Beperkte opleidingsbeoordeling. hbo-bacheloropleiding Archeologie voltijd

Transcriptie

1 BEOORDELINGSRAPPORT Beperkte opleidingsbeoordeling hbo-bacheloropleiding Archeologie voltijd Saxion Hogeschool

2

3 Lange Voorhout ED Den Haag T (070) F (070) I E info@hobeon.nl BEOORDELINGSRAPPORT Beperkte opleidingsbeoordeling hbo-bacheloropleiding Archeologie voltijd Saxion Hogeschool CROHO nr Hobéon Certificering Datum 17 december 2013 Auditteam Dhr. W.L.M. Blomen Dhr. Dr. R. Knoop Dhr. Prof Dr. D.C.M. Raemaekers Dhr. H. Ruiter Secretaris Mw. H. Bleijs Bsc

4

5 INHOUDSOPGAVE 1. BASISGEGEVENS 1 2. SAMENVATTING 3 3. INLEIDING 7 4. OORDELEN OP NIVEAU VAN DE STANDAARDEN 9 5. ALGEMEEN EINDOORDEEL AANBEVELINGEN 37 BIJLAGE I Scoretabel 39 BIJLAGE II Opleidingsspecifieke eindkwalificaties 41 BIJLAGE III Schematisch overzicht opleidingsprogramma 41 BIJLAGE IV Programma, werkwijze en beslisregels 45 BIJLAGE V Lijst geraadpleegde documenten 49 BIJLAGE VI Overzicht auditteam 51

6

7 1. BASISGEGEVENS NAAM INSTELLING Saxion Hogeschool status instelling (bekostigd of rechtspersoon bekostigd voor hoger onderwijs) resultaat instellingstoets kwaliteitszorg positief (NVAO besluit 28 juni 2012) NAAM OPLEIDING (zoals in croho) Archeologie registratienummer croho domein/sector croho oriëntatie opleiding niveau opleiding graad en titel Domein Techniek hbo bachelor Bachelor of Archaeology per 2015: Bachelor of Built Environment aantal studiepunten (ec s) 240 afstudeerrichtingen onderwijsvorm locatie variant relevante lectoraten Nvt competentiegericht onderwijs Deventer voltijd Gebiedsontwikkeling en recht Duurzame leefomgeving datum audit / opleidingsbeoordeling 17 oktober 2013 Hobéon Certificering Beoordelingsrapport Beperkte opleidingsbeoordeling hbo-bacheloropleiding Archeologie, Saxion versie 4.0 1

8 Basisgegevens hbo-bacheloropleidingen, voltijd 1 Instroom (aantal) voltijd uitval (percentage) uit het eerste jaar voltijd ,3% 21,9 uit de hoofdfase voltijd rendement (percentage) voltijd docenten (aantal + fte) aantal Fte voltijd 8 kerndocenten 5,4 19 flexibele schil docenten 22 gastdocenten 2,4 totaal 7,8 opleidingsniveau docenten (percentage) 5 Bachelor Master PhD. voltijd 12,5 % 62,5% 25 % docent student ratio 6 voltijd 1:31 contacturen (aantal) 7 1 e jaar 2 e jaar 3 e jaar 4 e jaar voltijd Aanvulling uitval en rendementscijfers: Omdat de opleiding sinds studiejaar bekostigd is, zijn er van vóór die periode geen formele rendementsgegevens beschikbaar. Aanvulling contacturen: 2 e jaar: extra aanvulling dat studenten in één kwartiel stagelopen. 3 e jaar: extra aanvulling dat studenten in één kwartiel stagelopen 4 e jaar: In het eerste semester van het vierde jaar volgen studenten een minor. De contacturen hangen af van de minor die studenten volgen en zijn dus niet in bovenstaand schema opgenomen. In het tweede semester werken studenten zelfstandig aan een afstudeeropdracht. Parallel hieraan worden intervisiebijeenkomsten, begeleidingsuren en SLB-gesprekken ingeroosterd Bron: Basisgegevens opleidingsbeoordeling Indicatoren en definities, Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie, 11 september 2012 Het aandeel van het totaal aantal bachelorstudenten (eerstejaars ho) dat na één jaar niet meer bij de opleiding staat ingeschreven, zo mogelijk voor de laatste zes cohorten. Het aandeel van de bachelorstudenten die zich na het eerste studiejaar opnieuw bij de opleiding inschrijven (herinschrijvers) dat in de nominale studieduur zonder het diploma te hebben behaald alsnog uitvalt uit de opleiding, zo mogelijk voor de laatste drie cohorten. Het aandeel van de bachelorstudenten die zich na het eerste studiejaar opnieuw bij de opleiding inschrijven (herinschrijvers) dat het bachelordiploma haalt in de nominale studieduur + één jaar, zo mogelijk voor de laatste drie cohorten. Peildatum 1 november Het aandeel docenten (onderwijzend personeel) met een hbo, master en PhD in het totaal aantal docenten (onderwijzend personeel). Hierbij is uitgegaan van het kernteam van 8 kerndocenten. Van de 19 flexibele schil docenten hebben er 14 een mastergraad waarvan er 4 ook zijn gepromoveerd en van de 22 gastdocenten hebben er 19 een mastergraad waarvan er 3 tevens zijn gepromoveerd. De verhouding tussen het totaal aantal ingeschreven studenten en het totaal aantal fte s aan onderwijzend personeel van de opleiding in het meest recente studiejaar. De ratio is berekend op basis van de inzet van het totaal aantal docenten. Het gemiddeld aantal klokuren per week aan geprogrammeerde contacttijd, voor ieder jaar van de opleiding. Tijd voor zelfstudie, stages/werkplekleren en (onbegeleide) tijd voor afstudeeronderzoek en scriptie behoort niet tot de contacttijd. Hobéon Certificering Beoordelingsrapport Beperkte opleidingsbeoordeling hbo-bacheloropleiding Archeologie, Saxion versie 4.0 2

