Inhoudsopgave Jaarverslag 2009

Transcriptie

1 Inhoudsopgave Jaarverslag 2009 Voorwoord van Carla van de Wiel, algemeen directeur: Terugklikken op Inleiding: introductie jaarverslag en leeswijzer 1.1 Leeswijzer 1.2 Blijven presteren voor de doelgroep: onze top Blik naar de toekomst: Vidomes toekomstbestendig maken 1.4 Presteren in onzekere tijden 2. Werken aan betrokkenheid en participatie 2.1 Nieuw ondernemingsplan voor Vidomes: huurders erbij betrekken 2.2 Nieuw ondernemingsplan voor Vidomes: belanghebbenden erbij betrekken 2.3 Onderzoek naar het imago van Vidomes als maatschappelijk ondernemer 2.4 Bewonersparticipatie: uitkomsten evaluatie opgepakt in Bewonersparticipatie op centraal niveau 2.6 Bewonersparticipatie: OBC viert jubileum (Zoetermeer) 2.7 Bewonersparticipatie: contact met huurdersorganisaties (Leidschendam-Voorburg) 2.8 Bewonersparticipatie: nieuw bestuur Bewonersraad (Delft) 2.9 Bewonersparticipatie: bewonerscommissies (Zoetermeer) 2.10 Bewonersparticipatie: bewonerscommissies (Delft) 2.11 Bewonersparticipatie: bewonerscommissies (Rijswijk) 2.12 Bewonersparticipatie: bewonerscommissies (Leidschendam-Voorburg) 2.13 Bewonersparticipatie: klantenpanel Isaacstraat (Delft) 2.14 Bewonersparticipatie: Palenstein Forum (Zoetermeer) 2.15 Bewonersparticipatie: koffie-ochtenden De Velden, Leidschenveen (Den Haag) 2.16 Bewonersparticipatie: bewonersavond Zaagbekstraat, Leidschenveen (Den Haag) 3. Werken aan de woningvoorraad en verhuur 3.1 Voorraadbeleid in KoopGarant in 2009 geëvalueerd 3.3 Goedkope woningvoorraad op peil in Opbouw woningvoorraad in 2009 naar woningtype 3.5 Toewijzingen in 2009: ruim voldaan aan taakstelling 3.6 Huur op Maat in Verhuur: dynamiek op sociale woningmarkt 3.8 Verhuur: typen verhuurde woningen 3.9 Verhuur: nieuwe huurders naar leeftijd en huishoudensvorm 3.10 Huisvesting van de doelgroep 3.11 Ontwikkeling woningvoorraad: nieuwbouw 3.12 Nieuwbouw in 2009: Harnaschpolder (Delft) 3.13 Nieuwbouw in 2009: de Paulinesymfonie (Rijswijk) 3.14 Nieuwbouw in 2009: ruim 250 nieuwe woningen De Dijken Leidschenveen (Den Haag) 3.15 Nieuwbouw in 2009: appartementen Bellahove (Zoetermeer) 3.16 Nieuwbouw in 2009: De Drie Torens (Rijswijk) 3.17 Ontwikkeling woningvoorraad: overname en aankoop 3.18 Verkoop & KoopGarant in Complexgewijze verkoop steeds lastiger 4. Werken aan onderhoud en verbetering 4.1 Planmatig onderhoud: de begroting Planmatig onderhoud: de projecten Groot onderhoud en renovatie in 2009: in het kort 4.4 Groot onderhoud en renovatie: enkele voorbeeldprojecten in Keuze- en optiepakketten: Keukens en badkamers naar eigen smaak 4.6 Convenant rookmelders (Rijswijk) 4.7 Convenant rookmelders (Leidschendam-Voorburg) - 1 -

2 5. Werken voor bijzondere doelgroepen 5.1 Bijzondere doelgroepen: onze inzet in Bijzondere doelgroepen: in het kort 5.3 Bijzondere doelgroepen: aantal uitzettingen daalt met bijna 30% 5.4 Bijzondere doelgroepen: een compleet menu aan instrumenten 5.5 Bijzondere doelgroepen: strak incassobeleid basis voor succes (Delft) 5.6 Bijzondere doelgroepen: evaluatie Laatste kansbeleid (Delft) 5.7 Bijzondere doelgroepen: buurtbemiddeling en buurtmediation 5.8 Bijzondere doelgroepen: buurtbemiddeling (Zoetermeer) 5.9 Bijzondere doelgroepen: buurtbemiddeling (Leidschendam-Voorburg) 5.10 Bijzondere doelgroepen: buurtbemiddeling (Rijswijk) 5.11 Bijzondere doelgroepen: buurtmediation (Delft) 5.12 Bijzondere doelgroepen: convenant met GGZ-Delfland (Delft) 5.13 Bijzondere doelgroepen: stedelijk Kompas (Delft) 5.14 Bijzondere doelgroepen: meldpunt Bezorgd (Leidschendam-Voorburg) 5.15 Bijzondere doelgroepen: laatste kansbeleid en woonbegeleiding (Rijswijk) 5.16 Bijzondere doelgroepen: Vierde Huis (Zoetermeer) 5.17 Bijzondere doelgroepen: laatste kansbeleid (Leidschendam-Voorburg) 5.18 Bijzondere doelgroepen: samenwerking met LIMOR (Rijswijk) 5.19 Bijzondere doelgroepen: samenwerking met LIMOR (Zoetermeer) 5.20 Bijzondere doelgroepen: Vinkensteynstraat LIMOR (Den Haag) 5.21 Bijzondere doelgroepen: Steinmetz I de Compaan in de Paulinesymfonie (Rijswijk) 5.22 Bijzondere doelgroepen: Ontwikkeling woonwagens en standplaatsen 5.23 Bijzondere doelgroepen: unieke mix voor jongeren (Zoetermeer) 6. Werken aan leefkwaliteit 6.1 Leefkwaliteit: 2009 in het kort 6.2 Leefkwaliteit: Vidomes Prijsvraag Samenwerken aan de buurt 6.3 Leefkwaliteit: Cruyff court Muziekbuurt (Rijswijk) 6.4 Leefkwaliteit: experiment restylen huishoudens (Delft) 6.5 Leefkwaliteit: Dag van de Dialoog (Rijswijk) 6.6 Leefkwaliteit: graffity jongerenproject Muziekbuurt (Rijswijk) 6.7 Leefkwaliteit: jong kookt voor oud (Rijswijk) 6.8 Leefkwaliteit: lik-op-stukbeleid (Zoetermeer) 6.9 Leefkwaliteit: multiculturele straatspeeldag De Heuvel (Leidschendam-Voorburg) 6.10 Leefkwaliteit: eetproject Nieuwe buren aan tafel (Leidschendam-Voorburg) 6.11 Leefkwaliteit: Burenhulpcentrale straks in heel Delft 6.12 Leefkwaliteit: Buurtcoaches Palenstein (Zoetermeer) 6.13 Leefkwaliteit: Wietaanpak woonbedrijven 6.14 Leefkwaliteit: Illegale bewoning 6.15 Leefkwaliteit in wijken: Palenstein Leeft! werkt aan sociale wijkaanpak (Zoetermeer) 6.16 Leefkwaliteit in wijken: Palenstein planontwikkeling (Zoetermeer) 6.17 Leefkwaliteit in wijken: De Prinsenhof wijkaanpak (Leidschendam-Voorburg) 6.18 Leefkwaliteit in wijken: eerste wijkontwikkelingsplan Buytenwegh (Zoetermeer) 6.19 Leefkwaliteit in wijken: wijkaanpak De Heuvel (Leidschendam-Voorburg) 6.20 Leefkwaliteit in wijken: ontwikkeling Wijkvisie Muziekbuurt (Rijswijk) 6.21 Leefkwaliteit in wijken: wijkaanpak in Buitenhof (Delft) 6.22 Leefkwaliteit vanaf Sterker wijkgericht werken: Wijken & Vidomes 7. Werken aan Wonen, welzijn en zorg 7.1 Wonen, welzijn, zorg: veel gedaan in Wonen, welzijn, zorg: Opplussen op maat (Delft) 7.3 Wonen, welzijn, zorg: woonservicezones 7.4 Wonen, welzijn, zorg: woonservicezones (Zoetermeer) 7.5 Wonen, welzijn, zorg: woonservicezones (Leidschendam-Voorburg) 7.6 Wonen, welzijn, zorg: aanpak Seghewaert (Zoetermeer) 7.7 Wonen, welzijn, zorg: Mahlerhof heropend (Delft) - 2 -

3 (vervolg 7 - Werken aan Wonen, welzijn en zorg) 7.8 Wonen, welzijn, zorg: modelwoning Wel Thuis (Delft) 7.9 Wonen, welzijn, zorg: gezondheidscentrum Dock van Delft bijna gereed (Delft) 7.10 Wonen, welzijn, zorg: wijkcentrum Dillenburgh (Leidschendam-Voorburg) 7.11 Wonen, welzijn, zorg: Fokuswoningen (Leidschendam-Voorburg) 7.12 Wonen, welzijn, zorg: steunpunt in de Paulinesymfonie (Rijswijk) 7.13 Wonen, welzijn, zorg: Kulturhus in Stompwijk 8. Werken aan dienstverlening 8.1 Eigen onderzoek onder huurders in 2009: dienstverlening is goed! 8.2 Kwaliteitsmanagement: cijfers KWH-meting 9. Werken aan milieu 9.1 Milieu: Milieubeleidsplan omvat 21 miljoen aan investeringen 9.2 Milieu: energielabels Vidomes woningen 9.3 Milieu: onderzoeksprogramma Woningkwaliteit 9.4 Milieu: duurzaamheid en milieu nieuwbouw 9.5 Milieu: LED-verlichting in Zoetermeer 9.6 Milieu: Vidomes aandeelhouder Warmtenet Delft 9.7 Milieu: duurzame verwarming en koeling in De Drie Torens (Rijswijk) 10. Vidomes als betrokken regionale en lokale partner 10.1 Lokaal maatwerk biedt meer mogelijkheden 10.2 Betrokkenheid bij de samenleving: actief aan de slag met landelijke thema s 10.3 Betrokkenheid bij de samenleving: structurele interactie met onze omgeving 10.4 Nieuwe regionale prestatieafspraken 10.5 Prestatieafspraken in Leidschendam-Voorburg 10.6 Prestatieafspraken in Delft 10.7 Prestatieafspraken in Zoetermeer 10.8 Nog géén prestatieafspraken in Rijswijk 10.9 Prijsvraag New kids on the block bekroond met zilver Sponsoring: Vidomes Sponsoring in Rijswijk Sponsoring in Zoetermeer Sponsoring in Leidschendam-Voorburg Sponsoring in Delft Profilering: Vidomes in het nieuws en positie Jaarverslag van Vidomes: doelgroep en positie Professioneel communiceren Nieuwe website voor Vidomes Profilering en communicatie intern door het intranet Joost! 11. Bestuur 11.1 Verklaring van bestuur 11.2 Verslag Raad van Commissarissen 11.3 Governance 11.4 Klachten en geschillen in Start visitatie 12. Organisatie en Personeel 12.1 Organisatieontwikkeling: Vidomes werkt aan een nieuwe organisatie 12.2 Een nieuwe missie en kernwaarden voor Vidomes 12.3 Organisatieontwikkeling bij Vidomes: we vragen onze belanghebbenden 12.4 Nieuwe bestuurder en organisatieontwikkeling 12.5 Personeel: opbouw van het personeelsbestand in Personeel: ontwikkeling in het personeelsbestand in Medewerkerstevredenheidsonderzoek (MTO) 12.8 Opleiding en ontwikkeling van medewerkers 12.9 Personeel: beoordelings en functiewaarderingssysteem - 3 -

4 (vervolg 12 - Organisatie en Personeel) Een nieuwe CAO voor de branche in Sociaal plan bij Vidomes Personeel: veiligheid en gezondheid in Personeel: ziekteverzuim in Vidomes: leerwerkplaatsen en stages De ondernemingsraad in Financiën 13.1 De financiën als randvoorwaarde voor continuïteit 13.2 Rendement: financieel versus maatschappelijk rendement 13.3 Inzicht in de overheadkosten 13.4 Het financieel resultaat Ontwikkeling eigen vermogen 13.6 Inzet van het vermogen 13.7 Vennootschapsbelasting en fiscaal resultaat 13.8 Ontwikkeling waarde van het vastgoed 13.9 Risicobeheersing: beheersen van omgevingsrisico s Risicobeheersing: treasurybeleid in De plannings- en controlcyclus bij Vidomes Investeringsprogramma in 2009 op schema Verdere professionalisering sector Projectontwikkeling Risicomanagement bij projectontwikkeling sleutel tot succes 14. Kerncijfers in beeld 14.1 Aantal toewijzingen in 2009 ( Aanhangsel E ) 14.2 Overzicht van verbindingen 14.3 Balans 14.4 Toelichting op de balans 14.5 Winst- en verliesrekening 14.6 Toelichting op de winst- en verliesrekening 14.7 Kasstroom 14.8 Waarderingsgrondslag 14.9 Niet in de balans opgenomen rechten en verplichtingen Bezoldiging Overige gegevens Kengetallen - 4 -

5 Terugklikken op 2009: volop werk aan de winkel! 'Dit Vidomes-jaarverslag is geen standaardpublicatie. Wij hebben gekozen voor een digitale versie waarbij u zelf de leesvolgorde bepaalt. Het jaar 2009 hebben we beschreven in bijna 200 korte teksten, allemaal los van elkaar te lezen. In slechts enkele muisklikken vindt u wat u zoekt, volledig toegespitst op uw persoonlijke interessegebieden. Met dit jaarverslag leggen we op eigentijdse wijze verantwoording af over Vidomes inzet en prestaties. Dit doen we voor onze huurders, voor onze belanghebbenden, eigenlijk voor iedereen die hierin geïnteresseerd is. Tegelijkertijd voldoen we aan de eisen die de overheid aan het jaarverslag van corporaties stelt. Pas op de plaats De financiële crisis is ook aan Vidomes niet ongemerkt voorbijgegaan. Zo richtten wij ons in 2009 primair op handhaving van de voorraad aan betaalbare huurwoningen. Ook ging veel inspanning naar de cruciale taakstelling om minstens 70% van de vrijkomende woningen te verhuren aan de lagere inkomens. Vidomes heeft beide doelstellingen behaald. De financiële crisis is ook aan Vidomes niet ongemerkt voorbijgegaan. Zo richtten wij ons in 2009 primair op handhaving van de voorraad aan betaalbare huurwoningen. Ook ging veel inspanning naar de cruciale taakstelling om minstens 70% van de vrijkomende woningen te verhuren aan de lagere inkomens. Vidomes heeft beide doelstellingen behaald. De omvang van de sociale huursector wordt de komende periode nog crucialer. In 2009 verhuurde Vidomes woningen. Gemiddeld reageerden 148 huishoudens op een vrijkomende woning. Vidomes blijft op zoek naar nieuwe en betere werkwijzen om invulling te geven aan betaalbaarheid. Belangrijk voorbeeld: onze deelname aan het experiment Huur op Maat. Hierbij maken we de huurprijs van woningen afhankelijk van het inkomen van de nieuwe huurder. Onze voorraad nam in 2009 minimaal toe: 257 woningen zijn toegevoegd door overnames van beleggers. Zelf leverden we geen nieuwe woningen op. Vidomes nieuwe stijl In 2009 maakten we ook een start met het werken aan een nieuw Vidomes. Onze partners zien ons als goed, betrouwbaar, klantvriendelijk en sociaal. Daar zijn we blij mee, natuurlijk. Toch willen we de komende periode werken aan meer. Zo willen we herkend en gewaardeerd worden om onze proactieve houding. In 2009 maakten we ook een start met het werken aan een nieuw Vidomes. Onze partners zien ons als goed, betrouwbaar, klantvriendelijk en sociaal. Daar zijn we blij mee, natuurlijk. Toch willen we de komende periode werken aan meer. Zo willen we herkend en gewaardeerd worden om onze proactieve houding

6 Meer nog dan nu horen we graag wat u als huurder en belanghebbende bezighoudt en wat u van ons verwacht. Hierbij passen waarden als ondernemend, betrokken, daadkrachtig en samenspel. Vidomes staat de komende jaren voor de uitdaging om deze kernwaarden in concrete acties en resultaten om te zetten. Tot slot Natuurlijk zijn we benieuwd naar wat u van ons jaarverslag vindt. U kunt ons dit laten weten via de knop Geef uw mening. Ik wens u veel leesplezier toe!' Carla van de Wiel algemeen directeur - 6 -

7 1. Inleiding: introductie jaarverslag en leeswijzer 1.1 Leeswijzer De verschillende onderwerpen in dit jaarverslag over 2009 zijn terug te voeren op de verantwoording als aan ons gevraagd in het Besluit beheer sociale huursector (Bbsh). Het jaarverslag 2009 komt online beschikbaar op Om de online leesbaarheid te bevorderen, zijn alle artikelen rondgeschreven. De stukjes staan hierdoor op zichzelf, omdat vooraf niet duidelijk is welke zoekstructuur een bezoeker hanteert. Dankzij de structuur die wij in de van de site te downloaden printversie hebben aangebracht met inhoudsopgave en een zo logisch mogelijke indeling verwachten wij dat ook dit stuk goed leesbaar is. Veel onderwerpen gaan eerst in op het Vidomes-brede verhaal, waarna ingezoomd wordt op de activiteiten in onze vier woonbedrijven en wat daar concreet is gedaan. 1.2 Blijven presteren voor de doelgroep: onze top twintig Vidomes heeft in 2009 hard gewerkt om de sociale woningvoorraad op niveau te houden, zowel kwalitatief als kwantitatief. Dit is ook in aanloop naar 2010 en de jaren erna hard nodig. Ondanks de economische en financiële crisis is Vidomes volop bezig met nieuwbouwprojecten. De crisis zorgt in deze dus niet alleen voor tegenwind, maar biedt ook kansen. Zo konden we in 2009 een aantal projecten overnemen van projectontwikkelaars. Twintig resultaten op een rij De belangrijkste 20 volkshuisvestelijke resultaten op een rijtje: 1. Een lichte toename van de voorraad betaalbare huurwoningen tot woningen. 2. In de regio Haaglanden is afgesproken dat 70% van de verhuurde woningen wordt toegewezen aan de doelgroep. Vidomes heeft deze belangrijke doelstelling ruimschoots gehaald: 75% van de verhuurde woningen ging naar de doelgroep. 3. Vidomes verhuurde woningen. Het aantal reacties is groot: gemiddeld 148 per woning. 4. Deelname aan Huur op Maat, een uniek experiment: de manier om betaalbaarheid duurzaam en effectief vorm te geven. 5. Werken aan versterking van de bewonersparticipatie binnen Vidomes. 6. Bewoners en stakeholders zijn betrokken bij de totstandkoming van een nieuw ondernemingsplan. 7. Het aantal ontruimingen is - ten opzichte van met 30% gedaald tot In 270 projecten is planmatig onderhoud uitgevoerd voor 17,9 miljoen euro en zijn er ruim woningen gerenoveerd. De taakstelling is ruimschoots gehaald. 9. In 2009 hebben we 257 woningen aan onze voorraad toegevoegd: 35 vernieuwbouw-woningen en 222 woningen die we overnamen van beleggers. 10. Volop bezig om in 2010 naar verwachting zo n woningen aan de woningvoorraad toe te voegen dankzij alle lopende nieuwbouwprojecten: 92 woningen in Harnaschpolder in Delft, 250 woningen in Leidschenveen, 58 appartementen in De Drie Torens in Rijswijk, 69 woningen in de Dillenburgh in Leidschendam, 43 woningen aan de Bellahove in Zoetermeer en 27 wooneenheden in de Vinkesteynstraat te Den Haag. 11. Vidomes startte in 2009 met de visitatie. 12. Huurders beoordelen de dienstverlening van Vidomes met gemiddeld een 7, In de meting voor het KWH-Huurlabel hebben we gemiddeld een 7,8 behaald. 14. In 2009 zijn zo n 143 activiteiten op het gebied van de leefkwaliteit ontplooid. 15. In alle werkgemeenten zijn we actief in wijkaanpakken met onze partners - 7 -

8 16. Vidomes is volop aan de slag met de eerste fase van de nieuwbouw in de herontwikkelingswijk Palenstein in Zoetermeer. 17. Met zilver bekroond in de ideeënwedstrijd over aantrekkelijk stadswonen voor gezinnen (Casa Nova 2009). 18. Vidomes lanceerde een compleet nieuwe website: Er is een realistisch nieuw milieubeleidsplan vastgesteld. 20. De financiële resultaten over 2009 en de ontwikkeling in de beheerskosten zijn positief. 1.3 Blik naar de toekomst: Vidomes toekomstbestendig maken De komende jaren zal iedereen de economische crisis voelen. Zowel de rijksoverheid als gemeenten, maar ook onze huurders en toekomstige bewoners krijgen te maken met ombuigingen, bezuinigingen en verhoging van eigen bijdragen. Ook corporaties zullen hieraan een bijdrage moeten gaan leveren. Het blijft dus niet bij de vennootschapsbelasting en de Vogelaarheffing. Dit alles betekent dat Vidomes er de komende jaren niet aan ontkomt om scherpe keuzes te maken. Waar zijn we van? Wat zijn onze belangrijkste taken? Voor wie doen we het? Hoe kunnen we in samenspel met onze partners zorgen voor de beste oplossingen? Om ons hier optimaal op voor te bereiden, werken we van binnenuit hard aan onze organisatie. Een aantal belangrijke zaken in 2009, die doorwerken in de jaren erna: Er is een nieuwe bestuurder benoemd. Intern werkten we (en werken we in 2010 verder) aan de organisatieontwikkeling van Vidomes. Met een passend dienstverleningsconcept en een vernieuwd, efficiënt organisatiemodel kunnen wij ons optimaal voorbereiden op de toekomst. Er is een start gemaakt met het nieuwe ondernemingsplan Belangrijke vernieuwing hierin is de manier waarop we met onze stakeholders om willen gaan. In samenspel met alle collega s formuleerde Vidomes een nieuwe missie en benoemden wij nieuwe kernwaarden. Om externe inleen zoveel mogelijk te beperken is Vidomes Flex, een soort intern uitzendbureau, succesvol verder uitgebouwd. Wij hebben er alle vertrouwen is dat we de door de organisatie in 2009 ingeslagen weg en de in 2010 verder uit te werken structuur optimaal voorbereid zijn op wat de toekomst onze branche en daarmee ook Vidomes brengt. 1.4 Presteren in onzekere tijden Het is voor Vidomes net als voor vele anderen spannend hoe de financieel-economische crisis en de woningmarkt zich de komende periode zullen ontwikkelen. Is er binnen afzienbare tijd sprake van een herstel of zet de crisis zich de komende periode voort? Bezuinigingen op de huurtoeslag, beperking van de renteaftrek voor de eigen woningen: stuk voor stuk realistische opties voor de overheid. Verder is er ook volop discussie over de wijziging van het corporatiebestel. Toezicht, positionering van de corporaties ten opzichte van de landelijke en lokale overheid en het toekomstige taakveld van corporaties zijn allemaal onderdeel van discussie

9 De mate waarin de bezuinigingen van het rijk corporaties gaan raken, is nu nog niet helder. Hoe zal de Europese regelgeving voor corporaties uitwerken? Ook de effecten van maatregelen op rijks- en gemeentelijk niveau zijn onzeker. Duidelijk is wel dat de vraag naar betaalbare huurwoningen de komende periode alleen maar zal toenemen. De economische crisis heeft ook haar effect op Vidomes. Wij merken dit in ons verkoopprogramma, in de nieuwbouw en aan de toenemende behoefte aan betaalbare woningen. Wel valt op dat gefaseerde verkoop van woningen aan individuele kopers nog steeds goed loopt. De voorgenomen complexgewijze verkoop is door de economische crisis onaantrekkelijk geworden. In een beperkt aantal projecten heeft Vidomes ook woningen met een huurprijs boven de huurtoeslaggrens. De markt hiervoor is door de crisis een stuk lastiger geworden. Het kost ons meer moeite dan voorheen om dergelijke woningen te verhuren. Maar de crisis biedt ook voordelen. Zo hebben we voor gunstige prijzen woningen kunnen verwerven van ontwikkelaars en beleggers

10 2. Werken aan betrokkenheid en participatie 2.1 Nieuw ondernemingsplan voor Vidomes: huurders erbij betrekken Vidomes werkt aan een nieuw ondernemingsplan voor de periode en aan de vernieuwing van haar organisatie. Belangrijk uitgangspunt is dat Vidomes een maatschappijgedreven corporatie wil worden. Een organisatie die vanuit een innerlijke motivatie prestaties levert om de kwaliteit van wonen te verbeteren, vooral voor die mensen die niet in de vrije sector terecht kunnen. Om te kijken waar Vidomes nu staat en wat er moet veranderen om een maatschappijgedreven corporatie te worden, heeft USP Marketing Consultancy eind 2009 een onderzoek uitgevoerd onder onze huurders en belanghebbenden. Onderzoek onder huurders: de resultaten in het kort Uit het USP-onderzoek onder huurders blijkt dat de huurder tevreden is over de dienstverlening van Vidomes. Aandachtspunten voor de toekomst zijn: Op betaalbare woningen, goede kwaliteit en kwaliteitsverbetering mag volgens huurders niet worden bezuinigd. Zij zien het aanbieden van kwalitatief goede en betaalbare woonruimte als dé kerntaak van de corporatie. Ook leefbaarheid denk aan schone, hele en veilige buurten en de aanpak van overlast zijn thema s waarin Vidomes volgens huurders blijvend moet investeren. Op het punt van dienstverlening leggen huurders de prioriteit bij klachtenafhandeling. Met een 6,7 scoort Vidomes te ver onder het landelijk gemiddelde. Huurders vinden daarnaast dat Vidomes meer aandacht moet besteden aan het nakomen van afspraken. Datzelfde geldt ook voor een snellere afhandeling van reparatieverzoeken en een snellere beantwoording van de telefoon. Heldere communicatie over wat huurders kunnen verwachten van Vidomes, vergroot hun begrip. De site kan een belangrijke rol spelen in het contact tussen Vidomes en haar huurders. Zeker als de informatie meer op het individu wordt toegespitst. Denk hierbij aan het online volgen van een reparatieverzoek of de presentatie van actuele wijk- en buurtinformatie. 2.2 Nieuw ondernemingsplan voor Vidomes: belanghebbenden erbij betrekken Vidomes werkt aan een nieuw ondernemingsplan voor de periode en aan de vernieuwing van haar organisatie. Belangrijk uitgangspunt is dat Vidomes een maatschappijgedreven corporatie wil worden. Een organisatie die vanuit een innerlijke motivatie prestaties levert om de kwaliteit van wonen te verbeteren, vooral voor die mensen die niet in de vrije sector terecht kunnen. Om te kijken waar Vidomes nu staat en wat er moet veranderen om een maatschappijgedreven corporatie te worden, heeft USP Marketing Consultancy eind 2009 een onderzoek uitgevoerd onder de doelgroepen huurders en stakeholders

11 Onderzoek onder belanghebbenden: de resultaten in het kort Het USP-onderzoek onder belanghebbenden (lees: gemeenten, politie, zorg- en welzijnsinstellingen, collega-corporaties en andere betrokken belanghebbenden) wees het volgende uit: De belanghebbenden vinden het belangrijk dat Vidomes aandacht besteedt aan: o het versterken van de invloed en de betrokkenheid van bewoners o het betaalbaar houden van woningen o het samen leven tussen buurtbewoners en met verschillende culturen o het meewerken aan schone, hele en veilige buurten Vidomes bezuinigt bij voorkeur niet op leefbaarheidsactiviteiten, de aanpak van overlast en het leveren van betaalbare woningen voor die mensen die niet zelfstandig kunnen wonen. Het huidige functioneren van Vidomes blijft op verschillende punten nog achter bij het gewenste functioneren. Met name op het gebied van het opkomen voor bijzondere groepen (lagere inkomens, dementerenden, minder-validen) en duurzaamheid valt er voor Vidomes nog veel winst te behalen. Ook op de terreinen leefbaarheid en de persoonlijke contacten met bewoners verwachten stakeholders meer van Vidomes. Een duurzame samenwerking met stakeholders is onontbeerlijk. Vidomes moet, zo vinden stakeholders, het voortouw nemen bij de aanpak van bijzondere wijken. Om de sociale cohesie in de wijken te vergroten, moet Vidomes meer zichtbaar aanwezig zijn. 2.3 Imago-onderzoek: Vidomes als maatschappelijk ondernemer USP Marketing Consultancy voerde in 2009 een imago-onderzoek uit. Volgens stakeholders en huurders zijn op Vidomes met name deze waarden van toepassing: goed klantvriendelijk betrouwbaar sociaal Nieuwe kernwaarden voor Vidomes Leidraad bij het opstellen van het ondernemingsplan is Vidomes streven om een maatschappijgedreven corporatie te zijn. Dit streven komt terug in de vier kernwaarden: Ondernemend Betrokken Daadkrachtig Samenspel Stakeholders en huurders vinden de kernwaarde betrokken het meest van toepassing op Vidomes, gevolgd door ondernemend. Voor de kernwaarden daadkrachtig en samenspel liggen er voor Vidomes nog uitdagingen: zowel binnen de eigen organisatie als richting belanghebbenden en huurders moeten deze kernwaarden beter worden uitgedragen. Maatschappijgedreven voor Vidomes Om de stap naar een maatschappijgedreven corporatie te maken, moet Vidomes de volgende elementen aanpakken: Vidomes wil in dialoog blijven met belanghebbenden en huurders. Het imago-onderzoek vormt een goed startpunt, maar monitoren na het doorvoeren van veranderingen is essentieel. Onderzoeken als klantenpanels en bijeenkomsten voor stakeholders en huurders bieden waardevolle informatie en input om goede en gedragen beleidsbeslissingen te nemen. Door continu de vinger aan de pols te houden, kan Vidomes een actief in plaats van reactief beleid formuleren

12 Een dialoog begint met open communicatie. Terugkoppeling over de resultaten en geplande acties is belangrijk. Communicatie betekent het managen van verwachtingen. Wordt te hard van de toren geblazen over de aanpak van zaken en te nemen maatregelen zonder een dergelijke belofte in te lossen, dan worden we hierop afgerekend. Belanghebbenden zien het als een pré om in positieve zin te worden verrast. Uitgangspunt is: afspraak is afspraak. Vidomes houdt zich aan de afspraken en communiceert hierover. Een maatschappijgedreven corporatie staat ook voor creativiteit en innovatie Vidomes moet aan dit punt nog werken. Een actieve inzet op innovatieve initiatieven, bijvoorbeeld in wijkaanpak, bewonersparticipatie en duurzaamheid, is dan ook onontbeerlijk. Met een proactieve opstelling, eenduidige communicatie en vernieuwende initiatieven moet Vidomes de komende jaren een duidelijk en herkenbaar profiel creëren. 2.4 Bewonersparticipatie: uitkomsten evaluatie opgepakt Dat bewonersparticipatie belangrijk is, behoeft geen betoog. De afgelopen periode hebben we veel energie gestoken in het verbeteren van bewonersparticipatie. Deze lijn wordt in 2010 doorgezet. In 2008 is een evaluatieonderzoek uitgevoerd. De bevindingen hiervan zijn eind dat jaar aan de bewonerscommissies en huurdersorganisaties gepresenteerd. Dit leverde een prioriteitenlijst op, die in 2009 is opgepakt. Er is bewust voor gekozen om eerst het formele kader te actualiseren. Hierbinnen kan participatie zich verder ontwikkelen. In samenspraak met een breed samengestelde Klankbordgroep (met daarin onder meer leden van huurdersorgansiaties en bewonerscommissies en woonconsulenten) en interne werkgroepen zijn afsprakenkaders ontwikkeld voor huurdersorganisaties en bewonerscommissies: wat kunnen de huurdersorganisaties en commissies van Vidomes verwachten en wat kunnen wij op onze beurt van hen verwachten? De Overlegwet fungeerde vanzelfsprekend als bindend kader. Aan de afsprakenkaders is een zogenaamde kruisjeslijst toegevoegd. Verder is de bestaande financiële regeling geactualiseerd. Afspraken met bewonerscommissies Iedere Vidomes-vestiging heeft vervolgens afspraken gemaakt met de bewonerscommissies. Hoe kan de samenwerking met Vidomes beter? En hoe kan het functioneren van de commissie worden verbeterd, bijvoorbeeld door scholing? Eind 2010 vindt opnieuw een evaluatie plaats. Vidomes heeft al de nodige ervaring met klantenpanels en enquêtes om specifieke onderwerpen te onderzoeken. De deelnemers reageren tot dusver positief. Voor de volgende fase in de ontwikkeling van de Vidomes-website, die nog moet starten, is een interactief deel gepland dat als digitaal klantenpanel fungeert. Wij verwachten dat dit met name jongeren aanspreekt. Trend: jongeren en allochtonen lastig te bereiken Vidomes merkt dat de belangstelling om deel te nemen aan formele participatiestructuren afneemt. Het is een trend die in alle maatschappelijke geledingen te zien is. Jongeren en allochtonen laten zich sowieso weinig zien. Samen met de bewoners is bekeken hoe de interesse weer kan worden vergroot. Een aantal ideeën wordt in 2010 verder uitgewerkt. Met verschillende belangenorganisaties wordt gesproken over hoe jongeren en allochtonen actiever in participatievraagstukken kunnen worden betrokken. Dit hoeft wat Vidomes betreft niet altijd of uitsluitend via bewonerscommissies te lopen

13 Lokaal aansluiting houden met de huurdersorganisaties (georganiseerd in een rechtspersoon) is echter wel belangrijk: de sporen moeten uiteindelijk niet naast elkaar lopen, maar in elkaar opgaan. Vidomes benadert jongeren en allochtonen voor zover mogelijk ook rechtstreeks. Tegelijkertijd is er contact over dit onderwerp met collega-corporaties en de Stuurgroep Experimenten Volkshuisvesting (SEV). In het tweede kwartaal van 2010 wordt een voorstel gedaan voor het concreet maken van een aantal ideeën. Huurdersorganisaties Rond de huurdersorganisaties kunnen we positieve ontwikkelingen in het verslagjaar melden. Zo heeft een aantal enthousiaste huurders de huurdersorganisatie in Delft een impuls gegeven. Op termijn is het wellicht mogelijk dat de Leidschendamse huurdersorganisatie ook optreedt namens de huurders in Voorburg. Hier is een leemte ontstaan, omdat huurdersorganisatie Domus is opgeheven. Bewonersparticipatie en het nieuwe organisatiemodel Bewonersparticipatie speelt een belangrijke rol bij de invulling van het nieuwe organisatiemodel en het nieuwe ondernemingsplan. Bij de ontwikkeling van het organisatiemodel kijken we expliciet hoe het model het contact tussen (georganiseerde) huurders en Vidomes medewerkers maximaal kan faciliteren. Belangrijk aspect is afstand. Zijn we voldoende zichtbaar aanwezig in wijken en buurten? En zijn onze mensen voldoende toegerust om op een effectieve en betrokken manier invulling te geven aan dit thema in de huidige tijd? Bewonersparticipatie en het nieuwe ondernemingsplan In het ondernemingsplan wordt bewonersparticipatie nadrukkelijk opgenomen. Een van de ambities is om te komen tot een gezamenlijke huurderskoepel. Idee is dat deze namens de Vidomes huurders spreekt en gesprekspartner wordt op centraal niveau. 2.5 Bewonersparticipatie op centraal niveau De lokale huurdersorganisaties in de vier woonbedrijven bespreken lokale kwesties met de directeur van het woonbedrijf. Daarbij zorgen zij zelf voor terugkoppeling naar hun achterban: de lokaal actieve bewonerscommissies. De algemeen directeur van Vidomes nodigt daarnaast een afvaardiging van de huurdersorganisaties uit voor overleg op centraal niveau. Huurdersorganisatie in Leidschendam-Voorburg Medio 2007 hebben twee van de lokale bewonersvertegenwoordigingen zich om verschillende redenen voorlopig teruggetrokken uit het centraal overleg. In 2009 heeft Domus (Voorburg) zich genoodzaakt gezien de organisatie op te heffen: er waren geen opvolgers voor aftredende bestuursleden beschikbaar. In Leidschendam wordt het lokale overleg met de vertegenwoordiger HVL l weer opgepakt. Huurdersorganisatie in Delft In Delft zijn de voorbeidingen getroffen om te komen tot een nieuw bestuur. Het bestuur heeft nieuwe mensen bereid gevonden om een nieuw bestuur te vormen. In 2010 is daadwerkelijk een nieuw bestuur worden gevormd. Dat schept perspectief voor deelname aan het centraal overleg. De overige huurdersorganisaties (Rijswijk en Zoetermeer) gaven in mei 2009 desgevraagd aan dat zij het centrale overleg ook met slechts twee partijen zinvol en opbouwend vinden en het dus graag willen voortzetten

