Fysiotherapie op de ziekenhuis stroke unit

Transcriptie

1 Fysiotherapie op de ziekenhuis stroke unit een verander(en)d perspectief? Stroke service - Aansluitende zorg met adequate overdracht - Intensieve, regionale samenwerking - Interdisciplinair, gecoördineerd, transdisciplinair ZSU J.M. Veerbeek MSc fysiotherapeut, klinisch gezondheidswetenschapper j.veerbeek@vumc.nl NVZF 3 oktober 2013 Primair gericht op adequate diagnostiek zorginterventies (eerste uren tot dagen) SUTC 2007, CBO 2008, ZS 2012, CORSU 2002, Kjelström 2007 Cijfers en trends ZSU Stroke unit vs. niet-gespecialiseerde afdeling, o.a.: verminderde kans op overlijden (14%) chronische zorg in een instelling (7% minder) reductie LOS (4 dagen) Opnameduur ZSU gehalveerd ( ) snellere diagnostiek adequatere behandeling ZSU doorstroming ontslagbestemming! ongeacht leeftijd, geslacht, ernst Verwachting: prevalentie toename met 40% SUTC 2007, CBO 2008, ZS 2012, CORSU 2002, Kjelström 2007 Vaartjes 2011, Franke 2011 Shift fysiotherapie op de Vroegtijdige mobilisatie Ketenregie Mobilisatie Intensiteit Het binnen 24 uur na het CVA uit bed mobiliseren van de patiënt, waarbij deze geactiveerd wordt om buiten het bed te oefenen. (Bernhardt 2007) Belangrijk ingrediënt stroke unit zorg Neurologische oefenconcepten Taakgeoriënteerd Diagnostiek Is het veilig? Nadelen voor de patiënt? Zijn er voordelen? Bernhardt 2007, Langhorne 1998, Diserens

2 Early mobilisation neurological deterioration (early) Early mobilisation complications ( 3 months) Early mobilisation fatigue Conclusies Geen indicatie voor nadelige gevolgen Meerwaarde is vooralsnog onduidelijk Geadviseerd patiënt <24 uur na het CVA uit bed te mobiliseren Neurologisch en cardiovasculair voldoende stabiel gevonden door de neuroloog, Bernhard 2009, Bernhard 2009 Ontwikkelingen diagnostiek Sterk bewijs Potentieel functioneel herstel Domein Determinanten Objectiveer * Overweeg zitbalans motorische functie been BFM onderste extremiteit Loopvaardigheid initiële ADL BI leeftijd TCT zitbalans NIHSS gezichtsvelden homonieme hemianopsie MI ondersteextremiteit 70-80% herstelt BI blaas incontinentie voor urine FAC premorbide loopvaardigheid premorbide ADL Consequenties voor de praktijk Potentieel functioneel herstel Domein Loopvaardigheid (FAC 4) Arm-handvaardigheid (ARAT 10) Dag 2 gemeten TCT zitbalans MI been FMA vingerextensie MI schouderabductie (25 punten) ( 25 punten) ( 1 punt) ( 9 punten) (<25 punten) en/of (<25 punten) (0 punten) en/of (<9 punten) Arm-handvaardigheid 40% herstelt w.v % volledig motorische functie arm initiële arm-handvaardigheid neurofysiologische maten (MEP, SEP) FMA vingerextensie MI schouderabductie FAT ARAT ADL-vaardigheden (BI 19) BI (eind 1 e week) ( 7 punten) (<7 punten) ADL eind eerste week ADL-vaardigheden initiële neurologische status, o.a. motorische functie arm leeftijd initiële loopvaardigheid BI (eind eerste week!) 25-75% herstelt premorbide ADL premorbide participatie recidief CVA * Hoe eerder hoe beter, bij voorkeur op dag 2 Kwakkel 1996, Meijer 2003, Kollen 2005, Nijland 2010, Preston 2011, Veerbeek 2011a, Veerbeek 2011b NIHSS MI bovenste extremiteit FAC mrs Functioneren evalueren a.d.h.v. doelen * Prognose minder gunstig dan <4 weken! Consequenties, o.a. - Patiënten in het weekend zien - Collega sscholen Monitoren eventuele terugkeer determinanten Wekelijks (0-4 wk) Maandelijks (1-6 mnd) * 2