9 2. SAMENVATTING De hbo-opleiding Archeologie die Saxion Hogeschool (Deventer) in een voltijdvariant aanbiedt, leidt studenten op tot bachelorarcheoloog in het domein van de Bachelor of Built Environment (BBE). Bachelorarcheologen vervullen als generalist een belangrijke rol bij de uitvoering van veldonderzoek in het kader van de archeologische monumentenzorg. Door hun kennis van de technische, organisatorische en logistieke activiteiten rondom dit type onderzoek en hun rol bij de voorbereiding, uitvoering, uitwerking en/of rapportage, fungeren zij als de rechterhand van de leidinggevende masterarcheoloog. De opleiding gaat nu studenten afstudeerspecialisaties aanbieden. Daartoe zijn vier uitstroomprofielen ontwikkeld: Veldarcheologie, Materiaalonderzoek, Advies, Beleid, & Communicatie en Digitale Archeologie. De eerste twee worden dit jaar al aangeboden, voor de andere was nog niet voldoende animo en deze starten volgend jaar. De hbo-bacheloropleiding startte in 2006, is in 2008 geaccrediteerd, indertijd nog aangeboden door Saxion Next onder de naam Archeologisch Onderzoeksassistent. In 2011 is de opleiding een bekostigde opleiding van Saxion geworden. Sinds september 2013 valt de opleiding organisatorisch binnen de Academie Business, Building & Technology. Beoogde eindkwalificaties Omdat Archeologie van Saxion de enige hbo-bacheloropleiding in het vakgebied is, is er geen landelijk profiel waarop de opleiding zich kon baseren. De opleiding ontstond vanuit de marktvraag naar praktisch ingestelde hbo-bachelorarcheologen en baseert zich op de volgende voorhanden kaders: de Duitse opleiding Grabungstechniker, de Kwaliteitsnorm voor de Nederlandse Archeologie (KNA) en de Dublin Descriptoren. Dit leidde in een geleidelijk ontwikkelproces tot de huidige set van tien competenties. Het panel acht die set eindtermen relevant, up-to-date en werkbaar voor het opleiden tot een middenniveau-medewerker in de uitvoering van wettelijk (KNA) gereglementeerde archeologische monumentenzorg. De opleiding noemt deze bachelorarcheoloog de rechterhand van de masterarcheoloog. De competenties zijn tot in detail uitgewerkt en vormen de basis voor het onderwijs. In die detaillering schuilt volgens het panel een punt van aandacht: is dit profiel flexibel genoeg voor anticipatie op de veranderende arbeidsmarkt? Die is immers zeer volatiel geworden in de economische crisis van de bouwsector, terwijl ook het gebied van ruimtelijke ordening een sterk veranderlijk veld is. Als in de nabije toekomst de eindtermen algemener beschreven moeten worden voor de in het vizier zijnde aansluiting bij het landelijke profiel Bachelor of Built Environment, dan ziet het auditpanel voor de opleiding een kans om het potentiële werkveld voor haar studenten te verbreden door het abstracter beschrijven van de competenties. Die opleiding wil door het aanbieden van vier specialisaties verschillende verdiepingsmogelijkheden voor studenten realiseren. Het panel ziet hier de potentie van, maar vraagt om reflectie hierop in het licht van de kwantitatieve verwachtingen in de arbeids- en de studentenmarkt. De aansluiting bij de huidige beroepspraktijk is via de nauwe aansluiting van de eindtermen bij de KNA goed geborgd. Ook is er structureel inhoudelijk contact met het werkveld via de beroepenveldcommissie, waarin afgevaardigden van commerciële opgravingsbedrijven, gemeentelijke archeologische diensten en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed zitting hebben. Onderzoek is in de eindtermen van de opleiding evident aanwezig, enerzijds als een aparte competentie onderzoeken (toegepast onderzoek verrichten) anderzijds als een essentieel onderdeel van de discipline archeologie. Dit onderscheid is helder gemaakt in de doelstellingen. Hobéon Certificering Beoordelingsrapport Beperkte opleidingsbeoordeling hbo-bacheloropleiding Archeologie, Saxion versie 4.0 3

10 In principe richt de opleiding Archeologie zich - door conformering aan de Nederlandse beroepsnorm KNA - op het Nederlandse werkveld, maar heeft wel ideeën over internationalisering i.c. de wereldwijde kennisuitwisseling en de internationaliserende afzetmarkt voor studenten. Daarom wil de opleiding haar studenten wel op de internationale context voorbereiden en in de doelstellingen is dit deels al zichtbaar. De komende jaren onderzoekt de opleiding hoe zij verdere verbreding van de internationale kennis van studenten kan realiseren. Het auditpanel vindt dat de opleiding hiermee op de goede weg is, maar raadt de opleiding aan de visie concreter uit te werken. Concluderend stelt het panel dat de opleiding Archeologie een gedetailleerd uitgewerkt en beroepsdekkend competentieprofiel heeft ontwikkeld, waarvoor relevante kaders (qua beroep en niveau) de basis vormen. Dat de visie en het competentieprofiel toekomstbestendiger kunnen, is de hoofdreden voor het panel om deze standaard als voldoende te beoordelen. Onderwijsleeromgeving Het panel ziet dat de nog jonge opleiding in een proces van continue ontwikkeling heeft toegewerkt naar het huidige opleidingsprogramma, dat door de directe koppeling met de Nederlandse beroepsnorm een vanzelfsprekende praktijkgerichtheid heeft. De relatie met het veld is stevig volgens het panel. Het naar de mening van het panel degelijke programma is passend bij de doelstellingen en er liggen adequate didactische uitgangspunten aan ten grondslag. De opbouw van het programma via leerlijnen is duidelijk. De afstemming tussen de gecombineerde leerlijn, waarin kennen centraal staat, en de gecombineerde leerlijn, waarin het handelen centraal staat, genereert samenhang in het programma. Studenten passen kennis en vaardigheden toe in praktijksituaties in de vorm van praktijkopdrachten en stages. Het zeer gedreven, grotendeels universitair geschoolde docententeam opereert in een familiale setting en is ruim gekwalificeerd voor de inhoudelijke uitvoering van het onderwijs. Men benut in toenemende mate de inbedding bij de Academie op organisatorisch vlak, die docenten meer tijd voor de onderwijsinhoud oplevert. Het panel vraagt om een scherpe blik op de eigen expertise, in relatie tot zowel de vier specialisatieprofielen als de begeleiding van het afstuderen. Studenten zijn tevreden over hun docenten, vooral over hun praktijkgerichtheid en vakkennis. Het panel waardeert de serieuze deskundigheidsbevordering vanuit Saxion. Er is veel aandacht voor onderwijs gerelateerde scholing en voor promotietrajecten van docenten. Er zijn maatregelen om de rendementen te verbeteren. Deze zijn met name gericht op het selecteren van de juiste studenten in jaar 1 en het verbeteren van de studievoortgang in de afstudeerfase. De effecten hiervan zijn nog niet zichtbaar voor het panel, maar de maatregelen zijn vertrouwenwekkend. De studieloopbaanbegeleiding zal hier in toenemende mate een rol gaan spelen. Toegepaste onderzoeksvaardigheden zijn vanaf de start in het studieprogramma aanwezig in specifieke modules en in aan onderzoek gerelateerde opdrachten. Vanuit het docententeam is hier een natuurlijke aandacht voor, zo stelt het panel vast. Ook internationalisering ziet het panel voldoende terug in onderdelen van het programma. Er is aandacht voor de praktische toepassing van Engels en Duits, er zijn buitenlandse excursies, stages en projecten en er is een module internationale archeologie. Aan het vergroten van het aandeel internationale literatuur in het programma wordt nu gewerkt. Het panel is van oordeel dat het programma een prima uitwerking is van de visie en de opleidingsdoelstellingen. Tevens is het helder en begrijpelijk voor studenten. De afstemming van het onderwijs binnen de kwartielen is helder. In de loop van de opleiding neemt het niveau en de gevraagde zelfstandigheid van de student toe, als een opmaat voor het individuele afstuderen. De praktijkgerichtheid in het programma maakt dat de studenten een goed beeld van de praktijk krijgen en zich díe competenties eigen maken die nodig zijn om als startend beroepsbeoefenaar aan de slag te kunnen in het archeologisch werkveld. De specifieke voorzieningen zijn van hoge kwaliteit en goed aansluitend bij de beroepspraktijk. Hobéon Certificering Beoordelingsrapport Beperkte opleidingsbeoordeling hbo-bacheloropleiding Archeologie, Saxion versie 4.0 4

