JAAROVERZICHT ROyAl Dutch ShEll Plc JAAROVERZIcht EN VERKORtE JAARREKENING 2009

Transcriptie

1 JAAROVERZICHT Royal Dutch Shell plc JAAROVERZIcht EN VERKORTE JAARREKENING 2009

2 ONZE ACTIVITEITEN a c d E b M J K F M H l G I GAS EN ELEKTRICITEIT Industrieel gebruik Huishoudelijk gebruik N GERAFFINEERDE OLIEPRODUCTEN (Bio)brandstoffen Smeermiddelen Bitumen LPG (Liquefied Petroleum Gas) CHEMISCHE PRODUCTEN VOOR Plastics Coatings Reinigings - middelen UPSTREAM DOWNSTREAM Naar olie en gas zoeken a Velden ontwikkelen b Olie en gas produceren c Oliezanden ontginnen d Bitumen winnen E Gas door koeling vloeibaar maken (LNG) F LNG hergasificeren G Gas in vloeibare producten omzetten (GTL) H Windenergie opwekken I Olie raffineren tot brandstoffen en smeermiddelen J Petrochemische producten vervaardigen K Biobrandstoffen ontwikkelen l Handel M Retail-verkopen N CO 2 -emissies beheersen Aanvoer en distributie Business to Business-verkopen Upstream verwijst naar de manieren waarop wij ruwe olie, aardgas en oliezanden vinden en winnen; Downstream verwijst naar de processen waarmee wij deze omzetten in producten voor verkoop aan consumenten en bedrijven.

3 Shell Jaaroverzicht 2009 Jaaroverzicht 1 Jaaroverzicht WE HELPEN OP ECONOMISCH, MILIEU- EN MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORDE MANIEREN IN DE GROEIENDE WERELD- ENERGIEBEHOEFTE TE VOORZIEN. inhoud 2 BERICHT VAN DE VOORZITTER 3 VERSLAG VAN DE CHIEF EXECUTIVE OFFICER 6 VERKORTE BESPREKING VAN DE ACTIVITEITEN EN RESULTATEN 18 DE BOARD VAN ROYAL DUTCH SHELL PLC 20 VERKORT VERSLAG VAN DE BOARD 22 SAMENVATTING BEZOLDIGINGSVERSLAG 26 SAMENVATTING CORPORATE GOVERNANCE 30 VERKORTE GECONSOLIDEERDE JAARREKENING 34 ADDITIONELE INFORMATIE VOOR DE AANDEELHOUDERS 37 CONTACTGEGEVENS HERCLASSIFICATIE VAN RAPPORTERINGSSEGMENTEN In overeenstemming met de wijzigingen in de organisatie zijn de rapporteringssegmenten met ingang van 1 juli 2009 als volgt gewijzigd: OPBRENGSTEN ($ miljoen) Upstream omvat de activiteiten die voorheen in de segmenten Exploratie & Productie, Gas & Elektriciteit (exclusief zonne-energie) en Oliezanden werden gerapporteerd. Het combineert de operationele segmenten Upstream International en Upstream Americas, die vergelijkbare economische kenmerken hebben. Downstream omvat de activiteiten die voorheen in de segmenten Olieproducten en Chemie werden gerapporteerd, en de zonne-energieactiviteiten. De resultaten van Upstream en Downstream zijn inclusief hun aan delen in Projects & Technology en handelsactiviteiten. Corporate omvat de belangrijkste ondersteunende functies, waaronder holdings en treasury, het hoofdkantoor, centrale functies en de verzekerings activiteiten van Shell. Vergelijkende gegevens in dit Overzicht zijn geherclassificeerd WINST OVER DE PERIODE ($ miljoen) GEWONE WINST PER AANDEEL ($) ,04 SYMBOLEN aanverwante informatie online, bijvoorbeeld op of een adres aanverwante informatie in dit Jaaroverzicht telefoonnummer faxnummer postadres ,27 VASTGESTELD DIVIDEND PER AANDEEL ($) , ,60

4 2 Shell Jaaroverzicht 2009 Jaaroverzicht bericht VAN DE VOORZITTER DE KOMENDE JAREN EN DECENNIA ZAL DE WERELD GELEIDELIJK OVERGAAN NAAR EEN KOOLSTOFARM ENERGIESYSTEEM. ONZE ONGEËVENAARDE TRADITIE VAN TECHNOLOGISCHE INNOVATIE VERSCHAFT ONS DAARBIJ EEN GOEDE UITGANGSPOSITIE. In 2009 ondervond de wereld de ingrijpende gevolgen van de wereldwijde recessie. De vraag naar olie liet de scherpste daling zien sinds Het aardgasverbruik in de Europese Unie daalde sterker dan ooit tevoren. De raffinagemarges kwamen onder grote druk te staan, evenals de marges in de petrochemische industrie. De financiering van projecten verkrapte doordat banken aan het herstel van hun balansposities werkten. En in veel landen stonden ook de overheidsfinanciën onder grote spanning. Eind 2009 leken ongekende economische stimuleringsprogramma s en de onstuimige groei van belangrijke Aziatische landen de wereldeconomie op sleeptouw te nemen. Maar naar alle waarschijnlijkheid zullen een zwakke consumentenvraag en aanhoudende werkloosheid in de Verenigde Staten en Europa een herstel gedurende enige tijd belemmeren. Als bedrijf hebben wij snel op de economische verslechtering gereageerd, we hebben Shell geherstructureerd om onze concurrentiekracht te vergroten. En we hebben dat gedaan met behoud van de talenten die onze onderneming haar kracht geven. Tegelijkertijd hebben we aan onze langetermijnvisie vastgehouden. We hebben gedurende 2009 onze investeringsprogramma s voortgezet en verder gewerkt aan de energieprojecten die de basis voor onze toekomst vormen. Uiteindelijk zal bij een economisch herstel de groei van de wereldwijde vraag naar energie weer aantrekken, in lijn met de groei van de bevolking en de welvaart in ontwikkelingslanden. Het aanbod van alle soorten energie niet alleen olie en gas maar ook hernieuwbare energie zal hiermee moeilijk gelijke tred kunnen houden. En juist terwijl het energieverbruik toeneemt moeten de koolstofdioxide-emissies (CO 2 -emissies) worden beteugeld. De komende jaren en decennia zal de wereld geleidelijk overgaan naar een koolstofarm energiesysteem. Onze ongeëvenaarde traditie van technologische innovatie verschaft ons daarbij een goede uitgangspositie. Door onze technologie kunnen we ruwe olie en aardgas in moeilijk toegankelijke locaties opsporen en winnen, van diep onder de oceaan tot in bevroren Arctische gebieden. Op termijn zal die technologie ons in staat stellen om transportbrandstoffen uit onconventionele bronnen te maken, zoals agrarisch afval. We passen onze technologie al toe om meer aardgas te leveren, de schoonst-brandende fossiele brandstof. Bij stroomopwekking met aardgas wordt slechts de helft aan CO 2 uitgestoten in vergelijking met kolen. Door nieuwe productiemethoden zijn we zelfs in staat aardgas te winnen uit ondoordringbaar gesteente. We streven naar behoud van onze leidende positie in LNG (vloeibaar gemaakt aardgas), waardoor we gas in verafgelegen locaties kunnen winnen en met zeetankers naar de markt kunnen transporteren. We zetten gas ook om in hoogwaardige smeermiddelen en vloeibare transportbrandstoffen. Al met al zal onze productie in 2012 voor meer dan de helft uit aardgas bestaan. Shell munt uit in het toepassen van technologie bij zeer grootschalige en complexe projecten. De onderzeese velden die we onlangs in Brazilië en Rusland in bedrijf hebben genomen zijn daarvan een voorbeeld. We volgen een soortgelijke benadering bij een aantal demonstratieprojecten voor het afvangen en veilig ondergronds opslaan van CO 2. Tegelijkertijd werken we eraan om doelmatiger om te gaan met de energie die we tijdens onze bedrijfsactiviteiten gebruiken. En we lanceren nieuwe producten en diensten die onze klanten helpen om hun eigen energieverbruik efficiënter te maken. Het doel om de wereld van een zeker, betaalbaar en duurzaam energieaanbod te voorzien is veel meer dan alleen een nobel streven; het is een mondiale plicht. Het zal tijd kosten en grote inspanningen vergen. Maar met onze toekomstgerichtheid en technologische kracht kunnen wij hieraan bijdragen en tegelijkertijd de resultaten voor de lange termijn realiseren die onze aandeelhouders verwachten. Jorma Ollila Voorzitter

5 Shell Jaaroverzicht 2009 Jaaroverzicht 3 VERSLAG VAN DE CHIEF EXECUTIVE OFFICER WE ZULLEN NOG MEER OP TECHNOLOGISCHE INNOVATIE, PROJECTMANAGEMENT EN OPERATIONAL EXCELLENCE MOETEN BOUWEN PRECIES DIE KWALITEITEN DIE ONS VAN ONZE CONCURRENTEN ONDERSCHEIDEN. Het is een voorrecht voor mij om voor het eerst als de Chief Executive Officer van Shell verslag uit te brengen over onze resultaten. En ik zeg met enige trots dat deze moeilijke tijden vaak het beste in ons naar boven hebben gehaald. Door het ontwikkelen van nieuwe velden en het opvoeren van de productie is in 2009 genoeg olie en gas geproduceerd om de natuurlijke productiedaling bij oudere velden te compenseren. Ook de betrouwbaarheid van onze raffinaderijen is verbeterd. We wisten de onderliggende operationele kosten met meer dan $2 miljard te reduceren. En onze kasinstromen en kasuitstromen waren zowel in Upstream als in Downstream ongeveer gelijk. Maar ondanks al onze inspanningen daalde de winst over 2009 naar $12,7 miljard, van $26,5 miljard een jaar eerder. De oorzaken van deze daling zijn in al onze activiteiten te vinden. Onze lagere productie was toe te schrijven aan de zwakkere vraag naar aardgas, en voor een deel ook aan desinvesteringen en OPEC-quota s. Gedaalde olie- en gasprijzen droegen eveneens bij aan lagere Upstream-opbrengsten. De wereldwijde vraag naar olieproducten nam af en tegelijkertijd daalden de raffinagemarges naar historisch lage niveaus, waardoor onze Downstreamresultaten te lijden hadden. Lagere verkoopvolumes en marges drukten ook op onze resultaten bij Chemie. Deze zware economische realiteit onderstreept de noodzaak om onze kosten nog beter te beheersen en ons concurrentievermogen verder te versterken. We deden het in 2009 beter op veel van de terreinen waarop we duurzame ontwikkeling beoordelen. Ons percentage voor werkgerelateerde ongevallen was het laagste dat we ooit hebben gerapporteerd, maar in 2009 hebben nog steeds 20 mensen het leven gelaten terwijl zij voor Shell aan het werk waren. Om het aantal dodelijke ongevallen te helpen verminderen idealiter naar nul hebben we een stelsel dwingende veiligheidsregels ingevoerd om de meest levensbedreigende praktijken op het werk tegen te gaan was een goed jaar waar het om exploratie ging. We hebben in leisteenformaties in Noord-Amerika en voor de kust van West-Australië gas gevonden. Er waren 11 aanzienlijke vondsten. De toevoeging aan onze bewezen reserves was meer dan het dubbele van het volume dat we in 2009 hebben geproduceerd. We zullen onze exploratiecapaciteiten overal waar zij geschikt zijn blijven toepassen, onder meer bij onze nieuwe concessies in Egypte, Zuid-Afrika en Frans-Guyana. De delfstoffen die wij daar vinden worden dan ontwikkeld tot projecten die onze groei ondersteunen. Meerdere grote projecten in onze Upstreamportfolio zijn al in 2009 gereedgekomen en enkele andere zullen in de komende jaren met de productie starten. Samen met onze partners hebben wij de eerste fabriek in Rusland voor LNG voltooid. Sakhalin II is een van s werelds grootste geïntegreerde projecten. In 2009 begon de productie van zware ruwe olie uit het Parque das Conchas-project in Brazilië uit velden in twee kilometer diep water. In 2010 gaat ons Perdido-platform in de Golf van Mexico velden onder meer dan drie kilometer water aanboren een wereldrecord. Op die diepten zijn geavanceerde onderzeeinstallaties nodig, die op de zeebodem door op afstand bediende machines, in het donker en bij temperaturen net boven het vriespunt, gebouwd moeten worden. Ons Pearl gas to liquids-project in Qatar gaat met Shell-technologie circa 1,6 miljard kubieke voet gas per dag omzetten in vloeibare transportbrandstoffen en andere hoogwaardige olieproducten en petrochemische grondstoffen. Het Qatargas 4-project gaat ongeveer dezelfde hoeveelheid gas in LNG omzetten. Beide projecten vorderen goed; de bouw zal naar verwachting tegen het einde van 2010 gereed zijn, waarna de productie in 2011 zal worden opgevoerd. We zijn met onze partners overeengekomen om met de bouw van een van de grootste aardgasprojecten ter wereld te beginnen: het Gorgon offshore-gasveld in Australië. Door het project zal de LNG-productie van Australië vrijwel verdubbelen. Ook zal het naar verwachting een pioniersrol vervullen bij het op grote schaal afvangen en opslaan van koolstofdioxide. Eind 2009 hebben we in Irak een stevige basis verkregen door het overheidscontract voor de ontwikkeling van het Majnoon-veld een zeer groot veld in een land met enorm potentieel. Onze Downstream-portfolio moet zorgvuldig worden geëvalueerd, gezien de overcapaciteit in de raffinage-industrie, en het groeipotentieel voor petrochemische producten in Azië. Maar ook onze projecten in 2009 hebben al een aantal nieuwe commerciële mogelijkheden opgeleverd. Ons nieuwe smeermiddelencomplex in Zhuhai onze zesde faciliteit van dat type in China zal ons helpen s werelds snelstgroeiende markt voor smeermiddelen te bedienen. Met het potentieel voor uitbreiding kan het complex een van de drie grootste meng fabrieken van Shell voor smeermiddelen worden.

6 4 Shell Jaaroverzicht 2009 Jaaroverzicht Ook hebben we de eerste van meerdere nieuwe geavanceerde verwerkingsinstallaties bij het Shell Eastern Petrochemicals Complex in Singapore opgestart. Alle nieuwe installaties zullen naar verwachting in 2010 volledig operationeel zijn, en ons helpen om een leidende positie in de regionale markt te behouden. We hebben onze alliantie met Iogen en Codexis uitgebreid om betere enzymen en processen voor de productie van biobrandstoffen uit stro te ontwikkelen. We hebben begin 2010 ons voornemen bekendgemaakt voor de oprichting van een joint venture van $12 miljard met Cosan in Brazilië voor de productie, aanvoer, distributie en retailverkoop van transportbrandstoffen op ethanol-basis. Dankzij onze succesvolle projecten, onze nieuwe commerciële mogelijkheden en onze voortgezette financiële flexibiliteit zie ik de economische onzekerheden van 2010 met vertrouwen tegemoet. Daarna ligt een periode van productie en groeiende kasstromen voor ons in het verschiet. Om die te bereiken zullen we nog meer op technologische innovatie, projectmanagement en operational excellence moeten bouwen precies die kwaliteiten die ons van onze concurrenten onderscheiden. Om onze vaardigheden sneller, effectiever en rendabeler in te kunnen zetten heb ik in het afgelopen jaar onze bedrijfsonderdelen gereorganiseerd. Een van de belangrijkste doelen daarbij was om de verantwoordelijkheden voor de realisatie van grote nieuwe projecten en de ontwikkeling van nieuwe technologieën in één onderdeel bijeen te brengen. Hierdoor zijn wij beter gepositioneerd om Upstream-activiteiten uit te voeren en de toegang tot bodemschatten zeker te stellen. Het zal ons ook helpen om de vele milieu- en maatschappelijke aspecten beter aan te sturen die een rol spelen bij het ontwikkelen van olie- en gasvelden. Deze veranderingen, die kort na mijn aantreden als CEO zijn doorgevoerd, zijn niet een reactie op een tijdelijk moeilijke periode. Voor de korte termijn hebben ze inderdaad de uitvoering van onze plannen versneld om complexiteit, overheads en uiteindelijk kosten te reduceren. Maar op de lange termijn zullen ze onze performance verbeteren door onze externe focus aan te scherpen en een additionele impuls te geven aan onze technologie en innovatie. Ik kijk ernaar uit om te zien hoe onze vernieuwde organisatie in 2010 en daarna succesvol zal zijn. Peter Voser Chief Executive Officer ONZE LOCATIES europa België Bulgarije Denemarken Duitsland Finland Frankrijk Gibraltar Griekenland Hongarije Ierland Italië Luxemburg Nederland Noorwegen Oekraïne Oostenrijk Polen Portugal Slovenië Slowakije Spanje Tsjechië Verenigd Koninkrijk Zweden Zwitserland AZIË Brunei China Filipijnen Guam India Indonesië Irak Iran Japan Jordanië Kazachstan Laos Maleisië Oman Pakistan Papoea-Nieuw-Guinea Qatar Rusland Saudi-Arabië Singapore Sri Lanka Syrië Taiwan Thailand Turkije Verenigde Arabische Emiraten Vietnam Zuid-Korea AUSTRALIË/ OCEANIË Australië Nieuw-Zeeland AFRIKA Algerije Benin Botswana Burkina Faso Egypte Gabon Ghana Guinee Ivoorkust Kaapverdische eilanden Kameroen Kenia Libië Madagaskar Mali Marokko Mauritius Namibië Nigeria Oeganda Réunion Senegal Tanzania Togo Tunesië Zuid-Afrika NOORD-AMERIKA Barbados Canada Costa Rica Dominicaanse Republiek El Salvador Mexico Panama Puerto Rico Trinidad & Tobago Verenigde Staten ZUID-AMERIKA Argentinië Brazilië Chili Colombia Frans-Guyana Guyana Peru Venezuela SYMBOLEN Upstream en Downstream Upstream Downstream

7 Shell Jaaroverzicht 2009 Jaaroverzicht 5 ONS NIEUWE MANAGEMENT-TEAM HET EXECUTIVE COMMITTEE STAAT ONDER LEIDING VAN DE CHIEF EXECUTIVE OFFICER EN ONDERSTEUNT HEM IN ZIJN VERANTWOORDELIJKHEID VOOR DE ALGEHELE GANG VAN ZAKEN BIJ DE VENNOOTSCHAP. Op 1 juli 2009 is Peter Voser Jeroen van der Veer opgevolgd als Chief Executive Officer. Met ingang van diezelfde datum werd een reeks wijzigingen in de organisatie en de verantwoordelijkheden van het senior management van kracht. De veranderingen maakten deel uit van het reorganisatieprogramma Transition Het programma moest de verantwoordelijkheden voor operationele resultaten en ontwikkeling van technologie binnen Shell aanscherpen en daarmee de besluitvorming en uitvoering versnellen en kosten verlagen. HET EXECUTIVE COMMITTEE, VAN LINKS NAAR RECHTS: Hugh Mitchell CHIEF HUMAN RESOURCES & CORPORATE OFFICER Matthias Bichsel PROJECTS & TECHNOLOGY DIRECTOR Simon Henry CHIEF FINANCIAL OFFICER Peter Voser CHIEF EXECUTIVE OFFICER Marvin Odum UPSTREAM AMERICAS DIRECTOR Malcolm Brinded EXECUTIVE DIRECTOR, UPSTREAM INTERNATIONAL Beat Hess LEGAL DIRECTOR Mark Williams DOWNSTREAM DIRECTOR 2009 in AANTALLEN LANDEN WAAR WIJ ACTIVITEITEN HEBBEN ,1 SHELL-TANKSTATIONS MENSEN DIE WE IN DIENST HEBBEN MILJOEN VATEN OLIE- EQUIVALENT DIE WE ELKE DAG PRODUCEREN 145 MILJARD verkochte LITERS BRANDSTOF >35 RAFFINADERIJEN EN CHEMISCHE FABRIEKEN DIE WIJ IN BEDRIJF HEBBEN

8 6 Shell Jaaroverzicht 2009 Verkorte bespreking van de activiteiten en resultaten Verkorte BESPREKING Van De ACTIVITEITEN En RESULTATEN Prestatie-INDICATOREN SHELL SCORECARD Total shareholder return 22,6% (33,5%) Netto kasstroom uit bedrijfsactiviteiten ($ miljard) Operational excellence Voor verkoop beschikbare productie (duizend vaten olie-equivalent per dag) LNG-verkopen (miljoen ton) 13,4 13,1 Beschikbaarheid van raffinaderijen en van chemische fabrieken 93,3% 92,5% Totaal aantal meldingsplichtige ongevallen 1,4 1,8 (letselgevallen per miljoen gewerkte uren) ANDERE PRESTATIE-INDICATOREN Lekkages van meer dan 100 kilogram bij bedrijfsactiviteiten Werknemers (jaargemiddelde) Winst over de periode ($ miljoen) Rendement op gemiddeld geïnvesteerd vermogen 8,0% 18,3% Gearing (per 31 december) 15,5% 5,9% RESERVES [A] Bewezen olie- en gasreserves per 31 december (miljoen vaten olie-equivalent) [A] Exclusief minderheidsbelang. In de bewezen reserves voor 2008 zijn de ontginbare oliezandenreserves van 997 miljoen vaten olie-equivalent niet opgenomen. Volgens planning opgestart: de nieuwe Zhuhai-mengfabriek in China biedt additionele capaciteit voor de snelst-groeiende markt voor smeermiddelen ter wereld. RISICOFACTOREN De activiteiten en resultaten van Shell zijn onderhevig aan risico s in verband met veranderende omstandigheden ten aanzien van de concurrentiesituatie, economische, politieke, juridische, administratiefrechtelijke en sociale omstandigheden, omstandigheden in industrieën en sectoren alsmede financiële omstandigheden. Deze risico s zouden afzonderlijk of gecombineerd een materieel negatief effect kunnen hebben op de operationele performance, bedrijfsresultaten of financiële positie van Shell. Beleggers dienen de hierna genoemde risico s, en de hieronder genoemde beperking van rechtsmiddelen van aandeelhouders door onze statuten, zorgvuldig te beoordelen. De bedrijfsresultaten en financiële positie van Shell zijn onderhevig aan fluctuerende prijzen voor ruwe olie, aardgas, olieproducten en chemische producten. De toekomstige productie van Shell van koolwaterstoffen is afhankelijk van de resultaten van grootschalige en complexe projecten, en van het vermogen om olie- en gasreserves te vervangen. Het vermogen van Shell om de strategische doelen te realiseren hangt af van onze reactie op concurrentiekrachten. Een aantasting van de bedrijfsreputatie van Shell zou een negatief effect kunnen hebben op de maatschappelijke acceptatie van onze activiteiten, ons merk, ons vermogen om nieuwe bronnen zeker te stellen en onze financiële prestaties. Toenemende bezorgdheid over klimaatverandering zou tot additionele regelgeving kunnen leiden die vertragingen van projecten en hogere kosten tot gevolg kan hebben. De aard van de bedrijfsactiviteiten van Shell stelt ons bloot aan een breed scala van significante risico s ten aanzien van gezondheid, veiligheid, beveiliging en het milieu. Shell heeft activiteiten in meer dan 90 landen. Deze kennen verschillen in politieke, juridische en fiscale stabiliteit. Dit stelt ons bloot aan een grote schakering van politieke ontwikkelingen en daarmee samenhangende wijzigingen in wet- en regelgeving.

