Evaluatie- en certificatiesystemen voor duurzame gebouwen

Transcriptie

1 Evaluatie- en certificatiesystemen voor duurzame gebouwen Jeroen Vrijders & Laetitia Delem Labo Duurzame Ontwikkeling WTCB Duurzaamheidsevaluatiesystemen De rol van de Aannemer Intro 12/06/ Pagina 1 Labo Duurzame Ontwikkeling - WTCB Activiteiten Beoordeling van de duurzaamheid van gebouwen Milieu-impact van materialen en gebouwen (Life Cycle Analysis - LCA) Toegankelijkheid en aanpasbaarheid van gebouwen Sloop, recyclage en beheer & preventie van bouw- en sloopafval Levenscycluskosten van gebouwen & onderhoud (Life Cycle Costing - LCC) Doorgedreven energetische renovatie Duurzaamheidsevaluatiesystemen De rol van de Aannemer Intro 12/06/ Pagina 2 1

2 Overzicht Inleiding Wat is Duurzaam Bouwen? Overzicht evaluatiesystemen Duurzaam bouwen Hoe werken systemen? Criteria & weging Thema s buiten focus aannemer Besluit Duurzaamheidsevaluatiesystemen De rol van de Aannemer Intro 12/06/ Pagina 3 Inleiding Wat is Duurzaam Bouwen? Duurzaamheidsevaluatiesystemen De rol van de Aannemer Intro 12/06/ Pagina 4 2

3 Duurzaam Bouwen Duurzame ontwikkeling: een ontwikkeling die tegemoet komt aan de noden van het heden zonder de mogelijkheden in het gedrang te brengen van de toekomstige generaties om in hun behoeften te voorzien Duurzaam bouwen: Een geïntegreerde benadering t.o.v. milieu-, sociale en economische aspecten voor bouwprojecten Duurzaamheidsevaluatiesystemen De rol van de Aannemer Intro 12/06/ Pagina 5 Kerncijfers ±40% energie 50 % stedelijk 18% werkgelegenheid 25% afval 90% binnen ± 40% CO 2 Duurzaamheidsevaluatiesystemen De rol van de Aannemer Intro 12/06/ Pagina 2 6 3

4 Sociaal Duurzaam Milieu Economisch Duurzaamheidsevaluatiesystemen De rol van de Aannemer Intro 12/06/ Pagina 7 Betaalbaar Gezond Flexibel Akoestisch performant Demontabel Recycleerbaar Comfortabel Gerecycleerd Veilig Iedereen wil duurzaam bouwen. Ecologisch Bio-ecologisch Aanpasbaar Toegankelijk Aangepast Energiezuinig Passief Energiepositief CO 2 -neutraal Duurzaamheidsevaluatiesystemen De rol van de Aannemer Intro 12/06/ Pagina 8 4

5 Duurzaam Bouwen Duurzaam bouwen is populair maar in de praktijk: Hoe een duurzaam gebouw ontwerpen? Hoe de "duurzaamheid" van een gebouw meten/bewijzen? Verschillende landen/instanties hebben een evaluatiemethode voor duurzame gebouwen ontwikkeld met eventueel de mogelijkheid tot certificering door een onafhankelijke partij. Duurzaamheidsevaluatiesystemen De rol van de Aannemer Intro 12/06/ Pagina 5 9 Duurzaamheidsevaluatie logo naam herkomst invoeringsdatum type(s) gebouw Valideo België 2008 kantoren, woningen en scholen; nieuw, gerenoveerd en bestaand HQE Frankrijk 2003 kantoren en scholen; nieuw en gerenoveerd BREEAM VK 1990 alle types; nieuw en gerenoveerd LEED VS 1998 alle types; nieuw en gerenoveerd DGNB/BNB Duitsland 2009 nieuwe kantoren, + NIEUWE EVOLUTIES : Breeam.be & REFERENTIEEL-B Duurzaamheidsevaluatiesystemen De rol van de Aannemer Intro 12/06/ Pagina

6 Duurzaamheidsevaluatie Waarom? Proces: handleiding voor ontwerp & bouw Communicatie: duurzaamheid is beter omschreven Informatie: tonen wat mogelijk is Stimulatie: lat hoger en hoger leggen innovatie Vergelijken: objectieve basis voor vergelijking tussen gebouwen en duurzaamheidscriteria Marktwaarde: Om investeerders, toekomstige eigenaars, huurders, gebruikers, te overtuigen van de toegevoegde waarde.. Duurzaamheidsevaluatiesystemen De rol van de Aannemer Intro 12/06/ Pagina 11 Een overzicht van Evaluatiesystemen Duurzaamheidsevaluatiesystemen De rol van de Aannemer Intro 12/06/ Pagina 12 6

7 Duurzaamheidsevaluatie - België Naar een inspirerende leeromgeving, Instrument voor duurzame scholenbouw, GO Agion, mei 2010 EVR architecten iov GO / AGION PPS Scholenbouw Waardering van kantoorgebouwen, Op weg naar een duurzame huisvesting voor de Vlaamse Overheid, 2007 KUL, 2010 WTCB VAC Leuven, Virix-Grontmij Mechelen, Maatstaf duurzaam wonen en bouwen in Vlaanderen (2012) Duurzaamheidsevaluatiesystemen De rol van de Aannemer Intro 12/06/ Pagina 13 Duurzaamheidsevaluatie - België Voorbeeldgebouwen Brussel Leefmilieu 5e editie (2013 sluit op 27/6) 193 projecten m² Geen label, maar selectiecriteria 1. De energieprestatie 2. De milieu-impact 3. De reproduceerbaarheid en de rendabiliteit bij de keuzes 4. De architecturale kwaliteit en de stadsintegratie Steun een financiële steun van 10 /m2 voor de ontwerper (architect, studiebureau ) (max per project) een financiële steun van 90 /m2 voor de bouwheer van het project, met een maximum van per project een kosteloze technische ondersteuning om de ontwerpers en de bouwheren te helpen om hun kwaliteitsdoelstellingen te bereiken uliers/niveau2.aspx?id=4626&langtype=2067 Duurzaamheidsevaluatiesystemen De rol van de Aannemer Intro 12/06/ Pagina 14 7

8 Duurzaamheidsevaluatie - België Voorbeeldgebouwen Waals gewest Bâtiment exemplaires Wallonie Oproepen: 2012 Residentieel 2013 Niet-residentieel -> sluit op 15/10 10 thema s énergie choix des matériaux durables, gestion durable de l eau, mobilité douce, qualité des espaces architecture, accessibilité et adaptabilité PMR, modularité flexibilité, intégration densification urbaine, rentabilité des solutions envisagées, exemplarité solutions techniques accessibles Steun 100 /m² Duurzaamheidsevaluatiesystemen De rol van de Aannemer Intro 12/06/ Pagina 15 Duurzaamheidsevaluatie - Buurlanden HQE DGNB Duurzaamheidsevaluatiesystemen De rol van de Aannemer Intro 12/06/ Pagina 16 8

9 DGNB Duurzaamheidsevaluatie - Buurlanden BREEAM BREEAM BRE Environmental Assessment Method BREEAM is the world's foremost environmental assessment method and rating system for buildings, with 200,000 buildings with certified BREEAM assessment ratings and over a million registered for assessment since it was first launched in Country-specific BREEAM Schemes Duurzaamheidsevaluatiesystemen De rol van de Aannemer Intro 12/06/ Pagina 17 Stand van zaken RICS Going for Green Sustainable building certification - Statistics Europe May 2012 Duurzaamheidsevaluatiesystemen De rol van de Aannemer Intro 12/06/ Pagina 18 9

10 Evolutie Referentieel-B, Breeam.be, BSBC Ref-B - Achtergrond Minpunten huidige systemen: Kostprijs voor certificatie Ambitieniveau (onvoldoende) Aangepast aan Belgische markt? Brussel & Vlaanderen eigen systemen (Batex, Maatstaf, ) niet gericht op certificatie en labelling 3 regio s samen: referentiekader ontwikkelen voor certificatie & labelling Startpunt: Valideo, Batex, Maatstaf Compatibiliteit BREEAM nastreven > internationale erkenning Duurzaamheidsevaluatiesystemen De rol van de Aannemer Intro 12/06/ Pagina 19 Evolutie Referentieel-B, Breeam.be, BSBC Ref-B Doelstelling Op maat van de regio s Financieel toegankelijk (auto-evaluatie, certificatie) Ambitieus: écht duurzaam, precieze evaluatie Waaier aan gebouwtypes (woongebouwen, scholen, hotels, ) Schaalgrootte (wijk, gebouw, in use, ) Duurzaamheidsevaluatiesystemen De rol van de Aannemer Intro 12/06/ Pagina 20 10

11 Evolutie Referentieel-B, Breeam.be, BSBC Ref-B Ontwikkeling Januari-Oktober 2011 Versie 1, ism experten 3 regio s November juni 2012 Consultatie sector - Versie 2 Juli 2012 Juli 2013 Test op 30-tal bestaande gebouwen > Versie 3 en 4 To do: Overdracht aan Belgian Sustainable Building Council (BSBC) Oprichting: UPSI, CC, PMC, FAB, ORI & voorlopers duurzaam bouwen Doel = beheer van Belgische tool voor labelling/certificatie Duurzaamheidsevaluatiesystemen De rol van de Aannemer Intro 12/06/ Pagina 21 Evolutie Referentieel-B, Breeam.be, BSBC BREEAM.BE BREEAM Bespoke vs. Lokale verankering? Overgang van BREEAM Bespoke Offices 2009 naar Referentieel-B, gebaseerd op BREEAM 2013 Materialen (van Ref-B) ipv Green Guide Onderhandelingen met BRE: Breeam.be -> Ref-B Overgang in de handen van BSBC (eind juli) Duurzaamheidsevaluatiesystemen De rol van de Aannemer Intro 12/06/ Pagina 22 11

12 Evolutie Referentieel-B, Breeam.be, BSBC CEN TC "Sustainability of construction works" Milieu : Economie: Sociaal: LCA LCC thema s Duurzaamheidsevaluatiesystemen De rol van de Aannemer Intro 12/06/ Pagina 23 Evolutie LCA Kwantitatief - Berekening Objectieve data Geen kwalitatieve aspecten Milieustromen energiegebruik, materiaalgebruik, landgebruik, watergebruik en emissies Resultaat : tabel met absolute waarden omtrent de genoemde milieustromen MILIEU-IMPACT Duurzaamheidsevaluatiesystemen De rol van de Aannemer Intro 12/06/ Pagina 24 12

13 Evolutie LCA Voorbeeld 1 Duurzaamheidsevaluatiesystemen De rol van de Aannemer Intro 12/06/ Pagina 25 Evolutie LCA Voorbeeld 2 Duurzaamheidsevaluatiesystemen De rol van de Aannemer Intro 12/06/ Pagina 26 13

14 Evolutie LCC Voorbeeld 2 (MAN12-BREEAM) Duurzaamheidsevaluatiesystemen De rol van de Aannemer Intro 12/06/ Pagina 27 Werking Opbouw evaluatiesysteem Duurzaamheidsevaluatiesystemen De rol van de Aannemer Intro 12/06/ Pagina 28 14

15 Algemene opbouw Evaluatiesysteem Thema 1 bv. sociaal Thema 2 bv. milieu Thema x bv. economisch Subthema 1: bv. water Subthema 2 bv. energie Subthema x bv. beheer van de bouwplaats Indicator 1: E-peil Berekeningsmethode: volgens EPB Beoordelingstabel: score = f (verbetering t.o.v. het wettelijk minimum) Indicator 2: bv. hernieuwbare energie Indicator 3: bv. buitenverlichting Scores/indicator => aggregatie op niveau van subthema's => thema gebouw Opmerking: structuur, indicatoren, aggregatie, eisen... verschillen volgens het systeem, maar sommige onderwerpen zijn alomtegenwoordig: energie, water, materialen, comfort... Duurzaamheidsevaluatiesystemen De rol van de Aannemer Intro 12/06/ Pagina 29 BREEAM als voorbeeld BREEAM = Building Research Establishment Environmental Assessment Method for buildings Beoordelingssysteem voor duurzaam bouwen, focus: 1. Milieu-impact 2. Kwaliteit binnenmilieu bv. Toegankelijkheid niet in beschouwing genomen Certificatie op vrijwille basis VK van oorsprong maar wereldwijd gebruikt Duurzaamheidsevaluatiesystemen De rol van de Aannemer Intro 12/06/ Pagina 30 15

16 UK Building Stock Regulatory minimum 11/06/2013 Verschillende versies! In het Verenigd Koninkrijk: BREEAM Courts BREEAM Education BREEAM Industrial BREEAM Healthcare BREEAM Offices BREEAM Retail BREEAM Prisons BREEAM Multi-residential BREEAM international: Nationale aanpassingen (bv. BREEAM NL) Internationale versies: BREEAM Gulf (for any building type) BREEAM Europe Commercial (kantoor, bedrijfsgebouwen, winkelgebouwen) Duurzaamheidsevaluatiesystemen De rol van de Aannemer Intro 12/06/ Pagina 31 Keeping Ahead of Legislation High Quality Sector Exemplars BREEAM Environmental performance Duurzaamheidsevaluatiesystemen De rol van de Aannemer Intro 12/06/ Pagina 32 16