11 Samenvattend is het panel positief over het programma als geheel en signaleert naast de adequate samenhang en de aandacht voor onderzoek enkele aspecten die verbeterd kunnen worden, bijvoorbeeld de studieloopbaanbegeleiding, de rendementen en de (geautomatiseerde) informatievoorziening. Het panel signaleerde ook een aantal sterk ontwikkelde aspecten zoals de praktijkgerichtheid, de inhoud van het programma en de bijzonder goede opleidingsspecifieke voorzieningen. Het feit dat er deskundige, hoogopgeleide docenten zijn en dat Saxion veel zorg biedt voor scholing en ontwikkeling van haar docenten, waardeert het panel zeer. De positieve aspecten wegen voor het panel zwaarder, omdat zij de kern van het onderwijs betreffen, dan de nog te verbeteren aspecten, die meer van een ondersteunende orde zijn. Dat is voor het panel de reden om deze standaard als goed te beoordelen. Toetsing en gerealiseerde eindkwalificaties Het panel stelt vast dat de opleiding een systeem van toetsing en een mix van toetsvormen hanteert passend bij de didactische leerlijnenopzet en de praktijkgerichtheid van het onderwijs. Voorts trof het panel steekproefsgewijs een aantal goede voorbeelden van dossiers aan, waarin het proces van opstellen, uitvoeren en beoordelen goed te herleiden is. De toetsen zijn inhoudelijk van voldoende niveau en sluiten goed aan bij de onderwijsonderdelen. De beoordeling bleek transparant. Met name via toetsmatrijzen (die inmiddels voor alle kennistoetsen van de eerste twee jaar operationeel zijn) borgt men deze aansluiting goed. Het panel stelt concluderend vast dat de opleiding daadwerkelijk goed bezig is met het borgen van de toetspraktijk. Dit biedt het panel vertrouwen dat als de opleiding deze ontwikkeling door zet, ze binnen een termijn die te overzien is haar borgingsysteem geheel op orde kan brengen. Dit gebeurt onder het wakend oog van de examencommissie. Deze commissie functioneert adequaat, hanteert een gepaste prioritering en gaat zich, nu er een substantieel aantal eindwerken is, focussen op het gerealiseerd eindniveau. Het panel bestudeerde alle veertien eindwerkstukken van de afgelopen twee jaar en is van oordeel dat die brede en maatschappelijk zeer relevante onderwerpen beslaan. Daarbij wil het panel de opleiding meegeven om aandacht te hebben voor de begeleiding bij onderwerpen die niet tot de kern van de velduitvoering van de archeologische monumentenzorg behoren, zoals journalistieke onderwerpen. Het panel heeft een voorbeeld gezien waarbij aanvullende externe expertise benut is in de begeleiding, maar meent dat de afstemming tussen de opleiding en de externe begeleider over het begeleidingsproces en de rol van die begeleider daarin sterker kan. Het panel beoordeelt het gerealiseerd niveau als voldoende, met een aantal uitschieters naar boven met een hoog onderzoeksniveau. Om de positionering (en de meerwaarde) ten opzichte van de wo-archeologie opleidingen te versterken is het panel van mening dat er in de eindwerken zelf meer reflectieve aandacht kan zijn voor de comakership -relatie met de praktijk. Daarnaast wordt geadviseerd de opdrachtgever te betrekken in de beoordeling. Dat maakt de werkstukken maatschappelijk relevanter en realistischer. Het afstudeerwerk wordt daarmee volgens het panel een nog sterkere afspiegeling van de opleidingsdoelstellingen. Over de aansluiting van het gerealiseerd eindniveau bij de beroepspraktijk is het panel positief, gebaseerd op informatie van de opleiding en de auditgesprekken met alumni en het werkveld. Omdat er op het gebied van toetsing en de borging daarvan nog ontwikkelingen gaande zijn en het panel enkele kanttekeningen had bij de afstudeerwerken, die het panel over het algemeen als positief beoordeelt, komt het panel op standaard 3 tot het oordeel voldoende. Hobéon Certificering Beoordelingsrapport Beperkte opleidingsbeoordeling hbo-bacheloropleiding Archeologie, Saxion versie 4.0 5

12 Algemene conclusie: Het auditteam is op grond van het bovenstaande en van de beslisregels van de NVAO van oordeel dat de hbo-bacheloropleiding Archeologie van de Saxion Hogeschool als algemeen eindoordeel voldoende verdient en adviseert de NVAO de opleiding te accrediteren. Den Haag, 17 december 2013 W.L.M. Blomen, voorzitter H. Bleijs Bsc, secretaris Hobéon Certificering Beoordelingsrapport Beperkte opleidingsbeoordeling hbo-bacheloropleiding Archeologie, Saxion versie 4.0 6

