POLENNIEUWSBRIEF. Nieuwsbrief van de Polencommissie van de Immanuëlkerk te Barendrecht. Nr

Transcriptie

1 POLENNIEUWSBRIEF Nieuwsbrief van de Polencommissie van de Immanuëlkerk te Barendrecht Nr VOORWOORD Maandenlang is er geen Polennieuwsbrief verschenen van de Polencommissie van de Immanuëlkerk. Er was een tijdlang weinig (urgent) nieuws te melden. Deze nieuwsbrief is dus een terugblik op onderwerpen van de laatste vijf maanden. We staan weer op het punt honderden schoenendozen weg te gaan brengen. Opnieuw gaan meer mensen mee dan ooit tevoren. Is het begonnen met een reis van drie, nu staan negentien gemeenteleden in de startblokken om naar Polen af te reizen. Als extraatje is er deze keer een tekst over de stad van een van onze zustergemeenten: Piotrków Trybunalski. Een stad die in het verleden een dominante plek heeft gehad in Polen. ACTUALITEITEN Piotrków Trybunalski Eind juni hebben Arnold Hoogenboom en Gerrit van Asselt (architect uit Nunspeet), op verzoek van de kerkenraad van Piotrków, opnieuw onze zustergemeente bezocht. Namens de Polencommissie adviseren zij de kerkenraad van Piotrków bij de kerkbouw. Vorig jaar is flink vertraging opgelopen doordat de gemeente genoodzaakt werd een herziene vergunningaanvraag in te dienen. De feitelijke situatie wijkt (ruim 17 jaar na de start!) op diverse punten af van de oorspronkelijke vergunning. Tevens zijn nieuwe (veiligheids)eisen van kracht. De voor de aanvraag benodigde tekeningen waren inmiddels door een Poolse architecte gemaakt. Tijdens een 7 uur durend overleg zijn alle tekeningen met de architecte en de kerkenraad besproken en zijn waar nodig wijzigingsvoorstellen gedaan. De professionele inbreng van Gerrit werd daarbij zeer gewaardeerd. Tijdens een eerder bezoek (mei 2011) is overleg geweest met een aannemer die een offerte beloofde in te dienen voor de noodzakelijke afwerking van de buitenzijde. Deze offerte is nooit gekomen. Overigens een bekend probleem in Polen. Inmiddels zijn drie nieuwe aannemers benaderd. De stand van zaken is hoopgevend: de vergunningaanvraag, voorzien van alle benodigde stukken, is ingediend. Ook zijn de genoemde procedurele kwesties afgehandeld en is een (op het eerste gezicht redelijke) offerte ontvangen. Het wachten is nu op een positieve beschikking, waarna de uitvoering van de werkzaamheden kan worden hervat. Midden augustus waren Daniel en Ania Krystoń met hun dochter Marta een week in Barendrecht op uitnodiging van de familie Hoogenboom. Toen zij zondags in de Immanuëlkerk waren, ontmoetten ze daar nog een predikantenechtpaar uit Polen: Daniel en Edyta Kowalinski uit de omgeving van Szczecin, die op bezoek waren bij Romuald en Grazyna Szymanski. In september was een groep mannen uit Amerika overgekomen om in Piotrków aan de slag te gaan. Zij hebben een mooie trap gemaakt bij de hoofdingang van het gebouw. Polennieuwsbrief 11 1

2 Toruń Onze zustergemeente in Toruń gaat elk jaar een week op gemeentekamp. Meestal is dat naar de bergen in het zuiden, soms naar de merengebieden in het noordoosten. Dit jaar lag de bestemming dicht bij de Oostzee in het noorden. Hieronder is de groep te zien op een foto die op20 augustus is gemaakt. Reis door Polen Voor de familie Verkade was het jaren geleden dat een zomervakantie in Polen werd doorgebracht. De eerste bestemming was het kamp van Voice of the Gospel in het gehucht Dymin, gelegen aan een meer. Daar konden ze meemaken hoe zo n honderdtwintig jongeren een mooie en heel zinvolle Polennieuwsbrief 11 2

