OPen. rafaël. rondje mokum. het vernieuwde Stedelijk Pakt uit. wonderkind van de renaissance. in het SPOOr van ann goldstein

Transcriptie

1 Tableau rafaël wonderkind van de renaissance rondje mokum in het SPOOr van ann goldstein OPen het vernieuwde Stedelijk Pakt uit 34ste Jaargang nr. 4 september/oktober 2012 Adviesprijs: 9,95

2 Achter de schermen 40 Tableau Fine arts magazine september/oktober 2012

3 Het nieuwe stedelijk pakt uit Nog even en dan heeft een dubbel zo groot en bijdetijds Stedelijk Museum Amsterdam alles in huis zijn internationale toppositie weer in te nemen. Klaar voor volgende decennia vol spraakmakende tentoonstellingen. Maar hoe zit het met de beroemde vaste collectie? Wat gaat het publiek zien, wat niet, en hoe? Tableau volgde achter gesloten deuren drie zorgvuldig puzzelende conservatoren. TeKST: ANjA FreNKel FoTogrAFie: WouTer jansen

4 Regeren in een speeltuin vol kunst Het Stedelijk had en heeft een stevige reputatie, te danken aan eigenzinnige directeuren die het museum soms zagen als een ludiek speelterrein.tableau blikt terug op de grote namen uit het verleden. tekst: Chris Reinewald

5 Ad Petersen, Gilbert & George, Living Sculpture, Stedelijk Museum, 15 november 1969, courtesy Huis Marseille - Museum voor Fotografie, Amsterdam september/oktober 2012 Tableau Fine arts magazine 21

6

7 Internationale HigHligHts talen &tekens Het nieuwe Stedelijk is geen Toren van Babel gebleken; dat bijbelse ten hemel reikende bouwwerk kwam nooit af. Plotselinge spraakverwarring deed de bouwers over de wereld uitzwermen, ieder met zijn eigen taal. Maar gelukkig is er kunst; lijnen, vormen, kleuren en tekens die iets universeels uitdrukken dat waar ook ter wereld is te verstaan. FaBelS en BaBelS tekst: waldemar kamer sinds het essay Realisme en schijnrealisme in de Hollandse schilderkunst van de 17de eeuw (1971) van eddy de Jongh weten we dat we onze ogen niet mogen geloven wanneer we naar Hollandse landschappen uit de 16de en 17de eeuw kijken. achter iedere boom of struik schuilt een boodschap. alain tapié, directeur van het Palais des Beaux arts in lille en organisator van toonaangevende exposities over Vanitas-schilderijen en Jezuïeten in de kunst, werkt al jaren aan een grote tentoonstelling over de fabels van het Vlaamse landschap in de zestiende eeuw. dankzij steun van de Vlaamse overheid, de musea van antwerpen en Brugge en een indrukwekkende lijst van europese musea - van londen tot rome en madrid tot wenen - maakte hij een tentoonstelling met meer dan honderd schilderijen. die begint met De weg naar het Paradijs en De val van de verdoemden van dirk Bouts; een diptiek uit 1480, die ons toont dat we in deze expositie niet lang op aarde zullen blijven. eerst gaat het naar de hemel met een tiental landschappen van Joachim Patinir, waaronder veel panelen die voor het eerst zijn uitgeleend. we worden ontroerd door de heilige Christoforus die het kindeke Jezus over een grote rivier draagt en door de te hoog vliegende Icarus, die soms in de rivier verdrinkt. Naar de hel gaan we met een tiental schilderijen van (het atelier van) Hieronymus Bosch. we volgen de heilige antonius, die alle verzoekingen weerstaat en < Eric De Ville, La Tour de Bruxelles, 08/ > John Isaacs, The Architecture of Aspiration, 2003 > Jakob Gautel, La Tour (Tour de Babel), Orpheus, die zonder angst de onderwereld binnenwandelt en wordt ontvangen door de duivel, wiens leger assistenten de meest fantasievolle folteringen voor ons heeft voorbereid. er valt dus letterlijk veel te zien het beste met een loep in de hand. de toren van Babel, indrukwekkend afgebeeld op de schilderijen van Hans Bol, Hendrick van Cleef, lucas van Valkenborch en tobias Verhaecht, krijgt een bijzondere plaats naast Fabels van het Vlaamse landschap. deze toren was voor humanisten als erasmus een symbool van de grootheidswaanzin van de moderne mens. en dat is hij nu nog steeds. In Babel worden 85 werken van hedendaagse kunstenaars getoond. sommigen vertalen de beroemde compositie van Breughel letterlijk naar het heden, zoals de Belg eric de Ville in zijn fotomontages La tour de Bruxelles ( ). anderen bouwen precies dezelfde toren met boeken, of in zand. Zeer bijzonder is een bijdrage van Yang Yongliang: in de video Infinite Landscape (2011) zien we hoe een Chinees landschap op een traditioneel rolschilderij volgebouwd wordt met snelwegen en wolkenkrabbers, waarna uit deze metropool een reuzentoren ten hemel stijgt die op een atoombom lijkt en de hemelse stad op een wolk ver boven de aarde zweeft. Van het Vlaanderen van de 16de eeuw tot het China van de 21ste eeuw zijn onze collectieve angsten, mythes en fabels eigenlijk steeds dezelfde gebleven. Palais des Beaux Arts Lille Babel: t/m 14 januari Fabels van het Vlaamse landschap, Bosch, Breughel, Bles, Bril: 6 oktober t/m 14 januari september/oktober 2012 tableau Fine arts magazine 79