17 BREEAM Europe Commercial 2009 Regelmatig herzieningen! Duurzaamheidsevaluatiesystemen De rol van de Aannemer Intro 12/06/ Pagina 33 BREEAM Europe Commercial 2009 Downloaden evaluatiemethode: Schemes International Duurzaamheidsevaluatiesystemen De rol van de Aannemer Intro 12/06/ Pagina 34 17

18 Aanvraag tot registratie login+password Duurzaamheidsevaluatiesystemen De rol van de Aannemer Intro 12/06/ Pagina 35 Duurzaamheidsevaluatiesystemen De rol van de Aannemer Intro 12/06/ Pagina 36 18

19 Scope Building types: Retail Office Industrial Stages of assessment: Design stage beoordeling vooraf (schatting van de haalbare score) Post-construction assessment verplicht voor het behalen van een certificaat (in use) Type of projects that can be assessed: New buildings Refurbishment Extensions to existing buildings Shell only Fit out only Duurzaamheidsevaluatiesystemen De rol van de Aannemer Intro 12/06/ Pagina 37 Thema's Bv. BREEAM: 10 thema's (categorieën) Duurzaamheidsevaluatiesystemen De rol van de Aannemer Intro 12/06/ Pagina 38 19

20 Thema's Bv. BREEAM: 10 thema's (categorieën) Duurzaamheidsevaluatiesystemen De rol van de Aannemer Intro 12/06/ Pagina 39 30% 45% 55% 70% 85% Duurzaamheidsevaluatiesystemen De rol van de Aannemer Intro 12/06/ Pagina 40 20

21 Minimum standards Duurzaamheidsevaluatiesystemen De rol van de Aannemer Intro 12/06/ Pagina 41 Example Duurzaamheidsevaluatiesystemen De rol van de Aannemer Intro 12/06/ Pagina 42 21

22 Minimum standards Duurzaamheidsevaluatiesystemen De rol van de Aannemer Intro 12/06/ Pagina 43 Section weighting Som = 110% Duurzaamheidsevaluatiesystemen De rol van de Aannemer Intro 12/06/ Pagina 44 22

23 Beoordeling: BREEAM-criteria Per category, reeks indicatoren (issue)!! Variabel volgens het type gebouw (kantoor, winkel, bedrijf) Per indicator (issue): Beoordelingscriterium/-methode Aantal te behalen punten (credits) indien aan criterium is voldaan ex. Category management: Management (office building) credits Man 1 Commissioning 2 Man 2 Constructors Environmental Code of Conduct 2 Man 3 Construction Site Impacts 4 Man 4 Building user guide 1 Man 12 Life Cycle Cost Analysis 2 Duurzaamheidsevaluatiesystemen De rol van de Aannemer Intro 12/06/ Pagina 45 Opmerking: Voor een indicator: Aantal behaalde credits / haalbare credits in de categorie = gewicht van een indicator in zijn categorie X gewicht van de categorie = bijdrage aan de totale score van het gebouw (op basis waarvan een good, very good, zal worden toegekend) Duurzaamheidsevaluatiesystemen De rol van de Aannemer Intro 12/06/ Pagina 46 23

24 Voorbeeld: Management (office building) credits Gewicht in totale score (110%) Man 1 Commissioning % Man 2 Constructors Environmental Code of Conduct % Man 3 Construction Site Impacts % Man 4 Building user guide % Man 12 Life Cycle Cost Analysis % Total: 11 12% 11 credits te behalen voor management, gewicht van de categorie = 12% Gewicht van Man 3 in de eindscore = 4/11 x 12% = 4.36%!! Toepassingscriteria verschillen volgens het type gebouw aantal mogelijke credits en gewicht per criterium verschillen eveneens Duurzaamheidsevaluatiesystemen De rol van de Aannemer Intro 12/06/ Pagina 47 Werking Thema s buiten focus aannemer Duurzaamheidsevaluatiesystemen De rol van de Aannemer Intro 12/06/ Pagina 48 24

