u vh j a a r v e r s l a g u n i v e r s i t e i t v o o r h u m a n i s t i e k u t r e c h t

Transcriptie

1 u vh j a a r v e r s l a g 2009 u n i v e r s i t e i t v o o r h u m a n i s t i e k u t r e c h t

2

3 UvH j a a r v e r s l a g 2009 u n i v e r s i t e i t v o o r h u m a n i s t i e k u t r e c h t Utrecht, juni 2010

4 INHOUD Bestuursverslag 3 Kengetallen 4 Missie 5 Woord vooraf 6 1 Bestuur en medezeggenschap 7 2 Onderwijs 11 3 Onderzoek 19 4 Bedrijfsvoering en personeel 28 5 Bibliotheek 30 6 Praktijkcentrum Zingeving & Professie 31 7 Het Kosmopolis Instituut 33 8 J.P. van Praag Instituut 34 9 Financieel verslag Stichting Universiteit... voor..humanistiek 35 Jaarrekening 39 Balans 40 Staat van baten en lasten 40 Kasstroomoverzicht 41 Toelichting 42 Overige gegevens 51 Resultaatbestemming 52 Gebeurtenissen na balansdatum 52 Accountantsverklaring 53 Bijlage Lijst van publicaties 55 2 UNIVERSITEIT VOOR HUMANISTIEK JAARVERSLAG 2009

5 Bestuursverslag 2009 Universiteit voor Humanistiek JAARVERSLAG

6 Kengetallen Instroom studenten per 1 oktober Eerstejaars Bachelor Eerstejaars Minor Eerstejaars Master Studentenpopulatie per 1 oktober Bachelor Minor Master Doctoraal Totaal Rendementen per 31 december Graden Bachelor Graden Master Graden Doctoraal Doctorsgraden (promoties) Exploitatie (bedrag x 1.000) Rijks- en overige bijdragen Opbrengst werk voor derden Exploitatie resultaat Vermogen (bedrag x 1.000) Eigen Vermogen Totaal Vermogen Solvabiliteitsratio 0,71 0,48 0,47 0,39 0,47 Liquiditeit (bedrag x 1.000) Liquide middelen Netto werkkapitaal Current ratio 0,6 1,9 1,7 1,6 1,8 Beleggingen Personeel Gemiddelde personeelsbezetting (fte) Totale lasten personeel in dienst Opening van het Academisch Jaar op 7 september 2009 Foto: Arnaud Mooij 4 UNIVERSITEIT VOOR HUMANISTIEK JAARVERSLAG 2009

7 Missie De Universiteit voor Humanistiek bevordert een zinvol leven en een humane samenleving door wetenschappelijk onderwijs en onderzoek vanuit humanistische beginselen. Zingeving en humanisering De Universiteit voor Humanistiek verzorgt wetenschappelijke (beroeps)opleidingen, doet wetenschappelijk onderzoek en zet zich in voor het gebruik van ontwikkelde kennis. Zowel bij onderwijs en onderzoek als bij kennisbenutting staan zingeving en humanisering als leidende principes centraal. De academische benadering is multi- en interdisciplinair. De universiteit houdt zich bezig met eigentijdse sociale, ethische en levensbeschouwelijke vraagstukken en mengt zich actief in het wetenschappelijk en maatschappelijk debat. Studenten worden opgeleid tot creatieve en kritische professionals die functioneren op hoog theoretisch en praktisch niveau. Humanistisch gedachtegoed Bij dit alles laat de universiteit zich inspireren door het humanistisch gedachtegoed. Dit kenmerkt zich door een moreel, politiek en esthetisch streven naar een zinvol en menswaardig bestaan, waarin mensen zich veelzijdig kunnen ontplooien. Aandacht voor dialoog, kunst en cultuur zijn typerend voor een humanistische levensvisie. Humanisme staat voor waarden als zelfbeschikking, rechtvaardigheid en waardering voor de kracht van diversiteit. Humanistiek Humanistiek en humanisme zijn verschillende begrippen. Humanistiek is een wetenschappelijke studie die bijdraagt aan het doordenken van het humanisme als levensbeschouwing in de samenleving. Uitgangspunt bij deze studie is dat het humanistisch gedachtegoed en humanistische waarden enerzijds naast soms ook tegenover andere levensbeschouwingen staan, maar anderzijds ook onderdeel zijn van andere al dan niet religieuze levensbeschouwingen. De universiteit bestudeert het humanisme in deze brede inclusieve zin. Universiteit voor Humanistiek JAARVERSLAG

8 Woord vooraf Als levensbeschouwelijke universiteit verbindt de Universiteit voor Humanistiek een academische missie met een levensbeschouwelijke grondslag. Wetenschappelijk onderwijs en onderzoek zijn van cruciaal belang voor de Nederlandse samenleving, evenals een eigentijdse bezinning op waarden en inspiratiebronnen die aan de basis liggen van onze samenleving. Dat bepaalt het belang en de centrale opgave van een levensbeschouwelijke universiteit. De laatmoderne samenleving stelt mensen voor nieuwe uitdagingen als het om zingeving en humanisering gaat. Naast de kansen die dit biedt, leidt dit ook tot gevoelens van onveiligheid en onzekerheid, met als risico s polarisatie en sociale uitsluiting. De universiteit ziet het als taak van de wetenschap om op deze kansen en risico s te reflecteren, inzicht te verdiepen en handelingsmogelijkheden aan te reiken. Zij baseert zich hierbij op het humanisme als een eeuwenoude traditie die in Nederland een unieke vorm heeft gekregen. Wetenschappelijke reflectie en betrokkenheid op mens en samenleving zijn in het humanisme altijd hand in hand gegaan. Het is daarmee een rijke voedingsbodem voor een universiteit die fundamenteel onderzoek doet naar hoe mensen zin geven aan hun bestaan en vorm geven aan hun samenleven en dit onderzoek verbindt met praktijken die dergelijke vragen tot inzet van handelen maken. De verwevenheid van wetenschap en praktijk, onderzoek en onderwijs, academisch streven en levensbeschouwelijke inspiratie geven de UvH een geheel eigen profiel. Het strategisch beleid van de Universiteit voor Humanistiek is gericht op de volgende doelstellingen: - De universiteit heeft een sterke positie binnen het hoger en postinitieel onderwijs en staat goed bekend onder de diverse doelgroepen dankzij de eigen identiteit, kwaliteit en aantrekkelijkheid van de bachelor- en masteropleidingen en het overig onderwijsaanbod. - Het onderzoek van de universiteit heeft een herkenbaar profiel, waarvoor zowel in academische kringen als in de samenleving erkenning bestaat. - Er is een degelijk financieel fundament voor de toekomstige ontwikkeling van de universiteit. De omvang van de eerste geldstroom is op peil en daarnaast is de afhankelijkheid daarvan beperkt door een gedegen en continu aanbod van tweede en derde geldstroomactiviteiten. Foto: Arnaud Mooiji In dit jaarverslag kunt u lezen hoe in 2009 gewerkt is aan het realiseren van deze doelstellingen. De identiteit van ons onderwijs komt voort uit de gerichtheid op praktijken waarin zingeving en humanisering een centrale plaats innemen. Dat zijn bijvoorbeeld die van humanistisch geestelijk verzorger, docent Humanistisch Vormingsonderwijs, beleidsadviseur en onderzoeker. Hoe verschillend hun werkterrein ook zal zijn, wij leiden onze studenten op tot normatieve professionals die bewust werken vanuit humane waarden. De ontwikkelingen zoals die ook in 2009 weer hebben plaatsgevonden in onze bachelor-, master- en PhD-opleidingen zijn hierop gericht. De focus die wij kiezen in ons onderzoek versterkt deze profilering en leidt tot een bundeling van krachten op de maatschappelijk relevante terreinen van intercultureel burgerschap, ouder worden, geestelijke weerbaarheid en normatieve professionalisering. Naast de primaire onderwijs- en onderzoekstaken vindt op de Universiteit voor Humanistiek een scala van andere activiteiten plaats, gericht op het realiseren van onze missie en de versteviging van ons financiële fundament. Op financieel en bestuurlijk gebied was 2009 een belangrijk jaar door de voorbereidingen op de wijziging van de Wet op het Hoger onderwijs en Wetenschappelijk onderzoek. Ook daarover wordt u in dit jaarverslag geïnformeerd. Het jaarverslag 2009 geeft opnieuw zicht op de geweldige inzet van zowel medewerkers als studenten om onze doelstellingen te realiseren en dat te doen in een academisch klimaat gekenmerkt door nieuwsgierigheid, betrokkenheid en ambitie. Die inzet stemt dankbaar en stimuleert om onze unieke positie als levensbeschouwelijke universiteit in het dynamische landschap van het Nederlandse hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek verder te versterken en uit te bouwen. Namens het College van Bestuur, Prof. dr. H.A. Alma, rector 6 UNIVERSITEIT VOOR HUMANISTIEK JAARVERSLAG 2009

9 1 B e s t u u r e n medezeggenschap Het verslagjaar 2009 stond in het teken van de viering van het vierde lustrum van de universiteit, de verhuizing naar een nieuw pand in de binnenstad, voorbereidingen voor een nieuwe Graduate School, het onderbrengen van de bibliotheek bij de Universiteitsbibliotheek van de Universiteit Utrecht, en de verdere voorbereiding van de organisatie op de komende wijziging van de Wet op het Hoger onderwijs en Wetenschappelijk onderzoek. Lustrum In 2009 vierde de Universiteit voor Humanistiek (UvH) haar twintigjarig bestaan. Tijdens de Diesviering op 29 januari in de Janskerk in Utrecht reikte de universiteit eredoctoraten uit aan bioloog prof. dr. Frans de Waal, cultureel antropologe prof. dr. Sarah Blaffer Hrdy en filosofe prof. dr. Patricia de Martelaere. Aansluitend organiseerde de universiteit een symposium over de dialoog tussen ethiek en biologie, met bijdragen van eredoctores De Waal en Blaffer Hrdy. Ter ere van haar lustrum was de UvH gastvrouw van de Culturele Zondag op 19 april, een publieksdag over kunst en wetenschap van de Universiteit Utrecht en Hogeschool voor de Kunsten in Utrecht. Ook kreeg de Opening van het Academisch Jaar op 7 september bijzondere aandacht, met bijdragen van Indra Boedjarath, directeur van kenniscentrum interculturele zorg Mikado en burgemeester Aleid Wolfsen, die tevens het nieuwe gebouw opende. Elders in het jaarverslag leest u meer over deze activiteiten. Nieuwe huisvesting Na een lange voorbereiding verhuisde de universiteit in juli naar een historisch pand aan de Kromme Nieuwegracht 29 in Utrecht. Niet langer was de huisvesting verspreid over twee locaties; alle medewerkers en studenten werken voortaan samen onder één dak. De onderwijsfaciliteiten zijn uitgebreid en in het pand neemt de bibliotheek een centrale plaats in. Het gebouw is tijdens de opening van het academisch jaar op 7 september officieel in gebruik genomen. Wetswijziging Een wijziging in de Wet op het Hoger onderwijs en Wetenschappelijk onderzoek (WHW) brengt verandering in de formele status van de UvH. In plaats van een aangewezen instelling wordt zij voortaan beschouwd als een levensbeschouwelijke universiteit. Dit heeft belangrijke gevolgen voor de bekostiging van de universiteit en de inrichting van de bestuurlijke organisatie. Mede in verband hiermee is in de loop van het academisch jaar een aantal aanpassingen in de interne organisatie van de universiteit doorgevoerd. Daarmee wil het bestuur ook een effectiever aanstuurbare organisatie realiseren. Het Stichtingsbestuur is omgevormd tot een Raad van Toezicht. Het College van Bestuur bestaat vanaf 1 januari 2010 uit twee leden in plaats van vier en is voortaan belast met alle aspecten van het bestuur van de universiteit. (Voorheen was er sprake van een verdeling van bevoegdheden tussen het Stichtingsbestuur en het College van Bestuur.) De twee capaciteitsgroepen van het wetenschappelijk personeel zijn opgeheven. De wetenschappelijke staf is nu georganiseerd in een viertal secties, afgestemd op het onderwijs. (Zie organogram op pagina 8.) Door de wetswijziging verliest de universiteit haar status als bijzondere aangewezen instelling. Hiermee verandert haar relatie met het Humanistisch Verbond, waarvoor de universiteit de ambtsopleiding verzorgt. Een commissie onder voorzitterschap van prof. dr. Marcel Barnard, hoogleraar liturgiewetenschap aan de Protestantse Theologische Universiteit, inventariseerde de gevolgen hiervan. De commissie bestond uit vertegenwoordigers van het Humanistisch Verbond en de UvH. Zij bogen zich over de veranderende opvatting en erkenning van het ambt en een nieuwe relatie met het Humanistisch Verbond. Zij adviseerden de universiteit om haar bijzondere band met het Humanistisch Verbond ook formeel tot uitdrukking te blijven brengen, naast de bestaande praktische samenwerkingsverbanden. Universiteit voor Humanistiek JAARVERSLAG

10 Organogram 2010 Universiteit voor Humanistiek Legenda Lijnorganisatie Toezicht Medezeggenschap Onderzoeksmanagement Onderwijsmanagement Raad van Toezicht College van Bestuur Rector Lid Universiteitsraad Directeur Bedrijfsvoering Secretaris Universiteit Van Praag Instituut Kosmopolis Zingeving & Professie Directeur Onderwijs Graduate School Afdeling Bedrijfsvoering Afdeling Bestuur & Communicatie Onderzoeks - overleg Sectie GB* Sectie Educatie Afdeling Onderwijs GB* Geestelijke Begeleiding KOIS* Kritische Organisatie en Interventie Studies LOEP* Levensbeschouwing, Onderzoeksleer, Ethiek en Practica Onderzoeksprojecten Sectie KOIS* Sectie LOEP* Onderwijs overleg Nieuwe activiteiten In het verslagjaar is de oprichting van een Graduate School voorbereid. De Graduate School van de Universiteit voor Humanistiek biedt promovendi een gestructureerde opleiding met kwalitatief hoogstaand onderwijs en een intensieve persoonlijke begeleiding. In deze opleiding wil de universiteit wetenschappelijke kennis ontwikkelen die waardevol is voor de praktijk. In januari 2010 start een pilotgroep van promovendi. De studenten krijgen onderwijs en begeleiding van vooraanstaande onderzoekers uit binnen- en buitenland. In tutorials met de staf en bezoekende onderzoekers bespreken zij de voortgang van hun dissertaties. In de Graduate School leren studenten niet alleen van wetenschappers, maar ook van elkaar. Peer learning is een essentieel onderdeel van de opleiding. Op basis van de ervaringen in het pilotjaar 2010 besluit de universiteit hoe de Graduate School wordt voortgezet. Ook ontwikkelde het in 2008 opgerichte Praktijkcentrum Zingeving & Professie samen met de universiteit een business-strategie. Het praktijkcentrum wil een bijdrage leveren aan het vergroten van de ruimte voor zingeving en humanisering in beroepspraktijken en organisaties. Dit doet het centrum door bij- en nascholingen, trainingen, coaching, opdrachtonderzoek en organisatieadvies. (Zie verder pagina 31) Tot slot is in 2009 het J.P. van Praag Instituut opgericht. Het instituut doet onderzoek naar de geschiedenis van het humanisme in Nederland, in samenwerking met het Humanistisch Archief. (Zie verder pagina 34) Samenwerking in de humanistische beweging De universiteit is actief betrokken bij de humanistische beweging en werkt samen met andere organisaties die zijn aangesloten bij de Humanistische Alliantie. Zo ontwikkelt ze in overleg met het Humanistisch Verbond de ambtsopleiding voor geestelijk werk. Ook werkt de universiteit samen met het Humanistisch Instituut voor Ontwikkelingssamenwerking (Hivos) aan een kennisprogramma in het instituut Kosmopolis. Met de Stichting Humanistisch Vormingsonderwijs (HVO) werkt de universiteit intensief samen in een postinitiële hbo-masteropleiding HVO en Levensbeschouwing. Middels de bijzondere leerstoel Humanisering van de zorg ontwikkelt de universiteit onderzoek en onderwijs in samenwerking met Stichting Humanitas. Met de humanistische omroep Human begon de universiteit in 2009 het project Hoorcolleges online, waarbij hoorcolleges van de universiteit worden opgenomen en aangeboden op internet. De universiteit is lid van de International Humanist and Ethical Union, waarin de meeste humanistische organisaties wereldwijd verenigd zijn. 8 UNIVERSITEIT VOOR HUMANISTIEK JAARVERSLAG 2009

11 eredoctores Ik had eigenlijk nooit zo nagedacht over het verband tussen mijn werk en het humanisme, aldus Frans de Waal toen hij op 29 januari zijn eredoctoraat in ontvangst nam. Ik ben zelf geen religieus persoon en geloof dat de evolutie ons geproduceerd heeft. Ik zie nu dat humanisten ook geïnteresseerd zijn in het idee dat je uit de evolutionaire biologie veel menselijke drijfveren kunt verklaren die maken dat we een samenleving hebben zoals we die nu hebben. De twintigste Dies Natalis van de UvH had als thema de betekenis van natuurwetenschappen voor het humanisme en de humanistiek. De Waal is hoogleraar psychologie aan de Emory universiteit in Atlanta en directeur van het veldstation van het Yerkes National Primate Research Center. Hij verwierf wereldfaam met zijn onderzoek naar het gedrag van apen. Volgens De Waal heeft moraal diepe evolutionaire wortels. Ook eredoctor, primatologe en antropologe Sarah Blaffer Hrdy verrichtte spraakmakend onderzoek op het gebied van de evolutietheorie. Zij schreef over moederschap bij dieren en mensen en de evolutie van zorg en opvoeding. Vanuit een feministisch perspectief en gerichtheid op menselijke waarden levert zij een belangrijke bijdrage aan twee thema s van de humanistiek: zingeving en humanisering in menselijke relaties, organisaties en de maatschappij. De Belgische filosofe Patricia de Martelaere was vanwege ernstige ziekte helaas niet in staat om het eredoctoraat persoonlijk in ontvangst te nemen. Zij overleed op 6 maart De UvH betreurt haar overlijden zeer. De manier waarop zij in haar werk verbindingen wist te leggen tussen filosofie, literatuur en levenspraktijk is voor ons van groot belang, aldus rector Hans Alma. De Martelaere stelde indringende existentiële vragen rondom leven en dood. Zij heeft ons op scherpzinnige, lucide en humane manier inzichten en vragen voorgelegd waar we nog jaren mee vooruit kunnen. Foto: Arnaud Mooij Samenwerking met andere universiteiten In het Netwerk van Levensbeschouwelijke Universiteiten werkte de UvH in 2009 samen met twee andere kleine levensbeschouwelijke universiteiten in Nederland: de Protestantse Theologische Universiteit en de Theologische Universiteit der Christelijke Gereformeerde Kerken in Nederland. De minister van Onderwijs wil dat het bestuurlijk overleg met de universiteiten in beginsel via de Vereniging van Universiteiten (VSNU) verloopt, maar de levensbeschouwelijke universiteiten zijn geen lid van deze vereniging. Om toch voldoende geïnformeerd te blijven en onze belangen naar voren te kunnen brengen, heeft het netwerk twee keer per jaar overleg met het presidium van de VSNU. In 2009 sloot de universiteit Memorandums of Understanding met de academische centra waarmee het Kosmopolis Institute samenwerkt: het Center for Religious and Cross Cultural Studies in Indonesië en het Center for the Study of Culture and Society in India. (Zie ook pagina 33) De universiteit coördineert het internationale netwerk Education for Democratic and Intercultural Citizenship van de acht afdelingen Educatie van de universiteiten van Barcelona, Brighton, Fribourg, Helsinki, Praag, Tel Aviv en Thessaloniki. (Zie ook pagina 23) In 2009 is eveneens de samenwerking versterkt met het Stellenbosch Institute for Advanced Studies in Zuid Afrika. (Zie ook pagina 23) Vanwege de oprichting van de Graduate School is de band met verschillende hogescholen aangehaald. Zo sloot de universiteit een convenant met Hogeschool Fontys OSO. Universiteit voor Humanistiek JAARVERSLAG

12 Leerstoelen Dr. Wiel Veugelers is per 1 mei 2009 benoemd als gewoon hoogleraar Educatie in relatie tot Zingeving en Humanistiek. Prof. Geert van der Laan heeft vanwege gezondheidsredenen vervroegd afscheid moeten nemen als bijzonder hoogleraar Grondslagen van het maatschappelijk werk, vanwege de Marie Kamphuis Stichting. In het verslagjaar is deze bijzondere leerstoel voor een tweede termijn van vijf jaar gevestigd en is dr. Hans van Ewijk tot opvolger van prof. Van der Laan benoemd. Dr. Stefan Schmidt is als opvolger van prof.dr. Dick Bierman benoemd tot bijzonder hoogleraar Bijzondere ervaringen. De bijzondere leerstoel is gevestigd door de Studievereniging voor Psychical Research. Stichtingsbestuur Het Bestuur van de Stichting Universiteit voor Humanistiek houdt overeenkomstig artikel 9 van de statuten van de stichting controle en toezicht op de instelling. Het is als zodanig vergelijkbaar met de Raden van Toezicht aan andere Nederlandse universiteiten. Tot de taken van het bestuur behoren onder meer het benoemen van hoogleraren en de leden van het College van Bestuur, en goedkeuring van de begroting en strategische plannen. In 2008 is het stichtingsbestuur vijf keer bijeen geweest. Op 31 december 2009 bestond het stichtingsbestuur uit de volgende leden: Dhr. prof. dr. J.H. Dijkhuis voorzitter Mw. dr. Ir. J. Bot secretaris Dhr. M.J.A. van der Hooft penningmeester Dhr. drs. J.J. Dijkstra Dhr. drs. R. Zunderdorp Mw. dr. J. Leest Het stichtingsbestuur heeft in zijn laatste vergadering van 2009 besloten tot aanpassing van de statuten van de stichting, in verband met de aanstaande wijzingen van de Wet op het Hoger onderwijs en Wetenschappelijk onderzoek. Aansluitend heeft het bestuur de leden benoemd van de Raad van Toezicht die per 1 januari 2010 de rol van het stichtingsbestuur heeft overgenomen. Medezeggenschap Ook in 2009 trokken Ondernemingsraad en Studentenraad zoveel mogelijk samen op om de medezeggenschap slagvaardig, kritisch en opbouwend in te vullen, in een goede en zakelijke relatie met het College van Bestuur. Door de eerder genoemde wetswijziging kan de universiteit een Universiteitsraad instellen, waarin zowel studenten als medewerkers vertegenwoordigd zijn. De Ondernemingsraad en Studentenraad zagen hier grote voordelen in. Het College van Bestuur besloot de bestaande twee raden niet langer afzonderlijk te laten bestaan, maar ze in 2010 samen te voegen tot de Universiteitsraad. Andere thema s die in 2009 vooral de aandacht vroegen van de Verenigde Vergadering waren de verhuizing van de universiteit, organisatieontwikkeling, de oprichting van een Graduate School en het onderbrengen van de Bibliotheek van de universiteit bij de Universiteitsbibliotheek van de Universiteit Utrecht. Daarbij zijn in het bijzonder de arbeidsrechtelijke belangen van de UvH-medewerkers nauwgezet bekeken. Daarnaast kwamen jaarlijks terugkerende onderwerpen aan bod zoals de Onderwijs- en Examenregeling, de jaarrekening en de begroting. De Studentenraad concentreerde zich naast haar inbreng in de Verenigde Vergadering op zaken als de verbetering van de ICT-voorzieningen, het evaluatiebeleid, de studenten- en kantinevoorzieningen in het nieuwe pand, de kwaliteit van werkboeken en readers, en de samenstelling van een overdrachtsdossier. In de Ondernemingsraad hadden op 31 december 2009 zitting: Gerard Linde (voorzitter), Roy Jansen (secretaris), Bert Gasenbeek en tot aan de zomervakantie Saskia van Goelst Meijer, die om gezondheidsredenen afscheid moest nemen. Laatstgenoemde zetel bleef vacant. In de Studentenraad hadden op 31 december 2009 zitting: Bart Mijland (voorzitter), Gerben Sanders (secretaris), Samira Zafar en Anne Helms. In mei 2009 nam Iris Hartog afscheid als voorzitter van de SR en VV. Vooruitlopend op de nieuw te vormen Universiteitsraad werd besloten de vijfde studentenraadszetel vacant te laten. 10 UNIVERSITEIT VOOR HUMANISTIEK JAARVERSLAG 2009

13 2 O N D e r w i j s Bachelor, master en minor Humanistiek Het reguliere onderwijs aan de universiteit bestaat uit een bachelor- en een masteropleiding Humanistiek van elk drie jaar, ofwel 180 EC. Daarnaast heeft de universiteit een minorprogramma van 30 EC dat ook fungeert als een pre-master. Humanistiek is een multidisciplinaire menswetenschap, die eigentijdse vragen onderzoekt over zingeving, levensbeschouwing en de inrichting van een rechtvaardige samenleving. De bacheloropleiding is gericht op een brede academische vorming, waarbij geput wordt uit verschillende kennisdomeinen, in het bijzonder die van de filosofie, sociologie, psychologie, pedagogiek, geschiedenis, religiewetenschappen, wetenschapstheorie en methodologie. Het inhoudelijk kader van de opleiding is gestructureerd rond de twee grondbegrippen zingeving en humanisering. Deze zijn thematisch uitgewerkt en verbonden aan de ontwikkeling van praktijk- en onderzoeksvaardigheden. De masteropleiding Humanistiek is een voltijdse wetenschappelijke beroepsopleiding en beoogt de academische en beroepsmatige vorming van humanistici. Belangrijke uitgangspunten daarbij zijn een verdiepende studie van de humanistiek als wetenschap, een humanistisch geïnspireerde levensbeschouwelijke gerichtheid en een specifieke oriëntatie op normatieve professionalisering. De masteropleiding is opgebouwd uit een verplicht multidisciplinair gemeenschappelijk deel, een variabel specifiek deel, een stage, een afstudeerscriptie en een deel met vrije keuzeruimte. Studenten kiezen voor een of twee van de volgende afstudeerrichtingen: geestelijke begeleiding, educatie, kritische organisatie- en interventiestudies en levensbeschouwing & onderzoeksleer. Studentenaantallen en diploma s Na een lichte daling in 2008 zette de groei van de studentenpopulatie van de afgelopen jaren weer door tot een recordhoogte van 391. De helft van dit aantal studenten volgde het bachelorprogramma, 40 procent het masterprogramma en 11 procent het minorprogramma. De groei van 2009 komt deels op conto van een grotere instroom van mannelijke studenten. Het aandeel mannelijke studenten is in 2009 toegenomen tot 31 procent. Dit is een stijging van drie procent. Vergeleken met Geesteswetenschappen en Sociale Wetenschappen trekt de universiteit dus een hoog percentage mannelijke studenten. In 2009 behaalden 45 studenten een bachelordiploma. Van hen had 82 procent een vwo-opleiding. 19 van de 25 masterdiploma s werden behaald door studenten met een bachelordiploma van de universiteit. Daarnaast werden 22 minorcertificaten uitgereikt. Studenten totaal 391 +/- t.o.v % Man/vrouw % 31 / 69% Buitenlandse nationaliteit 1% Diploma s 70 Bachelordiploma s 45 Masterdiploma s 25 Bacheloropleiding Humanistiek Instroom en resultaten De instroom in de driejarige bacheloropleiding Humanistiek in 2009 lag met 65 eerstejaarsstudenten beduidend hoger dan voorgaande jaren. Onder hen waren relatief minder vwo ers dan in 2008 (-6 procent). Opvallend is dat bijna de helft van de eerstejaars bestaat uit mannelijke studenten (+8 procent). Er lijkt een ontwikkeling gaande naar een meer evenwichtige man-vrouwverhouding in de bachelorinstroom. Halverwege het jaar bracht de studieadviseur een preadvies uit aan de eerstejaars bachelorstudenten. Aan het eind van het eerste jaar kregen zij de definitieve studieadviezen. Daaronder waren meer positieve én meer bindend negatieve adviezen dan in Universiteit voor Humanistiek JAARVERSLAG

14 Instroom bachelor 65 +/- t.o.v % Man/vrouw % 45 / 55% Buitenlandse nationaliteit 2% Vooropleiding vwo 74% BSA cohort % positief advies 15% bindend negatief advies (bsa) Bachelor totaal 194 +/- t.o.v % Man/vrouw % 38 / 62% Buitenlandse nationaliteit 2% Studiesucces in de bachelor Van de bachelorcohorten 2003 en 2004, waarbinnen geen studenten meer actief zijn, heeft respectievelijk 48 procent en 49 procent het diploma behaald. Het rendement van de cohorten 2005 en 2006 ligt tot en met eind 2009 op 33 procent en 25 procent, maar een relatief groot deel van deze studenten is nog bezig met de studie. De afgelopen jaren heeft de universiteit een aantal studiebevorderende maatregelen ingevoerd. Deze bestaan onder andere uit meer voorlichting, het mentoraat en het bindend studieadvies. Ook zijn studenten verplicht het eerste jaar af te ronden voordat zij aan derdejaarsvakken mogen beginnen. De eerste positieve effecten van deze maatregelen op het studierendement worden vanaf 2010 verwacht. Curriculumveranderingen In 2009 is het bachelorcurriculum aangepast. Studenten sluiten dit studiedeel voortaan af met een bachelorscriptie. Tijdens de vorige onderwijsvisitatie kwam naar voren dat er grote behoefte is aan een duidelijke afronding van de bachelor in de vorm van een proeve van bekwaamheid. Dit heeft veranderingen tot gevolg voor het programma in het derde studiejaar. De derdejaarsstudenten van cohort 2009 krijgen hier voor het eerst mee te maken. Een tweede verandering is de invoering van de cursus Praktijkoriëntatie voor tweedejaarsstudenten. Deze cursus vormt het inhoudelijk vervolg op het mentoraat in het eerste jaar. Een derde ingrijpende curriculumwijziging op het gebied van de wetenschapstheorie en methodologie is voorbereid en wordt met ingang van het studiejaar per cohort ingevoerd. Minorprogramma en pre-master Instroom en resultaten Afgestudeerden van andere universiteiten en hogescholen die met goed gevolg de minor Humanistiek hebben afgerond, kunnen doorstromen naar de master Humanistiek. In 2009 had 84 procent van de instromende minorstudenten al een hbo- of wo-diploma. Van hen volgde 14 procent elders een studie en schreef zich in voor de minor als externe student. Van cohort 2008 stroomde 47 procent door naar de master Humanistiek. Instroom minor 36 +/- t.o.v % Man/vrouw % 34 / 66% Buitenlandse nationaliteit 0% Vooropleiding 44% hbo, 40% wo Inschrijfstatus 14% externe student 86% contractant Minor totaal 43 +/- t.o.v % Man/vrouw % 33 / 67% Buitenlandse nationaliteit 2% Minorcertificaten in UNIVERSITEIT VOOR HUMANISTIEK JAARVERSLAG 2009

15 Foto: Arnaud Mooij Evaluatieonderzoek In het studiejaar is een evaluatieonderzoek uitgevoerd naar het eindniveau van de minorstudenten. Is dit voldoende om de masteropleiding Humanistiek succesvol te kunnen afronden? Bij aanvang van de masteropleiding bleken de minorstudenten hun competenties lager in te schatten dan de bachelorstudenten. Daarop zijn met ingang van het studiejaar een aantal verbeteringen doorgevoerd. Er komen aparte introductiedagen voor de minorstudenten en het practicum Wetenschappelijk lezen en schrijven wordt een vast programmaonderdeel. In 2010 volgen meer verbeteringen. Overigens is de inschatting van de eigen capaciteiten voor minors en bachelors na een jaar masteropleiding vrijwel gelijk. Foto: Arnaud Mooij Tijdens de Dies Natalis op 29 januari 2009 ontvingen Froukje Weidema en Christian van der Veeke de Leo Polak Scriptieprijs. Weidema studeerde af aan de Universiteit voor Humanistiek met de scriptie Mijn handen aan dit bed. Van der Veeke studeerde af aan de Erasmus Universiteit Rotterdam met zijn scriptie Heimwee van de filosofie: Een analyse en evaluatie van de wijsgerige toepassing van vervreemding. Masteropleiding Humanistiek Instroom en resultaten In 2009 begonnen 46 studenten aan de driejarige masteropleiding Humanistiek. Van hen heeft 63 procent als vooropleiding de bachelor Humanistiek. De overige 37 procent is ingestroomd vanuit de minor Humanistiek. De grote toename van de masterpopulatie in 2009 (+64 procent) heeft te maken met de hogere instroom en met de zij-instroom van doctoraalstudenten na de beëindiging van de doctoraalopleiding per 1 januari Masterstudenten kiezen een stage voor een of twee van de afstudeerrichtingen: geestelijke begeleiding (in procent), kritische organisatie- en interventiestudies (24 procent), educatie (22 procent) en levensbeschouwing & onderzoeksleer (16 procent). Twee studenten hebben in 2009 in het buitenland hun stage gevolgd. Er zijn dit jaar geen Engelstalige scripties geschreven. In 2010 krijgt verbetering van dit resultaat extra aandacht. Tot en met eind 2009 heeft eenderde van de eerste twee mastercohorten (2005 en 2006) het diploma behaald. Deze cohorten bestaan volledig uit studenten vanuit de doctoraal- en minorinstroom. 58 procent van hen was nog bezig met de studie. Instroom master 46 +/- t.o.v % Man/vrouw % 30 / 70% Buitenlandse nationaliteit 0% Vooropleiding 63% bachelor Humanistiek 37% minor Humanistiek Master totaal 154 +/- t.o.v % Man/vrouw % 23 / 77% Buitenlandse nationaliteit 0% Afgeronde stages in , waarvan 38% Geestelijke begeleiding Stages in buitenland 5% Afgeronde scripties in , Nederlandstalig Universiteit voor Humanistiek JAARVERSLAG

16 Curriculumverandering Ook in het masterprogramma veranderde het curriculum. Met ingang van studiejaar is normatieve professionalisering geen vaste module meer, maar een integraal onderdeel van het gemeenschappelijke deel van de master. Daarnaast is het een bijzondere module in de vrije keuzeruimte. Verder werden twee nieuwe modules geïntroduceerd: Ethiek van de zorg en Vragenlijstonderzoek voor de multidiscipline Humanistiek. Project Toekomst masteropleiding Humanistiek In maart 2009 is een werkgroep ingesteld om een visie te ontwikkelen op de toekomst van de masteropleiding. Zowel in het onderwijs als in de beroepspraktijken zijn veel veranderingen gaande, en de werkgroep onderzocht hoe de opleiding daarop het beste kan inspelen. Belangrijke aandachtspunten waren: de identiteit en positie van de ambtsopleiding, een heldere profilering van het onderwijsaanbod, de inhoud en duur van de verschillende trajecten binnen het masteronderwijs, de concurrentiepositie binnen het veld van verwante opleidingen, de aansluiting bij de maatschappelijke behoefte en het bereiken van een constante instroom van studenten en nieuwe doelgroepen. In het najaar van 2009 presenteerde de werkgroep haar bevindingen aan het College van Bestuur. In 2010 wordt de visie verder uitgewerkt. foto:lilian van Rooij 14 UNIVERSITEIT VOOR HUMANISTIEK JAARVERSLAG 2009

17 summerschool Mijn hele studietijd droomde ik er al van om naar het buitenland te gaan, vertelt Jochum Damstra (24), masterstudent Kritische Organisatie en Interventie Studies. Dat klinkt leuk, maar het is niet altijd even makkelijk te combineren met de studie, dus ik stelde het lange tijd uit. Tot ik de kans kreeg om mee te gaan met de Summerschool over Human rights and human development van het Kosmopolis Institute. Ik bracht vier intensieve weken door in Yogyakarta, samen met vijftien studenten uit Nederland, Oeganda, India en Indonesië. Het werd een unieke en leerzame ervaring. We kregen colleges over internationale vraagstukken en dilemma s, en gingen zelf aan de slag met presentaties, workshops en excursies. Zestien mensen met ieder hun eigen dromen, eigen ideeën en een eigen perspectief op de wereld. We praatten intensief over onze toekomst, hoe die er uit zou kunnen zien, wat er anders zou moeten, en wat we van elkaar konden leren. Een inspirerende omgeving, waar ik geconfronteerd werd met de complexiteit van internationale vraagstukken. Het verruimde mijn blik op de wereld. Ik ging anders kijken naar de keuzemogelijkheden die ik hier in Nederland heb. Ik heb meer inzicht gekregen in mijzelf en mijn passies. Ik weet nu beter wat ik wil gaan doen. Onderwijsbeleid en -kwaliteitszorg Toetsbeleid De universiteit vindt een goed toetsbeleid van groot belang voor het rendement en kwaliteit van de opleidingen. In 2009 startte daarom een inventarisatie van de huidige toetspraktijk. Deze liep vertraging op door het vertrek van een medewerker en de gevolgen van organisatorische veranderingen. In 2010 wordt een samenhangend en actueel toetsbeleid uitgewerkt en geïmplementeerd. Ook wordt de vacature van beleidsmedewerker kwaliteitszorg in lijn met de vernieuwde organisatiestructuur ingevuld. Uitslag Nationale Studenten Enquête 2009 In 2009 deed de universiteit mee aan de jaarlijkse Nationale Studenten Enquête van Studiekeuze 1,2,3, een stichting die zich toelegt op onafhankelijke en betrouwbare informatie over studiekeuze, gefinancierd door de overheid. De respons was hoog, vergeleken met andere universiteiten: 43 procent, tegenover een landelijk gemiddelde van 28 procent. De studenten van de bachelor en master Humanistiek bleken in het algemeen tevreden over hun opleiding. Zij gaven zowel de inhoud, de werkvormen als de sfeer van de opleidingen een 8. De studenten beoordeelden de docenten met een 7,7. De studeerbaarheid kreeg een 7,1. Iets minder tevreden waren de studenten over de begeleiding (6,8 tegenover een landelijk gemiddelde van 6,4) en de keuzeruimte (6,9 tegenover een landelijk gemiddelde van 7,2). In het algemeen gaven de studenten Humanistiek op de bevraagde onderdelen een hoger cijfer dan studenten van andere Taal- en Cultuuropleidingen, waar Humanistiek onder valt. Het totale gemiddelde van de uitslag was een 7,3. Het totale landelijke gemiddelde van Taal- en Cultuuropleidingen was een 7,0. De gebouwen en faciliteiten kregen een lager cijfer (respectievelijk een 6,3 en 6,7), maar de enquête werd afgenomen voordat de Universiteit voor Humanistiek verhuisde naar de nieuwe locatie. Onderwijsvoorzieningen In het nieuwe gebouw zijn digitale informatieschermen geïntroduceerd voor de presentatie van het lokalenrooster. Ook zijn de voorzieningen in de lokalen verbeterd. De inschrijfprocedure is ingrijpend veranderd, doordat de universiteit zich aansloot bij Studielink, de landelijke digitale portal voor het hoger onderwijs in Nederland. Vanaf oktober 2009 konden bacheloren masterstudenten van de universiteit zich via Studielink aanmelden en herinschrijven. Universiteit voor Humanistiek JAARVERSLAG

18 Hiermee hangen twee andere projecten samen waaraan in 2009 is gewerkt, namelijk de invoering van een nieuw studentinformatiesysteem en een nieuwe website. De invoering van progress.net, de opvolger van de huidige studentenadministratie en ook de website voor cursusinschrijvingen is in 2009 gestart. Progress.net zal in geïntegreerd worden in de nieuwe website. Daarvoor wordt ook een nieuw content management systeem aangeschaft. Internationalisering In 2009 ontwikkelde de universiteit een Engelstalig diplomasupplement voor de masteropleiding, waarmee studenten in een niet-nederlandstalige omgeving kunnen laten zien wat hun diploma inhoudt. Daarnaast heeft de universiteit stappen ondernomen om zich in het voorjaar van 2010 aan te sluiten bij het European University Charter. Dat maakt naar verwachting de internationale uitwisseling van studenten en docenten bij studie, stage en training gemakkelijker. De belangstelling van studenten voor een speciale voorlichtingsbijeenkomst in december 2009 over studie en stage in het buitenland was groot en meer bijeenkomsten zullen volgen. Bekostiging In 2009 zijn de administratieve processen verder aangepast in de richting van de bekostigingssystematiek van Centrale Financiële Instellingen. Het gaat dan om de juiste registratie van bekostigingsrelevante studievoortganggegevens in het Centraal Register Inschrijvingen Hoger Onderwijs (CRIHO). foto: Jos Kuklewskie Collegegeld Genoodzaakt door de nieuwe bekostigingssystematiek heeft de universiteit een instellingscollegegeld vastgesteld voor studenten waarvoor de overheid geen bekostiging beschikbaar stelt. Voor deze studenten geldt vanaf september 2010 niet het gewone wettelijk collegegeld, maar een hogere bijdrage van per jaar (prijsniveau 2010). Er is een overgangsregeling voor studenten die al aan de universiteit studeren. Overig onderwijs Ook in 2009 zijn onder verantwoordelijkheid van de universiteit enkele postinitiële opleidingen verzorgd. Het gaat om de masteropleiding Sociale Interventie (LESI) en de internationale promotieopleiding Meaning in Organization. Van deze promotieopleiding gaat in 2010 het laatste cohort van start. De universiteit schreef in 2009 een ondernemingsplan voor een Graduate School, die mede wordt gezien als een vervolg op de bachelor-master leerlijn. De Graduate School komt ook in plaats van de huidige promotieopleiding. Het eerste cohort binnen deze nieuwe Graduate School is in januari 2010 gestart. De universiteit is verder betrokken bij de opleiding tot Integriteitsfunctionaris. Deze is ondergebracht bij het Praktijkcentrum Zingeving & Professie. Ook werkt zij samen met de stichting HVO (Humanistisch centrum voor onderwijs en opvoeding) in onderwijs voor de postinitiële hbo-masteropleiding HVO en levensbeschouwing. Tot slot verzorgt de universiteit cursussen voor de Stichting Hoger Onderwijs voor Ouderen (HOVO) in Utrecht. Masteropleiding Sociale Interventie Sinds 2005 biedt het Landelijk Expertisecentrum Sociale Interventie (LESI), in samenwerking met de universiteit, een unieke academische opleiding aan: de master Sociale Interventie. Deze is bestemd voor ervaren professionals, beleidsmakers, managers en docenten in het sociale domein. De opleiding sluit aan bij de toenemende vraag naar hooggeschoolde sociale professionals in deze sector. Het betreft een geaccrediteerde, eenjarige opleiding die verspreid over twee jaar in deeltijd wordt gevolgd. Na afronding ontvangen de deelnemers de titel Master of Science (Msc). Vanwege de relevantie voor de sector geniet de opleiding een branche-erkenning van de MO-groep Welzijn en Maatschappelijke Dienstverlening. Bij deze organisatie zijn ruim 1200 maatschappelijke ondernemers aangesloten. Naast de academische masteropleiding biedt het LESI ook masterclasses en leertrajecten aan voor speciale doelgroepen. Sinds de start van de eerste opleiding in 2005 doorliepen 77 mensen de masteropleiding geheel of gedeeltelijk. Ongeveer eenderde van hen volgde een of meerdere op zichzelf staande masterclasses. Gerealiseerde of lopende activiteiten in 2009 waren: Vier masterclasses binnen de derde masteropleiding (23 deelnemers) Masterclass Grondslagen veranderkundig handelen, een nascholingsprogramma voor docenten van hogescholen (12 deelnemers) Masterclass Effectieve sociale interventies voor de buurt (Deventer maart mei 2009) Voorbereiding leergang Sociale Interventie op locatie (externe opdrachtgever) Excursies en praktijkbezoeken in het kader van curriculumontwikkeling 16 UNIVERSITEIT VOOR HUMANISTIEK JAARVERSLAG 2009

19 foto:jochum Damstra Ruim 350 mensen liepen voor een portie zingeving de Universiteit voor Humanistiek binnen tijdens de Culturele Zondag over kunst en wetenschap op 19 april 2009, met als thema Dagelijkse Kost. Promotieopleiding Meaning in Organization Het DBA-programma verwelkomde in 2009 negentien nieuwe deelnemers die tijdens intervisieonderdelen werden verdeeld over twee groepen. Hierdoor ontstond een andere groepsdynamiek dan in voorgaande jaren. Het resultaat was evenwel ook dit jaar positief. De groep bestaat uit twee mannen uit Nigeria (waarvan een in Nederland woont), een vrouw uit de VS, een vrouw uit Turkije (woonachtig in Nederland), een man uit Iran, een vrouw uit Japan en zeven mannen en vijf vrouwen uit Nederland. Aan het eind van het cursusjaar zijn twee deelnemers gestopt. Onderdeel van het programma was een conferentie, georganiseerd in samenwerking met Essex University en Copenhagen Business School, onder de titel Aesthetics and Organization: looking. Copenhagen was gastheer van deze conferentie, waarvoor ruime belangstelling was uit verschillende delen van de wereld. Een selectie van de presentatie wordt uitgebracht als speciale editie van een vaktijdschrift. In 2010 is gestart met de laatste cohort dat binnen het DBA-programma begeleiding krijgt. Vanaf eind 2011 zal het programma opgaan in de Graduate School van de universiteit. Graduate school Als brede promotieopleiding zal de Graduate School het onderzoeksklimaat van de universiteit versterken. In 2009 is het concept uit 2008 nader uitgewerkt in een ambitieus ondernemingsplan. De uitvoering zal daarom in twee stappen plaatsvinden. In januari 2010 start een pilot, die door alle partijen als een leertuin kan worden gebruikt om het onderwijs en onderzoek verder te ontwikkelen. Promovendi uit deze pilotgroep worden nauw betrokken bij het inrichten van het promotieonderwijs. Ter voorbereiding op de Graduate School zijn in 2009 bestaande banden met hogescholen aangehaald. Dit heeft geresulteerd in een convenant met Hogeschool Fontys OSO. Met de Hogeschool Utrecht en Stenden zijn er vergevorderde samenwerkingsplannen. Ook met de Haagse Hogeschool zijn gesprekken gevoerd, die zeer positief zijn ontvangen. Met de Hogeschool Rotterdam is de UvH nog in gesprek. Daarnaast zijn promovendi geworven binnen de eigen netwerken van hoogleraren. In januari 2010 is de pilotgroep van vijftien deelnemers gestart. De groep bestaat uit vier promovendi-werknemers (AIO s) en elf zogeheten buitenpromovendi. Universiteit voor Humanistiek JAARVERSLAG

20 Humanistisch Vormingsonderwijs De stichting HVO, het Humanistisch centrum voor onderwijs en opvoeding, richt zich op onderwijs, kinder- en buitenschoolse opvang, justitie, defensie en uitvaartbegeleiding. Het centrum biedt docenten, opvoeders en begeleiders praktische of theoretische ondersteuning, bijvoorbeeld in de vorm van coaching, training en advies. De universiteit werkt op een aantal gebieden nauw samen met de stichting, zoals bij de postinitiële hbo-masteropleiding HVO en Levensbeschouwing. Ook heeft het HVO een leerstoel aan de UvH, namelijk die van bijzonder hoogleraar Theorie en Praktijk van Educatie in Humanistisch Perspectief, in het bijzonder van Humanistisch Vormingsonderwijs. Hoger onderwijs voor ouderen De stichting HOVO Utrecht is een samenwerkingsverband van de Universiteit Utrecht, de Hogeschool Utrecht, de Faculteit Katholieke Theologie in Utrecht van de Universiteit van Tilburg, en de Universiteit voor Humanistiek. In 2009 bood HOVO Utrecht ruim 90 cursussen aan die werden gevolgd door ruim 2600 cursisten. Het aanbod van de Universiteit voor Humanistiek is gewild, wat bleek uit relatief veel inschrijvingen en goede evaluaties. In 2009 bood de Universiteit voor Humanistiek binnen het HOVO de volgende vier cursussen aan. In het voorjaar gaf Fernando Suárez Müller de cursus De mens tussen lichaam en ziel. Een inleiding in de moderne filosofie van de geest (25 deelnemers). De cursus Spirituele levenskunst werd verzorgd door Suzette van IJssel (20 cursisten). In het najaar van 2009 verzorgden Joachim Duyndam, Ilja Maso, Martien Schreurs, Ruud Kaulingfreks, Ina Brouwer, Anneke Sools, Peter Derkx en Harry Kunneman de cursus Deugden van de humanistiek. Kwaliteiten en valkuilen van wetenschap met een menselijk gezicht (30 deelnemers). Laurens ten Kate gaf vier colleges over Humanisme en Christendom. Over zin geven, zin ontvangen en zin verliezen (50 cursisten). De coördinatie van de cursussen was in handen van Mariëtte Braakman, die namens de Universiteit voor Humanistiek in het bestuur van HOVO Utrecht zit. foto: Lilian van Rooij 18 UNIVERSITEIT VOOR HUMANISTIEK JAARVERSLAG 2009

21 3 Onderzoek Het onderzoek van de universiteit is gebundeld in het onderzoeksprogramma Humanisme en Humaniteit in de 21 e eeuw. Het programma diept de twee grondbegrippen van de humanistiek zingeving en humanisering verder uit en onderzoekt hun onderlinge samenhang. Daarbij richt het zich op persoonlijke bestaansvragen en actuele maatschappelijke vragen. Het onderzoek beoogt bij te dragen aan de ontwikkeling van een eigentijds humanisme, dat aansluit op de dynamiek en de pluriformiteit van de multiculturele, globaliserende samenleving. Een tweede doelstelling is de Humanistiek verder te ontwikkelen van een multidisciplinaire menswetenschap in de richting van een interdiscipline. Onderzoeksvisitatie In december 2008 is het onderzoek van de Universiteit voor Humanistiek beoordeeld door een visitatiecommissie, onder leiding van prof. Freddy Mortier, hoogleraar Ethiek aan de Universiteit Gent. In het voorjaar van 2009 presenteerde de visitatiecommissie haar bevindingen. 1 De commissie was in het bijzonder te spreken over de kwaliteit van het onderzoek (oordeel kwaliteit: goed tot zeer goed) en de hoge productiviteit van de wetenschappelijke staf (oordeel productiviteit: zeer goed). Ook prees ze de succesvolle en innovatieve combinatie van theoretische inzichten en praktijkervaringen. Hierdoor is het onderzoek zowel wetenschappelijk als maatschappelijk relevant (oordeel relevantie: excellent). Verder benadrukte de commissie de potentie van de universiteit om ook internationaal als belangrijke speler te worden erkend (oordeel levensvatbaarheid: zeer goed). Het rapport van de commissie bevatte ook nuttige aanbevelingen. Het College van Bestuur beschouwt hiervan als de belangrijkste: De ontwikkeling van een Graduate School De verbetering van de onderzoeksorganisatie Het doen van meer empirisch onderzoek Het gebruik van een breder palet aan kwalitatieve en kwantitatieve methoden van onderzoek Structurele (internationale) samenwerking en erkenning De externe financiering van onderzoek Deze bevindingen passen in de strategische onderzoeksdoelen van de universiteit over de periode : Het vergroten van de (inter)nationale academische zichtbaarheid en erkenning van het onderzoek Het verder vergroten van de maatschappelijke betekenis van het onderzoek Het verbreden van de financiële basis door het verwerven van een groter aantal subsidies en onderzoeksopdrachten Het verbeteren van het onderzoeksklimaat aan de universiteit In 2009 heeft de universiteit zich geconcentreerd op drie ontwikkeltrajecten: de ontwikkeling van de Graduate School (zoals beschreven in het hoofdstuk Onderwijs), de aanpassing van de onderzoeksorganisatie en de vernieuwing van het onderzoeksprogramma. Ook ondernam de universiteit verschillende initiatieven om met onderzoekers binnen en buiten de eigen instelling interdisciplinair empirisch onderzoek te bevorderen, dat de wetenschappelijke identiteit van de humanistiek versterkt. Voortgang lopend onderzoek Het huidige onderzoeksprogramma omvat zeven thema s: Levensbeschouwing, in het bijzonder de humanistische Geestelijke begeleiding Humanistiek als wetenschap Morele educatie en democratisch burgerschap De verhouding tussen overheden en burgers en de kwaliteit van sociale arrangementen Humaniteit, integriteit en duurzaamheid in organisaties Normatieve professionalisering 1 De visitatiecommissie werd ingesteld door de Stichting Quality Assurance Netherlands Universities (QANU) en bestond verder uit: prof. Ann Phoenix (University of London), prof. Siebren Miedema (Vrije Universiteit Amsterdam), prof. Dian Hosking (Universiteit Utrecht), prof. Frans Jacobs (Universiteit van Amsterdam) en Hans Scheper (hoofd dienst Humanistische Geestelijke Verzorging ministerie van Justitie). Universiteit voor Humanistiek JAARVERSLAG

22 Het onderzoek naar deze thema s wordt deels in de vorm van projecten uitgevoerd, waarbij onderzoekers uit verschillende secties samenwerken. Al eerder, in 2008, gingen de projecten Burgerschap in een interculturele samenleving en Goed ouder worden van start. In 2009 ontwikkelde de UvH twee onderzoeksprojecten die in 2010 van start gaan: Geestelijke weerbaarheid en humanisme en Normatieve professionalisering. In 2010 zet deze trend in de richting van een meer projectmatige aanpak zich door. Levensbeschouwing, in het bijzonder de humanistische Dit onderzoeksthema omvat drie terreinen. Op het terrein van de kritische articulatie en verdieping van het humanisme verscheen in 2009 de bundel Waarvoor je leeft. Studies naar humanistische bronnen van zin (Alma & Smaling red.). Deze bevat onder andere bijdragen over humanisme als moderne levensbeschouwing (Derkx, Dohmen) en over voorbeeldfiguren in het humanisme (Duyndam, Laceulle, en elders ook Gasenbeek). Dan was er de inaugurele rede van Joep Dohmen op 17 juni onder de titel: Pleidooi voor een nieuwe publieke moraal. Beschouwingen over humanisme, moraal en zin. Daarnaast verschenen publicaties over de erfenis van de Verlichting (Los), humanismekritiek (Ten Kate), de geschiedenis van het humanisme en humanistische praktijken zoals geestelijke begeleiding en normatieve professionalisering (Derkx, Gasenbeek, Bakker), en een aantal publicaties over de humanistischexistentiële betekenis en waarde van ouder worden (Baars, Derkx). Een deel van het onderzoek op dit terrein krijgt gestalte in het onderzoeksproject Goed ouder worden en in het onderzoeksproject in oprichting Geestelijke weerbaarheid en humanisme. Het onderzoek op het gebied van life extension (Derkx) vindt plaats binnen het door NWO gesubsidieerde programma Towards a Lingua Democratica for the Public Debate on Genomics ( ). Dit programma werd eind 2009, begin 2010 afgerond. (Zie ook Gentechnologie op pagina 25) Het terrein van de levensbeschouwelijke diversiteit omvat in het bijzonder onderzoek naar een dialoog tussen het humanisme en andere levensbeschouwingen als het christendom en de islam. In 2009 verschenen publicaties over hedendaagse interpretaties van joods-christelijke noties en hun relatie tot humanisme (Ten Kate) en een aantal publicaties dat relaties tussen humanisme en islam onderzoekt (Abu-Zayd, Van Campen). Een deel van het onderzoek op dit terrein krijgt gestalte in het onderzoeksproject Burgerschap in een interculturele samenleving. Op het derde onderzoeksterrein, filosofie/theorie van de levensbeschouwing, verschenen publicaties over de betekenis van levensbeschouwing voor geestelijke weerbaarheid (Derkx), in het bijzonder bij geweld, verslaving en kuddegedrag (Duyndam), en publicaties over de rol van empathie en offer in levensbeschouwing (Duyndam). Het onderzoek op dit terrein wordt grotendeels uitgevoerd in het kader van het onderzoeksproject Geestelijke weerbaarheid en humanisme. De oprichting van het J.P. van Praag Instituut draagt bij aan het onderzoek naar de geschiedenis van het humanisme. (Zie verder pagina 34) Geestelijke begeleiding Dit onderzoeksthema bestrijkt het brede domein van de (humanistische) geestelijke begeleiding van vragen over zingeving in hun relatie tot humanisering. Specifieke onderzoeksvragen zijn gericht op de aard en methodiek van humanistische geestelijke begeleiding, en op de bijbehorende voorwaarden, context en verankering. De wetenschappelijke publicaties die in 2009 verschenen, stonden sterk in het teken van de levensbeschouwelijke dimensie van de geestelijke begeleiding: interlevensbeschouwelijkheid (Anbeek) en studies naar humanistische bronnen van zin (Alma & Smaling; Alma & Kaulingfreks; Mooren). Valorisatie van onderzoeksresultaten vond plaats in nauwe aansluiting bij de werkvelden van humanistische geestelijke verzorging, zowel in vorm van vakpublicaties als in de vorm van lezingen en symposia (Alma, Anbeek, Jorna, Mooren). Methodiekvragen speelden daarin een belangrijke rol. Ook nieuwe terreinen met relevantie voor de (humanistische) geestelijke verzorging werden verkend: mindfulness (Anbeek) en kunst en esthetische ervaring (Alma). Hoewel door ziekte en bestuurlijke werkzaamheden minder onderzoekstijd beschikbaar was, werden in 2009 stappen gezet om de eigenheid van humanistische geestelijke verzorging nader te onderzoeken en in kaart te brengen. Een deel van dit onderzoek vond plaats binnen de door de VGVZ ingestelde Commissie Ambtelijke Binding, waarvan Jan Hein Mooren voorzitter was en waarin Hans Alma en Peter Derkx participeerden (In 2010 verschijnt hierover een publicatie van Mooren). Deze lijn wordt in 2010 doorgetrokken, met name binnen het onderzoeksproject Geestelijke weerbaarheid en humanisme. 20 UNIVERSITEIT VOOR HUMANISTIEK JAARVERSLAG 2009