Mans genoeg voor emancipatie

Transcriptie

1 Mans genoeg MANNEN - PARTNERS IN EMANCIPATIE Mannen spelen een belangrijke rol bij de emancipatie van vrouwen. In de directe omgeving van werk en privé zijn ze collega s, chefs, werknemers, partners, broers en vaders. Maar ook indirect zijn mannen van invloed, doordat zij als beleidsmakers of politici beslissingen nemen die een effect hebben op vrouwen. Gelijkwaardigheid tussen vrouwen en mannen kan beter bereikt worden als mannen partners worden in het emancipatieproces. Uit praktijkvoorbeelden is gebleken dat projecten voor vrouwen minder kans van slagen hebben als mannen er niet op enigerlei wijze bij worden betrokken. Politiek en beleid Ook op politiek en beleidsniveau wordt de rol van mannen steeds meer erkend. De Emancipatiemonitor 2006 van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) komt met de conclusie dat het noodzakelijk is mannen te betrekken bij vrouwenemancipatie. In de Emancipatienota Meer kansen voor vrouwen: Emancipatiebeleid van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) wordt aandacht besteed aan de emancipatie van jongens en mannen uit etnische minderheden. Hierbij worden vragen gesteld als Wordt de emancipatie van vrouwen belemmerd door (traditionele) opvattingen van mannen? Ontstaan hierdoor steeds meer spanningen in opvoeding, relatie en gezin? Tijdens het Algemeen Overleg van de Tweede Kamercommissie Emancipatie over de Emancipatienota (november 2007) bepleitten diverse woordvoerders emancipatie meer aandacht voor de rol van mannen bij emancipatie. Zij gaven verschillende suggesties, een daarvan was het Plan van de man. Dit plan is uitgewerkt door de Partij van de Arbeid en aangeboden aan Minister Plasterk. Het bevat tien concrete maatregelen die mannen in staat stellen meer tijd te besteden aan het vaderschap, zoals een vadervriendelijke bedrijfscultuur en verlenging van het kraam- en ouderschapsverlof. Daarnaast geeft het plan het belang aan van de instelling van een prijs voor een organisatie of persoon die een zichtbare rol heeft gespeeld in het bevorderen van de emancipatie van mannen. Minister Plasterk heeft het voornemen om een dergelijke prijs in het leven te roepen. Ook op gemeentelijk niveau staan mannen in de belangstelling. Bestuurders in de grote steden erkennen de rol van mannen bij emancipatie en gaan op zoek naar goede vormen en voorbeelden om hiermee aan de slag te gaan. Zo besteedt de gemeente Rotterdam in haar uitvoeringsprogramma V/M Vooruit! aandacht aan de betrokkenheid van mannen bij het emancipatieproces. Rotterdam heeft zelfs een E-Team van kleurrijke geëmancipeerde mannelijke rolmodellen samengesteld. Pagina 1

2 MANS GENOEG VOOR EMANCIPATIE? E-Quality, kenniscentrum, gezin en diversiteit, was benieuwd naar de visie van zowel jongeren als (beleidsmatig) betrokkenen. Hiervoor is een opiniepeiling uitgezet onder studenten (m/v). Daarnaast heeft E-Quality in samenwerking met FORUM, instituut voor Multiculturele Ontwikkeling, de bijeenkomst Mans genoeg voor Emancipatie? georganiseerd. In deze publicatie staan het opinieonderzoek en de bijeenkomst centraal. Pagina 2