13 3. INLEIDING Karakteristiek van de opleiding De hbo-opleiding Archeologie die Saxion Hogeschool (vestiging Deventer) in een voltijdvariant aanbiedt, leidt als enige hbo-opleiding in Nederland studenten op tot bachelorarcheoloog in het domein van Built Environment. Bachelorarcheologen vervullen als generalist een belangrijke rol bij archeologisch onderzoek. Door hun kennis van de technische, organisatorische en logistieke activiteiten rondom dit type onderzoek en hun rol bij de voorbereiding, uitvoering, uitwerking en/of rapportage, fungeren zij als de rechterhand van de masterarcheoloog, die de leiding heeft over een onderzoek. Aan de opleiding studeren circa 250 studenten, waarvan er 70 ingestroomd zijn bij Saxion next. Er zijn tot op heden 20 afgestudeerden. Ontwikkelingshistorie De opleiding ontstond in 2006 als een particuliere opleiding, geïnitieerd door het bedrijfsleven. In 2007 werd archeologie in Nederland met de Wet op de Archeologische Monumentenzorg (Wamz) een onderdeel om verplicht rekening mee te houden in de ruimtelijke ordening, met als gevolg dat er een groeiende vraag naar archeologen ontstond. De opleiding evolueerde tot een volwaardig hbo-opleiding toen nog Archeologisch onderzoeksassistent geheten, aangeboden door Saxion Next (commercieel onderdeel van Saxion). In 2008 werd de opleiding voor het eerst geaccrediteerd. In 2010 heeft het Centraal College van Deskundigen Archeologie (CCvD) in het kwaliteitssysteem van de Nederlandse archeologie (KNA) vastgelegd dat naast masterarcheologen ook bachelorarcheologen kritische processtappen mogen uitvoeren bij archeologisch onderzoek en maakte daarbij geen onderscheid tussen de wo- en hbo-bachelor. De afgestudeerden van de opleiding kunnen na drie jaar relevante werkervaring KNAbachelorarcheoloog worden. Dat was reden om de naam van de opleiding te veranderen in Archeologie. In 2011 is de opleiding een bekostigde opleiding van Hogeschool Saxion geworden en ondergebracht bij de Academie Ruimtelijke Ontwikkeling en Bouw (ROB). De opleiding valt sinds studiejaar 2013/2014 binnen de, in 2013 gevormde, Academie Business, Building & Technology (BBT). Ontwikkelingen sinds de accreditatie van 2008 en Saxion interne audit van 2012 Zoals hierboven te lezen, is er sinds de accreditatie van 2008 veel veranderd bij de opleiding. Dat heeft onder andere te maken met de veranderingen in de beroepspraktijk (protocollen KNA), de overgang naar het bekostigde onderwijs en daarna nog de onderbrenging bij een andere academie binnen de Hogeschool. Het teruggrijpen naar de aandachtspunten uit de vorige accreditatie en het precieze vervolg hierop benoemen, is derhalve lastig. Daarom wordt hier meer algemeen benoemd welke belangrijke ontwikkelingen de opleiding sinds de accreditatie (2008) en de interne Saxion-audit (oktober 2012) in gang heeft gezet en doorgemaakt: Gelet op de wensen van de praktijk en het huidige arbeidsmarktperspectief (o.a. de crisis) ontwikkelde de opleiding vier uitstroomprofielen, voor studenten die zich willen specialiseren in bijvoorbeeld de beleidsmatige of digitale kant van archeologie. In het studiejaar worden de eerste uitstroomprofielen aangeboden. (standaard 1) Bij de interne audit bleek dat de opleiding haar visie, uitgangspunten en kaders voor onderwijs en toetsing nog te gefragmenteerd beschrijft. Het afgelopen halfjaar is met ondersteuning van extra ingehuurde onderwijskundige expertise - een beleidsnotitie geschreven, waarin de keuzes ten aanzien van het onderwijs- en toetsprogramma van de opleiding zijn vastgelegd. (standaard 2) Door middel van stevigere studiebegeleiding werkt de opleiding aan de verbetering van de studielast en daarmee aan de rendementen. Dat geldt vooral voor de doorstroom naar de hoofdfase (BSA) en de studievertraging die studenten in de afstudeerfase oplopen. De opleiding heeft inmiddels enkele verbeteringen doorgevoerd in onder meer de roostering van vakken en de begeleiding van studenten (o.a. slb-traject in de propedeuse). Hobéon Certificering Beoordelingsrapport Beperkte opleidingsbeoordeling hbo-bacheloropleiding Archeologie, Saxion versie 4.0 7

14 Verder is de opleiding ervan overtuigd dat de uitbreiding van de formatie van het kernteam per september 2013 een positief effect heeft op de kwaliteit van de begeleiding van studenten in alle fasen van de opleiding. (standaard 2) De opleiding is georganiseerd via een kernteam van vaste docenten met daar omheen een losse schil van docenten. Het tijdsaandeel dat het kernteam van docenten aan onderwijs kan besteden is vergroot, enerzijds door de uitbreiding van het team en anderzijds door onderwijsondersteunende taken bij ondersteunende diensten van de Academie te leggen. (standaard 2) Professionalisering van docenten heeft de afgelopen jaren extra aandacht gekregen. Zo zijn inmiddels vrijwel alle docenten uit het kernteam van de opleiding didactisch geschoold. Met nieuwe docenten worden na hun definitieve aanstelling afspraken gemaakt over een didactisch scholingstraject. (standaard 2) De opleiding steekt veel energie in de verbetering van de toetsing. Zo is het toetsbeleid aangescherpt en zijn beoordelingsformulieren verbeterd. Verder werkt de opleiding in meerdere sessies aan het compleet maken van de toetsdossiers/-matrijzen. Ook de examencommissie richt zich op de kwaliteit van toetsen door onder meer steekproefsgewijze controle naar de kwaliteit van cruciale toetsen (o.a. stage en afstuderen). (standaard 3) Het systematisch en op één plaats archiveren van afstudeerproducten (en beoordelingen) was nog niet gerealiseerd. Met de implementatie van Blackboard, de digitale leeromgeving van Saxion, is dit probleem verholpen. Voor de afstudeerfase heeft de opleiding een aparte Blackboard-omgeving ingericht waar studenten informatie kunnen vinden en ook hun (deel)producten kunnen inleveren. (standaard 3) Meer informatie over deze aspecten komt bij de betreffende standaarden aan bod. Toekomstige ontwikkelingen Saxion en de opleiding Archeologie bereiden zich voor op de geplande conversie om landelijk het aantal bacheloropleidingen binnen het techniekdomein te verkleinen. De opleiding Archeologie zal daarbij een stam-opleiding blijven binnen dit domein, leidend tot de graad Bachelor of Built Environment. Dit betekent voor de opleiding dat zij in de nabije toekomst haar eindcompetenties meer algemeen zal moeten beschrijven om binnen de Bachelor of Built Environment te passen. Voorts impliceert dit een technische inslag voor de opleiding. De reeds gemaakte techniek-gerelateerde keuzes in het profiel van de opleiding sluiten daar bij aan. Leeswijzer Bij een accreditatie wordt de onderwijskwaliteit op een specifiek moment gemeten, beoordeeld en gewaardeerd. Het auditpanel heeft echter bij de opleiding Archeologie ook specifiek de historie (ontwikkeling van cursus naar een hbo-opleiding, veranderingen in het werkveld, overgang naar bekostigd onderwijs en naar de nieuwe academie) en de toekomst (ambities, veranderende marktvraag, positionering in technisch domein) in ogenschouw genomen om de huidige situatie op waarde te schatten. Door die sterke dynamiek heeft het panel afstudeerwerken beoordeeld, gemaakt door studenten die ingestroomd zijn toen Saxion Next de opleiding nog (niet bekostigd) aanbood en die in die zin geen directe afspiegeling zijn van de huidige situatie. Enkele aanvullende punten: Omdat de opleiding sinds het studiejaar bekostigd is, zijn er van vóór die periode geen formele rendementsgegevens beschikbaar. Deze gegevens ontbreken derhalve in dit rapport. Ten tijde van de audit waren er van de afgelopen twee studiejaren in totaal veertien afstudeerwerken beschikbaar. Die zijn alle bestudeerd door het panel, waardoor deze toetsing het karakter van een steekproef ontstijgt: het is een volledige doorlichting. Het is daarom te verantwoorden dat er geen vijftien afstudeerwerken zijn beoordeeld. De zes eindwerken van het jaar daarvoor (de eerste afstudeerlichting) zijn niet bestudeerd. Hobéon Certificering Beoordelingsrapport Beperkte opleidingsbeoordeling hbo-bacheloropleiding Archeologie, Saxion versie 4.0 8