8 Rafaël wonderkind vorstenvriend hartendief Rafaël (Raffaello Sanzio, ), Madonna della Sedia (ook bekend als Madonna met het Christuskind en de jonge Heilige Johannes), ca. 1514, olie op paneel, Ø 71 cm, coll. Galleria Palatina, Florence

9 De allereerste Rafaël-tentoonstelling in Nederland laat vooral tekeningen van de Italiaanse meester zien. Voor zijn late werken moet de bewonderaar naar het Prado of het Louvre afreizen. Drie musea brengen een ode aan de kunstenaar die door sommige tijdgenoten werd gezien als de meest begaafde schilder ooit nog voor Michelangelo en Leonardo da Vinci! TeksT: Waldemar kamer

10

11 Nederland HigHligHts grote namen & onbekenden Klinkende namen van Picasso tot Dumas! Niet alleen het Stedelijk Museum toont weer het beste van 20ste-eeuwse moderne kunst. Ook andere musea halen hun nationale en internationale beroemdheden weer tevoorschijn. Gelukkig is er ook ruimte voor ontmoetingen met minder bekenden, zoals een Van Haarlem of Verstegen. PoP Art in nijmegen TEkST: WiETSkE JANSEN SCHOONHOVEN Dat de Europese Pop Art een heel eigen dynamiek en ontwikkeling kende, die anders was dan de Amerikaanse dat laat de expositie Pop Art in Europa in het Nijmeegse Museum Het Valkhof zien. Juist in landen als Groot-Brittannië, Frankrijk, Duitsland, Spanje, Portugal, België en Nederland kwam deze kunststroming in de jaren zestig tot grote bloei. Het werk Just What Is It That Makes Today s Homes So Different, So Appealing? (1956) van de Engelsman Richard Hamilton markeert het begin. Pop Art ademt de geest van vrijheid, seksuele revolutie en vrouwenemancipatie. Het zat dicht op de tijdgeest en verwerkte gebruiksvoorwerpen uit de consumptiemaatschappij en massaal vervaardigde serieproducten in de kunstwerken. De thematiek was ontleend aan films, strips, televisie en de gedrukte media. Opvallend is dat Europese Pop Art-kunstenaars vaak niet nieuwe, maar gebruikte spullen, ook afval, dus afgedankte materialen in hun werk toonden. Ze onderzochten in hoeverre objecten, die geen nut meer hadden hun identiteit behielden in een veranderde context. Museum Het Valkhof in Nijmegen heeft één van de grootste Pop Art-collecties in ons land en sinds het museum daar in 2003 een overzicht van presenteerde is de collectie alweer substantieel gegroeid. De huidige tentoonstelling Pop Art in Europa laat een ruime selectie zien, met werken van Nederlandse kunstenaars als Wim T. Schippers, Lucassen en Jan Cremer en van de Belgen Pol Mara, Panamarenko, Roger Raveel en Marcel Broodthaers en andere Europeanen als David Hockney, Allen Jones, Christo, Jean Tinguely, Daniel Spoerri, Gerhard Richter en Sigmar Polke. De expositie is vormgegeven door Swip Stolk, ervaringsdeskundige op het gebied van Pop Art én de jaren 60. Hij ontwierp ook de tweetalige publicatie Pop Art in Europa, uitgegeven in samenwerking met WBooks. Een bijzondere audiotour vertelt niet alleen wat er te zien is, maar biedt ook historische context en trekt lijnen naar het nu. De film Pop Up van filmmaakster Els Dinnissen, met diepte-interviews met nog in leven zijnde Pop Art-kunstenaars, is een mooie introductie. Filmhuis Lux in Nijmegen haakt ook in en programmeert gedurende de tentoonstellingsperiode een viertal bijzondere films, allemaal met een duidelijke link naar de Pop Art: Blow Up, Pierrot le fou, A clockwork orange, L eden et après. Museum Het Valkhof Nijmegen t/m 6 januari Erró (1932), American interior #7, 1968 Emile Salkin ( ), Circulation II, 1957 < Martial Raysse (1936), Portrait de Mme Raysse, 1963 september/oktober 2012 tableau Fine arts magazine 21