3 MANNENMETHODIEKEN In 2005 heeft E-Quality geïnventariseerd welke projecten de emancipatie van mannen kunnen bevorderen. Bij de inventarisatie werd onderscheid gemaakt tussen enerzijds de houding van mannen jegens de emancipatie van vrouwen en anderzijds de mate waarin mannen hun eigen rol ter discussie stellen. Ook was er aandacht voor het verschil tussen opvattingen en gedrag. De projecten hadden betrekking op verschillende terreinen waarop de emancipatie van mannen plaats kan vinden: - Verdeling van arbeid en zorg - Opvoeding - Huwelijk/partnerkeuze - Huiselijk en eergerelateerd geweld - Omgangsvormen tussen vrouwen en mannen Deze projecten zijn vervolgens tijdens de bijeenkomst Mannenmethodieken besproken, en verwerkt in het webdossier: Emancipatie van (zmv 1 -)mannen, te vinden op de E-Quality website: Tevens vormden ze de input voor het project Mans genoeg? OPINIEPEILING MANS GENOEG VOOR EMANCIPATIE? E-Quality heeft begin maart een opiniepeiling uitgezet onder studenten (m/v) van het mbo, hbo en wo. De visie van jongeren is belangrijk, omdat zij inzicht kunnen geven in ontwikkelingen op het gebied van arbeid en zorg: zij vertegenwoordigen zowel de professionals van de toekomst als de ouders van de toekomst. De dataverzameling is uitgevoerd door onderzoeksbureau Motivaction, bekend van het Mentality onderzoek naar waarden, leefstijlen en maatschappelijke onderstromen, en gespecialiseerd in vraagstukken op het gebied van de combinatie van arbeid en zorg. Respondenten De responsgroep bestond uit een kleine 400 studenten, van 30 jaar of jonger. Geslacht mannen 47% vrouw en 53% Vrouwen waren licht oververtegenwoordigd in de onderzoeksgroep: 47% van de respondenten was man en 53% vrouw. 1 Zmv-mannen: zwarte, migranten- en vluchtelingenmannen. Pagina 3

4 Etnische achtergrond allochtonen 15% autochtonen 85% Zwarte, migranten- en vluchtelingenvrouwen en mannen maakten voor 15 % deel uit van de onderzoeksgroep: 7% mannen en 8% vrouwen. Opleidingsniveau MBO 15% WO 48% HBO 37% De studenten waren afkomstig van verschillende opleidingsniveau s: 48% was bezig met een universitaire opleiding, 37% studeerde aan een hbo-instelling en 16% aan een mbo-instelling. Tijdens het opinieonderzoek kregen de respondenten vijf stellingen en twee open vragen voorgelegd. Voor het beantwoorden van de stellingen zijn antwoordschalen gebruikt, met de antwoordcategorieën geheel mee eens tot en met geheel mee oneens (in 5 stappen). Op de volgende pagina s lichten we de uitkomsten van het opinieonderzoek per stelling/vraag toe. Pagina 4

5 Stelling 1 Als ik iets wil bereiken in mijn toekomstig beroep zal ik (meer dan) fulltime moeten werken? (geheel) mee eens neutraal (geheel) mee oneens V 38% 32% 30% M 57% 23% 20% Bijna de helft (47%) van de studenten denkt fulltime te moeten werken om iets te bereiken in zijn of haar toekomstig beroep. Hierbij is een behoorlijk verschil te zien tussen mannen en vrouwen. Bij de mannen is de meerderheid het met deze stelling eens (57%), bij de vrouwen ruim eenderde (38%). In de praktijk Van de werkzame beroepsbevolking 2 heeft 33% van de vrouwen en 86% van de mannen een fulltime baan (CBS, 2006). Stelling 2 Vaders moeten even vaak als moeders ouderschapsverlof opnemen als ze een kind hebben gekregen (geheel) mee eens neutraal (geheel) mee oneens V 56% 32% 12% M 51% 26% 23% Een krappe meerderheid (53%) van de studenten vindt dat vaders even vaak als moeders ouderschapsverlof moeten opnemen. In de praktijk Het CBS houdt bij hoe vaak werknemers die recht hebben op ouderschapsverlof daar ook feitelijk gebruik van maken. Het recht op ouderschapsverlof is nu nog 13 weken. Uit de Rijksbegroting 2008 blijkt dat het kabinet het voornemen heeft om het ouderschapsverlof per 1 januari 2009 te verlengen van 13 weken naar 26 weken. Vrouwen nemen vaker ouderschapsverlof op dan mannen, respectievelijk 44% en 19% (Emancipatiemonitor 2006). Ouders die ouderschapsverlof opnemen en deelnemen aan de levensloopregeling krijgen 650 euro belastingkorting per maand bij voltijdsverlof (2007). Daarnaast is betaling van ouderschapsverlof per CAO geregeld. En in veel sectoren in niets aanvullends opgenomen. 1 CBS hanteert voor de term werkzame beroepsbevolking personen van jaar, die minimaal 12 uur per week werken. Pagina 5

