Begrotingsjaar 2014 PROGRAMMABEGROTING. Gemeente Tubbergen. Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 1

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Begrotingsjaar 2014 PROGRAMMABEGROTING. Gemeente Tubbergen. Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 1"

Transcriptie

1 Begrotingsjaar 2014 PROGRAMMABEGROTING Gemeente Tubbergen Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 1

2 Inhoudsopgave 1. Voorwoord Inleiding Aard, inhoud en opbouw programmabegroting Inleiding Aard programmabegroting Inhoud programmabegroting Opbouw programmabegroting Van meerjarenperspectief naar programmabegroting Inleiding en opbouw van dit hoofdstuk Het begrotingssaldo 2014 inclusief mutaties Financiële positie / stand van zaken reserves Noodzakelijk nieuw beleid/nieuwe investeringen Herzien meerjarig saldo Programma s Programma 1 Wonen en leefomgeving Programma 2 Gemeente in ontwikkeling Programma 3 Veiligheid Programma 4 Economie en werk Programma 5 Samenleven Programma 6 Burger, Bestuur en Bedrijfsvoering Programma Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien Paragrafen Lokale heffingen Weerstandsvermogen en risicobeheersing Onderhoud kapitaalgoederen Financiering Bedrijfsvoering Verbonden partijen Grondbeleid Demografische ontwikkelingen Gebiedsontwikkeling Noordoost Twente Financiële Begroting Overzicht baten en lasten per programma Overzicht incidentele baten en lasten Bijlage 1A Investeringen voorgaande dienstjaren Bijlage 1B Vervangingsinvesteringen Bijlage 2: Overzicht reserves en voorzieningen Bijlage 3: Financiële uitgangspunten Bijlage 4: Lijst met afkortingen Afzonderlijke bijlage Programmamanagement om te komen tot een hybride begroting 2014 Dinkelland Tubbergen. Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 2

3 1. Voorwoord De wereld verandert... En gemeenten bewegen mee: hun rol richting de samenleving verandert. Door samen te werken kunnen gemeenten deze nieuwe rol beter invullen en de samenleving beter van dienst zijn. Dat blijkt ook uit de begroting 2014 van de gemeente Tubbergen, die ik u bij deze met trots mag presenteren. Dit is de laatste meerjarenbegroting waar het coalitieakkoord Nieuw evenwicht, samen aan zet aan ten grondslag heeft gelegen. De resultaten van de samenwerking met de gemeente Dinkelland zijn reeds zichtbaar maar vragen ook nog steeds enorme inzet. Alle medewerkers van Noaberkracht Dinkelland Tubbergen werken hier hard aan: met mooi resultaat. De samenwerking levert de gemeente flinke voordelen op. We kunnen binnen 5 jaar samen structureel veel geld per jaar besparen. De taakstelling van de samenwerking tussen de gemeenten Dinkelland en Tubbergen in Noaberkracht is zelfs verhoogd van 2,3 miljoen naar 2,5 miljoen en wordt deels ook nog eerder gerealiseerd. Het maken van de gemeentelijke begroting is een intensief proces. Vooral in de dynamische en uitdagende tijd waarin wij nu leven. De veranderende wereld heeft ook consequenties op de werkzaamheden van de gemeente. De economische ontwikkelingen maken het voor de gemeenten niet makkelijker. Ook het rijksbeleid heeft grote invloed op de middelen en mogelijkheden van de gemeenten. Dat is een ontwikkeling die zich nog voortzet, ook voor de komende periode worden aanvullende kortingen verwacht. De voorliggende begroting neemt verantwoordelijkheid: economisch stimulerend, sociaal verbindend en financieel evenwichtig zijn de kernbegrippen in deze begroting. De septembercirculaire geeft echter alweer een nieuw beeld van de werkelijkheid. De ingeslagen weg, waarin de gemeente op een andere manier werkt voor haar inwoners, door zaken mogelijk te maken voor de samenleving in plaats van zaken van de samenleving volledig over te nemen, wordt steeds meer bekrachtigd. Dit alles maakt dat wij vol vertrouwen de toekomst tegemoet gaan. Namens Burgemeester en Wethouders, Wethouder Tom Vleerbos Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 3

4 2. Inleiding Rijksbezuiningen De gemeente is voor haar beleid en financiën in grote mate afhankelijk van het Rijk. Na de behandeling van de kadernota 2013 door de gemeenteraad heeft het Rijk zowel de mei- als ook de septembercirculaire uitgebracht. Deze circulaires informeren de gemeente over de omvang en de verdeling van de algemene uitkering, de integratie-uitkeringen en de decentralisatie-uitkeringen uit het gemeentefonds. Daarnaast bevat de circulaire informatie over andere financiële onderwerpen die voor de gemeenten van belang zijn. De meicirculaire stond in het teken van de uitvoering van het Regeerakkoord. In de septembercirculaire zijn de aanvullende bezuinigingen van het Rijk van in totaal 6 miljard verwerkt evenals de tegenvallende economische ontwikkelingen. Dit heeft onder andere tot gevolg dat begrotingsjaar 2014 niet meer zo positief uitpakt als in de meicirculaire. Uit de doorrekening van beide circulaires trekken we verschillende conclusies. Hoewel het beeld in 2014 een stuk positiever afsteekt bij voorgaande jaren is dit beeld met veel onzekerheden omgeven en nog erg afhankelijk van externe factoren. De beelden na 2014 zijn een stuk minder rooskleurig en eveneens met nog veel onzekerheden omgeven. Hoewel we in staat zijn met incidentele maatregelen de gevolgen voor de eerste jaren deels te pareren, noopt de meicirculaire op de wat langere termijn zeker tot structurele maatregelen. Bruto is de achteruitgang van alle in de meicirculaire aangekondigde maatregelen, mutaties en effecten op de langere termijn in Tubbergen bijna negatief ten opzichte van de huidige situatie. Voor een deel kunnen de gevolgen worden opgevangen door taakmutaties door te vertalen in budgetten. Gevolg is dat het netto effect lager is. Dit legt uiteraard wel druk op het huidige voorzieningenniveau. De septembercirculaire bevat de doorvertaling van de bezuinigingen van 6 miljard van het Rijk. Deze leveren voor onze gemeente een extra korting op het gemeentefonds op van ruim in 2014 oplopend tot in Daarnaast hebben we nog eens goed naar de hoeveelheidmaatstaven in het gemeentefonds gekeken en hebben we de wijze van berekenen van deze maatstaven i.s.m. Dinkelland geharmoniseerd. De bijstelling van deze hoeveelheidsmaatstaven (met name de aantallen uitkeringsgerechtigden, inwoners, en woningeenheden i.v.m. de overgang naar de BAG) heeft een negatief effect op het gemeentefonds oplopend tot ruim in De cijfers in de mei- en septembercirculaire zijn echter met veel onzekerheden omgeven en lijken dan ook slechts een beperkte houdbaarheid te kennen. De meicirculaire is weliswaar de basis voor de begroting 2014 en volgende jaren maar het college is zich er terdege van bewust dat er nog meer zwaar weer zit aan te komen vanuit Den Haag. Dit bezuinigingspakket was nog niet vertaald in deze meicirculaire, maar komt nu wel terug in de septembercirculaire. Het college heeft daarom in de begroting 2014 al structureel gereserveerd om de financiële gevolgen van de septembercirculaire op te kunnen vangen. Hiermee lossen we de bezuinigingen vanuit de septembercirculaire op voor de begrotingsjaren 2014 en Wij geven daarmee het nieuwe college ruim de tijd om voor 2016 tot een sluitende begroting te komen. Op deze wijze nemen wij onze verantwoordelijkheid en tillen de problematiek verder aankomend zwaar weer - niet over de verkiezingen heen. Dit met als doel een sluitend meerjarenperspectief en met, hopelijk, een wat langere houdbaarheidsdatum. Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 4

5 Crisismaatregelen Momenteel zitten we nog midden in de gevolgen van de crisis. Deze heeft niet alleen gevolgen voor het gemeentefonds maar ook rechtstreeks voor gemeentelijke inkomsten en uitgaven. Het college stelt dan ook voor om in 2014 ( ), 2015 ( ) en 2016 ( ) extra geld te reserveren voor tegenvallers in bijvoorbeeld legesopbrengsten bouwvergunningen en uitkeringen WWB. Verhogen taakstelling Noaberkracht De ambtelijke organisaties van Tubbergen en Dinkelland zijn per 1 april 2013 samengevoegd in Noaberkracht. Bij deze ambtelijke samenwerking is uitgesproken dat op termijn een besparing van in totaal 2,3 miljoen haalbaar is door efficiënter te gaan werken dan de twee ambtelijke organisaties van Dinkelland en Tubbergen afzonderlijk. De ambtelijke samenwerking is nu sinds enkele maanden een feit en de invulling van de samenwerking wordt met enige voortvarendheid opgepakt. Hierdoor achten wij de nieuwe ambtelijke organisatie in staat om in de komende jaren structureel nog eens extra te kunnen besparen op de bedrijfsvoering. Dat wil zeggen dat de taakstelling van 2,3 miljoen naar in totaal 2,5 miljoen wordt verhoogd. Deze aanvullende besparing achten wij aannemelijk met ingang van 2017 en zal voor onze gemeente betekenen. Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 5

6 3. Aard, inhoud en opbouw programmabegroting Inleiding De programmabegroting 2014 is een document waarin het totale gemeentelijk beleid op hoofdlijnen wordt toegelicht. Dat gemeentelijk beleid is breed van samenstelling: subsidieverstrekking aan sociaalculturele instellingen, welzijns- en sportinstellingen, het verstrekken van bijstandsuitgaven, het beheer en ontwikkeling van de openbare ruimte, verkeer en openbaar vervoer, brandweer, ruimtelijke ontwikkeling, veiligheid, onderwijs, recreatie, volksgezondheid, milieu, gemeentebelastingen etc, etc. Met name de zeer uiteenlopende samenstelling van het gemeentelijk beleid, maakt het lezen van een gemeentebegroting doorgaans niet eenvoudig. Deze inleiding is bedoeld om u daarbij op weg te helpen. De programmabegroting is vergelijkbaar met een privé-huishoudboekje. De periodieke uitgaven die de gemeente jaarlijks doet ook wel exploitatie-uitgaven genoemd staan erin vermeld. Voorbeelden zijn de jaarlijkse subsidies aan instellingen, de uitgaven in het kader van de bijstand en het armoedebestrijdingsbeleid, de kosten van rente en afschrijving als gevolg van gemeentelijke investeringen, salariskosten van het bestuur en het gemeentelijk personeel, materiële kosten etc. De gemeenteraad bepaalt de beleidsonderwerpen en per beleidsonderwerp de hoeveelheid geld (de omvang van het budget) dat er maximaal voor mag worden uitgetrokken en het resultaat dat de raad ervoor verwacht (budgetrecht). Naast de uitgaven zijn ook de inkomsten in de begroting opgenomen. Tot de belangrijkste inkomsten van de gemeente behoren: a. de algemene uitkering uit het landelijke Gemeentefonds. Dit is een rijksbijdrage, waarvan de raad de bestedingen naar eigen inzicht kan bepalen; b. specifieke bijdragen die het rijk maar ook de provincie aan de gemeente verstrekken voor bepaalde doeleinden. Voorbeelden zijn de rijksbijdragen die de gemeente krijgt voor de bijstandsuitgaven, voor de bekostiging van de sociale werkvoorziening en voor uitgaven in het kader van de Wet inburgering etc.; c. eigen gemeentelijke inkomsten uit gemeentebelastingen (bijv. de onroerende zaakbelasting en toeristenbelasting), maar ook inkomsten uit leges die worden verkregen omdat een burger of een bedrijf specifieke diensten van de gemeente afneemt (bijv. een paspoort of een bouwvergunning) en gemeentelijke heffingen (bijv. voor de inzameling van huishoudelijk afval e.d.). De raad beslist over de omvang van de gemeentebelastingen, leges en rechten. De inkomstenpost uit het Gemeentefonds is grotendeels bepalend voor de bestedingsmogelijkheden van de gemeente. De omvang van het Gemeentefonds - en dus ook de bijdrage die de gemeente daaruit krijgt is gekoppeld aan de omvang van een deel van de rijksuitgaven. Nemen die rijksuitgaven toe, dan hebben ook gemeenten meer te besteden. Besluit het rijk tot bezuinigingen op de rijksuitgaven, dan hebben gemeenten minder te besteden. Gezegd kan worden dat 2/3 deel van de totale inkomsten niet beïnvloedbaar zijn (Algemene Uitkering en andere specifieke uitkeringen van Rijk of Provincie). Het resterende 1/3 deel bestaat voor de helft uit inkomsten uit heffingen en belastingen en de andere helft uit overige eigen middelen zoals grondexploitatie. In beide gevallen beperkt beïnvloedbaar, omdat heffingen en belastingtarieven vaak aan een maximum verbonden zijn. Ook in het kader van de grondexploitatie zijn we afhankelijk van de marktwerking en kunnen we niet tot in het oneindige hoge tarieven vragen van de burger. Een wettelijke eis is dat de gemeentelijke exploitatie-uitgaven de inkomsten niet mogen overtreffen. Minder inkomsten uit het Gemeentefonds als gevolg van rijksbezuinigingen, hebben doorgaans tot gevolg dat ook gemeenten moeten bezuinigen. De gemeentelijke exploitatie-uitgaven bedragen in totaal afgerond 37,8 miljoen per jaar. Voor de specificatie wordt verwezen naar hoofdstuk 7, de financiële begroting Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 6

7 3.2. Aard programmabegroting 2014 Evenals voorgaande jaren bestaat de gemeentebegroting 2014 uit een programmabegroting en productenraming met bijlagen. De programmabegroting is de begroting voor de raad ter ondersteuning van de kaderstellende en controlerende functie. De aandacht in de programmabegroting is vooral gericht op een drietal W- vragen: Wat willen we bereiken? Wat gaan we daarvoor doen? Wat gaat het kosten? In het onderdeel Wat willen we bereiken is voor elk van de programma s de vaste tekst opgenomen zoals deze in het coalitieakkoord is verwoord. Dat wil zeggen dat per programma eerst de doelstelling van het desbetreffende programma wordt weergegeven. Wanneer de doelstelling duidelijk geformuleerd is, worden per programma de hoofdlijnen van beleid en de beleidsaccenten uit het coalitieakkoord beschreven. Hierbij wordt ingegaan op de te bereiken doelen van de verschillende beleidsthema's. Deze teksten zijn in principe vaststaande teksten die parallel lopen met de duur van het coalitieakkoord. Aangezien deze teksten dus min of meer een statisch karakter hebben, kan het voorkomen dat er zich sinds het begin van het coalitieakkoord bepaalde ontwikkelingen hebben voorgedaan welke impact hebben op de vraag Wat willen we bereiken en daarmee samenhangend op het te ontwikkelen/uit te voeren beleid. Mocht hiervan sprake zijn dan zijn deze ontwikkelingen als laatste vermeld bij de beantwoording van de 1 e W-vraag Wat willen we bereiken (is voorzien van een kader). Bij de beantwoording van de 2 e W-vraag Wat gaan we daarvoor doen? wordt aangegeven welke activiteiten moeten worden uitgevoerd om de gestelde doelen van de 1 e W-vraag te bereiken. Bij de beantwoording van de 1 e W-vraag wordt dus aangegeven wat we willen bereiken gedurende het coalitieakkoord. Als we weten wat we willen bereiken kan bij de beantwoording van deze vraag voor de programmabegroting 2014 worden aangegeven wat we in de jaarschijf 2014 moeten gaan doen om deze gestelde doelen te realiseren. Wanneer bekend is wat er gedaan moet worden voor 2014 kan de 3 e W-vraag: Wat gaat dat kosten? beantwoord worden. Met andere woorden moet er worden aangegeven welk budget is er voor 2014 benodigd is om de gewenste doelen van het betreffende programma te bereiken. Bij de beantwoording van de laatste twee W-vragen is rekening gehouden met de in 2010 in gang gezette bezuinigingen. Naast de programmabegroting kennen we de productenraming. De productenraming is een document voor het college dat de uitvoerende functie van het college ondersteunt. In de productenraming is de uitwerking van de programma s vertaald in concrete activiteiten. Zowel inhoudelijk als financieel wordt in de programmabegroting 2014 aansluiting gezocht bij het meerjarenperspectief Meest belangrijk inhoudelijk uitgangspunt is dat we de meerjarenbegroting steeds meer gaan benutten als instrument voor beleidsplanning op langere termijn. De meerjarenbegroting moet een helder beeld schetsen van het financieel perspectief van de komende jaren en daarmee aangeven of er bij ongewijzigd beleid voldoende budgettaire ruimte beschikbaar is voor nieuw beleid. Daarnaast is bij het opstellen van de begroting 2014 uitdrukkelijk uitgegaan van een duurzaam, solide en verantwoord financieel beleid. Zo zijn structurele uitgaven zoveel mogelijk voorzien van structurele dekking. Voorbeeld hiervan is het in gang gezette elimineren van de jaarlijkse onttrekkingen aan het Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 7

8 grondbedrijf ten gunste van verschillende structurele uitgaven en de sinds 2011 stop gezette structurele beschikking (1/30 deel) van de algemene reserve ten gunste van de exploitatie Inhoud programmabegroting 2014 De begroting 2014 is in eerste instantie gebaseerd op bestaand beleid. Dat wil zeggen doortrekken van bestaande structurele ramingen rekening houdend met een indexering van de uitgaven en de inkomsten. Daarnaast hebben wij een aantal specifieke onderwerpen in beeld gebracht waaraan risico s zijn verbonden en waarvan wij vinden dat deze een plek moeten krijgen in de (meerjaren)begroting. Deze onderwerpen/risico s worden benoemd omdat ze veelal een gevolg van (gewijzigde) regelgeving van het rijk. De hiervoor genoemde mutaties en risico s worden in hoofdstuk 5 van de programmabegroting uitvoerig toegelicht en de financiële gevolgen daarvan verwerkt in de meerjarenbegroting. Na deze mutaties ontstaat een herzien meerjarig saldo dat volledig gebaseerd is op het uitvoeren van bestaand beleid. Met het saldo uit de kadernota 2013 als basis, vormen al deze mutaties samen met de mutaties van het structurele nieuwe beleid het herzien meerjarig saldo. Schematisch ziet de opbouw er als volgt uit: Overzicht verloop meerjarig saldo Herzien meerjarig saldo na kadernota 2013 Mutaties begroting 2014 Herzien meerjarig saldo incl. alle mutaties bestaand beleid Structureel nieuw beleid 2014 Herzien meerjarig saldo incl. alle mutaties Reeds m.i.v is gekozen voor een nieuwe opzet met 7 programma s en géén kernprogramma s meer. Uitgangspunt hierbij is geweest dat een programma een samenhangend geheel van activiteiten moet zijn en dat het aantal programma s beperkt moet zijn. Dit vooral om de gemeenteraad een goed overzicht te kunnen geven waardoor de raadsleden beter in staat zijn hun kaderstellende rol te vervullen. Te veel programma s en te veel detail maakt dat het inzicht, benodigd voor die kaderstellende rol, wordt vertroebeld. Het kernprogramma Dienstverlening is nu ondergebracht bij het programma Burger, Bestuur en Bedrijfsvoering. Het kernprogramma Landelijk Gebied is met ingang van de begroting 2011 als paragraaf weergegeven, naast de bestaande 7 verplichte paragrafen Opbouw programmabegroting 2014 De opbouw van de programmabegroting 2014 is als volgt: Hoofdstuk 4 Van meerjarenperspectief naar programmabegroting ; het begrotingssaldo 2014, de financiële positie, noodzakelijk nieuw beleid/nieuwe investeringen en het vervolgtraject. Hoofdstuk 5 Het programmaplan voor het jaar Hoofdstuk 5.7 Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien. Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 8

9 Hoofdstuk 6 Paragrafen die een dwarsdoorsnede van de begroting weergeven. De onderwerpen zijn lokale heffingen, weerstandsvermogen, onderhoud kapitaalgoederen, financiering, bedrijfsvoering, verbonden partijen, grondbeleid en de Agenda Landelijk Gebied. Nieuw met ingang van 2013 is de (niet verplichte) paragraaf demografische ontwikkelingen. Hoofdstuk 7 Financiële begroting; de baten en lasten per programma, de resultaatbepaling en bestemming. Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 9

10 4. Van meerjarenperspectief naar programmabegroting Inleiding en opbouw van dit hoofdstuk Begroten is vooruitzien. Met het inzicht van vandaag worden verwachtingen uitgesproken voor de praktijk van morgen. Wat willen we bereiken, wat gaan we daarvoor doen en wat gaat het kosten. De theorie van de beleidsmaker klinkt logisch en eenvoudig. De praktijk van de bestuurder is minder eenvoudig. Dat geldt ook voor het bestuur van de gemeente Tubbergen. De wereld waarin de gemeente Tubbergen zich beweegt, beweegt ook letterlijk en voortdurend. Kijk maar naar het coalitieakkoord Nieuw Evenwicht; Samen aanzet, welke centraal staat in de programmabegroting In deze programmabegroting zijn de inkomsten en uitgaven gebaseerd op de werkelijke realisatie in 2012 en de ervaringen en feiten opgedaan in het thans lopende boekjaar Daarnaast is er zoveel mogelijk rekening gehouden met de bekende ontwikkelingen op het gebied van decentralisaties en landelijke bezuinigingen. Uitgaande van deze basis laat de programmabegroting 2014 een realistisch beeld zien welke leidt tot een sluitend meerjarenperspectief. Dit meerjarenperspectief heeft de informatie uit de meicirculaire 2013 als basis. Dat wil zeggen dat de actuele ramingen van de algemene uitkering, de tot dan toe bekende rijksbezuinigingen en informatie met betrekking tot de decentralisaties verwerkt zijn. Het centrale uitgangspunt voor deze programmabegroting 2014 is het geschetste meerjarige saldoverloop uit de kadernota Inclusief de door uw raad op 3 juni aangenomen motie inzake handhaving carbid ziet dit er als volgt uit: Overzicht verloop meerjarig saldo (* 1.000) Herzien meerjarig saldo na kadernota Opbouw hoofdstuk 4 Om een gestructureerd beeld te geven van de opbouw en het verloop van het meerjarige saldo wordt onderstaande opzet gevolgd. Overzicht verloop meerjarig saldo Herzien meerjarig saldo na kadernota 2013 Mutaties begroting 2014 Herzien meerjarig saldo incl. alle mutaties bestaand beleid Structureel nieuw beleid 2014 Herzien meerjarig saldo incl. alle mutaties In paragraaf 2 wordt het beeld geschetst van het ontstaan van het begrotingssaldo en de aansluiting daarvan met het meerjarenperspectief Ook worden de mutaties, betrekking hebbend op de uitvoering van het bestaande beleid of reeds eerdere besluitvorming, in deze paragraaf behandeld. De financiële positie en de stand van zaken met betrekking tot de reserves wordt beschreven in paragraaf 3. Paragraaf 4 laat het noodzakelijke nieuwe beleid/investeringen 2014 aan bod komen. Het herzien meerjarig saldo na de kadernota 2013, de mutaties begroting 2014 op basis van bestaand beleid en de mutaties van het structureel nieuwe beleid vormen samen het herzien meerjarige saldo. De weergave hiervan volgt in paragraaf 5. Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 10

11 4.2. Het begrotingssaldo 2014 inclusief mutaties Inleiding In de kadernota 2013, bladzijde 77, kwamen wij uit op een voordelig begrotingssaldo van voor In dit voordelige saldo is rekening gehouden met: - de meerjarige financiële besluiten uit de kadernota 2013; - de meerjarig oplopende ombuigingen en heroverwegingen voortvloeiend uit de besluiten van 16 februari 2010, 11 november 2010, 27 juni 2011, 7 november 2011 en 25 juni 2012; - de verwerking van de twee aangenomen moties op de beleidsvelden Sport en Kunst & Cultuur op 11 november 2010 inhoudende minder vergaande bezuinigingen; - de lasten van de investeringslijst voorgaande jaren; - de informatie tot en met de meicirculaire 2013 van het Gemeentefonds inzake de algemene uitkering op basis van lopende prijzen; Het centrale uitgangspunt voor deze programmabegroting 2014 is het geschetste meerjarige saldoverloop uit de kadernota 2013 en ziet er als volgt uit: Overzicht verloop meerjarig saldo (* 1.000) Herzien meerjarig saldo na kadernota Na verwerking van alle mutaties op basis van bestaand beleid ontstaat er een nieuw begrotingssaldo: Overzicht verloop meerjarig saldo (* 1.000) Herzien meerjarig saldo incl. alle mutaties o.b.v. bestaand beleid Om te kunnen bepalen welke mutaties en in welke omvang er in de tussentijd van kadernota 2013 en heden geweest zijn, moet het vergelijk gemaakt worden met de kadernota Dit is immers het laatste document waarover een besluit is genomen. Overzicht verloop meerjarig saldo (* 1.000) Herzien meerjarig saldo na kadernota Mutaties begroting Herzien meerjarig saldo incl. alle mutaties o.b.v. bestaand beleid Hieruit blijkt dat het doorvoeren van bestaand beleid vanaf het moment van de kadernota 2013 tot aan heden toch mutaties in het saldo teweeg brengen. Dit is ook te verklaren, omdat er op allerlei gebied meer- of minderkosten kunnen ontstaan. Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 11

12 Onderstaand overzicht geeft een verklaring van de diverse mutaties. + = voordeel; -/- =nadeel Nr. Mutaties (+ = voordeel en -/- = nadeel) (* 1.000) Hogere belastingopbrengsten inzake de OZB Hogere gemeentelijke bijdragen inzake verbonden partijen Salariskosten gemeentelijk personeel Stelposten Participatiebudget Totaal technische verschillen (rente, kapitaallasten, voorzieningen) Terugdraaien mutatie kadernota 2013 inz. onttrekking algemene reserve Algemene Uitkering volgens meicirculaire Algemene Uitkering volgens septembercirculaire Toevoeging/onttrekking egalisatiereserve Algemene Uitkering WWB Afbouwen lasten reserve Grondexploitatie in 3 jaar Bijramen eigen bijdrage Wmo Aframen budget Wmo woonvoorzieningen Aanscherping landelijke eisen vergunningverlening handhaving Gevolgen pensioenakkoord ABP Loonruimte 1% Verhoging taakstelling Noaberkracht van 2,3 naar 2,5 miljoen m.i.v Ingroei taakstelling Noaberkracht n.a.v. meicirculaire Totaal mutaties Verklaring mutaties 1. Hogere belastingopbrengsten inzake de OZB Er heeft een onderzoek plaatsgevonden naar het gebruik van gronden die niet in de WOZ-waarden zijn meegenomen. Door verandering van gebruik zijn een groot aantal percelen grond nu in de WOZ en daarmee ook in de OZB meegenomen. 2. Hogere gemeentelijke bijdrage inzake verbonden partijen Een verbonden partij is een organisatie waarin de gemeente zowel een bestuurlijk als financieel belang heeft. Jaarlijks is de gemeente Tubbergen een gemeentelijke bijdrage verschuldigd aan de gemeenschappelijke regelingen van de Regio Twente (RT), de Veiligheidsregio Twente (VRT) en Soweco. Voor alle drie genoemde gemeenschappelijke regelingen zal de bijdrage in 2014 stijgen. Inzake Soweco dient er extra bijgedragen te worden vanaf De RT en VRT zorgen per saldo voor een hogere gemeentelijke bijdrage van Salariskosten gemeentelijk personeel Sinds de ambtelijke samenwerking per 1 april 2013 zijn bijna alle medewerkers ondergebracht bij het Openbaar lichaam Noaberkracht Dinkelland Tubbergen. Zo ook de hiermee samenhangende salariskosten. De gemeente Tubbergen heeft echter nog een klein deel aan budget voor salariskosten en wel voor de griffie, het College van B&W en de raads- en commissieleden. Daarnaast moet de gemeente nog zorg dragen voor de betaling van pensioenen en wachtgelden. Begin 2012 is er vanuit de landelijke politiek een voorstel geweest om de politieke ambtsdragers (raadsleden en wethouders) met 25% te verminderen. Hierop zijn de gemeentelijke budgetten destijds aangepast. Dit voorstel bracht landelijk felle kritiek teweeg met als uiteindelijk resultaat dat het voorstel werd teruggedraaid. Hieruit vloeit voort dat ook de gemeentelijke budgetten voor de salarissen weer naar het oude oorspronkelijke niveau moeten worden teruggebracht. Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 12

13 4. Stelposten als totaal De gemeente Tubbergen heeft onder andere stelposten benoemd voor onvoorzien (incidenteel en structureel), taakmutaties vanuit de algemene uitkering, areaalaanpassingen, lasten investeringen vorig dienstjaar, nieuw beleid, etc. Met ingang van 2014 zijn de stelposten voor onvoorzien structureel en areaalaanpassingen geschrapt. Daarnaast is de stelpost voor nieuwe beleid structureel met ingang van 2015 geschrapt. Voor 2014 is deze nog wel ingevuld (zie hoofdstuk 4.4). 5. Participatiebudget Het ministerie van SZW heeft eind september 2013 de definitieve budgetten 2013 bekend gemaakt. Deze rijksvergoeding is ook als uitgave geraamd, dus per saldo verloopt het geheel budgettair neutraal. In de begroting 2013 is de rijksvergoeding dubbel bijgesteld; één keer in verband met de rijksbezuinigingen op het participatiebudget en één keer naar aanleiding van de beschikking Bij de 2 e berap is de aanpassing naar werkelijke cijfers gedaan. Dit is voor 2014 en verder ook structureel doorgevoerd. 6. Totaal technische verschillen (rente, kapitaallasten, voorzieningen) Dit is een resultante van de overige voordelige en nadelige verschillen in de begroting 2014 ten opzichte van de kadernota Voorbeelden zijn: - Het voordeel op de kostenplaats kapitaallasten is voornamelijk toe te schrijven aan de hogere doorberekende omslagrente over de investeringen. Dit voordeel van de te hoge doorberekening via de omslagrente komt tot uitdrukking op het product saldi kostenplaatsen. Meerjarig slaat dit voordeel om doordat de meerjarige afschrijvingen vanuit de staat van vaste activa dalende zijn. - Rente: in de praktijk is gebleken dat er rentebaten ontstaan doordat de exploitatieuitgaven plaatsvinden nadat gemiddeld genomen de inkomsten reeds enige tijd zijn ontvangen. Door in het verleden uitstekend behaalde resultaten van het grondbedrijf en de opbrengsten uit verkoop van deelnemingen kent de gemeente Tubbergen een overschot aan liquide middelen. Dit overschot is uitgezet bij een aantal binnenlandse banken. De rente-opbrengsten van deze uitzettingen zijn als opbrengsten op de begroting verantwoord. Sinds enige tijd zijn de tarieven behoorlijk laag. Hiermee is ook rekening gehouden. Echter de rente-inkomst blijkt lager te zijn dan oorspronkelijk is ingeschat. - Laatste jaarschijf (2017) meerjarenbegroting aanpassen aan actuele dotaties groot onderhoud gemeentelijke gebouwen. Deze dotatie heeft een jaarlijks oplopend karakter. 7. Terugdraaien mutatie kadernota 2013 inzake onttrekking algemene reserve Ten tijde van de kadernota 2013 was 2015 de enige jaarschijf die zou sluiten met een negatief eindsaldo. De jaren 2014, 2016 en 2017 eindigden positief in juni Omdat het een incidentele jaarschijf met een negatief saldo betrof, werden, op grond van de destijds aanwezige informatie, géén aanvullende bezuinigingen overwogen. Daarentegen is in de kadernota 2013 besloten een éénmalige onttrekking in 2015 uit deze algemene reserve te doen en deze gelden ten gunste te brengen van de algemene middelen. Inmiddels zijn we enkele maanden verder en laat actuele informatie zien dat het meerjarenperspectief voor de begroting 2014 in eerste instantie niet sluitend zal zijn. Bij de integrale afweging om te komen tot een sluitende begroting achten wij het in het kader van een solide financieel beleid reëel om de Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 13

14 onttrekking van uit de algemene reserve hierbij alsnog opnieuw te betrekken. Daarom stellen wij voor om de bij de kadernota 2013 gedane onttrekking van op dit moment ongedaan te maken en het bedrag terug te storten in de algemene reserve. 8. Algemene Uitkering volgens meicirculaire 2013 De meicirculaire 2013 vormt de basis voor de begroting In grote lijn is de uitkomst van deze circulaire als volgt: (* 1.000) Netto budgettair effect Voor een gedetailleerde weergave van de effecten van de meicirculaire 2013 wordt verwezen naar het programma algemene dekkingsmiddelen van deze begroting. 9. Algemene Uitkering volgens septembercirculaire 2013 De uitkomsten van de septembercirculaire ten opzicht van de meicirculaire zijn als volgt: (* 1.000) Totaal verschil mei- en septembercirculaire 2013 De negatieve effecten van de septembercirculaire 2013 voor de jaren 2014 en 2015 worden in zijn geheel te verwerkt in het meerjarenperspectief. Dat wil zeggen en worden als verlaging van de algemene uitkering geraamd. Voor de jaren na 2015 wordt maximaal per jaar als verlaging van de algemene uitkering geraamd. Het meerdere in 2016 van negatief ( / ) en in 2017 van negatief ( / ) wordt niet verwerkt in het begrotingssaldo. Voor een gedetailleerde weergave van de effecten van de september circulaire 2013 wordt verwezen naar het programma algemene dekkingsmiddelen van deze begroting. 10. Toevoeging/ontrekking egalisatiereserve Algemene Uitkering Bij de kadernota 2013 is deze reserve ingesteld. Het beginsaldo is nog 0. Op basis van de effecten van de meicirculaire 2013 wordt in toegevoegd aan deze reserve. In 2015 wordt onttrokken en in 2016 en 2017 wordt ieder jaar onttrokken. Het is algemeen bekend dat de inkomsten uit de algemene uitkering een grillig verloop kunnen hebben. Om dit verloop te stabiliseren en een bestendige gedragslijn in de begroting te verwerken is deze egalisatiereserve ingesteld. 11. WWB Door het inwerking treden van de WWB is het financiële risico toegenomen. Hiervoor is destijds de bestemmingreserve WWB inkomensdeel ingesteld. Uitgangspunt hierbij was dat deze reserve een minimale omvang van had om toekomstige tegenvallers op te vangen. Jaarlijks werd het gemeentelijk aandeel van gedekt uit deze reserve. Om te streven naar een solide opgebouwde begroting en het feit dat jaarlijkse beschikkingen over de reserve ter afdekking van structurele lasten volgens het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) niet zijn toegestaan, is deze uitname verwerkt binnen de daarvoor bestemde activiteiten en niet meer via de reserve. Op basis van de informatie via gemeenteloket SZW zijn de meest actuele cijfers verwerkt, hetgeen betekent dat het gemeentelijk aandeel (het bedrag dat de gemeente zelf moet bijdragen aan de WWB) van ook geraamd moet worden. Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 14