3 Ontwikkelingen neurologische Ontwikkelingen neurologische NDT/ Concept (1978) > Verbeteren kwaliteit bewegen aangedane zijde > Key point control (normale afferente input) vs. Andere interventie vs. Andere interventie vs. Ontwikkelingen neurologische NDT/ Concept (n=76; N=3592) Ontwikkelingen taakgeoriënteerde training Fysiotherapie m.n. gericht op verbeteren van activiteiten RCT's (n) Voordeel Voordeel Geen verschil controle interventie vs. andere interventie vs. andere interventie + vs. ' Geen meerwaarde op functieen activiteitenniveau t.o.v. andere interventies Andere interventies zijn veelal superieur Sterk bewijs Positief effect op de getrainde vaardigheid zelf Alle fasen van revalidatie Generalisatie is echter nog nauwelijks aangetoond Uitsluitend oefenen op activiteitenniveau? Nee! NDT/ taakgeoriënteerd, Kollen 2009, French 2009, Corti 2012, Patten 2013 Ontwikkelingen intensiteit Ontwikkelingen intensiteit Additionele oefentherapie c.q. behandelcontrast Weerstand? Snelheid? Herhalingen? Ervaren belasting? Tijd besteed in oefentherapie Tijd? Co Exp Cardiorespiratoir? Zweten? METs? - reguliere oefentherapie - zonder speciale uitrusting - BE/OE 3

4 Resultaten: intensief oefenen is effectief Resultaten (vervolg) 81 RCT s, 86 vergelijkingen (N=5806) Comfortabele loopsnelheid (K=21; N=1066) Timing (specified) Outcome Wall 1987 fame no ther Chronic Walking speed (m/s) Wall 1987 pt no ther Chronic Walking speed (m/s) Wade 1992 Chronic 10MWT (s) Richards 1993 mixed early conv Early Gait speed (cm/s) Richards 1993 mixed conv Early Gait speed (cm/s) Baskett 1999 Early 10MWT (s) Kwakkel 1999 leg co Early 10MWT comf (m/s) Kwakkel 1999 arm co Early 10MWT comf (m/s) Partridge 2000 Unclear 5MWT (s) Green 2002 Chronic 10MWT (m/min) Duncan 2003 Early 10MWT (m/s) Katz Leurer 2003, 2007 Early Walking speed (m/s) Yang 2005 Late Walking speed comf (m/min) Kamps 2005 Chronic 10MWT comf (m/s) Yang 2006 Chronic Walking speed comf (cm/s) Mead 2007 Late Walking speed (m/s) Yang 2007 Chronic Walking speed comf (cm/s) Cooke 2010 fst conv Early Walking speed (m/s) Cooke 2010 cpt+cpt conv Early Walking speed (m/s) Erel 2011 Chronic Walking speed comf (m/s) Kuys 2011 Early 10MWT comf Favours Favors A control Favors experimental Uitkomstmaat Comfortabele loopsnelheid Maximale loopsnelheid Loopafstand Gedissocieerd bewegen BE Gedissocieerd bewegen OE Weerstand passief bewegen Zit- en stabalans Basis ADL-vaardigheden Kwaliteit van leven Depressie en angst Omgerekend, bijvoorbeeld: ADL-zelfstandigheid 3 procent ( 1 punt BI) Comfortabele loopsnelheid 0.08 m/s (10MWT) Maximale loopsnelheid 0.17 m/s (10MWT) Ongeacht fasering! Inhoud additionele therapie M.n. taakspecifiek / taakgeoriënteerd Klinische vertaalslag intensiteit i.t.v. tijd Sit-to-stand Balanstraining Circuit class training Family-mediated exercises Looptraining (in openbare ruimte) Spierkrachttraining Aerobe training Hydrotherapie Functionele training paretische arm Conventionele oefentherapie Functioneel / taakgeoriënteerd Behandelcontrast 17 uur Alle fases Afhankelijk van de belastbaarheid en leerbaarheid van de patiënt: Meerdere malen per dag behandelen Buiten vastgestelde therapietijden oefenen Doelmatige interventies: Groepstraining, circuit class training (CCT) Betrekken verpleegkundigen, mantelzorger Optimale intensiteit onbekend N.B. Graduele opbouw Veel herhalingen: - Distributed practice - Variatie ( random practice of contextual interference ) Ontwikkelingen ketenzorg BCP Ziekenhuisfysiotherapeut Specialist: stratificatie, interdisciplinair samenwerken, regisseren van de ketenzorg, vroegtijdige revalidatie Adviseur: kennisoverdracht Professioneel leider: zorgpaden Netwerk fysiotherapeuten, 1 e lijn Overdracht Fysiotherapie op de ZSU Een verander(en)d perspectief! Van uitvoerder naar regisseur Trend opnameduur Financiering Vroegtijdig mobiliseren Prognosticeren Intensiteit van oefenen efficiëntie Keten regisseren!! Herziening KNGF-richtlijn Beroerte in aantocht NVZF

5 Bedankt voor de aandacht 5