6 Stelling 3 Ik wil liever niet onder een vrouwelijke baas werken (geheel) mee eens neutraal (geheel) mee oneens V 6% 21% 73% M 7% 26% 67% Een grote meerderheid van de respondenten (70%) heeft er geen moeite mee om voor een vrouwelijke baas (manager) te werken. Hierbij is nauwelijks verschil tussen de antwoorden van de vrouwelijke en de mannelijke respondenten. In de praktijk Vrouwen zijn in de niet-commerciële dienstverlening veel beter vertegenwoordigd in het hogere en wetenschappelijke management dan in het bedrijfsleven. In de gezondheidszorg is het percentage vrouwelijke managers het hoogst (Emancipatiemonitor 2006). Stelling 4 Vaders spelen een belangrijke rol bij het geëmancipeerd opvoeden van hun kinderen (geheel) mee eens neutraal (geheel) mee oneens V 87% 9% 4% M 81% 15% 4% Meer dan driekwart van de respondenten (84%) vindt dat vaders een belangrijke rol spelen bij het geëmancipeerd opvoeden van hun kinderen. Deze uitkomst laat zien dat zowel de vrouwelijke als de mannelijke respondenten hierover een geëmancipeerd beeld hebben. Pagina 6

7 Stelling 5 In mijn (toekomstige) functies ga ik me inzetten voor meer vrouwen aan de top. Mans genoeg (geheel) mee eens neutraal (geheel) mee oneens V 28% 44% 28% M 10% 51% 39% De respondenten zijn verdeeld over de vraag of zij zich gaan inzetten voor meer vrouwen aan de top. 20% van de studenten zegt zich hiervoor te willen gaan inzetten en 33% zegt van niet. Bijna de helft van de studenten (47%) staan er neutraal tegenover. In de praktijk Uit onderzoek van McKinsey (2007) blijkt dat als er meer vrouwen werken of participeren in het senior management, de winst van het bedrijf met 48% stijgt. Het gebrek aan vrouwen aan de top kost Nederland jaarlijks gemiddeld 10 miljard euro aan economische groei. Binnen de rijksoverheid geldt de doelstelling dat minstens 25% van de Algemene Bestuursdienstfuncties in 2011 door vrouwen bezet wordt (Emancipatienota). Pagina 7

8 Vraag 1 a) Hoeveel uur per week besteed je aan het huishouden, zorg voor kinderen en/of huisgenoten? b) Hoeveel uur per week zul je (later) als je je werk gaat combineren met een gezin ongeveer aan deze taken besteden? Tijdsbesteding aan huishouden en zorg voor kinderen: studenten M V Tijdsbesteding aan huishouden en zorg voor kinderen: personen (>25jr) met kinderen (2005) M V Uren per week 50 Uren per week nu toekomstverwachting (bij ouderschap) 0 Jongste kind 0-6 Jongste kind 6-14 jaar jaar Uit het opinieonderzoek blijkt dat de mannelijke studenten gemiddeld 6 uur per week besteden aan het huishouden en de zorg voor eventuele kinderen en huisgenoten. Onder de vrouwelijke studenten is dat gemiddeld 8 uur. Voordat de fase van de gezinsvorming aanbreekt is er dus al een sekseverschil. Daarnaast is gevraagd hoeveel uur men later, indien werk wordt gecombineerd met een gezin, aan deze zorgzaken verwacht te besteden. Voor de mannelijke studenten is dat gemiddeld 20, bij de vrouwen is dit gemiddeld 24 uur. Als deze verwachtingen uitkomen zal het sekseverschil bij de respondenten toenemen, maar ten opzichte van de huidige generatie ouders zal het sekseverschil afnemen. In de praktijk Uit onderzoek naar tijdsbesteding van ouders met kinderen is bekend dat in gezinnen met het jongste kind onder de 6 jaar, mannen gemiddeld 19 uur besteden aan huishouden en zorg voor de kinderen; voor vrouwen is dit gemiddeld 44 uur. Wanneer het jongste kind tussen 6 en 14 jaar is, wordt door mannen gemiddeld 13 uur per week aan deze taken besteed, door vrouwen gemiddeld 34 uur per week. De vergelijking laat zien dat vrouwelijke studenten in de toekomst minder tijd willen gaan besteden aan zorgtaken dan vrouwen met kinderen dat nu doen. Dit zou kunnen betekenen dat er in de toekomst meer voorzieningen in het kader van betaalde zorg zoals kinderopvang moeten komen. Uit de Sociale atlas van vrouwen uit etnische minderheden (2006) blijkt dat opvattingen over de taakverdeling thuis verschillen per etnische achtergrond, en per geslacht. Vrouwen hebben in alle groepen modernere opvattingen. Positief is dat binnen alle etnische groeperingen (etnische minderheden zowel als autochtonen) meer dan 93 procent van de mannen én vrouwen vindt dat er over de taakverdeling gepraat moet worden. Een uitgemaakte zaak is die taakverdeling dus blijkbaar niet. Maar als we kijken naar Pagina 8

9 opvattingen over de taakverdeling blijkt dat met name mannen van Turkse en Marokkaanse afkomst minder geëmancipeerd denken dan autochtone mannen. Surinaamse en Antilliaanse mannen zitten daar tussenin. Opvallend is dat er nogal wat verschil is tussen woorden en daden. In opvattingen zijn autochtone mannen relatief geëmancipeerd, maar zij zetten dat nog niet altijd om in daadwerkelijke tijdsbesteding aan zorg en huishouden. De verschillen naar etniciteit zijn op dit gebied gering. Autochtone mannen besteden per dag zes minuten meer aan onbetaalde arbeid thuis dan Marokkaanse mannen, en zes minuten minder dan Surinaamse mannen. Aantal uren per dag dat besteed wordt aan onbetaalde arbeid (2004/5) Etnische achtergrond Vrouwen Mannen Autochtoon 3,0 1,6 Turks 4,3 1,3 Marokkaans 4,9 1,5 Surinaams 3,2 1,7 Antilliaans 2,7 1,4 Bron: SCP, Sociale atlas van vrouwen uit etnische minderheden, Pagina 9

10 Vraag 2 a) Wie is volgens jou de meest geëmancipeerde bekende Nederlandse man? b) En waarom? Uitkomsten Top 3 van bekende Nederlandse geëmancipeerde mannen: 1. Robert ten Brink 2. Marco Borsato 3. Paul de Leeuw Het overkomen als een goede huisvader, die naast tijd voor carrière ook tijd voor kinderen maakt, blijkt vaak de belangrijkste reden om een bekende Nederlander als geëmancipeerd te benoemen. Mannenemancipatie wordt daarbij direct gekoppeld aan gezinsleven. Slechts de helft van de respondenten kon een geëmancipeerde bekende Nederlander bedenken. Veel gaven aan geen idee te hebben. Als reden daarvoor werd vaak gegeven ik weet niets van het privé-leven van bekende Nederlanders. Het lijkt voor respondenten dus alsof emancipatie zich alleen in het privé-leven afspeelt. Voor één op de tien respondenten is Robert ten Brink de meest geëmancipeerde bekende Nederlandse man. Zij noemden hiervoor redenen als: Combineert op een goede wijze zijn werk met de zorg voor zijn gezin Lijkt heel actief met zijn kinderen en draagt dat ook uit Komt over dat hij ook veel in het huishouden doet Komt over als een goede huisvader Van de politici scoorden Wouter Bos vanwege zijn bekende papadag en Jan Marijnissen vanwege zijn vaderlijke uitstraling het hoogst. Prins Willem-Alexander werd enkele malen genoemd vanwege zijn leuke uitstraling als vader. Pagina 10

11 BELANGRIJKSTE UITKOMSTEN OPINIEPEILING: Bijna de helft (47%) van de studenten denkt fulltime te moeten werken om iets te bereiken in zijn/haar toekomstig beroep. Een krappe meerderheid (53%) van de studenten vindt dat vaders even vaak als moeders ouderschapsverlof moeten opnemen. De meerderheid (70%) van de respondenten heeft er geen moeite mee om voor een vrouwelijke baas (manager) te werken. De meerderheid (84%) van de studenten vindt dat vaders een belangrijke rol bij het geëmancipeerd opvoeden van hun kinderen spelen. Voordat de fase van de gezinsvorming aanbreekt is er al een sekseverschil waar te nemen in het aantal uur dat studenten aan het huishouden besteden. Respondenten vinden een man geëmancipeerd, indien ze in het gezin een deel van de zorg van de kinderen op zich nemen. Mannenemancipatie wordt door de respondenten direct gekoppeld aan het privé-leven (gezin) van de man. Vrouwelijke studenten willen in de toekomst veel minder tijd gaan besteden aan zorgtaken dan vrouwen met kinderen nu doen. Mannen willen slechts iets meer tijd hieraan gaan besteden dan de huidige generatie ouders. Als deze verwachtingen uitkomen wordt er dus in de toekomst minder tijd aan zorgtaken besteed. Pagina 11

12 BIJEENKOMST MANS GENOEG VOOR EMANCIPATIE? In aanvulling op de opiniepeiling heeft E-Quality samen met FORUM, Instituut voor Multiculturele Ontwikkeling, de bijeenkomst Mans genoeg? georganiseerd. Op 6 maart 2008 gingen vertegenwoordigers van lokale zelforganisaties, beleidsmakers, professionals en belangstellende geïnteresseerden met elkaar in gesprek over emancipatie. Onder leiding van gespreksleiders van FORUM discussieerden vrouwen en mannen eerst in afzonderlijke gespreksgroepen over thema s als mannelijke rolmodellen, combineren van arbeiden zorgtaken en ouderschapsverlof. Het creëren van een veilige omgeving, waarin zowel vrouwen als mannen gemakkelijker met elkaar konden discussiëren, was hiervoor het uitgangspunt. Iedere groep kreeg vijf stellingen voorgelegd: 1. Fulltime werken Als ik in mijn beroep iets wil bereiken moet ik fulltime werken. 2. Vrouwen aan de top Mannen moeten zich inzetten voor meer vrouwen aan de top. 3. Ouderschapsverlof Ouderschapsverlof voor vaders moet verplicht worden. 4. Mannelijke rolmodellen Er moeten meer geëmancipeerde mannelijke rolmodellen komen. 5. Zorgtaken Mannen besteden te weinig tijd aan de zorg voor hun kinderen en het huishouden. In het plenaire deel volgde een presentatie van de uitkomsten van de studentenpeiling. Daarna werd teruggekoppeld uit de discussiegroepen. Hierbij bleek dat de standpunten van de vrouwenen mannengroep over veel onderwerpen niet veel uit elkaar lagen. BELANGRIJKSTE SUGGESTIES BIJEENKOMST Het Zweeds model: 420 dagen ouderschapsverlof, dit is exclusief de 60 dagen voor zwangerschapsverlof, waarvan 60 dagen gereserveerd zijn voor de vader en de overige dagen voor beide ouders samen (gezinsrecht). Suggestie voor vaders in Nederland: verlenging van het kraamverlof 2 weken na de bevalling en breidt het uit met 2 weken als de moeder weer gaat werken. Veel mannen maken geen gebruik van bestaande formele voorzieningen voor de combinatie van arbeid en zorg, omdat ze niet weten dat die er zijn in het bedrijf waar ze werken. Als eerste Nederlandse onderneming breidt Accounts- en Adviesbureau PricewaterhouseCoopers het vaderschapsverlof uit van de wettelijk verplichte 2, naar 10 dagen. Dit goede voorbeeld kan door andere bedrijven worden overgenomen. De mogelijkheid om fulltime te werken en dit te combineren met ouderschap, hangt af van de flexibiliteit binnen een bedrijf. Mannelijke rolmodellen uit de eigen sociale omgeving hebben meer invloed dan bekende Nederlanders. Meer vrouwen aan de top is van belang en vraagt om een cultuuromslag en een beter diversiteitsbeleid binnen een organisatie. Pagina 12