9 Shell Jaaroverzicht 2009 Verkorte bespreking van de activiteiten en resultaten 7 De internationale activiteiten van Shell stellen ons bloot aan maatschappelijke instabiliteit, terrorisme en oorlogshandelingen of piraterij die een aanzienlijke invloed op onze activiteiten en resultaten kunnen hebben. Bij onze belangen in joint ventures en geassocieerde deelnemingen kunnen de mate van onze zeggenschap en ook ons vermogen om risico s te onderkennen en beheersen, beperkt zijn. Betrouwbare informatietechnologiesystemen zijn een kritieke voorwaarde voor onze bedrijfsactiviteiten. De prestaties van Shell in de toekomst zijn afhankelijk van de succesvolle ontwikkeling en toepassing van nieuwe technologieën. De algehele macro-economische omstandigheden en financiële en commodity-marktomstandigheden zijn van invloed op de bedrijfsresultaten en financiële positie van Shell, doordat handels-, treasury-, rente- en valutarisico s onderdeel zijn van ons business model. De raming van reserves is een proces dat subjectieve beoordeling vereist op basis van de beschikbare informatie, dus latere neerwaartse bijstellingen zijn mogelijk. Als de werkelijke productie uit die reserves lager is dan de huidige ramingen aangeven, zou dat een negatief effect kunnen hebben op onze winstgevendheid en onze financiële positie. De statuten van de Vennootschap bepalen de jurisdictie voor geschillen met aandeelhouders. Hierdoor kunnen de rechtsmiddelen van aandeelhouders worden beperkt. Inbreuken op antitrust- en mededingingswetgeving vormen een financieel risico voor Shell en stellen Shell of haar werknemers aan strafrechtelijke sancties bloot. Een verslechtering van de economische en bedrijfsomstandigheden in Nigeria kan een negatieve invloed hebben op de resultaten en financiële positie van Shell. Shell heeft investeringen in Iran en Syrië, landen waaraan de regering van de Verenigde Staten sancties heeft opgelegd. Shell zou in verband met deze activiteiten sancties of andere boetes opgelegd kunnen krijgen. Shell heeft aanzienlijke pensioenverplichtingen, waarvan de financiering is blootgesteld aan kapitaalmarktrisico s. Shell-maatschappijen lopen wereldwijd een risico op rechtsgedingen en geschillen. Shell is momenteel onderwerp van onderzoek door de United States Securities and Exchange Commission en de United States Department of Justice wegens inbreuk op de US Foreign Corrupt Practices Act. RESULTATEN, STRATEGIE EN VOORUITZICHTEN SEGMENTRESULTATEN $ miljoen Upstream Downstream Corporate (69) Winst over de periode RESULTATEN Wijzigingen in de gerealiseerde prijzen voor olie en aardgas, de olie- en aardgasproductie, en raffinage- en verkoopmarges zijn de belangrijkste factoren die van invloed zijn op een jaar-op-jaar-vergelijking van de winst en de kasstroom uit bedrijfsactiviteiten. De olieprijzen stegen in 2009 maar waren gemiddeld lager dan in De gasprijzen en raffinagemarges daalden fors als gevolg van een lagere vraag en hoge voorraadniveaus in de industrie. De voor verkoop beschikbare olie- en gasproductie in 2009 was duizend vaten olie-equivalent per dag, vergeleken met duizend vaten olie-equivalent per dag in 2008 (inclusief productie van oliezanden uit mijnbouw van 78 duizend vaten per dag). Het resultaat over 2009 is met 52% gedaald ten opzichte van De daling werd veroorzaakt door lagere gerealiseerde olie- en gasprijzen en een lagere productie in Upstream alsmede lagere marges en verkoopvolumes in Downstream. Hierdoor werd het positieve voorraadeffect op het resultaat door stijgende olieprijzen meer dan tenietgedaan. In 2009 was het resultaat in Upstream $8.354 miljoen, 68% lager dan in Dit was toe te schrijven aan aanzienlijk lagere gerealiseerde prijzen voor zowel olie als gas in combinatie met lagere productievolumes. Daarnaast waren in het resultaat over 2008 aanzienlijke baten uit de afstoting van diverse activa begrepen. Het resultaat in Downstream in 2009 was $3.054 miljoen, vergeleken met $39 miljoen in Exclusief het effect van veranderende olieprijzen op de voorraden daalde het resultaat in 2009 aanzienlijk ten opzichte van 2008 doordat de gerealiseerde raffinagemarges en de meeste van onze gerealiseerde verkoopmarges fors verminderden als gevolg van een teruggelopen vraag. MARKTOVERZICHT De vraag naar olie en gas is in sterke mate gekoppeld aan de ontwikkeling van de wereldeconomie. Daarom wordt de voorspelde economische groei gezien als een belangrijke indicator voor de toekomstige vraag naar onze producten en diensten. Na de extreme krimp van de wereldeconomie in het vierde kwartaal van 2008 en het eerste kwartaal van 2009 naar aanleiding van de zware financiële crisis in de Verenigde Staten en Europa, versnelde de wereldwijde economische productie in de overige drie kwartalen van De recessie kwam in de meeste grote economieën in het derde kwartaal of eerder tot een einde. Dit herstel was voor een deel toe te schrijven aan de uitzonderlijke macro-economische stimuleringsprogramma s en steun aan de financiële sector die door regeringen en centrale banken werden ingezet om de crisis te beteugelen. Tegen deze achtergrond liet de wereldeconomie in 2009 een krimp zien van 0,8%, na groei van 3,2% in In 2010 zal de groei van de wereldwijde economische productie naar verwachting weer aantrekken maar gezien de omvang van de economische krimp in 2009 zal dit herstel waarschijnlijk langzaam en onzeker zijn. Olie- en aardgasprijzen De olieprijzen stegen gestaag gedurende De prijs van Brent-olie, die aan het begin van het jaar $40 per vat was, bereikte medio november een niveau van $78, en dat was ook ongeveer het niveau aan het eind van het jaar. Maar gemiddeld waren de prijzen in 2009 aanzienlijk lager dan in Brent-olie was in 2009 gemiddeld $61,55 per vat, tegen $97,14 in 2008, en West Texas Intermediate was in 2009 gemiddeld $61,75 per vat, tegen $99,72 in het jaar ervoor. De aardgasprijzen bestreken in 2009 eveneens een grote bandbreedte. De Henry Hub-prijzen vertoonden tussen januari en september een dalende tendens: van een gemiddelde maandpiek van $5,27 per miljoen British thermal units (MMBtu) in januari daalden ze tot gemiddeld $2,88 in september, toen de voorraden op het hoogste niveau ooit stonden en het nodig was om de productie te beperken. Vanaf oktober tot eind 2009 keerden de Henry Hub-gasprijzen daarentegen de trend om, met de intrede van

10 8 Shell Jaaroverzicht 2009 Verkorte bespreking van de activiteiten en resultaten het winterse weer. Over het geheel genomen was de Henry Hub-gasprijs in 2009 gemiddeld $3,90 per MMBtu, tegen $8,85 in In het Verenigd Koninkrijk waren de prijzen bij het National Balancing Point in 2009 gemiddeld 30,93 pence/therm, tegen 58,06 pence/therm in Anders dan de prijsstelling van ruwe olie, die wereldwijd geldt, kunnen gasprijzen van gebied tot gebied aanmerkelijk verschillen. Shell produceert en verkoopt aardgas in gebieden met omstandigheden ten aanzien van het aanbod, de vraag en regelgeving die aanzienlijk verschillen van die voor Henry Hub in de Verenigde Staten of het National Balancing Point in het Verenigd Koninkrijk. De aardgasprijzen in continentaal Europa en het Aziatisch-Pacifisch gebied zijn hoofdzakelijk geïndexeerd aan de olieprijzen. In Europa resulteerde het naijlingseffect in verband met de gascontracten in de eerste helft van 2009 in een continue prijsdaling, en tegelijkertijd werd de vraag zeer sterk gedrukt door de recessie. Aan olie geïndexeerde prijzen begonnen in het vierde kwartaal te herstellen, en vertoonden een zeer aanzienlijke opslag ten opzichte van het National Balancing Point in het Verenigd Koninkrijk. Trends in de raffinage- en petrochemische markten De raffinagemarges waren in alle belangrijke raffinage-centra in 2009 zwak. De marges stonden onder druk door de teruggelopen vraag als gevolg van de wereldwijde recessie. Bovendien was er aanzienlijke overcapaciteit na het opstarten van omvangrijke raffinageinstallaties in Azië. De vraag naar petrochemische producten herstelde in de loop van de tweede helft van 2009, toen het BBP weer groei vertoonde en de voorraden werden aangevuld. De wereldwijde vraag naar ethyleen nam in 2009 met iets minder dan 1% toe, na een daling van ruim 3% in De marges in de raffinage-industrie zullen in 2010 naar verwachting fundamenteel zwak blijven vanwege het verwachte aanhoudende wereldwijde overschot aan productvoorraden, met name voor middendestillaten. STRATEGIE Onze strategie is gericht op versterking van onze positie als een leidende onderneming in de olie- en gasindustrie om voor beleggers een concurrerend rendement te leveren en daarbij op een verantwoorde manier in de wereldwijde energiebehoefte te helpen voorzien. De hevige concurrentie voor toegang tot bodemschatten voor onze Upstreamactiviteiten en tot nieuwe markten voor onze Downstream-activiteiten zal aanhouden. We zijn ervan overtuigd dat onze technologie, ons vermogen tot uitvoering van projecten en operational excellence belangrijke onderscheidende factoren voor onze bedrijfsactiviteiten zullen blijven. In Upstream richten wij ons op het zoeken naar nieuwe olie- en gasreserves en het ontwikkelen van grote projecten waarbij onze technologie en know-how waarde toevoegt voor de eigenaren van deze bodemschatten. In onze Downstream-activiteiten leggen wij structureel de nadruk op het genereren van kasstromen voor de lange termijn uit onze bestaande activa en selectieve investeringen in groeimarkten. We handhaven de focus op investerings- en kostendiscipline. Naar verwachting zal circa 80% van onze investeringen in 2010 gericht zijn op onze Upstream-projecten. In Downstream streven we naar een relatief constant geïnvesteerd vermogen. Het doel om op de meest milieu- en maatschappelijk verantwoorde manieren te voorzien in de groeiende mondiale vraag naar energie stelt de wereldwijde energieindustrie voor grote uitdagingen. We willen de energie-efficiency van onze eigen activiteiten verbeteren, klanten ondersteunen bij het beheersen van hun energiebehoefte en het onderzoek en de ontwikkeling continueren van technologieën die de olie- en gasproductie efficiënter en emissiearmer maken. Onze inzet voor technologie en innovatie blijft een kernelement in onze strategie. Energieprojecten worden complexer en technisch veeleisender, en wij zijn er dan ook van overtuigd dat onze technische expertise bepalend wordt voor de groei van onze activiteiten. Tot onze kerncompetenties behoren de ontwikkeling en toepassing van technologie, de financiële en projectmanagementvaardigheden waardoor wij grote olie- en gasprojecten kunnen realiseren, en het aansturen van geïntegreerde waardeketenen. We benutten onze diverse en wereldwijde portfolio van bedrijfsactiviteiten en klantgerichte diensten op basis van de kracht van het merk Shell. VOORUITZICHTEN Wij hebben drie verschillende lagen voor de ontwikkeling van Shell s strategie gedefinieerd: focus op resultaten voor de korte termijn, realiseren van groei voor de middellange termijn en ontwikkelen van projecten voor de toekomst. Focus op resultaten Voor de korte termijn ligt de nadruk op de focus op resultaten. Wij werken aan continue verbeteringen van de operationele performance, met bijzondere aandacht voor veiligheid, gezondheid en milieu, de performance van activa en exploitatiekosten, inclusief plannen voor $1 miljard aan kostenbesparingen in Er zal tot $3 miljard per jaar aan activa worden verkocht naarmate Shell zich terugtrekt uit niet tot de kernactiviteiten behorende posities. We ontplooien nieuwe initiatieven die naar verwachting de downstream van Shell, die in de industrie toonaangevend is, zullen verbeteren door een concentratie op de meest winstgevende posities en groeipotentieel. Shell is van plan zich terug te trekken uit 15% van haar wereldwijde raffinagecapaciteit en uit geselecteerde retail- en andere verkoopposities, en neemt maatregelen om de kwaliteit van de chemie-activa te verbeteren. De geplande netto-investeringen in 2010 bedragen circa $29 miljard (de netto-investeringen vertegenwoordigen de investeringen en exploratiekosten, minus opbrengsten uit afstotingen). Dit bedrag heeft voornamelijk betrekking op investeringen in projecten waarvoor het definitieve investeringsbesluit al is genomen of naar verwachting in 2010 zal worden genomen, en is exclusief een eventueel effect van het indicatieve bod voor de verwerving van Arrow Energy Limited. Realiseren van groei De autonome investeringen zullen van 2011 tot 2014 naar verwachting $25 tot $30 miljard per jaar bedragen, in lijn met de investeringen van Shell in groei voor de lange termijn. De jaarlijkse investeringsuitgaven zullen afhangen van de timing van investeringsbeslissingen en van de macro-economische vooruitzichten voor de korte termijn. De kasstroom uit bedrijfsactiviteiten exclusief werkkapitaal in 2009 was $24 miljard. Shell verwacht een toename van de kasstroom met circa 50% van 2009 tot 2012, uitgaande van een olieprijs van $60 en een normalere situatie voor de aardgasprijzen en Downstream. Bij olieprijzen van $80 zou de kasstroom in 2012 ten minste 80% hoger moeten zijn dan het niveau van In Downstream voegt Shell nieuwe chemiecapaciteit in Singapore toe en nieuwe raffinagecapaciteit in de Verenigde Staten, en doet selectieve groei-investeringen in verkoopactiviteiten. De olie- en gasproductie zal in 2012 naar verwachting gemiddeld 3,5 miljoen vaten olie-equivalent per dag zijn, vergeleken met 3,1 miljoen vaten olie-equivalent in 2009, een toename van 11%, en met een verwachting van verdere groei tot 2014.