15 12. Afbouwen lasten reserve Grondexploitatie in 3 jaar Wat voor de reserve WWB/BBZ-werkdeel geldt, geldt in principe ook voor de reserve grondexploitatie. Jaarlijks worden kosten voor planschades en rentelast verspreide gronden ad ten laste van de reserve grondexploitatie gebracht. Om te streven naar een solide opgebouwde begroting en het feit dat jaarlijkse beschikkingen over de reserve ter afdekking van structurele lasten volgens het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) niet zijn toegestaan, worden deze uitnames afgebouwd. In de begroting 2014 is er voor gekozen om de structurele inzet van de reserve in 2 jaar af te bouwen. Voor 2014 wordt nog beschikt over de reserve en in 2015 nog een beschikking van Bijramen eigen bijdrage Wmo Burgers die een beroep doen op de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) betalen een eigen bijdrage voor hulpmiddelen en voorzieningen zoals een scootmobiel, huishoudelijke hulp of een woningaanpassing. Het Centraal Administratie Kantoor (CAK) stelt de hoogte van deze eigen bijdrage vast en int deze namens de gemeente. Uit ervaringscijfers is gebleken dat de werkelijke inkomsten via het CAK hoger zijn dan dat er in de gemeentelijke begroting geraamd is. Derhalve kan de raming structureel naar boven bijgesteld worden met Aframen budget Wmo woonvoorzieningen Gebleken is dat het budget voor woonvoorzieningen in het kader van de Wmo met naar beneden bijgesteld kan worden. 15. Aanscherping landelijke eisen vergunningverlening handhaving In 2014 zullen alle basistaken plus (milieu) worden uitgevoerd onder de vlag van de Regionale Uitvoeringsdienst (RUD). Om minimaal aan de landelijke kwaliteitscriteria te kunnen voldoen is het noodzakelijk dat er personeel met de juiste kwalificatie en voldoende vlieguren beschikbaar is/komt. Om de taken op een minimaal kwaliteitsniveau, waarbij de veiligheid gewaarborgd blijft, uit te kunnen voeren is een extra bedrag van nodig. Hierbij is al rekening gehouden met de specialistische taken die Noaberkracht zelf inbrengt en waarbij zij opbrengsten genereert. Totaal zal, na compensatie, voor uren een beroep moeten worden gedaan op de partners binnen de RUD. Het hiervoor benodigde bedrag van zal conform de gebruikelijke verdeelsleutel worden verdeeld voor de gemeenten Tubbergen ( ) en Dinkelland ( ). 16. Gevolgen pensioenakkoord ABP De grootste kostenpost van Noaberkracht zijn de salarissen van het personeel. De totale loonkosten bedragen ca. 20 miljoen. Bij de kadernota 2013 moest, vanwege de te lage dekkingsgraad van het pensioenfonds ABP, de pensioenpremie verhoogd worden van 24,1% naar 25,4%. Hiervan kwam 70% voor rekening van de werkgever. Omgerekend ging het om een bedrag van Dit veroorzaakte een verhoging van de jaarlijkse bijdragen van de gemeenten Tubbergen ( ) en Dinkelland ( ) aan Noaberkracht. Inmiddels heeft het ABP bekend gemaakt dat de pensioenpremie weer verlaagd kan worden. Met andere woorden kan de mutatie uit de kadernota 2013 weer teruggedraaid worden en kan de gemeente Tubbergen een verlaging van de bijdrage aan Noaberkracht van inboeken. 17. Loonruimte 1% De vakbonden en werkgevers hebben een onderhandelaarsakkoord bereikt over de pensioenregeling ABP Deze afspraken gaan niet over verhoging van het brutosalaris, maar over de verlaging van de premies die worden ingehouden op het salaris. Deze keer gaan de premies omlaag, waardoor het gemeentepersoneel netto meer salaris overhoudt. In de afgelopen jaren gingen de premies omhoog, waardoor men minder overhield. Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 15

16 In de begroting van Noaberkracht is een structurele stelpost looncompensatie opgenomen ter grootte van 1% van de loonsom. Deze stelpost zal voor 2013 niet worden aangesproken. Dit is nog wel afhankelijk van de definitieve CAO-uitkomsten. Deze loonruimte van 1% kan terug gegeven worden aan de beide gemeenten. Tubbergen krijgt hierdoor terug via Noaberkracht. Voor de jaren 2014 en verder wordt nog steeds rekening gehouden met een looncompensatie van 1%. 18. Verhoging taakstelling Noaberkracht van 2,3 naar 2,5 miljoen m.i.v De ambtelijke organisaties van Tubbergen en Dinkelland zijn per 1 april 2013 samengevoegd in Noaberkracht. Bij deze ambtelijke samenwerking is uitgesproken dat op termijn een besparing van in totaal 2,3 miljoen haalbaar is door efficiënter te gaan werken dan de twee ambtelijke organisaties van Tubbergen en Dinkelland afzonderlijk. De ambtelijke samenwerking is nu sinds enkele maanden een feit en de invulling van de samenwerking wordt met enige voortvarendheid opgepakt. Hierdoor achten wij de nieuwe ambtelijke organisatie in staat om in de komende jaren structureel nog eens extra te kunnen besparen op de bedrijfsvoering. Dat wil zeggen dat de taakstelling van 2,3 miljoen naar in totaal 2,5 miljoen wordt verhoogd. Deze aanvullende besparing achten wij aannemelijk met ingang van 2017 en zal voor de gemeente Tubbergen betekenen. 19. Ingroei taakstelling Noaberkracht n.a.v. meicirculaire 2013 Het overbrengen van een groot aantal taken van het Rijk naar gemeenten maakt meer maatwerk mogelijk en vergroot de betrokkenheid van de burgers. Gemeenten kunnen de uitvoering van de taken beter op elkaar afstemmen en zo meer doen voor minder geld. Hiertoe biedt het Rijk de gemeenten meer beleidsvrijheid. Een grote decentralisatie van taken en bevoegdheden vergt in de visie van het Rijk, medeoverheden die op passende schaal zijn georganiseerd. Daartoe wordt een vergezicht geïntroduceerd van uitsluitend gemeenten in Dit eindperspectief voor gemeenten leidt tot besparingen die ontstaan door schaalvoordelen, verminderen van toezicht, vereenvoudiging van regelgeving en minder dubbeling van taken. De gefaseerd oplopende besparing tot landelijk 180 miljoen in 2017 gaat uit van een daling van het aantal gemeenteambtenaren doordat gemeenten groter worden of met elkaar gaan samenwerken. Vooruitlopend op deze ontwikkeling heeft het Rijk nu al deze besparing als efficiency korting verwerkt in de meicirculaire Deze informatie betekent dat ook Tubbergen en Dinkelland hierop moeten anticiperen middels ingroei van de taakstelling van Noaberkracht. Voor de jaren 2015 tot en met 2017 zal dit een verhoging van de ambtelijke taakstelling betekenen. Onderstaand besluit tot het verwerken van alle mutaties op basis van bestaand beleid leidt tot het volgende herzien meerjarig saldo: Overzicht verloop meerjarig saldo (* 1.000) Herzien meerjarig saldo na kadernota Mutaties begroting Herzien meerjarig saldo incl. alle mutaties o.b.v. bestaand beleid Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 16

17 4.3. Financiële positie / stand van zaken reserves In de kadernota 2013 is een overzicht van de stand van zaken over de reserves en voorzieningen weergegeven per juni Voor het opstellen van de begroting 2014 wordt opnieuw een doorkijk gemaakt om zodoende een actueel beeld te schetsen. Stand van zaken reserves Bij de bovengenoemde actualisatie van de nota Reserves en Voorzieningen 2011 is besloten om de hieronder genoemde reserves in volgorde van belangrijkheid op het gewenste niveau te brengen alvorens incidentele middelen als vrij besteedbaar aan te merken of in bestemmingsreserve(s) onder te brengen. 1. Algemene reserve minimale omvang 3 miljoen; 2. Algemene reserve grondbedrijf minimale omvang 2,75 miljoen; 3. Reserve inkomensdeel WWB minimale omvang 0,75 miljoen; 4. Reserve incidenteel beschikbaar algemene middelen. Voor alle vier bovengenoemde reserves wordt een doorkijk gegeven van de stand van zaken per ultimo Daarnaast worden enkele reserves toegelicht waarin nieuwe mutaties plaatsvinden. Algemene reserve Afgesproken is dat de Algemene reserve een minimum omvang van 3 miljoen dient te hebben. Op 2 juli 2012 is door uw raad besloten om in het kader van de ambtelijke samenwerking met Dinkelland een Reserve desintegratie- en frictiekosten van te vormen met als voeding de Algemene reserve. De gemeente Dinkelland heeft hetzelfde besluit genomen. Dit bedrag moet vervolgens door de nieuwe ambtelijke organisatie weer worden terugverdiend. Hiervoor geldt een termijn van maximaal 5 jaren als terugverdienperiode. Bij realisatie van de besparing moet uiterlijk in 2017 de 1 miljoen (Tubbergen en Dinkelland ) weer worden teruggestort. Bij de bepaling van de omvang van de Algemene reserve moet dus vanaf 1 januari 2013 de Reserve desintegratie- en frictiekosten, althans de verplichting tot terugbetaling van de meegenomen worden. De verwachte stand van de Algemene reserve per 31 december 2014 bedraagt op begrotingsbasis circa en is inclusief de resultaatverdeling van de jaarrekening 2012 en de vrijval van de reserve waardevast houden van reserves. De verwachte stand van de Reserve desintegratie- en frictiekosten zal per 31 december 2017 (na terug storting door G.R. Noaberkracht) bedragen. Deze beide bedragen bij elkaar opgeteld zorgt per 31 december 2017 voor een omvang van circa en ligt boven de minimale norm van 3 miljoen. Algemene reserve grondbedrijf De reserve grondexploitatie zal naar verwachting per ultimo ,5 miljoen bedragen. In overeenstemming met de nota reserves en voorzieningen dient deze reserve een minimale buffer te hebben van 3,4 miljoen. Hiervan is een bedrag van 2,6 miljoen bedoeld als buffer voor mogelijke tekorten c.q. verliezen op de grondexploitatie en 0,8 miljoen voor dekking mogelijke planschade. De minimale buffer van de reserve grondexploitatie zal naar verwachting eind 2013 een relatief overschot vertonen van ca. 0,1 miljoen. In de begroting 2014 is er voor gekozen om de gedeeltelijke structurele inzet van voor planschades en rentelasten uit deze de reserve in 3 jaar af te bouwen. Voor 2014 wordt nog beschikt over de reserve en aflopend in Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 17

18 Reserve inkomensdeel Wet Werk en Bijstand (WWB)/crisismaatregelen Door het inwerking treden van de WWB is het financiële risico toegenomen. Hiervoor is destijds de bestemmingreserve WWB inkomensdeel ingesteld. Uitgangspunt hierbij was dat deze reserve een minimale omvang van had om toekomstige tegenvallers op te vangen. Jaarlijks werd het gemeentelijk aandeel gedekt uit deze reserve. Om te streven naar een solide opgebouwde begroting én het feit dat jaarlijkse beschikkingen over de reserve ter afdekking van structurele lasten volgens het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) niet zijn toegestaan, zijn de budgetten verwerkt binnen de gemeentelijke exploitatie. Hierdoor worden er geen structurele beschikkingen uit deze reserve meer gedaan en is de noodzaak voor het aanhouden van de minimum omvang verdwenen. Echter momenteel zitten we nog midden in de crisis. Zoals gezegd heeft dit niet alleen gevolgen voor de algemene uitkering uit het gemeentefonds, maar treft dit ook rechtstreeks gemeentelijke inkomsten en uitgaven. Het college stelt dan ook voor om in 2014 ( ), 2015 ( ) en 2016 ( ) extra geld te reserveren voor tegenvallers in bijvoorbeeld legesopbrengsten bouwvergunningen en uitkeringen WWB. Hiervoor kan de reserve WWB veranderen van naam in reserve WWB inkomensdeel/crisismaatregelen, omdat deze reserve dan breder inzetbaar is dan alleen voor tegenvallers vanuit de WWB. Het meerdere ad van deze oorspronkelijke reserve kan overgeheveld worden naar de reserve incidenteel beschikbare algemene middelen. Reserve incidenteel beschikbare algemene middelen De stand van de reserve incidenteel beschikbaar algemene middelen bedraagt op begrotingsbasis ultimo 2014 circa Reserve bevordering( jeugd)werkgelegenheid.en tegen gaan (jeugd)werkloosheid De stand van de reserve bevorderen (jeugd)werkgelegenheid en tegen gaan (jeugd)werkloosheid bedraagt op begrotingsbasis ultimo 2014 circa Hierbij is rekening gehouden met het beschikbaar stellen van incidentele gelden voor tegengaan jeugdwerkloosheid, bestrijding werkloosheid ex W.I.W. ers en oudere werknemers (45 57 jaar). Deze gemeentelijke middelen kunnen in combinatie met mogelijke toekomstige rijksmiddelen ingezet worden ter bestrijding van de (jeugd)werkloosheid. Egalisatiereserve Algemene Uitkering Bij kadernota 2013 is besloten om een egalisatiereserve algemene uitkering in te stellen om ongelijke ontwikkelingen van de algemene uitkering in bepaalde jaren op te vangen. De ramingen van de algemene uitkering gemeentefonds voor de begroting 2014 zijn gebaseerd op de mei circulaire Egalisatie reserve algemene uitkering Stand per 1-1 (in duizendtallen) Dotatie aan egalisatie reserve algemene uitkering Onttrekking aan egalisatie res. algemene uitkering Stand per Reserve waardevast houden van de reserves Saldo van van deze reserve wordt overgeheveld naar de algemene reserve. De reden hiervan is dat er in de begroting 2014 en volgende jaren geen indexatie plaatsvindt. Hiermee is het niet nodig deze reserve in stand te houden. Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 18

19 Reserve Vitalisering Landelijk Gebied (VLG) Deze reserve kent een stand van 1,5 miljoen. Het VLG heeft een looptijd van De eindafrekening inzake VLG moet nog plaatsvinden in de eerste helft van Met inachtneming van deze eindafrekening wordt een positieve eindstand verwacht. Het college zal, na definitieve afwikkeling van het gehele VLG, richting uw raad met voorstellen voor heroverwegingen van deze reserve komen. Reserves en voorzieningen groot onderhoud Reserve groot onderhoud gemeentelijke gebouwen Deze reserve wordt jaarlijks gevoed met dotaties voor de verschillende gemeentelijke gebouwen (gemeentehuis, gemeentewerf, overdekt zwembad, sporthal Tubbergen en t Netwerk). In de reserve wordt eveneens rekening gehouden met de jaarlijkse beschikkingen voor groot onderhoud. Jaarlijks wordt bekeken welke groot onderhoudswerkzaamheden noodzakelijk zijn, hiervoor zullen wij in de loop van 2014 met een voorstel komen. In 2014 wordt een aanbestedingstraject opgestart. De aanbestedingsopdracht vindt gezamenlijk voor Tubbergen en Dinkelland plaats met als uitgangspunt het hanteren van een identieke systematiek. De uitvoering blijft des gemeentes. Voorziening groot onderhoud schoolgebouwen De voorziening wordt jaarlijks gevoed met dotaties welke zijn gebaseerd op het Meerjaren onderhoudsplan (MJOP). Op basis van dit plan wordt jaarlijks door het college bepaald welke groot onderhoudswerkzaamheden noodzakelijk zijn en uitgevoerd worden. Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 19

20 4.4. Noodzakelijk nieuw beleid/nieuwe investeringen 2014 Als onderdeel van de kadernota 2011 is besloten om jaarlijks structureel vrij te maken voor nieuw beleid/nieuwe investeringen vanaf Dit bedrag is reeds als last in het meerjarig saldo van de kadernota 2011 verwerkt. Verder worden in deze paragraaf nog aanvullend nieuw beleid aangedragen, waarvan voorgesteld wordt om de dekking uit een reeds bestaande bestemmingsreserve te laten plaatsvinden. Deze reserves zijn immers gevormd voor deze aangedragen voorstellen en dienen ter goedkeuring aan uw raad te worden voorgelegd. Nieuw beleid Het noodzakelijk nieuw beleid voor 2014 kan gesplitst worden in nieuw beleid met incidentele lasten en nieuw beleid met structurele lasten. Incidenteel wil zeggen alleen lasten in het jaar 2014 en structureel betekent meerjarig met ingang van Voorgesteld wordt om onderstaand incidenteel nieuw beleid met een totaalbedrag van te honoreren in Dekking wordt gevonden voor middels een onttrekking uit de reserve openbare ruimte en voor middels een onttrekking uit de algemene reserve. Incidenteel Nieuw beleid 2014 Bedrag Rode suggestiestroken Bruno van Ommenstraat Rode suggestiestroken Denekamperweg Rode suggestiestroken Oldenzaalseweg Opstellen beleid i.v.m. realiseren voorzieningen gehandicapten in openbare ruimte Uitvoeren infra-maatregelen i.v.m. voorzieningen gehandicapten in openbare ruimte Opstellen sociaal economische visie Tubbergen Opstellen bedrijventerreinvisie Tubbergen Inventarisatie noodzaak herstructurering bedrijventerrein Tubbergen Inventarisatie onwenselijke situatie buitengebied (bedrijventerreinen) Uitvoeringsprogramma maatregelen vanuit detailhandelsvisie GVP (gemeentelijk verkeersveiligheids plan) Totaal incidenteel nieuw beleid/nieuwe investeringen Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 20

21 Daarnaast hebben we structureel nieuw beleid met ingang van Voorgesteld wordt onderstaand structureel nieuw beleid met een totaalbedrag van te honoreren. Reeds bij de kadernota 2011 is hiervoor een bedrag van jaarlijks vrijgemaakt. Structureel Totale Jaarlast Nieuw beleid 2014 Investering 2014 Kwaliteitsteam kernen en landelijk gebied Nieuwe investeringen 2014 Kleine infrastructurele maatregelen UVP Aanleg basketbalveld in combinatie met verspringbak Canisius Aansluiting op de basisregistratie Ondergrond Vervangingsinvesteringen 2014 Vervanging openbare verlichting i.c.m. reconstructie Schaepmanstraat en Beatrixstraat Vervanging openbare verlichting i.c.m. reconstructie van Maasstraat e.o Groot onderhoud elementen i.c.m. rioolvervanging Schaepmanstraat en Beatrixstraat Uitvoeren verordening afkoppelen regenwater drukriolering GRP Vervangen pompgemaal Sportlaan - Meulenbelt Tubbergen GRP Renovatie drukriolering Poolsweg - Lutkeberg Geesteren GRP Renovatie drukriolering Kotkampsweg - Denekamperweg GRP Groot onderhoud elementen i.c.m. rioolvervanging van Maasstraat e.o Vervanging bruggen i.v.m. onvoldoende draagvlak Totaal structureel nieuw beleid/investeringen Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 21

22 4.5. Herzien meerjarig saldo De paragraaf 4.2 eindigde met het totaal herzien meerjarig saldo na alle mutaties op basis van bestaand. Paragraaf 4.4 geeft aan dat het incidenteel en structureel nieuw beleid gedekt wordt uit respectievelijk reserves en reeds bestaand budget. Samenvattend ziet dat er dus als volgt uit: Overzicht verloop meerjarig saldo (* 1.000) Herzien meerjarig saldo na kadernota 2013; paragraaf Mutaties begroting 2014; paragraaf Herzien meerjarig saldo incl. alle mutaties bestaand beleid; paragraaf Structureel nieuw beleid 2014; paragraaf 4.4 reeds dekking reeds dekking reeds dekking reeds dekking Herzien meerjarig saldo incl. alle mutaties ; paragraaf Het saldo voor de begroting 2014 inclusief meerjarenperspectief laten positieve saldo s zien. Met andere woorden is er sprake van een structureel sluitende begroting. Voorgesteld wordt het positieve saldo van de jaarschijf 2014 van toe te voegen aan de reserve incidentele beschikbare algemene middelen. Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 22

23 PROGRAMMA S Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 23

24 5. Programma s 5.1. Programma 1 Wonen en leefomgeving Wat willen we bereiken Doelstelling (uit coalitieakkoord ) Het doel van het programma Wonen en leefomgeving is de leefbaarheid in de gemeente Tubbergen op niveau te houden door middel van het creëren en in stand houden van een schoon, heel en veilig woon- en leefmilieu. Daar waar dat kan wordt de burger betrokken bij de inrichting en het beheer van de fysieke leefomgeving ter vergroting van de leefbaarheid in de kernen, om daarmee ook het verantwoordelijkheidsgevoel van de deelnemende organisaties te verhogen, de organisatie vraaggericht te laten werken en te komen tot een pro-actieve en integrale aanpak van de leefbaarheid. Bovendien is het doel van dit programma het bevorderen van een verkeersveilige en vlotte afwikkeling van alle verkeerssoorten door de gemeente om de veiligheid, leefbaarheid en bereikbaarheid te bevorderen, rekening houdend met de maatschappelijke wensen en (rand)voorwaarden. Hoofdlijnen van beleid (uit coalitieakkoord ) Openbaar vervoer Wij streven naar een verbetering van de mogelijkheden van het openbaar vervoer. Onze inzet is gericht op een rechtstreekse verbinding van de busverbinding van Tubbergen naar Hengelo. Wij zien de regiotaxi als een goede en aanvullende vorm van openbaar vervoer. Inzet van extra bussen in de winterperiode in de ochtend- en middagspits moet ongewenste en onveilige situaties in overvolle bussen voorkomen. De mogelijkheden voor het op een andere wijze inzetten van de buurtbusvoorziening zullen wij laten onderzoeken. Verkeersveiligheid De beleidsfocus richten wij de komende jaren vooral op verkeerseducatie en minder op infrastructurele maatregelen. Ondertussen zullen wij doorgaan met de inrichting volgens het principe van duurzaam veilig. Verblijfsgebieden zullen wij aantrekkelijker maken mede via maatregelen op het gebied van verkeersveiligheid. Goede verkeerscirculatie en het verkeersluw maken van winkelgebieden zijn hier concrete voorbeelden van. De verkeersveiligheid verbeteren wij onder andere door het nemen van snelheidsremmende maatregelen en het aanleggen van veilige fietsroutes. Ook zullen wij investeren in het aanbrengen van juiste wegmarkeringen. Landbouwverkeer Fleringen Wij streven naar het weren van het landbouwverkeer uit de kern Fleringen door dit landbouwverkeer of toe te laten op de gebiedsontsluitingsweg of te zoeken naar een andere oplossing in overleg met de provincie Overijssel. Breemorsweg De Breemorsweg zal in samenspraak met de dorpsraad verhard worden. Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 24

25 Beleidsaccenten voor de periode tot en met 2014 (uit coalitieakkoord ) Verbetering van de openbaar vervoersmogelijkheden: o realisatie van een snelle busverbinding van Tubbergen naar Hengelo; Verbeteren verkeersveiligheid door onder andere: o Continueren inrichten wegen conform het principe van duurzaam veilig ; o Goede verkeerscirculatie; o Investeren in snelheid remmende maatregelen; o Aanleggen van veilige fietsroutes; o Investeren in het aanbrengen van juiste wegmarkeringen; Verkeersluw maken van winkelgebieden; Weren van het landbouwverkeer uit de kern Fleringen; Verharden Breemorsweg in samenspraak met de dorpsraad. Ontwikkelingen sinds samenstelling coalitieakkoord : - Er zal weer een start gemaakt worden met het ontwikkelen van de rondweg Geesteren. Het College zal in de komende bestuurlijke gesprekken met het college van Gedeputeerde Staten hier aandacht voor vragen; - Het College gaat de haalbaarheid onderzoeken naar het aanleggen van een fietsvoorziening van het STEVO terrein naar de rotonde Vriezenveenseweg in Geesteren; - Verharden Breemorsweg in samenspraak met de dorpsraad; - In 2011 is op verzoek van de dorpsraad Fleringen de Breemorsweg voorzien van een betonverharding. Hierdoor is het mogelijk dat landbouwverkeer komende vanaf de Wieschertsweg niet meer door de kern van Fleringen hoeft te rijden. Wat hebben we tot nu toe bereikt uit het coalitieakkoord ? De stand van zaken met betrekking tot de hoofdlijnen van beleid uit het Coalitieakkoord is, voor wat betreft het taakveld Verkeer & Vervoer als volgt: 1. Openbaar Vervoer a. De realisatie van een rechtstreekse busverbinding van Tubbergen naar Hengelo. Eind 2013, met de start van het nieuwe vervoerscontract tussen Regio Twente en Synthus, gaat er een rechtstreekse busverbinding rijden tussen Tubbergen en Hengelo. De lijn rijdt via Weerselo en eindigt in Haaksbergen en ook bedrijventerrein Twentekanaal in Hengelo wordt daarmee ook rechtstreeks bereikbaar. b. In de winterperiode moeten extra bussen worden ingezet. De huidige vervoerder zet de gewenste extra bussen in. Met de komst van de nieuwe busverbinding wordt een en ander opnieuw bezien. Wellicht is de spreiding van het reizigersaanbod over de lijnen dan evenwichtiger zodat geen extra bussen nodig zijn. Na eind 2013 komt hierover zekerheid, als de dienstregeling van start gaat. 2. Verkeersveiligheid a. De focus richt zich op verkeerseducatie. Wij geven jaarlijks uitvoering aan het Programma Educatie & Communicatie, dat zich richt op alle verkeersdeelnemers, maar met de nadruk op scholieren (basisschool en vmbo). Binnen het programma wordt samengewerkt met Regio Twente, VVN, ROVO, ANWB en andere organisaties. Het is een continu proces. b. De gemeente gaat verder met de inrichting volgens het principe van Duurzaam Veilig. Nieuwe wegen worden ingericht volgens het DV-principe. Dat geldt zowel voor nieuwe wegen in bestemmingsplannen als voor wegen die opnieuw worden ingericht bij grootschalige reconstructies of bij groot onderhoud. Het is een continu proces. Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 25

26 c. Goede verkeerscirculatie en het verkeersluw maken van winkelgebieden. De verkeerscirculatie in kern Tubbergen is sterk verbeterd door het instellen van een parkeerbewegwijzering rond het centrum. Vooral weggebruikers die minder goed bekend zijn, kunnen nu sneller en veiliger (minder zoekverkeer) een parkeerplaats vinden. Dit onderdeel is gerealiseerd. De discussie en procedure rond de randwegstructuur van Geesteren wordt opnieuw gestart. In dat kader is de verkeerscirculatie van Geesteren van belang en aan de orde. Najaar 2012 is de start van dit proces. Over het verkeersluw maken van het winkelgebied in Tubbergen wordt in het kader van Tubbergen Bruist gecommuniceerd. d. De verkeersveiligheid wordt verbeterd door het nemen van snelheidsremmende maatregelen, het aanleggen van veilige fietsroutes en het investeren in de juiste wegmarkeringen. Snelheidsremmende maatregelen worden aangelegd als dat echt nodig is (beleid sobere uitvoering). Uniformering en herkenbaarheid van maatregelen zijn erg belangrijk. Sommige inritten en drempels worden daarom aangepast in Langs de Langeveenseweg bij Geesteren is in 2012 buiten de bebouwde kom een vrij liggend fietspad aangelegd. Bij Albergen worden in 2012 fietsvoorzieningen voor scholieren aangelegd, inclusief een veilige oversteekplaats. Buiten de bebouwde kom zijn in het kader van het Raamplan Fietspaden (voornamelijk) recreatieve paden gerealiseerd. Wegmarkeringen worden aangebracht volgens de richtlijnen. Bij voorkeur wordt dit in combinatie met grootschalige herinrichting of bij groot onderhoud uitgevoerd. Het is een continu proces. 3. Landbouwverkeer Fleringen Medio 2012 is een procedure voor een verkeersbesluit gevoerd, waarmee de Oldenzaalseweg in Fleringen gesloten werd verklaard voor landbouwvoertuigen en dergelijke. Hetgeen ook niet heeft geleid tot een bevredigende oplossing. In samenspraak met de provincie Overijssel neemt de provincie het voortouw om bij de uitvoeringen groot onderhoud aan de Oldenzaalseweg een alternatieve route, in de vorm van een bypass, te onderzoeken. Dit onderzoek wordt op dit moment ingezet Wat gaan we daarvoor doen in 2014 Onderzoek naar mogelijke noodzaak aanleg randweg in Geesteren In het najaar van 2013 start uitgebreid onderzoek naar de verkeersknelpunten in Geesteren. Dit in samenwerking met de dorpsraad. Binnen dit onderzoeksproces wordt gekeken of een randwegstructuur rond Geesteren een bijdrage kan leveren aan een goede verkeerssituatie in het dorp en zo ja, is er dan een reëel tracé voor een randweg te bedenken dat voldoende soelaas daarvoor biedt. Het eindrapport van het proces wordt in januari 2014 verwacht, waarna het aan de gemeenteraad kan worden voorgelegd. Over de consequenties en mogelijk vervolg van dit rapport kan aansluitend besluitvorming plaatsvinden. Realisatie duurzaam veilige oplossing verkeerssituatie Zenderseweg Van Koersveldweg te Albergen Met de dorpsraad van Albergen zal in het najaar van 2013 overleg gevoerd worden over de situatie Zenderseweg-Van Koersveldweg en mogelijke andere verkeersknelpunten in Albergen. Afhankelijk van nadere invulling zullen wij hierop terugkomen. Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 26

27 Verkeer en verkeersveiligheid Verkeersveiligheid Wegen worden ingericht volgens de principes van Duurzaam Veilig verkeer, waarbij de richtlijnen van CROW als uitgangspunt worden genomen. Waar nodig worden er wijzigingen op bestaande wegen doorgevoerd, bij voorkeur tezamen met onderhoudsmaatregelen. Nieuwe bestemmingsplannen en de wegen daarbinnen worden aan dezelfde uitgangspunten getoetst. Het (geactualiseerde) gemeentelijk verkeersveiligheidsplan (GVP) van Tubbergen is in 2009 vastgesteld en heeft een looptijd tot Inmiddels is ook het Regionaal Mobiliteitsplan van Regio Twente vastgesteld. Periodiek dienen verkeersveiligheidsplannen te worden geactualiseerd wat betreft de veiligheidsparagraaf. Onderzoek is nodig naar de verkeersongevallen die in een voorafgaande periode zijn voorgevallen en de aard en aanleiding daarvan. Afhankelijk van de nieuwe regionale verkeersveiligheidsdoelstellingen, worden de eigen doelstellingen bijgesteld. Op grond van de actualisatie van GVVP en GVP worden nieuwe inspanningen geformuleerd die de daarop volgende jaren verricht moeten worden. Partners als politie District Twente, Veilig Verkeer Nederland en Regionaal Orgaan voor de Verkeersveiligheid worden in dit proces betrokken. Het proces om de verkeersveiligheidsparagrafen van gemeentelijk verkeer- en vervoerplan (GVVP) en GVP te actualiseren wordt gestart in Waar nodig of mogelijk worden tegelijk ook andere aspecten geactualiseerd. De aanleg van nieuwe rand- of rondwegen kan een oplossing bieden voor verkeersveiligheids- of leefbaarheidsknelpunten. Voor aantal knelpunten wordt wat dat betreft naar oplossingen gezocht of wachten uitgewerkte plannen op uitvoering. In de begroting van de gemeente Tubbergen is een investeringsbedrag voor actualisatie van het GVP opgenomen van Voor de uitvoering van het programma Educatie en gedragsbeïnvloeding wordt jaarlijks een budget van ongeveer 2,- per inwoner gereserveerd. Daarvan wordt ongeveer 75% gesubsidieerd door Regio Twente. Voor de uitvoering van verkeersveiligheidsmaatregelen kan Tubbergen gebruik maken van de mogelijkheid om een bijdrage van Regio Twente te vragen in het kader van het Programma Verkeersveiligheid. Dit programma vloeit voort uit het Regionaal Mobiliteitsplan. Leefbaarheid en bereikbaarheid De wegen in de gemeente Tubbergen zijn gecategoriseerd, dat wil zeggen dat aan elke weg een verkeersfunctie of verblijfsfunctie is toegekend. Door het Duurzaam Veilig inrichten van de wegen, waarbij de richtlijnen van het CROW voor de inrichting van wegen als uitgangspunt worden genomen, wordt tevens de bereikbaarheid zo goed mogelijk geborgd. Bij de ontwikkeling of aanpassing van infrastructuur wordt met de richtlijnen voor Duurzaam Veilig verkeer rekening gehouden. Huishoudelijk afval Afvalvisie en beleid Het beleidsstuk met de visie afval is grondstof en de consequenties die dat heeft voor de inzameling van huisvuil is in de voorbereidende fase. De uitvoering van de huisvuilinzameling en de tarieven voor de afvalstoffenheffing zijn onderwerpen die daarbij onder de loep worden genomen. Daaraan verbonden is de Reserve egalisatiekosten vuilophaal en -verwerking. Vanwege de harmonisatie van beleid met de gemeente Dinkelland wordt het contract voor het inzamelen van huishoudelijk afval met één jaar verlengd. In 2014 wordt, met als basis het nieuw vastgesteld afvalbeleid, voor beide gemeenten de inzameling van huisvuil aanbesteed. Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 27