25 Gezondheid & comfort Health & Wellbeing (office buildings) credits 15% Hea 1 Daylighting % Hea 2 View Out % Hea 3 Glare Control % Hea 4 High frequency lighting % Hea 5 Internal and external lighting levels % Hea 6 Lighting zones & controls % Hea 7 Potential for natural ventilation % Hea 8 Indoor air quality % Hea 9 Volatile Organic Compounds % Hea 10 Thermal comfort % Hea 11 Thermal zoning % Hea 12 Microbial contamination % Houtplaat (mdf, osb...) Hea 13 Acoustic Performance % Gelijmd gelamelleerd hout Visueel comfort Parket Akoestisch comfort Soepele vloerbekleding en laminaat+lijm Binnenluchtkwaliteit Verf Vals plafond, behangpapier, Duurzaamheidsevaluatiesystemen De rol van de Aannemer Intro 12/06/ Pagina 49 Transport Transport (office buildings) credits 8% Tra 1 Provision of public transport % Tra 2 Proximity to amenities % Tra 3 Alternative modes of transport % Tra 4 Pedestrian and cycle safety % Tra 5 Travel plan % Tra 6 Maximum car parking capacity % Duurzaamheidsevaluatiesystemen De rol van de Aannemer Intro 12/06/ Pagina 50 25

26 Energie ENERGY (office building) credits 19% Ene 1 Energy Efficiency % Sub-metering of Substantial Energy Ene 2 Uses % Sub-metering of high energy load Areas Ene 3 and Tenancy % Ene 4 External Lighting % Ene 5 Low zero carbon technologies % Ene 8 Lifts % Ene: punten toegekend in functie van het verbeteringspercentage t.o.v. wettelijk maximaal E-peil: = (wettelijk peil - werkelijk peil)/wettelijk peil Duurzaamheidsevaluatiesystemen De rol van de Aannemer Intro 12/06/ Pagina 51 Voorbeeld: Maximaal E-peil = 80 Berekend E-peil = 50 % verbetering = (80-50)/80 = 37.5% 10 credits Berekend E-peil = 0 15 credits Duurzaamheidsevaluatiesystemen De rol van de Aannemer Intro 12/06/ Pagina 52 26

27 Water Water (office buildings) credits 6% Wat 1 Water Consumption % Wat 2 Water meter % Wat 3 Major leak detection % Wat 4 Sanitary supply shut off % Wat 6 Irrigation systems % Wat 8 Sustainable on-site water treatment % Waterverbruik verminderen Inrichtingen installeren om lekken op te sporen en het verbruik te meten Duurzaamheidsevaluatiesystemen De rol van de Aannemer Intro 12/06/ Pagina 53 Materialen Materials (office building) cr 12.5% Mat 1 Materials Specification (major building 4 elements) 3.85% Mat 2 Hard landscaping and boundary 1 protection 0.96% Mat 3 Re-use of building façade % Mat 4 Re-use of building structure % Mat 5 Responsible sourcing of materials % Mat 6 Insulation % Mat 7 Designing For Robustness % Keuze van materialen met: Relatief gunstige milieubalans (gebaseerd op LCA): Mat 1,2,6 kiezen van type volgens milieuclassificatie (Green guide to specification) Duurzame exploitatie (ontginning, productie): Mat 5, 6 voornaamste materiaaltypes (hout, glas, baksteen, : Mat 5, isolerend: Mat 6) kiezen van duurzame productie/ontginning FSC/PEFC-hout, milieubeheersysteem (bv. ISO 14001, EMAS), materialen van hergebruik Duurzaamheidsevaluatiesystemen De rol van de Aannemer Intro 12/06/ Pagina 54 27

28 Afval Waste (office building) Wst 1 Construction Site Waste Management credits 7.5% % Wst 2 Recycled aggregates % Wst 3 Recyclable waste storage % Wst 6 Floor Finishes % Afval in de bouw- en gebruiksfase beperken Wst 2: min. 25% van de granulaten (gewicht) zijn gerecycleerd: industrieel afval, bv. slakken Sloopafval afkomstig van een verwerkingscentrum <30 km van de site (of vervoer per schip of trein) aandachtspunt: Benor-certificering (max. 20% in volume, uitsluitend betonpuin en max. C25/30, klasse E0, EI, *) Duurzaamheidsevaluatiesystemen De rol van de Aannemer Intro 12/06/ Pagina 55 Landgebruik & ecologie Land Use & Ecology (office building) 10% LE1 Re-use of land % LE2 Contaminated land % LE3 Ecological value of site AND Protection of ecological features % LE4 Impact on Site Ecology % LE6 Long term impact on biodiversity % Milieuwaarde van de site bepaald door de locatie Ecologisch waardevolle elementen rondom het te bebouwen gebied beschermen: zie lijst (LE3): bv. bomen van meer dan 10 cm diameter, maatregelen ter voorkoming van afwatering van de site naar naburige waterloop of volgens aanbevelingen van een milieudeskundige (LE4) Duurzaamheidsevaluatiesystemen De rol van de Aannemer Intro 12/06/ Pagina 56 28