3 vakantie werd geboden. Er zijn volop mogelijkheden voor vakantieplezier: zwemmen, kanoën, volleyballen, voetballen. Daarnaast worden allerlei spelen georganiseerd. Zoals (tijdens hun verblijf) paintballen en talentenjacht. Maar het belangrijkste doel is de jongeren, die overwegend niet bewust christelijk zijn en uit probleemsituaties komen, in aanraking te brengen met het evangelie. Dat gebeurt op intensieve manier met toespraken, zang, pantomime, enz. Het was bijzonder te zien hoe de jongeren in hun vakantie enkele keren per dag aandachtig zitten te luisteren naar de toespraken. Indrukwekkend is het te zien en te horen hoe de Geest jonge mensen aanraakt. gast uit Holland de jongeren in de grote tent sport en spel een maaltijd in het kamp Het kamp wordt gehouden op een prachtige, rustige plek in een gebied van meren en bossen. Polennieuwsbrief 11 3

4 De tweede bestemming was een vakantiehuis in het prachtige gebied Kaszuby. Een gebied met talloze meren en heuvels ten westen van de stad Gdańsk. De bewoners hebben net als de Friezen een eigen taal. Plaatsnaamborden zijn (net als in Friesland) tweetalig. Op weg naar de derde bestemming, Piotrków Trybunalski, hebben ze kort Toruń aangedaan. In Piotrków werden tijdens de kerkdienst groeten ontvangen voor onze gemeente in Barendrecht en in het bijzonder voor allen die men al eens in Piotrków te gast heeft gehad. Op weg naar de laatste reisbestemming was er een kans de stad Wrocław (voorheen Breslau) te bezoeken. Het is een stad die een steeds prominentere plaats lijkt in te nemen in Polen. De laatste bestemming was het Reuzengebergte (in het Pools: Karkonosze). Ook een prachtig gebied, onder andere geschikt voor bergwandelingen en het bezoeken van mooie stadjes als Jelenia Góra. Op zondagmorgen werden in deze stad weer groeten ontvangen voor onze gemeente. poort en straat in Gdańsk Voice of the Gospel Over het zomerkamp van Voice of the Gospel is hierboven al te lezen. Het werk van deze stichting, dat veel meer omvat en met name erop gericht is via radio en tv honderdduizenden Polen te bereiken met het evangelie, wordt van tijd tot tijd gesteund door onze gemeente vanuit het geld dat met acties en collecten wordt ingezameld. Henryk Dedo schreef een reactie op ontvangen ondersteuning: Lieve vrienden in Jezus Christus van de hervormde gemeente te Barendrecht, We willen onze diepste dankbaarheid uitdrukken voor de ondersteuning met 1000,- van de missie van onze stichting die erop gericht is jongeren te bereiken die dreigen af te glijden. Uw gulhartigheid hielp ons naar ons zomerkamp dertig jongeren extra mee te nemen, die anders alleen maar hadden kunnen dromen van zo n vakantie. We waren blij dat we ondanks de in financieel opzicht moeilijke tijden dit belangrijke zendingswerk niet hoefden op te geven, maar jongeren in een mooie omgeving met het Woord en met liefde konden omringen. We waren er ook blij mee, een vertegenwoordiger van u, broeder Paul Verkade, enige tijd in ons midden te hebben. Hij bracht groeten van u over en kon de glimlachende gezichten zien en het luide applaus horen als teken van onze dankbaarheid voor uw liefdevolle ondersteuning. Moge God u rijk zegenen! Henryk Dedo President of The Voice of the Gospel Foundation Voice of the Gospel heeft het afgelopen jaar gewerkt aan de documentaire One meter above Ground (Een meter boven de grond). Polennieuwsbrief 11 4