13 MANNEN EN JONGENS OP DE EMANCIPATIE-AGENDA Het betrekken van mannen bij emancipatie vergt inzet en betrokkenheid van verschillende partners. Het gaat zowel om een cultuuromslag, als om concrete faciliteiten en arbeidsvoorwaarden. Politiek en overheid kunnen hieraan via wetgeving, het creëren van (meer) voorzieningen en voorlichting bijdragen. Bedrijven, werkgevers- en werknemersorganisaties kunnen meer ruimte creëren, bijvoorbeeld via flexibele werktijden en het bieden van betere verlofregelingen. E-Quality zal inhoudelijk input blijven geven voor het politieke en maatschappelijke debat, bijvoorbeeld door een aantal expertmeetings te organiseren. De eerste bijeenkomst vindt in het najaar van 2008 plaats. Tijdens de expertmeetings zullen aan de orde komen: Verlenging kraamverlof: zeker in de eerste dagen/weken na een bevalling is het van belang dat vaders een band kunnen opbouwen met hun kind. Verlenging Ouderschapsverlof: van de door het kabinet voorgestelde verlening van het ouderschapsverlof van 13 naar 26 weken (per 1 januari a.s.) is de financiering nog niet geheel duidelijk. Voor het bevorderen van de emancipatie van mannen is het van belang dat de overheid (of werkgevers) hier financieel aan bijdragen. Mannelijke rolmodellen: hoe kan de invloed van de directe omgeving aangewend worden? Vrouwen aan de top: meer aandacht voor diversiteit binnen bedrijven. Combinatie van arbeid en zorg: als vrouwen in de toekomst minder tijd gaan besteden aan zorgtaken dan vrouwen met kinderen nu doen (zoals uit de opiniepeiling naar voren kwam), worden extra voorzieningen zoals kinderopvang noodzakelijk. Meer informatie over deze bijeenkomst is vanaf september 2008 beschikbaar op de website van E-Quality: Pagina 13

14 Bijlage 1: Producten combinatie arbeid en zorg E-Quality heeft de afgelopen jaren een aantal producten ontwikkeld die kunnen bijdragen aan het beter kunnen combineren van arbeid en zorg: DDI Factsheet Werkende Vaders, Hoe kunnen mannen arbeid en zorg combineren? Onderhandelingsspel Onderzoek Wensen en Grenzen Lessenserie Jongleren DDI: Digitaal Deeltijd Instrument Deeltijdwerk is in een aantal sectoren heel normaal, vooral op uitvoerend niveau en voor vrouwelijke werknemers. Deeltijdwerk in hogere en leidinggevende functies is minder geaccepteerd. Met het Deeltijd Instrument kan binnen een bedrijf of organisatie de acceptatie en mogelijkheden voor deeltijdwerk in hogere functies worden onderzocht en vergroot. Factsheet: Werkende Vaders. Hoe kunnen mannen arbeid en zorg combineren? In tweeoudergezinnen werken steeds vaker beide ouders en wordt de verzorging van de kinderen in meer of mindere mate gelijk verdeeld. Het aantal werknemers dat behoefte heeft aan voorzieningen en regelingen die het combineren van arbeid en zorg vereenvoudigen, neemt dus toe. In bedrijfssectoren waar relatief veel mannen werken, zoals de metaalsector, bestaat voor dit thema echter nog weinig aandacht. E-Quality heeft samen met FNV Bondgenoten een onderzoek bij twee bedrijven in de metaalsector uitgevoerd. Dit factsheet geeft de belangrijkste uitkomsten van dit onderzoek weer, en toont de wensen van vaders met betrekking tot voorzieningen voor de combinatie van arbeid en zorg, en de mogelijkheden die werkgevers bieden. Onderzoek Wensen en Grenzen Op de website heeft E-Quality samen met Marokko Media in 2007 een discussiespel uitgevoerd, waarin jongeren discussieerden over thema s als de verdeling van zorgtaken, partnerkeuze en de invloed van (schoon)familie op de relatie. Het discussiespel is geanalyseerd en de resultaten zijn gecombineerd met informatie uit literatuur tot een onderhandelingsgids. In 2008 zal deze in gedrukte vorm uitgegeven worden. Deze gids zal jongeren voor een groot deel jongeren met een Marokkaanse achtergrond helpen bij de partnerkeuze, het opvoeden van kinderen en vooral bij het onderhandelen met hun partner. Onderhandelingsspel De belangrijkste punten uit de gids zijn vertaald in een onderhandelingsspel, waarin deelnemers oefenen met situaties waarbij ze kunnen onderhandelen met hun partner of werkgever. Ook worden kennisvragen gesteld, over het combineren van werk en zorg, carrière, opvoeding van kinderen etc. Lessenserie Jongleren E-Quality en de Nederlandse Vereniging Docenten Verzorging (NVDV) hebben samen een lessenserie ontwikkeld met de doelstelling: - jongeren tussen 12 en 15 zich bewust te laten worden van de keuzes die zij nu en later moeten maken in de verdeling van werk, zorg en huishouden - jongeren te laten participeren in het maatschappelijk debat over verdeling van werk en zorg. Voor meer informatie over deze producten zie de E-Quality website: Pagina 14