11 Shell Jaaroverzicht 2009 Verkorte bespreking van de activiteiten en resultaten 9 Ontwikkelen van projecten voor de toekomst Shell heeft een aanzienlijke portfolio van opties gebouwd voor de volgende groeifase van de onderneming. Deze portfolio is erop ingericht om prijsvoordelen te benutten en de blootstelling van Shell aan de uitdagingen van kosteninflatie in de industrie en politieke risico s te minimaliseren. Belangrijke elementen in deze reeks mogelijkheden zijn de Golf van Mexico, gebieden met tight gas in de Verenigde Staten en Canada, en LNG in Australië. Dit zijn de projecten met het potentieel om de productiegroei tot aan het einde van het decennium te ondersteunen. Shell werkt eraan deze projecten tot ontwikkeling te brengen, met een nadruk op financieel rendement. RESERVES EN PRODUCTIE Shell heeft miljoen vaten olie-equivalent aan bewezen olie- en gasreserves toegevoegd, vóór productie, waarvan miljoen vaten olie-equivalent afkomstig is van Shell-dochterondernemingen en 785 miljoen vaten olie-equivalent betrekking heeft op het Shell-belang in volgens de equity-methode opgenomen investeringen. De miljoen vaten olie-equivalent is inclusief miljoen vaten olie-equivalent aan synthetische ruwe olie-reserves. Vorig jaar hebben we per 31 december miljoen vaten olie-equivalent aan bewezen ontginbare oliezandenreserves gerapporteerd. Als gevolg van wijzigingen in de regels van de SEC zijn deze bewezen ontginbare reserves geconverteerd in bewezen reserves synthetische ruwe olie en opgenomen in de miljoen vaten olie-equivalent, en zullen wij geen bewezen ontginbare oliezandenreserves meer rapporteren. De toename met miljoen vaten olie-equivalent aan bewezen olie- en gasreserves is ook inclusief circa 270 miljoen vaten olie-equivalent die verband houden met andere SEC-wijzigingen in de rapportering van bewezen reserves. Daarnaast hebben we voor het eerst ook 599 miljoen vaten olie-equivalent aan bewezen reserves opgenomen met betrekking tot toekomstige productie die bij bedrijfsactiviteiten zullen worden verbruikt (bijvoorbeeld als stookgas). Tot slot weerspiegelen de totale toevoegingen een per saldo positief effect van wijzigingen in commodity-prijzen van circa 260 miljoen vaten olie-equivalent aan bewezen reserves. In 2009 was de totale voor verkoop beschikbare olie- en gasproductie miljoen vaten olie-equivalent. Nog eens 40 miljoen vaten olie-equivalent werd geproduceerd en bij bedrijfsactiviteiten verbruikt. De voor verkoop beschikbare productie van dochterondernemingen was 828 miljoen vaten olie-equivalent, met nog eens 35 miljoen vaten olie-equivalent die bij bedrijfsactiviteiten werden verbruikt. Het Shell-aandeel in de voor verkoop beschikbare productie van volgens de equity-methode opgenomen investeringen was 319 miljoen, met nog eens 5 miljoen vaten olie-equivalent die bij bedrijfsactiviteiten werden verbruikt. Met inachtneming van de totale productie hadden we derhalve per saldo een toename van miljoen vaten olie-equivalent in de bewezen olie- en gasreserves waarvan miljoen vaten olie-equivalent van dochterondernemingen afkomstig is en 461 miljoen vaten olieequivalent verband houdt met het Shell-belang in volgens de equity-methode opgenomen investeringen. ONDERZOEK EN ONTWIKKELING In 2009 waren onze uitgaven voor onderzoek en ontwikkeling $1.125 miljoen, tegen $1.230 miljoen in Ons programma voor onderzoek en ontwikkeling past technologieën aan en toe die de energiebehoefte, milieueffecten en exploitatiekosten van onze huidige activiteiten verminderen. Ook ontwikkelt het technologieën die ons helpen om groeikansen voor onze activiteiten te benutten, in zowel Upstream als Downstream. En het kan geheel nieuwe technologieën creëren, zoals benodigd voor alternatieve brandstoffen of het afvangen en opslaan van koolstof, dat op termijn onderdeel van het mondiale energiesysteem zou kunnen worden. De technologieën die we gedurende 2009 hebben gecreëerd, ontwikkeld en bij onze activiteiten hebben ingezet, waren voorbeelden van dat brede scala aan mogelijke toepassingen. Zo zijn onze huidige activiteiten efficiënter geworden door de talrijke Smart Field-toepassingen die de productie uit olie- en gasvelden hebben geoptimaliseerd en door de katalysatoren die we voor de bijna voltooide Pearl GTL-fabriek hebben vervaardigd. Met behulp van innovatieve technologieën voor seismisch onderzoek zijn in het Midden-Oosten en in Afrika nieuwe gebieden voor exploratie geïdentificeerd. En door onze uiterst zuinige Shell FuelSave-benzineformule, die in verschillende landen is ingevoerd, zijn nieuwe markten ontsloten. Ook in 2009 is gewerkt aan de voorbereiding van ongekende technologische successen, zodat we een drijvende LNG-fabriek voor de offshore-velden Prelude en Concerto in Australië kunnen bouwen en op operationele schaal een cellulose-naar-ethanol-fabriek kunnen bouwen voor de volgende generatie biobrandstoffen. Met de Transition 2009-reorganisatie hebben we de verantwoordelijkheden aangescherpt voor realisatie van alle aspecten van ons programma voor onderzoek en ontwikkeling. Bij het Parque das Conchas-project (BC-10) in Brazilië kon olie en gas uit diep in de oceaan gelegen velden geproduceerd worden door de inzet van geavanceerde boortechnologie, krachtige elektrische pompen en special ontworpen pijpen. Daarnaast hebben we de projecten in het kader van het programma nauwer gekoppeld aan die activiteit die het meest kan profiteren van wat zij opleveren. Daarbij hebben we ook productieve koppelingen gemaakt tussen onze Upstream- en Downstream-technologieën. De nieuwe organisatie voor onderzoek en ontwikkeling helpt ons ook om de manier waarop we de ontwikkeling van technologie beheren, verder te vereenvoudigen en standaardiseren. Ons programma voor onderzoek en ontwikkeling voor 2010 zal op hoofdlijnen hetzelfde blijven als in Maar het profiteert van de duidelijkere lijnen die nu zijn uitgezet tussen de creatie van een technologie en de uiteindelijke toepassing in de praktijk.

12 10 Shell Jaaroverzicht 2009 Verkorte bespreking van de activiteiten en resultaten UPSTREAM BELANGRIJKE GEGEVENS $ miljoen Opbrengsten (inclusief verkopen tussen segmenten) Segmentresultaat Inclusief: Productie- en verwerkingskosten Verkoop-, distributie- en algemene beheerskosten Exploratiekosten Afschrijvingen Aandeel in de winst van volgens de equity-methode opgenomen investeringen Investeringen en exploratiekosten Voor verkoop beschikbare olie- en gasproductie (duizend vaten olie-equivalent per dag) LNG-verkopen (miljoen ton) 13,40 13,05 Bewezen reserves per 31 december (miljoen vaten olie-equivalent) [A] [A] Exclusief minderheidsbelang. In de bewezen reserves voor 2008 zijn de ontginbare oliezandenreserves van 997 miljoen vaten olie-equivalent niet opgenomen. OVERZICHT Onze Upstream-activiteiten zoeken naar en winnen ruwe olie en aardgas, vaak in joint ventures met nationale en internationale oliemaatschappijen. We maken aardgas door koeling vloeibaar en transporteren het naar afnemers in de gehele wereld. Ook zetten we aardgas om in vloeistoffen (GTL) om schoner verbrandende brandstoffen te leveren. Upstream verkoopt en verhandelt aardgas en elektriciteit ter ondersteuning van onze activiteiten. We winnen bitumen bijzonder dikke, zware olie uit oliezandenmijnbouw en zetten het om in synthetische ruwe olie. Daarnaast ontwikkelen we windenergie ten behoeve van elektriciteitsopwekking. RESULTATEN De economische omstandigheden in 2009 vormden een uitdaging voor Shell en voor de industrie. Volgens het Internationaal Energie Agentschap was de daling van de vraag naar olie in 2009 met 1,5% de grootste sinds Daarnaast hadden we te maken met De eerste LNG-verwerkingsinstallatie bij het Sakhalin II-project in Rusland werd in 2009 probleemloos opgestart. dalingen van de vraag naar gas in Europa en de Verenigde Staten van respectievelijk ongeveer 7% en 2%. Tegelijkertijd steeg de mondiale LNG-capaciteit in 2009 met 20%, en drukte wereldwijd op de gasprijzen. De spotgasprijzen waren in 2009 aanzienlijk lager dan in Een groot deel van de aardgas- en LNG-portfolio van Shell is gebaseerd op langetermijncontracten met gerealiseerde prijzen die vertraagd de olieprijstrend volgden, gewoonlijk met een vertraging van vier tot zes maanden. De gasproductie vertegenwoordigde 47% van de totale productie van duizend vaten olie-equivalent per dag. Het segmentresultaat in 2009 was $8.354 miljoen, 68% lager dan in De daling in 2009 ten opzichte van 2008 was voornamelijk toe te schrijven aan aanzienlijk lagere gerealiseerde olie- en gasprijzen. Hogere kosten en lagere verkoopvolumes droegen eveneens marginaal bij aan de daling. De resultaatdaling werd gedeeltelijk gecompenseerd door lagere royalties, lagere belastingen en een hogere bijdrage uit handel. Daarnaast was in het resultaat van 2009 een last begrepen van per saldo $134 miljoen, vergeleken met baten van per saldo $3.487 miljoen in De aardgasproductie in 2009 was hetzelfde als in 2008, maar de LNG-verkoopvolumes van 13,40 miljoen ton waren 3% hoger dan in Deze stijging weerspiegelde het opvoeren van de verkoopvolumes uit het Sakhalin II LNG-project en Train 5 bij het North West Shelf-project in Australië, waarvan het effect gedeeltelijk tenietgedaan werd door lagere volumes uit Nigeria LNG en een gedaalde vraag naar LNG vanwege de recessie. INVESTERINGEN EN EXPLORATIE- KOSTEN, PORTFOLIO-AANPASSINGEN EN ONTWIKKELING VAN NIEUWE AFZETMOGELIJKHEDEN De investeringen en exploratiekosten in 2009 waren $24 miljard. Dit is 26% minder dan in 2008, waarin ruim $8 miljard aan acquisities was begrepen, voornamelijk met betrekking tot Duvernay Oil Corp. Het aandeel van de exploratie-uitgaven in de investeringen in 2009 was $4,5 miljard (2008: $11,0 miljard). In Abu Dhabi heeft Shell een overeenkomst met Abu Dhabi National Oil Company ondertekend voor de verlenging van de GASCO-joint venture met nog eens 20 jaar. In Australië hebben Shell en haar partners het definitieve investeringsbesluit genomen voor het Gorgon LNG-project (Shell-belang 25%). Gorgon zal wereldwijd tot ten minste 2050