14 Overlegvergaderingen in 2009 In 2009 vonden zeven overlegvergaderingen plaats over Vidomes-brede onderwerpen, zoals: - het huurbeleid en de huurronde de jaarrekening de bedrijfsbegroting de afsprakenkaders met huurdersorganisaties en bewonerscommissies, de nieuwe kruisjeslijst en de bijgestelde financiële regeling - de aanpassing van het beleid rond keuze- en optiepakketten - de regionale prestatieafspraken - het milieubeleidsplan - en het huurbeleid en de huurronde 2010 Ook is in 2009 woonruimteverdeling als thema geagendeerd. Gedurende het afgelopen jaar heeft Vidomes het centraal bewonersoverleg op de hoogte gehouden van de stand van zaken van de strategische heroriëntatie en de daarmee gepaard gaande organisatieontwikkeling. Verder bespraken we in elke vergadering de stand van zaken in het evaluatietraject van de bewonersparticipatie. Advies De huurdersorganisaties brachten advies uit over het beleid rond keuze- en optiepakketten, het milieubeleidsplan, de afsprakenkaders, de kruisjeslijst, de financiële regeling en de regionale prestatieafspraken. In verband met het komende vertrek van raadslid Oskam heeft de raad van commissarissen de huurdersorganisaties in december 2009 verzocht een voordracht te doen voor een zetel in de raad. 2.6 Bewonersparticipatie: OBC viert jubileum (Zoetermeer) Het Orgaan BewonersCommissies Zoetermeer (OBC) vertegenwoordigt de Zoetermeerse bewonerscommissies richting het management van Vidomes Zoetermeer. Daarnaast nemen de leden deel aan het centrale, Vidomesbrede overleg met de algemeen directeur. Jubileum In 2009 bestond het OBC 12,5 jaar. Hier is vlak voor de kerstdagen uitgebreid bij stilgestaan met een fantastisch diner, georganiseerd door vrijwilligers van het OBC. Het managementteam van Vidomes Zoetermeer en de algemeen directeur waren hierbij aanwezig. Het OBC heeft de afgelopen jaren veel bereikt, waaronder structureel en constructief overleg met Vidomes. Constructief was het ook in 2009: de positief-kritische houding van het OBC heeft tot verbeteringen geleid in de bewonersparticipatie binnen Zoetermeer. Scholing Verder heeft het OBC in samenwerking met de Woonbond en Vidomes Zoetermeer veel aandacht gegeven aan bijscholing van bewonerscommissies. Daarbij ging het om onderwerpen als de nieuwe Overlegwet en het huishoudboekje van de corporatie. Bijscholing heeft niet alleen gezorgd voor professionalisering, maar geeft ook overigens een positieve impuls aan het overleg tussen Vidomes en de commissies. Zo is er meer begrip ontstaan voor elkaars rol en elkaars mogelijkheden

15 2.7 Bewonersparticipatie: contact met huurdersorganisaties (Leidschendam-Voorburg) Vidomes Leidschendam-Voorburg had tot nu toe te maken met twee huurdersorganisaties: Domus en Huurders Vereniging Leidschendam (HVL). Rond dit overleg heeft de afgelopen periode veel gespeeld. Domus in Voorburg Domus heeft helaas besloten zichzelf in 2009 op te heffen. Het bleek niet mogelijk om voldoende nieuwe actieve bestuursleden te werven. Daarmee is er een einde gekomen aan de samenwerking tussen Vidomes en deze huurdersorganisatie. Vidomes betreurt dit zeer. HVL in Leidschendam Het contact met HVL verliep in 2009 in eerste instantie schriftelijk. Aan het einde van 2009 zijn de eerste contacten gelegd om vanaf 2010 weer op meer reguliere basis en mondeling met elkaar te overleggen. 2.8 Bewonersparticipatie: nieuw bestuur Bewonersraad (Delft) De lokale koepelorganisatie in Delft, de Bewonersraad Vidomes Delft, heeft eind 2009 een totaal nieuw (aspirant) bestuur gekregen. Tot voor kort kende de Delfste bewonerskoepel een slapend bestaan. Dit ondanks verschillende pogingen van zowel het bestuur van de Bewonersraad als van Vidomes om het koepeloverleg nieuw leven in te blazen. Positieve wending! Eind 2009 is hieraan een positieve wending gegeven. Het bestaande bestuur heeft aangegeven zijn rol te willen beëindigen én heeft nieuwe mensen bereid gevonden een nieuw (aspirant) bestuur te vormen. Dit nieuwe bestuur heeft zich formeel verkiesbaar gesteld en gaat naar verwachting in februari 2010 het lokale koepeloverleg invullen, samen met Vidomes. Daarmee is Delft tegelijkertijd weer vertegenwoordigd in het centrale overleg met de algemeen directeur van Vidomes. 2.9 Bewonersparticipatie: bewonerscommissies (Zoetermeer) Bewonerscommissies vertegenwoordigen de huurders van een complex richting het woonbedrijf. Zij overleggen minimaal twee keer per jaar met de senior woonconsulent over de gemeenschappelijke belangen van de huurders in een complex. Op 1 januari 2009 is de nieuwe Overlegwet in werking getreden. Voor sommige bewonerscommissies hield dit in dat zij hun rol binnen hun complex moesten verstevigen. Gelukkig zijn zij hierin goed begeleid door het Orgaan Bewonerscommissies (OBC) van Zoetermeer. Scholing De Woonbond verzorgde de bijscholing van alle commissies over de veranderingen in de regelgeving. Ook namen enkele commissieleden van Zoetermeerse bewonerscommissies deel aan de sessies die inspeelden op het adviseren van Vidomes rondom het beleid in bewonersparticipatie

16 Naast alle formele wetgeving hielden de bewonerscommissies zich ook bezig met activiteiten die de saamhorigheid onder bewoners versterken. Zo is de nieuwe bewonerscommissie van complex Donkergroen - na het vertrek van de oude commissie opnieuw gestart met een bewonersvereniging. Deze vereniging organiseert leuke activiteiten voor 55-plussers, zoals kaarten, biljarten, koffieochtenden, computerles en meer. Andere commissies zoomen meer in op het leefbaar maken van de woonomgeving, vaak samen met de gemeente Zoetermeer. Zo heeft de voorzitter van de bewonerscommissie Ameland/Tankenberg dit jaar de chapeau ontvangen van het college van Burgemeester & Wethouders. Deze prijs wordt uitgereikt aan vrijwilligers die zich inzetten voor medebewoners Bewonersparticipatie: bewonerscommissies (Delft) Naast de bestaande commissies zijn er in 2009 twee nieuwe bewonerscommissies opgericht: één voor de Koekamp en één voor de Isaac da Costastraat. De commissie Bizetstraat is nieuw leven ingeblazen. Op de agenda stonden tal van onderwerpen: groot en klein, maar allemaal belangrijk voor onze bewoners, en dus ook voor Vidomes. Telderslaan Er zijn in 2009 een paar bijzondere resultaten geboekt. Zo is met de bewonerscommissie Telderslaan gesproken over de sloopplannen voor het eigen complex. Als mooi resultaat is in goed en kritisch overleg een sociaal plan voor alle 66 woningen gemaakt en ondertekend. Koekamp Ook het overleg met de bewonerscommissie Koekamp is het vermelden waard. Tijdens de uitvoering van het planmatig onderhoud is van meet af aan intensief en kritisch overleg gevoerd, met als positief resultaat een goed en inmiddels bijna afgerond traject. Dock van Delft De bewonerscommissie Dock van Delft heeft zich hard gemaakt voor de realisatie van een bewonersruimte in het complex. Die is er gekomen voor in eerste instantie twee jaar; daarna wordt er geëvalueerd. De bewonerscommissie is inmiddels heel actief in het beheer en vrijwilligers organiseren er regelmatig activiteiten. Nieuw afsprakenkader Verder zijn we ook in Delft gestart met de implementatie van het nieuwe afsprakenkader tussen bewonerscommissies en corporatie. Verschillende commissies hebben meegewerkt aan de totstandkoming ervan Bewonersparticipatie: bewonerscommissies (Rijswijk) Rijswijk kent als het gaat over bewonersparticipatie een handige structuur. Hier werken we niet met complexbewonerscommissies maar met wijkbewonerscommissies. Rijswijk kent acht wijken waarvan er eind 2009 nog zes een vorm van participatie kenden. Alle commissies zijn vertegenwoordigd in de lokale Huurdersraad. Dit maakt het overleg met Vidomes bijzonder effectief. Overleg Huurdersraad In 2009 lag de focus op regulier voorjaarsoverleg oude stijl en op het uitrollen van de nieuwe participatiekaders die binnen Vidomes tot stand kwamen. Dankzij het harkmodel in Rijswijk - alle commissies zijn vertegenwoordigd in de Huurdersraad - is het mogelijk om informatie over en weer uit te wisselen zonder interpretatieverschillen. De overleggen tussen Huurdersraad en Vidomes Rijswijk zijn dan ook succesvol te noemen. In de zes bijeenkomsten van 2009 is vooral verder gewerkt aan begrip voor elkaar en het gezamenlijk uitdragen van de nieuwe participatiekoers

17 Ministerbuurt Een goed voorbeeld van succesvolle participatie in Rijswijk is het overleg met de bewonerscommissie Ministerbuurt. Daarbij ging het met name over het planmatig onderhoud aan 298 portieketagewoningen. De overleggen tussen Vidomes en de commissie gezamenlijk omgedoopt tot Planteam - verliepen zo soepel en in harmonie dat er maar één bewonersavond voor de eerste 100 huurders nodig was Bewonersparticipatie: bewonerscommissies (Leidschendam- Voorburg) In de gemeente Leidschendam-Voorburg voert Vidomes overleg met 22 bewonerscommissies. Naast de reguliere overleggen spreken wij ook regelmatig met verschillende contactpersonen uit de diverse complexen. Doorgaans zit Vidomes Leidschendam-Voorburg drie keer per jaar met bewonerscommissies om de tafel. In 2009 is er ook overleg geweest met zogenaamde planteams. Dit had vooral te maken met lopende of aanstaande renovaties. Wij vinden het belangrijk dat bewoners daarbij een stevige inbreng hebben. In 2010 richt Vidomes Leidschendam-Voorburg zich op het ondersteunen van diegenen die een bewonerscommissie willen oprichten Bewonersparticipatie: klantpanel Isaacstraat (Delft) Vidomes Delft organiseerde in november 2009 twee klantpanels met bewoners uit de Isaac da Costastraat. Onderwerp: het voorgenomen onderhoud en eventuele wensen van bewoners. Naast het reguliere onderhoud staat voor 2011 planmatig onderhoud aan dit complex gepland. Omdat we de juiste keuzes wilden maken in de extra werkzaamheden, hebben we de bewoners via twee klantpanels gevraagd welke verbeteringen zij de belangrijkste vinden. Het ging hierbij zowel om de woningen als om het complex. De klantpanels hebben een schat aan informatie opgeleverd. We gebruiken deze informatie bij de verdere invulling van het programma voor de onderhoudsingreep Bewonersparticipatie: Palenstein Forum (Zoetermeer) Het Palenstein Forum vormt de basis voor bewonersparticipatie in de wijk. Het forum bestaat uit een groep vaste bewoners, maar afhankelijk van het thema nemen soms ook andere bewoners aan het forum deel. Twee keer per jaar praten en denken ze mee over wat er in de wijk verbeterd is en wat nog beter kan. Vervolgens gaan bewoners vaak zelf aan de slag in de vorm van workshops. Elke forumbijeenkomst weer merken we het belang van betrokken en creatieve bewoners voor de wijk. In 2009 zijn bijeenkomsten gehouden over de vernieuwingsplannen voor de wijk. De eerste bijeenkomst stond in het teken van de beeldkwaliteit van de nieuwe opzet voor de wijk. Zo n 75 wijkbewoners spraken over de wensen en verwachtingen over het openbaar gebied. In juli 2009 stond de forumbijeenkomst in het teken van een netwerkcafé. Zo was er de mogelijkheid voor speeddating: wijkwerkers van verschillende organisaties en wijkbewoners konden elkaar vertellen over het werken en leven in de wijk. Deze bijeenkomst is door ongeveer 100 mensen bezocht

18 2.15 Bewonersparticipatie: koffieochtenden De Velden, Leidschenveen (Den Haag) Onder het genot van een kopje koffie of thee in gesprek met medewerkers van Vidomes, met de bewonerscommissie van uw complex en met uw medebewoners. Op de koffieochtenden in Leidschenveen konden bewoners terecht met al hun vragen, ideeën en klachten over hun buurt. Centraal stond de vraag: wat wilt u met of in deze buurt? Gesproken werd onder meer over een groenproject in de buurt. Uiteindelijk hebben scholieren van het Wellantcollege, samen met een aantal bewoners, zes mooie plantenbakken neergezet Bewonersparticipatie: bewonersavond Zaagbekstraat, Leidschenveen (Den Haag) In 2009 is samen met partners een buurtonderzoek onder bewoners van de Zaagbekstraat in Leidschenveen gehouden. Eén van de uitkomsten was dat buurtbewoners eigenlijk niet weten welke organisaties er in hun buurt actief zijn. Ook is onduidelijk wie het aanspreekpunt is voor de buurt. Om die reden vond er een bijeenkomst plaats, waarbij Vidomes, het Wijkactief, het kinderdagverblijf, de buurtopbouwwerker, medewerkers van de gemeente en de bewonerscommissie aanwezig waren. Bijeenkomst over betrokken wijkpartners Tijdens een bijeenkomst voor bewoners die aan het buurtonderzoek hadden deelgenomen, stelden de verschillende wijkpartners zich voor. Naast onderwerpen als contact met wijkpartners en de openbare ruimte stond ook leefbaarheid op de agenda. Zo werd gesproken over hoe mensen met elkaar samenleven in de buurt. Verschillende bewoners gaven aan er moeite mee te hebben om anderen in hun buurt aan te spreken op hun gedrag of dat van hun kinderen. Tijdens de bijeenkomst spraken bewoners met elkaar over een goede sociale omgang. Het bewustzijn dat niet anderen, maar bewoners zélf het verschil maken, werd die avond uitgesproken. De avond werd afgesloten met de afspraak: Bemoei je niet met elkaar en laat elkaar dus met rust. Groot voordeel is dat bewoners nu weten wie hun contactpersonen bij de verschillende organisaties zijn en bij wie ze hun vragen of klachten kunnen neerleggen. Bovendien hebben de bewoners nu op een andere manier kennisgemaakt met hun bewonerscommissie

19 3. Werken aan de woningvoorraad en verhuur 3.1 Voorraadbeleid in 2009 In 2009 heeft Vidomes haar voorraadbeleid op hoofdlijnen herijkt. Vragen die aan bod kwamen, zijn: aan welke woningen is behoefte en voor welke doelgroepen? Daarbij hebben we zowel naar de korte als de lange termijn gekeken. Het geeft aan in welke gebieden we onze positie willen versterken en welke woningen we op de langere termijn nodig hebben voor het realiseren van onze doelstellingen. De nadruk ligt op het vasthouden van onze betaalbare voorraad. Verder zijn we sterk gericht op het zo mogelijk uitbreiden van het aandeel eengezinswoningen en het realiseren van goede en geschikte appartementen voor senioren en andere groepen woonconsumenten. Ook krijgt KoopGarant kopen met minder risico de komende jaren een strategische functie bij het bedienen van de lagere middeninkomens. Vidomes ziet voor de komende decennia een toename van de vraag naar woningen voor kleine huishoudens. Ook neemt het aantal senioren toe. Zij willen het liefst zo lang mogelijk in hun gewone woning blijven wonen, maar dan wel zonder obstakels. Renovatie en nieuwbouw De belangrijkste reden om renovatie en nieuwbouw in te zetten, is om kwaliteit toe te voegen aan de bestaande woningvoorraad. Daarom bouwt Vidomes in principe geen woningen voor doelgroepen die in de huidige voorraad al uitstekend terecht kunnen, denk aan starters. Wel bouwen we bijvoorbeeld appartementen met een ruime buitenruimte. Hierbij spelen we in op de woonwensen van met name senioren. Eengezinswoningen Hoewel het aandeel gezinnen afneemt, zetten we desalniettemin in op het handhaven en zo mogelijk vergroten van het aantal eengezinswoningen. Deze vormen namelijk een zeer gewild en duurzaam product. Dit neemt echter niet weg dat het bouwen ervan vaak lastig te combineren is met de schaarse ruimte. Daarom zoeken we ook naar oplossingen voor compacte en stedelijke varianten voor woningen voor gezinnen. Deelname aan een prijsvraag hierover leverde een tweede prijs op (LINK). Regionale taak Vidomes heeft tot taak om de primaire doelgroep in de regio ruimschoots te bedienen. Dat is niet alleen belangrijk voor de lokale woningzoekenden maar ook voor de woningzoekenden uit de centrumgemeente Den Haag. Deze regiotaak in combinatie met de economische crisis versterkt ons in de overtuiging dat wij onze kernvoorraad continu op voldoende peil moeten houden. Lage middeninkomens Wel richt Vidomes zich nadrukkelijker op de positie van de lage middeninkomens. De nieuwe Europa-richtlijn, die waarschijnlijk medio 2010 van kracht wordt, maakt dat overigens niet gemakkelijker. Deze bepaalt dat 90% van de sociale huurwoningvoorraad bij inkomens tot euro terecht moet komen. Met name drie- en meerpersoonshuishoudens die (net) boven dit inkomen zitten, hebben dan onvoldoende toegang tot de sociale huurwoningmarkt. Dit blijkt onder meer uit de analyses die voor Huur op Maat zijn gemaakt

20 3.2 KoopGarant in 2009 geëvalueerd KoopGarant is een bijzondere vorm van verkopen. De klant geniet van een aanzienlijke korting. Daarbij heeft hij de garantie dat Vidomes bij verkoop de woning weer terugkoopt. Verkoper en Vidomes delen daarbij eventuele winst of verlies. Wij blijven duurzaam betrokken bij de woning, aangezien we de woning na terugkoop opnieuw kunnen inzetten als sociale koop- of huurwoning. Strategische doelen KoopGarant heeft twee strategische hoofddoelen: het bedienen van de groep lage middeninkomens (die door Europa deels niet meer in de huur bediend kan worden) en het versterken van leefbaarheid. Daar waar we KoopGarant inzetten voor het bedienen van de lage inkomens, stellen we voortaan zo nodig inkomensgrenzen om deze doelen te bereiken. Evaluatie KoopGarant In 2009 is de evaluatie van KoopGarant afgerond. Daaruit bleek dat 5% van de woningen terechtkomt bij de primaire doelgroep (inkomens binnen de huurtoeslagtabel) en 45% bij de lage middeninkomens (tot ongeveer euro). Tegelijkertijd constateren we dat KoopGarant succesvol is bij het versterken van de leefbaarheid in de wijk Prinsenhof in Leidschendam-Voorburg. Deze verkoop met korting trekt kopers aan, wat kan zorgen voor een toename van de buurtbetrokkenheid. Eigenaar/ bewoners dragen ook bij aan een beter gemêleerde bewonerssamenstelling. De KoopGarantbepalingen van de splitsingsakte waarborgen bovendien dat de Vereniging van Eigenaren het onderhoud en beheer op peil houdt. 3.3 Goedkope woningvoorraad op peil in 2009 Vidomes heeft ook in 2009 de hoeveelheid betaalbare woningen ruimschoots op peil weten te houden: bijna 87% is bereikbaar voor de laagste inkomens. Van de rest is het grootste deel bestemd voor de middeninkomens: 7,6% met een wat duurdere huur en 1,6% KoopGarantwoningen. Prijsstelling van woningen Vidomes heeft een belangrijke functie om in de randgemeenten van Den Haag de primaire doelgroep te huisvesten. Niet voor niets hebben we het voornemen om onze voorraad betaalbare woningen op peil te houden met minimaal woningen. Op 31 december 2009 bezat Vidomes bereikbare huurwoningen: allemaal woningen die bij leegkomst betaalbaar zijn voor de primaire doelgroep. Dat wil zeggen dat een- en tweepersoonshoudens een huur betalen onder de 511 euro. Gezinnen betalen hooguit 548 euro huur. Per saldo is de bereikbare voorraad in 2009 ten opzichte van 2008 licht gestegen met 78 woningen. Gezien de economische ontwikkelingen blijft Vidomes zuinig op het aantal betaalbare huurwoningen. Om de korting op de huurprijs écht daar terecht te laten komen waar dit het hardst nodig is, zijn wij bijvoorbeeld in het SEV-experiment Huur op Maat gestapt

21 Tabel woningvoorraad Vidomes in 2009 Bereikbare huurwoningen (tot 548) ,9% Sociaal (van ) ,6% Vooraad sociale huurwoningen ,5% Sociale Koopwoningen tot (KoopGarant) 272 1,6% Totale sociale voorraad Vidomes ,1% Markt huurwoningen (Huur boven 647) 265 1,5% Woningen bestemd voor verkoop 417 2,4% Totaal aantal woningen bestemd voor markt 682 3,9% Totaal voorraad Vidomes ,0% In erfpacht uitgegeven met KoopGarant 142 In vol eigendom Vidomes Bereikbare woningvoorraad Vidomes in 2009 Bereikbaar voor jongeren (tot 359) Bereikbaar 1 en 2 personen (tot 511) Bereikbaar gezinnen (tot 548) Huur op Maat (met korting bereikbaar) Totaal aantal bereikbare woningen Opbouw woningvoorraad in 2009 naar woningtype Vidomes heeft ook in 2009 relatief veel galerijwoningen en weinig eengezinswoningen in haar bezit. De hoeveelheid portiekwoningen neemt op termijn naar verwachting af, maar nu krijgen de meeste nog een verbeterbeurt met een levensduurverlenging van ongeveer vijftien jaar. Woningvoorraad Vidomes in 2009 naar type woning Woningtype Aantal woningen Eengezinswoning % Galerijflat % Portiekwoning % Urban villa of corridorwoning % Boven- en benedenwoning (duplex) 925 5% Bezit van Vidomes in 2009 naar bouwjaar Bouwperiode Aantal woningen onbekend 184 van voor van 1945 tot van 1960 tot van 1975 tot van 1990 tot

22 3.5 Toewijzingen in 2009: ruim voldaan aan taakstelling In de regio Haaglanden hebben de corporaties onderling afgesproken dat 70% van de verhuurde woningen wordt toegewezen aan een huishouden met een laag inkomen, ook wel de doelgroep genoemd. De huur- en inkomensgrenzen zijn landelijk vastgelegd in het Bbsh In 2009 heeft Vidomes 75% van alle verhuurde woningen aan de doelgroep verhuurd. Vidomes voldoet ruimschoots aan de afspraken Vidomes voldoet met deze 75% toewijzing aan de doelgroep ruimschoots aan de afspraak. Tussen de gemeenten onderling zijn wel flinke verschillen te zien in het gerealiseerde percentage. Het meest opvallende is dat in Leidschendam-Voorburg de 70% toewijzing niet lijkt te zijn gehaald gehaald: 67%. Dit is te verklaren door het experiment Huur op Maat, waaraan Vidomes sinds begin 2009 deelneemt. Toewijzing bij Huur op Maat Kijken we naar de inkomensgegevens die huurders hebben aangeleverd voor de inkomenstoets bij Huur op Maat, dan blijkt dat we bij de Huur op Maat woningen 71% hebben toegewezen aan de primaire doelgroep. Het verschil met de 67% heeft te maken met het verschil in toetsinkomens. Het woonruimteverdelingsmodel van WMS (Woning Matching Systeem) gaat uit van het actuele inkomen, zoals door woningzoekenden is ingevuld. Bij Huur op Maat hanteert Vidomes het inkomen over 2007, zoals dat door de belastingdienst is vastgesteld. Jaarlijks leggen corporaties verantwoording af over de toewijzing, uitgaande van de gegevens uit het regionale woonruimteverdelingssysteem. Verhuringen aan de doelgroep Delft Leidschendam- Voorburg* Rijswijk Zoetermeer Vidomes totaal Doelgroep 81% 67% 81% 75% 75% Niet doelgroep 18% 32% 18% 25% 24% Niet in te delen 1% 1% 1% 0% 1% Bron: WMS * Op basis van Huur op Maat-toewijzingen gaat het om 71% toewijzing aan de doelgroep. Het verschil heeft te maken met het toetsinkomen: Huur op Maat gaat uit van het inkomen vastgesteld door de belastingdienst, WMS gaat uit van het 2009-inkomen opgegeven door de huurders zelf. Raadpleeg voor een verdere uitsplitsing naar huishoudengrootte en huurgrenzen de BBSH E tabel ( Aanhangsel E ). 3.6 Huur op Maat in 2009 In 2009 is Vidomes in Leidschendam-Voorburg gestart met het landelijke SEV experiment Huur op Maat. De resultaten van de eerste negen maanden bevestigen dat we met Huur op Maat effectiever onze middelen inzetten. Het draagvlak onder huurders en woningzoekenden voor Huur op Maat blijkt groot te zijn. Op 3 februari startte Vidomes met het adverteren van alle vrijkomende woningen in Leidschendam-Voorburg met Huur op Maat. Bij Huur op Maat krijgt de woning een reële huurprijs die in verhouding staat tot de kwaliteit van de woning. Op basis van het inkomen en de samenstelling van het huishouden krijgt de huurder een korting op de huur, die kan oplopen tot 34% voor grote gezinnen met een laag inkomen

23 Bij Vidomes maakt het voor het percentage huurkorting niet uit welke woning je kiest: je krijgt als het ware een kortingsbon van bijvoorbeeld 25%. Het is aan de huurder te bepalen of hij daar groot of klein, goedkoop of duur mee wil gaan wonen. Door het toepassen van een korting die past bij het huishouden, verwachten we dat er geen reden meer is om mensen op basis van inkomen of huishoudenssamenstelling uit te sluiten voor woningen. Zo wordt de keuzevrijheid enorm vergroot. De ervaringen in de eerste negen maanden wijzen uit dat 90% kiest voor een woning waar zij in het reguliere beleid ook voor in aanmerking waren gekomen. Met name de lage middeninkomens en gezinnen maken gebruik van de keuzevrijheid. Het aandeel lage middeninkomens is gestegen van 8 naar 18% en daarvan heeft 81% gekozen voor een goedkope woning waar zij regulier niet voor in aanmerking komen. Gezinnen vergroten hun slaagkans door voor een wat kleinere woning te kiezen dan de norm normaal voorschrijft. Slechts in één geval koos een gezin voor een naar onze mening echt te kleine woning. Eind 2009 besloten we, gezien de schaarste aan woningen voor grote gezinnen, om enkele zeer schaarse grote woningen waarin grote gezinnen kunnen worden gehuisvest wel met een minimum aantal personen toe te gaan wijzen. Het valt op dat met name de middeninkomens en gezinnen naar verhouding vaker een woning huren. Dat komt naar ons idee omdat er in het reguliere aanbod, door de gestelde eisen, relatief weinig aanbod voor hen is. De huurdersorganisaties en Woonbond hadden hier grote zorgen over. Zij dachten dat Huur op maat juist meer lagere inkomens zou aantrekken, wat zou kunnen leiden tot eenzijdige buurten. We hebben Huur op Maat zo opgezet, dat we uit denken te komen op dezelfde huurinkomsten als met het reguliere huurbeleid. In de eerste negen maanden kwamen we 0,5 % lager uit, een beperkte afwijking die waarschijnlijk op langere termijn zal bijtrekken. Op langere termijn verwachten we dat Huur op Maat tot meer doorstroming leidt op de woningmarkt. Omdat de huurprijs zich mee ontwikkelt met het huishouden, gaat de huurder als hij wil verhuizen een logische prijsconsequentie ervaren van de kwaliteitstap die hij maakt. Een kleinere woning zal goedkoper zijn en andersom. In het huidige beleid is verhuizen vaak per definitie duur, omdat de nieuwe woning altijd een relatief hoge prijs heeft. De woningzoekenden blijken op alle experimentgebieden in het land zeer positief over Huur op Maat. Ruim driekwart van de lage inkomens is voor het principe dat een huurder met een lager inkomen ook minder huur betaalt. Opvallender is dat ook 60% van de hogere inkomens positief oordeelt. Zo n 20 % van de woningzoekenden heeft er moeite mee dat de corporatie jaarlijks het inkomen toetst. Onder huurders die een Huur op Maat contract hebben getekend, zijn de oordelen nog veel positiever. 3.7 Verhuur: dynamiek op sociale woningmarkt De dynamiek op de sociale woningmarkt in 2009 laat zich in beeld brengen door het aantal mutaties, het aantal mensen dat reageert op aangeboden woningen, en de mate waarin kandidaten een woning weigeren of accepteren. Aantal verhuringen en mutatiegraad stabiel In de regio Haaglanden, het werkgebied van Vidomes, is het aantal verhuurde woningen met circa per jaar al een aantal jaren stabiel. De mutatiegraad, het aandeel van de woningen dat vrijkomt voor verhuur, schommelt tussen de 7 en 7,5%. Ook de aanbiedingsgraad, het aantal keren dat we een woning moeten aanbieden voordat deze is verhuurd, is met 4 stabiel. Dit betekent dat gemiddeld elke vierde kandidaat de woning accepteert en daadwerkelijk huurt

24 Reacties per woning nemen toe Wat in 2009 wel toeneemt, is het aantal reacties dat binnenkomt op een advertentie. Dit impliceert een hogere druk op de vrijkomende voorraad, maar het kan ook het directe gevolg zijn van het gemak waarmee geïnteresseerden tegenwoordig via internet kunnen reageren. Het algemene beeld is echter dat de sociale woningmarkt in de regio Haaglanden de laatste jaren vrij stabiel is gebleven. Dit beeld geldt ook voor Vidomes. Verhuurde woningen, huurprijs, reacties en weigeringen in 2009 in cijfers In 2009 verhuurden we woningen. Dat betekent een mutatiegraad van 6,75%. Het aantal mutaties en de mutatiegraad bleef in 2009 nagenoeg gelijk aan De gemiddelde subsidiabele huur van het verhuurde bezit is 461 euro. Per advertentie kregen we in het verslagjaar gemiddeld 148 reacties. Voordat we een woning daadwerkelijk konden verhuren, was deze eerst door gemiddeld drie kandidaten geweigerd. Ook het gemiddeld aantal reacties en weigeringen is in lijn met het jaar De meeste reacties kwamen binnen op de advertenties voor woningen in Rijswijk, gemiddeld maar liefst 235 reacties. In Zoetermeer is het gemiddelde aantal reacties per vrijkomende woning met 143 een stuk lager. Dit heeft te maken met het vrijkomende woningaanbod. Zo worden in Zoetermeer bijvoorbeeld relatief veel woningen voor ouderen aangeboden. Omdat dit een specifieke doelgroep is, kunnen minder mensen hierop reageren. Verhuurde woningen, huurprijs, reacties en weigeringen (in 2009) Bron: WMS Aantal verhuurde woningen Gemiddelde subsidiabele huur Gemiddeld aantal reacties Gemiddeld aantal weigeringen Delft Leidschendam- Voorburg Rijswijk Zoetermeer Vidomes totaal ,4 4,7 4,6 3,1 3,0 Het aantal keren dat een woning wordt geweigerd, verschilt per gemeente. Zo was het aantal weigeringen in Delft in 2009 aanzienlijk lager dan in Leidschendam-Voorburg en in Rijswijk. Zoetermeer zit met gemiddeld 3,1 weigeringen per aanbieding op het gemiddelde. Dit wordt deels veroorzaakt door het woningaanbod, maar deels ook door de kenmerken van de woningzoekenden. In de studentenstad Delft ligt de gemiddelde leeftijd van woningzoekenden lager en zijn de huishoudens vaak kleiner. Jongeren en alleenstaanden zijn doorgaans minder kritisch over hun nieuwe woning dan mensen die wat ouder zijn of huishoudens met kinderen

25 3.8 Verhuur: typen verhuurde woningen De helft van het verhuurde Vidomes-bezit staat in Zoetermeer. In Delft en Leidschendam- Voorburg verhuurden we in 2009 ongeveer evenveel woningen. In Rijswijk was het aantal verhuringen het laagst. Aantal verhuurde woningen naar type Bron: WMS Delft Leidschendam Voorburg Rijswijk Zoetermeer Vidomes totaal Eengezinswoningen Flat met lift Flat zonder lift Benedenwoningen Bovenwoningen HAT Maisonnettes Portiekwoningen Senioren- en zorgwoningen Overig Totaal Verhuur: nieuwe huurders naar leeftijd en huishoudensvorm De helft van de huishoudens die in 2009 verhuisden naar een Vidomes-woning, bestond uit één persoon. Bijna een derde van de huishoudens telde twee personen en iets meer dan 20% telde drie of meer personen. Vidomes heeft een beperkt aantal grote gezinnen een woning aangeboden: in totaal acht gezinnen van zes personen of meer. Naast grote gezinnen zijn er nog enkele andere categorieën die bijzondere aandacht verdienen. Het gaat dan bijvoorbeeld om mensen die een verblijfsstatus hebben gekregen, de zogenaamde statushouders. In 2009 heeft Vidomes aan 40 statushouders een woning verhuurd. Huishoudengrootte geslaagde kandidaten 2009 Aantal verhuisde personen 1 2 Delft Leidschendam- Rijswijk Zoetermeer Vidomes Voorburg totaal 49,8% 46,2% 40,4% 52,6% 49,4% 32,0% 27,1% 48,9% 26,5% 30,3% 3 11,0% 12,9% 8,5% 13,4% 12,3% 4 4,6% 8,0% 0,7% 4,8% 4,9% 5 2,3% 4,4% 0,7% 2,2% 2,5% 6 0,5% 0,9% 0,7% 0,2% 0,4% 7 0% 0,4% 0,0% 0,2% 0,2% 8 0% 0% 0% 0,2% 0,1% Bron: WMS