5 Serfay, een voormalig marinier uit de Sovjet Republiek, was eens 1,70 m. Nu bekijkt hij de wereld van een hoogte van een meter. Terwijl hij het schip waarop hij werkte, eens moest klaarmaken voor een missie, moest hij tot zijn middel in de sneeuw werken. Door bevriezingen en gangreen (koudvuur) was een amputatie noodzakelijk. Er was geen anesthesie en goede zorg. Nadat in tien jaren 29 keer delen van Sergeys ledematen werden geamputeerd, wilde hij de volgende behandeling niet meer overleven. Toen gebeurde een wonder. Nu is Sergeys wens een centrum voor gehandicapten te openen een echt tehuis. De wereld is bezien van het perspectief van een meter veel mooier, zegt Sergey en glimlacht. De documentaire is uitgezonden op een nationale tv-station van Polen. Er zijn ook onderhandelingen met de EO over een uitzending in Nederland. Henryk Dedo schreef het volgende: Dear friend, As an expression of our gratitude for your friendship and prayers, we would like to share our newest documentary film with you. The production is entitled One Meter above Ground". It is our secound production in the cycle Metamorphoses. "One Meter above Ground" was broadcasted by National Polish Television Channel One. The film was watched according to the television researching by Polish families. We would like you to see it as well. The English version can be accessed on the Website: password: vog4theworld Please visit us on Facebook profile - Fundacja Głos Ewangelii regularly. You will find there more photos documenting our various projects. After watching please share with us your experience and opinion about documentary. At the moment we are looking for help and cooperation with distribution abroad. May the Lord bless you and keep you, Henryk Dedo President of The Voice of the Gospel Foundation Enkele reacties op de film: What a beautiful story in spite of all adversities you may conquer everything with God, rejoice and inspire others by giving them hope! What a unique man in the hands of the Unique God! You are truly God s people. You have shown one can live the life to the fullest in such circumstances as these. I think the Life, written with capital L, is still before you. May God bless you! This film changes one s perspective on life when we lack nothing. It should be watched by everyone in Poland who constantly complains about everything. A rare thing of beauty I was weeping throughout the entire film I can see myself in the things Sergey does. I am a mother of two twin girls Klaudia and Patricia. I bring them up on my own. The girls don t walk, don t speak, they need to be cared for 24/7. I am fighting for the better tomorrow for such children as my daughters and I have not given up yet because my maternal instincts drives me to go on. I was encouraged by these heroes of God, by their faith, determination, and love for others, and by the fact that nothing is impossible with God. The film shows you may make miracles even if you are considered weak by the world! Thank you Polennieuwsbrief 11 5

6 In memoriam: Henryk Dedo sr. Op 21 september overleed in Jelenia Góra op de leeftijd van negentig jaar, Henryk Dedo sr., de vader van de directeur van Voice of the Gospel. Afgelopen zomer hadden we hem en zijn vrouw nog bezocht in hun appartement op vierhoog (zonder lift), vijfentwintig jaar nadat ik hem voor het eerst ontmoette. Hij was zichtbaar oud en fragiel geworden, maar toen we afscheid namen, klonk het getuigenis van Jezus Christus nog krachtig uit zijn mond. Ik heb hem leren kennen als een heel gevoelig mens en een trouw dienaar van Christus. Hij heeft een bijzonder leven gehad. Iets daarover: In 1922 werd hij geboren in Schickelsheim (Duitsland), waar zijn familie naartoe gegaan was om werk te vinden. In 1929 gingen ze terug naar Polen, naar een plaats die nu in Litouwen ligt. Henryk werd met zijn twee jongere broers opgevoed in de katholieke traditie. Toen de oorlog uitbrak, werd Henryk al snel soldaat in het ondergrondse Poolse Nationale Leger. Hij vocht meest tegen de Sovjets, die midden september 1939 het oosten van Polen waren binnengevallen als onderdeel van de overeenkomst tussen de Sovjet-Unie en Nazi-Duitsland. In 1944 werd hij gevangengenomen en veroordeeld tot de doodstraf. Maar die werd later omgezet in tienjarige opsluiting in een werkkamp in Siberië. Jarenlang heeft hij daar zware arbeid moeten verrichten onder heel slechte omstandigheden. Temidden van de ontbering en honger waarmee hij te kampen had, beloofde hij God zijn leven Hem toe te vertrouwen, als hij mocht overleven en terugkeren in Polen. Toen zijn tijd in het kamp erop zat, ontmoette hij in Siberië een meisje uit Polen, Walentyna Siewczuk, die hem meenam naar een dienst van een baptistengemeente. Zij trouwden en in 1955 werd het hun toegestaan terug te keren naar Polen. Ze gingen wonen in Jelenia Góra in het zuidwesten van Polen, waar Henryk ging werken in een werktuigenfabriek, en kregen twee zonen. Henryk werd diep geraakt door het Woord van God en onderging in 1965 een radicale bekering. Een jaar later werd hij gedoopt. Al snel begon een groep voor gebedssamenkomsten bijeen te komen in het gastvrije appartement van Henryk en Walentyna. Na enkele jaren midden in de communistische tijd werd Henryk pastor van een gemeente die hieruit ontstond en die behoorde tot hetzelfde kerkverband als onze zustergemeenten. Systematisch onderwees hij het Woord van God vanuit de overtuiging dat het geloof en het leven van de kerk gebaseerd zijn op gezonde bijbelse fundamenten. Hij preekte graag over het kruis en de prijs van discipelschap. 27 jaar heeft hij als voorganger de gemeente gediend. En hoewel het lopen hem bijna niet meer mogelijk was, onmoetten wij hem deze zomer ook zondags in de kerk. Henryk en zijn vrouw hielden erg van zingen, waarbij Walentyna ook gitaar speelde. Meerdere keren hebben ze voor ons Russische en Poolse christelijke liederen gezongen. Enkele jaren geleden waren we bij hen, nadat hun oudste zoon was overleden. Met verdriet in stem en ogen spraken zij erover, maar toen ze even later zongen over hun Heer, glinsterden hun ogen weer. Twee bijzondere mensen. Hij groot en sterk. Zij klein en fragiel. Beiden uitermate vriendelijk, gastvrij en behulpzaam. We zullen hen hier nooit meer samen horen zingen. Henryk Dedo sr. mag nu op een andere plaats zingen van Gods goedertierenheden. Henryk en Walentyna in 2008 Polennieuwsbrief 11 6

7 Schoenendoosactie Honderden schoenendozen gevuld met nuttigs, leuks en lekkers staan klaar op de galerij van de Immanuëlkerk om naar beneden getild te worden en verdeeld te worden over enkele busjes. Opnieuw hebben naast de Immanuëlkerk de Bethelkerk, Carnisse Haven, de Dorpskerk, de Triomfatorkerk en basisschool De Ark meegedaan en dit jaar ook de Elimkerk van Hendrik-Ido-Ambacht en de Maranathakerk (NGK). Het totale aantal dozen ligt wellicht rond het aantal van vorig jaar: 550. In het weekend van 7-10 december hopen we die naar Polen te brengen. We gaan met negentien gemeenteleden op vrijdagavond op pad. In Polen splits de groep zich in tweeën: een deel gaat naar Piotrków Trybunalski en neemt ook dozen mee voor Hrubieszów. Het andere gaat naar Toruń en neemt ook dozen mee voor Janikowo en Włocławek. Het team van Piotrków bestaat uit Reinier en Dingena van den Berg, Rein en Marjolein van der Have, Johan en Jacqueline van Huizen, René van der Keur, Wilma en Rens Quik. Het team van Toruń bestaat uit Christina Floor, Marcel van der Grift, Kees van den Heuvel, Luuk en Erwin de Pagter, Mark Preesman, Romuald Szymanski, Paul en Jan-Eric Verkade en Wijnand Voets. Tien van de negentien gaan voor het eerst naar een zustergemeente in Polen. We hopen dat wij allen en zij in het bijzonder een heel goede reis zullen hebben met goede ontmoetingen en mooie ervaringen. Voor wie het interessant vindt, te zien hoe zo n schoenendoosreis verloopt, volgt hier het programma in Toruń: 07/ u vertrek vanaf de Immanuëlkerk 08/ u aankomst in Janikowo; dozen uitladen; korte ontmoeting u aankomst in Toruń; dozen uitladen u stadswandeling, lunch en shoppen in het mooie centrum van Toruń u bijeenkomst met uitdeling van de schoenendozen u maaltijd in de kerk met gemeenteleden van Toruń u vrije tijd 09/ u vertrek naar Włocławek door een deel van de groep u kerkdienst in Toruń / Włocławek u koffie, thee en ontmoetingen met gemeenteleden u maaltijd in de kerk u terugreis van Włocławek naar Toruń (deel van de groep) u overigen vrije tijd u bijeenkomst met uitdeling van de schoenendozen u ontvangst bij gemeenteleden of maaltijd in de kerk en vrije tijd. 10/ u vertrek uit Toruń u maaltijd in Torzym voor vertrek uit Polen ca u aankomst in Barendrecht Winterwerkvakantie De Polen hebben niet twee weken kerstvakantie, maar twee weken wintervakantie in de loop van januari of februari. De gemeente van Piotrków Trybunalski organiseert ook in die periode jaarlijks een vakantiebijbelweek. De gemeente is klein en wordt daarbij dus graag geholpen. Dit jaar hoopt René van der Keur met enkele anderen die hulp te gaan bieden. Vraag is nog: wie is bereid met hem mee te gaan naar Polen van zaterdag 16 t/m vrijdag 22 februari? Mensen van alle leeftijden boven 18 jaar zijn welkom. Men hoeft geen Pools of Engels te kunnen spreken om te kunnen assisteren. Wie geïnteresseerd is, kan informatie krijgen bij René van der Keur (fam.vdkeur@kpnplanet.nl) of de Polencommissie. Polennieuwsbrief 11 7