13 Shell Jaaroverzicht 2009 Verkorte bespreking van de activiteiten en resultaten 11 gasmarkten beleveren, met een capaciteit van 15 miljoen ton (100%-basis) LNG per jaar en een omvangrijke voorziening voor het afvangen en opslaan van koolstof. Shell heeft een front-end engineering and design -studie bekendgemaakt voor een drijvend LNG-project, met de mogelijkheid om deze faciliteiten in te zetten bij de offshore gasvondst Prelude in Australië (Shell-belang 100%). In Australië heeft Shell bevestigd dat zij het voorkeursaanbod van Woodside Petroleum Ltd. (Woodside) voor nieuwe aandelen voor een totaalbedrag van $0,8 miljard heeft aanvaard, waardoor haar belang van 34,27% in de onderneming wordt gehandhaafd; $0,4 miljard is in 2009 betaald en het restant in In Bolivia en Brazilië heeft Shell haar belangen in een gaspijpleiding en in een warmtekrachtcentrale en daaraan gerelateerde activa voor een totaalbedrag van circa $100 miljoen verkocht. In Canada hebben de regering van Alberta en de Canadese regering gezamenlijk hun voornemen bekendgemaakt om $0,8 miljard bij te dragen aan de financiering voor het Quest-project voor koolstofafvang en -opslag. Quest, dat zich in de fase van de haalbaarheidsstudie bevindt, zou CO 2 voor ondergrondse opslag kunnen afvangen van de Scotford Upgrader-veredelingsinstallatie bij het Athabasca Oliezandenproject. In Egypte heeft Shell overeenkomsten ondertekend om een belang van 40% te verwerven en de operator te worden bij de Alam El Shawish West Concession, waar olie- en gasvondsten zijn bevestigd. In Irak is aan Shell een contract toegekend als lead operator bij de ontwikkeling van het Majnoon-veld (Shell-belang 45%). De productie zal naar verwachting van een huidig niveau van ongeveer 45 duizend vaten olie-equivalent per dag stijgen naar 1,8 miljoen vaten olie-equivalent per dag (100%-basis). Daarnaast is aan Shell een 15%-belang toegekend in een contract voor de ontwikkeling van het West Qurna 1-veld. Ingevolge de bepalingen in de overeenkomsten zal het aandeel van Shell in de equityvolumes lager zijn dan de belangen van Shell impliceren. In de Verenigde Staten is het definitieve investeringsbesluit genomen voor het Caesar Tonga-project (Shell-belang 22,4%), met een geschatte piekproductie van 40 duizend vaten olie-equivalent per dag (100%-basis). In Afrika en Europa is Shell met Hess Corporation een activaruil overeengekomen voor de verwerving van activa in Gabon en in het Britse gedeelte van de Noordzee, in ruil voor Shell s belang in twee Noorse offshorevelden (onder voorbehoud van goedkeuring door de overheid en andere vereiste goedkeuringen). PRODUCTIE De productie van koolwaterstoffen was in 2009 gemiddeld duizend vaten olie-equivalent per dag, 3% lager dan in De daling van de productie in 2009 ten opzichte van 2008 is toe te schrijven aan natuurlijke productiedalingen bij oudere velden, OPEC-beperkingen, lagere productie in Nigeria vanwege veiligheidsproblemen, en langere onderbrekingen voor onderhoud, voornamelijk in het Verenigd Koninkrijk. Een daling van de vraag naar gas vanwege de wereldwijde recessie was ook een belangrijke factor. Deze dalingen werden gedeeltelijk gecompenseerd door het opvoeren van de productie uit nieuwe velden, het effect van prijzen op productiedelingscontracten en een betrekkelijk mild orkaanseizoen in de Verenigde Staten in EXPLORATIE In 2009 heeft Shell deelgenomen aan 11 aanzienlijke vondsten in Australië, Maleisië, Noorwegen, Oman en de Golf van Mexico in de Verenigde Staten. De vondsten worden geëvalueerd om de omvang van de aanwezige volumes vast te stellen. De resultaten van Shell bij exploratie- en evaluatieboringen in de Noord-Amerikaanse gebieden bij Haynesville en Groundbirch met tight gas waren zeer goed. Bij evaluatieboringen heeft Shell deelgenomen aan drie opmerkelijke successen onshore en offshore in Australië, en in het Verenigd Koninkrijk. In totaal heeft Shell deelgenomen aan 345 succesvolle putten die buiten gebieden met bewezen reserves werden geboord. Dit omvat 28 conventionele olie- en gasputten en 148 niet-conventionele gasexploratie- en evaluatieboringen, en daarnaast 169 additionele evaluatieputten om bewezen gebieden bij bestaande activa uit te breiden. In totaal heeft Shell rechten verkregen voor ongeveer km 2 aan nieuw exploratiegebied. VOORUITZICHTEN Shell had net als de gehele olie- en gasindustrie in 2009 te lijden van de wereldwijde recessie. Vergeleken met het voorgaande jaar werden de economische omstandigheden gekenmerkt door een algeheel zwakkere vraag naar olie en gas, lagere uitgaven voor niet tot de kernactiva behorende ontwikkelings- en exploratieactiviteiten en lagere gemiddelde gerealiseerde prijzen. Voor de korte termijn zullen de onzekerheden ten aanzien van de kracht van het wereldwijd economisch herstel de industrie voor uitdagingen blijven stellen bij haar investeringskeuzes, en een scherpe en aanhoudende toename van de nadruk op kostenbeheersing vereisen. Voor de langere termijn gaan wij er wel van uit dat de wereldenergievraag weer fors gaat stijgen door fundamentele factoren zoals een groeiende wereldbevolking en economische ontwikkeling, waarbij het aanbod aan gemakkelijk toegankelijke olie en gas moeilijk gelijke tred zal kunnen houden met de vraag. Overeenkomstig deze langetermijnvisie voor de wereldenergievraag blijft de strategie van Shell, die over een aantal jaren consequent is gevolgd, ongewijzigd. Bij de implementatie van onze strategie is ons portfoliobeheer actief gericht op vier speerpunten: maximalisatie van de langetermijnwaarde van onze bestaande activiteiten, met name in onze kernlanden, door operational excellence en een scherpe focus op concurrerende kostenbeheersing te realiseren en te handhaven; volledige ontwikkeling van onze aanzienlijke basis aan potentiële olie- en gasvolumes om nieuwe projecten in bedrijf te nemen, met name activa met een lange levensduur en aantrekkelijke prijsvoordelen, door benutting van onze sterke commerciële en technische mogelijkheden; verdere uitbreiding van onze basis aan potentiële olie- en gasvolumes door een offensief, doelgericht exploratieprogramma en selectieve ontwikkeling van nieuwe commerciële mogelijkheden; en continuering van onze leidende positie in de industrie bij de ontwikkeling van geïntegreerde gasprojecten en uitbreiding van onze activiteiten op het gebied van onconventioneel gas. Op basis van de productie behoren Australië, Brunei, Canada, Denemarken, Maleisië, Nederland, Nigeria, Noorwegen, Oman, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten van oudsher tot onze kernlanden. Met de inbedrijfstelling van Sakhalin II in 2009 is Rusland een nieuw kernland, en we verwachten dat Qatar de komende jaren eveneens een kernland zal worden.