26 Leeftijdscategorie geslaagde kandidaten Leeftijdscategorie Delft LV Rijswijk Zoetermeer Vidomes jaar 18% 3% 8% 16% 13% jaar 16% 9% 21% 13% 14% jaar 43% 48% 43% 38% 42% jaar 10% 15% 11% 10% 11% % 13% 11% 11% 11% 75+ 7% 12% 6% 12% 10% Totaal 100% 100% 100% 100% 100% Bron: WMS 3.10 Huisvesting van de doelgroep Jaarlijks leggen corporaties verantwoording af over de toewijzing van hun woningen. Zij doen dit aan de hand van een vastgestelde Bbsh-indeling: we noemen deze indeling aanhangsel E. We kijken hierbij naar huishoudinkomen, aantal verhuisde personen en leeftijd Ontwikkeling woningvoorraad: nieuwbouw In de nieuwbouw zat een dip in het aantal opleveringen. Vernieuwbouw Prinsenhof Leidschendam-Voorburg Aan de Dillenburgsingel hebben we in woningen toegevoegd in het kader van de verbetering van de Prinsenhof. De voorzieningen die in dit gebouw komen, zijn gericht op met name senioren. Toevoegingen aan de woningvoorraad woningen gemeente Projectnaam exploitatie 35 Leidschendam Dillenburgsingel sociale huur (senioren) Vooruitblik naar 2010 In 2009 waren veel projecten in ontwikkeling die vanaf 2010 worden gerealiseerd. Alleen al in 2010 verwachten we zo n 450 tot 500 woningen op te leveren in de nieuwbouw. 372 daarvan zijn voor de sociale verhuur, 133 voor verhuur in de vrije sector. In totaal hebben we op dit moment woningen in de projectenportefeuille tot In de vrije sector realiseren we 158 woningen voor de verkoop en 556 voor de verhuur. Voor onze volkshuisvestelijke opgave voegen we 39 KoopGarant woningen en sociale huurwoningen toe Nieuwbouw in 2009: Harnaschpolder (Delft) Vidomes startte in 2009 met de bouw van 92 sociale huurwoningen in de nieuwe wijk Harnaschpolder in Delft. De woningen (73 eengezinswoningen, 18 maisonnettes en 1 appartement) worden medio mei 2010 opgeleverd. Er komen zeven woningtypen met huurprijzen van 533,- tot 647,- (huurprijsgrens juli 2009). Alle Vidomes woningen in Harnaschpolder zijn ontworpen door DP6 Architectuurstudio. De architecten hebben ervoor gezorgd dat zoveel mogelijk woningen een eigen tuin hebben. Daarnaast liggen zoveel mogelijk woningen op het zuidwesten (zongeoriënteerd). De woonstraatjes zijn autovrij, dus kinderen kunnen er veilig spelen

27 Warmtenet in Harnaschpolder In Harnaschpolder Delft worden de huizen op een bijzondere manier verwarmd en van warm water voorzien. Dit gebeurt via collectieve warmtelevering, ook wel stadsverwarming genoemd. Door de unieke kenmerken en de grote milieuvoordelen lijkt dit de energievoorziening van de toekomst te worden. Overigens betekent dit ook dat in de Harnaschpolder elektrisch wordt gekookt. Alle woningen krijgen zonnepanelen. Dat scheelt aanmerkelijk in de energiekosten. Voor het verwarmen van de woning en het water is er een aansluiting op het warmtenet. Met deze groene voorzieningen draagt Vidomes bij aan de duurzaamheidsdoelstellingen van Delft in het algemeen, en die van Harnaschpolder in het bijzonder Nieuwbouw in 2009: de Paulinesymfonie (Rijswijk) De bouw van de Paulinesymfonie in de Rijswijkse Muziekbuurt start begin In 2009 is het definitieve woonprogramma vastgesteld. In totaal bouwt Vidomes 172 woningen. Hiervan zijn 28 woningen bestemd voor de sociale en bereikbare huur en 25 woningen voor Steinmetz I de Compaan. Deze zorgpartij verhuurt ze als zorgwoning aan haar cliënten. De zorgwoningen, driekamerappartementen in drie verschillende typen, liggen in het Lint op de begane grond. Hier wordt voor Steinmetz I de Compaan ook een maatschappelijk ondersteunende unit en een slaapwacht gerealiseerd. De huurprijs voor de bereikbare huurwoningen in de Paulinesymfonie, verdeeld over twee typen woningen, ligt rond de 540,- per maand. Voor de sociale huurwoningen komt de maandelijkse huurprijs rond de 640,- te liggen. Naar verwachting komen de woningen in maart 2010 via de woonkrant in de verhuur. Als alles volgens plan verloopt, leveren we vanaf einde eerste kwartaal 2011 op Nieuwbouw in 2009: ruim 250 nieuwe woningen in De Dijken Leidschenveen (Den Haag) De Dijken is het laatste deel van de nieuwe wijk Leidschenveen. In dit deel heeft Vidomes een aantal nieuwbouwprojecten met in totaal 251 woningen. In december was het groot feest op de bouwplaats van Cluster 2A om kopers en huurders met elkaar kennis te laten maken. In Cluster 2A realiseren we 62 woningen. De verhuur van de woningen is begin 2009 gestart, zodat de huurders zelf keuzes in de afwerking konden maken. In Cluster 7 wordt gewerkt aan 66 eengezinswoningen in drie typen. De verhuur is in november gestart. In mei 2010 worden de eerste woningen opgeleverd. Kangoeroewoningen Vidomes bouwt in Leidschenveen zes kangoeroewoningen: vier in Cluster 2a, twee in Cluster 7. Dit type woning is geschikt voor mantelzorgers: mensen die dichtbij de zorgbehoevende willen wonen voor wie zij zorgen. In Cluster 10 zijn we gestart met de bouw van 81 ruime driekamerwoningen. Tussen de blokken worden in samenspraak met de huurders - drie gemeenschappelijke tuinen aangelegd. Daarnaast werkt Vidomes in Leidschenveen aan de realisatie van 42 appartementen in de vrije sector

28 3.15 Nieuwbouw in 2009: appartementen Bellahove (Zoetermeer) In de wijk Buytenwegh in Zoetermeer wordt het appartementencomplex Bellahove gebouwd. Dit project aan de Jacobus Bellamyhove komt van de grond dankzij een projectontwikkelaar waarmee Vidomes nauw samenwerkt. Het complex Bellahove heeft een uitstekende ligging in de wijk en is omgeven door groen. Ook ligt het vlak bij de uitvalswegen en de Randstadrail. In het complex bevinden zich 30 sociale huurappartementen en 18 vrije sector huurappartementen. Daarnaast worden 25 woningen uit het complex verkocht. Alle appartementen hebben minimaal drie kamers en hebben elk een totale oppervlakte van 75 m 2 tot 110 m 2. Alle woningen hebben een zonnig balkon. De beoogde oplevering van Bellahove is begin De verhuur van de appartementen start medio Nieuwbouw in 2009: De Drie Torens (Rijswijk) Aan de Sir Winston Churchilllaan in Rijswijk realiseert Vidomes Rijswijk in samenwerking met projectontwikkelaar Schouten de Jong het nieuwbouwproject De Drie Torens. In totaal neemt Vidomes Rijswijk 58 appartementen af, verdeeld over twee torens. Van de 58 appartementen zijn er 12 bestemd voor de sociale verhuur en 46 voor verhuur in de vrije sector. De twaalf sociale huurwoningen bevinden zich in het midden van de eerste toren. Deze driekamerappartementen hebben een totale oppervlakte van 88 m 2 en worden verhuurd inclusief een eigen parkeerplaats. De woningen zijn eind 2008 via de woonkrant in de verhuur gegaan. Op de 12 beschikbare appartementen zijn meer dan 300 reacties van woningzoekenden binnengekomen. Verhuur was dan ook geen enkel probleem: alle toekomstige huurders waren begin 2009 bekend. De oplevering van het project staat gepland vanaf november Ontwikkeling woningvoorraad: overname en aankoop Vidomes nam in 2009 vijf complexen over van beleggers en ontwikkelaars. Het aandeel bereikbare huurwoningen voldoet met 88% van de totale voorraad ruim aan de ambities. Aankoop van bezit Er zijn veel woningen aangekocht. Vidomes maakte gebruik van de afzetproblemen bij ontwikkelaars en beleggers door vier complexen aan te kopen tegen een gunstige prijs. Overname in Voorburg Aan de Populierendreef in Voorburg werden 129 woningen van Vesteda overgenomen. Vesteda had al eerder appartementen verkocht in dit gebouw. Vidomes gaat de twee-, vieren vijfkamerwoningen verkopen. De driekamerwoningen vormen een goede toevoeging voor onze sociale voorraad. De huurprijs, die nu op het wettelijk maximaal toegestane niveau ligt, wordt bij nieuwe verhuringen in de toekomst geleidelijk teruggebracht naar het huurniveau dat Vidomes hanteert voor sociale huurwoningen. Aankoop in Leidschendam-Voorburg In Leidschendam-Voorburg hebben we 54 sociale huurwoningen voor senioren aan de Starrevoorde overgenomen van Stichting Duivenvoorde

29 Aankoop in Leidschenveen (Den Haag) Vidomes heeft van BAM Woningbouw 42 middeldure huurappartementen gekocht in het Hoge Veen, het winkelcentrum van Leidschenveen. Vidomes was eerst van plan deze woningen te verhuren in de vrije sector en op termijn te verkopen. Omdat een deel van de woningen moeilijk verhuurbaar is, worden woningen nu vervroegd verkocht. Dit project leert ons dat we de risico s van een project met markthuren, zoals de nodige aanvangsleegstand, vooraf beter in kaart moeten brengen. Toevoegingen aan de woningvoorraad woningen gemeente projectnaam exploitatie 35 Leidschendam Dillenburgsingel sociale huur (senioren) 42 Den Haag Het Hoge Veen vrije sector huur en verkoop 129 Voorburg Populierendreef vrije sector huur, deels verkoop 54 Leidschendam Starrevoorde sociale huur (senioren) 257 totaal Geruild In het kader van de aanpak van Leidschendam-Zuid hebben we 53 woningen overgedaan aan WoonInvest. Deze collega-corporatie deed in ruil 42 woningen over aan Vidomes. Sloop Vidomes heeft in 2009 geen woningen gesloopt Verkoop & KoopGarant in 2009 De economische crisis heeft in 2009 de verkoop van woningen in Nederland flink vertraagd. Vidomes is er desondanks in geslaagd om de begrote aantallen te realiseren. Eind 2009 hebben we besloten de verkopen aan de Alexanderflat in Rijswijk tijdelijk stil te leggen en leegkomende woningen voorlopig te verhuren. De verkoop liep slecht en ondervond concurrentie van de KoopGarant-verkoop in de nabijgelegen Friso- en Constantijnflats. In totaal zijn er nu nog 485 woningen die voor verkoop in aanmerking komen, die we bij leegkomst of belangstelling van de huurder verkopen. Overzicht verkoop aan individuele kopers, vrije verkoop en KoopGarant Vrije verkoop KoopGarant Totaal aantal te verkopen bij start Verkocht tot Verkocht in Totaal verkochte woningen Nog te verkopen woningen KoopGarant In 2009 is de voorraad van voor KoopGarant bestemde woningen niet gewijzigd. De toekomstige inzet van KoopGarant is wel in een nieuw kader geplaatst. Dit in verband met de productevaluatie die we in 2009 hebben afgerond. Bij de verkoop in de Constantijn- en Frisoflats in Rijswijk voeren we sinds eind 2009 een pilot uit, die het maatschappelijk rendement moet verbeteren. Daartoe hanteren we een maximuminkomen van euro en geven we voorrang aan huishoudens van twee of meer personen

30 In 2009 hebben we via KoopGarant exact de 25 begrote woningen verkocht. Voor 2010 verwachten we twee nieuwe projecten in KoopGarant. De Frisolaan in Leidschendam- Voorburg gaat in het voorjaar in de verkoop als de renovatie is afgerond. In het nieuwbouwproject de Paulinesymfonie in Rijswijk verkopen we 39 woningen onder KoopGarant-voorwaarden. Overigens beschouwen we de verkoop van woningen onder KoopGarant niet als een afname van onze sociale voorraad. Deze woningen zijn immers door de terugkoopregeling duurzaam beschikbaar voor het realiseren van onze strategische doelstellingen Complexgewijze verkoop steeds lastiger Om een deel van onze investeringen in nieuwbouw en renovatie te kunnen financieren, heeft Vidomes opbrengsten uit verkopen nodig. Aan deze financieringsbehoefte ligt een verkoopprogramma ten grondslag. Het programma voor 2009 omvatte de losse verkoop van 47 woningen en de complexgewijze verkoop van 268 woningen. Verkoop van losse woningen Vidomes verkocht in woningen en 1 garage los. Dat betekent dat we ondanks de moeilijke marktomstandigheden meer woningen verkochten dan in De gemiddelde verkoopprijs van de woningen bedroeg euro; dit is euro meer dan de begrote verkoopprijs. Belangrijke reden voor dit verschil is een andere mix in het verkoopprogramma. Zo hebben we wat meer woningen in het duurdere segment verkocht. Weliswaar is de verkoopsnelheid wat teruggelopen - woningen staan langer leeg voordat ze verkocht worden - maar we hebben in ons werkgebied niet te maken met een dramatisch ingezakte verkoopmarkt. Complexgewijze verkoop In 2009 hebben we één complexgewijze verkoop afgerond van 67 woningen in de Landenbuurt in Zoetermeer. De voorgenomen verkoop van nog eens 268 woningen hebben we uitgesteld. De spelers op deze markt waren in 2009 niet bereid om de prijzen te betalen die Vidomes ervoor wilde krijgen. We willen tot verkoop van die 268 woningen overgaan als deze markt weer aantrekt. Groei en afname van de woningvoorraad van Vidomes in 2009 Woningen gemeente projectnaam exploitatie 35 Leidschendam-Voorburg Dillenburgsingel sociale huur (senioren) 42 Den Haag Hoogeveen vrije sector huur en verkoop 132 Leidschendam-Voorburg Populierendreef vrije sector huur en verkoop 54 Leidschendam-Voorburg Starrevoorde sociale huur (senioren) 42 overgenomen van WoonInvest, Leidschendam-Zuid sociale huur 305 totaal toegevoegd 70 verkocht aan WIF, nog wel in beheer bestemd voor verkoop 53 overgedragen aan WoonInvest, Leidschendam-Zuid. sociale huur 31 verkocht aan individuele kopers bestemd voor verkoop

31 4. Werken aan onderhoud en verbetering 4.1 Planmatig onderhoud: de begroting 2009 Jaarlijks reserveert Vidomes een fors bedrag voor planmatig onderhoud. De begroting voor 2009 was vastgesteld op 17,5 miljoen euro. Een deel van dit bedrag, 2,1 miljoen, is gebruikt voor het planmatig onderhoud dat gelijktijdig met renovatieprojecten wordt uitgevoerd. Voor de uitvoering van het overige planmatig onderhoud was dus 15,4 miljoen euro beschikbaar. In 2009 hebben we bewust geen rekening gehouden met de aangegane verplichtingen uit Dit zijn werkzaamheden waarvoor de aannemer al in 2008 opdracht heeft gekregen, maar waarvan de facturen nog niet (allemaal) zijn ontvangen. Het gaat hier om circa 1,5 miljoen euro. In principe hebben we elk jaar bij de jaarafsluiting met dergelijke lopende werkzaamheden te maken; deze heffen elkaar dan ook nagenoeg op. Ook eind 2009 nemen we voor 1,5 miljoen euro aan verplichtingen mee naar Ruim 100% realisatie van de begroting Omdat veel werkzaamheden in 2008 al waren voorbereid, konden we in 2009 snel met de uitvoering beginnen. Na correctie met bovengenoemde overlopende verplichtingen blijkt er in 2009 voor 17,9 miljoen euro te zijn uitgegeven. De overschrijding van 0,4 miljoen euro is vooral veroorzaakt door een extra onderhoudsproject in Zoetermeer dat in de loop van 2009 is toegevoegd. De rest van de overschrijding is gedeeltelijk te verklaren doordat meer huurders dan verwacht mee deden aan de keuzeprogramma s bij keuken- en badkamerrenovatie. Verder is op grote schaal onvoorzien houtrotherstel uitgevoerd bij de schilderwerkzaamheden. 4.2 Planmatig onderhoud: de projecten 2009 In 2009 zijn ongeveer 270 projecten aan planmatig onderhoud uitgevoerd. Dat zijn er minder dan in 2008, maar gemiddeld waren de ingrepen omvangrijker. Wat is planmatig onderhoud? De meeste planmatige werkzaamheden keren met regelmaat terug volgens een vaste cyclus. Vaak zijn het schilderbeurten, omdat schilderwerk elke 6 jaar moet worden herhaald. Met een woningbezit van bijna woningen schildert Vidomes elk jaar dus woningen. Een cv-ketel gaat gemiddeld 18 jaar mee. Als de helft van de woningen een cv-ketel heeft, moeten er jaarlijks 500 worden vervangen. De andere helft van de woningen heeft een collectieve verwarming of soms nog een eigen gashaard. De collectieve verwarming vraagt natuurlijk ook om onderhoud. Dakbedekking gaat 20 tot 24 jaar mee, dus ook daaruit komt jaarlijks werk voort. Vidomes houdt al deze gegevens digitaal bij. Ook houden we jaarlijks herinspecties. Op basis van al deze informatie bepalen we onze inzet op planmatig onderhoud. Daarbij hebben we wel te maken met een belangrijke randvoorwaarde: er is een maximaal totaalbedrag beschikbaar voor onderhoud. Dit betekent dat we altijd, vaak lastige, keuzes moeten maken. In samenspraak met de woonbedrijven en gebaseerd op de input van bijvoorbeeld bewonerscommissies komen we elk jaar weer tot een afgewogen onderhoudsprogramma

32 Enkele voorbeelden In 2009 hebben we de cv-ketels vervangen in de woningen van de complexen Westboslaan, Pinksterbloem, Van Heurnestraat en Prinses Beatrixlaan (allemaal in Leidschendam- Voorburg). Enkele grote schilderklussen zijn de 314 woningen aan de Pijperring te Delft, de Tamboerijnlaan in Rijswijk, Oude Bleijk en omstreken in Leidschendam-Voorburg en Roggeakker en Fregatwerf in Zoetermeer. In 2009 zijn de aluminium schuifpuien van het complex Buytenhaghe in Zoetermeer vervangen. Ook vervingen wij hier de vloerbedekking in de algemene ruimten. 4.3 Groot onderhoud en renovatie in 2009: in het kort In 2009 hebben wij woningen gerenoveerd. Hiermee voldoen we ruimschoots aan de prognose van gemiddeld 400 woningen per jaar, zoals aangegeven in het ondernemingplan Groot onderhoud Vidomes regelt het planmatig en groot onderhoud aan de woningen vanuit haar centrale vestiging. Door bundeling van kennis en ervaring, en de mogelijkheid tot het flexibel inzetten van onze technische medewerkers komen we tot een optimale prijs-kwaliteitverhouding. Bovendien worden prioriteiten in onderhoud Vidomesbreed afgewogen. Doelstelling ruimschoots behaald: 40% meer Bij onderhoudsingrepen van meer dan ,- per woning spreken we over groot onderhoud. Eén van de doelstellingen uit het ondernemingsplan is om tussen 2006 en 2010 aan 2000 woningen groot onderhoud te plegen. Tot en met 2008 was dit al bij 1502 woningen uitgevoerd. In 2009 hebben we aan maar liefst 1303 woningen groot onderhoud uitgevoerd. Daardoor zitten we met 2805 woningen al ver (40%) boven de doelstelling van eind Vaak voeren we bij groot onderhoud een keuken-, badkamer- en toiletrenovatie uit. De bewoners kunnen dan kiezen uit een breed scala van tegels, keukenfrontjes, werkbladen en kranen. Ook worden vaak opties aangeboden voor een extra lang aanrechtblad, extra tegelwerk, een thermostaatkraan of bijvoorbeeld een designradiator. Daar waar mogelijk bieden we ook aan om een plattegrond te wijzigen, zodat bijvoorbeeld de badkamer vergroot of verplaatst kan worden. Voor het levensloop bestendig maken van woningen hogen we in sommige projecten de galerij op. 4.4 Groot onderhoud en renovatie: enkele voorbeeldprojecten in 2009 Enkele groot onderhouds- of renovatieprojecten die Vidomes in 2009 uitvoerde: Delft 87 woningen Jan en Cornelis de Wittstraat Deze woningen uit 1923 zijn aan de buitenzijde zoveel mogelijk in de oorspronkelijke stijl hersteld. Zo zijn bij het schilderwerk de oorspronkelijke kleuren toegepast en zijn de voordeuren vervangen door exacte replica s van deuren die bij de bouw een onderdeel van de gevels uitmaakten. Aan de binnenzijde zijn keuken, badkamer en toilet gerenoveerd conform de huidige eisen. Ook zijn de geisers vervangen door HR combiketels

33 Delft 267 woningen Koekamp, Wezelstraat en omstreken Naast de badkamer- en toiletrenovatie in bijna alle woningen is het gevelmetselwerk hersteld, zijn de goten en dakranden vervangen en is de houtrot in de kozijnen aangepakt. Van de 56 studentenwoningen in dit complex zijn ook de keukens vervangen. Verder hebben we op nadrukkelijk verzoek van de bewoners de zeven trappenhuizen voor de maisonnettewoningen afgesloten, dit om hangjongeren en de bijkomende overlast tegen te gaan. Als gevolg van de afsluiting hebben we de entrees moeten voorzien van een intercominstallatie en nieuwe postbussen. Rijswijk 12 woningen P. van Vlietlaan Deze 12 woningen vormden het proefblok voor de in 2010 geplande onderhoudsingreep aan 298 woningen in de Slotemaker de Bruïnestraat en omgeving. De ingreep omvat in hoofdzaak een badkamer-, toilet- en keukenrenovatie, aanpassing van de elektra, vervanging van de voordeuren, herstel van het dak, de dakconstructie en het gevelwerk, en een schilderbeurt. Leidschendam-Voorburg 140 van 283 woningen Prins Johan Willem Frisolaan Vidomes heeft deze 140 woningen voorzien van een nieuwe badkamer en toilet. Ook is een deel van de keukens vernieuwd. De geisers en het collectieve centrale verwarmingssysteem zijn vervangen door een moderne, energiezuinige HR-combiketel. Deze verwarmt de woningen en voorziet ze van warm water. De gebruikskwaliteit van de woningen is verhoogd door deze te voorzien van een groter balkon. De toevoeging van een kamerthermostaat en mechanische ventilatie zorgt voor een verbeterd leef- en verblijfsklimaat in de woningen. Leidschendam-Voorburg 43 woningen Smidslaan Deze woningen variëren in bouwjaar van 1913 tot Door de jaren heen hebben bewoners vaak zelf al veel aangepast en veranderd. Bij 14 woningen zijn in goed overleg met de bewoners de keukens, badkamers en toiletten gerenoveerd. Daarbij moesten we maatwerk leveren. Bij alle woningen is de buitenzijde opgeknapt. Denk aan dak, dakgoten, voegwerk, dakkapellen, kozijnen et cetera. Leidschendam-Voorburg 120 woningen Prinses Beatrixlaan en omstreken Twee jaar geleden zijn de keukens al vervangen. In 2009 zijn de badkamers en toiletten gerenoveerd en zijn de cv-ketels vervangen. Leidschendam-Voorburg 80 woningen Nieuwstraat en omgeving Op basis van de informatie in bewonersbijeenkomsten en via scenariokeuzes en enquêtes hebben de bewoners hun voorkeur uitgesproken voor badkamer-, toilet- en keukenrenovatie, gevel- en schoorsteenherstel, een nieuwe voordeur en vloerisolatie. Tegen huurverhoging konden zij kiezen voor de aanleg van een cv-installatie, plaatsing van dubbelglas op de verdieping, een verplaatsing van de badkamer naar de kleinste slaapkamer en voor een uitbouw. Besloten werd het dakbeschot en de dakpannen te vervangen. Eindresultaat: een complex dat er strak bij staat en weer twintig jaar mee kan. Leidschendam-Voorburg 60 woningen Johan de Meesterstraat - Albert Verweystraat In deze vrij kleine portiekwoningen zijn de badkamers, toiletten en keukens vervangen, is op verzoek van de bewoners een cv-installatie aangebracht, en zullen in 2010 nog de kozijnen worden vervangen. Dit alles gebeurt in bewoonde toestand, wat het nodige aanpassingsvermogen van bewoners (en aannemer) vraagt. Zoetermeer 382 eengezinswoningen Noordhove Oorspronkelijk werd voor de badkamer- en toiletrenovatie in dit grote complex twee jaar uitgetrokken. Door een strakke planning en een goede organisatie door de aannemer zijn we erin geslaagd om de werkzaamheden in één jaar af te ronden

34 Zoetermeer 48 woningen Toren Granietgroen De ernstige gebreken in het gevelmetselwerk zijn het afgelopen jaar hersteld. Voor het schilderwerk kon de schilder mooi gebruik maken van de kostbare steiger die nodig was om de 12 verdiepingen te bereiken. Tijdens de renovatie is ook de dakbedekking vervangen en is een collectieve warmwaterinstallatie aangebracht. Bij de in 2010 geplande keuken-, badkamer- en toiletrenovatie worden meteen de geisers verwijderd. Zoetermeer 64 van de 192 woningen Torens Griekenlandlaan Dit complex telt drie flatgebouwen. In 2009 hebben we de badkamers en toiletten in één flat vervangen. De overige twee flats komen in 2010 aan de beurt. 4.5 Keuze- en optiepakketten: keukens en badkamers naar eigen smaak In 2008 heeft Vidomes ervoor gekozen keuzes en opties mogelijk te maken met betaling via de huurprijs. Daarmee komen ook mensen die niet ineens een groot bedrag kunnen neerleggen in aanmerking voor extra s in hun woning. Denk aan een groter keukenblok, extra tegelwerk, mooiere kranen of een luxe keukenblad. Dit keuze- en optiepakket is in alle planmatige keuken- en badkamervervangingen met succes aangeboden. Ruim de helft van de huurders maakte er gebruik van en bestelde voor gemiddeld 10 euro per maand aan extra s. Een beperking was helaas dat we die extra s niet konden aanbieden bij zo n 25% van de woningen die al ruim 500 euro per maand kosten. Die woningen zouden dan te duur worden voor onze primaire doelgroep: de mensen die voor huurtoeslag in aanmerking komen. Vaak zijn dit juist de eengezinswoningen, waar de bewoners graag lang blijven wonen. Juist deze huurders laten de woning het liefst naar eigen smaak aanpassen. Nieuw beleid vastgesteld in 2009 Het keuze- en optiepakketbeleid is naar aanleiding van deze ervaringen in 2009 bijgesteld. Vanaf 2010 gaat Vidomes ook bij deze duurdere woningen de extra s aanbieden. Als een woning opnieuw wordt verhuurd, lijdt Vidomes wel verlies, maar dat wordt gecompenseerd door een kleine opslag (van 9%) in de prijs van alle opties. Ook nieuw is dat huurders straks bij alle extra s de keuze hebben om in één keer te betalen, dus zonder huurverhoging. Meerwerkopties bij renovatie en nieuwbouw Ook bij nieuwbouw en renovatie bieden we meerwerkopties aan. De prijzen die aannemers hiervoor in nieuwbouw rekenen, liggen echter vaak erg hoog. Huurders wijzen terecht op de veel lagere prijs die ze elders zelf kunnen krijgen. Vidomes pakt dat in 2010 anders aan: vooraf krijgt de aannemer te horen welke meerwerkopties hij tegen een vooraf vastgestelde redelijke prijs moet aanbieden. Completere standaardwoningen Bij de huidige nieuwbouw is een verschuiving te zien van veel individuele opties naar een veel completere standaardwoning met minder (bouwkundig) ingrijpende opties. Hierdoor hebben niet alleen de eerste huurders, maar ook de huurders daarna een goed geoutilleerde woning tot hun beschikking. Bijkomend voordeel: voor de aannemer is het gemakkelijker om de woningen foutloos op te leveren en voor ons als beheerder minder ingewikkeld om reparaties uit te (laten) voeren. Overigens kunnen huurders natuurlijk ook, na hiervoor aan Vidomes toestemming te hebben gevraagd en verkregen, zelf een nieuwe keuken of badkamer aanbrengen

35 4.6 Convenant rookmelders (Rijswijk) Van 1 tot met 20 oktober 2009 vond de nationale Week van de Brandpreventie plaats. Vidomes Rijswijk en de brandweer Delft-Rijswijk namen in 2009 voor het eerst actief deel aan deze week met het organiseren van een aantal activiteiten. Convenant Vidomes Rijswijk, de gemeente en de Brandweer Delft-Rijswijk ondertekenden het Convenant rookmelders. Daarin is overeengekomen dat Vidomes Rijswijk voortaan bij alle renovaties en mutaties een rookmelder in de woningen plaatst. Het woonbedrijf van Vidomes in Leidschendam-Voorburg ging Rijswijk in 2008 al voor. Nationale week van de Brandpreventie De week begon met een promotiemiddag. Samen met de brandweer werden demonstraties gegeven over brandveiligheid en werden rookmelders verkocht. Ook Univé was aanwezig voor de nodige voorlichting over verzekeringen. Alle bewoners van de Prinsenflats in Rijswijk zijn in dezelfde periode door Vidomes uitgenodigd voor een voorlichtingsbijeenkomst over brandpreventie in en om het huis. De brandweer verzorgde de presentatie en na afloop ontvingen alle bewoners van Vidomes en Univé een blusdeken. 350 rookmelders verkocht! Gedurende de hele periode konden huurders van Vidomes Rijswijk voor 5 euro een rookmelder kopen. Als extra service werd de rookmelder kosteloos opgehangen in de woning. De actie bleek met bijna 350 verkochte rookmelders een groot succes. De gehele opbrengst van de rookmelderactie ging naar de Brandwonden Stichting. 4.7 Convenant rookmelders (Leidschendam-Voorburg) In 2008 is het conventant rookmelders samen met Vidomes Leidschendam-Voorburg, de gemeente en de brandweer Leidschendam-Voorburg voor 2 jaar afgesloten. Na deze 2 jaar zal bekeken worden of dit convenant wordt verlengd. Vidomes Leidschendam- Voorburg heeft in 2009 bij mutatie en planmatig onderhoud in totaal 724 rookmelders gratis bij de bewoners gemonteerd. Ook bij onze renovatie projecten worden de rookmelders standaard meegenomen in het pakket en kostenloos gemonteerd. In samenwerking met de brandweer heeft Vidomes Leidschendam-Voorburg, enkele voorlichtingsbijeenkomsten gegeven bij met name onze complexen waar onze 55+ huurders wonen

36 5. Werken voor bijzondere doelgroepen 5.1 Bijzondere doelgroepen: onze inzet in 2009 Vidomes zet zich extra in voor mensen die door omstandigheden niet goed in staat zijn om in hun eigen huisvesting te voorzien. Dit doen we al zo lang we bestaan. Deze groepen duiden we aan met bijzondere doelgroepen. Bijzondere doelgroepen Wat zijn bijzondere doelgroepen? Denk aan ex-psychiatrische patiënten, (ex-) verslaafden en daklozen. Maar ook mensen die begeleiding nodig hebben bij het wonen, alleenstaande tienermoeders, ex-delinquenten en kinderen die niet thuis kunnen blijven wonen, scharen wij onder deze noemer. Deze mensen kunnen op termijn vaak weer aansluiting vinden in de maatschappij. Het is hierbij heel belangrijk dat ze onder goede begeleiding midden in de wijk wonen. Soms kunnen wij dit als corporatie zelf regelen, vaak hebben we hiervoor onze partnerorganisaties nodig. Vidomes spant zich extra in voor bijzondere groepen. Onze gerichtheid op dit terrein hebben we in de beleidsnotitie Bijzondere klanten in gewone huizen vastgesteld. Onze speerpunten op dit terrein zijn: het voorkomen van ontruimingen opbouw van een compleet menu aan laatstekansbeleid, woonbegeleiding, budgethulp en buurtbemiddeling per woonbedrijf realiseren van projecten met onze zorgpartners Bij de ontwikkeling van het nieuwe ondernemingsplan voor de periode blijft onze inzet voor bijzondere doelgroepen één van de belangrijke prioriteiten. 5.2 Bijzondere doelgroepen: in het kort Vidomes vindt het belangrijk zich in te zetten voor bijzondere bewoners. We doen dit bijvoorbeeld door projecten te realiseren, vaak samen met partnerorganisaties. Wij leveren onze inzet via nieuwbouw, verbouw of gewoon vanuit onze bestaande woningvoorraad. Hieronder een opsomming van onze projecten voor bijzondere doelgroepen

37 Bijzondere doelgroepen en Vidomes In het overzicht zijn de projecten voor bijzondere doelgroepen van Vidomes met onze partnerorganisaties in de verschillende werkgebieden opgenomen. Partner Delft Leidschendam -Voorburg Steinmetz I d Dillenburghsingel, Compaan De Prinsenhof (circa 25), in ontwikkeling IPSE LIMOR Kleinschalige woonvoorziening en 2 woningen Jeugdformaat 1 1 In ontwikkeling De Heuvel, 5 naar 15 woningen Rijswijk Zoetermeer Den Haag Paulinesymfonie, Muziekbuurt in ontwikkeling, circa 25 woningen Steenvoorde, circa 19 woningen Kleinschalige woonvoorziening in Haagsebos 3 woningen Kleinschalige woonvoorziening (19 plekken) en 8 woningen In ontwikkeling Vinkensteynstraa t Stichting Perspectief Begeleid wonen, 28 woningen GGZ Delfland Project 10 huizen* Philadelphia Westboslaan 6 woningen Reclassering Maximaal 5 per jaar Gestart, maximaal 5 Zorgcentra 8 woningen Haaglanden Stichting DDS 15 woningen Zwerfjongeren Stichting Reynaerde Opvang jonge moeders Tijdelijk, 15 plekken 3 woningen Informeel 5.3 Bijzondere doelgroepen: aantal uitzettingen daalt met bijna 30% Het aantal ontruimingen bij Vidomes is in 2009 gedaald tot 46. Dit zijn er 19 minder dan in Het gaat hier dus om een daling van 30%. Vidomes heeft zich in 2009 maximaal ingezet om huurders te helpen. Alles is erop gericht om met huurders van goede wil tot een oplossing te komen. Daarbij kunnen we een heleboel instrumenten inzetten, zoals laatstekansbeleid, budgetbegeleiding, woonbegeleiding en cursussen omgaan met geld. Topprioriteit is echter om zo snel mogelijk aan te bel te trekken als betalingsachterstand optreedt. Voorkomen is immers beter dan genezen. We treden hard op tegen huurders die niet willen meewerken aan een oplossing, die ernstige overlast veroorzaken of die illegaal bezig zijn. In 2009 valt vooral de daling op bij ons woonbedrijf in Rijswijk: het aantal uitzettingen liep terug van acht naar twee. In Rijswijk hebben we het afgelopen jaar geëxperimenteerd met een briefkaart bij huurachterstanden. Bewoners namen hierdoor met het oog op een snel oplopende huurachterstand - veel sneller contact op met Vidomes

38 Aantal ontruimingen per jaar Woonbedrijf Zoetermeer Leidschendam-Voorburg Delft Rijswijk Vidomes Totaal Het aantal ontruimingen per woningen is in 2009 fors gedaald: van 3,6 naar 2,6. Opnieuw ontruimde Rijswijk in 2009 het laagste aantal woningen: 0,8 woningen per Zoetermeer en Leidschendam-Voorburg zitten beide op 3,1 en Delft zit er tussenin met 2,1 ontruimingen per woningen. Ontruimingen per woningen per jaar Woonbedrijf Woningen Zoetermeer 3,1 4,2 4,1 3,8 5, Leidschendam-Voorburg 3,1 3,3 1,9 3,6 5, Delft 2,1 3,0 5,2 4,8 4, Rijswijk 0,8 3,1 3,1 2,7 3, Vidomes Totaal 2,6 3,6 3,6 3,8 5, Doorkijkje naar 2010 In 2010 moeten we alle zeilen bijzetten om het aantal ontruimingen laag te houden. De inkomensontwikkelingen en de bezuinigingen van de overheid als gevolg van de economische crisis hebben immers ook gevolgen voor onze huurders. Dit neemt niet weg dat we ons ook in 2010 met veel energie blijven inzetten op terreinen als woonbegeleiding, budgetbegeleiding, budgetcursussen en de samenwerking met partners als LIMOR. 5.4 Bijzondere doelgroepen: een compleet menu aan instrumenten De afgelopen jaren heeft Vidomes ervoor gezorgd dat alle woonbedrijven een compleet menu aan instrumenten kunnen inzetten om mensen met financiële problemen te ondersteunen. In 2009 zijn de laatste ontbrekende schakels toegevoegd. Per gemeente in ons werkgebied zijn soms verschillende middelen beschikbaar. Incassobeleid en scherpe blik medewerkers Soms komen we er - bijvoorbeeld door een oplopende huurachterstand - achter dat mensen veel meer problemen hebben. Een strak incassobeleid is dan het beste instrument voor een tijdige en daardoor succesvolle aanpak. Verder zijn natuurlijk onze 25 complexbeheerders én omwonenden belangrijke ogen en oren voor Vidomes in de buurt. Budgetcursus Vidomes vindt het belangrijk dat haar bewoners ook geholpen worden om goed met hun budget om te gaan. Alle woonbedrijven bieden dan ook de mogelijkheid tot het volgen van budgetcursussen. Deelnemers aan deze cursussen zijn zeer enthousiast. Samenwerking Verder maakt Vidomes volop gebruik van instrumenten als betalingsregelingen en budgetbegeleiding. We begeleiden mensen dan naar partnerorganisaties op het gebied van de zorg- en hulpverlening. De meeste Vidomes woonbedrijven werken samen met LIMOR. Deze instelling verleent bijvoorbeeld woonbegeleiding aan huurders die dit nodig hebben. In Zoetermeer werken Vidomes, collega-corporaties en gemeente nauw samen met het Vierde Huis. Een goede samenwerking met gemeenten is bij dit alles heel belangrijk, Zij gaan een steeds sterkere rol spelen voor mensen met financiële problemen

39 5.5 Bijzondere doelgroepen: strak incassobeleid basis voor succes (Delft) Vidomes Delft heeft op het vlak van incassobeleid de touwtjes nog wat strakker aangetrokken. Hoofddoel: voorkomen dat huurders een te hoge huurachterstand opbouwen waardoor ze steeds verder in de problemen komen. Resultaat in het Delftse: dalende huurachterstanden aan de ene kant, en verdere afname van het aantal ontruimingen aan de andere kant. In 2009 waren er slechts zeven ontruimingen, ten opzichte van tien in 2008 en 17 in Waar nodig is externe begeleiding ingeschakeld van LIMOR om huurders te helpen orde op zaken te stellen. Ook aan preventie is gedacht. Zo zijn er in samenwerking met de gemeente Delft twee goed bezochte en gewaardeerde budgetcursussen gegeven. In 2010 gaan we hiermee door. 5.6 Bijzondere doelgroepen: evaluatie laatstekansbeleid (Delft) In juli 2009 is het laatste kans beleid in Delft geëvalueerd. Het laatste kans beleid is een groot goed, hierin werken de corporaties en de gemeente Delft al enige jaren samen om ontruiming te voorkomen. Accent ligt in Delft op het voorkomen van het dakloos worden van gezinnen met kinderen. Er wordt gewerkt aan een nieuwe set afspraken, want het belang van laatstekansbeleid staat buiten kijf. Nieuwe afspraken worden in 2010 gemaakt. 5.7 Bijzondere doelgroepen: buurtbemiddeling en buurtmediation In drie van onze werkgebieden - Zoetermeer, Rijswijk en Leidschendam-Voorburg - kennen we inmiddels Buurtbemiddeling. Vrijwilligers helpen mensen uit de buurt om gezamenlijk hun geschil op te lossen. In Delft werken we met Buurtmediation. Het ene instrument is niet beter dan het andere: het gaat erom dat geschillen worden opgelost. 5.8 Bijzondere doelgroepen: buurtbemiddeling (Zoetermeer) In samenwerking met de gemeente Zoetermeer en de twee lokale collega-corporaties ondersteunt Vidomes het project Buurtbemiddeling. Dit project is erop gericht om met behulp van vrijwilligers te bemiddelen tussen buren die onenigheid hebben met elkaar. In 2009 zijn 154 inwoners van Zoetermeer geholpen door de vrijwilligers van buurtbemiddeling. Ongeveer een derde ervan woont in een Vidomes woning. Wat is buurtbemiddeling? Huurders komen op verschillende manieren in contact met buurtbemiddeling. Ze kunnen zelf contact opnemen of de politie, corporatie of welzijnsorganisatie vragen om buurtbemiddeling in te schakelen. Uiteraard gebeurt dit alleen als de huurder hiervoor zelf initiatief neemt en/of toestemming geeft. De vrijwilligers zijn onpartijdig. Het doel is om partijen afspraken met elkaar te laten maken, waar beide tevreden over zijn, zodat men kan leven zonder last van elkaar te ondervinden. Is er sprake van gebruik van drugs, alcohol of van gedragsstoornissen (DAG), dan neemt een professional de bemiddeling van de vrijwilligers over

40 5.9 Bijzondere doelgroepen: buurtbemiddeling (Leidschendam- Voorburg) In samenwerking met vrijwilligers, collega-corporatie WoonInvest en de gemeente Leidschendam-Voorburg speelt Vidomes al een aantal jaren een actieve rol bij het project Buurtbemiddeling. Het gaat hier meestal om gevallen van overlast. De aanpak is succesvol gebleken. Enkele resultaten In 2009 zijn 70 mensen aangemeld bij de coördinator Buurtbemiddeling. Het merendeel van de klachten gaat over geluidsoverlast. Ongeveer 70% van het aantal meldingen resulteert in een bemiddelingsgesprek. Zo n gesprek wordt gevoerd door een vrijwilliger. In 2009 is Buurtbemiddeling geëvalueerd, met als resultaat dat we op dezelfde voet verder gaan. Vidomes Leidschendam-Voorburg speelt hierbij ook de komende twee jaar een coördinerende rol Bijzondere doelgroepen: Buurtbemiddeling (Rijswijk) In samenwerking met de gemeente Rijswijk en de collega corporatie Rijswijk Wonen ondersteunt Vidomes het project buurtbemiddeling. In 2009 zijn 89 inwoners van Rijswijk geholpen door de vrijwilligers van buurtbemiddeling. Een kwart hiervan woont in een Vidomes woning Bijzondere doelgroepen: Buurtmediation in Delft In 2009 is in Delft gewerkt met buurtmediation in onderlinge samenwerking met de gemeente Delft. Bureau Bemiddeling en Mediation werkt met vrijwilligers die kleine en grotere ergernissen tussen buren oplossen. Doelstelling van deze organisatie is de communicatie tussen partijen te herstellen en ze in onderlinge samenwerking zelf keuzes over het conflict te laten maken. Deze aanpak vermindert de woonoverlast in een zo vroeg mogelijk stadium en voorkomt escalatie. In Delft wordt waar nodig samengewerkt met het Meldpunt Bezorgd. In 2009 zijn acht geschillen bij Buurtmediation ingebracht. Het gaat hierbij om vier gevallen die door ons zelf zijn aangedragen en vier gevallen door bewoners van onze woningen Bijzondere doelgroepen: convenant met GGZ-Delfland (Delft) In Delft is veel aandacht voor de situatie rondom bijzondere doelgroepen. We hebben ons ingespannen voor verschillende dossiers, al dan niet in samenwerking met andere partijen zoals de gemeente Delft. Convenant Samen Wonen Op donderdag 10 september heeft de ondertekening van het convenant Samen Wonen de samenwerking bekrachtigd tussen de gemeente Delft, GGZ Delfland en de woningcorporaties Vestia Delft, Woonbron Delft, Vidomes (Delft), DUWO (Delft), Rondom Wonen (Pijnacker- Nootdorp) en 3B wonen (Lansingerland). In het convenant is afgesproken dat stabiele psychiatrische cliënten, die eraan toe zijn om zelfstandig te gaan wonen, in aanmerking komen voor het project Samen Wonen. Hierbij zorgt de corporatie voor een woning en GGZ Delfland begeleidt de cliënt gedurende een jaar intensief. Dit alles met als doel dat de cliënt na een jaar zelfstandig kan wonen

41 Nauwe banden met GGZ Delfland Dankzij het convenant is er nu een nauwe samenwerking tussen GGZ Delfland en de corporaties. Hierdoor kan er snel en effectief worden ingespeeld op problemen en knelpunten die bij cliënten op weg naar zelfstandig wonen kunnen ontstaan Bijzondere doelgroepen: stedelijk Kompas (Delft) De gemeente Delft heeft met de vier Delftse corporaties afgesproken dat zij conform de betreffende prestatieafspraak 60 woningen per jaar voor de uitstroom van ex-dak- en thuislozen beschikbaar stellen. Deze afspraak is tevens gemaakt in het kader van het Stedelijk Kompas. De opgave is om de dakloosheid binnen de regio rond Delft in vier jaar tijd met 75% terug te brengen. Naast woonruimte wordt ook ingezet op persoonsgerichte trajecten die de zelfredzaamheid van ex-dak- en thuislozen moeten verhogen. Een integraal traject moet leiden tot een stabiele persoonlijke situatie met op termijn: Zelfstandig wonen en functioneren, zonder begeleiding Zelfstandig wonen en functioneren, met begeleiding Beschermd wonen en functioneren. De gemeente Delft heeft een externe partij gevraagd om het proces tot nadere afspraken te begeleiden. Deze afspraken worden in 2010 in een convenant vastgelegd Bijzondere doelgroepen: meldpunt Bezorgd (Leidschendam- Voorburg) In 2008 is in Leidschendam-Voorburg het Meldpunt Bezorgd opgericht. Dit initiatief heeft in 2009 heeft meer vorm gekregen. Gemeente, GGD, woningcorporaties, politie en hulpverleningsorganisaties ontwikkelden gezamenlijk beleid, gericht op het verminderen van problemen van de Openbare Geestelijke Gezondheidszorg. Hulp aan kwetsbare mensen In dit kader is een Platform opgericht voor ongevraagde hulp aan kwetsbare mensen die kampen met meervoudige problemen (vaak psychische of verslavingsproblemen). Mensen die onvoldoende zelfredzaam zijn en meestal niet duidelijk of expliciet om hulp vragen. Vidomes meldt elke dreigende ontruiming bij dit Platform om alsnog te proberen ontruiming te voorkomen en de helpende hand te bieden Bijzondere doelgroepen: laatstekansbeleid en woonbegeleiding (Rijswijk) In Rijswijk was Vidomes in 2009 actief met verschillende vormen van woonbegeleiding. Samenwerkende partners hierin zijn LIMOR en Reclassering Nederland. Verder is er een overkoepelend convenant gesloten met de gemeente Rijswijk en collega-corporatie Rijswijk Wonen. Ad hoc woonbegeleiding Net als in voorgaande jaren organiseert en financiert Vidomes Rijswijk ad hoc woonbegeleiding voor huurders die opvallen door betalingsachterstanden, vervuiling, isolement of andere problemen. Deze woonbegeleiding is kortdurend. Hiervan maakten in 2009 zo n vijftien huishoudens gebruik

42 Als de rechter op basis van betalingsachterstand of slecht huurderschap een huurovereenkomst heeft ontbonden, kunnen huurders soms onder voorwaarden een nieuwe huurovereenkomst krijgen. Deze voorwaarden zijn per situatie verschillend en in veel (de meeste) gevallen is begeleiding door een maatschappelijk partner een absolute voorwaarde voor het aangaan en voortduren van deze huurovereenkomst. Vidomes Rijswijk is in 2009 vier van dergelijke laatste kans huurovereenkomsten aangegaan. Deze regeling maakt deel uit van het in 2009 ondertekende Convenant Laatste kans, nieuw begin. Ex-gedetineerden Een aparte doelgroep voor dergelijke contracten zijn ex-gedetineerden. Ook voor hen kan huisvesting een onderdeel zijn van de begeleiding die recidive moet voorkomen. Vidomes Rijswijk heeft in 2009 drie ex-gedetineerde burgers van Rijswijk met voorrang gehuisvest Bijzondere doelgroepen: Vierde Huis (Zoetermeer) Het Vierde Huis verzorgt schuldhulpverleningstrajecten in Zoetermeer. Deze hulpverlening is niet vrijblijvend: de huurder wordt als laatste kans onder drang en dwang begeleid. Wat is het Vierde Huis? De drie corporaties en de gemeente Zoetermeer schakelen het Vierde Huis in voor huurders wie het niet lukt om op vrijwillige basis deel te nemen aan een begeleidingstraject. Zij krijgen nog een laatste kans om zich aan een begeleidingstraject te houden. De begeleiding is er vaak op gericht om hun psychiatrische problemen onder controle te krijgen en/of hun huurschuld te saneren. Als dat lukt, kunnen zij in hun woning blijven wonen. De begeleiding is niet vrijblijvend. De huurder tekent een contract waarin de afspraken zijn vastgelegd. In 2009 zijn op deze manier acht Vidomes huurders geholpen. Komt een huurder de afspraken niet na, dan volgt vrijwel altijd uitzetting Bijzondere doelgroepen: laatstekansbeleid (Leidschendam- Voorburg) In 2009 heeft Vidomes in Leidschendam-Voorburg één keer een laatste kans contract afgesloten. Het gaat hier om een contract van een jaar, waarbij de huurder intensief wordt begeleid. Onze partner LIMOR verzorgt de begeleiding Bijzondere doelgroepen: samenwerking met LIMOR (Rijswijk) In Rijswijk ging Vidomes in 2009 verder in gesprek met LIMOR over het complex Steenvoordelaan e.o. Onderwerp van gesprek: onderzoeken wat de mogelijkheden zijn om dit complex met 35 woningen in zijn geheel aan LIMOR te verhuren. LIMOR kan hierdoor een regionale functie vervullen bij 24-uurs woonbegeleiding van haar cliënten. In 2009 is een bouwkundig onderzoek afgerond, een architectonisch ontwerp gemaakt en de basis gelegd voor omzetting van de HAT-eenheden naar een beschermde woonvorm voor cliënten van LIMOR. Tevens is er een concept sociaal plan ontwikkeld, en zijn de vergunningen bij gemeente en brandweer geregeld. Eind 2009 heeft de instelling 19 van de 35 eenheden gehuurd

43 5.19 Bijzondere doelgroepen: samenwerking met LIMOR (Zoetermeer) LIMOR verzorgt de begeleiding van huurders die een steuntje in de rug nodig hebben door bijvoorbeeld schulden of psychische problemen. In 2009 heeft Vidomes weer een groot aantal huurders met hulp van LIMOR kunnen ondersteunen. Zij zijn begeleid op weg naar instanties om hun schulden te saneren of ze kregen persoonlijke begeleiding van de coaches van LIMOR. LIMOR hielp bijvoorbeeld bij het vinden van professionele hulp voor verslavingsproblematiek of andere psychische problemen. De regie van LIMOR werd ingezet om te bereiken dat deze cliënten weer geheel zelfstandig kunnen wonen Bijzondere doelgroepen: Vinkensteynstraat LIMOR (Den Haag) In Den Haag is Vidomes in 2009 begonnen met de verbouwing van een voormalig schoolgebouw uit 1920 aan de Vinkensteynstraat. Eenmaal klaar is het gebouw bedoeld voor de huisvesting van dak- en thuislozen. Vidomes heeft het voormalige schoolgebouw met behulp van een bijdrage van de gemeente Den Haag gekocht. De locatie maakt deel uit van het gemeenteprogramma Den Haag onder Dak, waarbij een aantal locaties in de stad zijn aangewezen voor opvang van dak- en thuislozen. Het gebouw wordt verbouwd tot 27 wooneenheden en ca. 390 m 2 aan voorzieningen voor dak- en thuislozen. Huurder is LIMOR, een stichting die mensen helpt weer een eigen plek in de samenleving te krijgen met thuisbegeleiding, woonvoorzieningen en crisisopvang. In de woonvoorziening komen mensen te wonen die (nog) niet helemaal zelfstandig kunnen wonen. Zij worden begeleid bij het beheer van hun financiën en administratie, hygiëne, dagbesteding, koken enzovoort. De toekomstige bewoners zijn afkomstig uit verschillende opvangvoorzieningen van de Haagse maatschappelijke opvang of leven op straat. Vidomes neemt met deze investering haar verantwoordelijkheid om kwetsbare burgers die niet makkelijk in hun eigen huisvestingsbehoefte kunnen voorzien, toch passend te huisvesten Bijzondere doelgroepen: Steinmetz I de Compaan in de Paulinesymfonie (Rijswijk) In het Rijswijkse nieuwbouwcomplex de Paulinesymfonie bouwt Vidomes samen met Steinmetz I de Compaan 25 woningen voor mensen met een beperking. Iedereen wil een eigen woning; dus ook iemand met een lichamelijke handicap of andere beperking. In het nieuwbouwcomplex de Paulinesymfonie kan deze wens worden verwezenlijkt. In 2009 zijn de voorbereidende werkzaamheden gedaan, zodat in 2010 de bouw kan starten van de 25 tweekamerzorgwoningen bestemd voor cliënten van Steinmetz de Compaan. Wat doet Steinmetz I de Compaan? Steinmetz de Compaan biedt mensen met een beperking ondersteuning en begeleiding om hun leven vorm te geven volgens eigen wensen en toekomstbeeld. Dit alles zoveel mogelijk midden in de samenleving

44 De 25 woningen in de Paulinesymfonie staan in directe verbinding met het steunpunt dat Vidomes samen met Steinmetz de Compaan én met zorgaanbieder Florence realiseert. Daarnaast huurt Steinmetz I de Compaan vier losse woningen die niet in verbinding staan met het steunpunt Bijzondere doelgroepen: ontwikkelingen woonwagens en standplaatsen Vidomes heeft woonwagenlocaties in Leidschendam-Voorburg en Zoetermeer. Stichting Woonwagenzaken in Zoetermeer In Zoetermeer participeren wij voor 2/7 de deel in de Stichting Woonwagenzaken. Wij doen dit samen met de twee andere Zoetermeerse corporaties. Belangrijkste doel van deze stichting is het verhuren, beheren en exploiteren van woonwagens en standplaatsen. De stichting heeft 35 standplaatsen en drie huurwoonwagens in Zoetermeer. Het beheer hiervan is ondergebracht bij Nijbod. De bedrijfsdirecteur van Vidomes in Zoetermeer is bestuurder van deze stichting. Leischendam-Voorburg en Rijswijk Een woonwagenlocatie is overgenomen van de gemeente Leidschendam-Voorburg. Het beheer wordt uitgevoerd door Nijbod. In Rijswijk is Vidomes over dit onderwerp in gesprek met de gemeente en de collega-corporatie Rijswijk Wonen Bijzondere doelgroepen: unieke mix voor jongeren (Zoetermeer) In samenwerking met de gemeente Zoetermeer werkte Vidomes in 2009 aan een visie voor het huisvesten van jongeren. Jongeren die een steuntje in de rug nodig hebben bij het zelfstandig wonen. De gemeente Zoetermeer heeft de ambitie om haar stad ook voor jongeren aantrekkelijk te houden. De drie lokale woningcorporaties delen deze ambitie. Na verschillende werkbezoeken is een visie gepresenteerd aan het college van B&W. Hierin is aangegeven dat jongeren die enige steun nodig hebben bij het wonen, leren en werken in aanmerking kunnen komen voor een persoonlijk traject. Daarbij wonen zij gewoon tussen andere jongeren. Dankzij deze unieke combinatie kan de ene jongere de andere helpen. Een doorkijkje In 2010 wordt de visie omgezet naar het concreet aan elkaar koppelen van bestaande voorzieningen voor jongeren in Zoetermeer. In 2009 zijn al enkele jongeren geholpen op de nieuwe manier, waarbij een centraal meld- en registratiepunt in verbinding staat met alle instanties. Voorwaarde voor dergelijke trajecten is dat de jongeren een dagbesteding hebben in de vorm van werk of studie

45 6. Werken aan leefkwaliteit 6.1 Leefkwaliteit: 2009 in het kort Voor het speerpunt leefkwaliteit hanteren we een eigen Vidomes-definitie. Daarin vormt schoon, heel en veilig de basis van onze inzet, maar belangrijker vinden we de centrale rol voor de bewoners bij de waardering van die leefkwaliteit. Vidomes definitie van leefkwaliteit: Schone, hele en veilige buurten waar het prettig wonen en leven is. Met daarbij een centrale rol voor de gevoelens en oordelen van de bewoners over de eigen leefomgeving. Om te weten te komen wat bewoners vinden en wat zij willen/wensen en verwachten, houden we periodiek klantenonderzoek. Onderzoeken in de wijk Zaken die in de onderzoeken aan de orde komen zijn bijvoorbeeld: wat vinden bewoners van de voorzieningen in de wijk, het groen, het samenleven, de veiligheid, de vervuiling en de overlast? De scores geven aan wat er speelt in een wijk. Dit onderzoek wordt inmiddels ook uitgevoerd door collega-corporaties in Rijswijk en Zoetermeer. Het jaarlijkse programma leefkwaliteit is sinds 2005 flink in omvang toegenomen. De activiteiten in de leefbaarheidprogramma s richten zich met vooral op de thema s: sociaal beheer schoon, heel en veilig binding met de wijk jeugd en Vidomes senioren en Vidomes De omvang van het leefkwaliteitsprogramma is inmiddels ruim voldoende. Voor de komende jaren gaat het veel meer om de gerichtheid van onze inzet en de samenwerking met partners. Wat doen we met onze partners in de meest kwetsbare buurten? En wat doen we om te voorkomen dat buurten achteruitgaan? Programma projecten Leefkwaliteit van 2005 t/m 2009 Activiteiten Vidomes geheel Delft Leidschendam-Voorburg Rijswijk Zoetermeer Centraal Gerealiseerd: het programma Leefkwaliteit 2009 Gestart/gerealiseerd Activiteiten Vidomes geheel 143 Delft 25 Leidschendam-Voorburg 30 Rijswijk 22 Zoetermeer 60 Centraal 6 In 2009 zijn 143 projecten gestart of gereed gekomen. Al met al over de gehele linie een goed beeld

46 Voorbeelden van gerealiseerde projecten op het gebied van de leefkwaliteit zijn: Vidomes Prijsvraag: Samenwerken aan de buurt Cruyff Court Muziekbuurt Rijswijk Restylen huishoudens Delft Dag van de Dialoog Rijswijk Graffitiproject in de Muziekbuurt, Rijswijk Jong kookt voor oud in Rijswijk Multicultureel straatspeeldag in De Heuvel in Leidschendam Eetproject Nieuwe buren in Leidschendam-Voorburg Burenhulpcentrale Delft Lik-op-stukbeleid Zoetermeer 6.2 Leefkwaliteit: Vidomes Prijsvraag Samenwerken aan de buurt De Vidomes Prijsvraag wordt in 2010 voor de vijfde keer georganiseerd. We hebben 2009 gebruikt om de prijsvraag goed te evalueren. Besloten is om de prijsvraag nog één keer in de huidige vorm uit te schrijven. Met de prijsvraag zijn we nadrukkelijk op zoek naar de kracht van de wijkbewoners zelf. Elk jaar kiezen we een nieuw thema. In 2010 staat de financiële en economische crisis centraal. De slogan is: Met samenspel overleven wij de crisis wel! In 2010 dagen we bewoners uit om ideeën en projecten aan te leveren die de gevolgen van de crisis kunnen verzachten. Te denken valt aan een buurtklusteam, een sociaal buurtrestaurant, een vakantie in de eigen buurt en ruildiensten. Gezien de successen van de vorige vier prijsvragen verwachten we weer veel originele inzendingen. De prijs stelt de prijswinnaars in staat hun plan daadwerkelijk uit te voeren. Ze worden hierbij geholpen en begeleid door medewerkers (buddies) van Vidomes. We streven het komend jaar weer naar zo n 60 inzendingen. Na de prijsvraag 2010 komen we met een nieuw en eigentijds format om de bewoners uit te dagen en te ondersteunen bij goede en mooie leefbaarheidsprojecten voor de eigen wijk. 6.3 Leefkwaliteit: Cruyff Court in de Muziekbuurt (Rijswijk) Op woensdag 28 oktober 2009 is het Cruyff Court aan de Klaroenstraat in de Muziekbuurt in Rijswijk geopend. Hieraan ging een voorbereiding van ruim twee jaar vooraf. Doel van het Cruyff Court Een Cruyff Court is een initiatief van de Johan Cruyff Foundation. Het is een moderne invulling van het aloude trapveldje dat vroeger te vinden was in veel buurten en wijken, maar dat door de jaren heen vaak is opgeofferd voor verstedelijking en uitbreiding. Met een Cruyff Court wordt de functie van dat trapveldje weer in de wijk teruggebracht. De jeugd uit de buurt krijgt een goede, veilige plek om te sporten. Bovendien vervult het speelveld een belangrijke sociale functie in de wijk. Buurtbewoners, gemeente, corporaties, scholen, sport- en voetbalverenigingen en het lokale bedrijfsleven werken samen om de Cruyff Courts te realiseren en om activiteiten te organiseren. En in 2009 was Rijswijk aan de beurt

47 Een Cruyff Court in Rijswijk! Al in 2007 benaderde de gemeente Rijswijk Vidomes en collega-corporatie Rijswijk Wonen voor de realisatie van een Cruyff Court in de Muziekbuurt. Vidomes Rijswijk was direct positief over dit initiatief, maar stelde wel twee randvoorwaarden. Ten eerste moest de buurt positief staan tegenover het initiatief. Ten tweede moest er een goed plan komen voor het dagelijks beheer van het court. Aan de eerste voorwaarde bleek snel voldaan: het enthousiasme was groot. En om aan de laatste voorwaarde te voldoen zijn er afspraken gemaakt tussen bewoners, jeugd, gemeente Rijswijk, Haag Sportief en Welzijn Rijswijk. Deze twee laatste organisaties zorgen voor het dagelijks beheer en het programma op het Court. 6.4 Leefkwaliteit: experiment restylen huishoudens (Delft) Verschillende maatschappelijk betrokken Delftse organisaties en inwoners, en het Delftse bedrijfsleven zijn in 2009 het experiment restylen huishoudens gestart. Zij werken hierin op energieke en creatieve wijze samen. Belangrijkste doel: huishoudens met een laag inkomen op basis van vrijwilligheid verder helpen naar zelfredzaamheid. Naast het restylen van de woning van maximaal vijf minima-huishoudens werd ook waar nodig de zorg- en hulpbehoefte gecoördineerd. Een integrale aanpak dus. Actieplan Binnen het bestand van betrokken corporaties werd een huishouden geselecteerd dat aan de criteria voldeed. In een huisbezoek werd het idee, het doel en de werkwijze uitgelegd. Meedoen was uiteraard op vrijwillige basis. Daarna werd samen met de bewoners een actieplan opgesteld. Zo werd inzichtelijk welke disciplines (schuldhulpverlening, zorg, onderwijs, hygiëne et cetera) nodig waren. Vervolgens werd op de diensten van genoemde organisaties een beroep gedaan. Ook werd een klein budget vrijgemaakt om de woonkamer of andere kamers in de woning op orde te krijgen. Het streven was om zoveel mogelijk meubels te hergebruiken. Voorwaarde was dat de bewoners ook zelf actief meehielpen. Een gezinscoach bleef het huishouden tijdens en na de aanpak volgen. De verwachting is dat dit initiatief een dermate positieve wending aan het leven binnen de huishoudens geeft, dat hun perspectief op een betere kwaliteit van wonen en leven toeneemt. Of dit is gelukt, moet nog blijken, maar de eerste resultaten van de evaluatie lijken positief. 6.5 Leefkwaliteit: Dag van de Dialoog (Rijswijk) Op 3 november 2009 organiseerde Vidomes samen met collega-corporatie Rijswijk Wonen voor de tweede keer de Dag van de Dialoog in Rijswijk georganiseerd. Doel: met elkaar in gesprek over het thema Gastvrij Rijswijk. Door in kleine groepen aan dialoogtafels ervaringen en ideeën uit te wisselen, ontstond er ruimte voor een gelijkwaardig gesprek en inspiratie. Verrassende locaties Tijdens de Dag van de Dialoog stonden op verschillende, vaak verrassende locaties in Rijswijk dialoogtafels opgesteld. Onder andere in de Kringloopwinkel, de gereformeerde basisschool De Akker en de Rijswijkse Schouwburg. Maar ook Albert Heijn XL stelde ruimte beschikbaar, net als de brandweer Delft-Rijswijk en de gemeente. Op de dialooglocatie ging een groepje deelnemers onder begeleiding van een gespreksleider met elkaar de dialoog aan. De achtergronden van de deelnemers waren heel uiteenlopend: er waren buurtbewoners, winkeliers en andere ondernemers, wethouders en wijkagenten. iteindelijk deden in 2009 ruim honderd mensen, verdeeld over twaalf locaties, mee aan de Rijswijkse Dag van de Dialoog

48 6.6 Leefkwaliteit: graffitiproject Muziekbuurt (Rijswijk) Op zaterdag 19 december 2009 heeft Vidomes Rijswijk voor de jongeren uit de Muziekbuurt een graffitiproject georganiseerd rondom het thema muziek en sport. Een enthousiast groepje jongeren trotseerde de kou om buiten mee te werken aan het Vidomes-graffitiproject. Gelukkig maakte de Stichting Welzijn Rijswijk het mogelijk dat de jongeren op zondag 20 december op een binnenlocatie verder konden; er lag namelijk veel sneeuw. De deelnemende jongeren waren door het jongerenwerk benaderd om mee te doen. Kunstenaars De uitvoering van het project vond plaats onder begeleiding van professionals van Het Verflab. De jongeren hebben onder toeziend oog van de kunstenaars meer dan twintig panelen bespoten. De panelen komen in de Muziekbuurt te hangen, op de bouwhekken rondom de bouwplaats van de Paulinesymfonie. 6.7 Leefkwaliteit: jong kookt voor oud (Rijswijk) Een zestigtal ouderen genoot op 29 december 2009 in het Oude Raadhuis in Rijswijk van een driegangenmenu, bereid door Rijswijkse jongeren in de leeftijd van 13 tot en met 19 jaar. De jongeren stelden met veel passie en inzet het menu samen, waarna het onder aanvoering van een echte chef-kok door henzelf werd bereid. Het was voor de ouderen een onvergetelijke middag. Naast een smakelijke maaltijd was er ook voor het nodige entertainment gezorgd. Deze activiteit is mede mogelijk gemaakt door Stichting Welzijn Rijswijk en Vidomes Rijswijk 6.8 Leefkwaliteit: lik-op-stukbeleid (Zoetermeer) Huurders hechten belang aan een schone en veilige leefomgeving. Vidomes heeft haar beleid op het schoon houden van de complexen op verzoek van de huurders in 2009 aangescherpt. Huisregels zijn er om nageleefd te worden. Dat vinden ook onze huurders. Op basis van een wenseninventarisatie onder huurders is Vidomes Zoetermeer op verschillende plaatsen gestart met een strengere handhaving van de huisregels. De ergernis van huurders concentreerde zich op vuilniszakken en andere zaken die niet op de galerijen en hallen thuishoren, op roken in de lift en op fietswrakken. Bewoners hebben zelf de slogans verzonnen die nu aansprekend op allerlei affiches hangen. Huurders die zich herhaaldelijk niet aan de huisregels hielden, zijn aangesproken; zij moeten de verwijderingsbijdrage voor het weghalen van hun afval zelf betalen. Uit evaluaties in 2009 is gebleken dat het beleid helpt. Huurders ervaren de schonere leefomgeving als prettig en het gewoon schoonhouden van je eigen complex wordt weer als vanzelfsprekend ervaren. Langzamerhand spreken huurders elkaar ook aan op hun gedrag

49 6.9 Leefkwaliteit: multiculturele straatspeeldag De Heuvel (Leidschendam-Voorburg) Eind september vond er een multicultureel straatfeest plaats in de buurt De Heuvel in Leidschendam-Voorburg. De bewonerscommissies van de Burgemeester van Duyvendijklaan en Burgemeester Velthuysenlaan hadden de publieksprijs van de Vidomes Prijsvraag gewonnen, waarmee zij een straatfeest konden organiseren voor jong en oud. Het straatfeest Van koeien melken tot kinderdisco, van skelterrace tot schminken het kon allemaal. Ook aan de oudere bewoners was gedacht. Na een kijkje in het gemeentelijk archief is een fototentoonstelling samengesteld van oude foto s van de buurt. Onder het genot van een kopje koffie of thee kwamen de verhalen van vroeger weer naar boven Leefkwaliteit: eetproject Nieuwe buren aan tafel (Leidschendam-Voorburg) Vluchtelingenwerk is in 2009 samen met Vidomes en de gemeente Leidschendam-Voorburg het project Nieuwe Buren gestart. Het project had tot doel om in de directe woonomgeving het contact tussen buren te stimuleren. In het voorjaar werden etentjes georganiseerd bij mensen thuis. Een gezin afkomstig uit het buitenland zorgde voor de boodschappen om vervolgens met hun Nederlandse buren samen een heerlijke maaltijd te verzorgen. De avond werd afgesloten met het spel Ik hou van Holland. Na de zomer zijn verschillende kookworkshops gestart. Per kookworkshop stond een ander land en cultuur centraal Leefkwaliteit: Burenhulpcentrale straks in heel Delft Een mooie gedachte: vragers en aanbieders van kleine klusjes in de eigen buurt met elkaar in contact brengen. Dit is het centrale idee achter de Burenhulpcentrale zoals die is opgezet voor de Buitenhof in Delft. Wat is de Burenhulpcentrale? De Burenhulpcentrale is een aanbodgericht instrument. Een systeem, dat een burger telefonisch doorverbindt met een potentiële vrijwilliger uit de eigen wijk. Mensen uit de wijk kunnen zich als deelnemer inschrijven. Of ze nu iets voor iemand willen doen, zelf vrager zijn of allebei. Op werkdagen wordt de beller rechtstreeks verbonden met de helpdesk en wordt de vraag in behandeling genomen door een medewerker. Daarbuiten krijgt de beller een keuzemenu te horen en belt het systeem automatisch een vrijwilliger in de wijk. Als er een match is, kunnen beide deelnemers de vraag bespreken en afspraken maken. Burenhulpcentrale in Delft De Burenhulpcentrale heeft in 2009 een stevige impuls gekregen. Ook is gewerkt aan verbetering van het concept. Zo wees onderzoek uit dat mensen toch nog teveel drempels opwerpen om daadwerkelijk hulp in te roepen voor kleine klusjes. Eén van de redenen hiervoor was dat het toch te dichtbij was; een gevoel van schaamte richting direct omwonenden. Mede op basis van deze uitkomsten is ervoor gekozen om het concept stapsgewijs verder uit te rollen over de gemeente Delft. In 2009 waren er diverse voorlichtingsbijeenkomsten om aan de naamsbekendheid van de Burenhulpcentrale te werken. Bij de realisatie van de Burenhulpcentrale is veel aandacht voor het stimuleren van de vraag en het tot stand brengen van matches. In 2010 wordt de Delftse Burenhulpcentrale verder uitgerold in de wijken Hof van Delft, Tanthof en Wippolder

50 6.12 Leefkwaliteit: Buurtcoaches Palenstein Zoetermeer Veel bewoners kunnen prima hun eigen zaakjes regelen. Toch zien ook de nodige huurders door de (maatschappelijke) bomen het bos niet altijd meer. Corporaties, gemeenten en andere partijen komen dan steeds meer tot de conclusie dat interveniëren of hulp bieden noodzakelijk is. In het licht van hiervan zijn de Zoetermeerse corporaties en de gemeente in 2009 gestart met de inzet van twee Palensteincoaches. De fysieke aanpak van de wijk leidt immers niet als vanzelfsprekend tot sociale stijging of het oplossen van problemen. Daarbij komt dat een aanzienlijk deel van de bewoners zal verhuizen naar andere wijken in Zoetermeer. Wat doen de Palensteincoaches? De coaches geven extra aandacht aan bewoners die dat nodig hebben. Zij slaan bruggen tussen organisaties en de bewoners. Ook huurders die door de herstructurering gaan verhuizen naar andere wijken, krijgen ondersteuning van de coaches Leefkwaliteit: wietaanpak woonbedrijven In onze werkgemeenten zijn met de gemeenten, het OM, de politie, het energiebedrijf en de woningcorporaties hennepconvenanten afgesloten. Hierin is een integrale aanpak van hennepkwekerijen in de gemeente afgesproken. In Delft zijn er bijvoorbeeld in 2009 twee gezamenlijke acties geweest waarbij verdachte panden zijn onderzocht. Ook voor Vidomes Delft zijn er enkele panden meegenomen in deze acties, maar gelukkig zijn hier geen hennepkwekerijen geconstateerd. In Leidschendam-Voorburg zijn in 2009 drie hennepkwekerijen ontdekt. De kwekerijen zijn door de politie ontmanteld en de huurcontracten door tussenkomst van de rechter ontbonden. Ook in Rijswijk is een drietal hennepkwekerijen ontmanteld en zijn de huurcontracten met tussenkomst van de rechter ontbonden. In Zoetermeer is in 2009 bij zeven woningen van Vidomes onderzoek gedaan naar mogelijke hennepkwekerijen. Dit heeft geresulteerd in de ontmanteling van drie kwekerijen en daarmee ook ontbinding van de huurcontracten Leefkwaliteit: illegale bewoning Vidomes vindt woonfraude met sociale huurwoningen ongewenst en a-sociaal. Woonfraude heeft onder meer betrekking op het illegaal (zonder onze toestemming) onderverhuren van de woning, de woning gebruiken voor de uitoefening van een bedrijf of bijvoorbeeld de woning gebruiken voor een hennepplantage. Natuurlijk pakken we die zaken altijd al aan. Vidomes heeft in 2009 speciaal beleid voor de aanpak van woonfraude vastgesteld. Medewerkers die zich met de aanpak van woonfraude bezighouden, hebben een speciale training gevolgd. In 2010 volgen informatiebijeenkomsten voor de mensen die onze ogen en oren zijn in buurten en wijken en aan de telefoon. Een communicatieplan is in ontwikkeling. We werken daarnaast met een centraal meldpunt via

51 6.15 Leefkwaliteit in wijken: Palenstein Leeft! werkt aan sociale wijkaanpak (Zoetermeer) In het kader van Palenstein Leeft! organiseren bewoners, wijkwerkers, gemeente en corporaties alweer zeven jaar activiteiten die de Zoetermeerse wijk schoon, veilig, aantrekkelijk en leefbaar moeten houden. Ook tijdens de herstructurering in de wijk. Palenstein Leeft is de verzamelnaam voor de gezamenlijke sociale wijkaanpak van genoemde partijen en actieve bewoners. Actieprogramma Palenstein Leeft! Palenstein Leeft! bekommert zich vooral om de individuele positie van kwetsbare bewoners. De werkgroep Palenstein Leeft! brengt ieder jaar een actieprogramma uit met activiteiten die in dat jaar plaatsvinden. Nu de vernieuwing van de wijk gestart is onder meer met de realisatie van een brede school gaat de werkgroep vooral in op de verbinding tussen sociaal en fysiek. Deze wordt versterkt door nieuwe speerpunten in het activiteitenprogramma. Enkele in het oog springende activiteiten: Lik-op-stuk beleid in en rond de complexen Sociale kaart Palenstein Wijkwerkerslunch Palenstein Forum Eetkeet Balkon wedstrijd Dag van Palenstein Speelgoedkringloopwinkel Veilig spelen voor kinderen in en rond de flats in het kader van het project Zoethout Sportdag Palenstein Zo wil ik wonen -project voor kinderen van de basisschool Kunstprojecten onder het motto Palenstein nog Kleurrijker Internationale vrouwendag Leefkwaliteit in wijken: Palenstein planontwikkeling (Zoetermeer) De wijk Palenstein krijgt de komende jaren een nieuw gezicht. Het wordt een wijk met een gevarieerder woningaanbod. Een aantal van de huidige massieve en anonieme galerijflats zal plaats maken voor meer variatie aan woningtypes en woonmilieus. Er worden nieuwe woningen in laag- en hoogbouw en in meer verschillende prijscategorieën ontwikkeld. Eén van de belangrijke doelstellingen in de wijkaanpak is om een aantrekkelijk woonklimaat te realiseren voor meer verschillende doelgroepen. De eerste plannen in de jaren 90 De eerste herstructureringsplannen van de wijk zijn alweer van eind jaren negentig uit de vorige eeuw. Het is dan ook niet verkeerd dat het afgelopen jaar de plannen nog eens goed tegen het licht zijn gehouden. Zo heeft de vraag naar sociale huurwoningen zich anders ontwikkeld dan waar toen vanuit werd gegaan. Bij de ontwikkeling van plannen in de vervolgfases moet nu zeker ook rekening worden gehouden met de economische crisis. De vernieuwing van de wijk zal minimaal doorlopen tot

52 In 2009 De fysieke vernieuwing van de wijk Palenstein is momenteel volop in gang. Zo zijn de eerste drie flats door Vestia gerenoveerd. Door Vidomes is de Schoutenhoek gesloopt en zijn voor die plek nieuwbouwplannen ontwikkeld. Het definitief ontwerp voor het zuidelijk deel van deze locatie is vastgesteld. Het gaat hierbij om de realisatie van woningen, een school, een gezondheidscentrum en een horecavoorziening. Collega-corporatie De Goede Woning ontwikkelt de nieuwe Brede school in combinatie met woningbouw Leefkwaliteit in wijken: De Prinsenhof wijkaanpak (Leidschendam-Voorburg) In 2009 is de gezamenlijke aanpak van de wijk Prinsenhof actief doorgegaan, samen met de gemeente Leidschendam-Voorburg en collega-corporatie WoonInvest. De Brede School De Brede School, gelegen in het park, voldoet aan de wensen. Er wordt veel gebruik van gemaakt. De gemeente is er bezig met de realisatie van een centrum voor Jeugd en Gezin. Functies die niet specifiek met de jeugd te maken hebben, worden gevestigd in het Vidomes complex De Dillenburgh. Bijeenkomsten voor nieuwe bewoners Voor de nieuwe bewoners van de Prinsenhof zijn in 2009 drie bijeenkomsten georganiseerd. Bewoners kregen zo de nodige informatie over hun nieuwe wijk. Prinsenhofparade en kerstmarkt De jaarlijks terugkerende Prinsenhofparade was weer een groot succes, net als de kerstmarkt in de wijk. De wijkaanpak van de Prinsenhof is in 2009 voortgezet Kijkend naar de renovatie, is Vidomes in 2009 gestart met het laatste complex. Eind 2009 werd een gedeelte van dit complex aan de Dillenburgsingel opgeleverd, en konden bijna alle terugkerende bewoners hun intrek weer nemen. In aanloop naar de terug-verhuizing hebben we de bewoners op regelmatige basis over de voortgang geïnformeerd. Ook organiseerde Vidomes actviteiten om bewoners de gelegenheid te bieden hun medebewoners te blijven ontmoeten. Frisolaan De renovatie van de Frisolaan kende een moeizame start, maar verloopt sinds de zomer van 2009 soepeler en volgens planning. Stolberglaan Samen met bewoners van de Stolberglaan is het initiatief Kunst in de entrees tot stand gekomen. In oktober 2009 is de kunst op feestelijke wijze onthuld Leefkwaliteit in wijken: Eerste wijkontwikkelingsplan Buytenwegh (Zoetermeer) De gemeente wil samen met de bewoners en Vidomes werken aan de toekomst van de Zoetermeerse wijken. De gemeente heeft Buytenwegh als eerste wijk aangewezen om via integrale samenwerking te komen tot een prettig leefbare wijk voor nu én in de toekomst

53 Wijkontwikkelingsplan De wijk Buytenwegh is gebouwd in de jaren 70 en kent de laatste jaren steeds meer leefbaarheidsproblemen. De buurt gaat door verloedering en overlast langzaam achteruit en bewoners lijken zich steeds minder van elkaar aan te trekken. De wijk is echter ook geliefd bij Zoetermeerders vanwege de ruime opzet en de groene omgeving. Kortom, een wijk die volop in de belangstelling staat. Pilotwijk Dit was voor de gemeente Zoetermeer reden genoeg om Buytenwegh aan te wijzen als pilotwijk voor het opstellen van een wijkontwikkelingsplan. In 2009 is de gemeente de samenwerking gestart met de woningcorporaties, bewoners en andere relevante organisaties om tot een integrale aanpak te komen. Het gaat om wijkontwikkeling in de meest brede zin van het woord. Alle sociale, fysieke en economische aspecten die van invloed zijn op de leefbaarheid in de wijk, worden in het wijkontwikkelingsplan meegenomen. In 2010 wordt het schrijven van het plan afgerond en wordt een start gemaakt met de verschillende acties die moeten leiden tot een prettig en leefbaar Buytenwegh. Acties waarbij een hoofdrol is weggelegd voor de bewoners: zij worden niet alleen uitgenodigd om mee te werken, maar ook om initiatieven te nemen en op te starten Leefkwaliteit in wijken: wijkaanpak De Heuvel (Leidschendam- Voorburg) In 2009 heeft Vidomes zich beziggehouden met de ontwikkeling van een integraal plan van aanpak voor de wijk De Heuvel. Daarbij hebben we samenwerking gezocht met de gemeente Leidschendam-Voorburg en collega-corporatie Wooninvest. De gemeente Leidschendam- Voorburg en beide corporaties zien de kwaliteit van de woon- en leefomgeving van de buurt sterk teruglopen. Deels ligt dit op het fysieke vlak, maar met name ook op het sociale vlak. Er ligt nu een eerste opzet voor een activiteitenprogramma dat moet helpen de problemen op het gebied van leefbaarheid terug te dringen. Intensief beheer in De Heuvel Partijen hebben uitgesproken in 2010 te starten met intensief beheer in De Heuvel. Doel: problemen aan te pakken en het tij te keren. De gemeente heeft in het najaar van 2009 een aanvraag gedaan voor een bijdrage van het Rijk voor de stedelijke vernieuwing (ISV). Voor de wijk wordt een wijkontwikkelingsvisie geformuleerd. De aanpak in De Heuvel kent zowel een korte- als langetermijndoelstelling. Op de korte termijn moeten activiteiten de leefbaarheid in de buurt verbeteren. Op de lange termijn draait het om de fysieke aanpak, de herstructurering. Sociaal actieprogramma Het sociaal actieprogramma bestaat uit activiteiten die binnen de huidige middelen en bezetting te realiseren zijn. De activiteiten zijn zo samengesteld dat deze zowel los (dus niet afhankelijk van de op te zetten wijkaanpak) als bij de opbouw effect sorteren. Daarmee wordt richting bewoners het signaal afgegeven dat de problemen van de buurt serieus worden genomen. De kracht van een integrale wijkaanpak is dat de mening van de bewoners als uitgangspunt dient. In het eerste kwartaal van 2010 wordt er een uitgebreid onderzoek onder de buurtbewoners gehouden

54 6.20 Leefkwaliteit in wijken: ontwikkeling wijkvisie Muziekbuurt (Rijswijk) In 2009 is de Muziekbuurt geselecteerd om pilot te worden voor Wijkgericht werken. Het ontwikkelen van een gemeenschappelijke wijkvisie met de gemeente en collega-corporatie is hiervoor een vereiste. Wijkvisie Opzet, doelen, structuur en het plan van aanpak zijn in 2009 opgesteld. Ook is het eerste onderdeel van de visieontwikkeling, het bevragen van de wijkbewoners, afgerond. Wat gebeurt er in de Muziekbuurt? De Muziekbuurt in Rijswijk is een wijk waar veel ingrijpende zaken plaatsvinden, nu en de komende vijf jaar. De gebeurtenissen zijn divers: van de aanleg van een Cruyff Court tot en met de bouw van de Paulinesymfonie. Van een onderzoek naar de herinrichting van een centraal winkelcentrum tot en met een onderzoek naar de eerste Brede School van Rijswijk. Ideale mix voor een pilot De gemeente Rijswijk heeft deze wijk benoemd tot pilotwijk voor wijkgericht werken. Vidomes onderstreept de aandacht voor de Muziekbuurt op basis van de waardering die huurders geven voor de kwaliteiten in de wijk. Deze waardering blijft achter bij wat wij wenselijk vinden. Daarom is besloten tot het gezamenlijk ontwikkelen van een wijkvisie. Deze moet tot stand komen door onderzoek en buurtbijeenkomsten te combineren met alle op handen zijnde ontwikkelingen en de beleids- en financiële uitgangspunten van betrokken partijen. Uit deze visie rolt dan een agenda, waaraan alle betrokken partijen inclusief de bewoners zich kunnen vasthouden. Om onze plannen in de Muziekbuurt voor technisch en sociaal beheer en (nieuwbouw)ontwikkeling goed te laten aansluiten op de wensen en ideeën van de bewoners, is het belangrijk te weten wat zij van de woning, directe woonomgeving en de rest van hun wijk vinden. Deze informatie biedt ons inzicht in wat er in de Muziekbuurt moet veranderen en wat er moet blijven. Hierbij is niet alleen de mening van de huurders van Rijswijk Wonen en Vidomes belangrijk. We zijn ook geïnteresseerd in de mening van bewoners van andere verhuurders en eigenaar-bewoners uit de wijk. Daarom vragen wij alle bewoners van de Muziekbuurt mee te werken. Eind 2009 is de eerste grote stap gezet: een buurtonderzoek onder ruim huishoudens. Begin 2010 worden de resultaten met de bewoners en belanghebbenden besproken Leefkwaliteit in wijken: wijkaanpak in Buitenhof (Delft) De Delftse Wijkaanpak is in 1998 gestart om de leefbaarheid in de Delftse wijken te versterken. Omdat samenwerking daarbij essentieel is, heeft elke wijk een wijkcoördinatieteam. Wijkcoördinatieteam De gemeente, welzijnswerk, politie en corporaties werken samen aan schone, veilige en sociale buurten in Delft. Zij zijn vertegenwoordigd in het wijkcoördinatieteam en overleggen daar regelmatig met elkaar over wat er speelt in een wijk. Wensen, problemen en verwachtingen van bewoners en organisaties in de wijk worden in kaart gebracht

55 Buurten met aandacht in Buitenhof Zo was Vidomes direct betrokken bij de aanpak van de vier aandachtsbuurten in Buitenhof. Vidomes werkt bijvoorbeeld samen met de collega-corporaties en de gemeente aan een beheerplan voor Buitenhof-Noord (het gebied met de Sterflats en de Eraflats) en omgeving. Voor de gehele Buitenhof wordt met elkaar gewerkt aan een wijkvisie die een langere termijnvisie moet omvatten Leefkwaliteit vanaf 2010 Natuurlijk is het bouwen en onderhouden van woningen voor mensen met minder kansen op de woningmarkt van het grootste belang voor Vidomes. Maar net zo belangrijk vinden wij het meewerken aan een prettig woon- en leefklimaat; ook een belangrijk speerpunt voor Vidomes en één van onze basistaken. Ook bij de ontwikkeling van het ondernemingsplan voor de komende periode is er nadrukkelijk voor gekozen om een speerpunt te maken van onze inzet op leefkwaliteit. De basis voor leefkwaliteit Schone, hele en veilige buurten is en blijft de basis voor alle wijken. Bij onze inzet zullen we de komende tijd meer rekening houden met de problemen in de verschillende wijken. We kiezen daarbij voor een basisaanpak in wijken waar de leefkwaliteit prima in orde is, en voor extra inzet in die buurten waar de leefkwaliteit om extra inzet vraagt. In wijken waar sprake is van forse problemen zoeken we samenwerking met partnerorganisaties. Vooral gemeenten, collega-corporaties en buurtbewoners zijn hierbij onmisbare schakels. Het gaat er dan niet meer alleen om wat Vidomes of de gemeente onderneemt, het gaat om een gezamenlijk gedragen wijk- of buurtprogramma. En nog belangrijker: om de uitvoering ervan. Belangrijk: de rol van de bewoners! De mate waarin we erin slagen om de rol van bewoners in de aanpak zo sterk mogelijk te maken, wordt heel belangrijk. Veel meer dan voorheen gaan we - vaak samen met partnerorganisaties - aan de slag met de bewoners in de wijk. Klantenpanels, wijkgesprekken, huisbezoeken, wijkplatforms en wijkactiegroepen zijn onmisbare schakels in een succesvolle buurtaanpak. Ook huurders die op dit moment nog niet participeren in de wijkstructuren, gaan we bij de aanpak betrekken. Genoemde werkwijze sluit ook goed aan bij initiatieven van de gemeente en van collegacorporaties. Zo zijn onze werkgemeenten reeds volop bezig met wijkgericht werken of met het opzetten daarvan. Leefkwaliteit in het nieuwe ondernemingsplan In het ondernemingsplan geven we helder aan hoever we gaan op het brede terrein van de leefkwaliteit. Daarbij houden we terdege rekening met de meningen en ideeën van onze bewoners en belanghebbenden Sterker wijkgericht werken: wijken & Vidomes De ene wijk vraagt meer aandacht dan de andere. De laatste jaren raken corporaties als Vidomes, maar ook partners als gemeenten en collega-corporaties, steeds sterker gericht op de wijken. Zo is Vidomes in haar werkgemeenten al volop bezig met allerlei vormen van wijkgericht werken. Bijvoorbeeld via herstructuring, wijkaanpakken, wijkmanagement of met het maken van wijkontwikkelingsplannen

56 Vidomes neemt initiatief bij wijkgericht werken Soms haakt Vidomes aan bij initiatieven van haar gemeentelijke partners, soms initieert zij zelf. Als initiatiefnemer is de wijkaanpak in De Heuvel een goed voorbeeld. Daar was Vidomes in 2009 trekker van het initiatief om het wijkgericht werken een impuls te geven. In Zoetermeer is Vidomes samen met de gemeente en de collega-corporaties bezig met de ontwikkeling van de eerste drie wijkontwikkelingsplannen (WOP s). Wijkgericht werken in 2010 en daarna Wij hebben geen woningbezit in één van de zogenaamde veertig Vogelaarwijken, ook wel kracht- of prachtwijken genoemd. Het woningbezit van Vidomes is verspreid over zo n vijftig wijken. Wij streven er naar om in 2010 en volgende jaren de organisatie dusdanig in te richten dat zij optimaal wijk- en klantgericht kan werken, en vooral in gebieden die het nodig hebben. Het gaat er daarbij bij uitstek om dat wijkbewoners in die wijken nadrukkelijk het verschil gaan merken. In het nieuwe ondernemingsplan ( ) nemen wijkgericht werken en het werken aan de leefkwaliteit dan ook een belangrijke plaats in

57 7. Werken aan wonen, welzijn en zorg 7.1 Wonen, welzijn, zorg: belangrijk speerpunt in 2009 Wonen, Welzijn en Zorg is en blijft een belangrijk speerpunt voor Vidomes. Dit heeft alles te maken met de werkgemeenten waarin we actief zijn. Zo zijn de gemeenten al sterk vergrijsd of vindt er nog een hele sterke en snelle toename in vergrijzing plaats. Dat betekent automatisch dat wij een belangrijke partner zijn voor senioren, gemeenten en zorg- en welzijnsinstellingen. Daarnaast behoort een groot deel van onze bewoners al tot de senioren. In 2009 hebben we verder gewerkt aan een nieuw concept-beleidskader voor seniorenhuisvesting. Daarvoor hebben we de input gebruikt van onze stakeholders, verkregen tijdens de bespreking van een eerste concept met de huurdersorgansiaties, en tijdens een stakeholdersbijeenkomst over dit thema in De uitgangspunten uit het concept beleidskader worden meegenomen in het nieuwe Vidomes ondernemingsplan. Ook de resultaten van de enquêtes onder belanghebbenden en de gesprekken die we met ze voerden, nemen we daarin vanzelfsprekend mee. Een aantal belangrijke uitgangspunten in de notitie zijn: Het aanbod aan seniorenwoningen Opplussen op maat Woongroepen Senioren woonmakelaar Kleinschalige woon-zorgconcepten 7.2 Wonen, welzijn, zorg: Opplussen op Maat (Delft) Opplussen op Maat is een voor Vidomes huurders kosteloze woningaanpassing in bepaalde complexen in Delft. Bewoners komen hiervoor in aanmerking als ze 65 jaar of ouder zijn. Met het opplussen zorgen we samen met de gemeente ervoor dat ouderen langer zelfstandig kunnen blijven wonen in een toegankelijk en veilig huis. Hoe werkt Opplussen op Maat? Door woningen op te plussen, wordt de noodzaak om naar een andere, meer passende woning te verhuizen kleiner. Deze woningen zijn veelal moeilijk te vinden. Bewoners konden uit een vooraf samengesteld pakket diverse opties en voorzieningen kiezen die zij graag in hun woning wilden hebben zoals het verkleinen van een opstap, het plaatsen van beugels, het aanbrengen van een automatische bediening voor de bovenraampjes of een compleet douchevoorzieningenpakket met douchezitje en antislipcoating. In 2009 benaderde Vidomes haar bewoners uit de Debussystraat, de Mahlerstraat, de Chopinstraat en een deel van de Pijperring voor het opplussen. Ruim 40 huurders vroegen een pakket aan. De kosten werden gedragen door Vidomes en de gemeente Delft. In 2010 krijgt dit project een vervolg. 7.3 Wonen, welzijn, zorg: woonservicezones In verschillende gemeenten zijn wij met onze partners op het gebied van wonen, welzijn en zorg actief met de ontwikkeling van zogenaamde woonservicezones. Dit zijn wijken waar senioren en anderen met een zorgbehoefte prettig kunnen wonen. Als we dit bereiken, zijn het niet alleen prettige wijken voor genoemde doelgroepen, maar voor bewoners van de hele wijk!

58 7.4 Wonen, welzijn, zorg: woonservicezones (Zoetermeer) De gemeente Zoetermeer heeft zeven woonservicezones van Zoetermeer voor ouderen vastgesteld. In 2009 zijn deze zones samen met de gemeente, zorgorganisaties en corporaties nader bekeken. Uit de evaluatie is naar voren gekomen dat de woonservicezones over alle basisvoorzieningen beschikken. De eerstelijns gezondheidszorg in de gemeente Zoetermeer is dekkend. De voorzieningen voor ontmoeting zoals de Grand Cafés in de Gondelkade en de Albrandswaard staan onder financiële druk door de vernieuwing van de AWBZ. De subsidie voor maaltijdverstrekking die een belangrijk deel uitmaakt van de exploitatie van de cafés van Vidomes, komt hiermee onder druk te staan. Daarnaast speelt het feit dat wijkbewoners de ontmoetingspleinen nog niet ervaren als plaats om gelijkgezinden te ontmoeten. In 2009 is het initiatief genomen om de functie van de huidige Grand Cafés nog eens onder de loep te nemen. Dit onderzoek is nog niet afgerond. 7.5 Wonen, welzijn, zorg: woonservicezones (Leidschendam- Voorburg) In Leidschendam-Voorburg is ervoor gekozen om van alle wijken woonservicezones te maken. In 2009 hebben we samen met de partners teruggekeken wat we de afgelopen periode hebben gerealiseerd. Verder zijn we bezig om de planning voor de komende jaren vast te stellen. Enkele van de Vidomes projecten in Leidschendam-Voorburg waar in 2009 aan gewerkt is hebben veel te maken met woonservicezones: Dillenburgsingel Kulturhus Stompwijk Mariënpark 7.6 Wonen, welzijn, zorg: aanpak Seghewaert (Zoetermeer) Complex 't Seghewaert is gebouwd in 1978 en voldoet qua voorzieningenniveau niet geheel meer aan de eisen van deze tijd. Er is in 2009 een principeakkoord gesloten met Vierstroom over het verzorgingshuis van het complex. Hierbij is gekozen voor een grondige renovatie en modernisering van de appartementen en de algemene ruimten. Vidomes verwacht dat de renovatie op zijn vroegst eind 2011 start. Aanleunwoningen Voor de aanleunwoningen worden in 2010 verschillende renovatieopties onderzocht. We betrekken de complexbewoners bij de keuze van de toekomstvisie voor de woningen. Verdere besluitvorming zal naar verwachting in 2010 plaatsvinden

59 7.7 Wonen, welzijn, zorg: Mahlerhof heropend (Delft) Helaas zijn per januari 2009 de budgetten voor activiteiten uit de AWBZ vervallen. Pieter van Foreest (Zorginstellingen) moest daardoor noodgedwongen stoppen met het organiseren van activiteiten, maar is op eigen kosten nog even doorgegaan. Ook Vidomes heeft bij Pieter van Foreest nog uren ingekocht. In juli 2009 zijn in de Mahlerhof in Delft weer activiteiten gestart. Ondertussen zocht Vidomes via diverse kanalen naar een oplossing. En die is uiteindelijk gevonden in overleg met de gemeente, Breed Welzijn Delft, Stichting Ouderenwerk en Pieter van Foreest. Voor de duur van maximaal een jaar, waarna de activiteiten zoveel mogelijk worden geclusterd met activiteiten op andere locaties. Bewoners worden actief bij de toekomstige ontwikkelingen betrokken. 7.8 Wonen, welzijn, zorg: modelwoning Wel Thuis (Delft) Het levensloopbestendig maken van woningen in de bestaande bouw staat al jaren hoog op de agenda van de overheid. Dankzij een beslismodel dat door diverse partijen in samenwerking met TNO is ontwikkeld, is het nu mogelijk om op een efficiënte manier alle stappen in het proces te doorlopen. De voorbeeldwoning 'Wel Thuis' in Delft is het eerste resultaat van de nieuwe aanpak. Woningcorporaties, zorginstellingen en gemeenten worstelen allemaal met de vraag hoe zij, elk vanuit hun eigen invalshoek, de vergrijzing kunnen opvangen. Corporaties zien de noodzaak om hun bestaande woningvoorraad - vaak galerijflats uit de jaren zeventig - geschikt te maken voor een vergrijzende populatie. Gemeenten streven ernaar hun inwoners langer thuis te laten wonen, terwijl het aantal bedden in zorginstellingen blijft afnemen. De voorbeeldwoning 'Wel Thuis' in Delft toont aan hoe eenvoudig het kan zijn om bestaande woningen levensloopgeschikt te maken. Door gebruik te maken van een gestandaardiseerde aanpak kan veel tijd worden bespaard en kunnen betrokken partijen elkaar snel vinden. In het project is bewust gekozen voor de toepassing van technieken die zich al hebben bewezen. Enerzijds vanuit kostenoverwegingen, maar ook voor de acceptatie in de markt. Met relatief eenvoudige maatregelen kun je er al voor zorgen dat mensen langer comfortabel, veilig en duurzaam thuis kunnen blijven wonen. Bijzonder aan het project 'Wel Thuis' is dat alle betrokken partijen - Vestia, Vidomes, Pieter van Foreest, de gemeente Delft, ontwikkelingsfonds OTIB en UNETO-VNI - hun specifieke expertise hebben ingezet om het project te laten slagen. In 2009 ontwikkelde Vidomes samen met de partners een plan van aanpak om in één van haar woningen het initiatief te kunnen realiseren. In februari 2010 opent 'Wel Thuis' in Delft de deuren voor belangstellenden. Een speciaal opgeleid team gaat rondleidingen verzorgen in de woning. Toekomstige bewoners van een levensloopgeschikte woning kunnen zo de voordelen met eigen ogen zien en beleven. Maar ook professioneel betrokken partijen zoals corporaties, zorginstellingen, gemeenten en overige marktpartijen krijgen er inzicht in de mogelijkheden. Tot slot biedt Wel Thuis een interessante excursiemogelijkheid voor scholen en opleidingen, om te laten zien waar zorg en techniek elkaar ontmoeten

60 7.9 Wonen, welzijn, zorg: gezondheidscentrum Dock van Delft bijna gereed (Delft) De plint van het appartementencomplex Dock van Delft is al grotendeels gevuld met care- en wellnessvoorzieningen. Met de opening van het gezondheidscentrum in maart 2010 nadert de totale invulling van de begane grond (de plint) zijn einddoel. Dock van Delft is eind 2007 opgeleverd. Vanaf dat moment waren ook de bedrijfsruimten beschikbaar om te worden verhuurd. Er waren diverse gegadigden maar niet alle geïnteresseerden pasten in het concept van care en wellness waarvoor Vidomes bewust heeft gekozen. Zo dienden meerdere partijen zich aan om hier hun kantoor te vestigen, maar wij zijn altijd blijven vasthouden aan een bestemming met in hoofdzaak zorg. Dit alles heeft geleid tot meer leegstand dan was voorzien en gewenst. Met de komst van het gezondheidscentrum en het beweegpunt is er wel iets moois uit voortgekomen. Met de andere bedrijven erbij (psychotherapeut, mondhygiëniste, schoonheidsspecialiste), een ontmoetingscentrum en een aparte bewonersruimte is een breed concept aan voorzieningen ontstaan, die complementair zijn aan elkaar. De onderhandelingen rondom het gezondheidscentrum zijn zorgvuldig en vrij intensief geweest. Uiteindelijk was het resultaat het wachten waard: in maart 2010 wordt een modern, goed uitgerust gezondheidscentrum geopend waar veel Delftenaren voor goede zorg terecht kunnen. Ook het beweegpunt met een moderne oefenzaal, dat in oktober 2009 is geopend, is een aanwinst voor Delft. Voor het realiseren van al deze voorzieningen moesten de nodige hobbels worden genomen in de relatie met de Vereniging van Eigenaren. Helaas heeft dit soms geleid tot een juridische procedure waarbij voor Vidomes steeds het hogere doel, goede voorzieningen voor bewoners en de stad Delft, voorop stond. We hebben tot het maximaal haalbare rekening gehouden met de kritische kanttekeningen van de bewoners van Dock van Delft Wonen, welzijn, zorg: wijkcentrum Dillenburgh (Leidschendam-Voorburg) De Dillenburgh is een gecombineerd nieuwbouw- en renovatieproject van Vidomes, bedoeld voor senioren in de wijk De Prinsenhof. Het complex De Dillenburgh wordt naar verwachting een compleet wijkcentrum voor met name senioren. Dit is een gezamenlijk initiatief van de gemeente Leidschendam-Voorburg en Vidomes. De renovatie van De Dillenburgh was eind 2009 ongeveer halverwege. De meeste bewoners konden, na een verblijf van drie jaar elders, weer op hun vertrouwde stek aan de Dillenburgsingel terugkeren. De andere helft van het complex is rond de zomer van 2010 gereed. Met de bouw van de toren is inmiddels gestart. Hierin komen 57 levensloopbestendige vrije sectorwoningen. Verhuur hiervan vindt plaats in In 2009 is intensief contact geweest met de gemeente over de invulling van de plint (begane grond) in De Dillenburgh. De intentie is dat hier een wijkcentrum wordt gevestigd met voorzieningen, met name bedoeld voor senioren in de wijk. In 2010 wordt het definitieve besluit genomen. Steinmetz de Compaan huurt in De Dillenburgh Steinmetz de Compaan ondersteunt mensen met een beperking alsmede ouderen om hun leven in en met de samenleving vorm te geven volgens eigen wensen en toekomstbeelden. In dat kader huurt de zorgorganisatie 30 zelfstandige woningen en vier gezamenlijke huiskamers in De Dillenburgh. De woningen zijn volledig aangepast aan de behoeften van de cliënten

61 7.11 Wonen, welzijn, zorg: Fokuswoningen (Leidschendam- Voorburg) In Leidschendam-Voorburg bestaat al lange tijd het idee om zogenaamde Fokuswoningen te realiseren voor mensen met een handicap. Fokuswoningen zijn geschikt voor mensen met een ernstige lichamelijke handicap die zelfstandig wonen, met assistentie op afroep. Een dergelijke woonvorm is in Leidschendam-Voorburg nog niet beschikbaar. Door het schrappen van de bijdragen van de landelijke overheid is dit behoorlijk lastig geworden. Vidomes en de gemeente Leidschendam-Voorburg zetten zich desalniettemin samen met de stichting Fokus en de initiatiefnemers in voor de realisatie van een aantal Fokuswoningen. In de nieuwbouwplannen voor de Nieuwstraat/Weidestraat worden mogelijk zestien Fokuswoningen opgenomen Wonen, welzijn, zorg: steunpunt in De Paulinesymfonie (Rijswijk) In Rijswijk realiseert Vidomes een steunpunt in het nieuw te bouwen complex De Paulinesymfonie. De corporatie doet dit samen met zorgaanbieder Florence en met Steinmetz de Compaan. Laatstgenoemde geeft ondersteuning aan mensen met een beperking. Het gezamenlijke initiatief in de plint (begane grond) van De Paulinesymfonie moet leiden tot een steunpunt of wijkcentrum met een open karakter. Er worden buurtfuncties gevestigd die gericht zijn op zorg en welzijn aan senioren en aan de cliënten van Steinmetz de Compaan. Deze organisatie gebruikt het steunpunt dus vooral als voorziening bij de ondersteuning van mensen met een beperking die individueel in De Paulinesymfonie wonen. Florence gaat de dagzorg leveren voor ouderen met een zorgindicatie. Het steunpunt wordt verder benut voor tal van activiteiten gericht op de Muziekbuurt. Zo kunnen ook andere partijen gebruikmaken van het steunpunt. In 2009 is hard gewerkt aan de overeenkomsten die partijen nodig hebben om het steunpunt te realiseren Wonen, welzijn, zorg: Kulturhus in Stompwijk Het Kulturhus Stompwijk is een gezamenlijk project van de gemeente Leidschendam- Voorburg en Vidomes. Het Kulturhus wordt een multifunctioneel gebouw dat onderdak biedt aan een basisschool (met kinderopvang en peuterspeelzaal) en aan verschillende educatieve, sportieve en culturele activiteiten. Ook is er ruimte voor een fysiotherapeut, het consultatiebureau en steunpunten op het gebied van wonen, welzijn, zorg en voor het Centrum voor Jeugd en Gezin. Daarnaast vinden verenigingen en de bibliotheek er onderdak. Zo n 30 woningen maken onderdeel uit van dit plan. In 2010 wordt het plan nader uitgewerkt en op haalbaarheid getoetst

62 8. Werken aan dienstverlening 8.1 Eigen onderzoek onder huurders in 2009: dienstverlening is goed Vidomes onderzoekt jaarlijks de huurderstevredenheid over de belangrijkste processen via eigen enquêtes. Het gemiddelde rapportcijfer dat de huurder geeft, is een 7.6, Vidomes voldoet hiermee aan haar doelstelling van een 7,5. Gedurende het gehele jaar 2009 zijn vanuit de woonbedrijven enquêtes onder de huurders uitgezet. Op basis van de ingevulde formulieren is periodiek gerapporteerd. De doelstelling van minimaal een 7,5 voor onze dienstverlening is op bijna alle onderwerpen gehaald: Onderwerp Resultaat Betrekken van de woning 7,4 Reparatie uitvoeren 7,5 Planmatig onderhoud 7,8 Verlaten van de woning 7,5 Na de zomer van 2009 is een aantal verbeteracties in gang gezet. Deze hebben concrete resultaten opgeleverd: in het vierde kwartaal kwamen de cijfers bij het onderwerp reparatie uitvoeren uit op een 7,7 en bij verlaten van de woning op een 7,6. De huurders zijn in het algemeen tevreden over de dienstverlening. Wel geven ze de volgende aandachtspunten: Betrekken woning betere informatieverstrekking over woning en wijk meer duidelijkheid over overnamemogelijkheden van zelfaangebrachte voorzieningen door vorige huurder staat van onderhoud binnenzijde van woning Reparatie uitvoeren werkzaamheden van verschillende bedrijven beter op elkaar afstemmen bij verhindering afspraak klant beter informeren tijdstip van afspraak maken voor oplossen probleem/ reparatie verkorten van de tijdsduur tussen melden en afhandelen reparatie Verlaten woning sneller en beter informeren over proces vertrekkende huurder is het niet altijd eens met het terugbrengen in oorspronkelijke staat van de woning en het niet mogen achterlaten van zelf aangebrachte voorzieningen Planmatig onderhoud de huurders beter informeren over wijzigingen in de planning betere controle op het eindresultaat

63 8.2 Kwaliteitsmanagement: cijfers KWH-meting in 2009 Alle woonbedrijven beschikken over het KWH-Huurlabel. De doelstelling voor 2009 was het behoud van dit label, waarin we door de resultaten weer zijn geslaagd. De KWH-meting vond in het najaar plaats. De behaalde resultaten zijn over de gehele linie positief. We voldoen ruimschoots aan de gestelde norm van een 7,0. Als Vidomes totaal scoren we op 4 van de 5 gemeten labelonderdelen minimaal gelijk of hoger dan het landelijk gemiddelde. De resultaten Labelonderdelen Delft Rijswijk Zoetermeer Leidschendam- Voorburg totaal Vidomes landelijk gemiddelde Corporatie bezoeken 7,9 7,7 7,9 7,9 7,9 7,8 Woning zoeken 7,9 7,8 7,9 7,3 7,7 7,6 Woning betrekken 7,8 8,2 7,8 8,4 7,9 7,9 Huur betalen 7,9 7,5 7,9 7,8 7,8 8,0 Reparatie uitvoeren 7,5 7,7 7,9 7,6 7,8 7,8-63 -

64 9. Werken aan milieu 9.1 Milieu: milieubeleidsplan omvat 21 miljoen aan investeringen In 2009 is het Vidomes Milieubeleidsplan vastgesteld. Een programma vol ambities, waarbij Vidomes bereid is om fors te investeren: 21 miljoen euro in de komende tien jaar. Vidomes richt zich de komende jaren op de volgende thema s: Energie: wij kiezen primair voor het realiseren van een CO 2 -reductie van 20% in 10 jaar. Dit is de belangrijkste externe doelstelling, zoals verwoord in Aedes Antwoord aan de samenleving. Gezond binnenmilieu: in relatie tot de energie-ingrepen besteden wij zorg aan de kwaliteit van het binnenmilieu (geluid, lucht, thermisch comfort, schimmel). Duurzaam bouwen: Vidomes heeft in 2009 het FSC-hout convenant ondertekend. Interne milieuzorg: een beter milieu begint bij onszelf. In de eigen kantoren speelt het milieu een rol in het inkoopproces en bij de keuze voor uiteenlopende producten. De vier thema s lichten we hieronder toe: Thema energie Doel is om in de periode een CO 2 -reductie van 20% te realiseren. We zetten hiertoe bijvoorbeeld in op de vervanging van collectieve ketels door milieuvriendelijkere collectieve installaties (en niet meer door individuele ketels). Voorwaarde is dat deze individueel regelbaar zijn en dat afrekenen naar verbruik mogelijk is. Per project wordt beoordeeld wat de beste en de meest duurzame oplossing is. Per project worden ook de mogelijkheden voor warmtekoudeopslag of stadsverwarming onderzocht. Zo worden in Delft acht collectieve ketels vervangen door installaties die gebruikmaken van restwarmte. Dit project start in 2010 en is gereed in In nieuwbouwprojecten proberen wij direct aan te sluiten op een duurzame bron als warmtekoudeopslag of restwarmte. Dat onze nieuwbouwwoningen minimaal voldoen aan de gestelde eisen voor een energiezuinige woning volgens het Bouwbesluit, spreekt voor zich. In de bestaande bouw kunnen innovatieve projecten soms met subsidie worden gefinancierd. Een voorbeeld hiervan is het aanbrengen van zonnepanelen. Vidomes volgt deze ontwikkelingen op de voet. Zo dienden we in 2009 een aanvraag in voor de Delftse nieuwbouwwijk Harnaschpolder die in 2010 wordt opgeleverd. Dit subsidieverzoek is ingewilligd. Thema gezond binnenmilieu Een gezond binnenmilieu is belangrijk. Daarom nemen wij stap voor stap de nodige maatregelen in de bestaande bouw. Belangrijke doelstelling is om in alle woningen het enkele glas te vervangen door HR++ glas. Daarnaast moet 20% van alle woningen voorzien worden van ventilatie; dit maakt standaard onderdeel uit van de aanpak van onze complexen. Tot slot is het streven erop gericht om in de komende tien jaar alle open verbrandingstoestellen te vervangen door gesloten systemen. Thema duurzaam bouwen Vidomes heeft in 2009 het FSC-hout convenant ondertekend. Dit is een onafhankelijk, internationaal keurmerk dat staat voor hout dat gegarandeerd afkomstig is uit goed beheerde bossen. Conform dit convenant gebruiken we bij ieder project in het kader van nieuwbouw, renovatie en groot onderhoud FSC-hout. In het kader van duurzaam bouwen heeft Vidomes verder voor alle nieuwbouwplannen ambities opgesteld op basis van het instrument GPR-gebouw. Dit instrument geeft met één totaalcijfer de duurzaamheidsprestatie van een gebouw of van de gebouwde omgeving weer

65 Thema interne milieuzorg Ook intern besteden wij veel aandacht aan het milieu. Onze inspanningen op het gebied van duurzame ontwikkeling zullen de komende jaren alleen nog maar intensiveren. Doelstelling voor 2011 is dat de helft van alle producten voor de facilitaire organisatie duurzaam wordt ingekocht. De afgelopen jaren heeft Vidomes overigens al de nodige maatregelen getroffen. Denk bijvoorbeeld aan: gescheiden inzameling papier bewegingsmelders voor de verlichting in de centrale vestiging gebruik van chloorvrij en gebleekt FSC-papier voor drukwerk energie-/waterzuinige en afval-/kostenbesparende inrichting van toiletruimtes (70% minder water, CO 2 -reductie met 48%) 9.2 Milieu: energielabels Vidomes woningen Op 1 januari 2009 waren alle woningen van Vidomes gelabeld met een energielabel. Vidomes heeft sinds die datum voor alle woningen die verhuurd worden of verkocht zijn, een energielabel geleverd. Het gemiddelde label van Vidomes ligt op label D. In het milieubeleidsplan 2009 geven we aan hoe we de labels de komende tien jaar willen verbeteren Label % D % D A 1% 8% B 5% 33% C 23% 59% 19% 86% D 29% 26% E 24% 11% F 15% 41% 2% 14% G 2% 1% Verbetering energielabels in Vidomes-woningen tussen 2009 en 2019 De energielabels van onze complexen vormen de basis voor ons programma. De komende tien jaar pakt Vidomes dan ook een groot gedeelte van haar woningvoorraad aan. Zo wordt het aantal woningen met label A t/m D teruggebracht van 59% in 2009 naar 85% in De Vidomes-woningen die in 2009 als label E t/m G ( matig tot slecht ) hebben, worden teruggebracht van 41% in 2009 naar 14% in Wij controleren de afgegeven labels continu. In 2009 zijn twee van onze medewerkers opgeleid tot EPA-adviseur: zij beheren en bewaken het proces. In 2010 wil Vidomes de eigen organisatie laten certificeren om zelf labels af te mogen geven. Energiebesparende maatregelen in complexen tussen 2009 en 2019 Tussen 2009 en 2019 worden ongeveer 85 van de 180 Vidomes-complexen aangepakt. Voor het uitvoeren van energiebesparende maatregelen kiezen we zoveel mogelijk voor natuurlijke momenten. Dit zijn bijvoorbeeld planmatig onderhoud en mutatieonderhoud in geval van verhuizing

66 Mogelijk te nemen maatregelen zijn: het plaatsen van een HR-ketel het isoleren van spouwmuren het isoleren van leidingen kierdichting dakisolatie vloerisolatie steensmuurisolatie HR++ beglazing warmtepomp zonneboiler ventilatie met warmteterugwinning (WTW) zonnecellen Binnenmilieu Het binnenmilieu neemt bij Vidomes een belangrijke plaats in. Zo is in 2009 het beleid rond open verbrandingstoestellen aangepast. Het vervangen van geisers was al beleid bij renovatie. Voorheen was het beleid dat huurders zelf de keuze hadden om de geiser en moederhaard te vervangen. Beleid is nu om standaard in te zetten op vervanging..de kosten zijn afhankelijk van de huidige situatie en variëren per woning. Het streven is om alle open verbrandingstoestellen in onze complexen te vervangen door gesloten systemen. We doen dit de komende tien jaar bij verhuizing van zittende huurders (mutatie) en bij renovatieprojecten. Financiering gebeurt in beide gevallen via huuraanpassing. Belangrijke projecten en resultaten in 2009 Delft: Warmtenet Delft Rijswijk: Warmtekoudeopslag De Drie Torens Zoetermeer: LED-verlichting Leidschendam-Voorburg: Warmtekoudeopslag De Dillenburgh 9.3 Milieu: onderzoeksprogramma Woningkwaliteit Het onderzoeksprogramma Woningkwaliteit 2010 is op 1 januari 2009 van start gegaan. Vidomes neemt in diverse werkgroepen deel om zoveel mogelijk te leren van, en te delen met, het onderzoeksinstituut OTB en de andere deelnemende woningcorporaties. Binnen het onderzoeksprogramma staat energiebesparing centraal. Onderwerpen van de werkgroepen zijn: Sturing geven aan energiebesparing in vastgoedbeleid en technisch beheer Integrale milieu-impact van concepten voor renovatie en onderhoud Energiegebruik en binnenmilieukwaliteit Monitoring energiebesparingsbeleid 9.4 Milieu: duurzaamheid en milieu nieuwbouw Wij vinden het belangrijk om bij te dragen aan een duurzame leefomgeving. We doen dit bijvoorbeeld door het toepassen van duurzame energievoorzieningen. Een andere mogelijkheid die we toepassen, is het vinden van nieuwe bestemmingen voor bestaande gebouwen die hun functie hebben verloren. Wel kiezen we ervoor investeringen pas te doen als we ervan overtuigd zijn dat onze corporatie of de huurders deze op termijn terugverdienen. Duurzaamheid is dus geen marketingtool, maar een overtuiging van verbetering van de woningen of complexen

67 De diverse beslissingen zijn geborgd in het Vidomes Referentiebestek en het standaard Programma van Eisen. Deels gaat het hier om een aanscherping van materiaalkeuzes, maar ook slimme plaatsingen van ramen en installaties zijn hierin opgenomen. Warmtekoudeopslag in complexen Per project wordt er uiteraard ook nog gezocht naar andere duurzame oplossingen en soms vergaande beslissingen rondom energiezuinige voorzieningen. Zo werken we momenteel aan twee nieuwe projecten, waarbij warmtekoudeopslag wordt toegepast. Hierbij maken we voor warmte en koeling gebruik van de energieopslag in de grond onder het gebouw. Omdat dit niet alleen voor ons nieuw is, maar ook voor de toeleveranciers en feitelijke gebruikers, zijn we nog lerend op dit vlak. Dit doen we dan ook met volle inzet, zodat leerpunten uit een eerder project als Dock van Delft direct in De Dillenburgh in Leidschendam en De Drie Torens in Rijswijk worden toegepast. Het project Harnaschpolder in Delft (97 eengezinswoningen) is eveneens toegerust met energiezuinige installaties. Op het dak worden zonnecellen toegepast die de volledige energievraag, voor wat betreft electriciteit, op een energieschone manier opvangen. De warmte wordt op termijn via stadsverwarming gewonnen uit de restwarmte van de afvalwaterzuivering. Naast duurzame energievoorzieningen wordt er ook op het gebied van herbestemmen expertise opgebouwd. Dit is in 2009 gebeurd met het project Vinkensteynstraat in Den Haag. Het oude schoolgebouw uit begin 1900 is in 2009 na een korte ontwikkeltijd de realisatiefase ingegaan. Begin 2010 wordt het markante gebouw aan LIMOR opgeleverd. De 27 woonruimten, gemeenschappelijke ruimten en kantoorvoorzieningen worden gebruikt om daken thuislozen begeleid te laten wonen. Bij een dergelijk project kon niet alles vooraf bedacht en uitgetekend worden. Het vroeg dan ook de nodige creativiteit en scherpte bij de aannemer om het gebouw voor de nieuwe doeleinden geschikt te maken met behoud van de cultuurhistorische waarde. 9.5 Milieu: LED-verlichting in Zoetermeer Vidomes doet wat zij kan binnen haar beschikbare middelen om de CO 2 -uitstoot terug te brengen. Dit doen we onder andere door planmatige vervanging te combineren met milieubesparende maatregelen. LED-verlichting, de moderne variant van de gloeilamp, gebruikt weinig elektriciteit en de lampen gaan ook nog eens langer mee. In de complexen Albrandswaard en de Waterflats in Zoetermeer was de verlichting aan vervanging toe. In deze complexen zijn we dan ook gaan proefdraaien met deze nieuwe vorm van verlichting. Er is niet alleen gekeken naar de besparing en hoe lang de lampen mee gaan, ook zijn de bewoners gevraagd hun ervaringen met ons te delen. De reacties zijn over het algemeen positief. Wat opvalt is dat de lampen veel minder warmte afgeven. Met name in de gemeenschappelijke gangen waar het s zomers best warm wordt, ervaren de bewoners dit als positief. 9.6 Milieu: Vidomes aandeelhouder Warmtenet Delft Het mee oprichten van Warmtebedrijf Eneco Delft BV (effectief per maart 2010) is een concreet voorbeeld hoe we invulling geven aan een aantal doelstellingen uit ons milieubeleidsplan. Als aandeelhouder kunnen we direct invloed uitoefenen op voor klanten en milieu belangrijke aspecten. Daarnaast zorgen we door het aansluiten van woningen op het warmtenet ervoor dat de CO 2 -uitstoot voor deze woningen met 50% afneemt. Zo dragen we bij aan de realisatie van onze eigen én de gemeentelijke doelstellingen

68 Met de oprichting van het Warmtebedrijf wordt een aantal doelstellingen beoogd. Deze doelstellingen zijn verwerkt in de overeenkomsten en worden gemonitord. Op de doelstellingen kan door partijen worden gestuurd met zogenaamde prioriteitsaandelen. Realiseren van 50% CO 2 -besparing voor de op het stadsverwarmingnet aangesloten woningen en gebouwen met een rendabele exploitatie. In 2021 moet de reductie ton CO 2 per jaar bedragen. De CO 2 -besparing wordt gerealiseerd zonder verhoging van de woonlasten. Verdere verduurzaming van de warmtelevering en daarmee CO 2 -besparing door nieuwe technieken of brandstoffen is mogelijk. Verdere woonlastenverlaging en CO 2 -vermindering blijft mogelijk via renovatie of verdergaande isolatie van de woningen. 9.7 Milieu: duurzame verwarming en koeling in De Drie Torens (Rijswijk) In Rijswijk bouwt Vidomes het project De Drie Torens. Het centraal gelegen project wordt gebouwd met partner Schouten de Jong. Er worden zowel koop- als huurappartementen gerealiseerd. Het complex wordt voorzien van een milieuvriendelijke installatie die verwarming en koeling via warmtekoudeopslag mogelijk maakt. De installatie maakt gebruik van waterhoudende lagen in de bodem die zich uitstekend laten gebruiken om warmte en koude op te slaan. In de zomer kan het koele grondwater worden gebruikt om de woningen te koelen. Het opgewarmde water wordt opgeslagen in de bodem, totdat het in de winter weer nodig is om de woningen te verwarmen. Alle appartementen hebben dus een uniek en individueel systeem voor vloerverwarming én - koeling. Zo genieten bewoners niet alleen in de winter, maar ook in de zomer van een aangename en constante temperatuur in het gehele appartement. Hoewel in de installatie een warmtepomp is opgenomen die elektriciteit gebruikt, is er toch door gebruik van energie uit de bodem sprake van een forse energiebesparing. Zo wordt ook minder CO 2 uitgestoten en minder beroep gedaan op de eindige voorraad fossiele brandstoffen Een warmtekoudeopslaginstallatie is een stuk milieuvriendelijker dan een conventionele gasgestookte installatie

69 10. Vidomes als betrokken lokale en regionale partner 10.1 Lokaal maatwerk biedt meer mogelijkheden Corporaties hebben behoefte aan lokaal maatwerk waarmee zij in specifieke situaties voorrang kunnen verlenen aan groepen woningzoekenden. Aan mensen die binnen de eigen wijk of kern willen verhuizen, zoals veel inwoners van Stompwijk, maar bijvoorbeeld ook aan mantelzorgers die graag dicht bij de zorgbehoevende willen wonen. Dit maatwerk bevordert de doorstroming en geeft de nodige ondersteuning aan de sociale cohesie in wijken en buurten. Om senioren te verleiden door te stromen naar een voor ouderen geschikte woningen, krijgen 65-plussers die een corporatiewoning achterlaten, voorrang binnen de eigen gemeente. In 2009 heeft Vidomes 81 huishoudens van 65 jaar of ouder via deze regeling aan een nieuwe woning kunnen helpen. Lokaal maatwerk in Stompwijk Een goed voorbeeld van lokaal maatwerk is de kern Stompwijk. Inwoners uit deze kern krijgen bij de verhuur van woningen voorrang boven mensen van buiten de kern. Hiermee wordt voorkomen dan jongeren jarenlang bij hun ouders moeten blijven wonen of noodgedwongen vertrekken naar omliggende gemeenten. Het toewijzen van vrijkomende huurwoningen aan Stompwijkers draagt bij aan het in stand houden van de sociale cohesie. In 2009 heeft Vidomes acht woningen verhuurd in Stompwijk. Deze zijn allemaal verhuurd aan iemand die al in de kern woonde. Kangoeroewoningen in Leidschenveen Een ander voorbeeld van lokaal maatwerk is de verhuur van onze kangoeroewoningen in Leidschenveen. Met hulp van de stichting MEE hebben we geschikte kandidaten gevonden voor deze bijzondere woonvorm, waarbij zorgbehoevende en mantelzorger boven elkaar wonen. Vanaf 2010 krijgen corporaties meer ruimte om binnen het woonruimteverdeelsysteem specifieke problemen op het gebied van leefbaarheid en doorstroming aan te pakken. We mogen dan in 10% van de gevallen, in overleg met de gemeente, afwijken van de rangordecriteria uit de Huisvestingsverordening. Eind 2010 wordt geëvalueerd of dit instrument effectief is en of 10% voldoende ruimte biedt om de lokale vraagstukken op te lossen Betrokkenheid bij de samenleving: actief aan de slag met landelijke thema s De corporatiesector verkeert in zwaar weer. Het imago van de branche laat te wensen over en er wordt financieel gezien veel van corporaties gevraagd. Vidomes vindt het daarom extra belangrijk om actief deel te nemen aan verschillende landelijke netwerken. We willen de standpuntbepalingen vanuit onze visie beïnvloeden. Tal van Vidomes-medewerkers nemen deel aan bijeenkomsten, cursussen en discussies die koepelorganisatie Aedes organiseert. Het gaat daarbij meestal om actuele thema s zoals de nieuwe Huisvestingswet, het Europa-akkoord van Van der Laan (destijds minister van Wonen, Werken en Intergratie) en de beloningsstructuur in de sector. We vinden het belangrijk om onze stem in de branche te laten horen. Niet alleen om onze invloed uit te oefenen, maar ook om een belangrijk netwerk te creëren

70 Sinds 2009 is Vidomes één van de deelnemende partijen aan het landelijk experiment Huur op Maat. Wij hopen op die manier een landelijke discussie op gang te brengen over een redelijkere koppeling van het inkomen aan de hoogte van de huur. Ook nemen we deel aan een SEV-experiment voor de bepaling van het maatschappelijk rendement. Met onze deelname aan initiatieven als de Delftse Burenhulpcentrale en het Warmtenet Delft, evenals met de introductie van de interne Flexpool, wisten we in 2009 de landelijk aandacht te trekken. Ook was Vidomes één van de eerste corporaties die een convenant met de Belastingdienst sloot Betrokkenheid bij de samenleving: structurele interactie met onze omgeving Vidomes wil graag weten wat er leeft in de samenleving. Dit maakt het mogelijk om ons beleid daarop af te stemmen. Interactie met onze omgeving vindt plaats op verschillende niveaus en momenten. Met gemeenten, gemeentelijke organisaties en huurdersorganisaties voeren we structureel overleg. Maar ook met zorg- en welzijnsinstellingen en collega-corporaties hebben we goede contacten. Themabijeenkomsten, polls op de website, digitale klantenpanels en enquêtes onder huurders helpen ons een beeld te krijgen van wat er onder onze huurders leeft. Wat vinden zij eigenlijk van de kwaliteit van de diensten die wij leveren? En welk imago hebben we onder deze doelgroep? Vidomes gebruikt de overleggen en de signalen om haar dienstverlening te verbeteren of om strategische accenten te verleggen. In 2009 is de verkregen feedback ook gebruikt als input voor het nieuwe ondernemingsplan. Het overleg met onze stakeholders wordt in de periode vanaf 2010 verder gestructureerd en waar nodig geïntensiveerd. Dit sluit goed aan bij de strategische keuze om Vidomes door te ontwikkelen van een maatschappijgerichte naar een maatschappijgedreven corporatie. Meer nog dan in het verleden past hierbij dat wij voortdurend in dialoog zijn met onze belanghouders, behoeften inventariseren en de aanpak organiseren Nieuwe regionale prestatieafspraken In 2009 is er een principeakkoord bereikt tussen Stadsgewest Haaglanden en Sociale Verhuurders Haaglanden (SVH) over de Regionale Prestatieafspraken voor de periode 2010 tot Deze worden naar verwachting begin 2010 ondertekend. In 2009 is een intensief proces ingezet om tot nieuwe prestatieafspraken te komen. Dit is vanwege de vele betrokken partijen altijd weer een hele opgave: corporaties en gemeenten moeten op één lijn komen. Ditzelfde geldt voor de vertegenwoordigende organisaties SVH en het Stadsgewest. In 2009 zijn de conceptteksten voorgelegd aan huurdersvertegenwoordigingen en gemeenten. Ingeslagen koers voortzetten Regionaal wordt er vastgehouden aan de ingeslagen koers: afspraken over het passend huisvesten van de lagere inkomensgroepen in het woonmilieu van hun voorkeur. Minimaal 70% van de vrijkomende sociale huurwoningen is bestemd voor deze doelgroep. Daarnaast maken partijen zich blijvend sterk voor het bouwen van sociale huurwoningen. In de nieuwe afspraken is opnieuw gewaarborgd dat corporaties zorgen voor een goede slaagkans van de doelgroep. De positie van de lagere middeninkomens op de woningmarkt is ook verbeterd. Uitgangspunt vrije vestiging Vrije vestiging bij toewijzing van woningen blijft het uitgangspunt. Lokaal is daarop soms bijsturing nodig vanuit leefbaarheid of sociale samenhang. Daarom wordt in 2010 de lokale beleidsruimte geïntroduceerd, bedoeld om specifiek lokale problemen in de woonruimteverdeling op te lossen. De uitwerking van dit begrip en de invulling ervan vindt begin 2010 plaats

71 Nieuwbouw voor lage inkomens Per gemeente willen we 30% sociale nieuwbouw realiseren, bedoeld voor de lage inkomensgroepen. Daarnaast is er afgesproken dat een derde deel een huurprijs onder de aftoppingsgrens krijgt. Dit deel is bedoeld voor huurders die in aanmerking komen voor huurtoeslag. Vidomes Wat betekent dit voor Vidomes? We wijzen ruim 70% toe aan de lagere inkomens. Een afspraak waar we erg aan hechten en die we in de toekomst willen blijven nakomen. Daarnaast is Vidomes blij met de extra aandacht die wordt gevraagd voor de lagere middeninkomens. Qua aantallen in nieuwbouw lijken we op koers te liggen: de bouwplannen sluiten aan op ruimschoots 30% sociale huur. Maar het realiseren van een derde deel onder de aftoppingsgrens (huurtoeslaggrens) staat zwaar onder druk. Lokale prestatieafspraken Per gemeente kan er een verdieping plaatsvinden in lokale prestatieafspraken, zolang deze niet in strijd zijn met de regionale afspraken. De realisatie van toewijzing aan de doelgroep staat in bijlage E Prestatieafspraken in Leidschendam-Voorburg De corporaties WoonInvest en Vidomes hebben eind 2007 met de gemeente Leidschendam- Voorburg prestatieafspraken gemaakt. De afspraken bestrijken de periode Belangrijke punten uit de prestatieafspraken zijn: 30% van de nieuwbouw wordt gerealiseerd binnen de sociale huursector 20% van de nieuwbouw wordt gerealiseerd in het middensegment Vidomes en WoonInvest staan garant voor de consolidatie van het aantal bereikbare én het aantal sociale woningen (inclusief KoopGarant) Sloop is het laatste redmiddel Nieuwbouw is nodig voor de doorstroming binnen de wijken Er wordt terughoudend omgesprongen met de verkoop van eengezinswoningen met een huur onder de huurprijsgrens Woningbouwprogramma in 2009 In 2009 zijn de afspraken gezamenlijk verder uitgewerkt tot een Woningbouwprogramma. Hierin staat een streefbeeld voor de woningvoorraad in Leidschendam-Voorburg en de plannen ten aanzien van nieuwbouw, sloop, vervanging, renovatie en verkoop. Ook komt er een aantal aandachtspunten naar voren die moeten leiden tot concrete maatregelen. Dit zijn: afspraken over het aantal sociale woningen in de nieuwbouw afspraken over de kwaliteit van de verouderde woningvoorraad, met aandachtsgebieden in de wijken Voorburg-Noord, Leidschendam-Zuid en De Heuvel inzet op de huisvesting van jonge gezinnen in relatie tot de verwachte afname van het aanbod van goedkope eengezinswoningen afspraken over de omvang van de toegankelijkheid van bestaande woningen

72 10.6 Prestatieafspraken in Delft Voor de periode zijn nieuwe prestatieafspraken tussen de gemeente Delft en de lokale corporaties vastgelegd. Op 24 juni 2009 hebben de gemeente, Woonbron, Vidomes, Vestia en Duwo de afspraken ondertekend. In de prestatieafspraken is vastgelegd hoe de betrokken partijen de doelstellingen uit de Woonvisie omzetten in concrete prestaties voor de komende vier jaar. De afspraken dragen bij aan een goed woon- en leefklimaat voor alle inwoners van Delft, zoals jongeren, kenniswerkers, startende ondernemers, ouderen, kwetsbare groepen en gezinnen. Zo worden voor studentenwoningen gebouwd. En tot 2020 ontwikkelen de partijen woonvormen voor ouderen en kwetsbare groepen in de uitrol van de woonservicezones. Dit zijn de gebieden waar alle noodzakelijke voorzieningen op het gebied van wonen, zorg en welzijn dicht in de buurt zijn, zodat mensen zo lang mogelijk zelfstandig in hun eigen omgeving kunnen blijven wonen. Daarnaast staan tot en met 2012 ruim nieuw te bouwen sociale sectorwoningen gepland Prestatieafspraken in Zoetermeer In 2009 zijn door de gemeente Zoetermeer en de drie corporaties de prestatieafspraken geëvalueerd. Het overall beeld was positief. Toch willen de partijen in 2010 op een andere manier prestatieafspraken gaan maken. Gezamenlijk hebben ze hiervoor een extern bureau ingehuurd om nieuwe afspraken te gaan maken. Bij het maken van de nieuwe afspraken zal veel meer rekening worden gehouden met de gelijkwaardige positie van gemeente en corporaties. Onderdelen van de afspraken zullen onder meer betrekking hebben op het buurtmanagement en gezamenlijke beleidsvorming Nog géén prestatieafspraken in Rijswijk Voor het vijfde jaar op rij heeft Vidomes Rijswijk geopereerd zonder vooraf beschreven prestatieafspraken. Dat maakt intensief overleg en voortdurende afstemming met de gemeente en onze collega-corporatie standaard onderdeel van het reguliere proces. In de tweede helft van 2009 zijn wel de voorbereidingen getroffen om nieuwe prestatieafspraken te maken in het eerste kwartaal Betrokken partijen zijn: de gemeente, collega-corporatie Rijswijk Wonen en Vidomes. Naast allerlei reguliere overleggen tussen gemeente en Vidomes, over wonen, zorg, veiligheid, nieuwbouw, regelgeving en samenwerking, heeft in 2009 een overkoepelend Directeurenoverleg zijn functie bewezen. In dit overleg is de gemeente vertegenwoordigd door de gemeentesecretaris van Rijswijk. Hij is als hoogste ambtenaar verantwoordelijk voor de gemeentelijke organisatie. Ook zitten de directeuren van de corporaties in het Directeurenoverleg. De voorbereiding voor de inhoudelijke agenda van dit overleg wordt verzorgd door verschillende topambtenaren van de gemeente plus het middenkader van de corporaties. Het Directeurenoverleg regisseert als het ware de samenwerkingsprocessen en het verwachtingsmanagement tussen de partijen. Ook is het een voorportaal voor zaken waarbij corporaties betrokken zijn, en die naar B&W of gemeenteraad moeten

73 Vanuit het Directeurenoverleg is in 2009 ook de ontwikkeling van de nieuwe prestatieafspraken gemonitord. Hiervoor zijn wederkerige afspraken ontwikkeld op de volgende thema s: productieafspraken nieuwbouw aanpak bestaande voorraad inclusief maatschappelijk vastgoed en duurzaamheid doelgroepen en woonruimteverdeling wijkgericht werken (wijkvisies, versterken wijkeconomie) en leefbaarheid/participatie welzijn/zorg overlegstructuur, monitoring en evaluatie Er is een vaste structuur gevolgd. Eerst is een gezamenlijk kader bepaald, vervolgens zijn de afspraken op hoofdlijnen vastgelegd. Tenslotte zijn eind 2009 de doelen in detail naar concrete afspraken vertaald Prijsvraag New kids on the block bekroond met zilver Vidomes heeft in 2009 samen met architectenbureau DP6 zilver gewonnen in de ideeënwedstrijd Casa Nova, een wedstrijd van Stadsgewest Haaglanden. Gezien het aantal inzendingen (95) en de kwaliteit ervan is dat een goede prestatie. Het optimaal wonen van allerlei soorten gezinnen vormt de basis van de Vidomes-inzending New kids on the block. De prijsvraag Casa Nova had dit keer als thema aantrekkelijke woonvormen voor gezinnen op een binnenstedelijke locatie. In de stad is de ruimte om te bouwen veelal schaars en zijn aantrekkelijke woningen voor veel gezinnen niet haalbaar. Gevolg is dat veel gezinnen wegtrekken uit de stad. Het antwoord van Vidomes en DP6 met New kids on the block werd in het juryrapport geprezen om de robuuste buitenruimte, de mooie lichte woningen en de nieuwe route die naar het centrum van Delft ontstaat. In de inzending van Vidomes en DP6 stonden de woningbehoeftes van allerlei soorten gezinnen centraal: van kleine eenoudergezinnen, jonge gezinnen tot aan meergeneratiewoningen. De planmakers hebben een aantal uitgangspunten in het plan verwerkt. De speelplekken indoor en outdoor, gezamenlijke voorzieningen en schitterende buitenruimtes zorgen voor geheel nieuwe vormen van gezinswoningen in het centrum. In het ontwerp is vanzelfsprekend ook rekening gehouden met de duurzaamheid en betaalbaarheid. In 2010 overweegt Vidomes om vaker mee te doen aan dergelijke ontwerpwedstrijden. Niet zozeer om te winnen, maar juist ook om baanbrekende ideeën te verwerken in de te realiseren projecten Sponsoring: Vidomes Sinds enkele jaren sponsort Vidomes SOS Kinderdorpen en Mappa Mundo. Ook in 2009 heeft Vidomes een sponsorbijdrage gedaan: euro ging naar deze goede doelen. Vidomes zal in 2010 en verder een transformatie ondergaan van maatschappijgerichte naar maatschappijgedreven corporatie. Hierbij past dat sponsordoelen meer aandacht krijgen, zowel binnen als buiten de organisatie. In 2009 stonden medewerkers al een klein bedrag van hun salaris af aan het goede doel. Door gerichte acties willen we de betrokkenheid en solidariteit vergroten. Afgesproken is om in totaal maximaal euro beschikbaar te stellen voor Vidomesbrede sponsordoelen en euro voor lokale doelen

74 10.11 Sponsoring in Rijswijk In 2009 heeft Vidomes in Rijswijk onder andere het Cruyff Court, Herfstpop, Koninginnedag en een oud-en-nieuwfeest in Rijswijk gesponsord. In De Strijp en Muziekbuurt zijn door bewonersorganisaties Koninginnedagfeesten voor alle bewoners georganiseerd. Vidomes Rijswijk heeft hieraan een financiële bijdrage geleverd. Oud-en-nieuwfeest 2009 Het feest begon al op oudejaarsdag met diverse sport- en spelactiviteiten voor de jonge jeugd. Voor hun ouders waren er ook activiteiten, zodat jong en oud zich samen konden vermaken. Gedurende de nieuwjaarsnacht was er een feest voor de Rijswijkse jeugd, met tal van lokaal en regionaal bekende dj s. Vidomes was één van de sponsors. Herfstpop Ieder jaar op de derde zaterdag van september vindt er in Rijswijk een festival plaats voor jong en oud: Herfstpop. Ook in 2009 waren wij hier als sponsor bij betrokken. We sponsoren het evenement, omdat wij de leefbaarheid in de wijken en de verbinding met de jeugd zeer belangrijk vinden Sponsoring in Zoetermeer Vidomes Zoetermeer sponsort onder meer een opvangproject voor zwerfjongeren in Zoetermeer van de stichting ISHJ. De opvang vindt plaats aan het Olmenhout. Een ander project dat een sponsorbijdrage ontvangt is de jaarlijkse herdenking van de bevrijding. Tot slot ontvangt ook het Van Harte Resto in de wijk Buytenwegh een bijdrage van Vidomes Zoetermeer. Dit sociale restaurant heeft in 2009 haar deuren geopend Sponsoring in Leidschendam-Voorburg In Leidschendam-Voorburg is een bijdrage verleend aan de stadsbakens aan het Van Wassenaar Hoffmanplein. Verder wordt een reclamebord gesponsord bij een lokale voetbalvereniging. Daarnaast sponsoren we een huurder die droomt over een fietsreis over de wereld en inmiddels ruim kilometer heeft gefietst Sponsoring in Delft Woonbedrijf Delft heeft in haar sponsoring een bijdrage geleverd aan Bedrijf en Samenleving. Dit initiatief brengt maatschappelijke organisaties en bedrijven met elkaar in contact. In de breedste zin van het woord kunnen de bedrijven en organisaties iets voor elkaar betekenen. Zij organiseren onder andere jaarlijks de Beursvloer waar een soort ruil (van bijvoorbeeld mensuren, kennis en kunde, vergaderruimten etc.) kan plaatsvinden tussen bedrijven en maatschappelijk organisaties. Het is een zeer inspirerende en meer dan nuttige bijeenkomst. Partijen komen ook echt bij elkaar. Het woonbedrijf Delft heeft verder een bijdrage geleverd aan de Architectuurgids Delft

75 10.15 Profilering: Vidomes in het nieuws Vidomes kent een actief persbeleid. Kernwoorden daarbij zijn: kansen benutten en laten zien wat je doet. Lange tijd stelde Vidomes zich op als bescheiden corporatie. We deden wat we moesten doen en dat was goed genoeg. Regelmatig kregen we terug van onze stakeholders dat wij weinig aan de weg timmerden. Ze kenden ons als ondernemende, meedenkende partner, maar zagen dat niet terug in de berichtgeving. Wij realiseerden ons dat we hiermee anders om moesten gaan. Langzamerhand komt hier nu verandering in. Doelgroepgericht nieuws brengen In 2008 is voortvarend een communicatiebeleid ingevoerd, met als deelresultaat een visie op pers en PR. Nieuwsberichten, hoe klein ook, worden vanaf dat moment in heldere bewoording aangeboden. Wel doelgroepgericht: met een lokaal initiatief moet je bijvoorbeeld de landelijke dagbladen niet lastigvallen. De reacties zijn positief: beeldvorming en ervaring van onze lokale partners met Vidomes sluiten nu beter op elkaar aan. Lokale perscontacten In 2009 zijn contacten met (lokale) journalisten aangehaald en beter onderhouden. Zo is in dit jaar het initiatief genomen tot lunchbijeenkomsten met lokale journalisten in Delft: kennismaken, peilen waar de behoeften liggen, en toetsen of wij met onze berichten op de goede weg zijn. Dit initiatief is door de betrokken Delftse journalisten met enthousiasme ontvangen. In 2010 wordt het ook door de andere Vidomes-vestigingen opgepakt. In 2009 waren we veel in de pers met onze nieuwbouw- en renovatieprojecten. Een ander in het oog springend initiatief was het invoeren van het experiment Huur op Maat in de gemeente Leidschendam-Voorburg. Ook de inspanningen op het terrein van het leefbaar houden van wijken kwam veelvuldig in het nieuws. Ook heeft Vidomes in 2009 proactief stukken verkocht. Zo heeft Aedes Magazine, het vakblad van koepelorganisatie Aedes, uitgebreid aandacht besteed aan Vidomes Flex, de flexpool waar Vidomes succesvol mee is. Ook projecten en inzichten vanuit de sectoren Techniek en Projectontwikkeling zijn proactief wereldkundig gemaakt in bijvoorbeeld de vakbladen Renovatie en Cobouw Jaarverslag van Vidomes: doelgroep en positie Met haar jaarverslag legt Vidomes verantwoording af aan de samenleving. Wij zien onze maatschappelijke verantwoordelijkheid als corporatie en nemen deze serieus. We vinden het dan ook belangrijk om transparant te zijn in ons jaarverslag. Doelgroepen van het Vidomes-jaarverslag Als belangrijke doelgroep van het jaarverslag noemen we allereerst onze belanghebbenden: gemeenten, zorg- en welzijnsorganisaties, huurdersorganisaties, partijen waarmee wij dag in, dag uit samenwerken. Ook voor geïnteresseerde huurders is het jaarverslag beschikbaar, alsmede voor de eigen medewerkers en andere geïnteresseerden. Het jaarverslag gaat ook naar officiële instanties als het Ministerie van VROM. Digitaal jaarverslag Sinds 2008 brengt Vidomes haar jaarverslag digitaal uit. Wij denken hiermee nog gemakkelijker toegankelijk te zijn in onze verslaglegging. Een gebruiker hoeft immers niet een dik pak papier door, maar kan dankzij de gebruiksvriendelijke navigatie zoeken zoals hij denkt en naar behoefte. De benodigde informatie is binnen een paar klikken beschikbaar, passend bij het eigen interessegebied of werkveld. En omdat het digitaal is, is het jaarverslag ook nog eens een stuk milieuvriendelijker

76 10.17 Professioneel communiceren Goed en gedegen communiceren sorteert direct effect in de relatie met onze klanten en stakeholders. Wij werken eraan de communicatie voortdurend te verbeteren. Digitale communicatie met onze relaties wordt daarbij steeds belangrijker. Verschillende communicatievormen Communicatie met klanten en stakeholders kent vele uitingsvormen. Naast de brede inzet van het relatiemagazine Vidomes Magazine (dat vier keer per jaar verschijnt), de digitale nieuwsbrief en de brochures is er de één-op-één communicatie in de vorm van correspondentie en berichten. Ook wordt er steeds veel aandacht besteed aan het tijdig informeren en betrekken van klanten, bijvoorbeeld wanneer er plannen zijn voor hun woning Nieuwe website voor Vidomes Op 1 juli 2009 is de nieuwe Vidomes-website gelanceerd. De site valt op door de compleet nieuwe look, de vele informatie en allerlei nieuwe functionaliteiten. De nieuwe website bestaat uit drie websites, drie ingangen eigenlijk. Naast een ingang voor klanten (huurders) en een ingang voor stakeholders (samenwerkingpartners) kent ook een corporate gedeelte. We monitoren het gebruik van de nieuwe Vidomes-site nauwgezet. In 2009 bleek al snel dat de website goed wordt bezocht. De meest bekeken onderdelen zijn: huren in de vrije sector huren in de sociale sector nieuwbouw werken bij vidomes Wat is er verbeterd in vergelijking met de oude site? de mogelijkheid tot vergroten van het lettercorps; de koppeling met Google Maps op onze contactpagina's en op de pagina's met woningaanbod (koop en vrije sector); interactie met bezoekers via polls (hiervan wordt goed gebruikgemaakt) de mogelijkheid om informatie die op een webpagina staat, door te sturen; aanbod van koop- en vrije sector-huurwoningen en bedrijfspanden; deze informatie staat op handige overzichtspagina's met sorteermogelijkheden op bijvoorbeeld prijs, aantal kamers en plaats; er kunnen meer soorten nieuws worden geplaatst; er kan namelijk worden gefilterd op bijvoorbeeld gemeente of op onderwerp. Een website is nooit klaar. In 2010 wordt de site dan ook verder ontwikkeld. Zo starten wij met de uitbreiding van onze online dienstverlening. In het licht van de organisatieontwikkelingen zal ook de website een steeds belangrijker rol gaan spelen. Daar waar mogelijk zullen we processen automatiseren; denk bijvoorbeeld aan het online kunnen doen van reparatieverzoeken. Ook zal Vidomes investeren in het interactiever maken van de website. Zo kunnen bezoekers met hun vraag of opmerking bij ons terecht op een moment dat het hun het beste uitkomt. Met de grotere inzet van digitale kanalen is besloten de omvang van Vidomes Magazine terug te brengen. Actuele berichten zijn immers goed te vinden op de website; een medium waar we gemakkelijker up to date kunnen zijn. Vidomes Magazine krijgt nu meer ruimte voor achtergrondartikelen en teksten waarbij de actualiteit een minder grote rol speelt

77 10.19 Profilering en communicatie intern door het intranet Joost Het intranet van Vidomes heet Joost! en is eind 2007 geïntroduceerd. Vidomes vindt het belangrijk een goeddraaiend intranet te hebben. Prettig werken en je verbonden voelen met een organisatie wordt immers ondersteund door een goede interne communicatie. In 2009 is Joost! op verschillende vlakken doorontwikkeld. Zo is er een rubriek ingericht waar medewerkers alle informatie over de organisatieontwikkeling vinden. Ze kunnen hier bijvoorbeeld met elkaar van gedachten wisselen op een forum en alle nieuwsberichten over dit traject volgen. Ook kunnen zij hun mening geven via een poll of interne enquêtes die regelmatig gehouden worden. Vidomes hecht namelijk grote waarde aan de mening van medewerkers. Ook zijn in 2009 de voorbereidingen getroffen voor een blog van onze algemeen directeur. In 2010 gaat deze blog live. Carla van de Wiel blogt dan onder meer over de ervaringen die zij heeft opgedaan tijdens haar bezoeken aan huurders

78 11. Bestuur 11.1 Verklaring van bestuur Het bestuur van Vidomes verklaart dat in het verslagjaar alle middelen zijn besteed in het belang van de volkshuisvesting. Tevens verklaart het bestuur dat er gedurende 2009 geen risicovolle transacties zijn gedaan, zoals bedoeld in circulaire MG Verslag Raad van Commissarissen Inleiding In december 2008 heeft de remuneratie- en selectiecommissie van de raad van commissarissen (gevormd door de heer Korthout en mevrouw Lubbi), met ondersteuning van interim-bestuurder Koos Parie en van een extern bureau, de werving van een nieuwe bestuurder ingezet via een advertentie in landelijke dagbladen. De commissie heeft met verschillende kandidaten gesproken en uiteindelijk zijn twee kandidaten geselecteerd. Een delegatie van het directieteam en (separaat) een delegatie van de ondernemingsraad hebben met beide een kennismakingsgesprek gehad, waarna zij advies hebben uitgebracht aan de raad. De raad van commissarissen heeft vervolgens besloten mevrouw drs. C.H.G.M. (Carla) van de Wiel te benoemen als bestuurder in de functie van algemeen directeur. Zij is op 1 juni 2009 in functie getreden. Tot die datum is de heer Koos Parie aangebleven als interimbestuurder. De heer Parie heeft onder meer een bijdrage geleverd aan de basis voor de ontwikkeling van een vernieuwd toetsingskader voor investeringsbeslissingen (projectontwikkeling), dat een goed instrumentarium moet bieden voor de investeringscommissie en de vastgoedcommissie en waarin de rol van de raad en van zijn vastgoedcommissie duidelijk omschreven moet zijn. Daarnaast is onder zijn leiding een start gemaakt met een verkenning van de richting voor de strategische heroriëntatie. Carla van de Wiel heeft na haar aantreden, naast de going concern zaken, samen met het directieteam de strategische heroriëntatie op de rol van Vidomes als woningcorporatie in de maatschappij voortvarend opgepakt. Daarbij is gekozen voor de primaire oriëntatie Maatschappijgedreven en vanuit deze ambitie zijn een nieuwe missie, visie en kernwaarden geformuleerd. In vervolg daarop zijn middenmanagement en ook de medewerkers nauw betrokken bij de invulling daarvan. Op basis van hun input en die van de raad van commissarissen is inhoud gegeven aan visie en kernwaarden. De overgang naar een maatschappijgedreven organisatie, waarin Vidomes onder andere actief op zoek gaat naar de verwachtingen die onze stakeholders over onze maatschappelijke inzet hebben, vraagt een verandering, vooral in gedrag en houding van mensen. Om deze verandering naar een maatschappijgedreven organisatie te realiseren, is het bestaande dienstverleningsmodel geëvalueerd evenals de besturingsfilosofie en het organisatiemodel. Deze projecten zijn eind december/begin januari afgerond met besluitvorming. Het voorgenomen besluit over het nieuwe besturings- en organisatiemodel is, na goedkeuring door de raad van commissarissen, ter advisering voorgelegd aan de ondernemingsraad. Volgens de planning zijn in april 2010 het nieuwe organisatiemodel en de nieuwe topstructuur bekend. In september weet iedereen zijn of haar plaats in de nieuwe organisatie. Daarna wordt de implementatie van de nieuwe structuur opgepakt

79 1. Toezichtkader De raad van commissarissen onderschrijft het merendeel van de bepalingen over intern (en extern) toezicht van de Governance Code voor woningcorporaties. De raad hanteert het Vidomes Ondernemingsplan , waarin de volkshuisvestelijke doelen zijn geformuleerd, als toezichtkader. Het ondernemingsplan vormt daarmee niet alleen een belangrijk uitgangspunt maar ook de inhoudelijke leidraad bij het beoordelen van beleid en van voornemens en prestaties van Vidomes. Daarnaast toetst de raad het beleid van de algemeen directeur aan de wettelijke, statutaire en andere interne voorschriften en toetst hij de zorgvuldigheid van de besluitvorming. Financieel is de begroting leidend en voor de financiële continuïteit geldt een concrete (kwalitatieve) norm als toezichtkader. Het risicomanagement (integraal en specifiek bij projectontwikkeling) wordt nauwlettend gevolgd. De raad van commissarissen bekijkt op verschillende manieren of het ondernemingsplan wordt uitgevoerd zoals dat is bedoeld. Dat gebeurt in ieder geval bij de begroting. Over de belangrijkste te realiseren (volkshuisvestelijke) prestaties maakt de raad van commissarissen elk jaar afspraken met de algemeen directeur. Jaarlijks worden de doelen in de managementreview opnieuw getoetst aan de Regionale Woonvisie , het Verstedelijkingsakkoord en de nieuwe ontwikkelingen. In 2009 ging het daarbij met name om ontwikkelingen rond en als gevolg van de economische crisis. De uitkomsten van deze managementreview en de daaruit voortvloeiende consequenties voor het financieel meerjarenperspectief worden altijd met de raad gedeeld. 2. Informatievoorziening Door middel van periodieke rapportages informeert de algemeen directeur de raad van commissarissen over de voortgang. De bespreking van de prestatievoortgang is standaard onderdeel van het overleg tussen de raad van commissarissen en de bestuurder. Tijdens dat overleg worden ook nieuwe plannen en projecten besproken. De raad van commissarissen beoordeelt de kwaliteit van deze nieuwe plannen en projecten, zonder er onmiddellijk een inhoudelijk oordeel over te vellen: de inhoudelijke verantwoordelijkheid ligt immers bij de bestuurder. Naast de managementinformatie ontvangt de raad ook de notulen van het directeurenoverleg, de bestuursbesluiten en de vastgestelde verslagen van het overleg met de Ondernemingsraad en het overleg met bewoners op centraal niveau. Op gezette tijden wordt in de raad aandacht besteed aan specifieke thema s of bedrijfsonderdelen. In januari komen raad en directie op informele leest bij elkaar en jaarlijks bezoekt de raad samen met leden van het directieteam en bewonersvertegenwoordigers een of meer projecten. Ten slotte wordt de raad geïnformeerd via brancheperiodieken en ontvangt hij kopieën van relevante correspondentie met de externe toezichthouders, het Ministerie van VROM en het Centraal Fonds Volkshuisvesting, en van relevante rapportages. De leden van de raad zijn lid van de VTW. 3. De raad intern Eind 2008 heeft de raad een start gemaakt met de evaluatie van het eigen en elkaars functioneren. De leden hebben allemaal een score opgesteld op verschillende dimensies. In februari 2009 is het evaluatietraject afgesloten met een interne vergadering. De raad beoordeelde het eigen functioneren en de samenstelling van de raad als positief

80 Op basis van deze evaluatie was het voornemen om in 2009 aan de volgende onderwerpen extra aandacht te besteden: - het mandaat van de algemeen directeur met betrekking tot investeringsvoorstellen opnieuw vaststellen en de rol van het intern toezicht met name richten op projecten met een bepaald risicoprofiel en van een bepaalde omvang; - per kwartaal bespreken van de inbreng van stakeholders; - input vragen van directeuren en OR-leden voor het functionerings- en het beoordelingsgesprek met de algemeen directeur; - individuele evaluatie van het functioneren van de leden van de raad door middel van bilaterale gesprekken met de voorzitter. In het in mei vastgestelde bestuurs- en directiereglement is onder meer het mandaat van de algemeen directeur aangepast. Verder is de positie van de algemeen directeur en de overige deelnemers aan het directieoverleg verhelderd. Het reglement gaat nu uit van de werkelijke situatie dat er één beslissingsbevoegde bestuurder is. De relatie met stakeholders en de rapportage daarover aan de raad is onderdeel van het traject 3H, waar stakeholdersmanagement wordt ontwikkeld. De voorzitter van de raad sprak bilateraal met de leden van de raad. In deze gesprekken was onder meer de mogelijke herbenoeming aan de orde van drie commissarissen. In de interne vergadering in november heeft de heer Van der Zijden gemeld zich niet herbenoembaar te stellen. 4. Bijeenkomsten In 2009 heeft de raad zes keer vergaderd met de algemeen directeur. Daarnaast heeft de voorzitter van de raad op regelmatige basis bilateraal overleg gevoerd met de (interim) algemeen directeur over verschillende thema s. Enkele commissarissen spraken met organisatieonderdelen over zaken die hun specifieke aandachtsgebied betroffen. Een delegatie van de raad woonde twee overlegvergaderingen met de Ondernemingsraad bij, waar respectievelijk de jaarstukken en de stand van zaken in het traject 3H aan de orde waren. In de laatste bijeenkomst met de OR is, buiten aanwezigheid van de algemeen directeur, ook de gang van zaken binnen Vidomes besproken waarbij de OR input heeft gegeven voor het eerste functioneringsgesprek met de algemeen directeur. In december sprak de remuneratiecommissie met de leden van het directieteam over de gang van zaken binnen Vidomes en gaven laatstgenoemden input voor het functioneringsgesprek. Met de auditcommissie werd drie keer en met de vastgoedcommissie vier keer overleg gepleegd. Daarnaast werd de vastgoedcommissie vanwege tijdsdruk een keer per geraadpleegd over een voorgenomen investering. Tijdens het (jaarlijks) projectbezoek samen met directeuren en deelnemers aan het centrale bewonersoverleg stonden in het verslagjaar de twee aandachtswijken van Vidomes centraal: Prinsenhof in Leidschendam en Palenstein in Zoetermeer. Dit projectbezoek maakte de (veel) besproken projecten levend. In november kwamen raad en directieteam bij elkaar in een werkconferentie waar de voortgang van 3H centraal stond. De input van de raad voor missie, visie en kernwaarden van Vidomes is meegenomen in het vervolg van het traject. Daarnaast is in informele overleggen met de algemeen directeur over 3H van gedachten gewisseld. 5. Onderwerpen van gesprek In februari was er aandacht voor de economische crisis en daaruit volgende marktontwikkelingen, mede in relatie tot de bedrijfsbegroting Er werd gesproken over het doorontwikkelen van een toetsingskader voor investeringen en de managementletter 2008 van Deloitte was aan de orde. De managementletter was positief van toon. Het prestatieoordeel 2007 van het Ministerie van VROM bevatte geen bijzonderheden

81 De directeur financiën lichtte de benchmark van het Centraal Fonds Volkshuisvesting (CFV) toe. De benchmarkcijfers wijzen uit dat het kostenverschil in vergelijking met collegacorporaties is afgenomen ondanks het gematigde huurbeleid, en dat de prognoses zijn gerealiseerd. Ten slotte werd gesproken over het nieuw arrangement overheid-woningcorporaties van de commissie Meijerink en de reactie daarop van de VROM-Raad. In april was de accountant aanwezig bij de behandeling van de jaarrekening 2008 om zijn rapportage toe te lichten. Vooraf besprak de auditcommissie de stukken met de accountant. Het rapport van bevindingen van Deloitte was positief van toon. De raad keurde het vaststellingsbesluit van de jaarrekening Vidomes 2008 goed. Vermeldenswaard is dat Vidomes als één van vijf corporaties heeft deelgenomen aan een pilot Tax Control Framework van Deloitte. De organisatie beschikt nu over een overzicht Tax Control Framework. Tweede helft van het jaar is het convenant Horizontaal Toezicht met de Belastingdienst ondertekend. De raad verleende verder goedkeuring aan het vastgestelde standaardprogramma van eisen Vidomes, dat jaarlijks wordt geactualiseerd. Last but not least werd in deze vergadering het benoemingsbesluit van de nieuwe bestuurder genomen. In de vergadering van eind mei is een eerste voorstel voor een nieuw toetsingskader voor investeringsbeslissingen besproken. De verdere ontwikkeling daarvan wordt na de vaststelling van het nieuwe portfoliobeleid in 2010 opgepakt. De managementinformatie over het eerste kwartaal op een aantal specifieke aandachtspunten werd toegelicht. De raad keurde het bijgestelde bestuurs- en directiereglement goed, en stelde vast: het reglement van de remuneratiecommissie, het reglement van de auditcommissie en een aanvulling op het RvC-reglement. De reglementen van de raad zijn op de website gepubliceerd. De heren C.H.J. van der Luijt en C.G. Sleddering werden herbenoemd voor een tweede, respectievelijk derde en laatste zittingsperiode in de raad. De raad verleende goedkeuring aan de vaststelling van het jaarverslag De raad nam kennis van het jaarverslag van de Geschillencommissie Huursector. Vidomes is aangesloten bij deze onafhankelijke klachtencommissie. Huurders kunnen daar terecht met klachten waar zij met Vidomes niet uitkomen. In het jaarverslag van de commissie zijn de klachten en de uitkomst beschreven. Ten slotte verleende de raad goedkeuring aan het bestuursbesluit om een bieding te doen op een laagbouwcomplex van 136 woningen van Vesteda in Voorburg, tot een vooraf bepaald maximum. Eind juni is de raad geïnformeerd over de uitkomsten van de managementreview. De beleidsaspecten en de financiële aspecten (meerjarenperspectief) werden ter vergadering toegelicht door de betreffende directeuren. Er zijn overigens geen besluiten over genomen. Deze worden verschoven naar het najaar. Eerst zou in augustus een werkconferentie van het directieteam plaatsvinden over de strategische basis voor het ondernemingsplan : de strategische heroriëntatie. Deze werkconferentie markeert de start van het traject organisatieontwikkeling 3H. De raad nam kennis van het continuïteitsoordeel van het CFV: Vidomes is de A-status toegekend. In september was de managementinformatie over het eerste halfjaar geagendeerd. De raad oordeelde de rapportage helder van opzet en inhoud, met een toegankelijke toelichting. De raad werd bijgepraat over de stand van zaken in de organisatieontwikkeling 3H. Gezien de gezamenlijke verantwoordelijkheid van bestuur en raad van commissarissen voor visitatie nam Mevrouw Lubbi deel aan de selectie van een bureau voor de visitatie van

82 Vidomes. In september werd een shortlist opgesteld, in het najaar is besloten de opdracht te geven aan Pricewaterhouse Coopers. Gezien de gemeenteraadsverkiezingen begin maart 2010 zijn de gesprekken met de lokale (politieke) stakeholders alle begin 2010 gepland. Via een analyse van het verloop van dit lang lopende project werd de raad geïnformeerd over project Dillenburgh in Leidschendam. Deze ontwikkelopgave strekt zich uit over een behoorlijke periode, een periode waarin Vidomes voor een groot deel nog niet over voldoende deskundigheid deel in eigen huis beschikte. Telkenmale is afgewogen hoe het beste met zaken kon worden omgegaan, waarbij op adviezen van externen is afgegaan. De vastgoedcommissie gaf aan zich goed te kunnen vinden in het voornemen van de algemeen directeur om dit project samen met een ander complex project door een externe te laten toetsen met achterliggend de meer algemene vragen of Vidomes de goede dingen doet en of zij de dingen goed doet. De raad onderschreef het belang van een second opinion. In november werd tijdens een werkconferentie van de raad met het directieteam van gedachten gewisseld over (de voortgang van) het traject 3H. In groepen werd gediscussieerd over de inhoudelijke vertaling van de herschreven missie, de basis voor de nieuwe visie en de nieuwe kernwaarden. In andere subgroepen werd vervolgens gediscussieerd over de vier projecten van 3H. De input van de RvC is meegenomen in het verdere traject. In de vergadering van november is de managementinformatie derde kwartaal 2009 kort toegelicht. De daarin ook opgenomen afzonderlijke rapportage projectontwikkeling heeft opnieuw gewonnen aan overzichtelijkheid, kwaliteit en informatie. De raad nam kennis van de bevindingen van de auditcommissie en verleende goedkeuring aan het vaststellingsbesluit van de bedrijfsbegroting Door het jaar heen was er de nodige aandacht voor bewonersparticipatie. De raad werd op de hoogte gehouden van het verloop van de evaluatie daarvan en de op basis van de uitkomsten ondernomen stappen en geboekte resultaten. De raad ontvangt de verslagen van de overlegvergaderingen en een delegatie van de raad heeft een van de overlegvergaderingen op centraal niveau bijgewoond. De op voordracht van huurders benoemde commissarissen wonen elk jaar op uitnodiging van de plaatselijke huurdersorganisaties verschillende (thema)bijeenkomsten bij. Verder was er regelmatig aandacht voor de relatie met stakeholders. In januari 2010 vond terugkoppeling in de raad plaats van de bevindingen van PricewaterhouseCoopers in het onderzoek naar het verloop van een tweetal langere tijd lopende projecten en tevens naar het proces Projectontwikkeling zoals dat nu wordt gevolgd. De rapportage is helder. De conclusie is dat Vidomes Projectontwikkeling op de goede weg is, maar dat een aantal zaken verbetering behoeft. PwC keek naar de top 30-50, de grotere corporaties, en constateert dat Vidomes tot de bovenste 20% behoort. De aanbevelingen liggen met name op het vlak van integratie van de sturing: de reeds aanwezige ingrediënten moeten in combinatie met elkaar meer in evenwicht worden gebracht. Voor de evaluatie van de twee projecten Dillenburgh en Mariënparck geldt dat de rode draad was: het ontbreken van een duidelijk kader vooraf, waardoor de scope gedurende het project teveel verbreed kon worden terwijl Vidomes daarbij extra kosten voor haar rekening nam/moest nemen, te weinig ondersteuning van professionals, te grote afhankelijkheid van externe adviseurs en een overall onderschatting van de complexiteit. 6. Investerings- en desinvesteringsbesluiten In 2009 werden een aantal investeringsbeslissingen en enkele aan- en verkoopbesluiten ter goedkeuring aan de raad voorgelegd. De raad verlangt daarbij, net als de directie, goed inzicht in de gevolgen voor de volkshuisvesting, de financiële consequenties en de eventuele risico s. Na het bestuursbesluit worden majeure investeringsbeslissingen eerst besproken met

83 de vastgoedcommissie van de raad. Deze commissie bereidt de besluitvorming in de raad voor. De raad verleende, na zorgvuldige toetsing van de verstrekte informatie, goedkeuring aan alle voorgelegde (des-)investeringsbesluiten. 7. Auditcommissie De auditcommissie, gevormd door de heren Korthout en Van der Luijt, pleegde in 2009 drie keer overleg met de algemeen directeur, waarbij als regel de directeur financiën en de controller aanwezig zijn. In april was, in aanwezigheid van de accountant, de jaarrekening 2008 aan de orde. Aan de hand van de accountantsrapportage werd een aantal punten specifiek besproken, waaronder met name de belastingpositie. Deze is aan de jaarrekening toegevoegd. De accountant meldde een goedkeurende verklaring bij de jaarrekening te zullen geven. In dezelfde vergadering werd de commissie geïnformeerd over de stand van zaken in de pilot Tax Control Framework en over de inrichting van een uitwijklocatie waar werkplekken ingericht kunnen worden zodat de kernactiviteiten in geval van een calamiteit doorgang kunnen vinden. Ten slotte is het jaarplan Control 2009 besproken. In juni werden twee thema s besproken, risicomanagement en belastingen. De controller heeft de risico s bijeengebracht in een integraal risicomodel Vidomes, gebaseerd op een model van Deloitte. Deze lijst is met verschillende organisatieonderdelen uitvoerig doorgesproken. De risico s rond projectontwikkeling worden in beeld gebracht in het risicomodel van PwC. Dat wordt in 2009 verder ingevuld. In de tussentijd wordt actie ondernomen waar en wanneer dat nodig is. De projectontwikkelaars onderkennen de risico s als zij met externe ontwikkelaars aan tafel zitten. In de maandelijkse overleggen van de algemeen directeur en de controller met de directeuren wordt de verantwoording via het dashboard besproken. In die overleggen is altijd de accountability aan de orde. De commissie kon zich vinden in de manier waarop de risico s in beeld zijn gebracht. Wel moeten de aanbevelingen worden geconcretiseerd. Uiteindelijk moet in feite iedereen zich bewust zijn van de risico s. Op het onderdeel belastingen was Vidomes in het kader van de pilot Tax Control Framework in overleg met de Belastingdienst over een convenant. Op de daarin opgenomen aspecten moet Vidomes in elk geval in control zijn. Met de belastingdienst is specifiek gesproken over de aanpak en verwerking van vennootschapsbelasting en loonheffing plus arbeidsvoorwaarden. Bij de bespreking van de bedrijfsbegroting 2010 in november werd ingezoomd op de realisatie 2009 en verschillende posten voor De budgethouders is gevraagd om ten behoeve van besparing realistische targets te stellen. Het directieteam heeft hierover drie keer buiten aanwezigheid van de algemeen directeur vergaderd en is vervolgens met voorstellen voor besparing gekomen. Deze voorstellen zijn getoetst op reële haalbaarheid. Nieuw is dat de bestuurder met de budgethouders een managementcontract sluit over: de begroting, de taakstelling van het bedrijfsonderdeel, het jaarplan (inhoudelijke ambities) en het dashboard met normen. De begroting vormt het speelveld voor De auditcommissie toetste kritisch de intern gemaakte keuzes, die grotendeels binnen het gestelde kader van begrotingsuitgangspunten vallen. Uitgangspunten zijn, naast de uitkomsten van de managementreview, dat de kosten van Vogelaarheffing en vennootschapsbelasting gedekt moeten worden uit de normale bedrijfsuitoefening, dat het WSW structurele oplossingen verlangt en een structureel positieve cashflow (in elk geval binnen vijf jaar te bereiken) en dat onrendabele toppen dekking vinden uit (niet-structurele) opbrengsten van verkoop. De auditcommissie overtuigde zich ervan dat hier met deze begroting naar toe is gewerkt. Vidomes is zich terdege bewust van de risico s

84 Bij het onderwerp fiscaliteit werd de commissie bijgepraat over de besprekingen met de Belastingdienst inzake het convenant Horizontaal Toezicht. In dit kader was ook aandacht voor het kennisniveau van fiscaliteit in de organisatie. Naast de in de kennis aanwezige (en op peil gehouden) kennis, wordt met name bij gemengde projecten specialistische kennis ingehuurd. De commissie oordeelde de gekozen (veilige) aanpak passend. De auditcommissie heeft, conform het vereiste van good governance, in november besloten het functioneren van de accountant na het behandelen van de jaarcijfers 2009 in 2010/2011 tegen het licht te houden. 8. Vastgoedcommissie De vastgoedcommissie, bestaande uit de heren Oskam en Van der Zijden, bereidt de besluitvorming in de raad voor over investeringsbeslissingen in het kader van het toezicht. De beslisdocumenten worden volgens een format inhoudelijk opgesteld door projectontwikkeling in opdracht van het betreffende woonbedrijf. Zij worden voorzien van een advies van de investeringscommissie, bestaande uit de directeuren financiën en beleid. Daarbij wordt inzicht gegeven in de volkshuisvestelijke en financiële aspecten en consequenties, en in de specifieke risico s. Februari. Een renovatieplan met een PGS-constructie (Prestatie Gericht Samenwerken) in Leidschendam werd met de commissie besproken. Doel van een dergelijke constructie is kostenreductie, met name omdat ook de nazorg goed werkt. De commissie oordeelde dit project een goed initiatief. De commissie werd geïnformeerd over de geactualiseerde parameters. De commissie kon zich hierin vinden. Een gevolg van de economische crisis is dat commerciële ontwikkelaars een aantal projecten trachten af te stoten. Vidomes werd in twee gevallen benaderd voor overname. De voorgenomen biedingen zijn uitvoerig met de commissie besproken. In beide gevallen ging het om een goede stedelijke locatie. De commissie heeft in dit kader aangedrongen op het inzichtelijk maken van slecht weer scenario s. Zij heeft zich ervan vergewist dat Vidomes haar grote leveranciers screent en werkt met scherpe termijnregelingen. Aannemers moeten een bankgarantie afgeven. In beide gevallen adviseerde de commissie positief. De biedingen zijn gehonoreerd. April Allereerst was het investeringsbesluit Palenstein (Zoetermeer) fase 1 aan de orde. Het gaat in dit gebied om een al jaren lopende grote herstructureringsopgave, die in samenwerking met collega corporaties en de gemeente wordt ingezet en gerealiseerd. De risico s voor Vidomes zijn in beeld gebracht en zoveel mogelijk gekwantificeerd. De commissie adviseerde positief. Verder werd het geactualiseerde standaardprogramma van eisen doorgesproken. De vastgoedcommissie is van mening dat het standaardprogramma van eisen een goed richtinggevend kader biedt voor nieuwbouw en adviseert positief. Mei In mei is de commissie (in verband met de tijdsdruk) per benaderd in verband met het voornemen voor twee investeringsbesluiten: Nieuw Mariënparck en Leidschendam- Zuid/Nieuwstraat De commissie stond hier positief tegenover. September In project Citerstraat (Rijswijk) werd goedkeuring van de raad gevraagd in een vroeg stadium van het project, namelijk nog voordat het plan geheel is uitgewerkt. Vidomes wilde met aannemers in gesprek gaan zonder daarbij het risico te lopen dat de raad in een later stadium aangeeft inhoudelijk niet akkoord te gaan. De commissie adviseerde positief met de aantekening dat wel het nodige voorbehoud (zoals een voorverkoopeis) moet worden gemaakt

85 In dezelfde vergadering werd gerapporteerd over het renovatieproject Dillenburgsingel (Leidschendam). Vidomes heeft het proces is aan een kritische beschouwing onderworpen, afgezet tegen de context van de afgelopen jaren: een periode waarin Vidomes intern niet de beschikking had over voldoende deskundigheid om het totale project te overzien. Er lag een goede analyse. Besloten is een second opinion over dit project aan te vragen, waarbij de vastgoedcommissie input heeft gegeven voor de vraagstelling/opdracht. Ten slotte werd de commissie geïnformeerd over een programmawijziging in project Paulinesymfonie (Rijswijk). November Aan de orde was het projectbesluit Huize Bijdorp in Voorschoten. Het betrof de start van de definitiefase, het aangaan van verplichtingen met de gemeente Voorschoten en aanpassing van de bestaande verplichtingen jegens de grondeigenaar. Met inachtneming van een aantal voorwaarden adviseerde de commissie positief. 9. Verbindingen Vidomes participeert voor 15% in de toegelaten instelling Stichting Woonformatie Ypenburg (SWY). Algemeen directeur de heer L.T. van Bloois is in september opgevolgd door de heer C.P.A. Bekking (directeur financiën) als bestuurder van SWY. De voorzitter van de raad, de heer C.T.L. Korthout, is lid van de raad van commissarissen van SWY. Vidomes participeert voor twee zevende deel in de Stichting Woonwagenzaken Zoetermeer. Deze stichting heeft ten doel het verhuren, beheren en exploiteren van woonwagens en standplaatsen conform de beginselen van verhuur en beheer van de sociale verhuureenheden van partijen. De heer H.C. Michels (directeur van Vidomes Zoetermeer) is bestuurder van deze stichting. In complexen waar niet meer dan 49% van de woningen verkocht is, neemt Vidomes deel in het bestuur van de Vereniging van Eigenaren. Nadere (financiële) informatie over deze verbindingen is opgenomen in de bijlagen van het jaarverslag. 10. Honorering en beoordeling algemeen directeur Sinds 1 juni 2009 is mevrouw drs. C.H.M.G. van de Wiel algemeen directeur. Mevrouw Van de Wiel is geboren in Zij heeft een arbeidsovereenkomst en een benoeming tot bestuurder voor onbepaalde tijd. In de arbeidsovereenkomst zijn geen specifieke afspraken opgenomen omtrent afvloeiingsregelingen behoudens een regeling bij opzegging van de arbeidsovereenkomst door de raad ingeval van bijvoorbeeld ontbinding van de corporatie, fusie, overname, reorganisatie of fundamentele wijziging van het te voeren beleid. Mevrouw Van de Wiel bekleedde in 2009 de volgende nevenfunctie: tot 1 juni 2009 lid raad van toezicht corporatie Zayaz in s Hertogenbosch De salariëring is van de bestuurder is gebaseerd op de eerdergenoemde Izeboud salarisregeling. Het totaal vast inkomen (hierna: TVI ) inclusief vakantietoeslag van 8% bedraagt per 1 juni ,- bruto op jaarbasis. Ingevolge de arbeidsovereenkomst zijn CAO-verhogingen met ingang van 1 januari 2010 van toepassing. De algemeen directeur beschikt over een secundair arbeidsvoorwaardenpakket dat in lijn is met de CAO voor Woningcorporaties. Het vaste salaris bedroeg van juni tot en met december ,02 exclusief 8% vakantietoeslag. De remuneratiecommissie heeft een eerste functioneringsgesprek gevoerd met mevrouw Van de Wiel, waarin een overall evaluatie plaatsvond van de eerste zes maanden. Bij de terugkoppeling maakte de commissie gebruik van de input vanuit de raad, het directieteam en de ondernemingsraad. Overall conclusie is dat de nieuwe algemeen directeur een goede start heeft gemaakt. In januari 2010 zijn resultaatafspraken voor 2010 gemaakt en vastgelegd

86 11. Budget van de raad Het budget van de raad bedroeg voor ,-. Dit bedrag is opgebouwd uit de volgende elementen: vergoedingenworkshops, excursies, conferenties, lidmaatschap brancheorganisatie VTW en werving en selectie. Voor werving en selectie was ,- begroot, in verband met het rooster van aftreden van de raad en voor het aantrekken van een nieuwe bestuurder. Mede dankzij de toegepaste wijze van adverteren bleef deze kostenpost beperkt. 12. Samenstelling en honorering van de raad Leden van de raad van commissarissen treden volgens de statuten uiterlijk drie jaar na hun benoeming af volgens het vastgestelde rooster van aftreden. Afgetreden leden zijn herbenoembaar, waarbij geldt dat de zittingsduur statutair is beperkt tot drie periodes van drie jaar. In 2003 is een eigentijds profiel voor leden van de raad vastgesteld. Dit profiel wordt na actualisering en na toekenning van het gewenste specifieke aandachtsgebied ingezet bij de werving van nieuwe commissarissen, bij voordrachten en bij herbenoemingen. De raad voldoet aan de onafhankelijkheidscriteria van de Governance Code. In 2009 zijn drie leden van de raad volgens rooster afgetreden, twee van hen zijn herbenoemd, een van hen is teruggetreden. De honorering- en vergoedingenregeling voor de leden van de raad van commissarissen is, op basis van de VTW-regeling, per 1 januari 2008 als volgt vastgesteld: basishonorering : 8.500,- per jaar extra vergoedingen : 1.250,- per jaar voor voorzitter en vice-voorzitter : 1.250,- per jaar voor leden commissies (audit, vastgoed- en remuneratiecommissie) De kosten van (openbaar) vervoer kunnen tegen de werkelijke kosten en/of gemaakte kilometers worden gedeclareerd, conform de netto kilometervergoeding voor medewerkers van Vidomes die elk jaar in januari en juli wordt geïndexeerd. Naast de kosten van gemaakte kilometers kunnen de kosten van opleidingen en bezoek aan symposia eventueel worden gedeclareerd na overleg met de voorzitter. Deze regeling is ingegaan per 1 januari 2008 en wordt eind 2010 geëvalueerd. In de tussentijd wordt buiten de kilometervergoeding niet geïndexeerd. De raad ultimo 2009 Statutair is de zittingsperiode van leden van de raad van commissarissen beperkt tot drie periodes van drie jaar. De specifieke aandachtsgebieden in het profiel zijn aangegeven. *) wil zeggen: voor nog één periode herbenoembaar geboortejaar aangetreden aftredend C.G. Sleddering, 2 e termijn profiel: PR en marketing/communicatie manager Communicatie van het CBR te Rijswijk vice-voorzitter Stichting Trias Rijswijk drs. C.T.L. Korthout, voorzitter, 2 e termijn *) profiel: betrokken bedrijfseconoom lid raad van bestuur en CFO Robeco Groep N.V., Rotterdam lid raad van commissarissen Stichting Woonformatie Ypenburg lid raad van toezicht Sint Franciscus Gasthuis voorzitter auditcommissie en remuneratie-/selectiecommissie C.H.J. van der Luijt RA profiel: betrokken bedrijfseconoom lid raad van bestuur en CFO Inter Access Groep B.V., Hilversum lid raad van commissarissen Delta N.V., Middelburg

87 lid auditcommissie ir A.J.M. van der Zijden profiel: vastgoedprofessional zelfstandig adviseur afgetreden in het verslagjaar voorzitter vastgoedcommissie op voordracht van de huurders: E.H. Oskam, 3 e termijn profiel: relevant netwerk in publieke sector regio Haaglanden tot 1 oktober 2009 voorzitter Dienst Landelijk Gebied tot 1 oktober voorzitter Landinrichtingscommissie Leidschendam en omstreken bestuurslid Jong Perspectief (Zoetermeer e.o.) lid vastgoedcommissie mw. M.P. van Veen profiel: sociaal/maatschappelijk, wonen en zorg directeur regionale Stichting VluchtelingenWerk Amstel tot Zaan lid Amsterdamse Raad voor de Stadsontwikkeling lid Commissie Budget 40+ wijken op voordracht van de Ondernemingsraad: mw. M.W. Lubbi, vice-voorzitter, 2 e termijn *) profiel: P&O zelfstandig adviseur tot 1 juli 2009 lid raad van commissarissen De Alliantie, Huizen lid raad van commissarissen Evides, Rotterdam lid bestuur VTW lid remuneratie-/selectiecommissie 11.3 Governance Vidomes past de Governance Code Woningcorporaties toe. In het jaarverslag van de raad van commissarissen is te lezen op welke wijze invulling wordt gegeven aan het toezicht en aan de code. In dit hoofdstuk geven we aan op welke punten wij van de code afwijken en waarom we dat doen. Governancestructuur Vidomes is een stichting met een eenhoofdig bestuur (de algemeen directeur) en een raad van commissarissen, bestaande uit ten minste vijf en ten hoogste zeven leden. De raad bestaat nu uit zeven leden. Twee leden zijn benoemd op voordracht van de bewonersvertegenwoordigingen, één lid is benoemd op voordracht van de Ondernemingsraad. De leden van de raad worden benoemd voor een periode van drie jaar, de zittingsduur is beperkt tot drie periodes die niet aansluitend hoeven te zijn. De raad heeft een kwaliteitsprofiel opgesteld voor zijn leden, dat regelmatig wordt geactualiseerd. De raad is pluriform samengesteld en er is in elk geval voldoende deskundigheid aanwezig op bestuurlijk, financieel, volkshuisvestelijk en maatschappelijk terrein, alsmede op het gebied van vastgoed. De raad voldoet aan de onafhankelijkheidscriteria van de Governance Code. De werkwijze van de raad is geregeld in een reglement, dat te vinden is op de website, de samenstelling en rooster van aftreden van de raad en de honorering- en vergoedingenregeling is jaarlijks opgenomen in het jaarverslag van de raad

88 De statuten bepalen dat een aantal (categorieën) besluiten van de algemeen directeur zijn onderworpen aan de goedkeuring van de raad van commissarissen. Hierbij voldoet Vidomes aan de betreffende bepalingen van de Governance Code. De hoofdlijnen van de governancestructuur zijn mede aan de hand van de principes van de code in het jaarverslag van de raad van commissarissen uiteengezet. De actuele governancestructuur is te vinden op de website. Benoeming bestuurder De algemeen directeur/bestuurder heeft een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd. De code bepaalt in artikel II.2.1 dat benoeming geschiedt voor een periode van maximaal vier jaar. De strekking van deze bepaling is dat de interne toezichthouder ten minste eenmaal in de vier jaar beoordeelt of de bestuurder ook voor de komende bestuursperiode de juiste persoon is om de corporatie te besturen. Naast de jaarlijkse beoordelingen van de bestuurder spelen daarbij ook de toekomstige positie van de corporatie en het daarvoor wenselijke beleid een rol. Vidomes heeft haar bedrijfsvoering ingericht volgens het INK-model. Het beheersingsysteem met bijbehorende instrumenten biedt voldoende mogelijkheden voor goed toezicht op de kwaliteit van bestuur en organisatie. Via het ondernemingsplan, de daarop geënte jaarplannen en de jaarlijkse managementreviews is het toekomstige beleid met vaste regelmaat aan de orde. De ontwikkelingen en de match tussen toekomstige positie en bestuur maken daar logischerwijs deel van uit. Vidomes ziet vooralsnog geen verbetering in de toepassing van deze bepaling uit de code en past deze niet toe. Onafhankelijkheid leden van de raad De raad voldoet aan de bepaling in III.2.2 dat de meerderheid van zijn leden in formele zin onafhankelijk is in het licht van criteria van de code. Voorzitter raad, auditcommissie en selectie- en renumeratiecommissie De Governance Code bepaalt in III.4.2 en III.5.6 en III.5.11 dat de voorzitter van de raad geen voormalig bestuurder is van de woningcorporatie. Dezelfde restrictie geldt voor de voorzitter van de selectie- en remuneratiecommissie en voor de voorzitter van de auditcommissie. Vidomes wijkt op dit punt af van de code. De huidige voorzitter van de raad van commissarissen, de auditcommissie en de selectie- en remuneratiecommissie is in de periode 1992 tot 1998 voorzitter geweest van het bestuur van een van Vidomes rechtsvoorgangers, Patrimoniums Woningbouw in Delft. Sinds de fusie in 2000 tot Vidomes en de daaropvolgende twee fusies is hard gewerkt aan de professionalisering van de organisatie. De bedrijfsvoering is ingericht naar het INK-model en er zijn diverse instrumenten voor interne beheersing en toezicht ontwikkeld. Er is sprake van een tussenliggende periode van 6 jaar, in welke periode de heer Korthout een aantal jaren in het buitenland werkzaam is geweest, en de organisatie als gevolg van de fusies forse veranderingen heeft ondergaan. De opstelling van de voorzitter is geheel onafhankelijk. De raad is van mening dat zijn werkervaring en deskundigheid op financieel en bedrijfseconomisch terrein hem geschikt maken voor de positie van voorzitter van de raad. Dat geldt evenzeer voor de positie van voorzitter van de auditcommissie en de selectie- en remuneratiecommissie. Auditcommissie De Governance Code bepaalt in artikel III.5.5 dat de auditcommissie het eerste aanspreekpunt moet zijn van de externe accountant als deze onregelmatigheden constateert. Algemeen directeur en raad zijn van mening dat in geval van onregelmatigheden de algemeen directeur/bestuurder als eerste aanspreekpunt dient. Als de mogelijkheid bestaat dat de algemeen directeur directe betrokkenheid heeft bij de geconstateerde onregelmatigheid of in het geval de algemeen directeur naar de mening van de accountant

89 niet adequaat reageert, dient de externe accountant zich onverwijld rechtstreeks te wenden tot de voorzitter van de auditcommissie. Wij passen de bepaling op deze wijze toe. Communicatie en dialoog met stakeholders Op basis van het ondernemingsplan van Vidomes wordt jaarlijks een concernjaarplan opgesteld. De vier woonbedrijven en de sectoren en stafafdelingen maken een daarop gebaseerd jaarplan. De woonbedrijven bespreken hun jaarplan met de lokale stakeholders. Tot onze stakeholders hebben we in samenspraak met de raad benoemd: bewoners, relevante overheden/overheidsinstanties, relevante maatschappelijke organisaties en relevante collega-corporaties. In 2009 is, na de vaststelling dat we een maatschappijgedreven organisatie willen zijn en daarop gericht een andere strategie gaan inzetten, een start gemaakt met de ontwikkeling van stakeholdersbeleid en bijpassend stakeholdersmanagement. Hierin worden de verschillende stakeholders gedefinieerd. Een aantal van onze stakeholders is tevoren met specifieke vragen benaderd. Hun input wordt meegenomen in het nieuwe beleid. Dit beleid wordt in 2010 verder uitontwikkeld. Via de digitale uitgave hebben wij onze stakeholders ook in 2009 op de hoogte gehouden van alle zaken die voor hen van belang zijn of kunnen zijn. Overigens zullen we niet voldoen aan de bepaling van V.2.2 dat we onze stakeholders in een overleg in de gelegenheid moeten stellen advies uit te brengen over de vastgestelde jaarrekening en het jaarverslag. Wij menen dat er andere momenten zijn voor een dialoog over jaarrekening en jaarverslag. Onze voorkeur gaat uit naar een permanente en breder georiënteerde, meer open dialoog, die niet gevoerd moet worden aan de hand van jaarrekening dan wel jaarverslag. In de dialoog gaat het juist ook om het maken van de nodige maatschappelijke verbinding bij het opstellen en uitvoeren van strategie en beleid. Jaarrekening, jaarverslag en begroting zijn jaarlijks terugkerende items in het centraal bewonersoverleg en in het overleg met de Ondernemingsraad. Ten slotte heeft de raad gekozen voor afvaardiging van een delegatie van de raad bij de dialoog met belanghebbenden, ook in het centraal en het lokaal bewonersoverleg. Dat is praktisch en doelmatig en voldoet uitstekend. De antennefunctie voor de raad is langs andere lijnen georganiseerd. Vidomes volgt hiermee niet de code, die in artikel V.2.3 bepaalt dat de raad voltallig aanwezig is bij het overleg met belanghebbenden Klachten en geschillen in 2009 Bij Vidomes zetten we ons in voor kwaliteit. Wat beter kan, verbeteren we; wat goed is, proberen we vast te houden. Toch kunnen we klachten niet altijd voorkomen. De ene keer verwacht een huurder meer of iets anders dan mogelijk is, een andere keer gaat er bij ons iets fout. Geschillencommissie Huursector Doorgaans komen we er met de huurder wel uit. Zo niet, dan kan deze zich wenden tot de onafhankelijke Geschillencommissie Huursector waarbij Vidomes is aangesloten. Was een klacht ons nog niet bekend of werken we nog aan de oplossing, dan krijgen we alsnog de gelegenheid om er onderling met de huurder uit te komen. Lukt dat niet, dan kunnen partijen hun standpunt toelichten tijdens een hoorzitting en brengt de commissie advies uit

90 11 nieuwe zaken in 2009 In 2009 werden 11 nieuwe zaken bij de Geschillencommissie gemeld. Eén klacht ging over servicekosten en werd niet-ontvankelijk verklaard (dat soort zaken hoort thuis bij de Huurcommissie). Zes klachten waren van technische aard, waarvan drie onderling zijn opgelost. De andere drie zaken zijn in een hoorzitting behandeld waarna de commissie in twee gevallen bindend advies heeft uitgebracht: een klacht is ongegrond verklaard, de andere deels gegrond en deels ongegrond. In het derde geval werd geadviseerd nader onderzoek te doen en dit loopt nog. Eén klacht betrof een verschil van mening over kosten (onderling opgelost) en twee klachten gingen over de manier van handelen van de corporatie. Ten slotte werd nog een klacht ingediend over een overlastkwestie die via een andere huurder al bij de commissie was gemeld. Zaken uit het verleden Twee zaken liepen in 2009 door, één vanuit 2006 en één vanuit In het eerste geval werd bindend advies uitgebracht (Vidomes moest nog een aantal acties uitvoeren) en vervolgens heeft de commissie het dossier gesloten. In het tweede geval werd de klacht na een hoorzitting ongegrond verklaard. Overigens diende een buurvrouw in 2009 eenzelfde klacht in, deze werd in dezelfde hoorzitting behandeld en eveneens ongegrond verklaard. Overzicht klachten en geschillen 2009 Categorie Aantal Onderling opgelost Hoorzitting Advies b.a.= bindend advies Opmerking Technisch van aard ) b.a.: klacht is ongegrond verklaard. 2) b.a.: klacht is deels gegrond en deels ongegrond verklaard. 3) Vidomes is geadviseerd nader onderzoek te doen. 3) loopt nog Overlast 2 1 voor beide zaken Handelen van de corporatie b.a.:de klachten zijn ongegrond verklaard ) b.a.: de klacht is deels gegrond en deels ongegrond verklaard. Twee klachten over dezelfde overlast zijn in één hoorzitting behandeld. 2) de klacht is weerlegd en klager is daar niet op teruggekomen. Verschil van mening over kosten

91 11.5 Start visitatie Vidomes heeft besloten om in het eerste kwartaal van 2010 visitatie te laten uitvoeren. Visitatie is een onderzoek naar de maatschappelijke prestaties van een corporatie. Alle voorbereidingen voor de visitatie zijn in 2009 afgerond. Eerste fase van de visitatie In de eerste fase is een bronnenonderzoek gehouden, waarvoor schriftelijke informatie zoals beleidsnotities is verzameld. Vervolgens vonden gesprekken met de belangrijkste stakeholders plaats. Naast externe belanghebbenden zijn ook mensen uit de eigen organisatie ondervraagd. In het tweede kwartaal van 2010 wordt het visitatierapport opgeleverd. Vidomes laat de visitatie door een externe commissie PricewaterhouseCoopers uitvoeren om zich lokaal te verantwoorden over haar prestaties. Maar ook om er intern van te leren. Met een visitatierapport geeft de commissie inzicht in de prestaties van Vidomes als maatschappelijk ondernemer. De commissie geeft eveneens aan of Vidomes aannemelijk heeft kunnen maken dat zij ook in de toekomst goede prestaties zal kunnen behalen

92 12. Organisatie en Personeel 12.1 Organisatieontwikkeling: Vidomes werkt aan een nieuwe organisatie 2009 was in een aantal opzichten een gewoon jaar: we hebben op tal van fronten ons werk gedaan. Tegelijkertijd was het ook het jaar waarin we de koers naar het nieuwe Vidomes inzetten. Medio 2009 werden in het kader van de ontwikkeling van de nieuwe organisatie vier werkgroepen geformeerd. De opdracht aan deze werkgroepen: het schrijven van een ondernemingsplan, het ontwikkelen van een dienstverleningsconcept en een nieuwe organisatiestructuur, en een concept voor stakeholdersmanagement. Medewerkers belangrijk De medewerkers zijn intensief bij dit traject betrokken. Het creëren van zoveel mogelijk draagvlak en begrip voor de in te zetten koers is hierbij een belangrijk uitgangspunt. Zo konden de Vidomes-collega s in verschillende bijeenkomsten actief meediscussiëren over de nieuwe missie en kernwaarden Een nieuwe missie en kernwaarden voor Vidomes In 2009 heeft Vidomes een nieuwe missie vastgesteld: Vidomes is een ondernemende corporatie in de rand van Haaglanden. Wij richten ons op mensen met onvoldoende kansen op de woningmarkt. Samen met onze klanten en belanghebbenden nemen wij onze verantwoordelijkheid voor een goed woon- en leefklimaat en handelen daarnaar. Nu en in de toekomst. Ook werden er vier kernwaarden vastgesteld. Kernwaarden waarin we geloven, en aan de hand waarvan we ons werk doen. Ze moeten in de genen van onze mensen zitten en onze huurders en stakeholders mogen ons erop aanspreken: Ondernemend Betrokken Daadkrachtig Samenspel 12.3 Organisatieontwikkeling bij Vidomes: we vragen onze belanghebbenden Halverwege 2009 is een start gemaakt met een organisatieontwikkelingstraject bij Vidomes. Eén van de belangrijke uitgangspunten: Vidomes wil een maatschappijgedreven corporatie zijn. In het licht hiervan hebben we onze belanghebbenden aan het begin van het traject naar hun mening gevraagd over een aantal strategische onderwerpen. Dat hebben we gedaan door middel van enquêtes (kwantitatief) en interviews (kwalitatief). Wie zijn er allemaal om hun mening gevraagd? Het gaat om huurdersorganisaties, gemeenten, zorginstellingen, belangengroeperingen als ouderenbonden, collega-corporaties en overige partijen zoals het SVH en het Stadsgewest. Vidomes vindt de interactie en dialoog met haar omgeving heel belangrijk. We willen deze de komende jaren verder intensiveren, zodat onze omgeving ons handelen veel directer beïnvloedt. De stakeholders worden medio 2010 geïnformeerd over de nieuwe strategische doelen en de wijze waarop wij die willen bereiken

93 In 2008 besloten we om het jaarverslag digitaal aan te bieden. Een eenvoudige zoekstructuur maakt het voor iedereen heel gemakkelijk om juist díe informatie te vinden die voor hen van belang is. Het jaarverslag is een verantwoordingsinstrument. Het geeft aan in hoeverre we de strategische doelen die we onszelf gesteld hebben of die de omgeving aan ons stelt gehaald hebben. In 2009 konden we de balans opmaken over de vigerende periode van het ondernemingsplan (2005 tot 2010). We konden constateren dat de meeste strategische doelen gerealiseerd zijn, maar ook dat de productie van woningen bijvoorbeeld vertraging opliep. Dit beeld geldt trouwens voor de hele bouwsector. Een aantal concernjaardoelen zoals portfoliobeleid, stakeholdermanagement en profilering hebben een plaats gekregen in het organisatieontwikkelingstraject. De corporatiesector wordt steeds sterker financieel geraakt. Denk alleen maar aan de Vogelaarheffing en de invoering van de vennootschapsbelasting. Maar ook de financiële crisis laat de corporaties niet onberoerd. Koopwoningen, waarop nieuwbouwprojecten van corporaties vaak drijven, blijken moeilijk te verkopen en de financiering is duurder geworden. De overheid staat in 2009 en ook in de jaren erna voor een enorme bezuinigingsoperatie, die naar verwachting voor een deel op de sector wordt afgewenteld. En dat baart Vidomes de meeste zorgen: de sector krijgt het financieel zwaarder. Dit geldt trouwens ook voor partijen als gemeenten en zorginstellingen, partijen waarmee we samenwerken. Het kan in onze ogen niet anders dan dat dit zijn weerslag krijgt op de vitaliteit van de wijken waarin wij als corporatie werkzaam zijn. En tóch vertrouwen wij erop samen met onze partners oplossingen te kunnen vinden die leiden naar duurzame, vitale wijken waarin mensen naar tevredenheid wonen Nieuwe bestuurder en organisatieontwikkeling In december 2008 heeft de remuneratiecommissie van de raad van commissarissen, met ondersteuning van de interim-bestuurder en van een extern bureau, de werving van een nieuwe bestuurder ingezet. Na een kennismakingsronde (separaat) met een delegatie van het directieteam en met een delegatie van de ondernemingsraad hebben deze geledingen advies uitgebracht. De raad van commissarissen heeft mevrouw drs. C.H.G.M. (Carla) van de Wiel vervolgens benoemd als bestuurder in de functie van algemeen directeur. Zij is op 1 juni 2009 in functie getreden. De beloning is vastgesteld in lijn met de Izeboud-regeling. Carla van de Wiel heeft naast de lopende concernzaken het traject organisatieontwikkeling, nu genoemd 3H (Hoofd, Hart, Handen), voortvarend opgepakt. Vier directeuren zijn benoemd tot kwartiermaker. Zij leidden met elk één werkgroep vier projecten: het opstellen van het ondernemingsplan , het ontwikkelen van het stakeholdersbeleid, het opstellen van de uitgangspunten voor het dienstverleningsconcept en tot slot het opstellen van de uitgangspunten van de besturingsfilosofie en het nieuwe organisatiemodel. In het traject zijn naast het middenmanagement ook alle medewerkers actief betrokken. P&O vervult een belangrijke rol in dit geheel. Volgens planning zijn in april 2010 het nieuwe organisatiemodel en de nieuwe topstructuur bekend. In september weet iedereen in de organisatie zijn of haar plaats in de nieuwe organisatie. Daarna wordt de implementatie van de nieuwe structuur opgepakt

94 12.5 Personeel: opbouw van het personeelsbestand in 2009 Werkgelegenheid bij Vidomes in 2009, opbouw personeelsbestand In 2009 is het aantal medewerkers van Vidomes gegroeid van 235 naar 243 medewerkers. Op 1 januari 2009 werkten 104 mannen en 131 vrouwen bij ons, op 31 december 107 mannen en 136 vrouwen. Van de 243 medewerkers werken 96 medewerkers parttime. De verdeling tussen parttime en fulltime is vrij constant gebleven: 39,5% parttime en 60,5% fulltime Man parttime fulltime Vrouw parttime fulltime Totaal parttime fulltime Personeel: ontwikkeling in het personeelsbestand in 2009 Leeftijdsopbouw Verdeling man vrouw Categorie Aantal

95 totaal 243 gemiddelde leeftijd 43,3 Categorie Aantal mannen Categorie Aantal vrouwen totaal 107 totaal 136 gemiddelde leeftijd 44 gemiddelde leeftijd 42,7 Het gemiddelde aantal dienstjaren is ten opzichte van 2008 bijna hetzelfde gebleven: van 7.5 in 2008 naar 7,4 dienstjaren in

96 Dienstjaren Categorie totaal aantal en langer 23 totaal 243 gemiddelde 7,4 Categorie Aantal mannen Categorie Aantal vrouwen en langer en langer 9 totaal 107 totaal 136 8,2 6,6-96 -

97 12.6 Personeel: ontwikkeling in het personeelsbestand in 2009 Arbeidsmarkt De arbeidsmarkt is in 2009 opnieuw ruimer geworden. We constateren dan ook dat vacatures gemiddeld korter openstonden en dat we vacatures, die voorheen lastig invulbaar bleken, goed en binnen een normale termijn konden vervullen. Werving- en selectiebeleid In november 2009 is het herschreven werving- en selectiebeleid aan de ondernemingsraad aangeboden. Naar verwachting wordt dit in 2010 bekrachtigd. Vidomes onderschrijft de gedachte dat de mens één van de belangrijkste bronnen voor het succes van de onderneming is. De betrokkenheid van onze medewerkers bij de verdere ontwikkeling van de organisatie is dan ook essentieel voor duurzaam succes. Dit beleid past in integraal personeelsbeleid. Het is het eerste onderdeel van de HRM-cyclus: een cyclus die is opgebouwd uit vijf componenten waarmee de prestaties van de medewerkers kunnen worden beïnvloed. Instroom, doorstroom en uitstroom In 2009 zijn 34 medewerkers in dienst getreden; 22 medewerkers hebben Vidomes verlaten. Het instroompercentage (13,9%) ligt 6,1% lager dan in 2008, terwijl de uitstroom (9%) met 2,9% is gedaald. We kunnen vaststellen dat we minder wisselingen hebben gehad in Er waren 31 vacatures in Dit is een forse daling ten opzichte van 2008 toen er 56 vacatures waren. Op 31 december waren nog 4 vacatures vacant. In 2009 zijn 10 medewerkers intern doorgestroomd naar een andere functie. Dit is een daling ten opzichte van Deels is dit te verklaren door het feit dat vorig jaar de flexpool werd ingericht. Hierdoor ontstond in 2008 een grote interne doorstroming die niet representatief is voor reguliere jaren. Reden uitstroom pensioen 3 ontslag 4 eigen verzoek 5 outplacement 1 tijdelijk dienstverband 6 ziekte 1 proeftijd

98 Parttime werken De belangstelling voor flexibel roosteren en telewerken is toegenomen. Eind 2009 maakte meer dan de helft van onze medewerkers gebruik van de mogelijkheid van telewerken. Verder blijkt uit het medewerkerstevredenheidsonderzoek 2009 dat de medewerkers tevreden zijn met het flexibel roosteren Medewerkerstevredenheidsonderzoek (MTO) In 2009 heeft Vidomes een medewerkerstevredenheidsonderzoek onder haar medewerkers laten uitvoeren. 76% van de medewerkers heeft hieraan deelgenomen. De resultaten van dit onderzoek zijn ook landelijk vergeleken. De overall conclusie was dat er een grote mate van tevredenheid is onder Vidomes-medewerkers. Grote tevredenheid onder medewerkers Medewerkers zijn meer dan bij eerdere metingen tevreden over het werk. Zij noemen dit zinvol en interessant en ze voelen zich thuis bij Vidomes. De flexibele werktijden worden positief beoordeeld en de werkdruk lijkt iets gezakt te zijn. De tevredenheid over de primaire en secundaire arbeidsvoorwaarden is gestegen. Medewerkers ervaren meer doorgroeimogelijkheden en de te volgen opleidingen sluiten beter aan op de dagelijkse werkzaamheden. Aandachtspunten In de huidige cultuur willen collega s elkaar meer aanspreken op afspraak is afspraak en is er behoefte aan een snellere besluitvorming. De tevredenheid over de directeuren is toegenomen, al vinden medewerkers wel dat zij zichtbaarder moeten zijn en dat de communicatie over veranderingen beter zou kunnen. Medewerkers vinden het belangrijk op de hoogte te zijn van het bedrijfsresultaat, maar helaas is nog niet iedereen goed op de hoogte van het reilen en zeilen van Vidomes. De dienstverlening aan onze klanten wordt positiever beoordeeld dan voorgaande jaren. Met name is de snelheid waarmee vragen worden afgehandeld toegenomen Opleiding en ontwikkeling van medewerkers In 2009 heeft Vidomes een aantal in-company opleidingen verzorgd: de introductiecursus voor nieuwe medewerkers, een training eigentijds corresponderen, EHBO, BHV, huurrecht en omgaan met agressie en geweld. Daarnaast hebben alle woonbedrijven en sectoren hun eigen bedrijfsopleidingsplan gemaakt waarin de individuele opleidingen zijn verwoord. Buiten de functiegerelateerde opleidingen zijn er in 2009 meer aanvragen gedaan voor individuele en teamontwikkeling en coaching. In 2009 gaven we euro uit aan opleidings- en ontwikkelingsactiviteiten, ongeveer 3,5% van de bruto loonsom. Ruim 10% van deze uitgaven is besteed aan opleidingen binnen Vidomes (in-company)

99 12.9 Personeel: beoordelings- en functiewaarderingssysteem Beoordelingen en bonus: 7% zeer goed 52% goed 36 % normaal 4% matig 1% slecht Boven op het reguliere salaris kan een medewerker een individuele bonus van 2 tot 8% van het jaarsalaris verdienen. In 2009 is ,86 bruto uitgekeerd aan prestatiegebonden bonussen. In 2009 heeft de algemeen directeur besloten, rekening houdend met de bedrijfsresultaten, een collectieve bonus van 1,7% toe te kennen. Evaluatie beoordelingssysteem De werkgroep evaluatie beoordelingssysteem heeft in opdracht van de algemeen directeur de knelpunten in het huidige systeem geïnventariseerd, geëvalueerd en geanalyseerd. Uit de analyse kwam een aantal verbeterpunten naar voren en op basis daarvan zijn aanbevelingen gedaan aan de algemeen directeur. In 2010 wordt dit traject vervolgd. Tegelijkertijd wordt dan het competentiehandboek aangevuld op basis van de Vidomes-kernwaarden, zoals deze zijn vastgesteld in het traject organisatieontwikkeling 3H Een nieuwe CAO voor de branche in 2009 Op 26 oktober 2009 is een principeakkoord voor een nieuwe CAO gesloten tussen brancheorganisatie Aedes en de vakorganisaties FNV Bouw, CNV Hout en Bouw en De Unie. Per 1 oktober 2009 zijn de salarisschalen A t/m O verhoogd met 1,5%. Het eindniveau van de tijdelijk verlengde schalen C t/m G wordt met 0,75% verhoogd. In november is een eenmalige uitkering overeengekomen van 1,25% ter compensatie van het feit dat de CAOloonsverhoging niet op 1 januari 2009 maar op 1 oktober 2009 is ingegaan. Per 1 januari 2010 is er opnieuw een CAO-verhoging; ditmaal van 1%. Belangrijke wijzigingen zijn dat per 1 januari 2010 kan worden begonnen met een pilot zelfroosteren, dat er meer geld beschikbaar komt voor de bestrijding van werkdruk, agressie en geweld, dat de CAO een minimumkarakter krijgt en dat er meer mogelijkheden ontstaan op ondernemingsniveau arbeidsvoorwaardenregelingen overeen te komen. Medewerkers die minimaal vijf jaar in dienst zijn, hebben recht op een persoonlijk loopbaanbudget dat zij kunnen besteden aan hun eigen loopbaanontwikkeling. Daarnaast krijgt de vergoeding voor het verplichte gebruik van de privé-auto bij dienstreizen een ondergrens Sociaal plan bij Vidomes Op 11 januari 2010 is het overleg gestart met de vakbonden: FNV Woondiensten, CNV Vakmensen en De Unie spraken die dag over de verlenging van het Sociaal Plan van Vidomes. De vakbonden hebben dit voorstel vervolgens aan hun leden voorgelegd. Inmiddels is de ledenraadpleging afgerond. De leden hebben unaniem ingestemd met de verlenging van het sociaal plan tot 1 juli

100 12.12 Personeel: veiligheid en gezondheid in 2009 Een rapport van de Arbeidsinspectie bevatte een aantal aandachtspunten rond de veiligheid binnen de kantoren van onze complexbeheerders en onze woonwinkels. In 2009 heeft ArboUnie voor ons een Risico Inventarisatie en Evaluatie onderzoek uitgevoerd. Naast onderzoek naar de veiligheid van de kantoren is nagegaan op welke manier onze medewerkers beschermd zijn tegen mogelijke agressie en geweld van bezoekers. Na de rapportage is een plan van aanpak opgesteld voor implementatie van de gewenste verbeteracties. Dit plan is deels uitgevoerd, deels is het nog in uitvoering. Daarnaast wordt ons beleid in sociale veiligheid op een aantal belangrijke punten aangepast. Grieppandemie Vidomes heeft zich goed voorbereid op de grieppandemie en tijdig een plan van aanpak gemaakt. Gedurende de pandemie is een aangepast verzuimprotocol gehanteerd en hebben we alle voorzorgsmaatregelen getroffen om de mogelijkheid van besmetting zo beperkt mogelijk te houden. Alle leden van het crisisteam hebben dagelijks het verzuimverloop binnen het woonbedrijf en de sector bijgehouden en gerapporteerd aan de coördinator grieppandemie. Gelukkig hebben onze medewerkers de griepperiode goed doorstaan en zijn de primaire bedrijfsprocessen niet verstoord Personeel: ziekteverzuim in 2009 In 2009 daalde het ziekteverzuimcijfer bij Vidomes naar 5,62%. Dit is hoger dan de norm van 5,5% die we onszelf hadden gesteld. Vidomes zit hiermee ook boven het landelijk gemiddelde. Het ziekteverzuim is voor het grootste deel te verklaren door het langdurig verzuim van 4,13%