15 4. OORDELEN OP HET NIVEAU VAN DE STANDAARDEN Beoogde eindkwalificaties Standaard 1: De beoogde eindkwalificaties van de opleiding zijn wat inhoud, niveau en oriëntatie betreft geconcretiseerd en voldoen aan internationale eisen. Toelichting NVAO: De beoogde eindkwalificaties passen wat betreft niveau (bachelor master) en oriëntatie (hbo wo) binnen het Nederlands kwalificatieraamwerk. Zij sluiten bovendien aan bij de actuele eisen die in internationaal perspectief vanuit het beroepenveld en het vakgebied worden gesteld aan de inhoud van de opleiding. Visie van de opleiding op het beroep Veranderingen in de markt De uitvoering van archeologische activiteiten, waaronder onderzoek, in het kader van de monumentenwet werd tot enkele jaren geleden vrijwel alleen bedreven door universitair geschoolde onderzoekers. Doordat archeologisch onderzoek tegenwoordig een bij wet bekrachtigde positie binnen de Nederlandse ruimtelijke ordening heeft, is dit veranderd. Als gevolg van het door Nederland geratificeerde Verdrag van Valletta (ook wel het Maltaverdrag genoemd) is in de Wet op de archeologische monumentenzorg (Wamz) van 2007 vastgelegd dat de initiatiefnemer tot bodemverstorende activiteiten, waarbij archeologisch erfgoed verloren kan gaan, archeologisch onderzoek moet laten uitvoeren en de kosten daarvan moet dragen. In deze nieuwe praktijk wordt archeologisch onderzoek op een procesen bedrijfsmatige wijze uitgevoerd, ook en overwegend door commerciële projectorganisaties en bedrijven. Voortvloeiend uit die marktverandering ontstond de vraag naar onderzoekers die in deze praktijk zijn geschoold. De universiteiten richten zich vanzelfsprekend op het opleiden van academische onderzoekers die vooral zijn geschoold in het meer synthetiserende, wetenschappelijke deel van archeologisch onderzoek. In de markt ontstond de vraag naar een meer praktisch ingestelde generalist die breed inzetbaar is binnen archeologische onderzoeksprojecten en die geschoold is in het op een proces- en projectmatige wijze uitvoeren van onderzoek binnen de grenzen van tijd en geld. Het was déze vraag die ten grondslag lag aan de doorontwikkeling van de opleiding van een modulaire cursus tot een accrediteerbare opleiding (1 e accreditatie 2008), toen nog archeologisch onderzoeksassistent geheten. Deze vraag is nog steeds actueel, al is die vraag inmiddels verbreed met aspecten als beleid, materiaalonderzoek en digitalisering. De opleiding vindt deze aspecten ook belangrijk voor haar studenten en heeft daartoe specialisatieprofielen ontwikkeld. De invloed van de economische crisis op de bouwsector en de daling van het aantal bouwprojecten vertaalt zich direct door naar het archeologisch werkveld. Minder bouwen betekent ook een afname van archeologisch vooronderzoek. De opleiding heeft in reactie hierop de maximale instroom gesteld op 75 studenten. De opleiding ziet overigens wel groeiende werkmogelijkheden voor studenten in Duitsland en België en wil tevens door verbreding het arbeidsmarktperspectief van haar studenten positief beïnvloeden. De opleiding speelde en speelt - ondanks de crisis - in op een marktbehoefte aan praktisch inzetbare bachelorarcheologen in de veldarcheologie. De opleiding beschrijft dit als volgt. De hbo-bachelorarcheoloog: Is een doener die onder diverse weersomstandigheden buiten werkt, maar ook binnenwerk verricht (o.a. uitwerken van onderzoeksgegevens), bezit technische kwaliteiten om precies en nauwkeurig opgravingen te verrichten onder verschillende omstandigheden, kan goed communiceren met diverse partijen en belanghebbenden, kan leiding geven en samenwerken, kan moderne ICT-programma s toepassen. Hobéon Certificering Beoordelingsrapport Beperkte opleidingsbeoordeling hbo-bacheloropleiding Archeologie, Saxion versie 4.0 9

16 Aan de basis van deze praktische kwaliteiten ligt een gedegen kennis van archeologische perioden en materialen. Uitstroomprofielen Zoals gezegd heeft de opleiding vier specialisatiekeuzes (uitstroomprofielen) ontwikkeld: Veldarcheologie Materiaalonderzoek (restaureren en conserveren) Advies, Beleid & communicatie Digitale archeologie (Information Technology IT/Geographic Information System GIS). Concreet beslaat elk uitstroomprofiel vijf onderwijseenheden in de eerste helft van het derde studiejaar en het kan richtinggevend zijn voor bijvoorbeeld de afstudeeronderwerp-keuze van de student. De twee eerstgenoemde profielen zijn in het huidige studiejaar gestart. Voor de overige twee was bij de studenten nog niet voldoende animo. Met deze vier profielen biedt de opleiding de studenten in een markt waarin de vraag naar veldarcheologen door de crisis (tijdelijk?) afneemt, meer arbeidsperspectief en speelt zij in op de brede context van het werkveld. De specialisatie veldarcheologie is volgens het panel helder en komt voort uit de kern van de opleiding. De specialisatie materiaalonderzoek sluit daar nauw bij aan en is naar de mening van het panel actueel en relevant. De groep materiaalonderzoekers in het archeologisch werkveld vergrijst namelijk momenteel sterk, wat een potentiële kennisdrain betekent. Of het profiel Advies, Beleid & communicatie een goede keuze is, is het panel niet duidelijk. Het lijkt het panel op zich passend om hiermee de aansluiting naar de culturele sector in zijn algemeenheid te maken. Uit de resultaten van een werkveldonderzoek (2010) blijkt die wens daar ook te leven. Studenten hebben echter nog niet voor dit profiel gekozen, wat mogelijk impliceert dat er geen behoefte aan is of dat de opleiding dit onvoldoende naar de studenten heeft gecommuniceerd. Het panel heeft bij dit profiel de vraag hoe levensvatbaar dit is binnen de op techniek gerichte Academie BBT en ook of en in hoeverre dit aansluit bij de huidige expertise van het opleidingsteam (zie standaard 2). Mogelijk zijn thema s uit dit profiel die het panel zinvol lijken als aanvulling op de opleiding in het algemeen (zoals publiek en maatschappelijk bereik) structureler in de opleiding te verwerken in plaats van als apart profiel. Voor het profiel Digitale archeologie ziet het panel voldoende toekomst, het sluit aan bij relevante ontwikkelingen in en rond het werkveld. Het panel ziet wel mogelijkheden om dit profiel nog erfgoed-breder en toekomstgerichter in te zetten. Het panel voelt zich niet in de positie om hier harde uitspraken over te doen. Wel vraagt het panel om de keuze voor deze specialisaties inhoudelijk nog eens tegen het licht te houden en ook de levensvatbaarheid te beredeneren op basis van kwantitatieve verwachtingen in de arbeids- en de studentenmarkt. Positionering ten opzichte van de wo-bachelor De positionering van de hbo-opleiding Archeologie in een van oudsher wo-vakgebied kwam in de audit uitgebreid aan bod. Het werd het panel duidelijk dat de opleiding zich expliciet wil onderscheiden ten opzichte van de wo-bachelors, ondanks dat deze in de Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie (KNA) onder één noemer vallen. De opleiding stelt: Juist als tegenhanger van de theoretisch academische opgeleide bachelorarcheologen is de praktijkgerichtheid ofwel de handelingsbekwaamheid het belangrijkste handelsmerk van de hbo-bachelorarcheoloog. Het panel treft voorts in de documentatie aan dat de opleiding bachelorarcheologen opleidt die de rechterhand van de masterarcheoloog moeten worden en dat zij zich richt op studenten die niet naar het wo willen of hier niet de capaciteiten voor hebben. Tegelijkertijd is van de huidige twintig afgestudeerden naar schatting 75% doorgestroomd naar de universiteit en dus niet werkzaam als hbo-bachelorarcheoloog. Mogelijk heeft dit te maken met de historie van de opleiding. Hobéon Certificering Beoordelingsrapport Beperkte opleidingsbeoordeling hbo-bacheloropleiding Archeologie, Saxion versie

17 Er stroomden in eerste instantie voornamelijk studenten in die de opleiding als een opstapje naar een universitaire opleiding zagen. De studenten die het panel sprak, hebben doorgaans expliciet voor de opleiding gekozen vanwege de praktische hbo-insteek. Het panel vindt dat de opleiding het hbo-wo verschil positiever mag benadrukken dan rechterhand masterarcheoloog en voor studenten die wo-niveau niet kunnen. Uit de auditgesprekken met het werkveld en de alumni blijkt namelijk dat de hbo-bachelorarcheoloog op diverse fronten een grote meerwaarde kan hebben voor het werkveld (o.a. door hun oplossingsgerichte werkhouding en verstand van de nieuwste technieken). Positionering in het techniek-domein Sinds het huidig studiejaar is Archeologie onderdeel van de Academie Business, Building & Technology. In de toekomst blijft Archeologie op landelijk niveau als zelfstandige opleiding onderdeel van de Bachelor of Built Environment in het techniekdomein. Dit impliceert een nadruk op en een verdere ontwikkeling van de technische kant van de opleiding. De opleiding ziet dit als een kans en benut dit om binnen Saxion aansluiting te zoeken bij onderzoek in het kader van het hogeschoolbrede thema living technology. Bovendien stelt de opleiding dat de technische kant, waarbij de overgang van analoog naar digitaal nu centraal staat, onontbeerlijk is voor het opleiden van de archeologie-professional van nu. Onder meer met de specialisatierichting digitale archeologie wil de opleiding hierop inspelen. In de voorlichting aan en bij de intake van studenten wordt dit technische aspect benadrukt. Het panel acht het profileren van de opleiding in technische zin een duidelijke keuze die goed aansluit bij de Academie en ook de bij de in de opleiding aanwezige expertise. Beroeps- en opleidingsprofiel / competentieset In de Saxion Next situatie (voor 2011) is het fundament gelegd voor de huidige opleiding. Gaandeweg is de opleiding gegroeid van een op modules gebaseerde cursus met leerdoelen en toetsen, naar een volwaardige hbo-bacheloropleiding met een set eindkwalificaties en een samenhangend opleidingsprogramma, geaccrediteerd in Met de recente overgang naar bekostigd onderwijs zijn de reeds bestaande eindkwalificaties en leerdoelen doorontwikkeld tot de huidige competentieset. De opleiding heeft de tien opleidingscompetenties beschreven in de notitie competentieset Archeologie (2013). Er is geen landelijk profiel en daarom benutte de opleiding vanaf het begin andere domeinkaders, i.c. de Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie (KNA) en het profiel Grabungstechniker (een in Duitsland officieel erkend beroep dat goed aansluit bij de Nederlandse praktijk). Volgens het panel zijn dit relevante kaders, waarmee de aansluiting van de competentieset bij de huidige vraag uit het werkveld in de basis geborgd is. De student moet aantonen dat hij als beginnend beroepsbeoefenaar in staat is tot: 1. B1 Beheersen archeologische onderzoeksprotocollen 2. B2 Bouwhistorie, monumentenzorg en landschap 3. B3 Verwerken en opslaan van digitale informatie 4. B4 Beheersen van periodekennis en toepassen van materiaalkennis 5. B5 Toepassen van veldwerkmethoden en -technieken Hobéon Certificering Beoordelingsrapport Beperkte opleidingsbeoordeling hbo-bacheloropleiding Archeologie, Saxion versie

18 6. B7 Schriftelijk en mondeling communiceren 7. B8 Onderzoeken (toegepast onderzoek verrichten) 8. B9 Beheersen en toepassen van beleid en wet- en regelgeving 9. B10 Ondernemend organiseren 10. B11 Geïntegreerde toepassing en zelfontwikkeling 8 Elke competentie is uitgewerkt in onder meer beroepsrollen, kenmerkende taken en activiteiten, beroepsproducten en prestatie-indicatoren. Het panel acht deze eindtermen adequaat, relevant, up-to-date en werkbaar voor het opleiden van studenten tot een "middenniveau-medewerker in de uitvoering van wettelijk (KNA) gereglementeerde archeologische monumentenzorg". De opleiding noemt dat de rechterhand van de masterarcheoloog. Het panel trof geen samenhangende beschrijving van deze set competenties aan, wat te verklaren is uit het feit dat deze set gaandeweg is ontstaan. De competenties zijn daarentegen tot in detail uitgewerkt en werken daarmee sterk richtinggevend voor het programma. In de detaillering schuilt volgens het panel tegelijkertijd een punt van aandacht: zijn deze eindkwalificaties toekomstbestendig (lees: flexibel) genoeg om te anticiperen op veranderingen in de arbeidsmarkt die immers zeer volatiel is geworden in de crisis? Het speelveld van de Ruimtelijk Ordening is daarbij continu aan veranderingen onderhevig en sterk beïnvloedbaar door politieke en beleidskeuzes. Het panel ziet een kans voor de opleiding als in de nabije toekomst de termen algemener beschreven moeten worden voor de in het vizier zijnde aansluiting bij het landelijk profiel Bachelor of Built Environment: met het abstracter beschrijven van de competenties kan de opleiding flexibeler inspelen op de actualiteit en verbreedt de opleiding het potentiele werkveld voor haar studenten. Validatie door vakgenoten De aansluiting met de huidige beroepspraktijk is via de aansluiting van de eindtermen bij de KNA geborgd en er is structureel inhoudelijk contact met het werkveld via de beroepenveldcommissie (ook bvc). Hierin hebben afgevaardigden van opgravingsbedrijven, gemeentelijke archeologische diensten en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed zitting, waardoor de expertise van deze commissie goed aansluit bij het huidige opleidingsprofiel. In het kader van de toenemende focus op techniek is uitbreiding met een specialist op dit gebied gewenst. De opleiding zoekt daar dan momenteel ook naar. Hoewel de commissie een vraag naar gegevens over en de duiding van de conjuncturele sprongen die het veld doormaakt tijdens de audit niet kon beantwoorden, acht het auditpanel de bvc een inhoudelijke relevante commissie. De bvc komt jaarlijks bijeen in een officiële vergadering. Dat is geen hoge frequentie, maar de commissieleden zelf merkten op deze frequentie goed werkbaar te vinden. Volgens hen is de voorbereiding en de inhoud van dit overleg relevant, wat het panel ook vaststelt op basis van de verslagen. Vanuit de opleiding kwam de wens naar voren om deze frequentie op te schroeven naar twee keer per jaar en het management wil daarnaast af en toe hotshots uit het vakgebied uitnodigen. Het panel vindt dit zinvol met het oog op de wens van de opleiding tot verbreding via de uitstroomprofielen. 8 Dat competentie B6 niet meer in de lijst staat heeft administratieve redenen gerelateerd aan het proces waarbij men vanuit 13 leergebieden naar de huidige competentieset overging. In het dat proces werden de vakken onder leergebied 6 samengevoegd met andere modulen of herplaatst onder leergebied 5. Bij de invoering van het onderwijs en de toetsing in de onderwijscatalogus BISON is de nummering in plaats van de naamgeving opgenomen. Vervolgens zijn onderliggende studiehandleidingen aangepast (o.a. stagegids, afstudeerhandleiding, studiegids). Ook daarin is de genoemde nummering toegepast. Pas daarna is de competentieset afgerond. Daarbij is de benaming aangepast maar de nummering behouden omdat in alle documenten reeds naar de nummering werd verwezen. Hobéon Certificering Beoordelingsrapport Beperkte opleidingsbeoordeling hbo-bacheloropleiding Archeologie, Saxion versie

19 Een eerste versie van de huidige competentieset is besproken met de kerndocenten van de opleiding en gevalideerd door leden van de Raad van Advies. Deze raad functioneerde als tijdelijk gremium en klankbord in de opstartfase van de huidige opleiding. Uit de notulen van de bvc maakt het panel op dat de competentieset ook in dit gremium is behandeld, waarbij aan de leden van de bvc specifiek om input/feedback gevraagd is. Deze commissie was gemiddeld genomen positief en deed nog enige aanbevelingen: let op conformiteit met de KNA in de beschrijvingen, bewaak het aandeel van beheersing van digitale programma s, want dat is de meerwaarde van de hbo-student ten opzichte van de wo-student en richt je in de competentieuitwerking nog sterker op de praktische hbo-aspecten om betere aansluiting mat de praktijk van de afgestudeerde hbo-er te krijgen. Dit zijn zinvolle aanbevelingen, aldus het panel. De opleiding gaat de commentaren vanuit diverse gremia verwerken en is daarmee in de afrondingsfase van het valideringsproces. In het studiejaar wordt de set afgerond en ingediend bij de Vereniging Hogescholen (voorheen de Hbo-raad). Naast de formele contacten onderhoudt de opleiding ook op informele wijze vele contacten met vertegenwoordigers uit het werkveld: o.a. via practica en opdrachten waarbij opdrachtgevers betrokken zijn en de stage- en afstudeertrajecten. De docenten uit het kernteam en de flexibele schil leveren hier ook een bijdrage aan, doordat nagenoeg iedere docent naast zijn/haar docenttaak ook parttime binnen de archeologiecontext werkt. De opleiding heeft een uitgebreid en relevant relatienetwerk met landelijke dekking, met daarin de Rijksoverheid en een groot arsenaal aan gemeentes, universiteiten, stichtingen en commerciële organisaties. Bachelorniveau De competentieset van de opleiding is naast de eerder genoemde domeinspecifieke kaders ook gebaseerd op de Dublin Descriptoren. Dit leidde ertoe dat in het profiel enkele algemenere hbo-competenties benoemd zijn, zoals Schriftelijk en mondeling communiceren, Onderzoeken en Ondernemend organiseren. Voor iedere competentie heeft de opleiding expliciet de relatie gelegd met iedere Dublin Descriptor in een heldere beschrijving. De opleiding werkt daarbij in haar onderwijsvisie met de piramide van Miller. Hierin zijn niveaus gedefinieerd voor competentiebeheersing. Het hoogste niveau is Does (ofwel: Doen). Dat niveau bereikt de student wanneer hij een competentie (verworven kennis, vaardigheden en houdingen) kan toepassen in een complexe praktijksituatie. De opleiding heeft aangetoond dat iedere competentie op dit niveau zelfstandig behaald dient te worden in een voldoende complexe opdracht en borgt daarmee ook het bachelorniveau. Het panel stelt vast dat met de combinatie van de competentieset en de niveaubeschrijving het hbo-bachelorniveau in de opleidingsdoelstellingen verankerd is. Internationalisering In principe richt de opleiding Archeologie zich - door conformering aan de Nederlandse beroepsnorm KNA - op het Nederlandse werkveld. Dat betekent niet dat de opleiding in haar visie geen aandacht schenkt aan internationalisering. De opleiding stelt dat archeologie een beroepsdomein is waarin wereldwijde kennisuitwisseling van essentieel belang is én ziet de afzetmarkt voor haar studenten in toenemende mate internationaal worden. In België krijgt bijvoorbeeld het Verdrag van Valletta momenteel doorwerking en ook vanuit Duitsland blijkt er een vraag te zijn naar hbo-bachelorarcheologen. Daarom wil de opleiding haar studenten op de internationale context voorbereiden. Voorlopig realiseert de opleiding dit door internationaal georiënteerde onderdelen in de doelstellingen en in het programma op te nemen die direct met de beroepsbeoefening te maken hebben, zoals het beheersen van een vreemde taal (bij voorkeur Engels). Een ander doel van de opleiding is om studenten ruimte te bieden voor het opdoen van internationale ervaring (samenwerking met buitenlandse studenten, stage, excursies, doorstroom naar buitenlandse masteropleidingen) en wil Archeologie haar studenten het belang leren van internationale kennisuitwisseling. De komende jaren onderzoekt de opleiding hoe zij verdere verbreding van de internationale kennis van studenten kan realiseren. Het auditpanel vindt dat de opleiding hiermee op de goede weg is, maar raadt de opleiding aan de visie concreter uit te werken. Hobéon Certificering Beoordelingsrapport Beperkte opleidingsbeoordeling hbo-bacheloropleiding Archeologie, Saxion versie

20 Onderzoek Onderzoek maakt onderdeel uit van de eindtermen van de opleiding, aldus het panel, enerzijds als een aparte competentie Onderzoeken (toegepast onderzoek verrichten) anderzijds als een essentieel onderdeel van archeologie. In het eerste geval gaat het om onderzoek in het kader van de beroepsuitoefening en het signaleren van veranderingen in de maatschappelijke context en het vertalen van de uitkomsten hiervan naar consequenties voor het beroep. Met het afstudeerwerk toont de student aan dit te beheersen. In het tweede geval betreft het alle onderzoekshandelingen die volgens de specifieke beroepsprotocollen (KNA) worden uitgevoerd. De opleiding is zich bewust van dit onderscheid en maakt dit ook helder in haar doelstellingen. Bij standaard 2 is beschreven hoe deze twee soorten onderzoek in het programma verwerkt zijn. De opleiding heeft expliciete ideeën over wat zij op metaniveau met onderzoek wil. Zij wil zich met haar onderzoek richten op Oost-Nederland dat een door universiteiten nog niet geclaimd onderzoeksgebied is met sterke regioarcheologen (gekoppeld aan gemeentes). Daarnaast is er de gewenste focus op techniek, onder andere specifieke technische software, modelleren en geofysisch onderzoek. Het ligt derhalve voor de hand dat Archeologie zich aansluit bij een technisch kenniscentrum en minder bij het Kenniscentrum Leefomgeving. Nu de opleiding de grootste ontwikkelslagen achter de rug heeft, ontstaat er meer tijd en ruimte om de eigen onderzoekspraktijk in te richten, bijvoorbeeld aan de hand van een op te stellen onderzoeksagenda of door aansluiting bij een lectoraat of kenniscentrum. Oriënterende gesprekken hiertoe zijn inmiddels gepland. Het panel kan wat betreft de ontwikkelingen op onderzoeksgebied slechts de intenties van de opleiding beoordelen, maar is hierover positief. Weging en Oordeel (voldoende) De huidige opleiding Archeologie is ontstaan vanuit een directe marktvraag naar praktisch ingestelde hbo-bachelorarcheologen. De opleidingsvisie sluit hierbij aan. Ook de set eindcompetenties sluit volgens het panel aan bij de huidige beroepspraktijk, met name doordat de Kwaliteitsnorm voor de Nederlandse Archeologie hieraan ten grondslag ligt. Dat de doelstellingen voldoen aan het bachelorniveau is eveneens door de opleiding aangetoond. Doordat de competenties gedetailleerd uitgewerkt zijn, zijn ze richtinggevend voor het programma. Het panel stelt vast dat de opleiding de veranderingen in het werkveld volgt en daar aantoonbaar op reageert, o.a. door reagerend op de crisis de instroom te beperken en door het ontwikkelen van uitstroomprofielen (o.a. Digitale archeologie en advies, beleid en communicatie) het arbeidsmarktperspectief te verbreden. Het panel acht de focus op techniek legitiem en vanuit meerdere invalshoeken te verantwoorden. Wel vindt het panel dat de opleiding toekomstgerichter mag opereren. De opleiding heeft naar eigen idee de gedetailleerde competentieset af. Het panel ziet daarentegen juist een kans in het abstracter beschrijven van de competenties ten behoeve van de aansluiting bij de Bachelor of Built Environment, omdat de markt en het speelveld van de ruimtelijke ordening continu aan verandering onderhevig zijn. Het panel ziet kansen in de verbreding door middel van de vier voorgestelde profielen, maar vraagt de opleiding die profielkeuze tegen het licht te houden en te beredeneren vanuit een toekomstgerichte marktverwachting. Nu de opleiding de grootste ontwikkelslagen achter de rug heeft, ontstaat er meer tijd en ruimte om de visie op internationalisering uit te werken en om de eigen onderzoekspraktijk in te richten aan de hand van een op te stellen onderzoeksagenda of door aansluiting bij een lectoraat of kenniscentrum. Internationalisering en onderzoek zijn overigens respectievelijk in voldoende en goede mate in de competenties verankerd. Hobéon Certificering Beoordelingsrapport Beperkte opleidingsbeoordeling hbo-bacheloropleiding Archeologie, Saxion versie

21 Afwegend ziet het panel een adequaat uitgewerkt en beroepsdekkend competentieprofiel, waarin de onderzoekscomponent duidelijk aanwezig is en waaraan relevante kaders (qua beroep en niveau) ten grondslag liggen. Het competentieprofiel, dat in feite vanuit de beroepspraktijk ontstond, is volgens het panel actueel, maar kan toekomstgerichter. Dat is de voornaamste reden voor het panel om deze standaard te beoordelen met een Voldoende. Dat de onderzoekspraktijk nog focus verdient, legitimeert voor het panel eveneens dit oordeel. Hobéon Certificering Beoordelingsrapport Beperkte opleidingsbeoordeling hbo-bacheloropleiding Archeologie, Saxion versie