29 Pollutie Pol 1 Pollution (office buildings) credits 10% Refrigerant GWP - Building services % Pol 2 Preventing refrigerant leaks % Pol 4 NOx emissions from heating source % Pol 5 Flood risk % Pol 6 Pol 7 Minimising watercourse pollution Reduction of Night Time Light Pollution % % Pol 8 Noise Attenuation % Luchtverontreiniging, lichtvervuiling en geluidsoverlast beperken Overstromingsrisico beperken Pol 1: geen koelmiddel met Global warming potential >5 (zie lijst) Pol 5: gebied met gering overstromingsrisico (2 cr) of maatregel tot vermindering van het risico (1 cr), afwatering beperken (infiltratie, opvang regenwater in het gebouw) Duurzaamheidsevaluatiesystemen De rol van de Aannemer Intro 12/06/ Pagina 57 Duurzaamheidsevaluatiesystemen De rol van de Aannemer Intro 12/06/ Pagina 58 29

30 Innovatie Innovation 12 10% Man 3 Construction Site Impacts % Hea 1 Daylighting % Hea 9 Volatile Organic Compounds % Ene 1 Energy efficiency % Ene 5 Low or Zero Carbon 1 Technologies 0.83% Tra 3 Alternative modes of transport % Wat 2 Water Meter % Mat 1 Materials Specification % Mat 5 Responsible Sourcing of 1 Materials 0.83% Wst 1 Construction Site Waste 1 Management 0.83% Pol 4 NOx emissions of heating 1 source 0.83% Voor sommige indicatoren (issue) mogelijkheid tot het behalen van een extra credit indien voorbeeldig niveau (gedefinieerd) is bereikt (bv. ENE1: indien gebouw koolstofneutraal) haalbare totale score is 110% in plaats van 100% Duurzaamheidsevaluatiesystemen De rol van de Aannemer Intro 12/06/ Pagina 59 Een heel praktische tool Pre-assessment tool Duurzaamheidsevaluatiesystemen De rol van de Aannemer Intro 12/06/ Pagina 60 30

31 Tool (xls) voor een snelle schatting van de score Afhankelijk van het gebouw dat is gekozen na het openen: selectie van de toepassingscriteria (bestand) Houdt automatisch rekening met de minimum standards Duurzaamheidsevaluatiesystemen De rol van de Aannemer Intro 12/06/ Pagina 61 Besluit Conclusies Duurzaamheidsevaluatiesystemen De rol van de Aannemer Intro 12/06/ Pagina 62 31

32 Conclusies Duurzaam bouwen Multi-criteria: energie -> milieu -> breed Duurzaamheidsevaluatie Meten : proces, communicatie, informatie, stimulatie Verschillende systemen Doel, Inhoud Manier van werken Evolutie Ref-B, BSBC CEN TC350 Niet-aannemers thema s: ook belang Duurzaamheidsevaluatiesystemen De rol van de Aannemer Intro 12/06/ Pagina 63 WTCB Technologische Dienstverlening Duurzaam Bouwen en Duurzame Ontwikkeling in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Prioritaire thema s: Energie en gebouwen Renovatie van gebouwen en onderhoud van muren en gevels Akoestisch comfort Toegankelijkheid van gebouwen Duurzaam materiaalgebruik en gezondheid Duurzame houtbouw en (groen)daken Innovatieve prospectie Technology watch Missie: Rechtstreekse en multidisciplinaire technologische ondersteuning Informatieverstrekking en collectieve vorming Marktverkenning en innovatiestimulering Steun voor de introductie van onderzoeksprogramma s en de aanvraag van subsidies Doelgroep: Gratis dienstverlening voor alle Brusselse ondernemingen uit de bouwsector In samenwerking met de Confederatie Bouw Brussel Hoofdstad Gesubsidieerd door het Brussels Hoofdstedelijk Gewest via InnovIRIS Poincarélaan Brussel info@bbri.be (0) (0) Duurzaamheidsevaluatiesystemen De rol van de Aannemer Intro 12/06/ Pagina 64 32

33 Een duurzame wereld: de aannemer bouwt en renoveert er aan mee! Duurzaamheidsevaluatiesystemen De rol van de Aannemer Intro 12/06/ Pagina 65 33