14 12 Shell Jaaroverzicht 2009 Verkorte bespreking van de activiteiten en resultaten DOWNSTREAM BELANGRIJKE GEGEVENS $ miljoen Opbrengsten (inclusief verkopen tussen segmenten) Segmentresultaat Inclusief: Productie- en verwerkingskosten Verkoop-, distributie- en algemene beheerskosten Afschrijvingen Aandeel in de winst van volgens de equity-methode opgenomen investeringen Investeringen Beschikbaarheid van raffinaderijen (%) Beschikbaarheid van chemische fabrieken (%) Door raffinaderijen verwerkte hoeveelheden (duizend vaten olie-equivalent per dag) Olieproducten verkoopvolumes (duizend vaten per dag) Chemische producten verkoopvolumes (duizend ton) OVERZICHT De Downstream-organisatie van Shell bestaat uit een aantal verschillende activiteiten. Gezamenlijk zetten deze ruwe olie om in een reeks geraffineerde producten, die in de gehele wereld worden getransporteerd en verkocht voor huishoudelijk en industrieel gebruik en voor transport. Hiertoe behoren benzine, diesel, stookolie, luchtvaartbrandstoffen, scheepvaartbrandstoffen, smeermiddelen en bitumen. Ook vervaardigen en verkopen wij petrochemische producten voor industrieel gebruik over de hele wereld. Onze Verwerkingsactiviteiten omvatten Raffinage, Aanvoer en Distributie. Verkoop omvat onze activiteiten op het gebied van Retail, Business to Business (B2B), Smeermiddelen, Alternatieve Energie en CO 2. Onze Chemie-activiteiten hebben hun eigen Verwerkings- en Verkoopdivisies. We handelen ook in ruwe olie, olieproducten en petrochemische producten, voornamelijk om de grondstoffen voor onze Verwerkingsactiviteiten te optimaliseren en onze Verkoopactiviteiten te bevoorraden. De Downstream-activiteiten van Shell hadden in 2009 als gevolg van de wereldwijde economische verslechtering, een zwakke vraag en stijgende olieprijzen te maken met zeer moeilijke bedrijfseconomische omstandigheden. Tegelijkertijd kwam ongeveer 2 miljoen vaten per dag aan nieuwe raffinagecapaciteit in 2009 in bedrijf, waardoor het al bestaande aanbodoverschot in de markt in een periode van hoge voorraadniveaus in de gehele industrie nog verder werd vergroot. RESULTATEN Het segmentresultaat in 2009 was $3.054 miljoen, vergeleken met $39 miljoen in In 2009 profiteerde het segmentresultaat met naar schatting $2.796 miljoen van het effect van stijgende ruwe-olieprijzen op onze voorraden (in 2008 een negatief effect van $5.270 miljoen). Dit effect wordt veroorzaakt door het prijsverschil tussen de inkoopdatum van olie voor verwerking en producten en de verkoopdatum van het product. De prijzen van onze inkopen en verkopen zijn beide verbonden aan de olieprijzen op de transactiedatum. Bij stijgende olieprijzen vindt inkoop plaats tegen een prijs die lager is dan die op de verkoopdatum. In 2009 daalde ons resultaat, exclusief het effect van stijgende olieprijzen op onze voorraden, met 95% ten opzichte van De bespreking in het vervolg van dit hoofdstuk heeft betrekking op de resultaten exclusief het effect van de olieprijzen op de voorraden. Ons resultaat uit raffinage was in 2009 aanmerkelijk lager dan dat over 2008, vanwege aanzienlijk lagere industriemarges en lagere gerealiseerde raffinagemarges wereldwijd. De margedaling werd veroorzaakt door een lagere vraag, voorraadoverschotten in de gehele industrie en nieuwe raffinagecapaciteit die in de industrie in bedrijf werd genomen. Daarnaast werden de resultaten bij Raffinage negatief beïnvloed door bijzondere waardeverminderingen van activa en voorzieningen voor overtolligheid en herstructurering. Het resultaat van Verkoop met betrekking tot olieproducten daalde ten opzichte van 2008, door lagere marketingverkoopvolumes en lagere marges in Retail en B2B. Dit effect werd gedeeltelijk gecompenseerd door hogere marges bij Smeermiddelen. Het resultaat werd verder gedrukt door voorzieningen voor overtolligheid en herstructurering en door bijzondere waardeverminderingen. Het resultaat uit handelsactiviteiten was hoger dan in 2008 omdat de markt gedurende het grootste gedeelte van het jaar een contango-structuur bleef vertonen (termijnprijzen hoger dan actuele spot-prijzen) en van opslag- en arbitrage-mogelijkheden profiteerde (de verschillen in prijsstelling tussen markten). Het resultaat bij Chemie was ten opzichte van 2008 gestegen door hogere inkomsten uit volgens de equity-methode opgenomen investeringen en hogere winsten uit afstotingen, waarvan het effect gedeeltelijk teniet werd gedaan door lagere gerealiseerde marges en lagere verkoopvolumes. In 2009 daalden de opbrengsten met $ miljoen vergeleken met 2008, door lagere gemiddelde olieprijzen in 2009 en lagere verkoopvolumes vanwege een zwakke vraag. INVESTERINGEN EN PORTFOLIO- AANPASSINGEN De investeringen in 2009 waren $7,5 miljard, waarvan $4,4 miljard in Verwerking, $1,7 miljard in Verkoop en $1,4 miljard in nieuwe aandelenbelangen en leningen aan volgens de equity-methode opgenomen investeringen. Ongeveer 62% van onze investeringen in 2009 was gericht op het onderhouden en op de opera tionele performance van onze portfolio aan activa; een iets hoger percentage dan het gemiddelde over van circa 57%. De investeringen waren in lijn met de strategie van selectieve groei, portfolioconcentratie en operational excellence. De twee grootste groei-investeringen zijn de uitbreiding van de Port Arthur-raffinaderij in Texas en het Shell Eastern Petrochemicals Complex (SEPL) in Singapore. In 2009 is de monoethyleenglycolinstallatie binnen SEPL met succes in bedrijf gesteld. Ook is Shell begonnen met de bouw van een nieuwe hydro-ontzwavelingsinstallatie bij de Vrouwen vertegenwoordigen een belangrijke bron van talent voor onze bedrijfsactiviteiten, zoals die van Shell International Trading and Shipping Company Ltd in het Verenigd Koninkrijk.

15 Shell Jaaroverzicht 2009 Verkorte bespreking van de activiteiten en resultaten 13 Sinds 2009 heeft het Shell Eastern Petrochemicals Complex in Singapore een van s werelds grootste, hoogstrenderende monoethyleenglycol-installaties. raffinaderij in Pernis in Nederland om schoner-verbrandende olieproducten te vervaardigen. Bij de Verkoop-activiteiten hebben we de investeringen voortgezet in onze Retailactiviteit in geselecteerde markten zoals Duitsland en China, en in China en Rusland om onze Smeermiddelenactiviteit uit te breiden. In 2009 heeft een aantal ontwikkelingen geleid tot een concentratie van onze Downstream-portfolio. Shell is overeengekomen om haar Downstream-activiteiten in Griekenland te verkopen. Het verkoopnetwerk zal onder het Shell-merk blijven opereren. Deze transactie is onder voorbehoud van goedkeuring door toezichthoudende instanties. Shell heeft 49% van haar belang in Petrochemical Corporation of Singapore en in The Polyolefin Company verkocht aan Qatar Petroleum International. In Canada heeft Shell het besluit bekendgemaakt om de Montreal East Refinery om te bouwen tot een terminal voor de distributie van benzine, diesel en luchtvaartbrandstoffen. In Australië en Nieuw-Zeeland heeft Shell de verkoop aangekondigd van haar belang in twee bitumen-joint ventures. De verkoop wordt in meerdere fasen voltrokken en in 2014 afgerond. De portfolio zal verder worden geconcentreerd. Circa 15% van de wereldwijde raffinagecapaciteit van Shell ongeveer 560 duizend vaten per dag is aan herbeoordeling onderhevig met het oog op mogelijke verkoop of conversie tot terminals of sluiting. De investeringen in 2008 waren $6,0 miljard, waarvan $4,0 miljard in Verwerking, $1,9 miljard in Verkoop en $0,1 miljard in nieuwe aandelenbelangen en leningen aan volgens de equity-methode opgenomen investeringen. Tot de grootste investeringen behoorden uitgaven voor het volledig geïntegreerde Shell Eastern Petrochemicals Complex in Singapore en investeringen in raffinage om de staat en de performance van de portfolio aan activa in stand te houden. Tot de investeringen in Retail behoorden moderniseringen in geselecteerde Europese markten en groei in Azië, terwijl de nadruk bij de investeringen bij Smeermiddelen vooral lag op groei in het Oosten. VOORUITZICHTEN De raffinagemarges in de industrie zullen in 2010 waarschijnlijk fundamenteel zwak blijven vanwege het verwachte aanhoudende overschot aan productvoorraden wereldwijd, met name voor middendestillaten. De marges zullen in de tweede helft van 2010 mogelijk een licht herstel laten zien, omdat een stijgende vraag naar middendestillaten samen zou kunnen vallen met een verdere verbetering van de wereldeconomie. Een algehele verbetering van de marges zal echter waarschijnlijk worden getemperd door het grote overaanbod aan raffinagecapaciteit. Het uiteindelijke niveau van de marges zal afhangen van het tempo van een wereldwijd economisch herstel, de omvang van rationalisatie van raffinaderijen in antwoord op de zwakke marges en het tempo van het opstarten van nieuwe raffinagecapaciteit in China, India en de Verenigde Staten. De groei van de vraag naar petrochemische producten in 2010 zal naar verwachting gelijke tred houden met de groei van het BBP. Aanzienlijke projecten voor de uitbreiding van krakercapaciteit in het Midden-Oosten en China, die in 2009 waren opgeschort, zullen naar verwachting in bedrijf worden gesteld. Deze komen nog bij de andere uitbreidingen die reeds voor 2010 waren gepland. De krakercapaciteit zal naar verwachting ruim tweemaal sterker toenemen dan de vraag, en dit zal gedurende het jaar voor aanzienlijke druk zorgen op de doorzet en marges.

16 14 Shell Jaaroverzicht 2009 Verkorte bespreking van de activiteiten en resultaten CORPORATE OVERZICHT Het segment Corporate omvat de niet-bedrijfssegmentgebonden, ondersteunende activiteiten van Shell, onder meer de holdings en treasury-organisatie, het hoofdkantoor en de centrale functies en de verzekerings - maatschappijen. Het hoofdkantoor en de centrale functies leveren ondersteuning aan het bedrijf op het gebied van finance, personeelszaken, juridische zaken, corporate affairs, onroerend goed en IT. Ook ondersteunen zij de activiteiten van de Vennootschap met betrekking tot aandeel houders. De centrale functies worden in toenemende mate ondersteund door shared service centres over de hele wereld. Tot de diensten van deze centra behoren onder meer het verwerken van transacties, beheren van gegevens en produceren van wettelijk vereiste rapportages. Het grootste deel van de kosten van het hoofdkantoor en de centrale functies wordt aan de bedrijfssegmenten toegerekend. De kosten die niet worden doorberekend worden in het Corporate-segment verantwoord. VERMOGENS- EN LIQUIDITEITSPOSITIE De belangrijkste factoren die van invloed zijn op een jaar-op-jaar-vergelijking van de kasstromen uit bedrijfsactiviteiten en de winst zijn: wijzigingen in de gerealiseerde prijzen voor ruwe olie en aardgas; de ruwe-olie-, aardgas- en synthetische-ruwe-olie- en bitumenproductie; en raffinage- en verkoopmarges. Acquisities, desinvesteringen en andere portfolio-aanpassingen kunnen de vergelijkbaarheid van kasstromen beïnvloeden. Op de langere termijn zal de vervanging van olie- en gasreserves van invloed zijn op het vermogen van Shell om productieniveaus te blijven handhaven of verhogen. Dit zal weer van invloed zijn op de kasstroom uit bedrijfsactiviteiten en de winst. Wij zullen stappen moeten nemen om productieniveaus en kasstromen in toekomstige perioden te handhaven of te verhogen. Hiertoe kunnen de Het nieuwe Shell Technology Centre in Amsterdam biedt een stimulerende werkomgeving aan onderzoekers en andere medewerkers die voorheen over 29 gebouwen verspreid waren. RESULTAAT Het segmentresultaat was $1.310 miljoen, tegen een verlies van $69 miljoen in De nettorentebaten en beleggingsinkomsten stegen in 2009 met $32 miljoen ten opzichte van Een toename van de leningen leidde, ondanks lagere rentetarieven, tot hogere rentelasten, en in het verlengde daarvan tot een stijging van de geactiveerde rentekosten. De rentebaten daalden vanwege lagere kassaldi en lagere rentetarieven. Valutakoerswinsten van $644 miljoen in 2009 waren hoofdzakelijk toe te schrijven aan het effect van de waardedaling van de Amerikaanse dollar ten opzichte van de meeste andere valuta op uitstaande leningen in bedrijfsonderdelen met een andere functionele valuta dan de Amerikaanse dollar. De overige inkomsten in Corporate stegen in 2009 met $53 miljoen vergeleken met 2008, voornamelijk wegens belastingbaten uit hoofde van verrekening van aangiften over voorgaande jaren.

17 Shell Jaaroverzicht 2009 Verkorte bespreking van de activiteiten en resultaten 15 ontwikkeling behoren van nieuwe velden en mijnen, de voortzetting van de ontwikkeling en toepassing van nieuwe technologieën en winningsprocessen bij bestaande velden en mijnen, en het doen van selectieve, gerichte acquisities. Wij streven ernaar om productiedalingen te compenseren en de reserves te verhogen. Als onderdeel van actief portfoliobeheer zijn wij voornemens te blijven desinvesteren en waar passend selectieve acquisities te doen. Het aantal afgestoten ondernemingen of activa zal afhangen van de kansen in de markt. FINANCIËLE POSITIE EN LIQUIDITEIT De financiële positie van Shell is sterk. In 2009 hebben we een rendement op het gemiddeld geïnvesteerd vermogen gegenereerd van 8,0%, met een gearing van 15,5% per 31 december (2008: 5.9%) en we hebben in de vorm van dividend $10,5 miljard naar onze aandeelhouders terug laten vloeien. BEOORDELING VAN KREDIETWAARDIGHEID Op 3 september 2009 heeft Standard & Poor s Ratings Services (S&P) de waardering voor ondernemingskrediet van Royal Dutch Shell plc en haar dochterondernemingen van AA+ stabiel neerwaarts bijgesteld naar AA stabiel. Op 4 november 2009 heeft Moody s Investors Services (Moody s) zijn waardering van Aa1 stabiel gecontinueerd voor langetermijnkrediet uitgegeven door Royal Dutch Shell plc en voor de gegarandeerde programma s en uitstaande schulden van haar uitgevende dochteronderneming SIF BV. Zowel Moody s als S&P hebben hun waarderingen van Prime-1 en A-1+ voor kortetermijnschuldprogramma s voortgezet. INVESTERINGEN EN EXPLORATIEKOSTEN EN DIVIDENDEN Na betalingen op lopende leningen is het uitkeren van dividend de eerste prioriteit van Shell bij het aanwenden van haar kasmiddelen. Het beleid van Shell om het dividend in Amerikaanse dollars over een reeks van jaren ten minste gelijke tred te laten houden met de inflatie is met ingang van 2010 gewijzigd. Voor de toekomst is het beleid om het dividend in Amerikaanse dollars over een reeks van jaren te verhogen in overeenstemming met onze inschatting van de onderliggende resultaten en kasstromen van Shell. Bij het bepalen van het dividend kijkt de Board naar een aantal factoren, onder meer de macroeconomische omgeving, de huidige balanspositie en de investeringsplannen voor de toekomst. Ook kan Shell verkiezen om, afhankelijk van haar kapitaalbehoefte, via de inkoop van eigen aandelen geldmiddelen naar aandeelhouders terug te laten vloeien. De investeringen en exploratiekosten van Shell, inclusief nieuwe investeringen in volgens de equity-methode opgenomen investeringen, daalden in 2009 met $6,7 miljard tot $31,7 miljard. INKOOP EIGEN AANDELEN In 2009 heeft de Vennootschap geen eigen aandelen ter intrekking ingekocht. In 2008 zijn 101 miljoen aandelen ter intrekking ingekocht, voor een brutobedrag van $3,6 miljard. Programma s voor de inkoop van eigen aandelen zullen periodiek worden herbeoordeeld en zijn afhankelijk van de marktomstandigheden en de kapitaalbehoefte van Shell. Aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders in 2010 wordt een besluit ter goedkeuring voorgelegd voor de aankoop door Shell in de markt van gewone aandelen in haar eigen kapitaal, samen met een toelichting dat op deze wijze teruggekochte aandelen, ter beoordeling van Shell, kunnen worden aangehouden of ingetrokken. ONZE MENSEN De Shell Eco-marathon bevordert innovatie die kan leiden tot energie-efficiënte technologie. Shell heeft wereldwijd circa werknemers in meer dan 90 landen en gebiedsdelen. Uiteindelijk zijn het onze mensen die de ondernemingsstrategie van Shell in de praktijk realiseren. Zij worden geworven, opgeleid en beloond in overeenstemming met onze personeelsstrategie die op vier prioriteiten is gebaseerd: talent zekerstellen voor nu en later; leiderschap en professionaliteit versterken; de individuele prestaties en die van de organisatie verhogen; systemen en processen verbeteren. In 2009 bleef onze personeelsstrategie ongewijzigd, maar de uitvoering ervan stond grotendeels in het teken van het Transition programma, dat in het tweede kwartaal van dat jaar begon. TRANSITION 2009 Transition 2009 beoogt onze concurrentiepositie te verbeteren door te bouwen van hoog naar laag in de organisatie aan een eenvoudigere, slankere organisatiestructuur met duidelijkere verantwoordelijkheden, die een grotere klantgerichtheid en snellere besluitvorming mogelijk maakt. Door de nieuwe organisatiestructuur voor het topmanagement hebben we het aantal senior managementposities in juli 2009 met circa 20% teruggebracht. Dit werd gevolgd door een bredere reorganisatie, waarvoor de betreffende werknemers moesten hersolliciteren naar ongeveer functies in de geherstructureerde bedrijfssegmenten en corporate functies. Ongeveer werknemers verlaten Shell als gevolg van deze herstructurering, hoofdzakelijk in management- en andere non-operationele posities.

18 16 Shell Jaaroverzicht 2009 Verkorte bespreking van de activiteiten en resultaten Een raamwerk van personeelsprincipes heeft een consistente aanpak gewaarborgd bij het bemensen van de nieuwe organisatie. Dat raamwerk heeft ook een zorgvuldige benadering gewaarborgd voor diegenen die door de reorganisatie werden geraakt. Een passende diversiteitsscreening was in het Transition 2009-bemensingsproces ingebed om te waarborgen dat we gedurende het gehele traject onze nadruk op geslacht, etnische herkomst en lokale werknemers handhaafden. Ondanks de personeelsreducties in 2009 heeft Shell haar externe wervingsinspanningen voortgezet om over de langere termijn haar strategie en plannen te kunnen blijven realiseren. We gaan door met de overdracht van werkzaamheden naar onze groeiende business service centres over de hele wereld. PERSONEELSCOMMUNICATIE EN DIALOOG Wij hechten aan de dialoog met onze medewerkers hetzij direct of via ondernemingsraden of erkende vakbonden. Over het Transition 2009-programma is via verschillende kanalen en overlegsessies gecommuniceerd, onder meer in periodieke nieuwsbrieven aan werknemers van de Chief Executive Officer, webcasts, publicaties en directe bijeenkomsten. hulplijn en website kunnen werknemers vertrouwelijk en anoniem melding doen van overtredingen van onze Gedragscode en de General Business Principles van Shell. Zie blz. 26. DIVERSITEIT EN BETROKKENHEID Shell blijft de integratie van diversiteit en betrokkenheid in haar bedrijfsactiviteiten en cultuur stimuleren. Ons streven is om gelijke kansen te creëren bij werving, loopbaanontwikkeling, promotie, training en beloning voor alle werknemers. In het geval dat werknemers gehandicapt raken, is ons beleid om de dienstbetrekking en training voor zover praktisch mogelijk te continueren. Eind 2009 was het percentage van vrouwen in topposities gestegen naar 14,0%, van 13,6% eind In 37% van de landen waar we aanwezig zijn, bezetten werknemers uit het land zelf meer dan helft van de hogere leidinggevende functies, vergeleken met 32% in Een andere uitkomst van onze Shell People Survey is de D&I (Diversity and Inclusion)- indicator, een wereldwijde maatstaf van betrokkenheid op de werkplek. Het verheugt ons dat deze indicator wederom een verbetering te zien gaf, van 67% in 2008 naar 69% in KLIMAATVERANDERING De noodzaak om koolstofdioxide-emissies (CO 2 ) te beheersen zal steeds belangrijker worden naarmate bezorgdheid over klimaatverandering tot strengere milieuwetgeving leidt. Bij de VN-klimaatconferentie in Kopenhagen eind 2009 kwamen regeringen overeen zich in te blijven zetten voor een forse vermindering van de stijging van wereldwijde emissies van broeikasgassen. Shell neemt de mogelijke kosten in verband met het uitstoten van CO 2 al op bij de beoordeling van toekomstige projecten. Maar in de komende jaren kan door wetgeving een prijs voor CO 2 -emissies worden afgedwongen die alle ondernemingen in hun investeringsplannen op dienen te nemen en die hogere energie- en productkosten tot gevolg kan hebben. Ook kunnen regeringen van ondernemingen eisen dat zij technische maatregelen toepassen om hun CO 2 -uitstoot in de lucht te reduceren, hetgeen de projectkosten zal verhogen. Huidige wetsvoorstellen in de Verenigde Staten, Europa en andere regio s zullen naar verwachting door dergelijke regelgevende mechanismen de kosten van het zakendoen verhogen. Shell is samen met andere energie-ondernemingen voor zaken over klimaatverandering voor de rechter gedaagd. Wij achten deze aanklachten ongegrond en niet-materieel voor Shell. Een van de belangrijkste instrumenten om de effectiviteit van onze communicatie met onze medewerkers te beoordelen is het Shell People Survey. Het geeft een waardevol inzicht in de opvattingen van werknemers, en het percentage deelnemers is structureel hoog. Een belangrijke uitkomst van het Shell People Survey is de index voor personeelsbetrokkenheid, een maatstaf voor de verbondenheid en identificatie met Shell. De gemiddelde index-score in 2009 was 78%, een stijging met 4 procentpunt ten opzichte van de index-score uit Wij stimuleren mogelijkheden om op vertrouwelijke en veilige wijze meningen over onze processen en procedures kenbaar te maken. Via onze wereldwijde telefonische WERKNEMERS PER SEGMENT IN 2009 Jaargemiddelde, afgerond op duizendtallen Upstream Downstream Corporate Totaal MILIEU EN MAATSCHAPPIJ Ons commerciële succes hangt af van ons vermogen om succesvol een aantal uitdagingen op het gebied van milieu en maatschappij aan te gaan. We moeten aantonen dat we veilig kunnen opereren en de gevolgen kunnen beheersen die onze activiteiten op naburige gemeenschappen en de maatschappij als geheel kunnen hebben. De General Business Principles van Shell omvatten mede onze inzet om bij te dragen aan duurzame ontwikkeling door het integreren van economische, milieu- en maatschappelijke aspecten in onze zakelijke besluitvorming. VEILIGHEID We hebben gedurende de economische neergang onze investeringen in procesveiligheid gecontinueerd om de veiligheid van onze bedrijfsvoering te handhaven. In 2009 hebben we overal in Shell een stelsel van 12 Levensreddende Regels geïntroduceerd om onze inspanningen kracht bij te zetten om het aantal dodelijke ongevallen en letselgevallen tot nul terug te brengen. Dit doen we door ons specifiek te richten op die activiteiten bij het werk die met het grootste risico voor levens gepaard gaan. Naarmate de gemakkelijker toegankelijke olie- en gasbronnen afnemen, ontwikkelt Shell reservoirs die de inzet van meer energie en geavanceerde technologie vereisen. We zijn ook voornemens om de productie op te voeren uit onconventionele bronnen zoals de Canadese oliezanden, waarvan de ontwikkeling energie-intensiever is. We zoeken naar kostenefficiënte oplossingen voor CO 2 -beheersing en zien potentiële commerciële mogelijkheden in de ontwikkeling van dergelijke oplossingen. We zijn betrokken bij een aantal demonstratieprojecten voor de ontwikkeling van technologie voor het afvangen en opslaan van koolstof, onder meer bij het CO 2 SINK-project van de Europese Unie in Duitsland. De regeringen van Canada en de staat Alberta hebben C$865 miljoen toegezegd voor ons voorgesteld Quest-project voor het afvangen en ondergronds opslaan van meer dan 1 miljoen ton CO 2 per jaar van de Scotford Upgrader-veredelingsinstallatie, al hebben we nog geen definitief investeringsbesluit genomen. Met de ontwikkeling van de technologieën die nodig zijn voor het afvangen en ondergronds opslaan van CO 2 zijn kosten gemoeid. We blijven regeringen aansporen om stimulansen in te voeren om dergelijke technologieën commercieel levensvatbaar te maken.

19 Shell Jaaroverzicht 2009 Verkorte bespreking van de activiteiten en resultaten 17 gebruiken en hergebruiken dat in de GTL-verwerkingsprocessen wordt geproduceerd. BIOBRANDSTOFFEN In 2009 hebben we 9 miljard liter biobrandstoffen verkocht, hoofdzakelijk om te voldoen aan overheidseisen in de Verenigde Staten, Brazilië en Europa. Persoonlijke beschermingsmiddelen helpen onze mensen om wereldwijd veilig te werken. We bieden onze klanten efficiëntere brandstoffen aan. In 2009 hebben we onze zuinigste brandstof tot nu toe, Shell FuelSave, geïntroduceerd in Nederland, Maleisië, Singapore, Hongkong en Turkije. In 2010 zal Shell FuelSave in meer landen op de markt worden gebracht. Het kan voor elke volle tank van 50 liter tot één liter brandstof besparen, afhankelijk van de rijstijl van de bestuurder en de staat waarin de auto verkeert. We werken aan verhoging van de energieefficiëntie en verlaging van broeikasgasemissies in al onze bedrijfsactiviteiten. Van onze totale broeikasgasuitstoot in 2009 kwam een klein aandeel van het affakkelen van aardgas in onze Upstream-activiteiten. Het continue affakkelen vindt grotendeels in Nigeria plaats. Sinds 2002 heeft Shell Petroleum Development Company, de operator van onze joint venture in Nigeria (Shell-belang 30%), ruim $3 miljard uitgegeven om installaties voor het afvangen van gas in te bouwen, waardoor het continue affakkelen met meer dan 30% is verminderd. Maar er is nog eens ten minste $3 miljard nodig om dit programma te voltooien, en de meerderheidsaandeelhouder, de overheid, kan haar aandeel in het programma niet makkelijk financieren. De veiligheids- en financieringsproblemen hebben vooruitgang op dit gebied belemmerd. Het affakkelen bij onze activiteiten in Nigeria is voor een deel ook verminderd omdat sabotage en diefstal bij sommige faciliteiten een tijdelijke stillegging van de productie nodig hebben gemaakt. LEKKAGES Omvangrijke lekkages van olie en olieproducten kunnen aanzienlijke saneringskosten tot gevolg hebben. Als het operationele lekkages betreft, kunnen zij bovendien onze maatschappelijke acceptatie en reputatie aantasten. Bij operaties waarover wij de zeggenschap hebben, zijn duidelijke eisen en procedures van toepassing om dergelijke lekkages te voorkomen. Lekkages kunnen zich voordoen vanwege operationele storingen, ongevallen of corrosie. We blijven van dergelijke lekkages leren. In Nigeria zijn sabotage en diefstal belangrijke oorzaken van lekkages. OLIEZANDEN-TAILINGS Mijnbouwactiviteiten om bitumen een bijzonder zware olie uit oliezanden te winnen en verwerken houden een aantal milieu-uitdagingen in, niet alleen met betrekking tot waterverbruik en CO 2 -emissies maar ook tot tailings : de mix van zand, klei, water en zware metalen die overblijft nadat de bitumen is onttrokken. Omdat tailings giftig zijn, beoordelen en beheersen wij deze continu om hun mogelijke gevolgen te verminderen. Hiertoe behoren maatregelen om vervuiling van grond- en oppervlaktewater tegen te gaan en dieren en planten te beschermen. WATER In 2009 hebben Shell-activiteiten circa 198 miljoen kubieke meter vers water verbruikt, vergeleken met 224 miljoen kubieke meter in We ontwikkelen en gebruiken geavanceerde technologie om onze behoefte aan vers water verder te reduceren. Bij ons oliezandenproject in Canada gebruiken we aanzienlijk minder dan de aan ons toebedeelde hoeveelheid water uit de Athabasca-rivier, en we minimaliseren de hoeveelheid die we in de wintermaanden opnemen, wanneer de doorstroming laag is. Ook recyclen we afvalwater. Als de Pearl GTL-fabriek operationeel is, zal zij geen vers water aan haar droge omgeving onttrekken. In plaats daarvan zal zij water We beschouwen koolstofarme biobrandstoffen als een van de meest realistische commercieel levensvatbare manieren om in de komende 20 jaar de CO 2 -emissies van transportbrandstoffen te verminderen. We bouwen onze capaciteit voor de huidige biobrandstoffen die aan onze duurzaamheidseisen voldoen, verder uit. Biobrandstoffen zijn de vorm van duurzame brandstof die het best aansluit bij onze bestaande activiteiten op het gebied van transportbrandstoffen en de behoeften van onze klanten. Sommige biobrandstoffen stellen ons voor uitdagingen op het gebied van duurzaamheid. Tot de problemen behoren CO 2 -emissies die variëren al naar gelang de grondstoffen en productieprocessen die worden gebruikt, en ook de concurrentie met voedingsgewassen om beschikbaar land. Shell werkt al enige jaren aan het verhogen van de duurzaamheidsstandaarden in haar aanvoerketen voor biobrandstoffen. Ook in 2009 heeft Shell samengewerkt met industrie, overheden, intergouvernementele organisaties en beleidsmakers om duurzaamheidsstandaarden te verhogen. We onderzoeken mogelijkheden om te investeren in de productie van ethanol uit Braziliaans suikerriet, dat de laagste CO 2 -uitstoot kent van de huidige biobrandstoffen. Daarnaast versnellen we het onderzoek naar, en de ontwikkeling en demonstratie van cellulose-ethanol en andere geavanceerde biobrandstoffen die niet met voedingsgewassen om land concurreren, maar deze zullen naar verwachting niet eerder dan over een decennium commercieel levensvatbaar worden. Naburige GEMEENSCHAPPEN Voor het succes van onze projecten en bedrijfsactiviteiten is het essentieel om het vertrouwen te winnen van lokale gemeenschappen. We betrekken onze buren zo vroeg mogelijk bij geplande nieuwe ontwikkelingen, of als veranderingen worden overwogen bij bestaande operaties. Meer gegevens over onze milieu- en maatschappelijke prestaties zijn beschikbaar in het Sustainability Report 2009 van Shell dat in mei 2010 gepubliceerd zal worden op

20 18 Shell Jaaroverzicht 2009 De Board van Royal Dutch Shell plc De board VAN ROYAL DUTCH SHELL PLC Jorma Ollila VOORZITTER Voorzitter van de Nomination and Succession Committee Geboren 15 augustus 1950, Fin. Per 1 juni 2006 benoemd tot Voorzitter van de Vennootschap. Begon zijn loopbaan bij Citibank in Londen en Helsinki, en trad in 1985 bij Nokia in dienst, waar hij Vice President International Operations van Nokia werd. In 1986 benoemd tot Vice President Finance van Nokia, en tussen 1990 en 1992 President van Nokia Mobile Phones. Tussen 1992 en 1999 was hij President en Chief Executive Officer van Nokia en van 1999 tot juni 2006 Chairman en Chief Executive Officer van Nokia. Hij is thans Chairman van de Board van Nokia. Lord Kerr of Kinlochard GCMG VICE-VOORZITTER EN SENIOR INDEPENDENT NON-EXECUTIVE DIRECTOR Lid van de Audit Committee Lid van de Corporate and Social Responsibility Committee Lid van de Nomination and Succession Committee Geboren 22 februari 1942, Brit. In oktober 2004 benoemd tot Non-executive Director van de Vennootschap. Non-executive Director van Shell Transport van 2002 tot Lid van de Britse diplomatieke dienst ( ), Permanent Vertegenwoordiger van het Verenigd Koninkrijk bij de EU, Brits Ambassadeur in de Verenigde Staten en Permanent Staatssecretaris van het Britse Ministerie van Buitenlandse Zaken. Hij was Secretaris-Generaal van de Europese Conventie ( ), en werd in 2004 een onafhankelijk lid van het House of Lords in Engeland waar hij zitting heeft in de EU Select Committee. Thans Non-executive Director van Rio Tinto plc, Scottish American Investment Company plc en Scottish Power, lid van BAE Systems Advisory Board, Chairman van het Imperial College en het Centre for European Reform, Trustee van de Rhodes en Carnegie Trusts. Peter Voser Chief Executive OFFICER Geboren 29 augustus 1958, Zwitser. Met ingang van juli 2009 benoemd tot Chief Executive Officer van de Vennootschap. Voorheen Chief Financial Officer vanaf oktober Trad oorspronkelijk in 1982 in dienst van Shell en bekleedde diverse Finance- en Business-functies in Zwitserland, het Verenigd Koninkrijk, Argentinië en Chili, waaronder die van Chief Financial Officer van Olieproducten. Trad in 2002 in dienst van de Asea Brown Boveri (ABB) Groep in Zwitserland als Chief Financial Officer en lid van het ABB Group Executive Committee. Keerde in oktober 2004 terug naar Shell en werd benoemd tot Managing Director van Shell Transport en Chief Financial Officer van de Koninklijke/Shell Groep. Hij was van 2004 tot april 2006 lid van de Raad van Commissarissen van Aegon N.V. Hij is lid van de RvC van UBS AG [A] en lid van de Zwitserse Federal Auditor Oversight Authority. [A] Peter Voser is in de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van UBS in april 2010 niet herkiesbaar voor de Board van UBS AG. Simon Henry Chief Financial OFFICER Geboren 13 juli 1961, Brit. Met ingang van mei 2009 benoemd tot Chief Financial Officer van de Vennootschap. Trad in 1982 in dienst bij Shell als ingenieur bij de Stanlowraffinaderij in het Verenigd Koninkrijk. In 1989 gekwalificeerd als lid van het Chartered Institute of Management Accountants. Bekleedde daarna diverse functies in Finance, onder meer Finance Manager Marketing in Egypte, Controller voor de Upstreamactiviteiten in Egypte, Finance Adviser van Olieproducten voor het Aziatisch-Pacifisch gebied, Finance Director voor de Mekong Cluster en General Manager Finance voor de South East Asian Retail business. In 2001 benoemd als Head of Group Investor Relations en in 2004 als Chief Financial Officer voor Exploratie & Productie. Malcolm Brinded CBE EXECUTIVE DIRECTOR, UPSTREAM INTERNATIONAL Geboren 18 maart 1953, Brit. In oktober 2004 benoemd tot Executive Director van de Vennootschap, met mondiale verantwoordelijkheid voor Exploratie & Productie, en met ingang van juli 2009 voor Upstream International. Voorheen vanaf maart 2004 Managing Director van Shell Transport en daarvoor vanaf 2002 Directeur van de Koninklijke. Trad in 1974 in dienst van Shell en bekleedde wereldwijd diverse functies, onder meer in Brunei, Nederland en Oman. Hij was ook Country Chair voor Shell in het Verenigd Koninkrijk. Lid van de Nigerian Presidential Honorary International Investor Council, Voorzitter van de Shell Foundation en een Trustee van de Emirates Foundation en de International Business Leaders Forum. Josef Ackermann Non-executive DIRECTOR Lid van de Remuneration Committee Geboren 7 februari 1948, Zwitser. In mei 2008 benoemd tot Non-executive Director van de Vennootschap. Sinds 2006 Chairman van de Management Board en sinds 2002 Chairman van de Group Executive Committee van Deutsche Bank AG. In 1996 toegetreden tot de Management Board van Deutsche Bank, waar hij verantwoordelijk was voor de investment banking-divisie. Hij begon zijn loopbaan in 1977 bij Schweizerische Kreditanstalt (SKA) waar hij een aantal functies bekleedde in Corporate Banking, Foreign Exchange/Money Markets, Treasury en Investment Banking. In 1990 werd hij benoemd in de Executive Board van SKA, waarvan hij van 1993 tot 1996 President was. Hij is thans ook lid van de RvC van Siemens AG.