8 Groeten uit Hrubieszów Regelmatig ontvang ik groeten voor onze gemeente, voor de Polencommissie en voor hen die bij de contacten met Polen betrokken zijn. Die zijn niet altijd even makkelijk door te geven. Nu wil ik van de gelegenheid gebruik maken om groeten door te geven van Marek Pyra, voorganger uit Hrubieszów, die ik twee weken geleden per Skype/telefoon sprak. Toen we over zijn situatie spraken, zei hij dat zijn zoon Daniel verhuisd was naar Poznań. Twee zonen van hem woonden al met hun gezin in Engeland. Daniel werkt al jaren in Poznań aan de snelwegenbouw. Minstens om de andere week kwam hij een weekend naar zijn gezin in Zamoszcz en naar de kerk in Hrubieszów, maar die situatie was voor zijn gezin uiteraard verre van ideaal. Dus nu woont ook hij op grote afstand van zijn ouders (minstens zes uur rijden). Dit is de situatie van veel (groot)ouders in Polen: hun (klein)kinderen wonen ver van hen vandaan en ontmoeten ze slechts heel zelden Samenstelling commissie Er zijn veranderingen gekomen in de samenstelling van de Polencommissie. Evelyne Gouw zag zich genoodzaakt eruit te stappen en Willem-Jan Smit heeft het stokje overgedragen aan Johan van Huizen. De commissie bestaat nu uit: Johan Bakker, Maria Dramountanis, Peter Gouman, Rein van der Have, Johan van Huizen, Hanna Hummelen en Paul Verkade. AGENDA 2012 data activiteiten 2012 vr. 20/01 bijeenkomst van deelnemers aan schoenendoosreizen 2011 ma. 30/01 vergadering Polencommissie ma. 05/03 vergadering Polencommissie do. 12/04 ma. 16/04 delegatie uit Toruń is een weekend in Barendrecht di. 15/05 vergadering Polencommissie za. 02/06 actiemarkt voor Polen za. 16/06 dagtocht naar Lille do. 28/06 zo. 30/06 Arnold Hoogenboom en Gerrit van Asselt naar Piotrków Trybunalski do. 19/06 za. 21/07 bezoek aan het zomerkamp van Voice of the Gospel door fam. Verkade za. 28/07 di. 31/07 bezoek aan de gemeente van Piotrków Trybunalski door fam. Verkade za. 18/08 vr. 24/08 familie Krystoń in Barendrecht do. 20/09 vergadering Polencommissie wo. 07/11 inzameling schoenendozen in Immanuëlkerk ma. 03/12 vergadering Polencommissie vr. 07/12 ma. 10/12 schoenendoosreis naar Toruń vr. 07/12 ma. 10/12 schoenendoosreis naar Piotrków Trybunalski 2013 za. 16/02 vr. 22/02 werkvakantie in Piotrków Trybunalski in Barendrecht in Polen Stichting Hulp Oost-Europa Polennieuwsbrief 11 8

9 WETENSWAARDIGHEDEN Piotrków Trybunalski Piotrków Trybunalski is een stad in Midden-Polen met ruim inwoners. Het ligt in de in Voivodeship (soort provincie) Łódź. Volgens de traditie, maar niet bevestigd door historische bronnen, is Piotrków gesticht door Piotr Włostowic, een machtige twaalfde eeuwse magnaat uit Silezië. De naam van de stad komt van de Poolse versie van de naam Piet / Petrus (Piotr), dat als verkleinwoord Piotrek heeft. Twee kleine rivieren, de Strawa en de Strawka stromen door de stad; tussen hun valleien werd in de vroege middeleeuwen de eerste vestiging van Piotrków gesticht. De stichting van de stad en haar ontwikkeling waren verbonden met haar geografische ligging aan wegen die de delen van Polen verbonden. Piotrków was een marktplaats en in de dertiende en vijftiende eeuw was er de rechtbank van het prinsendom waartoe de stad behoorde. Piotrków werd in 1418 een administratief centrum als hoofdstad van een district en in latere eeuwen werd het ook een belangrijk politiek centrum in Polen. De eerste vermelding van Piotrków is te vinden in een document dat in 1217 werd uitgevaardigd door de prins van Kraków, Leszek 1 de Witte, waarin een vermelding van een rechtspraak gehouden "in Petrecoue". Het middeleeuwse Piotrków was een handelsplaats op de handelsroutes van Pommeren naar Rusland en Hongarije, later ook van Mazovië naar Silezië. In 1400 werd de stad verwoest door een grote brand. Daarbij gingen oude documenten over de stichting van de stad en andere documenten verloren. De rechten en voorrechten werden in 1404 opnieuw verleend door koning Władysław II Jagiełło. De stadsmuren waren gebouwd tijdens de regering van koning Casimir III en herbouwd in het begin van de vijftiende eeuw. Gedurende de regering van het oude stadhuis op het Rynek Trybunalski Casimir III emigreerden veel Duitse Polennieuwsbrief 11 9

