Onderwijs. Point of View. Kennis van waarde Kiezen voor talent. Alexander Rinnooy Kan Voor mij is het sleutelwoord: talentontwikkeling

Transcriptie

1 Point of View Onderwijs Kennis van waarde Kiezen voor talent Alexander Rinnooy Kan Voor mij is het sleutelwoord: talentontwikkeling Borg van Nijnatten, Erasmus Universiteit Meer kwaliteit voor een aanvaardbare prijs Wilma de Koning, Fontys Hogescholen Optimale ontplooiing van onze studenten

2 Vrijwel alle onderwijsinstellingen worden blootgesteld aan grote uitdagingen. Dat biedt volop kansen. In deze Point of View, Onderwijs komt een aantal stakeholders uit het onderwijsveld hierover aan het woord. De ongeveer 250 professionals van de industry group Onderwijs van Deloitte zijn onze klanten bij het aangaan van deze uitdagingen graag van dienst. Met innovatieve ideeën en vernieuwende vormen van samenwerking. Zo investeren we samen in het belangrijkste werkkapitaal: talent. En investeren in talent is investeren in onze toekomst. Kies ook voor talent, en laat u hierbij door dit magazine inspireren! Via de Fair Chance Foundation biedt Deloitte jongeren in achterstandssituaties in de leeftijd van 6 tot 18 jaar een betere toekomst. Met tijd, geld en kennis. Want elk talent telt. Info: 2

3 Het Academiegebouw, Universiteit Leiden 3

4 Inhoud Cover story 07 Voor mij is het sleutelwoord: talentontwikkeling Alexander Rinnooy Kan Point of View Onderwijs Alexander Rinnooy Kan Voor mij is het sleutelwoord: talentontwikkeling Colofon Kennis van waarde Kiezen voor talent Borg van Nijnatten, Erasmus Universiteit Meer kwaliteit voor een aanvaardbare prijs Wilma de Koning, Fontys Hogescholen Optimale ontplooiing van onze studenten Magazine over ontwikkelingen in het onderwijs en de visie van Deloitte Aan dit nummer werkten mee: Luc Banser, Willem te Beest, Marco Vormgeving Deloitte Brand, Communications & professionals op de belangrijkste Dobbelmann, Remco Geveke, Wim Corporate Social Responsibility thema s. Hiddink, Anne-Marie de Jeu, Paul van Kalleveen, Richard Liefting, Leonie Druk Redactieadres van der Meer, Jasper Meijerink, Groen Media, Leiden Deloitte Liesbeth Mol, Tjitske Nijdam, Borg van t.a.v. Walter Wijnhoven Nijnatten, Alexander Rinnooy Kan, 2012 Deloitte Postbus 2031 Wim Scheper, Sjoerd van der Smissen, Niets uit deze uitgave mag worden 3000 CA Rotterdam George Straatman, Hans Teuben, Walter overgenomen en/of gereproduceerd Wijnhoven. zonder schriftelijke toestemming van de uitgever

5 Point of view onderwijs Interviews 14 Hogeschool van Amsterdam implementeert tax control framework 18 Creatieve partnering met Erasmus Universiteit Rotterdam 24 Universiteit Leiden: Het geheel is meer dan de som der delen 28 IMC Weekendschool: Jongeren motiveren voor de maatschappij 31 Fontys Hoge scholen: compromisloos kiezen voor kwaliteit Facts & Figures Visie 12. Hoger en Wetenschappelijk Onderwijs 6. Voorwoord: Kiezen voor talent 11. De kortste weg naar waarde 17. Integrale aanpak vanuit industriefocus 23. Open, resultaatgericht partnership (totaal aantal personen) 27. Meer geld, meer visie, meer slimme organisaties 34. Academische allianties, een noodzaak 5

6 Voorwoord VISIE Kiezen voor talent Onderwijs is van cruciaal belang voor het succes van onze kenniseconomie en noodzakelijk voor de welvaart op langere termijn. Individueel talent staat hierbij centraal. Alexander Rinnooy Kan onderstreept dat in deze uitgave en ik sluit me daar van harte bij aan. Het huidige economische klimaat maakt het er niet gemakkelijker op. Overheid en maatschappij vragen de onderwijswereld om meer te doen met minder middelen en om daarover ook nog eens op transparante wijze verantwoording af te leggen. Praktisch alle instellingen worden blootgesteld aan deze uitdagingen. Het is zaak deze uitdagingen aan te gaan en daarbij spelen bestuurders, docenten en onderzoekers een belangrijke rol. Als accountants- en adviesorganisatie verbinden we graag de passie en kennis van ons eigen talent aan de onderwijssector. Hierbij ambiëren we altijd verder te gaan dan wat je sec van een professionele dienstverlener verwacht. Partnerships, innovatieve ideeën en een verfrissende blik staan hierbij centraal. En uiteraard onze Fair Chance Foundation, die erop is gericht jongeren in achterstandssituaties betere kansen te bieden in de samenleving door middel van onderwijs. Wat ons onderscheidt is dat we een brede gesprekspartner zijn door onze geïntegreerde manier van werken. Dat vergt een blik die verder reikt dan cijfers. Die blik levert toegevoegde waarde, zoals bij het vormgeven van samenwerkingsverbanden waarin het onderwijs nu veel investeert. Voorbeelden zijn partnerships in het kader van kennisvalorisatie en het formuleren en uitvoeren van onderzoek door onderwijsinstellingen samen met bedrijven. Dat kan alleen slagen als je met goede mensen werkt en in staat bent hun talenten te benutten. Twee zaken staan hierbij voor mij voorop: een goed gezamenlijk resultaat en een duurzame relatie. Illustratief vind ik de wijze waarop we de Erasmus Universiteit ondersteunen in de opzet en executie van haar programma Bedrijfsvoering Hierover kunt u meer lezen verderop in deze uitgave. We hebben alle expertise mensen en methodieken in huis om processen te stroomlijnen en onderwijsorganisaties klantgericht te maken. De 250 onderwijsspecialisten van Deloitte, staan klaar om u en de onderwijssector verder te helpen. Peter Bommel Voorzitter Raad van Bestuur Deloitte Nederland 6

7 interview Tekst: Max Christern Foto: Jiri Büller Alexander Rinnooy Kan ziet blijvend investeren in kennis en onderwijs als noodzaak Voor mij is het sleutelwoord: talentontwikkeling 7

8 Onderwijs loopt als een rode draad door het werkzame leven van Alexander Rinnooy Kan. Vanuit de vele verschillende functies die hij bekleedde, bleef hij altijd meedenken over de staat van het onderwijs in Nederland. Vanuit zijn nieuwe functie als universiteitshoogleraar wil hij zich sterk maken voor talentontwikkeling en investeringen in onderzoek. Als we nu niets doen, staat alles stil. Hij is terug op de plek die hem al lang zo dierbaar is: de wereld van het onderwijs. Alexander Rinnooy Kan maakte al jong naam als rector magnificus van de Erasmus Universiteit in Rotterdam. Na een imposante loopbaan die hem in leidinggevende functies langs VNO-NCW en ING voerde, ruilde hij dit najaar het voorzitterschap van de Sociaal- Economische Raad (SER) in voor een hoogleraarschap aan de Universiteit van Amsterdam. In 1976 promoveerde Rinnooy Kan daar tot doctor in de wiskunde, nu wil hij vooral gaan bijdragen aan zaken die boven de faculteiten uitgaan. Een academicus moet meer zijn dan een hoogopgeleid mens, vertelt hij in een gesprek met Deloitte. Als we nu niets doen, staat alles stil Als er ooit naar een voorbeeld voor die stelling gezocht wordt, kan hij zichzelf in alle bescheidenheid als eerste naar voren schuiven. Want Alexander Rinnooy Kan bewees de afgelopen decennia dat hij als academicus veel meer is dan zo maar een hoogopgeleide. Hij vulde tijdens zijn loopbaan een dermate indrukwekkend CV in dat De Volkskrant hem een paar jaar achtereen de eretitel meegaf van meest invloedrijke man van Nederland. Het onderwijs ligt die invloedrijke man na aan het hart. In de breedste zin van het woord: van de CITO-toets tot de universitaire wereld. En Nederland moet met dat onderwijs voorop lopen in de wereld, vindt Rinnooy Kan. Tot eind vorige eeuw deed Nederland dat ook en behoorde het tot de mondiale top vijf op onderwijsgebied. Maar de laatste jaren zakte ons land weg op de ranglijst van kenniseconomieën. Door de aanhoudende economische crisis kan die positie verder onder druk komen te staan, dus is het zaak om de politiek te blijven overtuigen van de noodzaak van blijvende investeringen in kennis. Als voorzitter van de Kennis en Innovatie Agenda (KIA) houdt Rinnooy Kan Den Haag scherp. En vanuit die functie kan hij ook een goed en genuanceerd beeld schetsen van de situatie anno We liggen redelijk op koers om richting 2020 weer in de top vijf van kennislanden te komen, vertelt hij. Zijn oordeel daarover haalt hij uit de zestig indicatoren waarop KIA haar rapportages maakt. De KIA-coalitie bestaat uit bijna dertig organisaties uit de kenniswereld en de indicatoren krijgen een groene, oranje of rode kleur toegekend afhankelijk van wat ze vertellen. Als je die cijfers bekijkt, staan we er voor een derde prima voor, voor een derde is het oranje en moeten we er dus wat meer aan doen om groen te worden en 8

9 interview Als ik nu minister van Onderwijs was, zou ik heel hard knokken om het budget voor de noodzakelijke onderzoekscapaciteit veilig te stellen De onderwijsbegroting is de laatste waar je op kunt bezuinigen weer een derde van de indicatoren kleurt rood. Daar zit het probleem. In die hoek moeten we echt grote inspanningen gaan doen willen we onze ambities waarmaken. Deloitte: Waar zitten voor Nederland de grootste problemen om weer tot de top vijf van kennislanden te gaan behoren? Dan moet je kijken naar ons onderwijs en onderzoek. Daar moeten we op onderdelen echt een aantal grote problemen gaan oplossen de komende tijd. Op onderwijsgebied boeken we wel vooruitgang in probleemgebieden. Maar de publieke investeringen op het gebied van onderwijs blijven achter bij wat nodig is voor de top vijf-ambitie. Nederland heeft op het gebied van wetenschappelijk onderzoek nog steeds een redelijk goede reputatie maar er wordt naar internationale maatstaven nog maar weinig onderzoek gedaan, dat is zorgelijk. De oorzaak is ook helder: de aardgasbaten van vijf miljard euro gaan nu niet langer naar investeringen in bijvoorbeeld onderwijs, maar worden gebruikt om de staatsschuld af te lossen. Dat verlies is heel moeilijk te compenseren. Nederland beschouwt onderwijs nog te vaak als kostenpost. Daar zouden we echt vanaf moeten. Deloitte: Zijn er voorbeelden van landen die dit anders aanpakken en waar Nederland inspiratie uit kan putten? De goede voorbeelden liggen dichtbij. Kijk naar Noord- Europa, met name naar de Scandinavische landen. Daar wordt een consistent onderwijsbeleid gevoerd en blijven de middelen aanwezig om in kennis te investeren. Finland bijvoorbeeld is een prachtig voorbeeld hoe je blijvende investeringen in onderwijs terugziet in economisch succes. Vijftien jaar geleden gooide Finland het economisch beleid rigoureus om, om een antwoord te vinden op de depressie die het land toen teisterde. Finland koos voor investeringen in onderwijs, onderzoek en nieuwe technologie. Het werd een groot succes. Het Finse onderwijs is nu het beste ter wereld. Daar kan Nederland veel van leren. Om een idee te geven wat haalbaar is: als wij onze 15-jarigen op Fins niveau zouden krijgen, betekent dat per jaar een extra economische groei van 0,5 procent. Zo bezien is de onderwijsbegroting de laatste waar je op kunt bezuinigen. 9

10 Nederland beschouwt onderwijs nog te vaak als kostenpost Deloitte: Wat vormt volgens u de beste basis voor goed onderwijs in een land? In de eerste plaats moeten de basic skills goed verzorgd zijn: lezen, schrijven rekenen. Dat is bij ons alweer lastig want steeds vaker blijken docenten juist op dit vlak tekort te schieten. Daarnaast is het goed om kinderen op jonge leeftijd iets van ondernemersgeest bij te brengen. Dat is geen hoofdschotel, maar het is een leuke en goed werkende manier om kinderen gemotiveerd te laten leren hoe de praktijk werkt. Voor mij is het sleutelwoord talentontwikkeling. Dat draait dus om vormen van maatwerk en aandacht. Je moet bij kinderen niet alleen de cognitieve talenten aanspreken, zoals we nu nog steeds via de CITO-toets doen. Maar je moet vooral ook werken aan de creatieve en sportieve talenten van kinderen. Ontwikkel dat talent, dat geeft het onderwijs een enorme boost. Deloitte: Wat zou u doen als u de volgende minister van Onderwijs zou worden? Er is de afgelopen tijd door minister Van Bijsterveldt veel gedaan aan het behoud van de kwaliteit van het onderwijs op het niveau van leraren door scholen aan te spreken op hun eigen organisatie. Dat was goed want daar ligt vaak een bron van onvrede voor veel leraren. Ik zou als minister nu heel hard gaan knokken om het budget voor de noodzakelijke onderzoekscapaciteit veilig te stellen. We kennen in Nederland negen topsectoren. Daar is veel moois over te vertellen, maar als er straks geen onderzoeksmiddelen zijn, gebeurt daar niets. Als we nu niets doen, staat alles stil. Als ik minister was, zou ik er veel energie in steken om dat snel te veranderen. Daarmee wakker je innovatie en dus ook groei aan en dat is wat Nederland nu nodig heeft. Deloitte: Dat zullen veel Nederlanders een goed idee vinden. Maar waarom doet Nederland dat dan nog niet? Dat komt omdat we hier nog teveel in standaardoplossingen denken. We hebben hier niet zoiets als een middenschool, een soort verlenging van de basisschool. Maar we plakken kinderen al op 12-jarige leeftijd na de CITO-toets een sticker op waarop staat wat hij of zij kan en waar het kind zal eindigen in het onderwijssysteem. Dat is funest en staat haaks op wat we willen. De gedachte groeit wel om de CITO-toets te verbreden. Er zijn bijvoorbeeld plannen om aan het begin van de lagere school ook een toets bij kinderen af te nemen. Maar wanneer moet je dat doen en hoe betrouwbaar is dat? En willen de scholen daar wel aan meedoen? Maar het is voor mij duidelijk dat we de rol van de CITO-toets moeten heroverwegen. Die toets is nu vooral een toets voor de kwaliteit van een school. Het kind zelf heeft iets anders nodig om zijn talent beter te laten ontwikkelen. Alexander Rinnooy Kan werd geboren op 5 oktober 1949 in Den Haag. Zijn vader was plaatsvervangend thesaurier-generaal bij het ministerie van Financiën, zijn moeder was een Britse en opgeleid als actrice. Ik lijk het meest op mijn moeder, zei hij ooit in een interview. Zij was iemand die harmonie kon creëren, dat is iets wat ik ook altijd probeer te doen. Rinnooy Kan studeerde wiskunde en promoveerde tot doctor in dat vak in In zijn loopbaan pendelde hij geregeld tussen de publieke en de private sector. Hij was rector magnificus van de Erasmus Universiteit in Rotterdam, voorzitter van de werkgeversorganisatie VNO-NCW, lid van de raad van bestuur van ING en tot deze zomer voorzitter van de Sociaal Economische Raad. Sinds september dit jaar is hij universiteitshoogleraar economie en bedrijfskunde aan de Universiteit van Amsterdam. Rinnooy Kan is getrouwd en heeft drie kinderen. 10

11 De kortste weg naar waarde interview Kennisvalorisatie. Het toegankelijk maken van wetenschappelijke kennis voor bedrijfsleven en samenleving. En daarmee het creëren van economische, maatschappelijke of culturele waarde. Kennisvalorisatie is een voorwaarde voor innovatie, dat weer nodig is voor de zo gewenste economische groei. Maar er is nog een reden waarom het fenomeen aan belangstelling wint. Kennisinstituten hebben te maken met bezuinigingen en moeten op zoek naar additionele geldbronnen bijvoorbeeld door het toepasbaar maken en vermarkten van onderzoeksresultaten. En in het bedrijfsleven groeit het besef dat men niet alles meer zelf wil of kan doen. Daarom wordt R&D, nodig voor het ontwikkelen van nieuwe producten, geregeld uitbesteed aan technische faculteiten. De hieruit voortkomende publiek-private samenwerkingsverbanden kunnen tal van vormen aannemen. Denk aan begeleiding van promovendi, ondersteuning van technische start-ups van alumni (bijvoorbeeld door aandelen te kopen) of het investeren in apparatuur voor onderzoek. Niet dat de samenwerking tussen publiek en privaat zonder uitdagingen is. De gemiddelde universiteit heeft een langetermijnhorizon. De praktische toepassing van resultaten uit fundamenteel onderzoek laat lang op zich wachten; vijftien jaar is geen uitzondering. Het bedrijfsleven hanteert daarentegen een veel kortere time-to-market: één tot drie jaar. Die tegenstelling is moeilijk te matchen. En dat niet alleen. Er is ook sprake van verschillende culturen en beoordelingscriteria. Gaat het in academische kringen vooral om publicaties in gerenommeerde wetenschappelijke tijdschriften liefst resulterend in hoge impact ratings, die weer goed uitpakken voor je academische carrière, in het bedrijfsleven wordt men primair afgerekend op KPI s en kostenefficiency. allianties tussen academia en industrie is er één van. Tegelijk een kerncompetentie van Deloitte. Zo raakten we enkele jaren terug betrokken bij een psycholoog van de UvA die promoveerde op een nieuw type speelgoed dat autistische kinderen helpt bij hun ontplooiing. Hij wilde de ontwikkeling van dit speelgoed grootscheeps aanpakken, maar ontbeerde de knowhow. Deloitte leverde die knowhow, onder meer met adviezen over bedrijfsadministratie, intellectueel eigendom, fiscaliteiten, kostmodellen, marketingkanalen en het selecteren van leveranciers. Tevens legden we contact met speelgoedfabrikanten en waren we betrokken bij de te maken afspraken over de verdeling van risico s, kosten en opbrengsten. Een onafhankelijke derde bij dit soort overleggen is geen luxe. Zeker als die derde effectief kan toezien of er wordt samengewerkt zoals afgesproken. Kennisvalorisatie is moeilijker dan het lijkt, zo weten wij uit ondervinding. Om commercieel en businesswise te slagen, kun je niet zonder matchmaker. Eentje die snapt wat een wetenschapper drijft en dit kan aanvullen met gerichte zakelijke handreikingen. Deloitte stelt in dit opzicht niet alleen haar omvangrijke kennis en skills beschikbaar, maar ook haar omvangrijke netwerk. Bovendien werken we met direct voorhanden methodieken die zich hebben bewezen; daar gaat dus geen jaren overeen. De kortste weg van kennis naar waarde dát is Deloitte. Wim Scheper Innovation Leader Deloitte Nederland wscheper@deloitte.nl Er zijn dus enkele colletjes te nemen voordat kennis werkelijk tot waarde kan komen. Actieve matchmaking het ontwikkelen en vormgeven van doeltreffende 11

12 Kengetallen 2011 Hoger onderwijs Onderwijs opleidingen studenten diploma s Onderzoek promovendi hoogleraren promoties publicaties (33% boven wereldgemiddelde Citatie impact score) Personeel (totaal aantal personen) wetenschappelijk personeel ondersteunend en beheerspersoneel Financiën (in miljoen euro) rijksbijdrage 19 overige rijksbijdrage 530 overige baten totale inkomsten 463 collegegelden baten in opdracht derden Bron: vsnu 12

13 Facts & Figures Hoger en Wetenschappelijk Onderwijs Scores Nederlandse universiteiten in rankings ARWU world top 500 THE world top 400 Leiden world top 500 QS world top 700 QS world top Universiteit Utrecht (gedeeld) 85 Universiteit Leiden Vrije Universiteit Rijksuniversiteit Groningen Universiteit van Amsterdam Radboud Universiteit Nijmegen Wageningen Universiteit Erasmus Universiteit Rotterdam Technische Universiteit Delft Universiteit Maastricht Universiteit Twente Technische Universiteit Eindhoven Tilburg University Exclusief Open Universiteit. Bron: rankingorganisaties ARWU, THE, QS en Leiden Marktaandeel inschrijvingen per hogeschool 2011 Hs. Van Amsterdam Fontys Hs. Hs. Utrecht Hs. INHOLLAND Hs. Rotterdam Hs. van Arnhem en Nijmegen Hanzehogeschool Groningen Avans Hs. Haagse Hs. Saxion Hs. Chr. Hs. Windesheim Hs. Zuyd Noordelijke Hs. Leeuwarden Stenden Hs. Hs. Leiden NHTV Internationale Hs. Breda Hs. Zeeland Van Hall Larenstein Chr. Hs. Ede Hs. voor de Kunsten Utrecht Artez Hs. Voor de Kunsten Amsterdamse Hs. voor de Kunsten HAS Den Bosch Hs. der Kunsten Den Haag Hotelschool Den Haag Chr. Agrarische Hs. Chr. Hs. De Driestar Gereformeerde Hs. P.C. Hs. Marnix Academie Codarts, Hs. voor de Kunsten Gerrit Rietveld Academie Hs. IPABO Hs. Edith Stein Hs. De Kempel Stoas Hs. Design Academy Eindhoven Kath. PABO Zwolle Iselinge Hs. Hs. Helicon Bron: HBO-raad 0% 2% 4% 6% 8% 10% 12% 13

14 Tekst: Vincent Peeters Foto: Marcel Bekedam Van links naar rechts Remko Geveke, Deloitte en Richard Liefting, Hogeschool van Amsterdam op het bordes van het Maagdenhuis Hogeschool van Amsterdam implementeert tax control framework Fiscale oplettendheid ten behoeve van onderwijskwaliteit Goed onderwijs is het antwoord op veel maatschappelijke problemen. De onderwijskwaliteit kan echter in het geding raken als randzaken, zoals fiscaliteit, niet op orde zijn. En dat er op een hogeschool met circa medewerkers die constant in beweging zijn, diensten en transacties plaatsvinden die fiscale gevolgen hebben, spreekt vanzelf. De Hogeschool van Amsterdam onderkent dan ook het belang van tax control en handelt overeenkomstig. 14

15 interview Actieplan Onderwijs De Hogeschool van Amsterdam wil tot 2014 de volgende tien verbeteringen realiseren: Focus aanbrengen in voorlichting Bij de werving van studenten niet sturen op kwantiteit, maar een reëel beeld geven van opleiding, beroep en arbeidsmarktperspectief. Zorgvuldige matching en oriëntatie vooraf organiseren Per opleiding een kennismaking arrangeren met aankomende studenten, onder meer via matchinggesprekken, assessments en het aanleveren van portfolio s. Waar nodig een numerus fixus invoeren. Robuust onderwijs geven Een eenduidige onderwijsvisie vormgeven waarin kennisoverdracht, competentieontwikkeling en maatschappelijke verantwoordelijkheid centraal staan. Helderheid scheppen in propedeuse De oriënterende, selecterende en verwijzende functie van de propedeuse versterken en zo helderheid bieden over de toekomst van de student. Studiesucces in hoofdfase verbeteren Ambitieuze afspraken maken per opleiding zodat meer studenten hun diploma halen. Een belangrijk aandachtspunt daarbij is de studiecultuur. Deze wordt minder vrijblijvend dan voorheen, zowel voor studenten als docenten. Waterdichte kwaliteitszorg garanderen Inzetten op professionalisering van examencommissies, voor een onomstreden kwaliteit van het HvA-diploma. Honoursprogramma s uitbouwen Succesvolle studenten de mogelijkheid bieden een speciaal honoursprogramma te volgen. Onderzoek meer integreren in onderwijs Het onderzoeksprofiel van de HvA versterken via onderzoeksprogrammering, kennisvalorisatie en een expliciete verbinding tussen onderzoek en opleidingen. Grootstedelijk Amsterdams profiel aanscherpen Langs diverse lijnen de verbondenheid met de stad uitwerken door het onderwijs beter te laten aansluiten op de Amsterdamse beroepspraktijk. Studenten worden toegerust om te werken in complexe, grootstedelijke beroepssituaties. HvA-academie opzetten Een HvA-academie opzetten voor masterclasses aan docenten, om kennis te delen en nieuwe inspiratie op te doen. Er zijn 39 hogescholen in Nederland. Van de ruim ingeschreven studenten die in 2011 bij een hbo-instelling stonden ingeschreven, gaan er ruim naar de Hogeschool van Amsterdam. Kwaliteit staat centraal binnen deze onderwijsinstelling. Niet de gemiddelde student of medewerker bepaalt de norm, maar de ambitieuze. Dat impliceert veel aandacht voor studiesucces. Maar ook op het gebied van organisatie en bedrijfsvoering is er een voortdurende drang tot verbetering, want in 2014 wil de HvA het niveau van management control bereiken. Dit streefniveau zal stapsgewijs worden benaderd, maar de drive is er niet minder om. De aandacht vanuit samenleving en politiek om de kwaliteit van het hbo te verbeteren is groot. Dit sluit ook aan bij onze eigen ambitie om de bedrijfsvoering te verbeteren en daar zijn wij volop mee bezig, zegt Richard Liefting, Directeur Planning & Control. De prioriteiten van de HvA komen uit het instellingsplan en zijn vertaald in het Actieplan Onderwijs, bestaande uit tien punten. Dit actieplan, samen met de ambitie om in 2014 het niveau van businesscontrol te halen, vergt een constante inspanning van de hele organisatie, op elk niveau, aldus Liefting. Vragen die centraal staan, zijn: doen we de goede dingen, doen we de dingen goed, voldoen we aan wet- en regelgeving, aan wie rapporteren we en wanneer? Natuurlijk doen we veel dingen goed, alleen hebben we hier nu een kader, gebaseerd op COSO, voor ontwikkeld; een kapstok om alle maatregelen aan op te hangen, zodat de cohesie ook zichtbaar wordt. De eerste fase wordt in 2012 uitgerold. Tax awareness Onderdeel van het beheersingskader is een tax control framework, dat bijdraagt aan de beoogde financiële en fiscale beheersing. Vertrouwen vooraf en eigen verantwoordelijkheid vormen de leidende principes. De HvA is voornemens met de Belastingdienst een convenant te sluiten, waarbij de Belastingdienst een goede overleg- en vertrouwensband heeft met de HvA en zoveel mogelijk afziet van onderzoeken. Met deze vorm van horizontaal toezicht verschuift de 15

16 interview controleplicht naar de HvA zelf. Dit sluit ook aan bij de ambities van de hogeschool. Remko Geveke, Partner Tax Deloitte: Horizontaal toezicht geeft de belastingplichtige niet alleen rechten, maar ook verplichtingen. Het zal ook zeker niet het einde van controles en correcties door de Belastingdienst betekenen. De HvA zal de fiscale awareness en control in haar grote en gedecentraliseerde organisatie dus goed neer moeten zetten. Dat proces is met een aantal concrete maatregelen in gang gezet. Liefting: Deze aanpak past uitstekend bij de HvA-strategie, waarin we de onderwijsdomeinen en andere bedrijfsonderdelen willen helpen om zelf in control te zijn en te blijven. De fiscus eist ook een zekere zelfredzaamheid. De fiscale steekproeven die onze eigen auditdienst op termijn gaat verrichten, zijn een goede graadmeter voor de betrouwbaarheid van onze beheersing. Binnen het raamwerk is een belangrijke rol weggelegd voor een taxcommissie, die periodiek bijeenkomt om fiscale zaken te bespreken en beleidsbeslissingen op belastingimplicaties te beoordelen. Hierin nemen alle relevante HvA-onderdelen zitting, waardoor een brede en integrale benadering ontstaat. Een brede vertegenwoordiging is noodzakelijk, want fiscale issues spelen door de hele organisatie en kunnen voor ontoelaatbare risico s zorgen. Deze insteek is vrij uniek maar effectief, meent Geveke. De verschillende afdelingen weten vaak weinig van fiscaliteit, terwijl juist op dat niveau de operationele beslissingen worden genomen. Dáár heb je dus tax awareness nodig. Als het aantal studenten stijgt, kunnen er bijvoorbeeld meer zzp ers en gastdocenten worden aangenomen. De grootste fiscale risicoposten zijn dan ook voornamelijk loonbelasting en btw, maar die kunnen rustig in de miljoenen lopen. Dus moet je dat goed regelen. Goed onderwijs hoogste prioriteit Liefting: Deloitte heeft het raamwerk mede ontwikkeld en een top tien opgesteld met belangrijkste fiscale risico s. Via onder andere cursussen en FAQ-bestanden werken we gezamenlijk aan een verhoogd belastingbewustzijn. Een taak die permanent onderhoud vereist, want de wetgeving verandert met enige regelmaat. Bovendien spelen er allerlei heffingen waar je in Nederland mee te maken hebt. Die kennis willen we integraal in huis hebben, zodat we zelf verantwoordelijkheid kunnen nemen voor de interne beheersing. Deloitte krijgt dan een meer toetsende rol. Fiscaliteit gaat gepaard met procedures en richtlijnen, maar de uitdaging voor Liefting luidt: hoe help je het onderwijs in eenvoudige beheersbare procedures en hoe krijg je de organisatie mee? Het belangrijkste is dat mensen bij ons aankloppen met de vraag: heeft dit fiscale gevolgen? Ik zie dat de fiscale awareness toeneemt, en daar begint het mee. Verder hebben we al veel belasting bespaard op vastgoed en nieuwbouw. Doordat de Deloitte-adviseur zitting heeft in het taxteam, komen de fiscale aspecten al in een vroeg stadium aan de orde. Dit voorkomt fiscale risico s en levert ook substantieel voordeel op, namelijk het geld dat je kwijt zou zijn als je die fiscale check achterwege laat. Goed onderwijs is en blijft bij dit alles prioriteit nummer één, benadrukt Liefting. Het belangrijkste is dat de student goed onderwijs krijgt. Daarbij ondersteunen wij de domeinen, onder meer door het implementeren van een tax control framework. Meer informatie Remko Geveke Partner Tax, Deloitte rgeveke@deloitte.nl 16

17 Integrale aanpak vanuit industriefocus Visie Deloitte beschikt over een landelijk dedicated team Onderwijs, met mensen die we zo breed mogelijk opleiden. Dat betekent dat ze niet alleen verstand hebben van belastingen, maar ook van wat er gebeurt in het onderwijs en hoe die sector werkt. Want het is toch een aparte wereld met eigen bekostigingsmodellen en maatschappelijke belangen. Een van de trends in deze markt is de noodzaak tot bezuinigen. Dit brengt ons tot een marktpropositie met focus op het genereren van cash. Fiscaliteit kan hierin een grote rol spelen. Er zijn bezuinigingen mogelijk op zowel loonbelasting, btw als vennootschapsbelasting. Transparantie is een ander sleutelbegrip. Door hun maatschappelijke verantwoordelijkheid zijn onderwijsinstellingen zich bewust van hun plicht om transparant te zijn jegens alle stakeholders: studenten, ouders, overheid, de samenleving. Dat noopt tot in control zijn; laten zien dat je je processen beheerst en efficiënt uitvoert. Werd dit altijd vooral boekhoudkundig geduid, nu zie je dat het beheersingsdenken zich uitbreidt naar alle processen en dus ook naar belastingen. Denk aan onderzoek naar hoe je je vastgoed zodanig vormgeeft dat je er fiscaal een optimale situatie mee bereikt. waar het om gaat. Want een probleem losmaken van de organisatie, in afzondering een oplossing formuleren en die over de schutting gooien, dat werkt ook in onderwijsland niet. Je moet dicht bij de bedrijfsprocessen blijven en samen tot een oplossing komen, zodat ook de implementatie in samenwerking kan volgen. Samen optrekken werkt. Aansluiten bij het bestaande gremium. Het levert een heel andere relatie op dan bij advies op afstand. Breder, intensiever. En het vraagt betrokkenheid bij de instelling. Je bent er trots op, je leeft mee, je hoort veel. Ik vind dit een fantastische manier van werken; het maakt de onderwijsinstelling een beetje van jezelf. Uniek voor Deloitte is dat wij geïntegreerd kunnen werken als men dat wil. Tax met Audit, Tax met Consultancy, Tax met Real Estate daar hebben we heel goede ervaringen mee. Die brede blik levert echt toegevoegde waarde. Bijvoorbeeld bij het vormgeven van samenwerkingsverbanden, waar het onderwijs nu veel in investeert. Met name de samenwerking met het bedrijfsleven kent vele fiscale en juridische aandachtspunten. Handig dat Deloitte op dat gebied topadviseurs heeft rondlopen. Wat ons in de onderwijsmarkt onderscheidt is dat we een brede gesprekspartner zijn. We leggen niet alleen de werking van de vennootschapsbelasting uit, maar zijn ook op de hoogte van bekostiging en specifieke wet- en regelgeving. We fungeren, net als de accountant en de consultant, als een trusted business advisor. Veel onderwijsinstellingen hebben een fiscale commissie die zich buigt over alle fiscale aandachtspunten van alle activiteiten. Deloitte sluit actief aan bij die commissie, om dicht bij de opdrachtgever te blijven en te weten Liesbeth Mol Partner Deloitte Belastingadviseurs

18 Tekst: Vincent Peeters Foto: Ronald van den Heerik Werken aan de campus van 2013, onder toeziend oog van Karel Appel s tegeltableau uit

19 Meer Meer Meer Meer interview Creatieve partnering met Erasmus Universiteit Rotterdam kwaliteit voor een aanvaardbare prijs Vijf vers afgestudeerde Erasmianen die in tijdelijke dienst treden van hun alma mater, met uitzicht op een vaste aanstelling bij Deloitte. Als ergens het predicaat win-win-win geldt, is het bij de uitvoering van Bedrijfsvoering 2013, een programma voor verbetering van de gehele bedrijfsvoering van de Erasmus Universiteit Rotterdam begeleid door Deloitte. Creatieve partnering tussen onderwijs en bedrijfsleven, van drie kanten bekeken. In het voorjaar van 2010 nam de Erasmus Universiteit Rotterdam (EUR) Deloitte in de arm om mede vorm en inhoud te geven aan Bedrijfsvoering 2013, een veelomvattend verbeterprogramma waar bijna veertig deelprojecten onder hangen. Hoe richt je het programmamanagement hoogwaardig in én blijf je binnen de budgettaire kaders van de EUR, dat was de vraag. De samenwerking die hieruit ontstond is uniek: pas afgestudeerde EUR-studenten worden ingezet om het programmabureau van de EUR een jaar lang te versterken en te ondersteunen bij activiteiten op programma- en projectniveau. Deze oud-studenten worden in nauwe samenwerking met de EUR geselecteerd, en getraind en begeleid door Deloitte, waar ze bij goed presteren ook in dienst kunnen treden. Het mes snijdt in deze opzet aan drie kanten. De EUR beschikt mede dankzij de trainees over een goed werkend programmabureau tegen relatief lage kosten, en profiteert van de knowhow en best practices die Deloitte overdraagt aan de trainees. Deloitte krijgt vijf hoogopgeleide en gemotiveerde toekomstige medewerkers in beeld die een jaar de tijd hebben om zich in de praktijk van het hoger onderwijs te bewijzen. De trainees ten slotte werken in een uitdagende omgeving mee aan een ambitieus programma voor een maatschappelijk belangrijke organisatie, begeleid door een professionele zakelijke dienstverlener die hun de mogelijk biedt hun carrière een mooi vervolg te geven. 19

20 Borg van Nijnatten Programma Manager HR en Voorzitter Programmabureau Bedrijfsvoering 2013, Erasmus Universiteit Rotterdam Deze constructie bevalt uitstekend, kan ik na vijf maanden ervaring zeggen. De trainees supporten de werkgroepen en projectleiders, brengen procedures in kaart, stellen detail- en resourceplanningen op, organiseren workshops en faciliteren de totstandkoming van analyses en rapportages. Eigenlijk alles wat ze als businessanalist bij Deloitte zouden doen. Daarnaast zijn ze sterk betrokken bij stakeholdermanagement en communicatie. De meeste trainees zijn afgestudeerd in bedrijfsmatige disciplines, hoewel er ook een psycholoog en zelfs een filosoof bijzit. Drie dames en twee heren, het is een afspiegeling van onze Hans Teuben Director Consulting, Deloitte Professionaliseringsslagen als Bedrijfsvoering 2013 nemen meerdere jaren in beslag, weten wij uit ervaring. Staffing is hierbij een substantiële kostenpost, zeker als je externen moet gaan aantrekken. Een kostenpost die het EUR-budget te boven ging. Deloitte, als meedenkend veranderpartner, kwam daarop met het idee om oud-studenten in te zetten. Geen orthodox idee, maar wel effectief passend op de situatie. Na een wervingscampagne onder oud-erasmianen meldden zich dertig kandidaten aan. Van hen kwam ongeveer de helft door de selectie die bestond uit diverse tests, een assessment en een gezamenlijke wervingsdag in de Maastoren. Hieruit hebben we vijf mensen gekozen, die allen per 1 januari 2012 een jaarcontract ondertekenden. Halverwege het jaar vond de eerste evaluatie plaats, zodat we ieder in september konden melden of we met hem of haar verder willen. Hoewel ze op de loonlijst van de EUR staan, doorlopen ze het Deloitte-trainingscurriculum en zorgen wij voor coaching-on-the-job. Voor de beoordeling hebben we specifieke doelen en een toegespitst competentieframework opgesteld. Behalve op drive letten we vooral op analytische vaardigheden, aangezien veel projecten kwantitatieve analyse vereisen of Jasper Meijerink Trainee De EUR kiest ervoor om voor dit omvattende project uit eigen alumni te putten. Dat noem ik een motie van vertrouwen jegens haar eigen product. Samen met de hoogwaardige ondersteuning van Deloitte combineert dat tot een goede mix. Ikzelf zie het als een unieke kans. Tenslotte ambieer ik een toekomst in consultancy of bedrijfsleven. Klinkt misschien wat vreemd voor iemand die is afgestudeerd in de achttiendeeeuwse metafysica. Maar filosofie leert je scherp te denken. Als filosoof kun je veel toegevoegde waarde leveren in organisaties, want veel problemen komen voort uit begripsverwarring. 20