28 Detailhandel Net als veel centra in Nederland worden ook de centra in Dinkelland en Tubbergen geconfronteerd met nieuwe trends en ontwikkelingen zoals de groei van internetaankopen, demografische ontwikkelingen en schaalvergroting die de vitaliteit van de centra onder druk zetten. Om in te kunnen spelen op deze veranderende markt is er een detailhandelsvisie opgesteld, als planologisch instrument om de vitaliteit van de kernen te behouden en te versterken. De detailhandelsvisie is ter inzage gelegd. De inspraakreacties zullen betrokken worden bij de definitieve besluitvorming. We verwachten dat raadsbehandeling eind 2013 kan plaatsvinden. Daarnaast zullen we voor het behoud en versterking van de vitaliteit van de kernen in de programma s krachtige kernen en economie kracht en werk aanvullende maatregelen opnemen. De samenleving zal hier nauw bij worden betrokken Wat gaat het kosten 01 WONEN EN LEEFOMGEVING (Bedragen x 1.000) Begroting 2013 Begroting 2014 Begroting 2015 Begroting 2016 Begroting 2017 Baten Lasten Saldo van baten en lasten Resultaat Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 28

29 5.2. Programma 2 Gemeente in ontwikkeling Wat willen we bereiken Doelstelling (uit coalitieakkoord ) Het doel van het programma is te zorgen voor een evenwichtige ruimtelijke ordening en inrichting van het grondgebied door middel van het actualiseren van ruimtelijke plannen, handhaving van de uitvoering van bouw- en ruimtelijke regelgeving en het actief bevorderen van gewenste ruimtelijke ontwikkelingen. Hoofdlijnen van beleid (uit coalitieakkoord ) Landelijk Gebied Actuele ontwikkelingen, zoals onderzoeken over mogelijke gezondheidsrisico s en de discussies daarover in andere provincies, hebben destijds geen rol kunnen spelen bij de oorspronkelijke besluitvorming over het Reconstructieplan en het LOG-gebied binnen onze gemeente. In overleg met onder andere de provincie Overijssel wordt onderzocht in hoeverre het lopende beleid in verband met de actuele ontwikkelingen aangepast kan worden. Insteek is in elk geval om terughoudendheid te betrachten bij verzoeken tot nieuwvestiging van bedrijven in het LOG-gebied. Bedrijfsvestiging moet bij voorkeur op bestaande locaties plaatsvinden. Woningbouw Woonplannen dienen afgestemd te worden op woningbehoefte van de doelgroepen. Dat betekent dat wij een op de doelgroepen afgestemd aanbod van bouwkavels en bouwplannen moeten bieden, met voldoende aanbod in de koop- en huursector. Wij zien de Woningstichting Tubbergen als onze natuurlijke partner om dit te realiseren. Samenwerking met andere woningbouwcorporaties die een positieve bijdrage kunnen leveren aan onze doelstellingen, sluiten wij niet uit. Centrumlocaties willen wij nadrukkelijk blijven benutten voor seniorwoningen en appartementen. Wij vinden het belangrijk te blijven bouwen binnen de kernen met voldoende groen- en parkeervoorzieningen. Duurzaamheid en kwaliteit blijven belangrijke uitgangspunten. Grondbeleid en sociale woningbouw Het huidige grondbeleid willen wij versterken. We laten ons daarbij leiden door de adviezen van de Rekenkamercommissie Vrijkomende agrarische gebouwen Wij vinden bedrijfsvestiging in vrijkomende agrarische gebouwen zeer belangrijk. Wij willen hier veel ruimte voor bieden maar het mag niet belemmerend zijn voor de omgeving en het mag geen landschappelijke ontsiering opleveren. Bij tekort aan bedrijventerreinen kan dit uitgangspunt een positief effect hebben. De verbetering van de ruimtelijke kwaliteit (en duurzaamheid) wordt mede vormgegeven via het VAB-beleid. Duurzame energie Nieuwe initiatieven voor het kiezen van duurzame producten en groene energie moeten uit de markt komen. Hetzelfde geldt voor het toepassen van bewezen technieken voor duurzame energie, zoals zonnepanelen, grondwarmte en bio-energie. Op planologisch gebied zal de gemeente haar maximale medewerking verlenen. Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 29

30 Ruimtelijke kwaliteit Er is in een concept van de Structuurvisie een beleidskader geformuleerd ten aanzien van de ruimtelijke kwaliteit. De hoofdlijnen van dit beleidskader onderschrijven wij en geven wij hieronder weer. Voor het ruimtelijk beleid nemen wij behoud door ontwikkeling als uitgangspunt. Het landschap moet uit de (be)houdgreep worden gehaald door nieuwe ontwikkelperspectieven te bieden voor ondernemers en met een stevige kwaliteitsimpuls voor het landschap. Uitgaande van het ruimtelijk groeperen van verschillende functies van het landelijk gebied op basis van hun dynamiek (ontwikkelingstempo) achten wij flexibiliteit en historische continuïteit noodzakelijk. Onze doelstelling dat het behoud en herstel van het kleinschalige groene karakter gepaard gaat met de ontwikkeling van verschillende functies zonder dat het gebied op slot gaat. Innovatie en versterking van het organiserend vermogen van ondernemers stellen wij daarbij centraal. Wij gaan uitsluitend voor economische ontwikkelingen die gepaard gaan met ruimtelijke kwaliteit en nieuwe dragers van het landschap. Daarvoor gaan wij uit van de volgende uitgangspunten: transparant beoordelingskader voor ingrepen landschap; versterking van de fysieke landschapsstructuren (groene diensten); ruimte bieden voor robuuste landschapsontwikkeling door particulier initiatief (uitdaging); landbouw is één van de belangrijke fysieke dragers van het agrarische cultuurlandschap; ruimtelijke inpassing biedt mogelijkheden voor economische ontwikkeling; mogelijkheden van het buiten wonen leveren een bijdrage aan de ruimtelijke kwaliteit; beheer van landschappelijke kwaliteiten versterkt de ecologische hoofdstructuur. Tubbergen bruist Wij willen in deze raadsperiode starten met de uitvoering van dit project. Daarbij houden we stevig vast aan het uitgangspunt dat ondernemers en alle overige belanghebbenden substantiële inspanningen moeten leveren om dit project te realiseren, iedere deelnemende partij vanuit zijn eigen verantwoordelijkheid en belang. Wij hechten hierbij zeer aan de inzet en betrokkenheid van alle belanghebbende partijen. Op die wijze kan op basis van de gezamenlijke belangen en doelstellingen een breed gedragen resultaat ontstaan. Spoedige uitvoering van een belangrijk deel van dit project, is het doortrekken van de Burgemeester Smalstraat naar de Grotestraat (na sloop van het pand Boers). Dit achten wij ook van groot belang voor het verbeteren van de verkeerscirculatie en het parkeren voor auto s in het centrum van Tubbergen. Centrumplan Albergen Wij zijn met de Helpdesk Winkelvoorzieningen Kleine kernen al enige tijd bezig om te komen tot een Centrumplan voor Albergen waarin een concentratie plaatsvindt van winkels en er zorgappartementen en andere medische voorzieningen worden gerealiseerd. Wij zijn nu in een fase beland waarin wordt gestart met een haalbaarheidsstudie naar het realiseren van dat Centrumplan. Zoals het zich laat aanzien zal op dit project een fors tekort kunnen optreden, waarbij ook aan de gemeente een bijdrage zal worden gevraagd. Op dit moment is niet bekend wat de hoogte van die bijdrage zou moeten worden. Beleidsaccenten voor de periode tot en met 2014 (uit coalitieakkoord ) Heroverweging bestaand beleid Landelijk gebied; Terughoudendheid betrachten bij verzoeken tot nieuwvestiging van bedrijven in het LOGgebied. Bedrijfsvestiging moet bij voorkeur op bestaande locaties plaatsvinden; Er is sprake van een evenwichtig woningbestand; Versterken huidig grondbeleid met als uitgangspunt de adviezen van de rekenkamercommissie; Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 30

31 Centrumlocaties nadrukkelijk blijven benutten voor seniorenwoningen en appartementen; Bedrijfsvestiging in vrijkomende agrarische gebouwen moet mogelijk blijven; Bevorderen van het kiezen voor duurzame kwalitatieve producten en groene energie; Uitvoering project Tubbergen bruist. Ontwikkelingen sinds samenstelling coalitieakkoord : - Vrijkomende agrarische bebouwing: Beleid VAB+ is op 6 juni 2011 vastgesteld door de raad; - Tubbergen bruist; - Rood voor rood en Vab beleid is geactualiseerd; - De uitbreidingswijken Bessentuin, Steenbrei III en Binnenveld II zijn planologisch afgerond. (Voor een uitgebreide toelichting wordt verwezen naar de paragraaf Grondbeleid). Wat hebben we tot nu toe bereikt uit het coalitieakkoord ? Woningbouw Gezien de gewijzigde marktomstandigheden heeft er een actualisatie plaats gevonden van het kwalitatieve woningbouwprogramma. Dit nieuwe programma is leidend als het gaat om de invulling van de nieuwe bestemmingsplannen voor woningbouw. Landelijk Gebied In 2011 hebben we de ingezette lijnen gecontinueerd waaronder: uitvoering Groene diensten, projecten Streekeigen Huis en Erf (SHE, 2012 afgerond), ecologisch bermbeheer (2014 afgerond), onderhoud historische klinkerwegen (2012 afgerond), aanleg 15 km nieuwe fietspaden (afgerond), diverse projecten (ca. 12) Nationaal Landschap Noordoost Twente, viertal Dorpsplannen plus gereed, Leaderprojecten nagenoeg afgerond, etc. De financiering van de Plattelandsbank en het SPOT is inmiddels beëindigd. Via het project Dealmaking geven we nader invulling aan de regisserende gemeente. Het vastgestelde Cascobeleid levert een bijdrage aan de zowel de ontwikkeling van de veehouderij als de kwaliteiten van het landschap. Een nader inzicht in de resultaten van het programma landelijk gebied ( projectniveau) kan de raad omstreeks december 2012 tegemoet zien. Omstreeks medio 2014 is de eindrapportage gereed. Minder overheid, meer samenleving (o.a. Vitalisering Landelijk Gebied/gemeente in ontwikkeling economie ) Betreft een transparante aanpak en verantwoording in de samenleving, hiervoor zijn de processen bijgesteld en verlegd, dit is te vertalen in: 1. Gebiedsprocessen samengevoegd tot één bestuurlijke tafel: Gebiedscommissie Landelijk Gebied gemeente Tubbergen 2. LTO een maximale verantwoording geven in kavelruil o.a. door inzet Stichting Coördinatie Kavelruil Overijssel (CKO) 3. Vaststellen van een transparant toetsingskader voor ingrepen in het landschap (casco) 4. Natura 2000/PAS en herijkte EHS met aandachtspunt: haalbaar en betaalbaar (verantwoorde afweging voor sector landbouw/recreatie & toerisme) 5. Marktpartijen uitdagen voor nieuwe economie: o.a. Dealmaking Markgraven, Hippische gemeente, Glaskunstcentrum, Gebiedsvisie NOT Maximale verantwoording bij ondernemers door marktconforme vergoeding voor landschap; Groene Diensten Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 31

32 5.2.2Wat gaan we daarvoor doen in 2014 Knooperven Het knooperf is in uitvoering, de eerste kavel is verkocht. De gemeente is benaderd door een ontwikkelaar die, onder de uitgangspunten van het knooperf principe, het knooperf in zijn geheel over wil nemen van de gemeente en zelfstandig zal ontwikkelen. Deze onderhandelingen zijn nog in volle gang. Mocht deze onderhandeling niet succesvol zijn, dan zal de gemeente het knooperf zelfstandig verder ontwikkelen, waarbij de motie Plegt/te Kolsté meegenomen zal worden bij de aanpassingen op het inrichtingsplan, beeldkwaliteitsplan en bestemmingsplan. Herinrichting centrum Tubbergen Het programma Tubbergen Bruist nadert zijn voltooiing. Een belangrijk onderdeel van het programma, de herinrichting van het centrum van Tubbergen, is inmiddels in uitvoering genomen. Na een intensief traject, waarbij veelvuldig met de vele belanghebbenden is gesproken, is een hoogwaardig ontwerp tot stand gekomen, waarin de uitgangspunten van het programma goed tot hun recht komen. Met de landelijke sfeer wordt aangesloten bij de centrale ligging van Tubbergen in het Nationaal Landschap Noordoost Twente en wordt een duurzame invulling aan de ontwerpopgave gegeven. De realisatie zal gefaseerd worden uitgevoerd, waarbij voor eind 2014 het gehele werk gereed zal zijn. Raming en budget sluiten daarbij op elkaar aan. Inzetten voor verduurzaming accommodaties Voor het Energieloket was een totaal budget beschikbaar van Dit bedrag bestaat uit een gemeentelijke bijdrage van en een provinciale bijdrage van Inmiddels is het Energieloket 1.0 afgesloten en is er voor een bedrag van aan energiebesparende maatregelen genomen. De totale kosten die gemoeid waren met Energieloket 1.0 bedragen Resteert nog een bedrag van waarvan het gemeentelijke aandeel (25%) bedraagt. Het provinciaal deel bedraagt (75%) Wat doen we met het restant van het geld dat niet besteed is? De definitieve verantwoording van de subsidie van de provincie dient vóór 1 april 2015 ingediend te worden. De provincie geeft géén ruimte om het beschikbare budget voor andere projecten in het kader van energiebesparing te gebruiken. De niet aangewende subsidiegelden moeten dus retour naar de provincie. Van het bedrag van gemeentelijk geld is al toegezegd en betaald aan Duurzaam Vasse. De overige kan vrij besteed worden. Wij stellen voor om het gemeentelijk budget te gebruiken voor projecten in het kader van energiebesparing en duurzame energie, overeenkomstig de oorspronkelijke doelen van de Reserve Cogasgelden gelijkelijk te verdelen over de kernen Wat gaat het kosten 02 GEMEENTE IN ONTWIKKELING (Bedragen x 1.000) Begroting 2013 Begroting 2014 Begroting 2015 Begroting 2016 Begroting 2017 Baten Lasten Saldo van baten en lasten Resultaat Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 32

33 5.3. Programma 3 Veiligheid Wat willen we bereiken Doelstelling (uit coalitieakkoord ) Het doel van het programma is het waarborgen van het gevoel van veiligheid van de inwoners van Tubbergen door een gedegen uitvoering van alle activiteiten binnen de veiligheidsketen. Bescherming bieden aan de burgers en aan private en publieke eigendommen, waarbij in het bijzonder aandacht wordt besteed aan het zich veilig kunnen voelen en veilig zijn. Het programma wordt samen met andere partners uitgevoerd en gaat uit van de medeverantwoordelijkheid van burgers en organisaties voor een veilige samenleving. Hoofdlijnen van beleid (uit coalitieakkoord ) Veiligheid Met name ten aanzien van de alcoholproblematiek onder jongeren wordt zeer nadrukkelijk ingezet op de maatregelen in het reeds vastgestelde alcoholmatigingsbeleid: veel voorlichting aan kinderen, aan ouders en andere opvoeders. Via extra voorlichting worden met name ouders en opvoeders er op gewezen dat zij primair verantwoordelijk zijn voor hun kinderen. Aandacht, capaciteit en geld blijft meer dan ooit nodig om de lokale regierol te kunnen vervullen bij het voorkomen en bestrijden van onder andere huiselijk geweld, rampen, en alcohol-, drugs- en gokverslaving. Politie Het college wil meer gemeentelijke invloed op het optreden en prioritering van de politie. Het college rapporteert over politieaangelegenheden aan de raad. Tenslotte wordt ingezet op het uitbreiden van de regionale samenwerking op het gebied van handhaving. Brandweer Eind 2011 zal er een evaluatie plaatsvinden van het besluit van de 14 Twentse gemeenten om de basisbrandweerzorg onder de directe verantwoordelijkheid van de gemeenten te laten. Op basis van deze evaluatie wordt beoordeeld of wordt vastgehouden aan een gemeentelijke basisbrandweerzorg of dat verdere stappen gezet moeten worden richting verdere of volledige regionalisering. Beleidsaccenten voor de periode tot en met 2014 (uit coalitieakkoord ) Vervullen lokale regierol bij het voorkomen en bestrijden van onder andere huiselijk geweld, rampen, en alcohol-, drugs- en gokverslaving; Vergroten van het bewustzijn bij ouders en kinderen voor wat betreft de gevolgen van het gebruiken van alcohol en drugs; Vergroten gemeentelijke invloed op de prioritering van de politie; Evaluatie brandweerzorg. Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 33

34 Ontwikkelingen sinds samenstelling coalitieakkoord : - 1 januari 2011 is er subsidiegeld voor drie jaar ontvangen voor het alcoholmatigingsproject; - 1 oktober 2010 is de Wet Veiligheidsregio in werking getreden gold als een pilot jaar. Dan wordt er gewerkt volgens het Regionaal Crisisplan. Er gaat vanuit elke Twentse gemeente 0,2 fte naar de Regio; - 1 januari 2013 is er één Nationale Politie. Daarmee komt de wettelijke basis voor het Regionaal College te vervallen; - 1 januari 2013 is één brandweer Twente een feit. Deze maakt onderdeel uit van de Veiligheidsregio Twente (VRT). Wat hebben we tot nu toe bereikt uit het coalitieakkoord ? Alcoholmatiging Er is een stuurgroep in het leven geroepen met daarin vertegenwoordigers van Tactus, Halt, politie, TOF, Canisius, voetbalraad, jongerenwerk, zorg en veiligheid (vanuit de gemeente). In deze stuurgroep zijn een aantal concrete acties weggezet. Er is een werkgroep School opgezet, welke initiatieven neemt om bijvoorbeeld een theatergroep op school te laten komen of het uitnodigen van een ex-verslaafde om zijn/haar verhaal te vertellen. Bij de voetbalverenigingen wordt voorlichting gegeven over alcohol en drugs. Er wordt een Keetkeur georganiseerd door het Jongerenwerk voor keten en hokken van vriendengroepen/plattelandsjongeren. Het programma op tijd voorbereid is op 8 van de 10 basisscholen uitgevoerd. Voor meer informatie over het alcoholmatigingsproject wordt verwezen naar de nieuwsbrief. Veiligheidsregio Twente (VRT) Vanaf november 2011 leveren wij als gemeente 0,2 fte aan de Veiligheidsregio Twente (VRT). Op dit moment wordt er hard gewerkt aan een team Crisisbeheersing op regionaal niveau met de daarbij behorende faciliteiten en randvoorwaarden. Voorheen moesten alle 14 regiogemeenten een eigen crisisorganisatie optuigen. Dat er nu een regionaal team komt, betekent echter niet dat we lokaal niets meer hoeven te doen. De aansturing wordt regionaal geregeld, maar de uitvoering blijft lokaal! De planning was om op 1 juli 2012 te gaan werken volgens de nieuwe crisisbeheersingsstructuur inclusief regionale aansturing. In de directie van de Veiligheidsregio Twente is echter besloten om vanaf 1 juli 2012 nog niet om te buigen naar de nieuwe crisisorganisatie. Het nieuwe kantelmoment wordt nu 1 december Nationale Politie Binnen de politie is men hard aan het werk om de nationalisering van de politie rond te krijgen en verder in te delen. Om als gemeente invloed te kunnen uitoefenen op de prioriteiten hebben we al een eerste bijeenkomst gehad met uw raad om prioriteiten voor de jaren aan te geven. Deze prioriteiten kunnen wij als gemeente dan weer inbrengen in Oost 9 (onze nieuwe regio). Noord Oost Twente wordt 1 basisteam, dus de inzet van de politie blijft hetzelfde en op dezelfde wijze georganiseerd als voorheen. De aansturing zal alleen verder op afstand zitten. De Eerste Kamer heeft op 10 juli 2012 ingestemd met de invoering van de Nationale Politie en wordt per 1 januari 2013 ingevoerd. Eén brandweer Twente De in 2009 door de Tweede Kamer aangenomen Wet op de Veiligheidsregio s zal gevolgen hebben voor zowel de lokale als de regionale brandweer. Op 29 juni 2009 hebben de Twentse burgemeesters zich in principe uitgesproken voor het oprichten van een Veiligheidsregio Twente waarbij de basisbrandweerzorg bij de 14 Twentse gemeenten bleef ondergebracht. Na twee jaar, in 2012, zou Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 34

35 worden geëvalueerd. Het voorgaande is echter bijgesteld. In november 2010 is er een motie in de Tweede Kamer aangenomen over verplichte regionalisering van de brandweer. Bovenstaande ontwikkelingen zijn op 14 februari 2011 in het algemeen bestuur van de Veiligheidsregio Twente toegelicht door de portefeuillehouder brandweer, waarna het principebesluit is genomen om uiterlijk 1 januari 2013 te komen tot één brandweer Twente. Om dit doel te bereiken hebben de 14 Twentse burgemeesters op 22 februari 2012 besloten tot definitieve schaalvergroting van de brandweer. Op 7 mei 2012 is het principebesluit één brandweer Twente door uw raad goedgekeurd. Op basis van dit besluit is gestart met de bouw en inrichting van de nieuwe organisatie Wat gaan we daarvoor doen in 2014 Veiligheid en Handhaving Aanscherping landelijke eisen vergunningverlening handhaving Handhaving In 2014 zal evenals het voorgaande jaar bij de gemeenten Dinkelland en Tubbergen, de prioriteit komen te liggen bij de veiligheidsaspecten. De hoogste prioriteit wordt gegeven aan zaken/ inrichtingen waar de veiligheid het meest in het gedrang is en het naleefgedrag het laagst. Deze keuze wordt mede ingegeven door het capaciteitsprobleem binnen het taakveld handhaving. Er wordt op een minimaal niveau uitvoering gegeven aan de milieu- en bouwcontroles. APV controles vinden veelal op basis van klachten plaats en parkeercontroles vinden conform de taakstelling plaats. Naast de reguliere APV-, parkeer-, milieu- en bouwcontroles zal ook een aantal projecten in uitvoering komen. De volgende projecten zullen worden uitgevoerd: Keten en hokken; Permanente bewoning recreatiewoningen; Illegale reclame. De verbetering van de kwaliteit van de vergunningverlening, het toezicht, de (bestuurlijke en strafrechtelijke) handhaving en de opsporing van VROM-regelgeving is één van de uitwerkingsafspraken uit de package deal (Rijk, IPO en VNG) Het rapport van de projectgroep ontwikkeling kwaliteitscriteria beschrijft de kwaliteitscriteria voor de VROM-regelgeving waaraan uitvoeringsorganisaties per 1 januari 2011 moesten gaan voldoen. De criteria gelden zowel voor autonome uitvoeringsorganisaties als Regionale uitvoeringsdiensten (RUD). Daarbij is een onderscheid gemaakt in criteria voor: 1. de kritieke massa wat betreft deskundigheid 2. het waarborgen van de processen 3. inhoudelijk eisen hieraan In Overijssel is gekozen voor een netwerk-rud. In 2013 zijn, om te kunnen voldoen aan de landelijke kwaliteitseisen, alle basistaken plus (milieu) in de RUD ondergebracht. In 2014 zullen dus ook alle basistaken plus (milieu) worden uitgevoerd onder de vlag van de Regionale Uitvoeringsdienst (RUD). Om minimaal aan de landelijke kwaliteitscriteria te kunnen voldoen is het noodzakelijk dat er personeel met de juiste kwalificatie en voldoende vlieguren beschikbaar is/komt. Bij het vullen van de planningstool van de RUD is het capaciteitsprobleem, zoals hierboven aangegeven, dan ook bevestigd. Om de taken op een minimaal kwaliteitsniveau, waarbij de veiligheid gewaarborgd blijft, uit te kunnen voeren is een extra bedrag van nodig. Hierbij is al rekening gehouden met de specialistische taken die Noaberkracht zelf inbrengt en waarbij zij Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 35

36 opbrengsten genereert. Totaal zal, na compensatie, voor uren een beroep moeten worden gedaan op de partners binnen de RUD. Het hiervoor nodige bedrag van zal conform de gebruikelijke verdeelsleutel worden verdeeld voor de gemeenten Tubbergen ( ) en Dinkelland ( ). Veiligheid Op basis van het Integraal Veiligheidsbeleid Noaberschap in veiligheid zullen er in 2014 een aantal projecten in uitvoering worden gebracht. Deze projecten zijn een nadere concretisering zijn van de voornemens die vermeld staan in het veiligheidsbeleid en de accenten die de raad heeft gelegd. Daarnaast zullen er ook acties opgezet worden die voortkomen uit nieuwe wet- en regelgeving, maar ook aspecten die op bepaalde momenten meer aandacht vergen. Het gaat hierbij om: - De aanpak woninginbraken; - Project veilig leven (vervolg op de week van de veiligheid); - De aanpak van rommel op straat/hondenpoep; - De aanpak van te hard rijden; - De uitvoering van de Drank- en horecawet (en preventief inzetten op alcoholmatiging); - De doorontwikkeling van het veiligheidshuis; - BIBOB (Bevordering Integriteitsbeoordelingen Openbaar Bestuur). Veilig Leven Met het project Veilig Leven willen wij burgers bewust maken van de risico s die zij lopen in de eigen woon-/leefomgeving. Men moet hier denken aan onderwerpen van vallen van een krukje tot het opbergen van chemicaliën in keukenkastjes, als brandpreventie. Daarbij willen we vooral inspelen op de vragen en problemen die de burgers zelf aandragen en samen met de burger kijken hoe we de problemen en of risico s kunnen verminderen of wegnemen. We willen burgers hierover benaderen via bewoners bijeenkomsten, dorpsraden, scholen en middels veiligheidsmarkten en artikelen in Op en rond de Essen en de Dinkellandvisie. In de week van de veiligheid van 18 t/m 24 november 2013 zullen we starten met het veilig leven. In deze week zal er een veiligheidskrant worden uitgebracht die als eerste in gaat op risico s in de directe woon-/leefomgeving van burgers. De veiligheidskrant is al in ontwikkeling, hoe we het verdere traject vorm gaan geven zal het komende half jaar verder worden uitgewerkt Wat gaat het kosten 03 VEILIGHEID (Bedragen x 1.000) Begroting 2013 Begroting 2014 Begroting 2015 Begroting 2016 Begroting 2017 Baten Lasten Saldo van baten en lasten Resultaat Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 36

37 5.4. Programma 4 Economie en werk Wat willen we bereiken Doelstelling (uit coalitieakkoord ) Het doel van het programma is het verbeteren van het evenwicht tussen wonen en werken en het bevorderen van het economisch verkeer en de werkgelegenheid. Uiteraard binnen de mogelijkheden van het ontwikkelingsplan en de ruimtelijke kaders. De gemeente kiest voor een actieve voorwaardenscheppende rol ten behoeve van een vitale economie en een gezonde economische structuur. Hoofdlijnen van beleid (uit coalitieakkoord ) Ondernemen en bedrijventerreinen Er dienen, om te kunnen voorzien in de lokale behoefte, mogelijkheden te zijn voor bedrijventerreinen in Tubbergen, Albergen en Geesteren. In de kleine kernen is maatwerk noodzakelijk. Vanuit het oogpunt van zuinig ruimtegebruik zullen de mogelijkheden voor herstructurering en hergebruik van bestaande bedrijventerreinen nadrukkelijk worden bekeken. Ook het maximaal gebruik maken van vrijkomende agrarische bebouwing waardoor minder ruimte nodig is voor industrieterreinen wordt gestimuleerd. Het bestaande beleid wordt geëvalueerd en onderzocht wordt of er mogelijkheden voor verruiming zijn. Het bestaande beleid dat buitenopslag en detailhandel niet is toegestaan, wordt voortgezet. Werk Werkgelegenheid is de beste sociale voorziening en zorgt voor maatschappelijke betrokkenheid. Wij willen er niet in berusten dat mensen onnodig inactief blijven. Ons uitgangspunt is dat er alles aan gedaan moet worden om mensen aan het werk te helpen en zolang ze dat niet hebben hen te ondersteunen. Werk verschaft namelijk niet alleen inkomen, maar zorgt ook voor betrokkenheid bij de samenleving. Belangrijke partners zijn het bedrijfsleven, het (beroeps)onderwijs en maatschappelijke partners. Uitgangspunt voor deze coalitie is Iedereen kan iets, iedereen doet iets. De inzet is om ondanks de economische crisis mensen maximaal bij het arbeidsproces te betrekken. Dit is mede van belang om in de toekomst te kunnen voldoen aan de te verwachten vraag naar goed opgeleide arbeidskrachten. Na de huidige economische crisis volgt een gespannen arbeidsmarkt, meer werk voor minder mensen. Daar moeten we samen met onze strategische partners op voorsorteren. Het actief en fit houden van onze mensen die niet werken maar dat wel kunnen, is daarbij cruciaal. Tubbergen richt zich op een succesvolle en duurzame arbeidsmarkttoeleiding. We vragen mensen met een bijstandsuitkering om actief mee te doen door met zinvol werk in het eigen onderhoud te voorzien. We gaan uit van het principe werken voor je uitkering. We willen dat mensen in zichzelf investeren en zich ontplooien. Iedereen kan iets, iedereen doet iets. Met een economisch vitaal Tubbergen en de Twentse regio als banenmotor willen de coalitiepartijen kansen bieden aan iedereen die kan werken. Een goede samenwerking tussen het bedrijfsleven, onderwijs en de overheid is daarbij een must. We stellen ons voor om programmatische afspraken te maken over onder meer leerwerkplaatsen, stages en traineeships. Het doel is het voorkomen en terugdringen van jeugdwerkloosheid. Er wordt ingezet op het intensiveren van het beleid op basis van de in de vorige raadsperiode beschikbaar gestelde middelen voor de bestrijding van vooral jeugdwerkloosheid Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 37

38 Om voldoende werkgelegenheid voor iedereen te realiseren zijn extra inspanningen nodig. Een goede match tussen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt is dé uitdaging voor de komende periode. De ketenpartners kiezen daarbij voor een aanjaagfunctie waarbij de beoogde resultaten worden gepresenteerd in een actieplan tot Het streven is erop gericht dat alle mensen bijdragen of meedoen. Het succesvolle Tubbergse re-integratie en participatiebeleid wordt ook ten aanzien van de Wet sociale werkvoorziening (Wsw) voortgezet. Startende ondernemers worden gefaciliteerd. Van school naar werk Onze doelstelling is het voortijdig schoolverlaten tot nul te reduceren. Iedere jongere tot 23 jaar die uitvalt moet terug naar school of aan het werk. Jongeren die hun school of opleiding voltooien moeten goed voorbereid worden overgedragen aan de arbeidsmarkt. Daarnaast stimuleren wij dat jongeren een tweede kans grijpen via praktijkopleidingen en werkstages. Voor deze jongeren willen we de mogelijkheden van de bestaande wet- en regelgeving maximaal benutten. De maatregelen die hierbij horen zijn het intensiveren van het integrale jeugdbeleid. Beleidsaccenten voor de periode tot en met 2014 (uit coalitieakkoord ) Er is een goed vestigingsklimaat voor bedrijven door onder andere: o Het creëren van ruimte op de drie grote bedrijventerreinen met als uitgangspunt het voorzien in de lokale behoefte; o Herstructurering en hergebruik van bestaande bedrijventerreinen; o Het maximaal gebruik maken van vrijkomende agrarische bebouwing; o Het bestaande beleid dat buitenopslag en detailhandel niet is toegestaan voort te zetten; burgers van Tubbergen ondersteunen bij het vinden van economische en maatschappelijke zelfstandigheid. Aan degenen die geen werk hebben, wordt eventueel een uitkering verstrekt. Het doel wordt bereikt door: o het versterken van het vermogen van burgers om werk te vinden en/of te houden; o voorzieningen aan te bieden waardoor belemmeringen worden weggenomen om maatschappelijk actief te kunnen zijn; Richten op een succesvolle en duurzame arbeidsmarkttoeleiding; Verbeteren samenwerking tussen het bedrijfsleven, onderwijs en de overheid; Het succesvolle Tubbergse re-integratie en participatiebeleid wordt ook ten aanzien van de Wet sociale werkvoorziening (Wsw) voortgezet en startende ondernemers worden gefaciliteerd; Voortijdig schoolverlaten wordt tot nul teruggebracht; Stimuleren dat jongeren een tweede kans grijpen via praktijkopleidingen en werkstages; Intensiveren van het integrale jeugdbeleid. Ontwikkelingen sinds samenstelling coalitieakkoord : - Ondernemen en bedrijventerreinen; - VVV Gemeente Tubbergen; - Economische Zaken. Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 38

39 Wat hebben we tot nu toe bereikt uit het coalitieakkoord ? Ondernemen en bedrijventerreinen In het kader van de terugtredende overheid wordt het standpunt gehuldigd om de ontwikkeling van de bedrijventerreinen aan de markt over te laten. Minder overheid, meer samenleving. In praktijk betekent dit dat indien de ondernemers binnen de gemeente behoefte hebben aan nieuwe bedrijfskavels zelf een nieuw bedrijventerreinen dienen te ontwikkelen. In Albergen is in dat kader door de eigenaren van Tuincentrum De Marke het initiatief opgevat om hun terrein het te ontwikkelen tot een nieuw bedrijventerrein waar ruimte is voor een 11-tal bedrijven. Nu worden de voorbereiding getroffen voor het opstellen van een concept bestemmingsplan. In Geesteren is op bedrijventerrein Lutkeberg IV nog één kavel beschikbaar van 3093 m². Ook hier geldt dat de ondernemers zelf Lutkeberg V dienen te ontwikkelen. Voor Tubbergen is op het terrein De Haar V nog 2,5 ha netto ruimte beschikbaar voor uitgifte aan bedrijven. Om deze reden wordt het plan Heerenbrinck nog niet in ontwikkeling gebracht. VVV Gemeente Tubbergen Op basis van een door de voltallige raad gedragen motie heeft de raad tijdens de begrotingsbehandeling 2012 ingestemd met het beschikbaar stellen van een bedrag van ineens, zijnde het contant gemaakte bedrag van 4 jaarlijkse termijnen van voor de periode Naar aanleiding van dit besluit en de digitale informatievoorziening via o.a. internet en Social Media beraadt de VVV Gemeente Tubbergen zich over haar rol en positie na Hierbij zal de VVV ook stil staan bij de ontwikkeling van het Twents Gastheerschap zoals het TBT dat voorstaat en de mogelijke rol voor de aan te trekken Evenementencoördinator. Binnenkort zal men hierop terugkomen. VAB+ beleid Op 6 juni 2011 heeft de raad ingestemd met het VAB beleid+. Dit nieuwe beleid heeft tot doel het bieden van mogelijkheden voor hergebruik van vrijkomende gebouwen binnen de bestemmingen agrarische bedrijfsdoeleinden, paardenhouderijen en woondoeleinden. Hierdoor kan kapitaalvernietiging, verval/verkrotting worden voorkómen, wordt de mogelijkheid tot economisch hergebruik bevorderd en wordt de mogelijkheid geboden een aanvullend inkomen te verwerven. Hiermee kan een positieve bijdrage geleverd worden aan de leefbaarheid van het platteland. Economische Zaken In 2012 is het ZZP netwerk MANS opgericht. Een initiatief van de Kamer van Koophandel en een aantal vooruitstrevende jonge zelfstandige ondernemers uit Tubbergen voor het succesvol opzetten en exploiteren van een eigen onderneming. Daarnaast worden startende ondernemers door verwezen naar het ROZ of naar de Kamer van Koophandel voor het project IkStartSmart. Aan beide initiatieven draagt de gemeente Tubbergen bij. Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 39

40 5.4.2 Wat gaan we daarvoor doen in 2014 Sociale Werkvoorziening (SW) De participatiewet zal zeker een grote verandering betekenen voor de uitvoering van de Sociale werkvoorziening. Hiervoor wordt verwezen naar programma 5 Samenleven waarin de ontwikkelingen participatiewet en sociaal akkoord zijn opgenomen. De werkkamer, een informeel overleg tussen VNO-NCW, FNV en de VNG (in aanwezigheid van staatssecretaris Klijnsma) waar in de geschilpunten die de VNG in haar resolutie had aangegeven verder worden uit onderhandeld. Dit moet er toe leiden dat er een werkbare organisatie binnen de 35 arbeidsmarktregio s ontstaat die zich onder andere met de verdeling van de banen bezighoud die werkgevers en overheid moeten creëren voor mensen met een arbeidshandicap (voormalig quotum). Wel is duidelijk dat het kabinet de beweging van binnen naar buiten voor de SW heeft ingezet. Het kabinet wil dat iedereen die daar toe in staat is bij een reguliere werkgever aan de slag gaat, eventueel m.b.v. loonkostensubsidie. SOWECO Op 1 juli 2013 heeft de gemeenteraad kennis genomen van het voorstel ontwerpbegrotingen 2014 gemeenschappelijke regelingen. Onderdeel van dit voorstel was de ontwerpbegroting 2014 van Soweco. Het Algemeen bestuur van Soweco heeft op 4 juli ingestemd met de ontwerpbegroting 2014 zodat we nu kunnen spreken van de begroting 2014 Soweco. Het begrote nadelige resultaat is voor het jaar 2014 door Soweco becijferd op 5,4 miljoen. Rekening houdend met een taakstellende bezuiniging voor het jaar 2014 van bijna 7 ton betekent dit dat van de deelnemende gemeenten een bijdrage wordt gevraagd van ruim 4,7 miljoen. Voor de gemeente Tubbergen komt dit neer op een bedrag van In de meerjarenbegroting was tot nu toe rekening gehouden met een bijdrage van , zodat vanaf het jaar 2014 een aanvullende structurele raming benodigd is van Hoe deze aanvullende bijdrage zich naar de toekomst zal ontwikkelen is afhankelijk van tal van factoren zoals: Nieuw toekomstperspectief Soweco (pijler discussie) Reorganisatie en ombuigingen Landelijke ontwikkelingen en besluitvorming Er zijn signalen dat de gemeenten Hellendoorn en Rijssen-Holten afzien van uittreding uit de gemeenschappelijke regeling Soweco. Beide gemeenten willen zelf invulling geven aan de Wet sociale werkvoorziening (wsw) door een eigen arbeidspool op te richten. Een definitief besluit tot daadwerkelijke uittreding moet vóór 31 december 2013 genomen zijn. Zoals u van ons gewend bent houden we u via de daartoe geëigende instrumenten op de hoogte van de ontwikkelingen. Verbeteren dienstverlening ondernemers Om een zo optimaal mogelijke dienstverlening aan de doelgroep ondernemers te realiseren wordt er samen met de ondernemers een notitie opgesteld waarin wordt aangegeven op welke wijze de dienstverlening aan ondernemers (zowel regulier als toeristisch) kan worden verbeterd. Daarbij komen aspecten als vergunningverlening, regelgeving, noodzaak ondernemersloket, de mogelijke invoering van het Ondernemingsdossier (een tool die de regeldruk voor bedrijven vermindert en de uitvoering van toezicht door overheden efficiënter inricht) en het Regionale Organisatie Zelfstandigen (ROZ) in ieder geval aan bod. Wij verwachten dat er acties uitkomen voor de korte termijn (binnen 1 jaar uit te voeren), de middellange termijn (binnen 2-3 jaar uit te voeren) en de lange termijn. De notitie wordt opgesteld binnen de bestaande personele bezetting samen met de ondernemers. Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 40

41 5.4.3 Wat gaat het kosten 04 ECONOMIE EN WERK (Bedragen x 1.000) Begroting 2013 Begroting 2014 Begroting 2015 Begroting 2016 Begroting 2017 Baten Lasten Saldo van baten en lasten Resultaat Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 41

42 5.5. Programma 5 Samenleven Wat willen we bereiken Doelstelling (uit coalitieakkoord ) De noodzaak tot bezuinigingen en de inhoudelijke visie is voor ons college aanleiding geweest tot een herbezinning op de rol en de taak van de gemeentelijke overheid. Het college kiest daarmee duidelijk voor het thema Minder overheid/meer samenleving. Dit thema is vervolgens uitgewerkt in 21 uitgangspunten die op 16 februari en 8 juli 2010 door uw raad zijn bekrachtigd. Op basis van deze uitgangspunten is op 16 februari 2010 en 8 juli 2010 een omvangrijk bezuinigingspakket vastgesteld van in totaal een bedrag van afgerond 3,5 miljoen euro. Het thema minder overheid/meer samenleving betekent een belangrijke koerswijziging voor de activiteiten die onder het programma samenleven vallen. De gemeente trekt zich terug op verschillende onderdelen. Activiteiten worden niet of minder gesubsidieerd en uitvoerende werkzaamheden worden overgeheveld naar instellingen en verenigingen omdat de gemeente meer de regiefunctie gaat voeren. Ook zullen activiteiten worden afgestoten omdat de gemeente de activiteiten niet meer vind passen in het nieuwe beleid van de gemeente. Daarnaast zal de gemeente zakelijker worden. Meer dan voorheen zullen nut en noodzaak, efficiencyslagen, kostenbesparingen en afrekenen op basis van werkelijk geleverde prestaties onderwerp van gesprek zijn. Deze nieuwe koers heeft grote gevolgen voor de samenleving. Wij zijn dan ook volop in overleg met de samenleving om de gevolgen van de koerswijziging duidelijk te maken. Daarbij zullen er afspraken worden gemaakt over een overgangstermijn zodat de samenleving tijdig maatregelen kan treffen ten aanzien van de nieuwe koers. Om deze koerswijziging te ondersteunen hebben wij twee belangrijke uitgangspunten vastgesteld: 1. aandacht voor sociaal zwakkeren. Deze doelgroep willen wij ontzien van bezuinigingen en indien nodig, zullen wij met voorstellen komen om extra budget uit te trekken voor deze doelgroep, zodat deze doelgroep niet door de ondergrens heen zakt. Mensen met een minimuminkomen kunnen rekenen op financiële ondersteuning van de gemeente, zodat zij deel kunnen blijven nemen aan sport- en welzijnsactiviteiten. Hiervoor hebben we een extra budget opgenomen van per jaar ; 2. ondersteuning van vrijwilligers, mantelzorg en informele zorg. Van de vele vrijwilligers zullen extra inspanningen gevraagd worden. Momenteel zijn we bezig met het vrijwilligersbeleid. Door de bezuinigingen op de zorg en voorzieningen op basis van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) zal er meer en meer een beroep worden gedaan op mantelzorgers en informele zorg. Wij brengen in beeld welk pakket aan maatregelen nodig is om de mantelzorg en de informele zorg te ondersteunen om goed te kunnen functioneren. Voor wat betreft de arbeidsparticipatie is het uitgangspunt Iedereen kan iets, iedereen doet iets. De inzet is om ondanks de economische crisis mensen maximaal in het arbeidsproces te betrekken. Voor die mensen die om welke reden dan ook niet actief kunnen deelnemen aan het arbeidsproces zullen wij de mogelijkheden onderzoeken om door middel van vrijwilligerswerk een zinvolle dagbesteding te krijgen en daarmee tegelijkertijd een bijdrage aan de samenleving leveren. Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 42

43 Hoofdlijnen van beleid uit coalitieakkoord en beleidsaccenten voor de periode tot en met 2014 (uit coalitieakkoord ) Aanpassen algemene subsidieverordening; Bevorderen van het gezamenlijk huisvesten van scholen met gemeenschappelijke voorzieningen; Aanpassen verordening voorzieningen huisvesting onderwijs; Als gemeente meer afstand nemen van de realisatie van nieuwe huisvestingsvoorzieningen. De verantwoordelijkheid voor het bouwproces wordt bij het schoolbestuur gelegd; Mandateren van het onderhoud inclusief de daarvoor benodigde financiële middelen (voor een groot deel) aan de TOF; Organiseren van een werkconferentie over technisch onderwijs in Tubbergen waarbij alle partijen (het onderwijs, leerlingen en bedrijfsleven) betrokken zijn; Realiseren CHIEC zonder structurele financiële bijdrage van de gemeente; Bereikbaar en toegankelijk houden van één bibliotheek voor iedereen; Bevorderen samenwerking tussen scholen en bibliotheek; Beschikbaar houden van muziekonderwijs in principe in alle kernen; Ondersteunen komst glaskunstcentrum op een wijze dat de hoogte van de eenmalige financiële bijdrage afhankelijk is van de aard en omvang van het centrum; Stimuleren onderbrengen van het beheer van buitensportaccommodaties in een beheersstichting waarin de betrokken sportverenigingen participeren; Versterken van de bestuurlijke afstemming op het gebied van de binnensportaccommodaties; Realiseren van een extra sporthal in het dorp Tubbergen; Onderzoek doen naar de mogelijkheden van het aanleggen van kunstgrasvelden in andere kernen; Intensief samenwerken met de Tubbergse sportwereld waar het gaat om ondersteuning van sport in het algemeen en de breedtesport in het bijzonder; Stimuleren vrijwilligerswerk; Stimuleren en versterken seniorenwerk; Realiseren jongerenwerk als standaard basisvoorziening in de dorpen. Het oprichten van een breed gedragen jongerenraad kan hieraan bijdragen; Scherper toezien op de resultaatgerichtheid van re-integratieconcepten van aanbieders; Verdere stroomlijning van de dienstverlening op het Werkplein Almelo (met behulp van het dienstverleningsconcept wordt maatwerk voor werklozen geleverd met een beter inzicht in hun kansen en belemmeringen); Vergroting W-deel van de WWB door het zoeken naar andere inkomensdragers voor de voormalige Wiw-ers en ID-ers; Aansluiten bij regionale initiatieven voortkomende uit het landelijke Actieplan Jeugdwerkloosheid, dat gefinancierd wordt door het ministerie van SZW. Speciaal voor jongeren is het Jongerenpunt ingericht op het Werkplein. Dit is een onderdeel van het Twentse actieplan jeugdwerkloosheid. Het Twentse plan gaat uit van concentratie van werkzaamheden op de 3 Twentse jongerenloketten, waaronder Almelo langs 3 actierichtingen: Jongeren aan de Studie, Jongeren aan de Slag, Kwetsbare jongeren een handje helpen. Het Twentse plan geeft een extra boost aan bestaande activiteiten, biedt kansen aan kwetsbare jongeren en versterkt de samenwerking tussen partners op de Twentse arbeidsmarkt. Het is van belang de doelgroep voor Tubbergen niet te beperken tot de jongeren die een uitkering ontvangen van de gemeente Tubbergen maar alle jongeren tot 27 jaar tot de doelgroep te rekenen; Daarnaast is de Wet Investeren in jongeren (WIJ) per van kracht geworden die een krachtige impuls geeft aan een sluitende aanpak voor jongeren tot 27 jaar. Jongeren Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 43

44 zijn of aan het werk en/of gaan naar school; Het Regionaal Meld- en coördinatiepunt (RMC) moet effectief bijdragen aan beperking van schoolverzuim; Burgers van Tubbergen ondersteunen bij het vinden van economische en maatschappelijke zelfstandigheid. Aan degenen die geen werk hebben, wordt eventueel een uitkering verstrekt; Het doel wordt bereikt door: het versterken van het vermogen van burgers om werk te vinden en/of te houden; voorzieningen aan te bieden waardoor belemmeringen worden weggenomen om maatschappelijk actief te kunnen zijn; Richten op een succesvolle en duurzame arbeidsmarkttoeleiding; Verbeteren samenwerking tussen het bedrijfsleven, onderwijs en de overheid; Stimuleren dat jongeren een tweede kans grijpen via praktijkopleidingen en werkstages; Intensiveren van het integrale jeugdbeleid via ondermeer de verdere vormgeving van het CJG; Uitbesteding van de uitvoering sociale zekerheidswetten aan de gemeente Almelo; Samenwerking met de gemeente Almelo op het terrein van beleidsontwikkeling participatie en inkomen; Aanpassing beleid en verordeningen participatie en inkomen; Het ontwikkelen van een integraal arbeidsmarkt voor alle groepen aan de onderkant van de arbeidsmarkt met de samenwerkingsgemeenten op het Werkplein Noord-Twente; Invoering van een belangrijk meetinstrument voor berekening afstand tot de arbeidsmarkt, de participatieladder; Samenwerking met het lokale bedrijfsleven om te komen tot meer leerwerkplekken voor werkloze jongerenbanen voor werklozen, gezamenlijke aanpak van scholing van werklozen gericht op toekomstige vraag. Ontwikkelingen sinds samenstelling coalitieakkoord , welke voornamelijk bijstellingen van het coalitieakkoord behelzen: De bijstellingen van het coalitieakkoord hebben met name betrekking op: Beschikbaar houden van muziekonderwijs in principe in alle kernen; Onderzoek doen naar de mogelijkheden van het aanleggen van kunstgrasvelden in andere kernen; Stimuleren en versterken seniorenwerk; Onderzoek doen naar de mogelijkheden van het aanleggen van kunstgrasvelden in andere kernen. De bijstellingen op deze onderdelen hebben alles te maken met de conclusie dat deze speerpunten niet meer aan de orde zijn doordat: de vervallen speerpunten niet of slechts beperkt financieel haalbaarheid zijn. Wat hebben we tot nu toe bereikt uit het coalitieakkoord ? - het subsidiebeleid is vereenvoudigd en de subsidieverordening is hierop aangepast; - het gezamenlijk huisvesten van scholen met gemeenschappelijke voorzieningen is gerealiseerd bij de nieuwbouw Wiekslag en uitbreiding Kadoes, waarbij in beide gevallen een combinatie is gemaakt met kinderopvang/buitenschoolse opvang; - de verordening voorziening huisvesting is aangepast; - verantwoordelijkheid voor het bouwproces bij de realisatie van de nieuwe huisvestingsvoorzieningen neerleggen bij het schoolbestuur. Als startpunt hebben wij dit beleid gehanteerd bij de uitbreiding van het schoolgebouw van Kadoes; - we hebben werkconferenties georganiseerd om het technisch onderwijs beter op de kaart te zetten; Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 44

45 - het CHIEC is gerealiseerd; - de bibliotheekvoorzieningen zijn bereikbaar en toegankelijk voor een ieder; - de samenwerking tussen de scholen en de bibliotheek is bevorderd door middel van cultuureducatie; - de ondersteuning van sport in het algemeen en breedtesport in het bijzonder heeft vorm gekregen door het inzetten van combinatiefuncties en buurtsportcoaches; - door een extra impuls te geven aan onder meer de vrijwilligerscentrale hebben wij het vrijwilligerswerk versterkt; - Jongerenwerk als standaard basisvoorziening in dorpen. in iedere dorp zijn er jeugd- en jongerenverenigingen. Vanwege het belang dat wij hieraan hechten is de subsidie aan deze verenigingen verhoogd; - door strakkere afspraken te maken met Fusion over financiële kaders en prestaties hebben wij ingezet op de resultaatgerichtheid van re-integratieconcepten van aanbieders; - door een integrale afstemming en aanpak met de verschillende uitkeringsinstanties hebben wij gewerkt aan het leveren van maatwerk voor werklozen; - de vergroting van het werkdeel van de WWB door het zoeken naar andere inkomensdragers voor de voormalige Wiw-ers en ID-ers hebben wij uitgewerkt. De uitwerking heeft deels in 2012 plaatsgevonden en wordt voor het resterende deel in 2013 opgepakt; - het aansluiten bij regionale initiatieven voortkomende uit het landelijke Actieplan Jeugdwerkloosheid, dat gefinancierd wordt door het ministerie van SZW is afgerond. Speciaal voor jongeren is het Jongerenpunt ingericht op het Werkplein. Dit is een onderdeel van het Twentse actieplan jeugdwerkloosheid. Het Twentse plan gaat uit van concentratie van werkzaamheden op de 3 Twentse jongerenloketten, waaronder Almelo langs 3 actierichtingen: Jongeren aan de Studie, Jongeren aan de Slag, Kwetsbare jongeren een handje helpen. Het Twentse plan geeft een extra boost aan bestaande activiteiten, biedt kansen aan kwetsbare jongeren en versterkt de samenwerking tussen partners op de Twentse arbeidsmarkt. Het is van belang de doelgroep voor Tubbergen niet te beperken tot de jongeren die een uitkering ontvangen van de gemeente Tubbergen maar alle jongeren tot 27 jaar tot de doelgroep te rekenen. Het Regionaal Meld- en coördinatiepunt (RMC) draagt bij aan beperking van schoolverzuim; - het beleid om Burgers van Tubbergen te ondersteunen bij het vinden van economische en maatschappelijke zelfstandigheid en aan degenen die geen werk hebben, eventueel een uitkering te verstrekken is een continu proces; - door het instellen van een leerwerkloket hebben wij geïnvesteerd in een duurzame arbeidsmarkttoeleiding, de verbetering van samenwerking tussen het bedrijfsleven, onderwijs en de overheid en de mogelijkheid voor jongeren om een tweede kans te grijpen via praktijkopleidingen en werkstages; - door de verdere vormgeving van het CJG werken wij aan het integrale jeugdbeleid. Hiervoor hebben wij een belangrijke aanzet gemaakt. Met het oog op de decentralisatie van de Jeugdzorg werken wij in de komende jaren hier verder aan; - het voorgenomen beleid om de uitvoering van sociale zekerheidswetten uit te besteden aan de gemeente Almelo is gerealiseerd per 1 januari 2011daarbij hebben wij ook de samenwerking met de gemeente Almelo ingezet op het terrein van beleidsontwikkeling participatie en inkomen; - het beleid en verordeningen op het gebied van participatie en inkomen hebben wij aangepast met dien verstande dat in 2012 nog wel de wetswijzigingen uit 2012 moeten verwerken; - het ontwikkelen van een integraal arbeidsmarktbeleid voor alle groepen aan de onderkant van de arbeidsmarkt met de samenwerkingsgemeenten op het Werkplein Noord-Twente loopt door o.a. het project arbeidsmarktarrangementen, werkgeversservicepunten en beroepsbegeleidende leerweg; - door middel van het invoeren van de participatieladder hebben wij een belangrijk meetinstrument ingevoerd voor de berekening van de afstand tot de arbeidsmarkt; Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 45

46 - de samenwerking met het lokale bedrijfsleven om te komen tot meer leerwerkplekken voor werkloze jongerenbanen voor werklozen, gezamenlijke aanpak van scholing van werklozen gericht op toekomstige vraag is een continu proces Wat gaan we daarvoor doen in Decentralisaties (3 D s) De gemeenten Tubbergen en Dinkelland staan, even als alle gemeenten, op het terrein van zorg, welzijn, jeugd, werk en inkomen aan de vooravond van een operatie die zijn weerga niet kent. Drie grote taken komen met ingang van 1 januari 2015 naar de gemeenten. De invoering van de participatiewet, de overgang van onderdelen uit de AWBZ naar de Wmo en de overname van de gehele zorg voor de jeugd. Deze nieuwe taken samen met de huidige taken uit de Wet werk en bijstand (Wwb), de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) en preventief jeugdbeleid worden de gemeente verantwoordelijk voor vrijwel de gehele (niet-medische) ondersteuning aan de burger. Daarnaast moet een aantal van deze decentralisaties afgestemd worden met passend onderwijs, dat als belangrijkste doelstelling heeft om het kind zolang mogelijk in eigen omgeving onderwijs te laten volgen. De overheveling van taken worden ook wel aangeduid als de drie decentralisaties in het sociaal domein, kortweg aangeduid als de 3 D s. Bij deze taken is sprake van een sterke samenhang - en overlap in doelgroepen. De 3 D s hebben als doelstelling meedoen aan de samenleving. Elke burger is in staat (met of zonder ondersteuning of zorg) zo lang mogelijk en zo zelfstandig mogelijk, zelf de verantwoordelijkheid te dragen voor het eigen levensonderhoud, het opvoeden van kinderen en het bepalen van het leven van alle dag. Wij gaan de 3 D s daarom integraal oppakken. De gemeenten krijgen hiermee de kans een ontkokerd lokaal stelsel van maatschappelijke ondersteuning in te richten voor alle leefgebieden van de burger. Dit vraagt wel om een stelselherziening en cultuuromslag. (zie onderstaande piramide voor het nieuwe denkmodel). Op deze manier is het mogelijk om de zorg te blijven garanderen aan diegene die het die echt nodig hebben en om de zorg financieel betaalbaar te houden Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 46

47 Kernbegrippen / kerndoelen die bij dit nieuwe denkmodel horen zijn onder andere: van curatief naar preventief van (zware) zorg naar (lichte) ondersteuning minder individuele voorzieningen meer collectieve voorzieningen minder professionals meer vrijwilligers Voor de verdere uitwerking van het nieuwe denkmodel verwijzen wij u naar de integrale visie die wij in oktober 2013 aan uw raad hebben voorgelegd. Jeugdzorg Het Rijk wil de gehele Wet op de Jeugdzorg decentraliseren naar de lokale overheid per 1 januari Jeugdzorgtaken gaan hierbij over naar gemeenten, waarbij voor ons de uitdaging ligt om te komen tot een vraag gestuurd, efficiënt, betaalbaar en effectief werkend jeugdzorgstelsel dat uit gaat van de cliënt en waarbij het recht op zorg wordt vervangen door het `recht op een goede opvoeding. Dit vraagt, zoals gezegd, om een stelselherziening en cultuuromslag. Deze stelselherziening en cultuuromslag wordt integraal opgepakt zoals bovenstaand is beschreven. Aanvullend daarop vindt in Tubbergen de pilot doorontwikkeling CJG plaatst. Dit is een voorbeeld van hoe de stelselherziening en cultuuromslag eruit kan komen te zien. De raad van Tubbergen heeft in december 2012 hiervoor incidentele middelen beschikbaar gesteld. De focus ligt hierbij op een heroriëntatie van de signalering, toeleiding en toegang. De opzet is om problemen bij de jeugd eerder in beeld te krijgen, de problemen vanuit een integrale benadering en 1 toegang op te pakken en te werken met één gezin, één plan, één regisseur. Dit om te voorkomen dat hulpverleners langs elkaar heen werken. De hulpverlening moet er op gericht zijn om het zelf oplossend vermogen en eigen verantwoordelijkheid aan te spreken en te versterken. De uitvoeringsfase van de pilot start in het najaar van Daarvoor wordt u geïnformeerd over het uitvoeringsplan en in juli 2014 ontvangt u de evaluatie. Decentralisatie AWBZ/Wmo Zoals u bekend is, worden op 1 januari 2015 een aantal onderdelen van de AWBZ overgeheveld naar de Wmo. Dit betekent een flinke uitdaging omdat de overgang gepaard gaat met een aanzienlijke korting. Om de zorg te blijven garanderen aan diegene die het die echt nodig hebben en om de zorg financieel betaalbaar te houden, is een stelselherziening en een cultuuromslag nodig. Deze zaak pakken we integraal op zoals bovenstaand is beschreven. Samen 14 Om de decentralisaties Jeugdzorg en AWBZ in samenhang uit te werken, werken de 14 Twentse gemeenten samen onder de noemer samen 14. Dit is wenselijk en op sommige onderdelen voor de jeugdzorg ook een verplichting. De belangrijkste onderdelen in 2014 zijn: - Inkoop van zorg/ondersteuningsarrangementen - Sturing en financiering - Bovenlokale/ regionale samenwerking t.a.v. welke zorgvormen/thema s - Inrichten van de verplichte bovenlokale aspecten van jeugdzorg zoals jeugdbescherming, jeugdreclassering, gesloten jeugdzorg en Algemeen Meldpunt Kindermishandeling - Lokale signalering, toeleiding en toegang laten aan sluiten op bovenlokale afspraken - Communicatie richting burgers/ cliënten/ zorgaanbieders Dit zal in 2014 leiden tot een beleidsplan, verordening, meerjarig beleidskader en uitvoeringsplan. Wij informeren u over de voortgang Samen 14 via raadsbrieven. Daarnaast kunt u ook rechtstreeks informatie ontvangen vanuit de regionale werkgroep communicatie onder de noemer nieuwsbrieven Samen 14. Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 47

48 Maatschappelijke ondersteuning Naast de drie decentralisaties is het kabinet voornemens de volgende regelingen per 1 januari 2014 te beëindigen: 1. De Wet tegemoetkoming chronische zieken en gehandicapten (Wtcg). 2. De Compensatie eigen risico (Cer). 3. De Regeling specifieke zorgkosten (betreft fiscale aftrek). De gemeenten dienen op grond hiervan in 2014 eigen beleid te ontwikkelen op welke wijze en voor wie het beschikbare budget per 2015 wordt ingezet. Naar het Gemeentefonds gaat in 2014 macro 45 miljoen oplopend tot 706 miljoen structureel vanaf Dit is de helft van het budget dat het rijk nu beschikbaar heeft voor de drie bovengenoemde regelingen. Hoe hoog de budgetten voor de gemeente Tubbergen zijn is op dit moment nog niet bekend. Zodra dit bekend is zullen wij dit omzetten in beleid en via een afzonderlijk raadsvoorstel aan u voorleggen Participatiewet Ontwikkeling participatiewet en sociaal akkoord Het Kabinet en de sociale partners hebben in het Sociaal Akkoord afspraken gemaakt over de Participatiewet en het quotum voor mensen met een arbeidsbeperking. Dit betekende dat het kabinet de Participatiewet moest wijzigen. De verantwoordelijke staatssecretaris heef op 27 juni een brief naar de Tweede Kamer gestuurd met daarin de hoofdlijnen van de Participatiewet na het Sociaal Akkoord. De staatssecretaris houdt zoals blijkt uit de brief aan de Kamer wel vast aan het oorspronkelijke uitgangspunt: de bestaande regelingen voor mensen met arbeidsvermogen die zijn aangewezen op ondersteuning, samenvoegen in één regeling. Hieronder de belangrijkste punten uit de brief van de staatssecretaris: 1.Garantiestelling banen en quotum De staatssecretaris verwacht dat werkgevers (oplopend tot 2026) extra banen voor mensen met een arbeidsbeperking realiseren. De overheid staat garant voor extra banen voor deze groep. Als werkgevers niet aan deze opdracht voldoen, voert het kabinet een wettelijke quotumregeling in. 2.Werkbedrijven en werkpleinen Gemeenten en sociale partners moeten in de 35 arbeidsmarktregio s Werkbedrijven inrichten. De Werkbedrijven worden een schakel tussen werkgever en mensen met een arbeidsbeperking. Gemeenten krijgen de lead in deze Werkbedrijven. 3.Loonkostensubsidie Het kabinet wil gaan werken met loonkostensubsidie voor mensen die niet in staat zijn om zelf het wettelijk minimumloon te verdienen. De staatssecretaris tekent hierbij aan dat de aanvulling van het cao-loon met loonkostensubsidie niet ten koste mag gaan van het aantal werkplekken voor beschut werk. De staatssecretaris wil dan ook dat het cao-loon voor beschut werk zo dicht mogelijk ligt bij het wettelijk minimumloon. 4.Wajong Alle jongeren die nu een Wajong-uitkering krijgen worden opnieuw gekeurd. Wie voor een deel kan werken, gaat over van de Wajong naar de Participatiewet. Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 48

49 Verder uitwerken Het kabinet gaat in overleg met sociale partners en gemeenten de Participatiewet en de quotumregeling verder uitwerken. De beoogde invoeringsdatum van de Participatiewet is De ontwikkelingen in dit dossier zijn steeds plots en redelijk verstrekkend geweest de afgelopen 2 jaar (WWNV => Participatiewet => Sociaal akkoord). De veranderingen zijn dan ook groot voor een erg kwetsbare doelgroep en er gaat erg veel geld mee gemoeid. De behandeling van de wet in de beide senaten zal hoogstwaarschijnlijk nog tot aanpassingen leiden. Het is dus ook moeilijk om voor 2014 en de langere termijn een accuraat beeld te geven van de werkelijke maatregelen en de financiële consequenties daarvan. De planning tot op heden geeft aan dat de wet in september 2013 naar de tweede kamer zal gaan en de publicatie in de Staatscourant in januari Op het moment van de behandeling van deze begroting is de behandeling van de wet dus in volle gang. Financiën Sociale Werkvoorziening (SW) Volgende overwegingen zullen een significant financieel gevolg hebben. 1. Er is geen herstructureringsfonds beschikbaar voor de omvorming van de huidige naar de nieuwe structuur, dit zal door de gemeenten zelf moeten worden bekostigd. 2. De rijkssubsidie voor SW medewerkers gaat terug naar ca per AJ 3. Iedereen die vanaf 2015 geïndiceerd wordt door het UWV/CIZ als zijnde SW beschut komt in dienst van de gemeente en zal met inzet van loonkostensubsidie aan het werk moeten. De instroom van de huidige SW regeling stopt per De Wajongpopulatie wordt herkeurd. Men verwacht dat 51% van deze populatie restcapaciteit heeft en zijn Wajongstatus zal verliezen en in de participatiewet zal instromen (tot op heden in dienst van de gemeente op bijstandsniveau, maar er gaan ook geluiden op hen in het WWBregime in te laten stromen) Voor Tubbergen betekent dit ongeveer 120 instromers. Voor Dinkelland 140 instromers. 5. Het participatiebudget zal nagenoeg verdwijnen. Er zal ingezet worden op loonkostensubsidie. De financiering hiervan is nog onduidelijk. 6. Men wil terug naar een SW populatie van landelijk (nu ongeveer ). Alleen de mensen die de indicatie beschut hebben zouden in aanmerking kunnen komen voor de SW indicatie. De huidige populatie heeft een garantie gekregen. Dat betekent dat de huidige regeling zal doorlopen tot Gemeenten houden dus hun populatie, terwijl de rijkssubsidie vermindert. Dit levert voor gemeenten een langdurig nadeel op. NB. Door het opschuiven van de invoeringsdatum naar 2015 is de eerst volgende korting ook opgeschoven naar Dit levert de gemeente een tijdelijk voordeel op. Financiën 3 D s Met de decentralisaties zijn grote bedragen gemoeid. Voor een deel gaat het om nieuw geld voor gemeenten, voor een ander deel zijn het nu nog specifieke uitkeringen. Decentralisaties gaan gepaard met aanzienlijke ombuigingstaakstellingen. Per saldo is op termijn een verdubbeling van het gemeentefonds geen ondenkbare uitkomst. De exacte bezuiniging en bedragen zijn echter nog niet bekend. Wat dit voor financiële consequenties voor de gemeenten heeft, is op dit moment dus ook nog niet bekend. In de mei circulaire wordt een indicatie gegeven van het budget 2015 Jeugdzorg op basis van historische gegevens. Voor Tubbergen komt de uitkering in deze benadering neer op bijna 1,8 miljoen en voor Dinkelland op ruim 2,2 miljoen. In de september circulaire 2013 wordt een indicatie gegeven van het budget Wmo op basis van historische verdeling voor Deze verdeling zegt nog niets over de daadwerkelijke verdeling van het budget AWBZ/WMO en jeugdzorg. Dat is afhankelijk van het rekenmodel dat men zal hanteren. Wij verwachten dat in het voorjaar van 2014 hier meer bekend over wordt. Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 49

50 Daarnaast zijn in de mei circulaire 2013 incidenteel invoerings- implementatiekosten jeugdzorg en transitiekosten AWBZ naar WMO budgetten beschikbaar. Vormgeving sociaal deelfonds In de decentralisatiebrief heeft het kabinet het in het Regeerakkoord geschetste perspectief uitgewerkt om de budgetten van de voorgenomen decentralisaties in stappen te bundelen en zo breed mogelijke te ontschotten in het gemeentefonds tot één integraal budget: het zogenaamd deelfonds sociaal domein. Het sociale deelfonds is geen specifieke of brede doeluitkering, maar een onderdeel van het gemeentefonds met verantwoording aan de gemeenteraad. Het perspectief van bundeling richt zich op de budgetten die bedoeld zijn om de participatie te bevorderen. Voor de Wet werk en bijstand (straks Participatiewet) wordt door het ministerie onderzocht of het betrekken van het Inkomensdeel in deze bundeling toegevoegde waarde heeft. Vrijwillige inzet in Tubbergen Onze samenleving is volop in beweging. Gemeenten zullen mede door de invoering van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning en de transities Algemene wet bijzondere ziektekosten (begeleiding, persoonlijke verzorging, kortdurend verblijf), Jeugdzorg en Participatiewet een steeds grotere rol krijgen bij het aanreiken van oplossingen voor een vitale samenleving. Een nieuwe manier van werken en denken brengt uiteraard nieuwe opgaven met zich mee, niet alleen voor de gemeente, maar ook voor burgers, maatschappelijke organisaties en bedrijfsleven. De gemeente staat voor de opgave vorm en inhoud te geven aan een vitale samenleving met een actief sociaal burgerschap en een passend ondersteuningsaanbod aan kwetsbare burgers. Zij heeft hier al veel initiatieven voor ontwikkeld en wil hier voortvarend mee verder. De gemeente Tubbergen wil vrijwillige inzet stimuleren voor het in stand houden van deze vitale samenleving. Om hier succesvol op te kunnen koersen, zal in het najaar 2013 gestart worden met een onderzoek naar de huidige ondersteuningsstructuur van het vrijwilligerswerkbeleid. Dit onderzoek richt zich op de huidige stand van zaken in het brede veld van vrijwillige inzet. Hierbij zal aan de hand van concrete voorbeelden ook de samenhang aangetoond worden tussen genoemde transities. En de ideeën die er zijn over het organiseren en ondersteunen van informele netwerken, die kwetsbare burgers kunnen ondersteunen. In dit onderzoek zullen worden betrokken de vele honderden organisaties, verenigingen, particuliere initiatieven en burgers, die in Tubbergen een belangrijke bijdrage leveren aan deze vitale samenleving. Een analyse van de onderzoeksresultaten zal in het najaar 2013 informatie en een advies opleveren voor een herbezinning op het huidige vrijwilligersbeleid als anker van de Wmo. Het zal ook antwoord geven op de vraag of het huidige ondersteuningsaanbod adequaat georganiseerd is. De kosten van nieuwe initiatieven voor vrijwillige inzet zullen in eerste instantie uit bestaande budgetten worden betaald (nieuw voor oud). Algemeen maatschappelijk werk (AMW) / Schuldhulpverlening In de gemeente Tubbergen zijn in het kader van de schuldhulpverlening afspraken gemaakt met het AMW Noord West Twente. Burgers die bij het zorgloket aangeven hulp nodig te hebben bij hun schuldenproblematiek worden doorverwezen naar het AMW. Het AMW verzorgt de intake en het casemanagement. De afgelopen jaren was het aantal burgers dat een beroep deed op deze hulpverlening beperkt. In overleg met het AMW is dan ook overeengekomen dat men de schuldhulpverlening tot een beperkt aantal cliënten uit de reguliere subsidie bekostigd. Halverwege 2013 zit men echter al op een drievoud Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 50

51 van waar we in eerste instantie vanuit waren gegaan. Met het AMW vindt overleg plaats hoe dit in redelijkheid bekostigd kan worden. Naar verwachting gaat het niet om een structurele toename maar is deze deels toe te schrijven aan de huidige financiële crisis. Daarom is er voor gekozen deze onvoorziene toename aan cliënten te bekostigen vanuit de begrotingspost Maatschappelijke zorg (budget pakketmaatregel AWBZ). Dit voor zowel de jaren 2013 als Voor beide jaren zal de daadwerkelijke aanpassing van de begroting plaatsvinden in de 2e Berap. Crisismaatregelen Zoals in hoofdstuk 4.3 bij de behandeling van de reserves reeds is opgemerkt wordt voorgesteld om vanwege de crisis extra gelden te reserveren voor tegenvallers in bijvoorbeeld legesopbrengsten bouwvergunningen en uitkeringen WWB. De bedragen die hierbij gereserveerd worden zijn in 2014, in 2015 en in Plannen nieuwe sporthal Stichting Sport en Recreatie Tubbergen (SSRT) heeft eind juni 2013 de plannen voor een nieuwe sporthal gepresenteerd. De plannen gaan uit van een accommodatie in twee verdiepingen en vijf zaaldelen. Belangrijke uitgangspunten bij de plannen zijn duurzaamheid en een exploitatie die sluitend is zonder structurele subsidie. Door de bouw van vijf zaaldelen kan de gewenste behoefte aan extra trainingsruimte voor de binnensport opgelost worden en kan de huidige Verdegaalhal (drie zaaldelen) afgestoten worden. De sportaccommodatie wordt aan het zwembad gebouwd. Met de aanwezigheid van de huidige buitensportvoorzieningen in de directe omgeving, ontstaat een ideale concentratie van sportvoorzieningen. Eind juni 2013 is de financiering van het plan voor ongeveer 80% rond. Een groot deel hiervan komt voor rekening van de gemeente. De inzet van SSRT is er op gericht om in het 2 e halfjaar 2013 de resterende financiering rond te krijgen. Daarnaast wordt in het 2 e halfjaar 2013 gewerkt aan de verdere invulling van de planologische haalbaarheid. Zodra de financiering en de planologische haalbaarheid rond zijn, zullen wij een concreet voorstel aan de gemeenteraad voorleggen. Er van uitgaande dat de financiering en de planologische haalbaarheid van de plannen rond komen, zal in 2014 volop gebouwd worden aan de nieuwe accommodatie Wat gaat het kosten 05 SAMENLEVEN (Bedragen x 1.000) Begroting 2013 Begroting 2014 Begroting 2015 Begroting 2016 Begroting 2017 Baten Lasten Saldo van baten en lasten Resultaat Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 51

52 5.6. Programma 6 Burger, Bestuur en Bedrijfsvoering Wat willen we bereiken Doelstelling (uit coalitieakkoord ) Het doel van het programma is te komen tot een zakelijke, betrouwbare, doelmatige, doeltreffende en coöperatieve gemeentelijke dienstverlening aan de burger, het herpositioneren van de gemeente in de samenleving en het versterken van het imago en de identiteit van de gemeente Tubbergen. Hoofdlijnen van beleid (uit coalitieakkoord ) Herpositioneren van de gemeente in onze lokale samenleving Er zal de komende periode een nieuwe invulling worden gegeven aan de rol en positie van de gemeente. Dit moet goed worden gecommuniceerd naar en met de samenleving. De samenleving heeft er recht op te weten wat ze van de gemeente kan verwachten (en dat de gemeente hier ook op afrekenbaar is) en wat de gemeente van de samenleving kan verwachten. Centraal uitgangspunt blijft dat de gemeente ten dienste staat van de samenleving. Het bestuur (raad en college) van de gemeente zijn de vertegenwoordigers van de inwoners van de gemeente. De inwoners hebben het bestuur het mandaat verstrekt om hun samenleving in de gewenste richting te (helpen) ontwikkelen. Bestuur en ambtelijke ondersteuning vormen hierin samen de gemeente. Wij stellen vast dat de door de samenleving gewenste richting aan veranderingen onderhevig zijn. Prioriteiten kunnen verschuiven. De gemeente moet daar op kunnen inspelen. De gemeentelijke organisatie moet daarom op een zodanige wijze functioneren, dat kansen en mogelijkheden kunnen worden benut om op die manier invulling te geven aan de eisen en wensen die op een specifiek moment in de Tubbergse samenleving leven. Burgerparticipatie Bij burgerparticipatie gaat het om het bieden van mogelijkheden aan burgers en maatschappelijke organisaties om mee te praten over allerlei onderwerpen waar de gemeente bij betrokken is op een moment dat er nog beleidsruimte is. Burgerparticipatie gaat dus veel verder dan wettelijke inspraakprocedures. Burgerparticipatie kent veel uitingsvormen. Het varieert van het verstrekken van informatie aan burgers, het raadplegen van burgers, het vragen van advies aan burgers, burgers die samen met de gemeente beslissen tot de meest vergaande vorm burgers die zelf beslissen. Wij willen voldoende ruimte bieden voor participatie. Daarbij zullen heldere keuzes gemaakt moeten worden over de inspraak van burgers. Echte interesse voor de inbreng van burgers en burgers voortdurend en volledig informeren tijdens het participatieproces zijn hierbij belangrijke uitgangspunten. Het gebruik van de participatieladder als meetinstrument kan hierbij behulpzaam zijn. Communicatiebeleid Vernieuwing van het communicatiebeleid wordt enerzijds nodig geacht omdat de overheid een andere rol gaat innemen ten opzichte van de burger. Daarnaast zal ons communicatiebeleid veel nadrukkelijker in het teken moeten komen te staan van het creëren van de juiste verwachtingen die de samenleving kan en mag hebben van de gemeentelijke overheid. Dit is van doorslaggevend belang, nu wij onze rol en positie in de Tubbergse samenleving en de verdere omgeving om ons heen stevig moeten (en willen) herzien. Een derde reden om ons communicatiebeleid te vernieuwen, vloeit voort uit de opvatting dat de gemeente communicatie veel nadrukkelijker moeten gaan gebruiken als instrument om gewenste beleidseffecten met de Tubbergse samenleving te realiseren. Dit kan alleen als communicatie een geïntegreerd onderdeel van onze beleidsprocessen is, (beleids)medewerkers zich bewust zijn van het nut van communicatie als beleidsinstrument en (beleids)medewerkers dit Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 52

53 instrument effectief weten te hanteren. In het nieuwe communicatiebeleid moet het gebruik van nieuwe media meer aandacht krijgen. Ambtelijke organisatie Tubbergen wil de komende jaren groeien naar een slanke en slagvaardige gemeentelijke organisatie. Een organisatie met minder ambtenaren, maar met voldoende kwaliteit om haar taken goed te kunnen verrichten. De ambtelijke organisatie moet daarnaast zo flexibel zijn dat zij adequaat kan inspelen op de wisselende eisen uit de samenleving. Inspelend op de zich wijzigende rol en positie van de gemeente in de samenleving, zal het accent zich in afnemende mate op de uitvoering van beleid en in toenemende mate op regievoering richten. Een klantvriendelijke, effectieve en efficiënte uitvoering van het beleid blijft daarbij steeds het uitgangspunt. Een grondige takendiscussie zal moeten uitwijzen in hoeverre de bestaande taakstelling van op de ambtelijke organisatie voor de periode verder verhoogd kan worden. Bij de afslankingsoperatie geldt goed werkgeverschap als uitgangspunt. Dat betekent onder meer dat er naar gestreefd wordt om medewerkers via om- en bijscholing intern over te plaatsen. Waar dat niet kan zullen we ons inspannen om medewerkers bij andere werkgevers te plaatsen via bijvoorbeeld outplacementtrajecten. Gedwongen ontslagen worden zoveel mogelijk voorkomen, maar zijn niet uit te sluiten. Gemeentelijke samenwerking Gemeentelijke samenwerking moet worden geïntensiveerd. Gemeentelijke samenwerking kan efficiencywinst opleveren bij de uitvoering van beleid, de kwaliteit van de beleidsvoering verhogen en de kwetsbaarheid van de individuele gemeenten verminderen. Tubbergen kiest voor de gemeente Dinkelland als natuurlijke partner op het terrein van de ambtelijke samenwerking. De keuze voor Dinkelland is geen principiële keuze. Tubbergen werkt nu ook al samen met andere gemeenten (op het gebied van bijvoorbeeld de sociale zekerheid met de gemeente Almelo) en wij houden deze mogelijkheid ook in de toekomst open. Regionale samenwerking Tubbergen werkt samen met de Twentse gemeenten in de regio Twente. Deze samenwerking dient te worden voortgezet, maar niet onvoorwaardelijk. Tubbergen hecht groot belang aan een slanke regio Twente die zich als verlengd lokaal bestuur richt op een efficiënte en effectieve uitvoering van haar kerntaken. Wij kiezen voor een constructief-kritische opstelling ten aanzien van het beleid dat gericht is op versterking van de economische veerkracht en mobiliteit. Hetzelfde geldt voor de geregionaliseerde doe-taken. Het uitvoering geven aan de overige beleidstaken brengt onnodige bestuurlijke drukte met zich mee. Tubbergen maakt rechtstreeks met de provincie afspraken over woningbouw en bedrijfsterreinen in de eigen gemeente. Gemeenten krijgen de komende jaren te maken met een forse krimp van de inkomsten. De inzet van de gemeente Tubbergen zal zijn dat de bezuinigingstaakstellingen die hieruit voortvloeien in evenredigheid aan de regio Twente worden opgelegd. Uitbesteden van taken Tubbergen is voorstander van het uitbesteden van taken als hiermee efficiencyvoordelen behaald kunnen worden. Prijs-kwaliteitverhoudingen en de vraag in hoeverre dit juridisch stevig in contracten verankerd kan worden, zijn belangrijke randvoorwaarden. Ook het kunnen sturen op en kunnen controleren van de uitvoering van de taken zijn voor ons belangrijke afwegingscriteria. Regeldruk Regels zijn nodig, maar mogen niet onnodig tot last zijn van onze inwoners en ondernemers. Dit draagt bij aan een gezond ondernemersklimaat in onze gemeente. Ook de regeldruk voor burgers moet verminderd worden. In het besef dat een moderne maatschappij niet zonder regels kan die ook Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 53

54 nageleefd worden, is ons streven er op gericht waar mogelijk de regeldruk verder terug te dringen. Het bestaande beleid biedt hiervoor goede mogelijkheden. Naast het verminderen van de regeldruk zullen wij ons, daar waar dat mogelijk en verantwoord is, richten op het verkorten en vereenvoudigen van procedures. Dienstverlening Voor de verdere ontwikkeling van de dienstverlening worden de volgende uitgangspunten gehanteerd: de gemeente zet een stap terug bij dienstverleningstaken die niet primair onder verantwoordelijkheid van de gemeentelijke overheid vallen; daar waar de gemeente wettelijk verplichte dienstverleningstaken heeft, voert zij die uit op het wettelijke minimum; de dienstverlening moet professioneel en louter zakelijk zijn; aanvragers betalen kostendekkende tarieven; de kosten van het uitvoeren van de dienstverleningstaken moet in verhouding staan tot het daarvoor beschikbare werkbudget. Klantgerichte (e-)dienstverlening De overheid is van ons allemaal. De gemeente is voor onze inwoners de meest nabije overheid. De gemeentelijke overheid wordt voor onze inwoners steeds belangrijker vanwege de extra taken die wij als gemeente krijgen. Onze inwoners zullen de komende jaren in toenemende mate bij ons aankloppen omdat ze voor steeds meer vragen en verzoeken bij de gemeente moeten zijn. Immers, al in 2015 moeten gemeenten antwoord kunnen geven op alle vragen en verzoeken die burgers hebben ten opzichte van de overheid. Om dit te kunnen waarmaken is het noodzakelijk de al ingezette professionalisering van onze dienstverlening verder door te zetten. Dat betekent dat we met voortvarendheid blijven werken aan het verder ontwikkelen van de zogenaamde e-(elektronische) dienstverlening. Toch is de e-dienstverlening voor ons geen doel op zich. Het is een hulpmiddel om tot betere dienstverlening en klantgerichter werken te komen. Met een goede toepassing en gebruik van de e-overheid kunnen we meer energie steken in betere dienstverlening en klantgerichter werken. Inwoners moeten het gevoel hebben dat de gemeente van ons allemaal is. Daarvoor moeten wij onze inwoners zo min mogelijk vanuit systemen, regels en wetten benaderen. Wij vinden het van groot belang er alles aan te doen om de dienstverlening vanuit de vragen en behoeften van onze inwoners te organiseren en aan te bieden. Maatwerk kunnen bieden is hierbij de centrale voorwaarde. Verzakelijking van dienstverlening Maar onze dienstverlening zal de komende periode ook verzakelijken. Burgers en organisaties hebben er recht op goed, adequaat en snel geholpen te worden. Aan de andere kant mogen wij van de burger of een organisatie verwachten dat hij een volledige aanvraag indient. Voor zover de aanvrager daartoe niet in staat is, zien wij het als de verantwoordelijkheid van die aanvrager zelf om op zijn kosten de benodigde deskundigheid in te huren. Verder zullen wij er niet aan ontkomen om burgers en bedrijven te laten bijdragen in de kosten van de door de gemeente Tubbergen voortgebrachte voorzieningen. Wij zullen de bijdrage vragen naar de mate van het profijt dat zij (de burgers etc.) van die voorzieningen hebben: het zogenaamde profijtbeginsel. Dit zal onder andere betekenen dat aanvragers kostendekkende tarieven zullen gaan betalen voor het door hen gevraagde product of de door hen ingediende aanvraag. Dorpsplannen plus Het is de bedoeling de dorpsplannen-plus gefaseerd te realiseren. Ook hierbij wordt gehecht aan de nauwe betrokkenheid van de inwoners van de dorpen bij de totstandkoming en vervolgens de uitvoering van de plannen. Verwachtingen ten aanzien van het leveren van concrete bijdragen door de gemeente Tubbergen aan de uitvoering van concrete inspanningen mogen niet te hoog gespannen zijn. Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 54

55 Handhaving Primair doel van handhaving is spontaan naleven van de regels. Daar waar het niet gebeurt heeft zowel de samenleving als de gemeente een taak. Als regels niet worden nageleefd moeten ze omwille van onder andere veiligheid en rechtsgelijkheid worden gehandhaafd. De ingezette beleidslijn van handhaven op het wettelijke minimum wordt doorgezet. De komende jaren wordt ten aanzien van het handhavingsbeleid gewerkt naar een situatie waarin meer verantwoordelijkheid bij ondernemers wordt neergelegd. Zo worden de mogelijkheden onderzocht om een systeem in te voeren waarbij ondernemers jaarlijks zelf aangeven of zij aan de regels voldoen. Deze werkwijze past binnen de moderne zakelijkheid. Bij overtreding van de regels wordt handhavend opgetreden en gekeken of er géén zwaardere straffen opgelegd kunnen worden. Over deze nieuwe aanpak worden convenanten gesloten met bedrijfssectoren. Beleidsaccenten voor de periode tot en met 2014 (uit coalitieakkoord ) Duidelijkheid over de rol en positie van de gemeente Tubbergen in de samenleving; Terugbrengen aantal raadscommissies naar in ieder geval drie; Verminderen aantal adviescommissies; Bieden van voldoende ruimte voor burgerparticipatie; Invoeren van een vorm van burgerinitiatief; Actualiseren en intensiveren communicatiebeleid; Groeien naar een slanke en slagvaardige gemeentelijke organisatie; Intensiveren gemeentelijke samenwerking; Verminderen regeldruk voor burgers en ondernemers; Heroverwegen (kernprogramma) dienstverlening; Gefaseerd realiseren van de dorpsplannen plus; Meer verantwoordelijkheid handhavingsbeleid bij ondernemers neerleggen; Regionale samenwerking op het gebied van handhaving; Ontwikkelingen sinds samenstelling coalitieakkoord : - Inrichting RUD s; - Beëindiging programma dienstverlening. Wat hebben we tot nu toe bereikt uit het coalitieakkoord ? Communicatie In september 2010 is het vernieuwde communicatiebeleid vastgesteld en in 2011 is de uitvoering ervan (bijna) afgerond. De focus van dit communicatiebeleid ligt op het scheppen van de juiste verwachtingen die het publiek van de gemeente mag hebben. De nieuwe werkwijze is inmiddels gewoonte geworden. In 2012 zijn de laatste actiepunten uit het beleidsplan uitgevoerd. Zo is er een verbeterplan voor interne communicatie geschreven, dat als input zal dienen voor het interne communicatiebeleid van de nieuwe ambtelijke organisatie. Inmiddels wordt onderzocht in hoeverre het communicatiebeleid van de gemeente Tubbergen en Dinkelland kan worden geharmoniseerd en verder vernieuwd en verbeterd. Strategische advisering aan college van B&W en ambtelijke organisatie zal hierbinnen een stevige positie blijven houden en verder worden uitgebouwd. Dat geldt ook voor de thema s burgerparticipatie en social media. Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 55

56 Burgerparticipatie Burgerparticipatie wordt toegepast bij gemeentelijke projecten (Tubbergen Bruist, Bestemmingsplan buitengebied, detailhandelsstructuurvisie, reclamebeleid en meer) en via adviesraden zoals de Wmo Adviesraad Tubbergen en de Sportraad. De mogelijkheden voor burgerparticipatie zijn inmiddels verder uitgebreid: begin 2012 is een online burgerpanel gelanceerd, waaraan iedere inwoner van de gemeente Tubbergen kan deelnemen. Het eerste onderzoek is in juli uitgezet en betreft de gemeentelijke website. Social media Verschillende social media worden sinds 2011 door de gemeente Tubbergen gebruikt: Twitter, Facebook, LinkedIn, You Tube en Hyves. In het najaar van 2011 zijn richtlijnen voor deze social media vastgesteld. Ook bestuurders gebruiken social media (Twitter, blogs). Social media worden inmiddels vaker ingezet bij projecten, zoals Tubbergen Bruist en het beleidstraject Alcohol en Jeugd. Regeldruk Het verminderen van de regeldruk is een continue proces. In de afgelopen jaren zijn meerdere aanvraagformulieren vereenvoudigd en samengevoegd. De belangrijkste resultaten zijn geboekt bij het proces verhuizingen, inschrijving voor wachtlijsten bouwgrond en de omgevingsvergunning. Deze formulieren zijn vereenvoudigd en gedigitaliseerd. In de komende jaren wordt door middel van het project samen werken aan procesverbetering nog meer vorm gegeven aan de vereenvoudiging van de procedure. In dit project worden niet alleen de formulieren vereenvoudigd, maar het gehele proces. Verzakelijking van de dienstverlening In alle processen wordt continue gekeken naar de rol van de gemeente. In het verleden nam de gemeente soms de verantwoordelijkheid over van de burger. Over alle producten is deze rol verduidelijkt, maar bij de volgende twee voorbeelden is de nieuwe rol extra duidelijk naar voren gekomen: 1. Omgevingsvergunning Sinds de invoering van de Wet Algemene Bepalingen Omgevingsrecht (WABO) gaan wij zakelijker om met burger door: Alleen volledige aanvragen in behandeling te nemen; Burgers te stimuleren aanvragen digitaal in te dienen o.a. door lagere kosten; Burgers door te verwijzen naar commerciële partijen voor advisering of kosten in rekening te brengen voor onze advisering. 2. Versoberen van kosteloze huwelijken Nederlandse gemeenten zijn wettelijk verplicht om de mogelijkheid te bieden tot een kosteloos huwelijk. Het kosteloze huwelijk is een beperkte variant van het betaalde huwelijk en heeft tot doel dat iedere Nederlandse burger wettelijk kan trouwen. In de praktijk blijkt echter dat het steeds vaker als goedkopere oplossing wordt gekozen voor het betaalde huwelijk. Het kosteloze huwelijk is daarom beperkt tot het wettelijke minimum. Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 56

57 5.6.2 Wat gaan we daarvoor doen in 2014 Regionale samenwerking De rol en positie van Regio Twente is in de afgelopen periode sterk veranderd en verandert in de komende periode naar verwachting verder. Enerzijds vanwege de beëindiging van het verplichte samenwerkingskarakter, doch anderzijds vanwege het veranderen van het takenpakket van Regio Twente, zoals bijvoorbeeld door de instelling van de Veiligheidsregio. Nu de verplichte samenwerking in Twente in het kader van de Wgr+ naar verwachting per 1 januari 2015 eindigt, is daarmee een natuurlijk moment ontstaan om een fundamentele heroriëntatie op de Twentse gemeentelijke samenwerking te laten plaatsvinden. In het kader van de heroriëntatie op de Twentse samenwerking heeft het dagelijks bestuur van Regio Twente de colleges van alle Twentse gemeenten bezocht voor reflectie. Door het college is daarbij aangegeven dat het niet vanzelfsprekend is dat Regio Twente een rol speelt bij de uitvoering van taken op (boven)lokaal of regionaal niveau. Dit standpunt zal ook in het verdere verloop van de heroriëntatie worden ingebracht. Ten aanzien van de gemeentelijke samenwerking binnen Twente op het gebied van bedrijfsvoering wordt inmiddels fors ingezet op het Shared Services Netwerk Twente (SSNT). Tubbergen en Dinkelland hebben hun volledige bedrijfsvoering echter met ingang van 1 januari 2013 ondergebracht in Noaberkracht Dinkelland Tubbergen. Om die reden hebben zowel Tubbergen en Dinkelland en nadien ook Noaberkracht telkens hun bijzondere positie gemarkeerd ten opzichte van het SSNT. Bij de ondertekening van het Communiqué van Zenderen heeft Noaberkracht, mede namens Tubbergen een addendum ingebracht, om de positie van Noaberkracht ten opzichte van het SSNT te expliciteren. De kern van dit addendum is dat Noaberkracht de ontwikkeling van het SSNT met belangstelling blijft volgen en afzonderlijke initiatieven vanuit het SSNT telkens met een positieve grondhouding zal beoordelen op hun meerwaarde voor Noaberkracht. Mogelijke btw-druk op ambtelijke loonkosten Alle gemeenschappelijke regelingen(gr s) krijgen momenteel de btw over de loonkosten die zij in rekening brengen bij de deelnemende gemeenten voor 100% terug via het btw-compensatiefonds. Zo ook de GR Noaberkracht. Bij de oprichting van Noaberkracht heeft de Belastingdienst hier schriftelijk mee ingestemd. In de kadernota 2013 hebben wij gemeld dat over de afspraak landelijk discussie is ontstaan. De Belastingdienst heeft de gemaakte afspraak eenzijdig opgezegd met als ingangsdatum 1 januari De beide gemeenten hebben bij de Belastingdienst bezwaar aangetekend tegen dit besluit en ook tegen de opzegtermijn. De VNG heeft begin 2013 ook actie ondernomen en heeft over deze kwestie een brief gestuurd aan de Staatssecretaris van Financiën. Op 12 juli 2013 heeft de Staatssecretaris van Financiën schriftelijk op deze brief gereageerd. Hij geeft aan begrip te hebben voor het standpunt van de VNG dat de btwheffing een kostenfactor vormt bij het samenwerken van een aantal gemeenten. Binnen de grenzen van de vigerende wet- en regelgeving en budgettaire kaders, ziet hij hiervoor echter geen oplossing in de btw of het btw-compensatiefonds. Lopende het bezwaar zijn mogelijke financiële consequenties vooralsnog niet opgenomen in de meerjarenraming. Voor Tubbergen zou het financieel risico kunnen zijn. Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 57

58 Harmonisatie legestarieven Tubbergen-Dinkelland Legesopbrengsten De legesplichtige activiteiten WABO worden uitgevoerd door werkorganisatie Noaberkracht. Er zal volgens één werkwijze worden gewerkt en de werkzaamheden worden verantwoord op de begroting van Noaberkracht. Beide gemeenten hanteren nu het standpunt van kostendekkendheid. Voor beide gemeenten geldt dat door de crisis en veranderende wetgeving de legesopbrengsten WABO achterblijven en naar beneden moeten worden bijgesteld. Het harmoniseren van de diensten van Tubbergen en Dinkelland gebeurt in 2014 vanuit de volgende uitgangspunten: - kostendekkendheid - de VNG modelverordening - een simpele opbouw met zo algemeen mogelijke producten - een naar de diensten ingerichte begroting en verantwoording om een goede sturing mogelijk te maken. Dit betekent dat voor 2015 een geharmoniseerde legesverordening kan worden opgesteld. In de 1 e berap 2013 zijn de leges omgevingsvergunningen structureel verlaagd met De legesopbrengsten lopen zo zeer terug door de crisis in de bouw (aantallen en typen aanvragen) en door de veranderingen in de regelgeving, waardoor steeds minder activiteiten vergunningplichtig zijn. Om welk bedrag dit precies gaat is niet bekend, het is onduidelijk hoe zich dit de komende tijd gaat ontwikkelen. Alle inspanningen zijn erop gericht hier zo spoedig mogelijk inzicht in te krijgen. Het college stelt dan ook voor om in 2014 tot en met 2016, net zoals voor tegenvallers in de WWB, extra geld te reserveren voor tegenvallers in bijvoorbeeld legesopbrengsten bouwvergunningen. De kosten lopen niet evenredig terug met de terugloop aan aanvragen, doordat de uitvoering van de wettelijke taken wel inzet van de gemeentelijke organisatie vragen, bijvoorbeeld in het accepteren van meldingen en het informeren over vergunningvrije activiteiten. Ook de samenstelling van de werkvoorraad verandert; er zijn relatief meer kleinere aanvragen. De ontwikkelingen vragen een strakke sturing op werkvoorraad en capaciteit. De verlaging van de formatie naar de huidige werkvoorraad is in gang gezet. Gemeenteraad De gemeenteraad heeft bij monde van het presidium de wens uitgesproken om met ingang van de nieuwe raadsperiode (naar verwachting april 2014), zich verder te professionaliseren, middels het invoeren van: 1. Het papierloos vergaderen 2. Een Raads Informatie Systeem (RIS) Ad 1. In 2012 is een pilot gestart om papierloos te vergaderen. Evaluatie van deze pilot heeft een positief resultaat laten zien. Technisch en organisatorisch kan het papierloos vergaderen met ingang van de nieuwe raadsperiode worden ingevoerd. Praktisch betekent dit dat aan alle raads- en commissieleden, alsmede de griffie en commissiegriffiers een I-pad ter beschikking gesteld moet worden. De aanschafkosten hiervoor bedragen De levensduur van de I-pads wordt geschat op 4 jaar (één raadsperiode), waardoor de structurele kapitaallasten bijna bedragen.. De kosten van het uitrusten van de I-pads met de juiste software, alsmede het onderhoud zijn geraamd op jaarlijks ca Dit laatstgenoemde bedrag bestaat grotendeels uit abonnementskosten voor de vergaderapplicatie. Totale jaarlijkse kosten dus Een kosten/batenanalyse laat zien dat het papierloos vergaderen een ruime besparing oplevert ten opzichte van het vergaderen met papieren stukken. Dit komt met name door de besparing op drukkosten, verzendkosten en arbeidsloon. De jaarlijkse besparing moet dekking bieden voor de jaarlijkse kosten. Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 58

59 Ad. 2. Er wordt onderzoek gedaan naar de mogelijkheid om een Raads Informatie Systeem (RIS) in te voeren. De voordelen van een RIS zullen tot uiting komen in een betere ondersteuning van de gemeenteraadsleden en de commissieleden, alsmede in een betere dienstverlening naar de inwoners door betere toegang tot de informatie van de gemeenteraad en de raadscommissies. Er zijn meerdere aanbieders op de markt, met uiteenlopende systemen. Het onderzoek naar het meest geschikte systeem voor de gemeente Tubbergen bevindt zich momenteel in de startfase. Daarnaast is de keuze voor een systeem afhankelijk van een aantal interne ontwikkelingen. Het is nog niet mogelijk om in dit stadium een kostenraming weer te geven Wat gaat het kosten 06 BURGER/BESTUUR/BEDRIJFSVOER (Bedragen x 1.000) Begroting 2013 Begroting 2014 Begroting 2015 Begroting 2016 Begroting 2017 Baten Lasten Saldo van baten en lasten Resultaat Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 59

60 5.7. Programma Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien Hoofdkenmerken (uit coalitieakkoord ) In dit hoofdstuk worden de lasten, maar voornamelijk de baten geraamd van onder andere de algemene belastingen (OZB, forensenbelasting) en de algemene uitkering. Tegenover deze inkomsten staan geen directe uitgaven; het zijn algemene, niet- geoormerkte dekkingsmiddelen. Doelstelling Eén van onze belangrijkste doelstellingen voor de komende jaren is een solide en gezond financieel beleid met een structureel sluitende begroting en meerjarenraming. Structurele lasten dekken wij met structurele inkomsten. Hoofdlijnen van beleid (uit coalitieakkoord ) Reservebeleid Het reservebeleid gaan we grondig heroverwegen. Dat zal mogelijk leiden tot herziene kaders voor de omvang van algemene en bestemmingsreserves en nieuwe criteria voor de toerekening van de renteopbrengsten van reserves. Gemeentelijke belastingen en heffingen Bij het tarievenbeleid is het profijtbeginsel een belangrijk uitgangspunt voor ons. De legestarieven dienen volledig kostendekkend te zijn. We zullen ons inspannen om door een efficiënte uitvoering van de legesplichtige handelingen de tarieven zo laag mogelijk te houden. Ruimte voor nieuw beleid zal primair gevonden moeten worden door extensivering of beëindiging van bestaand beleid. De OZB tarieven zullen jaarlijks hooguit met het trendmatige inflatiepercentage aangepast worden. We zullen hierop een uitzondering maken indien wij goede redenen hebben aan te nemen dat de samenleving bereid is om een extra belastingverhoging te accepteren voor het behoud of de realisatie van een bepaalde voorziening. Meerjarenbegroting Door middel van de ombuigingen heeft de raad een belangrijke stap gezet tot het sluitend maken van de meerjarenbegroting. Hieruit voortvloeiend kunnen de volgende conclusies worden getrokken: - De begroting 2010 en 2011 zijn sluitend als gevolg van de uitwerking van de richtinggevende uitspraken over de ombuigingsmogelijkheden. - De begroting 2012 en 2013 zijn niet sluitend en laten nog steeds een tekort zien. - Er is voor ruim 1.8 miljoen aan structurele ombuigingen verwerkt. Dat neemt echter niet weg dat het wegwerken van de resterende tekorten nog de nodige inspanningen en fundamentele discussies zullen vergen. - In bovenstaande cijfers is nog geen rekening gehouden met nieuw beleid. Gemeenten worden naar ons oordeel terecht gezien als de eerste overheid die het beste diverse, nu nog rijks- en provincietaken, kan uitvoeren. Het is dan wel zaak om deze verantwoordelijkheid te ondersteunen met beleidsruimte, voldoende financiële middelen en een groter eigen belastinggebied. Niet als lastenverzwaring voor de burger, maar als lastenverschuiving tussen het rijk en gemeenten. Alleen met deze armslag kunnen de gemeenten de ambities waarmaken. De wegen die voor ons openstaan zullen wij benutten om er voor te zorgen dat overheveling van taken gelijk op gaat met de verkrijging van meer financiële armslag. De gemeenteraad heeft al in 2009, in het voortraject van de meerjarenbegroting , rekening gehouden met de signalen omtrent de verlaging van de algemene uitkering uit het Gemeentefonds. In het meerjarenperspectief is een extra korting van 5% ( ) verwerkt. Er wordt ernstig rekening gehouden dat de ombuigingen van het rijk en de daarmee samenhangende (extra) korting op het Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 60

61 Gemeentefonds ons een structurele tekort zullen verhogen van ruim 1,0 miljoen tot 2 à 2,5 miljoen. Dit is nog exclusief de ruimte die nodig is voor noodzakelijk nieuw beleid. Eén en ander betekent dat wij voor een forse taakstelling staan. In verband daarmee hanteren wij het uitgangspunt van nieuw voor oud. Nieuw beleid is in principe alleen mogelijk in ruil voor oud beleid. Omdat wij niet op alles invloed kunnen uitoefenen en niet alle ontwikkelingen kunnen voorzien, stellen wij voor de jaren 2011 tot en met 2013 jaarlijks slechts een beperkt bedrag beschikbaar voor incidenteel nieuw beleid. Procesmatige aanpak De gemeenteraad heeft op 9 november 2009 tijdens de begrotingsbehandeling unaniem ingestemd met een volledige herbezinning van het bestaande gemeentelijke takenpakket en een discussie over de toekomstige rol en positie van de gemeentelijke overheid ten opzichte van de samenleving. De omvang van de problematiek maakt het noodzakelijk dat alle taken die wij als gemeente op dit moment uitvoeren aan een fundamentele herbezinning worden onderworpen. Efficiencymaatregelen en extensivering van beleid zijn noodzakelijk maar ontoereikend. De raad heeft reeds een begin gemaakt met deze discussie. Er zijn 21 uitgangspunten vastgesteld en er is een structureel bedrag van ruim 1.9 miljoen aan bezuinigingen ingevuld. Maar de discussie zal voorgezet moeten worden. Wij willen in de raad het gesprek over de nieuwe rol en positie van de gemeente ten opzichte van de samenleving voortzetten. Maar wij willen ook in gesprek met allerlei geledingen uit de samenleving over ons bezuinigingsbeleid. We zullen ons daarbij betrouwbaar, zakelijk en coöperatief opstellen. Beleidsaccenten voor de periode tot en met 2014 (uit coalitieakkoord ) Grondig heroverwegen van reservebeleid; Gemeentebelastingen en heffingen niet gebruiken voor het sluitend maken van de begroting; Ombuigingen toepassen volgens de uitgangspunten van de raad; Hanteren uitgangspunt nieuw voor oud beleid; Volledige herbezinning van bestaande gemeentelijke takenpakket; Efficiencymaatregelen treffen en extensivering van beleid; Betrouwbaar, zakelijk en coöperatief opstellen naar samenleving. Ontwikkelingen sinds samenstelling coalitieakkoord : In de loop van het jaar 2010 werd de omvang en de aard van de ombuigingen van het rijk op de verschillende uitkeringen aan gemeenten steeds duidelijker. Dit heeft er onder andere toe geleid dat de aanvankelijk geraamde korting op het gemeentefonds met daaraan gekoppeld de algemene uitkering is verlaagd van 10% naar 8,5%. Daartegenover verwacht het Rijk een groei van het gemeentefonds als gevolg van de normeringssystematiek (samen de trap op, samen de trap af). Deze meevaller is gebaseerd op de aanname dat het Rijk de komende jaren meer geld zal uitgeven. Deze aanname is op zijn beurt weer gebaseerd op een economische groei van ongeveer 3,5%. Deze groei is gezien de economische vooruitzichten nog zeer onzeker waardoor ook de te verwachten groei van de uitgaven van het rijk en dus de groei van het gemeentefonds met de nodige slagen om de arm moet worden geïnterpreteerd. Daar komt nog bij dat gemeenten uit de eventuele groei van het gemeentefonds ook de hogere kosten als gevolg van de inflatie moeten opvangen. Dit betekent gezien de oplopende inflatie een behoorlijke inspanning voor gemeenten. Ook werd in de loop van het jaar 2010 duidelijk dat het rijk ook gaat korten op verschillende specifieke uitkeringen en op een aantal taken. Genoemd kunnen worden de korting van 120 miljoen op het WSW budget, het budget voor jeugdzorg ( 300 miljoen) en de korting van 100 miljoen als gevolg van de vorming van de regionale uitvoeringsdiensten. Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 61

62 In de mei-circulaire 2011 bleek de groei van het gemeentefonds minder tegen te vallen dan aanvankelijk werd aangenomen. Wel moesten stelposten worden opgenomen voor loon- en prijscorrectie. Vooral de oplopende inflatie maakt aanvullende ramingen noodzakelijk. Al met al kon toch een reële groei van de algemene uitkering worden geraamd. Door het niet instemmen met het bestuursakkoord is er nog steeds geen duidelijkheid over de omvang van vooral de decentralisatieoperaties. Hierdoor kunnen we ook nog niet aangeven in hoeverre de opgenomen voorzichtigheidsraming van in 2012 oplopend naar 1,2 miljoen in 2015 (de korting van 8,5%) voldoende dan wel onvoldoende zal blijken te zijn. Wat we al wel weten is dat de problematiek op het gebied van WSW (Soweco) los van de voornemens uit het bestuursakkoord de komende jaren fors meer geld zal gaan kosten. Dit samen met de onzekerheden op het gebied van de decentralisaties en de regionalisering van de brandweer heeft ons doen besluiten de voorzichtigheidsramingen in tact te laten. Wel achten we het verantwoord de (voorzichtigsheids)raming voor het jaar 2012 op incidentele basis met te verlagen. Dit in de wetenschap dat de eventuele nadelige gevolgen van de decentralisaties niet eerder dan in 2013 zullen optreden. Wat hebben we tot nu toe bereikt uit het coalitieakkoord ? Grondig heroverwegen van reservebeleid In 2011 is de herziene beleidsnota reserves en voorzieningen opgesteld en vastgesteld door de gemeenteraad. In deze nota is een aantal beleidsmatige uitgangspunten vastgesteld hoe om te gaan met de reserves en voorzieningen en de component rente. Daarnaast is besloten dat er jaarlijks bij de kadernota een grondige heroverweging van alle reserves en voorzieningen plaats vindt. Bij de kadernota 2012 heeft deze grondige heroverweging plaatsgevonden. Gemeentebelastingen en heffingen niet gebruiken voor het sluitend maken van de begroting Bij het opstellen van de begrotingen 2011, 2012 en ook de thans voorliggende begroting 2013 zijn we voor het rioolrecht en de afvalstoffenheffing, conform afspraak, uitgegaan van 100% kostendekkendheid. De tarieven voor de Onroerende Zaak Belasting (OZB) zijn de afgelopen jaren slechts aangepast met het inflatiepercentage. Voor het jaar 2013 betekent dit conform de cijfers van het CBS een verhoging van de tarieven met 2,3%. Ombuigingen toepassen volgens de uitgangspunten van de raad Conform besluitvorming door de gemeenteraad is een groot aantal ombuigingen met ingang van het jaar 2012 geëffectueerd. In de meeste gevallen worden de verschillende ombuigingen in 2012 voor 50% doorgevoerd oplopend tot 100% in Volledige herbezinning van bestaande gemeentelijke takenpakket De volledige herbezinning van het bestaande gemeentelijke takenpakket heeft geresulteerd in groot pakket aan ombuigingen waartoe de raad heeft besloten. Deze zijn alle taakstellend als stelposten verwerkt in de verschillende jaarbegrotingen waaronder de begroting Hanteren uitgangspunt nieuw voor oud beleid Bij de volledige herbezinning van het bestaande gemeentelijke takenpakket is ook uitdrukkelijk rekening gehouden met het uitgangspunt nieuw voor oud. Als onderdeel van het totale pakket aan ombuigingen zijn namelijk ook middelen beschikbaar gesteld voor enkele speerpunten van beleid (flankerend beleid). Als voorbeeld kunnen we noemen het extra ondersteunen van vrijwilligers en het beschikbaar stellen van een extra budget voor minimabeleid. Efficiencymaatregelen treffen en extensivering van beleid Een groot deel van de taakstellend verwerkte ombuigingen is gevonden door efficiencymaatregelen te treffen en beleid te extensiveren. Zo is de taakstelling op de bedrijfsvoering (ruim 1,1 miljoen) Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 62

63 ingevuld door dit soort maatregelen. Werkzaamheden zijn in sommige gevallen beëindigd of versoberd en in de andere gevallen zijn werkzaamheden herverdeeld. Door (een combinatie van) deze acties kon de personele inzet naar beneden worden bijgesteld waardoor vacatureruimte kon komen te vervallen. Voor de stand van zaken van de taakstelling op de bedrijfsvoering wordt verwezen naar de paragraaf bedrijfsvoering. Betrouwbaar, zakelijk en coöperatief opstellen naar samenleving Dit beleidsaccent is vanaf de start van deze collegeperiode een constant punt van aandacht geweest. Zowel intern als in onze contacten met de samenleving. Wat gaan we daarvoor doen in 2014 Algemene Uitkering Gemeentefonds In juni bent u door middel van de kadernota 2013 geïnformeerd over de toen bekende stand van zaken inclusief een inschatting van de korting BTW compensatiefonds (BCF). Meicirculaire 2013 Jaarlijks informeert het Rijk de gemeenten, door middel van de diverse circulaires, over de ontwikkelingen van het Gemeentefonds en de daarmee samenhangende algemene uitkering. De meicirculaire is voor gemeenten belangrijk als basis voor de begroting Deze circulaire staat in het teken van de uitvoering van het regeerakkoord. Hierover bent u door middel van een raadsbrief geïnformeerd. De meicirculaire is weliswaar de basis voor de begroting 2014 en volgende jaren maar het college is zich er terdege van bewust dat er een nieuw pakket van bezuinigingen zit aan te komen vanuit Den Haag. Dit bezuinigingspakket (6 miljard) is nog niet door vertaald in deze meicirculaire. Mogelijk brengt de septembercirculaire hier meer duidelijkheid over. Hoewel de provincie de begroting toetst aan de mei circulaire, sluit het college de ogen niet voor de realiteit. Vanuit haar verantwoordelijkheid doet college in deze begroting voorstellen tot maatregelen om de problematiek van het pakket van aankomende bezuiniging het hoofd te bieden. Stand algemene uitkering volgens meicirculaire 2013 Hieronder een overzicht van de ontwikkeling van de algemene uitkering. We volgen de bedragen van de Kadernota 2013 richting de financiële situatie van de meicirculaire 2013 (begroting 2014). (* 1.000) Stand AU kadernota Ontwikkeling AU WOZ herwaardering en aanpassing Taakmutaties Mutaties integratie en decentralisatie uitk Stand mei circulaire Bruto budgettair effect Effect op exploitatie* Netto budgettair effect *(betreft o.a. effect taakstellingen en bijstellingen meerjarenraming AU) Het betreft hier de bruto mutaties. Taakmutaties, specifieke uitkeringen en (aanpassingen in) vereveningen hebben effect op de exploitatie. Deze worden verderop uitgewerkt om te komen tot een overzicht van het netto effect op de (meerjaren)begroting Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 63

64 Ontwikkeling algemene uitkering Het accres 2014 is naar boven bijgesteld en hangt o.a. samen met een aantal pieken in infrastructurele projecten. Taakmutaties De effecten op taakmutaties hebben o.a. betrekking op invoeringskosten jeugdzorg en transitie AWBZ naar Wmo, taakstellende stelposten voor korting onderwijs huisvesting, dualiseringskorting, lagere apparaatskosten i.vm. opschaling, afschaffing maatschappelijke stages en plicht tot hergebruik scootmobielen. Mutaties integratie en decentralisatie uitkeringen Integratie Uitkering Wmo, het Wmo-budget is meerjarig vastgesteld en wordt het jaarlijks geïndexeerd. In de septembercirculaire 2013 volgt het definitieve percentage. Impuls Brede scholen combinatiefuncties, de impuls brede scholen was per abuis niet opgenomen in de mei circulaire 2012 en is in de mei circulaire 2013 weer toegevoegd. Effect op exploitatie (taakmutatie in exploitatie opnemen) Hieronder een overzicht van de te ramen budgetten en stelposten naar aanleiding van taakmutaties. Taakmutaties (* 1.000) Transitiekosten decentralisatie AWBZ begeleiding naar de wmo (incidenteel) Maatschappelijke stages Scootmobielen Korting onderwijshuisvesting Dualiseringskorting Impuls Brede scholen combinatiefuncties Centra voor jeugd en gezin Invoeringskosten decentralisatie jeugdzorg -14 (incidenteel) Bijstellingen AU meerjarenraming Totaal effect op exploitatie Transitie AWBZ naar Wmo (incidenteel) In aanvulling op de incidentele middelen in 2012 en 2013 is voor 2014 een bedrag van 37 miljoen beschikbaar. Deze middelen zijn bedoeld om gemeenten te compenseren voor de transitiekosten die samenhangen met de inwerkingtreding van de nieuwe Wmo per Korting onderwijs huisvesting In het Regeerakkoord is afgesproken dat per 1 januari miljoen uit het gemeentefonds wordt overgeheveld naar de begroting van het ministerie van OCW ten behoeve van scholen in het primaire onderwijs en het voortgezet onderwijs. Doel is de taken en het budget voor het buitenonderhoud en aanpassingen van schoolgebouwen in primair- en speciaal onderwijs van gemeenten naar schoolbesturen over te hevelen. Door deze wetswijziging komt er een uitname uit het gemeentefonds. Gelet op de voorgenomen herijking van het gemeentefonds zijn de exacte gevolgen voor het cluster educatie momenteel nog niet duidelijk. Verwacht wordt dat hierover in de mei circulaire 2014 duidelijkheid kan worden geboden. Dualiseringskorting In de decembercirculaire 2012 is informatie verstrekt over de uitname uit het gemeentefonds vanwege de dualiseringscorrectie. Het kabinet kiest voor het toepassen van een dualiseringscorrectie in verband met het terugbrengen van het aantal gemeenteraadsleden tot op het niveau van voor de Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 64

65 dualisering van het gemeentebestuur. De besparing wordt gerealiseerd door een uitname uit het gemeentefonds van 18 miljoen. Invoeringskosten jeugdzorg (incidenteel) Voor de incidentele invoeringskosten is in miljoen beschikbaar. In septembercirculaire 2012 is de eerste tranche van 24 miljoen verdeeld, het resterende deel is in de meicirculaire 2013 vermeld. Bijstellingen AU meerjarenraming De bijstelling is een gevolg van de toevoeging van een nieuwe jaarschijf in de meerjarenraming. De raming van de AU is aangepast aan de stand volgens de mei circulaire Egalisatiereserve algemene uitkering In de kadernota 2013 is besloten tot het instellen van de egalisatiereserve algemene uitkering. Dit met het doel om de sterke wisseling in de algemene uitkering op te vangen en de mogelijkheid te hebben het beleid over langere tijd aan te passen. Overschotten in enig jaar kunnen dan worden aangewend om schommelingen in de volgende jaren op te vangen. Op basis van de mei circulaire 2013 is in de begroting 2014 een toevoeging gedaan van Voor de jaren 2015 t/m 2017 wordt respectievelijk , en onttrokken om nadelige ontwikkelingen in de algemene uitkering gemeentefonds deels op te vangen. De netto budgettaire effecten voor de jaren 2014 tot en met 2017 komen gelet op de begrotingsresultaten ten gunste van de algemene middelen. De stand van de egalisatiereserve algemene uitkering blijft daarom nihil. Landelijke ontwikkelingen De meicirculaire 2013 geeft reeds een winstwaarschuwing. De groei van het Gemeentefonds zal in 2014 lager uitvallen. Oorzaken hiervan zijn maatregelen uit het aanvullende bezuinigingspakket van 6 miljard die doorwerken in de groei en de tegenvallende economische ontwikkeling. Zowel door gemeenten als door het Rijk wordt hard gewerkt aan de invoering van de decentralisaties. Aan rijkszijde staan de komende maanden in het teken van de behandeling van de nieuwe Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo), de Jeugdwet en de Participatiewet. De genoemde wetten zullen een duidelijker beeld geven over de taken en verantwoordelijkhedenvoor gemeenten en over de met de decentralisaties gemoeide ombuigingstaakstellingen en budgetten. In dezelfde periode zal naar verwachting duidelijkheid ontstaan over de inrichting van het financiële arrangement van de decentralisaties: het sociaal deelfonds. De gemeentefondsbeheerders leggen samen met de staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en sport (VWS) de laatste hand aan de verdeling van de nieuwe Wmo voor Het macrobudget voor de nieuwe Wmo voor 2015 is afhankelijk van nadere besluitvorming over een aantal onderwerpen. Septembercirculaire 2013 De uitkomsten van de septembercirculaire ten opzicht van de meicirculaire zijn als volgt: Tabel 1 (* 1.000) Totaal verschil mei- en septembercirculaire Maatregelen rijksoverheid ter waarde van 6 miljard om het financieringstekort in de buurt van de 3,0% te houden. Het effect daarvan is ± in 2014, oplopend tot ± in Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 65

66 Tabel 2 (* 1.000) Effect Tubbergen van 6 miljard bezuiniging Het nominaal accres 2013 is voor Tubbergen circa lager dan in mei. Het accres 2014 is nog steeds erg fors, namelijk In de landelijke vakpers wordt breeduit aangenomen dat dit zich nog neerwaarts kan ontwikkelen. Tubbergen heeft voor het opvangen van de risico s van fluctuerende algemene uitkering een egalisatiereserve algemene uitkering. De hogere uitkering als gevolg van accres ontwikkelingen wordt voor een deel toegevoegd aan de egalisatiereserve. Egalisatie reserve algemene uitkering (* 1.000) Stand per Dotatie aan egalisatie reserve algemene uitkering Onttrekking aan egalisatie res. algemene uitkering Stand per De verschillen in één oogopslag In onderstaande tabel worden de verschillen per jaar genoemd, gerubriceerd in categorieën. De verdeling is gebaseerd op hele punten uitkeringsfactor, waardoor afrondingen kunnen optreden Berekening beginstand Accresontwikkeling sept tov mei Plafond BTW Compensatiefonds Overige ontwikkelingen (incl. integraties) Ontwikkeling uitkeringsbasis september 2013 e.v. tov mei 2013 Hoeveelheidsverschillen Wet maatschappelijke ondersteuning (IU) OZB suppletie uitkering Suppletieregeling OZB Impuls Brede scholen combinatiefuncties (DU) stelposten Taakmutaties Armoedebeleid Korting onderwijshuisvesting Kleine verschillen (redenen met bedragen onder 5.000) Totaal verschil Berekening eindstand De effecten van de meicirculaire 2013 zijn voor de jaarschijven 2014 en verder verwerkt in de (meerjaren) begroting Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 66

67 De mutaties voortvloeiend uit de septembercirculaire 2013 voor de jaren 2014 en verder zijn bij de begroting 2014 als volgt verwerkt: De negatieve effecten van de septembercirculaire 2013 voor de jaren 2014 en 2015 in zijn geheel te verwerken in het meerjarenperspectief. Dat wil zeggen en als verlaging van de inkomsten te ramen. Voor de jaren na 2015 maximaal per jaar als verlaging van de inkomsten te ramen. Het meerdere in 2016 van negatief ( / ) en in 2017 van negatief ( / ) als negatief begrotingssaldo voor de jaren 2016 en 2017 op te nemen. Hiermee lossen we de bezuinigingen vanuit de septembercirculaire op voor de begrotingsjaren 2014 en Wij geven daarmee het nieuwe college ruim de tijd om voor 2016 tot een sluitende begroting te komen. Op deze wijze nemen wij onze verantwoordelijkheid en tillen de problematiek verder aankomend zwaar weer - niet over de verkiezingen heen. Dit met als doel een sluitend meerjarenperspectief en met, hopelijk, een wat langere houdbaarheidsdatum. Wat gaat het kosten 10 ALGEMENE DEKKINGSMIDDELEN (Bedragen x 1.000) Begroting 2013 Begroting 2014 Begroting 2015 Begroting 2016 Begroting 2017 Baten Lasten Saldo van baten en lasten Resultaat Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 67

68 PARAGRAFEN Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 68

69 6. Paragrafen 6.1. Lokale heffingen 1. Inleiding Op grond van artikel 9, tweede lid van het Besluit begroting en verantwoording bevat de begroting en de jaarrekening ten minste een paragraaf over de lokale heffingen. Deze paragraaf moet volgens artikel 10 ten minste de volgende vijf sub-paragrafen bevatten: - de geraamde inkomsten; - het beleid ten aanzien van de lokale heffingen; - een overzicht op hoofdlijnen van de diverse heffingen; - een aanduiding van de lokale lastendruk; - een beschrijving van het kwijtscheldingsbeleid. Daarnaast wordt ingegaan op de consequenties van dit beleid voor de inwoners. 2. Algemeen De bevoegdheid tot het invoeren, wijzigen of afschaffen van een gemeentelijke belasting berust bij de raad. Een dergelijk besluit wordt genomen door het vaststellen, wijzigen of intrekken van een daartoe bestemde verordening. Het belastinggebied van een gemeente is begrensd. De Gemeentewet bepaalt limitatief welke belastingen door een gemeente mogen worden geheven. Daarnaast kan bij wet aan de gemeente de bevoegdheid worden toegekend om een bepaalde belasting te heffen, een voorbeeld hiervan vormt de afvalstoffenheffing welke zijn wettelijke grondslag vindt in de Wet Milieubeheer. Gemeenten kunnen een steeds groter deel van hun inkomsten zelf niet beïnvloeden, omdat dat inkomensoverdrachten van het Rijk betreft. Inkomensoverdrachten die voor het grootste deel via algemene objectieve maatstaven worden verdeeld. Tegelijkertijd is de verwachting dat een deel van de eigen inkomsten bijvoorbeeld de inkomsten uit grondexploitatie op een structureel lager niveau terechtkomen; met als gevolg dat gemeenten uiteindelijk moeten gaan interen op hun eigen vermogen om de exploitatie sluitend te krijgen. Dit heeft negatieve gevolgen voor hun vermogenspositie. 3. Welke belastingen en rechten worden in de gemeente Tubbergen geheven? Belastingen worden door de heffingsambtenaar dwingend opgelegd zonder dat daar een aanwijsbare tegenprestatie tegenover staat. Rechten worden geheven op basis van artikel 229 van de Gemeentewet. Tegenover deze heffingen staat wel een aanwijsbare tegenprestatie. Bovendien mag het totaal van de verwachte inkomsten uit rechten het totaal van de verwachte uitgaven niet overschrijden. De gemeente Tubbergen heft de onderstaande belastingen en rechten: - onroerende-zaakbelastingen(artikel 220 tot en met artikel 220i Gemeentewet); - baatbelasting (artikel 222 Gemeentewet); - forensenbelasting (artikel 223 Gemeentewet); - toeristenbelasting (artikel 224 Gemeentewet); - rioolheffing (artikel 228a Gemeentewet); - leges (artikel 229 Gemeentewet); - marktgelden (artikel 229 Gemeentewet); - afvalstoffenheffing (artikel 15:33 Wet milieubeheer). 4. Wettelijke ontwikkelingen Op 1 januari 2013 is de landelijke voorziening WOZ (LV WOZ) van start gegaan. In de LV WOZ worden de gegevens uit de door de gemeenten gehouden basisregistratie WOZ opgenomen. De LV WOZ neemt de verstrekking van deze gegevens aan de afnemers over van de gemeenten. In de loop van 2013 zullen de gemeenten op de voorziening worden aangesloten en volgens planning is deze Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 69

70 per 1 januari 2014 voor alle afnemers volledig operationeel. De LV WOZ is ondergebracht bij het Kadaster. In het bestuurlijk overleg WOZ van 13 april 2011 is door de deelnemende partijen ingestemd met de vorming van de LV WOZ en zijn tevens afspraken gemaakt over de te hanteren verdeelsleutel voor de jaarlijkse kosten van beheer en exploitatie van de LV WOZ. Deze afspraken zijn neergelegd in het Uitvoeringsbesluit kostenverrekening en gegevensuitwisseling Wet waardering. Inmiddels is gebleken dat 1 januari 2014 niet haalbaar is. De gemeente Tubbergen is ingedeeld in de groep die voor 1 juli 2014 moet aansluiten. Na invoering van de LV WOZ wordt het voor een ieder mogelijk om de WOZ-waarde van een woning op te vragen. De waarderingskamer is van mening dat een transparantere WOZ-waarde bijdraagt aan de acceptatie van de WOZ-waarde door burgers en verbetert de kwaliteit van die WOZ-waarde. Met de realisatie van een landelijke voorziening WOZ kunnen burgers eenvoudig en laagdrempelig de WOZ-waarde opvragen bij één centraal punt. Zij kunnen dan de WOZ-waarde van hun woning vergelijken met de WOZ-waarde van zelf gekozen woningen, zonder dat dit leidt tot een grotere uitvraag en daarmee tot hogere kosten voor gemeenten. De openbaarheid van de WOZ-waarde van woningen en de landelijke voorziening WOZ zal wellicht tot minder gegevensverstrekking van individuele gemeenten leiden, maar zal ook kunnen leiden tot meer bezwaren. 5. Macronorm OZB De macronorm OZB (maximale opbrengststijging) voor het begrotingsjaar 2014 is vastgesteld op 3,5% (exclusief correcties 2012 en 2013). In het bestuurlijk overleg financiële verhoudingen van 22 mei 2013 is aangekondigd dat de overschrijding van de macronorm 2012 en 2013 (circa 37,8 miljoen) in mindering wordt gebracht op de ruimte van De reële macronorm, rekening houdend met de vermindering, bedraagt 2,45%. Gestreefd wordt om in de septembercirculaire 2013 uitsluitsel te geven over de uitkomsten van de evaluatie macronorm als instrument om lokale lasten beheersbaar te houden. Daarmee zal de macronorm voor 2014 komen te vervallen. 6. Beleid ten aanzien van de lokale heffingen Ten aanzien van de tarieven van de gemeentelijke belastingen en rechten in de begroting 2014 van de gemeente Tubbergen zijn de richtlijnen voor de programma- en productenbegroting 2014 als uitgangspunt genomen. Daarbij is o.a. aangegeven: 1) de onroerende-zaakbelastingen jaarlijks te indexeren met de consumentenprijsindexcijfer van het CBS van mei van het voorgaande begrotingsjaar 2) het beleid de vervuiler betaalt voort te zetten, hetgeen tot uitdrukking komt in een 100% kostendekkendheid van de tarieven van de afvalstoffen- en rioolheffing. Voor beide taken geldt dat incidentele over- en onderdekking wordt verrekend met een ingestelde reserve om sterke fluctuaties te dempen. Ook de leges dienen kostendekkend te zijn. 7. Reserveringen Rioolheffingen Het huidige beleid is dat bij de rioolheffing sprake is budgettaire neutraliteit. Met andere woorden, de lasten van de zorgplichten dienen volledig te worden gedekt uit de heffing van de rioolheffing. Voor 2014 worden de totale lasten geraamd op (exclusief de compensabele btw van Reserve rioolheffing De reserve wordt ingezet om een gelijkmatige ontwikkeling van de rioolheffing te waarborgen. Al jarenlang is er al geen sprake van 100% dekking omdat jaarlijks een beroep wordt gedaan op de reserve. De stand van de reserve bedraagt per heden circa Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 70

71 Afvalstoffenheffing Het huidige beleid is dat bij de afvalstoffenheffing sprake is budgettaire neutraliteit. Met andere woorden, de lasten van de inzameling en verwerking van huishoudelijk afval, klein chemisch afval, papier, glas, textiel en wit- en bruingoed dienen volledig te worden gedekt uit de heffing van de afvalstoffenheffing. Voor 2014 worden de totale lasten geraamd op (exclusief de compensabele btw van Reserve Egalisatiekosten vuilverwerking De reserve wordt ingezet om een gelijkmatige ontwikkeling van de afvalstoffenheffing te waarborgen. Al jarenlang is er al geen sprake van 100% dekking omdat jaarlijks een beroep wordt gedaan op de reserve. De huidige stand van deze reserve bedraagt Lokale heffingen Onroerende-zaakbelastingen Met betrekking tot de lastendruk is in het coalitieakkoord opgenomen dat bij mogelijke voorstellen tot verhoging van gemeentelijke belastingen de randvoorwaarde geldt dat de lastendruk binnen verantwoorde grenzen blijft. Op grond van het collegebesluit indexering loon- en prijsgevoelige ramingen gaan we voor het jaar 2014 uit van een aanpassing van de OZB-tarieven met het consumentenprijsindexcijfer van het CBS van mei van het voorgaande belastingjaar. Voor het jaar 2014 komt dat neer op een aanpassing met 2,8%. in meerjarig perspectief gaan we uit van een indexering met 1% per jaar. In de begroting is ten opzichte van de primitieve begroting 2013 (zonder tussentijdse begrotingswijzigingen) een hogere opbrengst geraamd van Jaarlijks worden alle objecten in de gemeente Tubbergen opnieuw gewaardeerd. De verwachting, op basis van de marktanalyse, is dat het waardeniveau van de woningen en niet-woningen voor het belastingjaar 2014 zal dalen. Omdat de herwaardering nog niet is uitgevoerd, kunnen wij nog geen nieuwe tarieven geven. Bij de aanpassing van de Verordening onroerende-zaakbelastingen komen wij hierop terug. Tabel 1: Ontwikkeling tarieven OZB tarief 2012 tarief 2013 (% van de WOZ-waarde) (% van de WOZ-waarde) Woning eigenaar 0,1049% 0,1106% Niet-woning eigenaar 0,1342% 0,1366% Niet-woning gebruiker 0,1077% 0,1096% Afvalstoffenheffing De afvalstoffenheffing heeft als uitgangspunt dat de kosten voor 100% worden gedekt door de heffing. De opbrengst uit de afvalstoffenheffing is niet vrij aanwendbaar maar dient ter dekking van kosten voor afvalinzameling en -verwerking. Bij opstellen van deze paragraaf zijn de geraamde kosten van de afvalinzameling nog niet bekend. Voorlopig wordt uitgegaan dat de tarieven met 2.8% (consumentenprijsindexcijfer van mei 2013) worden verhoogd. Hierdoor wordt een hogere opbrengst geraamd van Ontwikkeling van de tarieven tarief 2013 tarief 2014 Afvalstoffenheffing Per huishouden 115,00 118,00 Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 71

72 Rioolheffing De opbrengst van de rioolheffing heeft als uitgangspunt dat de kosten voor 100% worden gedekt door de heffing. De hoogte van de heffing is gebaseerd op de kosten voortvloeiend uit en gerelateerd aan het Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP). De gemeente Tubbergen heft rioolheffing van zowel de eigenaar als van de gebruiker van objecten die direct of indirect zijn aangesloten op de gemeentelijke riolering. Voor de eigenaar geldt een vast bedrag per perceel. Voor de gebruiker is het tarief gebaseerd op het waterverbruik. Bij opstellen van deze paragraaf zijn de geraamde kosten van de afvalinzameling nog niet bekend. Voorlopig wordt uitgegaan dat de tarieven met 2.8% (consumentenprijsindexcijfer van mei 2013) worden verhoogd. Hierdoor wordt een hogere opbrengst geraamd van In de vergadering van 22 april 2013 is het GRP vastgesteld. Hierin is besloten dat de tarieven voor 2014 uitsluitend met een inflatiecorrectie en dat de tarieven vanaf 2015 structureel met 4% worden verhoogd. Ontwikkeling tarieven Rioolheffing tarief 2013 tarief 2014 Rioolheffing Eigenaar: Per perceel 167,00 172,00 Per perceel, uitsluitend hemel-/grondwater 56,00 58,00 Gebruiker: Basistarief 67,00 69,00 Forensenbelasting De forensenbelasting is een algemeen dekkingsmiddel. Voor het belastingjaar 2014 zal het tarief niet worden aangepast. Ontwikkeling van de tarieven tarief 2013 tarief 2014 Forensenbelasting Woning op gehuurde grond 105,00 105,00 Woning op eigen grond 182,00 182,00 Toeristenbelasting De toeristenbelasting is een algemeen dekkingsmiddel. Heffing van toeristenbelasting geschiedt op basis van aangifte. Voor het belastingjaar 2014 zal het tarief niet worden aangepast. Ontwikkeling van de tarieven tarief 2013 tarief 2014 Toeristenbelasting Tarief per overnachting 1,05 1,05 Tarief in eigen onderkomen op camping 0,70 0,70 Leges Voor 2014 wordt voorgesteld de legestarieven in 2014 te indexeren met 2% en af te ronden op in de praktijk hanteerbare tarieven. Door de samenvoeging van de ambtelijke organisaties en de veranderingen in de processen heeft zodanige invloed op de kostenstructuur en de toerekening dat de basis voor tariefbepaling op basis van de lasten ter zake te licht is. Voor 2015 wordt dit op orde gebracht en zal de nieuwe systematiek weer worden toegepast. In de onderstaande tabel wordt een overzicht gegeven van de begrote inkomsten gemeentelijke heffingen over de jaren 2013 en Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 72

73 Overzicht geraamde inkomsten 2013 (prim.begr.) 2014 * onroerende-zaakbelastingen * afvalstoffenheffing " * rioolheffing " * toeristenbelasting " * forensenbelasting " * baatbelasting * marktgelden " Totaal ========= ========= Procentuele verdeling lokale heffingen begroting 2014 Toeristenbelasting 2% Forensenbelasting 1% Baatbelasting 0% Marktgelden 0% Rioolheffing 25% Afvalstoffenheffing 19% Onroerendezaakbelastingen 53% Overzicht voorgestelde tariefsaanpassingen 2014 (in percentages t.o.v. 2013) 2014 OZB niet woningen gebruikers 2,8% OZB niet woningen eigenaren 2,8% OZB woningen eigenaren 2,8% Rioolheffing - eigenaar 2,8% Rioolheffing - gebruiker 2,8% Afvalstoffenheffing 2,8% Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 73

74 6.2. Weerstandsvermogen en risicobeheersing Risicomanagement Risicomanagement is het proces waarbij de organisatie continue en systematisch doorlopen wordt op risico s, met als doel de gevolgen ervan te voorkomen of te bestrijden en de positieve gevolgen ervan te benutten of te versterken. Met andere woorden risicomanagement is gericht op het voorkomen, vermijden of verkleinen van risico s. Risicomanagement is onder te verdelen in drie pijlers, te weten veiligheid, juridisch en financieel. In verschillende branches ligt de nadruk op één van de drie pijlers. De twee meest gebruikte toepassingen van risicomanagement zijn: sturen op risico s; beheersen van risico s. De paragraaf weerstandsvermogen geeft een indicatie in welke mate het vermogen van de gemeente Tubbergen toereikend is om financiële tegenvallers op te vangen zonder dat het beleid moet worden aangepast. Door de financiële risico s te beheersen en het weerstandsvermogen hierop af te stemmen, dient te worden voorkomen dat elke nieuwe financiële tegenvaller dwingt tot bezuinigen. Naris In het kader van de samenwerking tussen Tubbergen en Dinkelland zal in 2014 worden begonnen met harmonisatie van de berekening van het weerstandsvermogen en de inventarisaties van de risico s. Hierdoor zal ook in Tubbergen gebruik worden gemaakt van het systeem Naris. Naris is een internetapplicatie, waarmee de gemeente in staat is om risico s in kaart te brengen. Er ontstaat een totaalbeeld van risico s en de daarmee gepaard gaande kosten. Deze applicatie heeft 3 voordelen: ieder afdelingshoofd kan toegang krijgen tot het systeem en zo zijn eigen risico s managen; kennisbank; veelzijdige rapportagemogelijkheden. Weerstandsvermogen Het weerstandsvermogen kunnen we bepalen door onderstaande stappen te lopen: 1. een inventarisatie van de risico s (risicoprofiel) 2. benodigde weerstandscapaciteit 3. beschikbare weerstandscapaciteit 4. relatie benodigde en beschikbare weerstandscapaciteit 1. Risicoprofiel Bij het opstellen van de nota Weerstandsvermogen en risicomanagement zijn bij de inventarisatie ruim 100 risico's in beeld gebracht. Hieronder een paar voorbeelden: - onvoorziene weersomstandigheden (langdurige vorst) - economische omstandigheden - vertraging in de kaveluitgifte woningbouwterreinen van 1 jaar - verhoogde vraag naar voorzieningen (Wmo) - het niet verkopen van gemeentelijk vastgoed tegen taxatiewaarde Voor een totaaloverzicht verwijzen wij u naar de bovengenoemde nota. Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 74

75 2. Benodigde weerstandscapaciteit Op basis van de ingevoerde risico s is een risicosimulatie uitgevoerd. Rekening houdend met een zekerheidspercentage van 90% voor de gemeente Tubbergen bedraagt de benodigde weerstandscapaciteit (berekening reële financiële gevolgen conform nota Weerstandsvermogen en risicomanagement) * 90% = Beschikbare weerstandscapaciteit Tabel Beschikbare weerstandscapaciteit Weerstand Algemene reserve Bestemmingsreserve Reserve grondbedrijf Onvoorzien Totale weerstandscapaciteit Relatie benodigde en beschikbare weerstandscapaciteit Om te bepalen of het weerstandsvermogen toereikend is, dient de relatie te worden gelegd tussen de financieel gekwantificeerde risico's en de daarbij gewenste weerstandscapaciteit en de beschikbare weerstandscapaciteit. De relatie tussen beide componenten wordt in onderstaande figuur weergegeven. Risico's: Bedrijfsproces Financieel Imago / politiek Informatie / strategie Juridisch / Aansprakelijkheid Letsel / Veiligheid Materieel Milieu Personeel / Arbo Product Weerstandscapaciteit : Algemene reserve Onvoorzien Bestemmingsreserve Reserve grondbedrijf Weerstandvermogen De benodigde weerstandscapaciteit die uit de risicosimulatie voortvloeit kan worden afgezet tegen de beschikbare weerstandscapaciteit. De uitkomst van die berekening vormt het weerstandsvermogen. Ratio weerstandsvermogen = beschikbare weerstandscapaciteit benodigde weerstandscapaciteit = = 1.46 De normtabel is ontwikkeld in samenwerking met de Universiteit Twente. Het biedt een waardering van het berekende ratio. Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 75

76 Waarderingscode Ratio Betekenis A > 2,0 Uitstekend B 1,4-2,0 Ruim voldoende C 1,0-1,4 Voldoende D 0,8-1,0 Matig E 0,6-0,8 Onvoldoende F < 0,6 Ruim onvoldoende Conclusie: het weerstandsvermogen van de gemeente Tubbergen (1,46 voor 2014) is ruim voldoende en voldoet aan de in de nota Weerstandsvermogen en risicomanagement vastgestelde norm. Ontwikkelingen 2014 Risicobeheersing In 2014 zal in het kader van risicomanagement de nadruk liggen op risicobeheersing. Risicobeheersing berust op 3 pijlers, nl.: Het voorkomen (preventie) van risico s Het beperken en beheersen van risico s Ondersteuning van bovenstaande Noaberkracht Een aantal geïnventariseerde risico s vallen met ingang van 2013 onder Noaberkracht. Voor de berekening van het weerstandsvermogen zijn deze voor 2013 nog meegenomen voor de gemeente Tubbergen. Met ingang van 2014 zullen de risico s worden verdeeld over de organisaties. Ratio weerstandsvermogen Op basis van het meerjarig verloop van de algemene reserve, reserve grondexploitatie en reserve vastgoed ontwikkelt de ratio zich als volgt: Beschikbare weerstandscapaciteit Ratio ,46 1,45 1,44 1,48 Ontbreken van een vangnetregeling gemeenten na decentralisaties De Raad voor de financiële verhoudingen (Rfv) pleit voor een aparte vangnetregeling om gemeenten de helpende hand te bieden als zij door de decentralisaties werk, langdurige zorg en jeugd in financiële problemen komen. Hiermee kan worden voorkomen dat gemeenten onder financieel curatele ( artikel 12 ) moeten worden gesteld. Door de verandering van aard en omvang van het gemeentelijk takenpakket moet de bestaande systematiek waarbij gemeenten in financiële nood aanspraak kunnen maken op een aanvullende uitkering (artikel 12 Financiële-verhoudingswet) tegen het licht worden gehouden. In de ogen van de Rfv moet tijdelijk een aparte vangnetregeling worden ingebouwd om gemeenten tegemoet te kunnen komen, als deze worden geconfronteerd met onverwachte kosten en bijzondere situaties waardoor zij financieel in de knel dreigen te komen. Te denken valt aan de situatie waarin een gemeente te maken krijgt met een onevenredige zwaar beroep op bepaalde voorzieningen. Daarbij verwijst de Rfv naar de huidige vangnetregeling rondom de bijstandswet, waar gemeenten bij overschrijding van het toegekende budget met tien procent een beroep kunnen doen op een Incidentele Aanvullende Uitkering (IAU) of de Meerjarig Aanvullende Uitkering (MAU). Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 76

77 Met de decentralisaties zijn landelijk miljarden gemoeid. Juist het signaal dat er nog geen vangnetregeling is wijst erop dat het wel degelijk mogelijk is dat er grote verdeelverschillen kunnen ontstaan. Of Dinkelland en/of Tubbergen een nadeelgemeente kunnen worden kan nu nog niet bepaald worden. Dit is afhankelijk van de verdeelsleutel die wordt gehanteerd. Deze verdeelsleutel wordt vermoedelijk aan het eind van dit jaar landelijk vastgesteld. Het is goed om nu al een signaal af te geven dat er een kans bestaat om nadeelgemeente te zijn/worden. Wellicht dat er in de 1 e berap 2014 hierover meer duidelijkheid kan worden gegeven. Over de hoogte van de bedragen kan nog geen indicatie gedaan worden. Zolang er geen vangnetregeling voor de decentralisaties is ingesteld blijven de financiële risico s bij de gemeenten. Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 77

78 6.3. Onderhoud kapitaalgoederen De gemeente Tubbergen is een plattelandsgemeente met een relatief groot grondoppervlak, ongeveer hectare. Dit groot grondoppervlak betekent het beheer van veel openbare ruimte. De gemeente Tubbergen heeft onder meer de volgende kapitaalgoederen in beheer: wegen, groen, riolering, kunstwerken (bruggen), straatmeubilair (waaronder verlichting) en gebouwen. Uitgangspunt bij het onderhoud van de openbare ruimte is een omgeving met een standaard inrichting waarbij geaccepteerd wordt dat de ruimte er iets minder schoon en verzorgd uit ziet. Er moet worden gewaakt voor kapitaalvernietiging, maar op kosten bespaard waar verantwoord. IBOR Op basis van het Integraal Beheerplan Openbare Ruimte (IBOR) zijn voor het onderhoud van de openbare ruimte door de raad kwaliteitsniveau s vastgesteld; In het algemeen geldt een extensief onderhoudsniveau (C) voor het onderhoud van wegen, groen, bermen, sloten, kunstwerken en straatmeubilair. Wel zijn er enkele hotspots aangewezen waarvoor de kwaliteit intensief (A) geldt. De hotspots omvatten de rotondes, de openbare ruimte rondom het gemeentehuis, het Schaepmanmonument, etc. Wegen Basisgegevens/uitgangspunten: Oppervlaktes binnen de bebouwde kom: Wegen: Onderdeel: Oppervlakte (ha): Asfaltverharding 19,9 Elementenverharding 52,0 Betonverharding 1,5 Totaal Wegen 73.4 Oppervlaktes buiten de bebouwde kom: Wegen: Onderdeel: Oppervlakte (ha): Asfaltverharding 71,3 Elementenverharding 12,7 Zand- en grindwegen 63.7 Betonverharding 34,8 Totaal Wegen 182,5 A. Beleidskader Randvoorwaarde m.b.t. het onderhoud is dat de verkeersveiligheid gewaarborgd moet blijven. De wegen moeten een aanvaardbaar veilig onderhoudsniveau houden. Het Integraal Beheerplan Openbare Ruimte en de kwaliteitskeuzes vormt sinds 2007 de basis voor het onderhoud aan de wegen. Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 78

79 We onderscheiden 2 kwaliteitsystemen in de openbare ruimte: - beeldkwaliteit. Deze systematiek is gebaseerd op het gewenste beeld en bepalend voor het budget en is gericht op dit moment. - CROW systematiek voor wegbeheer. Deze systematiek is een technisch, met name voor het bepalen voor de onderhoudsmaatregelen op wegen. Deze systematiek geeft tevens een doorkijk op de kwaltiteitsontwikkeling in de toekomst. In het integraal beheersysteem (GBI) wordt alle relevante informatie van de verharding vastgelegd zoals lengte en breedte, soort verharding, ouderdom, de huidige kwaliteit en de geschiedenis. De kwaliteit van de verhardingen worden jaarlijks vastgesteld met een inspectie conform de CROW methodiek. Op basis van deze informatie worden de benodigde maatregelen bepaald en wordt de jaarlijkse onderhoudsplanning opgesteld. Met het GBI wordt het onderhoud berekend voor de korte, middellange en lange termijn. De berekening voor de korte termijn is op basis van de inspectiecijfers, de berekening voor de middellange en lange termijn op basis van cyclisch onderhoud. Na de winterperiode wordt per jaar het onderhoud definitief bepaald. Daarnaast vindt er afstemming plaats met betrekking tot rioolonderhoud, reconstructies en herinrichtingen, openbare verlichting en nutsonderhoud. Maandelijks worden de wegen buiten de bebouwde kom globaal visueel geïnspecteerd, waarbij eventuele gevaarlijke situaties direct worden hersteld. Deze inspectie is met name gericht op het borgen van de veiligheid. Ook kunnen burgers klachten en verzoeken over de openbare ruimte melden bij het klant contact centrum of via doorgeven. Openbaarheid waarborgen In 2010 is er een beleidsvisie voor eigendommen en beheer van openbare wegen in het buitengebied vastgesteld, onder de titel openbaar en eigenaar Belangrijkste uitgangspunten in deze visie zijn de openbaarheid waarborgen waar nodig en op kosten besparen waar verantwoord. Bijkomende doelen zijn een heldere, accurate administratie en een vitaal en leefbaar platteland. In de visie zijn doelstellingen en gedragslijnen opgenomen, waarmee kan worden voorkomen dat nieuwe ongewenste situaties ontstaan in de eigendomsverhoudingen in het buitengebied. Naast de beleidsvisie is er de afgelopen jaren gewerkt aan het vernieuwen en digitaliseren van de wegenlegger. De wegenlegger zal in 2014 worden vastgesteld. B. Budget Het benodigde budget is zoals aangegeven een afgeleide van de kwaliteit. In de onderstaande grafieken wordt een indruk gegeven van het kwaliteitsniveau van de verschillende verhardingssoorten volgens de objectieve CROW methodiek. Lichte schade betekent dat er rekening moet worden gehouden dat er over ca. 5 jaar onderhoudswerkzaamheden nodig zijn. Bij matige schade worden onderhoudsmaatregelen verwacht binnen 3 tot 5 jaar. Ernstige schade betekent dat er binnen een jaar onderhoud noodzakelijk is. Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 79

80 percentage percentage Asfaltverhardingen Kwaliteitsniveau asfaltverhardingen CROW lichte schade matige schade ernstige schade jaar Om op de onderhoudskosten te besparen wordt er sinds 2010 voor gekozen om bij noodzakelijk onderhoud minder snel een deklaag te vervangen. Als het mogelijk is wordt een deklaag eerst voorzien van een slijtlaag. Ook worden er minder luxe asfaltmengsels toegepast. Elementenverhardingen Kwaliteitsniveau elementenverharding CROW lichte schade matige schade ernstige schade jaar Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 80

81 percentage De ernstige schade bij elementenverharding bestond in 2010 voor het grootste gedeelte uit de elementenverhardingen buiten de bebouwde kom. Inmiddels zijn alle klinkerwegen in het buitengebied gereconstrueerd (project Historische klinkerwegen ). In de grafiek is al af te lezen dat de ernstige schade hierdoor afneemt. Door de ombuigingen op elementenverharding kan alleen plaatselijk onderhoud uitgevoerd kunnen worden. Voor het herstraten van complete wegen en trottoirs zijn geen middelen in de begroting beschikbaar. Het zogenaamd pieponderhoud wordt uitgevoerd door de eigen onderhoudsdienst. De overige werkzaamheden bestaan uit het herstraten van kleine klinker- en tegel gedeelten en het oplossen van klachten. Veel grootschalig onderhoud aan klinkerverharding binnen de bebouwde kom wordt gecombineerd met reconstructies, bouwplannen, hemelwaterafkoppelingen en onderhoud aan riolering. Voorbeelden zijn de rioolvervanging v. Maasstraat en omgeving en de rioolvervanging Prins Bernhardstraat/Julianastraat. Deze plannen zijn op de investeringslijst geplaatst. De aanleg van een glasvezelnetwerk komt de kwaliteit van de trottoirs niet ten goede. Er wordt dan ook nadrukkelijk toezicht gehouden op de kwaliteit van de werkzaamheden. Toch zal de kwaliteit van het onderhoudsniveau verminderen. Hiervoor ontvangen wij een kleine vergoeding. Deze vergoeding is landelijk vastgesteld. Betonverhardingen kwaliteitsniveau betonverhardingen CROW lichte schade matige schade ernstige schade jaar Het onderhoud aan de betonverhardingen is nog steeds minimaal noodzakelijk. Jaarlijks wijken op enkele plaatsen gescheurde betonplaten van elkaar door temperatuurverschillen of spatten ze uit elkaar door te grote spanningen. Deze platen worden verwijderd en vervangen door nieuwe platen. De bovenlaag van de betonwegen wordt door weersinvloeden en dooizouten licht aangetast. Dit zal in de loop der jaren verder toenemen. Onverharde wegen Alle woningen aan zandwegen worden vanaf één zijde goed bereikbaar gehouden. Om deze weggedeelten stabieler te maken gebruiken we leemgrind. Dit heeft de afgelopen jaren een goed resultaat opgeleverd en tijdens natte perioden een positief effect gehad op de draagbaarheid en de Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 81

82 berijdbaarheid. Het zand ligt beter vast en de zandweg geeft minder stofoverlast tijdens droogte. De overige zandwegen worden indien nodig met de wegenschaaf opnieuw opgeschaafd. Noodzakelijk budget Op basis van de hierboven behandelde kwaliteit komen er uit de berekeningen benodigde budgetten voor het beheer. De komende jaren zijn volgens de CROW systematiek de volgende gemiddelde middelen per jaar benodigd: verhardingssoort Oppervlakte/m2 obv kwaliteit kosten/m2 kosten asfaltverhardingen m ,84 kosten elementenverhardingen (binnen bbk) m ,32 kosten betonverhardingen m ,06 kosten onverharde wegen 191 km Omdat alle klinkerwegen buiten de bebouwde kom worden gereconstrueerd zijn deze in het kostenoverzicht buiten beschouwing gehouden. C. Beschikbaar Budget Zoals aangegeven is er vanuit beeldkwaliteit gekozen voor een extensief onderhoudsniveau (C). Het borgen van de veiligheid en het voorkomen van vervolgschade hebben nu de hoogste prioriteit. In de meerjarenbegroting zijn voor de komende jaren de volgende bedragen opgenomen: Asfaltverharding Elementenverharding Betonverharding Onverharde wegen Markeringen Met de beschikbare budgetten kan de kwaliteit de komende jaren op het vastgestelde niveau worden gehouden. In de tabel zijn geen investeringen opgenomen voor reconstructies en rioolvervangingen. Voor dergelijk grootschalig onderhoud, waarbij de openbare ruimte in zijn geheel wordt aangepakt, worden in de meerjarenbegroting separaat middelen opgenomen bij de investering. Voorbeelden zijn Bruisend hart, rioolvervanging van Maasstraat en omgeving en rioolvervanging Prins Bernhardstraat/Julianastraat. In het budget voor de elementverhardingen geen ruimte is voor duurzame oplossingen. Bij het asfaltonderhoud worden minder duurzame, maar goedkopere onderhoudsmaatregelen toegepast. Het blijft dan ook noodzakelijk de kwaliteit van de wegen te monitoren. De verwachting daarbij is dat de budget op langere termijn niet meer toereikend zijn. In de meerjarenbegroting is een ombuiging op het onderhoud wegen doorgevoerd van structureel (graskeien , asfalt , elementen ). Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 82

83 Groen Basisgegevens/uitgangspunten: De gemeente Tubbergen heeft binnen de bebouwde kom ca 42 ha. groen in beheer. Hiervan is ca. 0.7 ha. heester beplanting in onderhoud bij particulieren. In het buitengebied heeft de gemeente nog eens 150 km landschappelijke beplanting en 490 km bermen. In de kernen staan ca gemeentelijke bomen en in het buitengebied ca gemeentelijke bomen. Daarnaast is er 33 ha. groen op sportterreinen (inclusief de sportvelden). A. Beleidskader (IBOR) Het Integraal Beheerplan Openbare Ruimte en de kwaliteitskeuzes vormen sinds 2007 de basis voor het onderhoud aan het openbare groen. Vanaf 2011 is ook het onderhoudsniveau van het openbare groen terug gebracht van kwaliteit B naar C (extensief). Dit betekent o.a. dat er meer en vaker onkruid en zwerfvuil zichtbaar aanwezig is in het openbaar groen. Overigens betekent de keuze voor kwaliteitsniveau C niet dat de gehele openbare ruimte er volgens de bijbehorende kwaliteitsbeelden uit ziet. Het is slechts het toegestane beeld. Het grootste deel van de openbare ruimte zal er over het algemeen beter uitzien. Dat blijkt ook uit de schouw, waarmee de onderhoudswerkzaamheden worden beoordeeld. Contracten met particulieren Er zijn momenteel nog 20 contracten voor particulier onderhoud van openbaar groen. Het gaat om een oppervlakte van 7400 m2. Het aantal contracten is in 2012 niet verder afgenomen. Bomen In het kader van de zorgplicht met betrekking tot het inspecteren en onderhouden van bomen in de gemeente is wettelijk verplicht om periodiek de bomen te inspecteren op veiligheid. De bomen in de kernen worden eens per 4 jaar geïnspecteerd. Hiervoor wordt de meest gangbare VTA (Visual Tree Assessment) methode gebruikt. In 2010 is ook een begin gemaakt met het inspecteren van de bomen in het buitengebied. De verwachting is dat eind 2012 de inventarisatie en eerste inspectie ronde kan worden afgerond. B. Noodzakelijk budget Het gehele groenonderhoud is uitbesteed met een beeldbestek. Het onderhoud wordt uitgevoerd door Soweco. De kosten zijn geraamd op basis van een contract van 10 jaar. Dit contract loopt tot De kosten zijn gebaseerd op het vastgestelde kwaliteitsniveau C (2011). Soweco dient te zorgen dat aan het vooraf afgesproken beeld wordt voldaan. De inspectie van het groen wordt meegenomen bij de inspectie van de totale openbare ruimte (schouwronde). Hiermee worden de werkzaamheden gecontroleerd en eventueel bijgestuurd. Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 83

84 Beeldkwaliteit Openbaar Groen Periode januari-juli 2013 Kolom 1 geeft hier het referentiebeeld weer Kolom 2 t/m 8 geeft de maanden januari t/m juli weer Bomen Het aantal bomen in het buitengebied bedraagt ca Op basis van de inspecties wordt de onderhoudsplanning bepaald. De kwaliteit van de bomen is redelijk tot goed te noemen. Er is een kleine achterstand in het regulier onderhoud. Het gaat daarbij vooral om dood hout dat verwijderd dient te worden. De verwachting is dat dit binnen het bestek met de Soweco op te lossen is. Landelijk zijn er veel problemen onder de essen. Door de zogenaamde Essensterfte gaan er massaal veel essen dood. De oorzaak is een schimmelziekte. Binnen de gemeente Tubbergen zijn er geen grote aantallen essen. De ontwikkelingen zullen echter wel worden gevolgd. Snoeien particuliere bomen buitengebied Vanaf 2013 zullen er in het buitengebied geen particuliere bomen meer worden gesnoeid door de gemeente. De eigenaren zijn dan zelf verantwoordelijk voor het onderhoud. Dit zorgt voor een structurele ombuiging op van In het najaar van 2013 zal hierover worden gecommuniceerd met de eigenaren in het buitengebied. Begroting 2014 gemeente Tubbergen pagina 84

ADDENDUM KADERBRIEF 2015 INZAKE HERZIENE MEERJARENBEGROTING 2015-2018 + OMBUIGINGSOPERATIE GEMEENTE TUBBERGEN

ADDENDUM KADERBRIEF 2015 INZAKE HERZIENE MEERJARENBEGROTING 2015-2018 + OMBUIGINGSOPERATIE GEMEENTE TUBBERGEN ADDENDUM KADERBRIEF 2015 INZAKE HERZIENE MEERJARENBEGROTING 2015-2018 + OMBUIGINGSOPERATIE GEMEENTE TUBBERGEN Definitieve versie 12-08-2014 Addendum Kaderbrief 2015 gemeente Tubbergen definitieve versie

Nadere informatie

: Aanvullend voorstel voor voorjaarsnota 2006 en kadernota 2007

: Aanvullend voorstel voor voorjaarsnota 2006 en kadernota 2007 Nummer Onderwerp : B-2.14.2006 : Aanvullend voorstel voor voorjaarsnota 2006 en kadernota 2007 Korte inhoud : Voor de voorjaarsnota moet de begrote algemene uitkering worden verhoogd met 144.637 en de

Nadere informatie

Gemeente Langedijk. 2e Kwartaalrapportage Verzonden aan de raad 23 juli e Kwartaalrapportage Gemeente Langedijk - 1 -

Gemeente Langedijk. 2e Kwartaalrapportage Verzonden aan de raad 23 juli e Kwartaalrapportage Gemeente Langedijk - 1 - Gemeente Langedijk 2e Kwartaalrapportage 2014 Verzonden aan de raad 23 juli 2014. - 1 - - 2 - Inleiding Hierbij ontvangt u de 2 e Kwartaalrapportage 2014. In de nu voorliggende kwartaalrapportage wordt

Nadere informatie

Kaders Financieel gezond Brummen

Kaders Financieel gezond Brummen Kaders Financieel gezond Brummen 1. Inleiding Naar aanleiding van de vaststelling van de Programmabegroting 2019-2022 en de aanbevelingen die de provincie heeft gedaan in haar besluit financieel toezicht

Nadere informatie

OXT.?W III III MUI MUI INI II 13.017609. Advies B&W. Beslissing. Bespreken. Burgemeester Gelok. Registratienummer

OXT.?W III III MUI MUI INI II 13.017609. Advies B&W. Beslissing. Bespreken. Burgemeester Gelok. Registratienummer Advies B&W B&W Registratienummer 2 2 OXT.?W Beslissing Burgemeester Gelok Raadsinformatiebijeenkomst 7 november 203 Secretaris Van den Berge Gemeenteraadsbijeenkomst n.v.t. Wethouder Schenk T Bespreken

Nadere informatie

Doorkiesnummer : (0495) 575 521 Agendapunt: 8 ONDERWERP

Doorkiesnummer : (0495) 575 521 Agendapunt: 8 ONDERWERP Wijnen, Peter FIN S3 RAD: RAD131106 2013-11-06T00:00:00+01:00 BW: BW131001 voorstel gemeenteraad Vergadering van de gemeenteraad van 6 november 2013 Portefeuillehouder : J.M. Cardinaal Behandelend ambtenaar

Nadere informatie

Algemene uitkering

Algemene uitkering Onderwerp Decembercirculaire 2010 van het Gemeentefonds. Beslispunten 1. De Decembercirculaire 2010 voor kennisgeving aan te nemen; 2. Op basis van de uitkomsten van de Decembercirculaire 2010 de begroting

Nadere informatie

In de bijgevoegde analyse wordt weergegeven waardoor de verschillen ten opzichte van de meicirculaire zijn ontstaan.

In de bijgevoegde analyse wordt weergegeven waardoor de verschillen ten opzichte van de meicirculaire zijn ontstaan. Memo Aan: de Raad van de gemeente Oude IJsselstreek Cc: Van: College van burgemeester en wethouders Datum: 6 oktober 2015 Kenmerk: 15ini02499 Onderwerp: uitwerking septembercirculaire 2015 (Algemene uitkering

Nadere informatie

Raadsvoorstel agendapunt

Raadsvoorstel agendapunt Raadsvoorstel agendapunt Aan de raad van de gemeente IJsselstein Zaaknummer : 489473 Datum : 10 oktober 2017 Programma : Alle Blad : 1 van 6 Commissie : Bestuur Portefeuillehouder: mr. P.J.M. van Domburg

Nadere informatie

BIEO Begroting in één oogopslag

BIEO Begroting in één oogopslag BIEO 2017 Begroting in één oogopslag INLEIDING Voor u ligt de begroting in één oogopslag (BIEO) 2017 van de gemeente Wierden. Naast het begrotingsjaar 2017 wordt er aandacht geschonken aan de ontwikkeling

Nadere informatie

Nota reserves en voorzieningen

Nota reserves en voorzieningen Nota reserves en voorzieningen 2019 INHOUDSOPGAVE INHOUDSOPGAVE... 1 1. INLEIDING... 3 1.1 Waarom een nota reserves en voorzieningen?... 3 1.2 Inhoud van de nota... 3 2 Regelgeving en definities reserves

Nadere informatie

23 juni 2015 Financiële gevolgen meicirculaire 2015 gemeentefonds M.A. Bouter

23 juni 2015 Financiële gevolgen meicirculaire 2015 gemeentefonds M.A. Bouter Aan Gemeenteraad Datum Betreft Contactpersoon 23 juni 2015 Financiële gevolgen meicirculaire 2015 gemeentefonds M.A. Bouter Doorkiesnummer Email Bijlage(n) Ons kenmerk Uw kenmerk CC 1 592113 Hofhoek 5

Nadere informatie

Begroting Aanbieding Gemeenteraad 20 september 2013

Begroting Aanbieding Gemeenteraad 20 september 2013 Begroting 2014 Aanbieding Gemeenteraad ember Laatste begroting deze raadsperiode Sluitende begroting 2014 Meerjarenperspectief moeilijk Bezuinigingsplan Strategische investeringen Ambities Stadsvisie Belastingen

Nadere informatie

Inhoudsopgave. I Inleiding 3. II Financiële beschouwing begroting 2016 en meerjarenraming 3. III Kaders begroting

Inhoudsopgave. I Inleiding 3. II Financiële beschouwing begroting 2016 en meerjarenraming 3. III Kaders begroting Perspectiefnota 2016 Inhoudsopgave blz. I Inleiding 3 II Financiële beschouwing begroting 2016 en meerjarenraming 3 III Kaders begroting 2016 4 Bijlagen: begrotingscirculaire 2016-2019 provincie Groningen

Nadere informatie

Begroting Bedragen x 1.000,00

Begroting Bedragen x 1.000,00 Begroting 2014 2014 2011 Huidig beleid uitgaven -47.546-51.187 Huidig beleid inkomsten 48.107 50.206 Mutaties reserves -1.657-506 Begrotingstekort huidig beleid -1.096-1.487 Nieuw beleid -443-1.712 Dekkingsvoorstel

Nadere informatie

Raadsstuk. Onderwerp Decemberrapportage 2018 Nummer 2018/ Portefeuillehouder Snoek, M. Programma/beleidsveld 7.2 Algemene dekkingsmiddelen

Raadsstuk. Onderwerp Decemberrapportage 2018 Nummer 2018/ Portefeuillehouder Snoek, M. Programma/beleidsveld 7.2 Algemene dekkingsmiddelen Raadsstuk Onderwerp Decemberrapportage 2018 Nummer 2018/802709 Portefeuillehouder Snoek, M. Programma/beleidsveld 7.2 Algemene dekkingsmiddelen Afdeling Concerncontrol Auteur Geffen, M. van Telefoonnummer

Nadere informatie

Meerjarenbegroting Gemeentefinanciën Bloemendaal

Meerjarenbegroting Gemeentefinanciën Bloemendaal Meerjarenbegroting 2019-2022 1 Belangrijke data: 25 september 2018 vastgesteld in college 11 oktober 2018 informatiebijeenkomst (beeldvormend - technisch) 16, 17 en 18 oktober 2018 commissiebehandeling

Nadere informatie

Raadsinformatiebrief llllllllllllllll llll! llllllllllllllllllll illllillllillllllii

Raadsinformatiebrief llllllllllllllll llll! llllllllllllllllllll illllillllillllllii eeme ^Echt-Susteren Raadsinformatiebrief llllllllllllllll llll! llllllllllllllllllll illllillllillllllii Kenmerk Z19/010306 / D - 18943 Datum B&W-vergadering Portefeuillehouder(s) G.H.C. Frische Onderwerp

Nadere informatie

Voorstel van het college aan de raad. Raadsvergadering d.d. 7 juli 2016 Onderwerp: Jaarverslag en Jaarrekening 2015.

Voorstel van het college aan de raad. Raadsvergadering d.d. 7 juli 2016 Onderwerp: Jaarverslag en Jaarrekening 2015. GEMEENTE OLDEBROEK Raadsvergadering d.d. 7 juli 2016 Onderwerp: Jaarverslag en Jaarrekening 2015. Voorstel van het college aan de raad Agendapunt Portefeuillehouder: mw. A.A.C. Groot Kenmerk: 247735 /

Nadere informatie

Financiële ontwikkelingen na gereedkomen primitieve begroting

Financiële ontwikkelingen na gereedkomen primitieve begroting Financiële ontwikkelingen na gereedkomen primitieve begroting Inleiding In de raadsvergadering van 3 december 2014 is een nieuwe Planning & Control Cyclus vastgesteld. Met deze vaststelling zijn de 1 e

Nadere informatie

Gemeentefinanciën Delft

Gemeentefinanciën Delft Gemeentefinanciën Delft Politiek Café GroenLinks Gemeente Delft/Controlling 1 oktober 2014 1 Gemeentefonds (1) Uitkering van het Rijk voor de uitvoering van taken door de gemeente; Circulaires Min. van

Nadere informatie

Nr.: 06-50a Diemen, 15 september 2006 Onderwerp: Voorjaarsnota 2006 (aanvullend voorstel) Op 11 september behandeld geweest in de auditcommissie

Nr.: 06-50a Diemen, 15 september 2006 Onderwerp: Voorjaarsnota 2006 (aanvullend voorstel) Op 11 september behandeld geweest in de auditcommissie Nr.: 06-50a Diemen, 15 september 2006 Onderwerp: Voorjaarsnota 2006 (aanvullend voorstel) Op 11 september behandeld geweest in de auditcommissie Aan de raad. Inleiding Op 5 juli heeft een eerste bespreking

Nadere informatie

BEGROTING BIEO (begroting in één oogopslag)

BEGROTING BIEO (begroting in één oogopslag) BEGROTING 2015 BIEO (begroting in één oogopslag) INLEIDING Voor u ligt de begroting in één oogopslag (BIEO) 2015 van de gemeente Wierden. Naast het begrotingsjaar 2015 wordt er aandacht geschonken aan

Nadere informatie

Haarlem, 23 augustus 2011. Onderwerp: Begroting 2012. Bijlagen: ontwerpbesluit, begroting

Haarlem, 23 augustus 2011. Onderwerp: Begroting 2012. Bijlagen: ontwerpbesluit, begroting Haarlem, 23 augustus 2011 2011 77 Onderwerp: Begroting 2012 Bijlagen: ontwerpbesluit, begroting 1 Inleiding De voor u liggende begroting 2012-2015 is de eerste begroting van het nieuwe college na de verkiezingen

Nadere informatie

Nota Reserves en. Voorzieningen. Gemeente Ferwerderadiel

Nota Reserves en. Voorzieningen. Gemeente Ferwerderadiel Nota Reserves en Voorzieningen 2004 Gemeente Ferwerderadiel Inhoudsopgave Blz. 0. Inleiding 1. Doelstelling van deze nota 2. Functies reserves en voorzieningen. Onderscheid reserves en voorzieningen 4.

Nadere informatie

Onderwerp : Zienswijzemogelijkheid programmabegroting 2018 en jaarverantwoording met resultaatbestemming 2016 Veiligheidsregio Brabant-Noord.

Onderwerp : Zienswijzemogelijkheid programmabegroting 2018 en jaarverantwoording met resultaatbestemming 2016 Veiligheidsregio Brabant-Noord. GEMEENTE BOEKEL VOORSTEL AAN DE RAAD Datum : 6 juni 2017 Voorstel van : college van burgemeester en wethouders Onderwerp : Zienswijzemogelijkheid programmabegroting 2018 en jaarverantwoording met resultaatbestemming

Nadere informatie

Financiële begroting 2016

Financiële begroting 2016 Financiële begroting 2016 113 114 Voor een overzicht van de baten en lasten per programma wordt verwezen naar het overzicht opgenomen onder Begroting van Baten en Lasten in het begin van deze begroting.

Nadere informatie

Ontwikkelingen, Prestaties (wat gaan we doen) en financiële consequenties per product

Ontwikkelingen, Prestaties (wat gaan we doen) en financiële consequenties per product Programma 11 Overzicht algemene dekkingsmiddelen Burgemeester W.J.F.M. van Beek Ontwikkelingen, Prestaties (wat gaan we doen) en financiële consequenties per product Product 11.01 Beleggingen en Treasury

Nadere informatie

Reactienotitie informatieavond Perspectiefnota (19 juni 2014) beantwoording/toelichting

Reactienotitie informatieavond Perspectiefnota (19 juni 2014) beantwoording/toelichting Reactienotitie informatieavond Perspectiefnota (19 juni 2014) beantwoording/toelichting 1. Algemene reserve (gelabeld deel) Het gelabelde deel van de algemene reserve neemt toe van 3.3 miljoen naar 5,2

Nadere informatie

Gemeente Breda ~Q~ ~,,~ Registratienr: [ 40523] Raadsvoorstel

Gemeente Breda ~Q~ ~,,~ Registratienr: [ 40523] Raadsvoorstel ~,,~ Raadsvoorstel Agendapuntnummer: Registratienr: [ 40523] Onderwerp Instemmen met het doonoeren van een stelselwijziging voor de verantwoording- en dekkingswijze van investeringen met maatschappelijk

Nadere informatie

Raadsnota. Raadsvergadering d.d.: 11 december 2006 Agenda nr: 6 Onderwerp: Tweede algehele bijstelling begroting Aan de gemeenteraad,

Raadsnota. Raadsvergadering d.d.: 11 december 2006 Agenda nr: 6 Onderwerp: Tweede algehele bijstelling begroting Aan de gemeenteraad, Raadsnota Raadsvergadering d.d.: 11 december 2006 Agenda nr: 6 Onderwerp: Tweede algehele bijstelling begroting 2006 Aan de gemeenteraad, 1. Doel, Samenvatting en Advies van het raadsvoorstel Conform het

Nadere informatie

Financieel beeld van de gemeente Naarden, Muiden, Bussum September 2014

Financieel beeld van de gemeente Naarden, Muiden, Bussum September 2014 Financieel beeld van de gemeente Naarden, Muiden, Bussum September 2014 Inleiding In de fusieraad van 30 juni 2014 is gesproken over een consolidatie van de drie begrotingen en om inzicht te krijgen in

Nadere informatie

BIEO Begroting in één oogopslag

BIEO Begroting in één oogopslag BIEO 2016 Begroting in één oogopslag INLEIDING Voor u ligt de begroting in één oogopslag (BIEO) 2016 van de gemeente Wierden. Naast het begrotingsjaar 2016 wordt er aandacht geschonken aan de ontwikkeling

Nadere informatie

Nota Reserves en Voorzieningen Gemeente Bergen (N-H)

Nota Reserves en Voorzieningen Gemeente Bergen (N-H) Nota Reserves en Voorzieningen Gemeente Bergen (N-H) INHOUDSOPGAVE INHOUDSOPGAVE... 1 1. INLEIDING... 2 1.1 Waarom een nota reserves en voorzieningen?... 2 1.2 Inhoud van de nota... 2 2 Regelgeving en

Nadere informatie

Inhoudsopgave. 1 Inleiding... 5

Inhoudsopgave. 1 Inleiding... 5 Kadernota 2015 Inhoudsopgave 1 Inleiding.... 5 2 Financieel perspectief 2015-2018... 6 2.1 Inleiding... 6 2.2 Algemene uitgangspunten voor de begroting.... 6 2.3 Meerjarig perspectief, bestaand beleid....

Nadere informatie

NB beide formulieren invullen (2 tabbladen)

NB beide formulieren invullen (2 tabbladen) Behandelend ambtenaar gemeente Begroting 2015 is Meerjarenbegroting 2016-2018 is Datum vaststelling begroting 2015 Datum ontvangst begroting 2015 Maatstaven Aantal inwoners per 1-1-2015 Aantal woonruimten

Nadere informatie

bedrag * begrotingsoverschot bij begroting

bedrag * begrotingsoverschot bij begroting Actueel financieel beeld voor de jaren 2018-2022 Met dit overzicht schetsen wij het actuele financiële beeld voor de gemeente Gooise Meren voor de komende jaren. Dit overzicht dient meerdere doelen. Ten

Nadere informatie

Nota Reserves en. Voorzieningen

Nota Reserves en. Voorzieningen Nota Reserves en Voorzieningen 2016 Inhoudsopgave 0. Inleiding 1. Doelstelling van deze nota 2. Functies reserves en voorzieningen 3. Onderscheid reserves en voorzieningen 4. Rentetoerekening 5. Reserves

Nadere informatie

Advies aan B&W 6 november 2012

Advies aan B&W 6 november 2012 Advies aan B&W 6 november 2012 Dienst Gemeentebedrijven Ambtenaar, tel.nr. W van de Camp, 9929 Afdeling F&C Portefeuillehouder J van Loon Onderwerp: Effecten regeerakkoord op gemeentefonds en de specifieke

Nadere informatie

Nota reserves en voorzieningen 2015-2018

Nota reserves en voorzieningen 2015-2018 Nota reserves en voorzieningen 2015-2018 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Beleidslijnen reserves en voorzieningen... 4 2.1 Definities en regelgeving... 4 2.2 Toerekening van rente... 5 3. Huidige standen

Nadere informatie

gemeente Eindhoven 0,6 1,5 3,6 4,0 2,8 5,9 7,9 8,2

gemeente Eindhoven 0,6 1,5 3,6 4,0 2,8 5,9 7,9 8,2 gemeente Eindhoven Inboeknummer 14bst001068 Dossiernummer 14.27.601 1 juli 2014 Raadsinformatiebrief Onderwerp: Meicirculaire Gemeentefonds 2014. Inleiding Drie keer per jaar (in mei, september, december)

Nadere informatie

Inhoudsopgave. I Inleiding 3. II Kaders begroting III Financiële beschouwing begroting 2014 en meerjarenraming 4

Inhoudsopgave. I Inleiding 3. II Kaders begroting III Financiële beschouwing begroting 2014 en meerjarenraming 4 Perspectiefnota 2014 Inhoudsopgave blz. I Inleiding 3 II Kaders begroting 2014 3 III Financiële beschouwing begroting 2014 en meerjarenraming 4 Bijlagen: begrotingscirculaire 2014-2017 provincie Groningen

Nadere informatie

Raadsvoorstel Raadsvoorstel Voorstelnummer: 2015-075 Houten, 29 september 2015

Raadsvoorstel Raadsvoorstel Voorstelnummer: 2015-075 Houten, 29 september 2015 Raadsvoorstel Raadsvoorstel Voorstelnummer: 2015-075 Houten, 29 september 2015 Onderwerp: Tweede bestuursrapportage 2015 Beslispunten: 1. De begroting 2015 te wijzigen op basis van de sheet "Financiële

Nadere informatie

Beantwoording technische vragen gesteld naar aanleiding van de Voorjaarsnota 2010

Beantwoording technische vragen gesteld naar aanleiding van de Voorjaarsnota 2010 Beantwoording technische vragen gesteld naar aanleiding van de Voorjaarsnota 2010 Pagina: Alg. Vraag: Hoeveel bedraagt de vermindering aan inhuur van derden qua bedrag en procentueel waarmee in de cijfers

Nadere informatie

Raadsvoorstel 26 juni 2014 AB14.00447 RV2014.030

Raadsvoorstel 26 juni 2014 AB14.00447 RV2014.030 Raadsvergadering d.d. Casenummer Raadsvoorstelnummer Raadsvoorstel 26 juni 2014 AB14.00447 RV2014.030 Gemeente Bussum Vaststellen Perspectiefnota 2015 Brinklaan 35 Postbus 6000 1400 HA Bussum Aan de gemeenteraad.

Nadere informatie

Notitie Financieel Kader 2016-2019. Schiermonnikoog

Notitie Financieel Kader 2016-2019. Schiermonnikoog Notitie Financieel Kader 2016-2019 Schiermonnikoog Voorwoord Hierbij leggen wij de laatste Notitie Financieel Kader uit deze collegeperiode aan u voor. Het meerjarenbeeld blijft is positief in alle jaarschijven

Nadere informatie

Onderwerp : Verwerking septembercirculaire 2014 in de begroting, als 1 e begrotingswijziging op de programmabegroting 2015

Onderwerp : Verwerking septembercirculaire 2014 in de begroting, als 1 e begrotingswijziging op de programmabegroting 2015 Raadsvoorstel *Z0150D438FB* Aan de raad Documentnummer : INT-14-14335 Afdeling : Bedrijfsvoering Onderwerp : Verwerking septembercirculaire 2014 in de begroting, als 1 e begrotingswijziging op de programmabegroting

Nadere informatie

BLAD GEMEENSCHAPPELIJKE REGELING

BLAD GEMEENSCHAPPELIJKE REGELING BLAD GEMEENSCHAPPELIJKE REGELING Officiële uitgave van de gemeenschappelijke regeling Metropoolregio Eindhoven Nr. 628 6 november 2017 Beleidsregels reserves en voorzieningen 2018 1. Inleiding Binnen de

Nadere informatie

Gemeente Oudewater Gemeente Woerden

Gemeente Oudewater Gemeente Woerden RAADSINFORMATIEBRIEF Oudewater 15R.00417 Gemeente Oudewater Gemeente Woerden 15R.00417 Van : college van burgemeester en wethouders 23 juni 2015 Datum 23 juni 2015 Portefeuillehouder(s) : Wethouder A.M.

Nadere informatie

Voorstel van het college aan de raad. Raadsvergadering d.d. 10 november 2016

Voorstel van het college aan de raad. Raadsvergadering d.d. 10 november 2016 GEMEENTE OLDEBROEK Raadsvergadering d.d. 10 november 2016 Voorstel van het college aan de raad Agendapunt Onderwerp: Programmabegroting 2017 en verwerking financiële effecten uit de septembercirculaire.

Nadere informatie

Programma 10. Financiën

Programma 10. Financiën Programma 10 Financiën Aandeel programma 10 in totale begroting 1% Financiën Overige programma's 99% Programma 10 Financiën Inleiding Ons college hanteert als uitgangspunt bij haar financiële beleid dat

Nadere informatie

Begroting Aanbieding Raad

Begroting Aanbieding Raad Begroting 2013 Aanbieding Raad Agenda Financieel meerjarenperspectief 2013 e.v. Onzekerheden en risico s Bezuinigingen IVP en strategische investeringen Traject behandeling Presentatie begroting 2013 2

Nadere informatie

Voorstel: Wij stellen uw raad voor bijgaande Nota Reserves en Voorzieningen 2013 vast te stellen. Burgemeester en wethouders van Ferwerderadiel,

Voorstel: Wij stellen uw raad voor bijgaande Nota Reserves en Voorzieningen 2013 vast te stellen. Burgemeester en wethouders van Ferwerderadiel, AAN: De raad van de gemeente Ferwerderadiel. Sector : II Nr. : 06/52.13 Onderwerp : Vaststelling Nota Reserves en Voorzieningen 2013. Ferwert, 9 september 2013. Inleiding: Normaliter wordt de Nota Reserves

Nadere informatie

raadsvoorstel Aan de raad,

raadsvoorstel Aan de raad, raadsvoorstel Agendapunt 2016, nr Te behandelen door wethouder Te Gronde onderwerp Aan de raad, Inleiding Gedurende een begrotingsjaar doen zich situaties voor die niet zijn/niet konden worden voorzien

Nadere informatie

Raadsinformatiebrief. Onderwerp Septembercirculaire 2014 algemene uitkering

Raadsinformatiebrief. Onderwerp Septembercirculaire 2014 algemene uitkering Raadsinformatiebrief Onderwerp Septembercirculaire 2014 algemene uitkering Inleiding/Aanleiding Gemeenten ontvangen jaarlijks een algemene uitkering uit het Gemeentefonds. Deze algemene uitkering is een

Nadere informatie

Bijlagen 1 Voorjaarsnota

Bijlagen 1 Voorjaarsnota Raadsvoorstel Agendapunt: Onderwerp Voorjaarsnota 2012 Datum voorstel 10 april 2012 Datum raadsvergadering 15 mei 2012 Bijlagen 1 Voorjaarsnota Ter inzage Aan de gemeenteraad, 0. Samenvatting De voorjaarsnota

Nadere informatie

2. Financieel kader gemeenschappelijke regelingen in de regio van Hollands-Midden

2. Financieel kader gemeenschappelijke regelingen in de regio van Hollands-Midden 1. Inleiding Ten tijde van het schrijven van de kadernota 2016 wordt nog volop gewerkt aan de uitwerking van het proces Kracht#15. Voor het besluitvormingsproces dient de Kadernota 2016 in januari 2015

Nadere informatie

De raden van alle gemeenten in de provincie Limburg

De raden van alle gemeenten in de provincie Limburg De raden van alle gemeenten in de provincie Limburg Cluster FIN Behandeld J.G.G.M. Janssen Ons kenmerk Telefoon +31 43 389 72 38 Uw kenmerk Maastricht 20 maart 2018 Bijlage(n) Verzonden Onderwerp Aandachtspunten

Nadere informatie

1 e HERZIENING BEGROTING Omgevingsdienst Brabant Noord

1 e HERZIENING BEGROTING Omgevingsdienst Brabant Noord 1 e HERZIENING BEGROTING 2017 Omgevingsdienst Brabant Noord 1. ALGEMEEN 1.1 Algemene uitgangspunten Op basis van de meest actuele ontwikkelingen is de op een aantal onderdelen bijgesteld. Bij de herziening

Nadere informatie

RAADSVOORSTEL. Aanleiding: Het college doet de raad voorstellen voor de financiële kaders voor de begroting 2016 en de meerjarenbegroting

RAADSVOORSTEL. Aanleiding: Het college doet de raad voorstellen voor de financiële kaders voor de begroting 2016 en de meerjarenbegroting RAADSVOORSTEL Rv. nr.: B en W-besluit d.d.: B en W-besluit nr.: Naam programma: Bestuur en dienstverlening Onderwerp: Vaststellen kaderbrief 2016-2019 Aanleiding: Het college doet de raad voorstellen voor

Nadere informatie

NOTA RESERVES EN VOORZIENINGEN OPENBAAR LICHAAM NOABERKRACHT DINKELLAND TUBBERGEN

NOTA RESERVES EN VOORZIENINGEN OPENBAAR LICHAAM NOABERKRACHT DINKELLAND TUBBERGEN NOTA RESERVES EN VOORZIENINGEN 2014 OPENBAAR LICHAAM NOABERKRACHT DINKELLAND TUBBERGEN Nota reserves en voorzieningen 2014 GR - pagina 1 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Besluit Begroting en Verantwoording

Nadere informatie

C. Taakmutaties voor domeinen D. Doeluitkeringen voor domeinen E. Decentralisaties sociaal

C. Taakmutaties voor domeinen D. Doeluitkeringen voor domeinen E. Decentralisaties sociaal Collegebesluit Onderwerp: Decembercirculaire 2016 Gemeentefonds BBV nr: 2017/16809 1. Inleiding De decembercirculaire is de derde circulaire van het jaar over het gemeentefonds. Het karakter van de circulaire

Nadere informatie

datum voor Afdeling/cluster 23 juni 2015 Leden van de Raad Bedrijfsvoering

datum voor Afdeling/cluster 23 juni 2015 Leden van de Raad Bedrijfsvoering Memo datum voor Afdeling/cluster 23 juni 2015 Leden van de Raad Bedrijfsvoering behandeld door bijlage(n) A. ter Beest 1 Onderwerp Effecten meicirculaire 2015 i.r.t. de Voorjaarsnota 2015 Geachte leden

Nadere informatie

Agendapunt. Op grond van artikel 192 van de gemeentewet is de raad het bevoegd orgaan om de begroting tussentijds te wijzigen.

Agendapunt. Op grond van artikel 192 van de gemeentewet is de raad het bevoegd orgaan om de begroting tussentijds te wijzigen. RAADSVOORSTEL Agendapunt Raad 27 oktober 2016 Afdeling Middelen Voorstel nummer 2016.00077 Datum 27 september 2016 Onderwerp Tweede bestuursrapportage 2016 Programma Alle begrotingsprogramma's Inlichtingen

Nadere informatie

Financiële kadernota Samen kom je verder! Gemeente Leiderdorp

Financiële kadernota Samen kom je verder! Gemeente Leiderdorp Financiële kadernota 2017-2020 Samen kom je verder! Gemeente Leiderdorp Algemene Dekkingsmiddelen Algemene dekkingsmiddelen Nr. Onderwerp i/s 2017 2018 2019 2020 401 Minder opbrengst precario S 40.000

Nadere informatie

Ontwerpbesluit pag. 3. Toelichting pag. 4. Bijlage(n): Najaarsrapportage 2016

Ontwerpbesluit pag. 3. Toelichting pag. 4. Bijlage(n): Najaarsrapportage 2016 College van Gedeputeerde Staten statenvoorstel DATUM 13-9-2016 NUMMER PS PS2016PS17 AFDELING MAO COMMISSIE BEM STELLER Leo Donker DOORKIESNUMMER 0646994683 DOCUMENTUMNUMMER 818ACAEO PORTEFEUILLEHOUDER

Nadere informatie

Voorstelnummer: Houten, 1 oktober 2013

Voorstelnummer: Houten, 1 oktober 2013 Raadsvoorstel Voorstelnummer: 2013-068 Houten, 1 oktober 2013 Onderwerp: Raadsvoorstel Tweede bestuursrapportage 2013 Beslispunten: 1. De begroting 2013 te wijzigen op basis van de sheet "Financiële effecten

Nadere informatie

B&W Informatieavond 11 oktober Gericht investeren in de toekomst

B&W Informatieavond 11 oktober Gericht investeren in de toekomst B&W Informatieavond 11 oktober 2017 Gericht investeren in de toekomst Programma B&W infoavond Opening Toelichting Grondexploitatie & Vastgoedexploitatie 2017 Toelichting Begroting 2018 Slotwoord Einde

Nadere informatie

Geen overschrijding Ja, zie risicoparagraaf

Geen overschrijding Ja, zie risicoparagraaf JAARREKENING 2015 Tijdigheid Is de jaarrekening op tijd (voor 15 april) ontvangen? Accountantsverklaringen Is de verklaring aanwezig (ja/nee) en welke soort verklaring? Weerstandsvermogen Hoogte algemene

Nadere informatie

categotie/ agendanr

categotie/ agendanr Raadsvoorstel Jaar Raad categotie/ agendanr. B.enW. 2016 RA16.0095 B 2 16/760 (b ~Gemeente ~ Emmen 2018-2020 Portefeuillehouder: J. Otter Afdeling: Financiën & Belastingen Team: Financieel Advies AS Berghuis

Nadere informatie

Onderstaand overzicht uit de voorjaarsnota 2017 is bijgewerkt met de resultaten van de meicirculaire 2016.

Onderstaand overzicht uit de voorjaarsnota 2017 is bijgewerkt met de resultaten van de meicirculaire 2016. Memo Aan: Gemeenteraad Oude IJsselstreek Cc: Van: College B&W Datum: 14 juni 2016 Kenmerk: 16ini01540 Onderwerp: Meicirculaire 2016 Geachte gemeenteraad, In deze memo vindt u de informatie over de Meicirculaire

Nadere informatie

Nota Reserves en Voorzieningen RMH

Nota Reserves en Voorzieningen RMH Nota Reserves en Voorzieningen RMH 1. Inleiding De reserves en voorzieningen vormen een belangrijk onderdeel van de vermogenspositie van de Regio Midden Holland (RMH). Zowel vanuit bestuurlijk als bedrijfseconomisch

Nadere informatie

Notitie financiële positie gemeente Pekela

Notitie financiële positie gemeente Pekela Notitie financiële positie gemeente Pekela De laatste jaren is er sprake van krappe begrotingen en overschotten bij rekeningen vooral als gevolg van het incidenteel zijn van verschillende meevallers. In

Nadere informatie

Bestuursdienst / advies aan Burgemeester en Wethouders

Bestuursdienst / advies aan Burgemeester en Wethouders Bestuursdienst / advies aan Burgemeester en Wethouders Reg.nr: BW17-0200 Casenr.:CBB170194 Sector/afd.:Regie & Ontwikkeling / Regie & Ontwikkeling 1 Steller/tel/e-mail: I. Harmsen / 5271 / i.harmsen@heerhugowaard.nl

Nadere informatie

8 februari Begrotingswijziging

8 februari Begrotingswijziging Raadsvoorstel Agendanummer: Datum raadsvergadering: 8 februari 2018 Onderwerp: Begrotingswijziging Gevraagde Beslissing: Te besluiten om: 1. De wijzigingen van de budgetten te autoriseren. Aan de gemeenteraad

Nadere informatie

Aan de raad AGENDAPUNT NR. 7. Doetinchem, 22 mei 2013. Bijstellen begroting rentekosten met ingang van begrotingsjaar 2014

Aan de raad AGENDAPUNT NR. 7. Doetinchem, 22 mei 2013. Bijstellen begroting rentekosten met ingang van begrotingsjaar 2014 Aan de raad AGENDAPUNT NR. 7 Bijstellen begroting rentekosten met ingang van begrotingsjaar 2014 Voorstel: 1. Met ingang van de programmabegroting 2014-2017 een bijstelling doorvoeren van de wijze van

Nadere informatie

IBML Financieel technische vragen begroting 2017

IBML Financieel technische vragen begroting 2017 IBML Financieel technische vragen begroting 2017 Pag. 3 Herprioritering van groot onderhoud levert op korte termijn niet voldoende investeringsruimte op. Vraag 1: Welk bedrag is wel op korte termijn beschikbaar?

Nadere informatie

VOORSTEL AB AGENDAPUNT :

VOORSTEL AB AGENDAPUNT : VOORSTEL AB AGENDAPUNT : PORTEFEUILLEHOUDER : T.J. Boersma AB VERGADERING D.D. : 24 juni 2014 NUMMER : WM/MFI/NKu/8247 OPSTELLER : N. Kuper, 0522-276740 FUNCTIE : Afdelingshoofd Financiën VERGADERING MT

Nadere informatie

Begrotingswijziging. Saldo primitieve begroting (2016 is incl. onvoorzien)

Begrotingswijziging. Saldo primitieve begroting (2016 is incl. onvoorzien) Raadsvoorstel Agendanummer: Datum raadsvergadering: 30 juni 2016 Onderwerp: Begrotingswijziging Gevraagde Beslissing: Te besluiten om: 1. De wijzigingen van de budgetten te autoriseren; 2. De wijzigingen

Nadere informatie

DOEL EN OMVANG RESERVES EN VOORZIENINGEN

DOEL EN OMVANG RESERVES EN VOORZIENINGEN R1 9111001 Algemene Reserve Algemene buffer voor de exploitatie en voor de opvang van (negatieve) rekeningssaldi. Rekeningsvoordelen. In de afgelopen jaren is het rekeningsresultaat toegevoegd /onttrokken.

Nadere informatie

Nota Reserves (en Voorzieningen) 2015-2018. Gemeente Dinkelland

Nota Reserves (en Voorzieningen) 2015-2018. Gemeente Dinkelland Nota Reserves (en Voorzieningen) 2015-2018 Gemeente Dinkelland Nota Reserves (en Voorzieningen) 2015-2018 gemeente Dinkelland Raad 21 april 2015 pagina 1 1 Inhoud 1 Inleiding... 3 1.1 Doel van de nota...

Nadere informatie

GESPREKSNOTITIE VOORJAARSGESPREK 23 JUNI 2017 VS

GESPREKSNOTITIE VOORJAARSGESPREK 23 JUNI 2017 VS GESPREKSNOTITIE VOORJAARSGESPREK 23 JUNI 2017 VS 20170512 1. INLEIDING In 2016 hebben we met u en met de samenleving intensief gesproken over de toekomst van Zutphen. Gezamenlijk hebben we vastgesteld

Nadere informatie

Raadsinformatiebrief 73

Raadsinformatiebrief 73 Aan de leden van de gemeenteraad. Raadsinformatiebrief 73 Helmond, 10 oktober 2017 Zaaknummer: Telefoon.: 0492-587117 Onderwerp: Septembercirculaire 2017 Uw kenmerk: Uw brief d.d.: Onlangs is de Programmabegroting

Nadere informatie

Raadsmemo. Datum: 24 juni Gemeenteraad van Hof van Twente. Kopie aan: B.M.J. Eshuis. Jeroen te Molder, Financiële zaken

Raadsmemo. Datum: 24 juni Gemeenteraad van Hof van Twente. Kopie aan: B.M.J. Eshuis. Jeroen te Molder, Financiële zaken Raadsmemo Datum: 24 juni 2013 Aan: Gemeenteraad van Hof van Twente Kopie aan: Van: Voor informatie: Onderwerp: B.M.J. Eshuis Jeroen te Molder, Financiële zaken Meicirculaire 2013 gemeentefonds 1. Aanleiding

Nadere informatie

Financiën Ingekomen stuk D5 (PA 13 november 2013) Concern Financiën. Ons kenmerk FA20/13.0012907. Datum uw brief

Financiën Ingekomen stuk D5 (PA 13 november 2013) Concern Financiën. Ons kenmerk FA20/13.0012907. Datum uw brief Ingekomen stuk D5 (PA 13 november 2013) Aan de gemeenteraad van Nijmegen Korte Nieuwstraat 6 6511 PP Nijmegen Telefoon 14024 Telefax (024) 323 59 92 E-mail gemeente@nijmegen.nl Postadres Postbus 9105 6500

Nadere informatie

College van Gedeputeerde Staten Statenvoorstel. Ontwerp-besluit pag. 4. Toelichting: pag. 5

College van Gedeputeerde Staten Statenvoorstel. Ontwerp-besluit pag. 4. Toelichting: pag. 5 2017MME151 College van Gedeputeerde Staten Statenvoorstel DATUM 26 september 2017 NUMMER PS AFDELING Managementondersteuning COMMISSIE Alle STELLER Alex van der Weij DOORKIESNUMMER 3992 DOCUMENTUMNUMMER

Nadere informatie

4.2. Financiële positie en toelichting

4.2. Financiële positie en toelichting 4.2. Financiële positie en toelichting De paragraaf financiële positie geeft een integraal beeld van de gemeentelijke financiën (vermogen, exploitatie en risico s) voor het begrotingsjaar en verdere jaren.

Nadere informatie

Ja, de jaarrekening 14 april van het WNK ontvangen.

Ja, de jaarrekening 14 april van het WNK ontvangen. JAARREKENING 2014 Tijdigheid Is de jaarrekening op tijd (voor 15 april) ontvangen? Accountantsverklaringen Is de verklaring aanwezig (ja /nee) en welke soort verklaring? Weerstandsvermogen Hoogte algemene

Nadere informatie

Samenvatting Voorjaarsnota - decembercirculaire

Samenvatting Voorjaarsnota - decembercirculaire Memo meicirculaire 2016 De laatste bijstelling van de algemene uitkering heeft plaatsgevonden in de Voorjaarsnota 2016 op basis van de decembercirculaire 2015 en de meest actuele gegevens eenheden verdeelmaatstaven

Nadere informatie

Doorkiesnummer : (0495) 57 50 00 Agendapunt: - ONDERWERP VOORSTEL COLLEGE

Doorkiesnummer : (0495) 57 50 00 Agendapunt: - ONDERWERP VOORSTEL COLLEGE Meijer, Jacco FIN S3 RAD: RAD150701 woensdag 1 juli 2015 BW: BW150526 voorstel gemeenteraad Vergadering van de gemeenteraad van 1 juli 2015 Portefeuillehouder : H.A. Litjens Behandelend ambtenaar : Jacco

Nadere informatie

Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties .-f i -V*-*. " -re Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties > Retouradres Postbus 20011 2500 EA Den Haag Provinciale Staten DGBK Programnna Krachtig Bestuur Schedeldoekshaven 200 2511 EZ

Nadere informatie

De leden van de gemeenteraad van Haarlemmermeer Postbus 250 2130 AG Hoofddorp

De leden van de gemeenteraad van Haarlemmermeer Postbus 250 2130 AG Hoofddorp gemeente Haarlemmermeer De leden van de gemeenteraad van Haarlemmermeer Postbus 250 2130 AG Hoofddorp Bezoekadres; Raadhuisplein 1 Hoofddorp Telefoon 0900 1852 Telefax 023 563 95 50 Cluster Contactpersoon

Nadere informatie

Een aantal financiële ontwikkelingen zijn aanleidingen de begrotingcijfers 2015 bij te stellen.

Een aantal financiële ontwikkelingen zijn aanleidingen de begrotingcijfers 2015 bij te stellen. Raadsvoorstel Agenda nr. 10 Onderwerp: Vaststellen wijziging begroting 2015 Soort: Besluitvormend Opsteller: J.H.M. Sonnemans Portefeuillehouder: W.L.G. Hanssen Zaaknummer: SOM/2015/020833 Documentnummer:

Nadere informatie

Memo Reg.nr.: O-FIN/2013/16 / RIS

Memo Reg.nr.: O-FIN/2013/16 / RIS Memo Reg.nr.: O-FIN/2013/16 / RIS 2013-37 Aan : Raadsleden gemeente Boxmeer Van : College van Burgemeester en Wethouders Kopie : Datum : 23 januari 2013 Onderwerp : Decembercirculaire 2012 Bijlage(n) :

Nadere informatie

Financiële begroting 2015 samengevat

Financiële begroting 2015 samengevat Financiële begroting 2015 samengevat Begrotingscyclus Het beleid en de financiën van de provincie komen op een aantal momenten in het jaar provinciebreed aan de orde. Dit wordt ook wel de begrotings- of

Nadere informatie

V O O R J A A R S N O T A

V O O R J A A R S N O T A V O O R J A A R S N O T A 2 0 1 2 Krimpen aan den IJssel april 2012 I N H O U D S O P G A V E Bladzijde Raadsvoorstel voorjaarsnota 2012... 5 Voorjaarsnota 2012...11 HOOFDSTUK 1 Inleiding...13 HOOFDSTUK

Nadere informatie

Aan de gemeenteraad van Ridderkerk. Betreft: Aanbieding Programmabegroting 2015 en Collegeprogramma. Geachte raadsleden,

Aan de gemeenteraad van Ridderkerk. Betreft: Aanbieding Programmabegroting 2015 en Collegeprogramma. Geachte raadsleden, Aan de gemeenteraad van Ridderkerk Uw brief van: Ons kenmerk: 89398 Uw kenmerk: Contact: C. Kolf Bijlage(n): 2 Doorkiesnummer: E-mailadres: C.Kolf@ridderkerk.nl Datum: 24 september 2014 Betreft: Aanbieding

Nadere informatie

Toetsingskaders Gemeenschappelijke Regelingen

Toetsingskaders Gemeenschappelijke Regelingen Toetsingskaders Gemeenschappelijke Regelingen JAARREKENING 2012 Tijdigheid Is de jaarrekening op tijd (voor 15 april) ontvangen? Accountantsverklaringen Is de verklaring aanwezig (ja /nee) en welke soort

Nadere informatie

NOTA RESERVES EN VOORZIENINGEN. Gemeente Nieuwkoop

NOTA RESERVES EN VOORZIENINGEN. Gemeente Nieuwkoop NOTA RESERVES EN VOORZIENINGEN Gemeente Nieuwkoop Afdeling Bedrijfsvoering April 2017 1 Inhoud 1. BEGRIPPEN EN KADERS... 4 ARTIKEL 1.1 RESERVES... 4 ARTIKEL 1.2 VOORZIENINGEN... 4 ARTIKEL 1.3 RENTE...

Nadere informatie

Bijlage nota reserves en voorzieningen Reserves

Bijlage nota reserves en voorzieningen Reserves Bijlage nota reserves en voorzieningen Reserves Algemene reserve Stand per eind 2014 1.894.000 Buffer De algemene reserve is gevormd uit rekeningresultaten uit het verleden en is de primaire buffer voor

Nadere informatie