10 Joden, afkomstig uit het Heilig Roomse Rijk naar Piotrków. Daardoor werd de Joodse gemeenschap in Piotkrów een van de grootste in het koninkrijk. Tussen 1354 en 1567 werden in de stad algemene vergaderingen gehouden van de Poolse ridders en vergaderingen van het Poolse parlement, de Sejm. Het was in Piotkrów dat in 1493 het Poolse parlement haar uiteindelijke structuur kreeg met een verdeling in een Hogerhuis en een Lagerhuis. Toen de zetel van het parlement werd verplaatst naar Warschau, kreeg de stad de zetel van het hoogste rechtbank van Polen, het Koninklijke Rechtshof. Van 1578 tot 1793 werden hier rechtszittingen gehouden. De Joodse bevolking van Piotrków werd in 1578 verdreven en pas een eeuw later werd het Joden weer toegestaan zich in Piotrków te vestigen. Rond 1705 vestigden Duitse kolonisten in de omgeving van de stad en stichtte dorpen. Zij behielden hun gewoonten en taal grotendeels tot Terwijl de betekenis van Piotrków in het politieke lieven van het land had bijgedragen tot haar ontwikkeling in de zestiende eeuw, slonk de stad in de zeventiende en achttiende eeuw ten gevolge van branden, epidemieën, de oorlog tegen Zweden en ten slotte de delingen van Polen. In 1793 annexeerde Rusland de stad bij de tweede deling van Polen. Volgens de gegevens van de Russische volkstelling van 1897 bezat de stad toen inwoners, waarvan Joden (ca. 30 %). Gedurende de Eerste Wereldoorlog was de stad bezet door de dubbelmonarchie Oostenrijk- Hongarije. Na deze oorlog werd Piotrków onderdeel van de Tweede Poolse Republiek. In 1938 had de stad inwoners, inclusief Joden en Duitsers. De stad had dus een grote Joodse gemeenschap en de branche van hebreeuwse drukkers en uitgevers was tot de holocaust een bloeiende branche in Piotrków. Het eerste getto in Polen werd gecreeerd in Piotrków in oktober In de oorlog werden hiervandaan Joden vervoerd naar het concentratiekamp in Treblinka. In het begin van de oorlog was Piotrków een centrum van ondergronds verzet. Later werd in en om de stad gevochten door het Poolse Verzetsleger en diverse partizanengroepen. Op 18 januari 1945 werd de stad bezet door het Rode Leger, dat de Duitse troepen verdreef. Anticommunistische partizanen bleven de jaren daarop vechten in de omgeving. Duitse troepen trekken Piotrków binnen Polennieuwsbrief 11 10

11 Piotrków werd in de naoorlogse jaren een industrieel centrum. Dankzij zijn ligging is Piotrków na Warschau het grootste logistieke centrum van Polen. Er is rondom de stad een hoge concentratie van pakhuizen en distributiecentra. De eerste officiële inventarisatie van belangrijke gebouwen in Polen, Een algemeen onderzoek naar de natuurlijke en oudheidkundige monumenten van het koninkrijk Polen, samengesteld door Kazimierz Stronczynski in , beschrijft de Grote Synagoge als een de architectonisch voornaamste gebouwen van Polen. De synagoge heeft de oorlog overleefd, maar is niet meer in gebruik als synagoge. Het gebouw herbergt momenteel een bibliotheek. Polennieuwsbrief 11 11

12 Niet alleen de synagoge, maar ook de Joodse begraafplaats getuigt van het Joodse leven van weleer. een processie in Piotrków een beeld van paus Johannes Paulus II in Piotrków in Piotkrów is nog heel wat armoede te vinden en om het centrum heen staan de flatgebouwen met appartementen die weinig luxe kennen Polennieuwsbrief 11 12

13 het kerkelijk centrum in aanbouw van de Evangelisch Christelijke Kerk in Piotrków Polennieuwsbrief 11 13