, kurk en wl absrberen de luchtvchtigheid en bevrderen het hygrmetrisch evenwicht. Ok klei heeft een uitstekende vchtregulerende werking, in tegenstelling tt inerte (steen, baksteen) f synthetische (vinyl, latex) materialen. De prsiteit van de ppervlakken Om de uitwisseling tussen de lucht en het materiaal mgelijk te maken, met de vchtigheid in het materiaal kunnen dringen. Het ppervlak met preus zijn en niet met een waterdicht synthetisch materiaal bekleed. > Principes van thermische inertie De binnenwanden kunnen de rl van thermische inertie vervullen, dr het teveel aan warmte in de lucht p te slaan en vervlgens vrij te geven wanneer de temperatuur daalt. Dit nivelleren van temperatuurpieken draagt aanzienlijk bij aan het cmfrt van de wning, zwel in de zmer als in de winter. Zie desgewenst de fiches "ENE08 Zrgen vr thermische inertie" en "ENE03 Een kudestrategie ntwikkelen". Aanwezigheid van massa Zware materialen met een hge vlumieke massa zals betn, baksteen f klei, hebben een grte thermische inertie. Betnnen dekvleren, draagstructuren en massieve muren zrgen vr een grte massaheveelheid. Tegankelijkkheid van de massa De bltstelling van de massa is een vereiste vr de warmte-uitwisseling tussen de massa en de lucht. Z meten de bekledings- en afwerkingsmaterialen het cntact en de geleidbaarheid van de warmte tussen deze massa en de bewnde ruimte bevrderen. De plaats Een grte inertie is niet in elk type van lkaal aangewezen, nder meer in lkalen die weinig f enkel s nachts wrden gebruikt, zals een slaapkamer van vlwassenen. Integendeel zrgt een grte inertie vr een beter cmfrt in druk bezette lkalen f in ruimtes met een grte interne warmtetever en die veel znlicht pvangen. BLZ. 7 VAN 16 NIET-DRAGENDE MUREN EN TUSSENWANDEN:

8 > Principes van akestische islatie Vier strategieën kunnen de akestische eigenschappen van de wanden bevrderen: zie desgewenst de fiche "CSS05 Akestisch cmfrt". Massa scheppen Dit principe is bekend als de "wet van de massa". He grter de vlumieke massa van een materiaal, he meer het geluid wrdt gedempt, drdat de geluidsglven het materiaal minder kunnen den trillen. Faseverschuiving van de glven Dr zijn fysische eigenschappen en zijn massa, kan elk materiaal een selectief gedeelte van de geluidsglven absrberen. Dr de dikte en de vlumieke massa van de tegepaste materialen te variëren, wrdt het geluid veel minder vrtgeplant. Dit nemt men het massa-veer-massaprincipe. Luchtdichting Dit is ngetwijfeld de allerbelangrijkste strategie. Een slechte luchtdichting kan de hele akestische uitvering van een wand teniet den. Een grte aandacht met wrden besteed m parasitaire geluidsvrtplanting te beperken, dr barsten, kkerdrveren, vegen en raamwerk te dichten. Er is maar weinig ndig. Krtm, daar waar de lucht drgaat, gaat k het geluid dr. Een gede akestische islatie vereist ndzakelijkerwijs een gede luchtdichting, maar die dichting mag niet ten kste gaan van een geznde ventilatie van de vertrekken. Onderling gescheiden Om geluidsvrtplanting dr de trilling van een structuur te vrkmen, meten de elementen nderling van elkaar gescheiden zijn. Deze scheiding kan bijvrbeeld dr elastische banden aan de mtrek van de wanden, uitzetvegen en trilvaste hangsystemen wrden uitgeverd. Stijve mechanische verbindingen planten het geluid vrt. > Aanpasbaarheidprincipes Ter bevrdering van een gemakkelijk en duurzaam aanpassingsvermgen van de binnenwanden, meten de vlgende principes wrden tegepast: Zie desgewenst de fiche "MAT13 Levensduur van bestaande en tekmstige gebuwen en hun cmpnenten". Anticipeer p verandering Bied p de meest waarschijnlijke scenari s van gebruiksverandering een antwrd en stel efficiënte renvatiemgelijkheden vr. Ontwerp demnteerbare assemblages Ontwerp demnteerbare assemblages die, znder nndige afbraak, het mgelijk maken materialen te vervangen en een vltte tegang tt de technieken bieden. Kies materialen die aan het einde van hun levensduur p eclgische wijze kunnen wrden verwijderd Gebruik ik de demnteerbare assemblages recycleerbare f bilgisch afbreekbare materialen. > Zuinig mspringen met materiaal Kies een buwwijze met een licht geraamte Recupereer materiaalresten BLZ. 8 VAN 16 NIET-DRAGENDE MUREN EN TUSSENWANDEN:

9 ECONOMISCHE ASPECTEN > Het vrdeel van lichte wanden vr de uitvering Lichte wanden zrgen vr aanzienlijke tijdsbesparing bij de uivering. Die tijdsbesparing kan vr een wnprject tt enkele weken plpen en qua arbeidsln en andere ksten verbnden aan de pleveringstermijn, een aanzienlijke kstenbesparing met zich brengen. Overigens is er geen grt prijsverschil tussen wanden met een huten f een metalen geraamte. > Kst van massieve materialen en hun uitvering Wat de massieve wanden betreft is hun kst afhankelijk van de uitveringstijd en -techniek van het gekzen materiaal. Massieve materialen Kst ( /m2) Excl. BTW, plaatsing inbegrepen Plaatsingswijze Zware betnblkken Cementmrtel Gipsblkken Bakstenen Cellenbetnblkken Kalkzandsteenblkken Blkken van geëxpandeerde kleikrrels Tand/grefverbinding en lijmmrtel Tand/grefverbinding en lijmmrtel Tand/grefverbinding en lijmmrtel Tand/grefverbinding en lijmmrtel Cementmrtel Geperste leemstenen Klei- f kalkmrtel SOCIALE EN CULTURELE ASPECTEN > Gebrek aan ervaren vaklui vr alternatieve technieken De buwindustrie reageert bijznder traag p verandering. De uitvering van plssingen zals kleiwanden, luchtkalkpleisters f tadelakt, stten vaak p het gebrek aan bevegde arbeidskrachten. In dit pzicht kan de leverancier f fabrikant vr de uitvering van zijn prduct de gegevens van ervaren vaklui meedelen. Telkens minder gebruikelijke plssingen wrden uitgeverd, is het ndzakelijk dat men, vr een adequaat tezicht p de werken, vraf kennis neemt van de gebruiksinstructies van de fabrikant. BLZ. 9 VAN 16 NIET-DRAGENDE MUREN EN TUSSENWANDEN:

10 DE JUISTE KEUZE MAKEN Gewenste eigenschap Ideaal Uitgeslten Hygrmetrische regulatie Thermische inertie Geluidsislatie Bevrdering van recyclage Vchtdrlatende materialen Cnstructie van massieve materialen Cnstructie van massieve materialen Luchtdichte afwerking Vulling met islatiemateriaal Demnteerbare assemblages Vchtwerende materialen Afwerking met islerende materialen Luchtdrlatendheid Niet-recycleerbare materialen BLZ. 10 VAN 16 NIET-DRAGENDE MUREN EN TUSSENWANDEN:

11 IN DE PRAKTIJK In de verschillende ntwikkelingsfasen van het prject meten maatregelen wrden genmen: BIJ HET ONTWERP > Milieumaatregelen vr massieve wanden: Maatregelen ter bevrdering van de hygrmetrische regulatie Waterdampdrlatende afwerking. Vb.: tadelakt, klei- f kalkpleisters en -verven. Zie fiche MAT06: Bekleding van binnenmuren en plafnds. Kleicnstructie met ngebakken geperste leemstenen. Maatregelen ter bevrdering van de thermische inertie Minerale afwerking. Vb.: tegels, tadelakt, kalkpleisters. Vlumieke massa van het massief materiaal. Vb.: vr hetzelfde vlume hpt een baksteen meer warmte p dan een cellenbetnblk. Dikte van de muur. Maatregelen ter bevrdering van de akestische islatie Elastische band aan de mtrek vr de scheiding tussen de wand en de rest van het gebuw. Plafnnering (bevrdert de dichtheid). Vlumieke massa van het massief materiaal. Dubbele wand wanneer een ptimale akestische islatie is gewenst. Dikte van de muur. Dikte van de spuw tussen de dubbele muur. BLZ. 11 VAN 16 NIET-DRAGENDE MUREN EN TUSSENWANDEN:

12 Maatregelen ter bevrdering van de demnteerbaarheid met het g p recyclage Kies blkken met een grter recyclageptentieel (hlle baksteen, zware betnblkken, geperste leemstenen). > Milieumaatregelen vr wanden uitgeverd p een geraamte: Maatregelen ter bevrdering van de hygrmetrische regulatie Preuze, waterdampdrlatende platen. Vb.: natuurlijk behandelde spaanplaten, kleiplaten. Waterdampdrlatende afwerking. Vb.: natuurlijk behandeld hut, tadelakt, kalk/henneppleisters. Zie fiche MAT06: Bekleding van binnenmuren en plafnds. Gebruik een huten geraamte. Kies vr de eventuele akestische islatie een materiaal van rganische rsprng. Vb.: Cellulse, hut-, hennep-, schapen- en pluimwl. Zie fiche MAT11 - Akestische islatie. Maatregelen ter bevrdering van de thermische inertie Opvulling met metselwerk van ngebakken geperste leemstenen en afwerking van klei. BLZ. 12 VAN 16 NIET-DRAGENDE MUREN EN TUSSENWANDEN:

13 Maatregelen ter bevrdering van de akestische islatie Elastische band aan de mtrek vr de scheiding tussen de wand en de rest van het gebuw. Vlumieke massa en dikte van de platen. Vb.: dubbele spaanplaten zrgen vr een grtere massa en een betere akestische islatie. Isleer schakelaars en stpcntacten en de ze verspringen. Metaalprfielen en sepele speciale hutprfielen bieden betere akestische prestaties. Teveging van een islatiemateriaal in bulk f wlislatie. Vb.: Cellulse in bulk, hennepwl, schapenwl, enz. Dubbele wand indien een ptimale akestische islatie is gewenst. Afdichtingsveg aan de mtrek. Maatregelen ter bevrdering van de demnteerbaarheid m te wrden gerecycleerd Uitvering met geschrefde eerder dan genagelde f verlijmde elementen. BLZ. 13 VAN 16 NIET-DRAGENDE MUREN EN TUSSENWANDEN:

14 > He buwt men binnenwanden van klei? Techniek vr niet-dragende wanden Massieve kleiwand pgebuwd uit ngebakken geperste leemstenen. Deze techniek biedt het vrdeel van een grte eenvudigheid. Ongebakken geperste leemstenen met een grte vlumieke massa, met klei gemetseld. Het is belangrijk het dynamisme van de kleiwand te behuden dr een afwerking uit te veren die eveneens ademt. Gebruik hiervr een kalkpleister f leemverf. Techniek vr dragende wanden Een eenvudige methde m een dragende kleiwand te buwen bestaat in de uitvering van een dragend huten geraamte dat men vervlgens met ngebakken geperste leemstenen pvult en met klei afwerkt. Huten geraamte Lichte, ngebakken geperste leemstenen, met klei gemetseld. 1. Kalkpleister f leemverf (pleisters die ademen), in verschillende lagen direct p de stenen en het hut aangebracht. Een wapening zrgt vr de samenhang van de vegen. OF 2. Kleiplaat (klei + vezels), geschrefd p het hut en bedekt met een klei- f kalkpleister. Technieken van natte uitvering Er bestaan andere meer ambachtelijke technieken (adbe, stampaarde f pisé, strleem) waarbij de aarde nat wrdt bewerkt en vervlgens in gietvrmen ter plaatse wrdt gedrgd f vrgedrgd. Deze technieken vergen tijd en zijn vrbehuden vr persnen die bereid zijn het materiaal uit te prberen. De grtste meilijkheden: De crrecte samenstelling van het mengsel De vrbereiding van het mengsel vóór de plaatsing De uitveringstijd en de drgtijd BLZ. 14 VAN 16 NIET-DRAGENDE MUREN EN TUSSENWANDEN:

15 TOEZICHT OP DE WERKEN > Gebruik timmerhut p geznde en duurzame wijze Cntrleer de certificatie van het hut met FSC- f PEFC-keurmerk. Zrg ervr dat het timmerhut p de buwplaats p een beschutte plaats wrdt pgeslagen. Eis en cntrleer p de buwplaats f het hut een vchtgehalte heeft van minder dan 20% m zwamaantasting te vermijden. > Bevrder mechanische bevestigingen (scheiding van de elementen) Geef ngmaals de vrkeur aan afwerkingen met mechanische bevestiging (lambrisering, platen). Verlijmd f gevegd metselwerk is meilijk te demnteren, terwijl een geraamte in principe de recuperatie van elk nderdeel telaat. AANVULLENDE INFORMATIE ANDERE AANDACHTSPUNTEN Andere inffiches die met de keuze van de binnenwanden verband huden: MAT02 - Ruwbuw: ratinele en spaarzame technieken en buwmaterialen kiezen, rekening hudend met hun milieubalans MAT06 - Bekleding van binnenmuren en plafnds: geznde en eclgische materialen kiezen MAT08 - Een hutsrt kiezen vlgend de aard en de tepassing MAT11 - Akestische islatie: kies geznde materialen met een gunstige milieubalans. MAT13 - Levensduur van bestaande en tekmstige gebuwen en hun cmpnenten CSS05 - Akestisch cmfrt CSS09 - Lijm en verf: aandacht schenken aan hun invled p gezndheid en milieu ENE03 - Een kudestrategie ntwikkelen ENE08 - Zrgen vr thermische inertie BESCHIKBAARHEID VAN DUURZAME MATERIALEN In Brussel: Ecbuild, de Brusselse cluster vr duurzaam buwen, die vaklui, bedrijven en kleinhandelaars van de sectr van duurzaam buwen grepeert ( In Vlaanderen: De verkppunten van duurzame materialen zijn lid van het VIBE ( In Wallnië: De belangrijkste verkppunten zijn lid van de Cluster Éc-Cnstructin ( BRONVERMELDINGEN Algemene literatuur ver de materialen: Jutta Schwarz, L éclgie dans le bâtiment Guides cmparatifs pur le chix des matériaux de cnstructin, 1998 Friedrich Kur, L'Habitat éclgique, quels matériaux chisir?, Terres vivantes, 2000 Michiel Haas, Milieuclassificatie Buwmaterialen, Nederlands Instituut vr Buwbilgie en Eclgie te Naarden (NIBE) BLZ. 15 VAN 16 NIET-DRAGENDE MUREN EN TUSSENWANDEN:

16 Suzanne et Pierre Déux, Le guide de l habitat sain, Uitg. Mediec Vr meer infrmatie ver hutstructuren: Vr een lijst van leveranciers van FSC-hut in België: Een gids van het hut, de leveranciers en de prducten met het PEFC-keurmerk: Vr meer infrmatie ver alternatieve buwwijzen: Buwen met aarde: het nderzekscentrum CRAterre ( Leveranciers vr leembuw: Akterre ( f Claytec ( Hennepbetn: vzw vr de prmtie van hennep in de buw ( BLZ. 16 VAN 16 NIET-DRAGENDE MUREN EN TUSSENWANDEN: