Legionellabeheer. Een praktische aanpak

Transcriptie

1 Legionellabeheer Een praktische aanpak

2 Savoro = samenwerking tussen Probis en Profex Bouwadviseur en studiebureau voor zorg, welzijn en overheid

3 Bouwadvies van idee tot realisatie Strategie en toekomst Haalbaarheidsstudie Revitaliseringsplan Herbestemmingsonderzoek Verbouwingsgeschiktheidsonderzoek Strategisch actieplan religieuze gebouwen Aanbestedingsfase Coördinatie en begeleiding Aanbestedings en gunningsprocedure Administratieve ondersteuning Kostprijsberekening en -opvolging Ontwerpfase Planning en coördinatie Begeleiding coördinatievergaderingen ontwerpplan Opmaak wensenprogramma en programma van eisen Ramingen, berekeningen, ontwerpen, etc. Akoestiek, ruimtelijke ordening, milieu Uitvoeringsfase Beheer, planning en coördinatie Opvolging facturatie en financieel verloop Werfopvolging - bouw Architectuur en ingenieursstudies Meetstaten, stabiliteitsberekeningen, etc.

4 Met kantoren te Geel, Heusden-Zolder, Wetteren, Oostkamp, Bierbeek, Turnhout, Torhout en Ieper 150 medewerkers Meer informatie: Centraal informatienummer: Legionellabeheer: Gezamenlijke expertise Profex en Probis Samenwerking Labo Ecca voor staalname en analyse

5 Geschiedenis Legionella spp. 1968: werknemers van gezondheidszorgafdeling Pontiac koorts Pontiackoorts 1976: reünie van Amerikaanse strijdkrachten in Philadelphia: 221 besmette personen, 34 doden veteranenziekte 1999: Westfriese Flora in Bovenkarspel (NL): 206 ernstig ziek, 32 doden 1999: handelsbeurs Kapellen: 93 besmettingen, 5 doden In 1999 herziening bestaande wetgeving, vanaf 2004 Legionellabesluit, herziening 2007 Besluit van de Vlaamse Regering van betreffende de preventie van de veteranenziekte op publiek toegankelijke plaatsen Codex Welzijn op het werk titel V, hoofdstuk 3 gewijd aan biologische agentia

6 Ecologie Legionella spp. Aanwezig in alle oppervlaktewateren (meren, vijvers, rivieren), drinkwater + 42 soorten, +15 serotypes, L. pneumophila serotype 1 grootste oorzaak humane infecties Optimale groei bij 35 C (25 40 C), lethale temperatuur: 55 à 63 C Zuurstofrijke condities Affiniteit voor : Oplosbaar ijzer Anorganische afzettingen (vb. kalk) Biofilms & Organische verbindingen ph bereik: 6.0 < ph < 9.0 Zoutgehalte: 0.5 μs/cm at 600 ms/cm (zout water) Snelle groei in aanwezigheid van protozoa en andere bacteria (BIOFILM) Beweeglijk door haar polaire flagel

7 Levenscyclus

8 Ziektebeelden Kenmerk Incubatie periode Legionnellosis (veteranenziekte) Pontiac koorts (legionellagriep) 2-10 dagen 5hrs - 3 dagen Sterftecijfer Kan gaan tot 40-80% Geen doden Attack rate 0,1-5% bij normale populatie 0,4-14% in hospitalen tot 95% Symptomen - Ontbreken van karakteristieke symptomen - Pneumonie - Diarree - Verwarring/delirium - nier-insufficientie - Griepachtige ziekte - Moeilijke ademhaling/droge hoest - Hoge koorts en koude - rillingen

9 Legionella-besluit Hoogrisico-inrichtingen: Publiek toegankelijke inrichtingen voor behandeling, verzorging en huisvesting gevoelige personen (ziekenhuizen, rusthuizen, dagcentra, zware rokers, ) Matigrisico-inrichtingen: Publiek toegankelijke inrichtingen met collectieve watervoorziening voor min. 15 personen (hotels, zwembaden, kinderdagverblijven, campings, sportzalen, ) Koeltorens Klimaatregelingsystemen met luchtvochtigheidsbehandeling Tandheelkundige units Exposities

10 Hoog- & Matigrisico-inrichtingen Gevaar-identificatie Blootstelling Risico-evaluatie Risicobeheer Sanitaire installatie conform BBT Legionella Legionellabeheersplan + correcte opvolging Opleiding en sensibiliseren personeel en bewoners

11 Installatie bouwen volgens BBT Oudere gebouwen: niet volgens BBT Nieuwe installatie niet altijd conform BBT Conformiteitsattest: geen externe controle :s Keten zo sterk als zwakste schakel: architect - studiebureau - installateurs Veel voorkomende fouten: Warm en koud leidingen te dicht en niet geïsoleerd Niet doorstroomde expansievaten Verkeerd type keerklep (hoogrisico= type BA) Onderdimensionering sanitair systeem Weinig gebruikte tappunten op einde kringleiding

12 Beheersplan: beschrijving Identificatie- en contactgegevens datum van eerste versie (let op: beheersplan/risicoanalyse regelmatig en minstens om de 5 jaar wordt herzien) Plannen algemeen bouwplan (as built) (per gebouw en globaal) sanitair bouwplan (as built) bij gebrek aan bovenstaande plannen: gedetailleerd principeschema

13 Beheersplan: beschrijving Technische beschrijving koudwatercircuit en warmwatercircuit aard (putwater, leidingwater, ) productie (boiler, platenwisselaar, linten, ) waterbehandelingstoestellen (ontharders/ ontijzeraars/ ) buffertanks en andere (tussen)opslagmogelijkheden transport (materiaal buizen/ bouwjaar/ isolatie/ afstanden/ debieten/ keerkleppen/ ) opsomming van alle tappunten opgesplitst in de verschillende types (aerosolvorming of niet, koud/warm) brandleidingen/noodleidingen (nooddouches, type keerklep, gebruik, )

14 Beheersplan: risico-evaluatie Prestatie-audit sanitaire installatie - risico-evaluatie temperatuur warmwaterproductie productietemperaturen vertrek: minstens 60 C retour: minstens 55 C tappunten temperatuuraudit: binnen 60 sec. temperatuur meer dan 55 C bereikt = warm water doorspoelt alle warmwaterleidingen Hot-spots op koudwaternet: koud water binnen 60 seconden minder dan 25 C Prestatie-audit sanitaire installatie - risico-evaluatie transport Oplijsten risicoplaatsen voor groei en verspreiding (aerosolvorming)

15 Beheersplan: correcte opvolging! Minimaal uit te voeren beheersmaatregelen. Controlemaatregelen: wekelijks boilers, maandelijks tappunten, jaarlijks stalen Voorkomingsmaatregelen: reiniging boilers, ontkalken, doorspoelingen, Correctieve maatregelen Register Bewijs van uitvoering van alle structurele maatregelen (met bijhorend conformiteitsattest) Ingrepen met een impact op het waterleidingnet (warm en koud) Resultaten uitgevoerde beheersmaatregelen

16 Wat bij positieve stalen? 30% stalen >1.000 KVE/l Waakzaamheid personeel en artsen 30% stalen > KVE/l verhoogde waakzaamheid Aanvullende beheersmaatregelen Maandelijkse staalnames 3 opeenvolgende meetcampagnes > KVE/l 3 opeenvolgende stalen op meetpunt KVE/l 30% stalen > KVE/l Melding Toezicht Volksgezondheid Stopzetting douches, sproeiers, (aerosol) Correcte communicatie

17 Incidentele desinfectie (BBT) Temperatuur en debiet beheren: Koud water: meermaals spoelen leidingen Warm water: temperatuur verhogen en spoelen leidingen (4 minuten - 70 C) Chemische aanpak Desinfectiemiddel Concentratie Contacttijd Natriumhypochloriet (NaClO) 50 mg vrij chloor per liter 12 uren Calciumhypochloriet (Ca(ClO 2 )) 50 mg vrij chloor per liter 12 uren Kaliumpermanganaat (KMnO 4 ) 15 mg KMnO 4 per liter 12 uren Waterstofperoxide (H 2 O 2 ) 150 mg H 2 O 2 per liter 12 uren Opgepast met leidingen en koppelingen + gezondheid!

18 Continue desinfectie: alternatieve beheersmaatregelen Standaard beheersmaatregelen = temperatuurbeheersing (>55 C en <25 C) Alternatieve beheersmaatregelen: temperaturen kunnen lager Goedkeuringsprotocol door Minister van Volksgezondheid: Ecodis -cel Oxiperm Pro Bifipro Afdoding binnenkomende bacteria + desinfecterende nawerking Rekening houdend met drinkwaternormen en neveneffecten (vb. corrosie)

19 Ecodis -cel Erkenning sinds Newtec Water Systems NV Activatie aanwezige chloriden in leidingwater Anodische oxidatie Cl - + H 2 O HClO + H + + 2e - Cl - OH - O 2 + H 2 H 2 O HOCl 2 H 2 O O H + + 2e - Cathodische reductie 2e - O +H 2 O 2OH - 2e - H 2 + 2OH - 2 H 2 O + e - 2 OH - + H 2 e - Cl Cl - 2H 2 O

20 Oxiperm Pro Erkenning sinds N.V. GRUNDFOS BELLUX S.A. HCl + NaClO 2 ClO 2 -injectie

21 Bifipro Erkenning sinds 2014 Holland Water Koper- en Zilverionisatie via elektroden

22 Hoog- & Matigrisico-inrichtingen Hoogrisico-inrichtingen (zorgcentra, ziekenhuizen, ) Legionella gekend Matigrisico-inrichtinge (hotels, zwembaden, sporthallen, ) minder gekend = risico! Matigrisico personen vrijstelling Boiler > 60 C Jaarlijks onderhoud door vakman Bewijs onderhoud bijhouden

23 Koeltorens

24 Koeltorens Onderscheid natuurlijk/geforceerde trek Wel/geen oppervlaktewater Melding voor ingebruikname bij Toezicht Volksgezondheid! Conformiteitsattest BBT Beheersplan Temperatuurscontrole Minstens 2 stalen/jaar Jaarlijks onderhoud en reiniging

25 Koeltorens Drempelwaarde Actie < KVE/l systeem opvolgen KVE/l KVE/l minstens om de 4 weken een staalname kritische beoordeling van het beheersplan en het watersysteem aanvullende beheersmaatregelen > KVE/l minstens om de 2 weken staalname 3 opeenvolgende stalen > KVE/l 6 opeenvolgende stalen > KVE/l melden afdeling Toezicht Volksgezondheid maatregelen in overleg met Toezicht Volksgezondheid koeltoren buiten werking stelen

26 Klimaatregelingsystemen met luchtvochtigheidsbehandeling Installaties vóór 4 november 2007 Beheersplan Geïnjecteerde water < 25 C Continue opvolging temperatuur Drinkwaterkwaliteit Zesmaandelijkse desinfectie Drempelwaarde Actie > KVE/l reiniging met desinfecterende middelen om de twee weken staalname tot twee achtereenvolgende stalen < KVE/l > KVE/l melding aan afdeling Toezicht Volksgezondheid onmiddellijk stilleggen van de installatie Nieuwe klimaatregelingsystemen = stoombevochtiging

27 Tandheelkundige units Geen verwarmingselementen < 25 C Instrumenten regelmatig gereinigd en gesteriliseerd Leidingen dagelijks geflusht

28 Exposities Gebruik van aerosolproducerende installaties verboden, tenzij afwijking Drinkwaterkwaliteit & < 25 C Continue temperatuuropvolging Register bijhouden

29 Service flats Service flats bij WZC = onder beheersplan WZC Service flats met individuele WW-productie: noodknop aanwezig = beheersplan Beheersplan: beperkte versie Risico-evaluatie per flat Jaarlijks onderhoud boiler en meting temperatuur Jaarlijkse staalname complex, vijfjaarlijks per flat Register

30 - Te veel lavabo s volgens gebruik - Niet gebruikte tappunten = risico

31 - Centraal mengsysteem: sanitair water wordt door gebouw op gebruikstemperatuur verspreid - Niet geïsoleerde warmwaterleidingen

32 Koudwaterbehandeling niet in stookruimte

33 - Corrosie op leidingen = voedingsbodem Legionella - Spuileiding en niet-geïsoleerde warmwaterleiding

34 Niet doorstroomd expansievat met lange toevoerleiding

35 - Niet gebruikte aansluitingen = dode leiding - Ontwerp afstemmen op gebruik!

36 Niet herstelde tappunten = dode leiding

37 Keerklep bij hoogrisico-inrichtingen = type BA

38 Niet gebruikte tappunten = risico

39 Sanitair water rechtstreeks aangesloten op bluswater

40 Onderkant boiler niet geïsoleerd + spuileiding

41 Opletten met communicatie omtrent Legionella

42 Regenwater fysiek scheiden van leidingwater

43 Oppassen voor afgekoppelde tappunten. Zitten soms verborgen

44 Thermostatische kranen = problematisch om temperaturen op te volgen

45 Jaar Aantal inwoners (in miljoen) 6,07 6,11 6,16 6,2 6,25 6,3 6,35 6,38 6,41 6,43 Anthrax Legionella 0 0 in 0 cijfers Bof Botulisme Brucellose Chikungunya Cholera Dengue Difterie Enterohemoragische E.coli-infecties Gastro-enteritis Gele koorts Gonorroe H.influenzae type b invasieve infecties Hepatitis A Hepatitis B (acuut) Jaar Aantal inwoners (in miljoen) 6,07 6,11 6,16 6,2 6,25 6,3 6,35 6,38 6,41 6,43 Anthrax Bof Botulisme Brucellose Chikungunya Cholera Dengue Difterie Enterohemoragische E.coli-infecties Gastro-enteritis Gele koorts Gonorroe H.influenzae type b invasieve infecties Hepatitis A Humane infectie met 166 aviaire/nieuw Hepatitis B (acuut) Humane infectie met aviaire/nieuw subtype influenza Legionellose Malaria Mazelen Meningokokken invasieve infecties Pertussis Pest Pokken Poliomyelitis Psittacose Q-koorts Rabies Salmonella typhi of S. paratyphi SARS Syfilis Tuberculose Tularemie Virale hemorragische koorts Vlektyfus subtype influenza Legionellose Malaria Mazelen Meningokokken invasieve infecties Pertussis Pest Pokken Poliomyelitis Psittacose Q-koorts Rabies Salmonella typhi of S. paratyphi SARS Syfilis Tuberculose Voedselinfecties West Nilevirus Aantal gevallen onder de radar??

46 Controle = Toezicht Volksgezondheid Campagne : alle erkende zorgcentra bezocht voor Legionella Op dit moment geen systematische controles Enkel acties bij legionellose onderzoek oorzaak: hotels, carwash, Verplichte meldingen > kve/l: enkele malen per maand (vnl. openbare organisaties vb. gemeentes) Nieuws: VITO en WTCB onderzoek tot herziening BBT Inventarisatie koeltorens (te weinig meldingen)

47 Contactengegevens Contactpersonen Bert Pecceu GSM: Carlos Roelens GSM: Jan Verdoodt GSM: