Studiedagen & workshops

Transcriptie

1 en & workshops Vorming voor professionele hulpverleners januari juli 2014

2 Lees eerst dit Doelgroep De doelgroep van de studiedagen en workshops bestaat uit medewerkers van de Centra voor Ambulante Revalidatie en hulpverleners uit andere diensten van de welzijns-, onderwijs- en gezondheidssector. Voor de meeste onderwerpen is de doelgroep nader gespecificeerd. Gelieve hiermee rekening te houden. Algemeen De praktische informatie (plaats, datum, uur, prijs en inschrijvingsregeling) van elke studiedag of workshop is opgenomen bij de aankondiging. Koffie en deelnemersmap zijn in de prijs inbegrepen. Inschrijven Inschrijven gebeurt bij voorkeur online via www. sig-net.be. Telefonisch inschrijven kan niet. Bij inschrijving verklaart u zich akkoord met de inschrijvings- en annulatievoorwaarden. Een inschrijving is pas geldig en definitief zodra ze vóór de uiterste inschrijvingsdatum is toegekomen en u de factuur hebt betaald. Is de activiteit volzet, dan kunt u uw adres achterlaten op de website. U wordt dan persoonlijk op de hoogte gebracht van de eerstvolgende herneming. Voor studiedagen en workshops is het aantal deelnemers beperkt. De volgorde van inschrijvingen is bepalend. De ontvangst en betaling van uw factuur garandeert uw deelname. Sig behoudt zich echter wel het recht voor de studiedag of workshop te annuleren als er te weinig deelnemers zijn. U krijgt dan zo snel mogelijk het inschrijvingsbedrag teruggestort. Na de uiterste inschrijvingsdatum ontvangt u een bevestigingsmail met praktische informatie. Moeten we omwille van plaatsgebrek in Destelbergen uitwijken naar een locatie in Gent, dan brengen wij u hiervan tijdig op de hoogte. Annulatievoorwaarden Inschrijven voor een studiedag of workshop is definitief. Wie een inschrijving wil annuleren, doet dat schriftelijk en houdt hierbij rekening met deze annulatievoorwaarden: Bij annulatie wordt 13 euro administratiekosten per ingeschreven deelnemer aangerekend. Annulaties van inschrijvingen die we minder dan tien werkdagen vóór de aanvang van de activiteit ontvangen, worden niet meer terugbetaald. Ingeschrevenen die door overmacht niet kunnen deelnemen aan de activiteit, kunnen iemand anders in hun plaats sturen. Maaltijden Bij workshops voor een hele dag is de maaltijd in de deelnemersprijs inbegrepen. Voor de studiedagen varieert de situatie per locatie. In Destelbergen en Gent is er voldoende eetgelegenheid in de onmiddellijke buurt. We voorzien er anderhalf uur middagpauze (12 tot uur). In de omgeving van de locaties in Heverlee en Diepenbeek zijn niet veel eetmogelijkheden. Daarom is er een broodmaaltijd in de prijs inbegrepen en is de middagpauze korter (van 12 tot 13 uur). Participant? Sig hanteert per activiteit twee prijzen: de standaardprijs en een prijs met korting. De reductieprijs is alleen bedoeld voor Sig-participanten. Elke vzw uit de non-profitsector kan participant worden door een jaarlijkse bijdrage te betalen. Meer informatie op of op het Sig-secretariaat. Let wel: het feit dat u de mailing ontvangt of geabonneerd bent op het tijdschrift Signaal, betekent niet dat u participant bent. Opleidingscheques Sig mag sinds 1/8/2010 geen opleidingscheques meer aanvaarden. Meer info op onze website: > FAQ > Opleidingscheques Hebt u nog vragen? Aarzel niet om ons te contacteren! Sig vzw, Kerkham 1 bus 2, 9070 Destelbergen tel fax info@sig-net.be

3 Woord vooraf Sig organiseert jaarlijks zo n 200 vormingsactiviteiten voor professionele hulpverleners uit de Centra voor Ambulante Revalidatie en aanverwante sectoren. We proberen altijd zo nauw mogelijk aan te sluiten bij de vormingsnoden van deze sectoren. Op die manier willen we het verantwoord handelen (evidence based) in de praktijk van de professionele hulpverlening ondersteunen. In deze brochure vindt u het programma van januari tot juli U krijgt de brochure voortaan niet meer in gedrukte vorm. Het versturen ervan per post naar meer dan 7000 adressen was een zeer dure aangelegenheid, en dan ook niet meer haalbaar voor onze organisatie. We hebben besloten de postzending te beperken tot een flyer met het totale programmaoverzicht. De volledige brochure blijft wel op de website raadpleegbaar, desgewenst ook in printbare vorm (PDF). Ook voor het aankondigen van losse activiteiten zullen we meer en meer de digitale weg volgen. We doen daarom een warme oproep aan iedereen om zich te abonneren op de gratis elektronische NIEUWSBRIEF van Sig via de website > nieuwsbrief. We bieden u elke maand een actueel overzicht van de activiteiten met links naar de website. Sinds begin november steekt de Sig-website in een nieuw kleedje. Het inschrijven zal voortaan nog vlotter verlopen (met een eigen login en paswoord). Neem zeker ook eens een kijkje op onze facebookpagina. Alvast welkom op één van onze activiteiten! sterk in grenzen verleggen Sig organiseert vorming en bijscholing voor personen met een beperking zelf en voor hun ruime omgeving (de familie, de buurt, de hulpverleners, de maatschappij). Via een docudienst, het tijdschrift Signaal, publicaties en (audiovisuele) realisaties stelt Sig ook informatie ter beschikking. Verder stimuleert Sig praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek.

4 Inhoud en Krokus Rekenzwakke kinderen leren omgaan met de rekenwereld tot code 1 Begrijpend lezen beter begrijpen: van theorie naar praktijk, van diagnostiek naar therapie... code 2 Hoogbegaafdheid: een handicap?... code 3 Behandelen van selectief mutisme: dat spreekt voor zich... code 4 Rekenzwakke kinderen leren omgaan met de rekenwereld tot code 5 Fonetische en fonologische articulatietherapie creatief en communicatief bekeken... code 6 Overgewicht bij kinderen en adolescenten: hoe pakken we de epidemie aan?... code 7 Diagnose en training van aandachtsstoornissen... code 8 Mandtraining: een wetenschappelijk en effectieve manier om kinderen met autisme en/of andere ontwikkelingsstoornissen te leren communiceren... code 9 Het werkgeheugen van licht verstandelijk beperkte tot zwakbegaafde kinderen en jongeren... code 10 En wat met de motoriek van kinderen met een autismespectrumstoornis?... code 11 Logopedie en autisme... code 12 Omgaan met kinderen die moeilijk doen in de klas... code 13 Adoptie in de hulpverlening, hulpverlening in adoptie: De kwetsbare (gehechtheids-) ontwikkeling van geadopteerden... code 14 Hooggevoeligheid hoogsensitief persoon (HSP): modegril of blijvend?... code 15 Initiatie in de bewegingspedagogiek gebaseerd op het werk van Veronica Sherborne... code 16 De emotionele ontwikkeling van kinderen gebaseerd op Greenspan... code 17 Cochleaire implantatie anno 2014: hedendaagse ontwikkeling en tendensen... code 18 Ontwikkelingsstoornissen in de adolescentie... code 19

5 en Pasen Rekenzwakke kinderen leren omgaan met de rekenwereld tot code 20 Neuropsychologische diagnostiek bij volwassenen: een praktisch overzicht... code 21 Morfosyntaxis: een creatieve verkenning in de communicatief gerichte taaltherapie bij kinderen... code 22 Onveiligheid in hechting, of hoe moeilijk en onveilig een diagnose kan zijn... code 23 Eerste moeilijke stappen in het rekenen? Mediërende interventie voor wiskunde (MIW) helpt je een eind op weg... code 24 Dyslexie en ADHD: comorbiditeit, diagnostiek en sterkte-zwakteanalyse... code 25 (Echt)scheiding en het effect op kinderen... code 26 Diagnostiek en behandeling van ADHD: aan de slag vanuit een ontwikkelings- en contextperspectief... code 27 Angst en depressie bij kinderen en adolescenten: diagnostiek en behandelvoorstellen... code 28 Tweerichtingsverkeer in de ouder-kindrelatie: wat is de invloed van kinderen met een stoornis?... code 29 Communicatieve ontwikkeling van heel jonge kinderen... code 30 (De)motivatie bij adolescenten... code 31 Cognitie en communicatie na NAH... code 32 Communicatie bij (rand)normaal begaafde kinderen met autisme... code 33 ACT in actie: Acceptance en Commitment Therapy... code 34 Dyslexie bij meertaligheid... code 35 Taalstoornissen en de ziekte van Parkinson... code 36 en buiten de vakantie Leren + leren = leerlinggericht teamwork bij ASS... code 125 International Classification of Functioning, Disability & Health (ICF)... code 37 Rekenzwakke kinderen leren omgaan met kommagetallen... code 38 Motorische lateralisatie... code 39 Autisme en sekseducatie... code 40 Rekenzwakke kinderen leren omgaan met metend rekenen en meetkunde... code 41 Breuken zetten de rekenwereld op z n kop... code 42

6 Workshops Training van de perspectiefnemingsvaardigheden van kinderen met ASS... code 43 Autisme: motivatie en beloning... code 44 Gespreksvaardigheden voor paramedici: praktische toepassingen in de contacten met ouders basisworkshop... code 45 Nee bedankt, alles gaan prima! Hulpverlening bij personen met het syndroom van Korsakov... code 46 Relaxatie voor kinderen met ontwikkelingsstoornissen... code 47 International Classification of Functioning, Disability & Health (ICF)... code 48 Werken aan Stem... code 49 Rond punt: als het vierkant draait... code 50 Terugkomdagen ABA... code 51 Zet mij even op pauze Oudertraining ADHD en vorming voor trainers... code 52 Breinbreker: voortgezette cognitieve revalidatie bij NAH... code 53 Oudervriendelijk, oudersensitief, ouderbetrokken en ouderondersteunend? Werken met ouders vanuit gedeelde verantwoordelijkheid... code 54 Heb ik een probleem dan? Ziektebesef en interventies bij hersenletsel... code 55 Het bobath-concept in de pedagogische werksituatie geplaatst... code 56 Gespreksvaardigheden voor paramedici: praktische toepassingen in de contacten met ouders - verdiepingsworkshop... code 57

7 Herneming Code 1 Rekenzwakke kinderen leren omgaan met de rekenwereld tot 20 Kleuters die richting lagere school gaan, zijn ervan overtuigd dat ze in de grote school zullen leren lezen, schrijven en rekenen. Leerkrachten weten maar al te goed dat dit niet voor alle kinderen evident is, dat de kloof tussen bijvoorbeeld sterke en zwakke rekenaars in de loop van de eerste klas zichtbaar wordt en dat enkelen onder hen in het therapeutische circuit zullen belanden. Tijdens deze studiedag bekijken we waarom sommige kinderen het tellen, het aanvankelijke getalbegrip en de eerste rekenopdrachten niet onder de knie krijgen. We staan vooral stil bij hoe we hen kunnen helpen. De inhoud is niet alleen gericht op het werken met eersteklassers, maar ook op oudere kinderen van wie de rekenmoeilijkheden zijn begonnen op dit niveau en voor wie we de remediëring dan ook hier moeten aanvatten. De dag is opgebouwd vanuit de observatie en testresultaten bij deze kinderen. Wat doet het kind? Hoe kunnen we begrijpen waarom het dit doet? En hoe kunnen we het rekeninzicht en de rekenvaardigheid versterken? De inoefensuggesties zijn speels en toepasbaar bij jonge en oudere kinderen. maandag 3 maart 2014 ( uur) Uiterlijk tot 14 februari 2014 Hilde Heuninck is logopedist en al ruim vijfentwintig jaar gespecialiseerd in rekenbegeleiding. Ze is auteur van Nog lang niet uitgeteld, De komma vertelt, het Breukenlaboratorium, diverse Mathelli-spellen en nu ook de Praxisboeken. Haar inzichten zijn in de eerste plaats gestoeld op ruime praktijkervaring. De studiedag is bedoeld voor therapeuten, zorg- en taakleerkrachten die in hun praktijk rekenzwakke kinderen begeleiden. Maximum 50 deelnemers

8 Herneming Code 2 Begrijpend lezen beter begrijpen: van theorie naar de praktijk van diagnostiek en therapie Een gelezen tekst begrijpen is één van de meest complexe vaardigheden. Dit blijkt uit de volgende cijfers: tien procent van de kinderen uit de lagere school behaalt volgens de Peiling lezen en luisteren (2007) de eindtermen niet. Deze kinderen hebben vooral problemen met het leggen van verbanden. Uit onderzoek van Swanson (1999) en Hattie (2009) blijkt dat het effect van remediëring bij begrijpend lezen groot is. Kinderen die problemen ondervinden bij het begrijpen van teksten hebben meer nodig dan alleen wat extra oefeningen. Ze hebben vooral nood aan oefeningen op maat, aan duidelijke instructies en sturende feedback. Vooraleer we kunnen remediëren, moeten we weten hoe begrijpend lezen tot ontwikkeling komt, welke aspecten het tekstbegrip kunnen beïnvloeden en hoe we problemen met begrijpend lezen kunnen diagnosticeren. In deze sessie gaan we op al deze topics in. Deze studiedag is vooral theoretisch van aard, met een beperkte praktische toepassing. Noot: De studiedag is een herhaling van de vorige edities. Het gedeelte over therapie is wel aangepast. maandag 3 maart 2014 ( uur) Uiterlijk tot 14 februari 2014 Christel Van Vreckem is als lector verbonden aan de opleiding Logopedie en Audiologie van de Arteveldehogeschool Gent voor vakken i.v.m. leerstoornissen. Ze is medeontwikkelaar van de Vlaamse Test Begrijpend Lezen (Van Vreckem, Desoete, De Paepe, & Van Hove, 2010) en van het programma Begrijpend lezen beter begrijpen: thematisch en functioneel programma (Van Vreckem, Axters & Linsen, in druk), bedoeld voor kinderen van het eerste leerjaar tot het begin van het secundair onderwijs. We richten ons vooral naar professionele hulpverleners die individueel of met kleine groepjes kinderen werken en in hun dagelijkse praktijk kinderen behandelen die problemen hebben met begrijpend lezen.

9 Herneming Code 3 Hoogbegaafdheid: een handicap? In eerste instantie leggen we tijdens deze studiedag de nadruk op een meer theoretisch inzicht in hoogbegaafdheid, alsook op intelligentie en intelligentietests. Daarnaast komen de kenmerken van hoogbegaafdheid aan bod en gaan we dieper in op de diverse profielen. Er is eveneens aandacht voor de schoolse problematiek van hoogbegaafde leerlingen. De uiteenzetting heeft de bedoeling interactief te zijn. We besteden dan ook aandacht aan vragen van de deelnemers en stellen participatie zeer op prijs. maandag 3 maart 2014 ( uur) Uiterlijk tot 14 februari 2014 Dr. Tessa Kieboom is directeur van het Centrum voor Begaafdheidsonderzoek (UAntwerpen). Na haar promotie over hoogbegaafdheid aan de KU Nijmegen is ze zich hierin verder gaan specialiseren. In haar functie op het CBO begeleidt ze ouders en jongeren, alsook volwassenen. Verder geeft ze nascholing en publiceert ze regelmatig over de problematiek. Ze is hoofdredacteur van het kwartaaltijdschrift Hoogbegaafd?! en maakt deel uit van the European Council for High Ability. Van haar hand is het boek Hoogbegaafd, als je kind (g)een einstein is (Lannoo). In 2010 publiceerde ze samen met Daniëlle Verheye en Luc Descamps De Hoogbegaafdheid Survivalgids (Abimo). We richten ons vooral naar professionele hulpverleners die individueel of met kleine groepjes kinderen werken en in hun dagelijkse praktijk kinderen behandelen die problemen hebben met begrijpend lezen.

10 Herneming Code 4 Behandelen van selectief mutisme: dat spreekt voor zich Kinderen met selectief mutisme kunnen goed praten en doen dat ook in veel situaties. Ze praten thuis en tegen sommige mensen. In andere situaties zwijgen ze, bijvoorbeeld op school, tegen onbekenden en soms ook in winkels of bij familieleden. Wist u dat ongeveer 7 op de 1000 kinderen selectief mutisme hebben? Dat zijn meer kinderen dan er worden aangemeld voor hulp of begeleiding. Tijdens deze studiedag gaan we in op de volgende aspecten: Hoe kan je selectief mutisme onderkennen? Gaat het niet vaak vanzelf over? Wat is het beste moment om hulp te bieden? Welke behandeling is het meest effectief en hoe ziet deze behandeling eruit? Wat weten we over deze groep kinderen, hun symptomen en hun ontwikkeling op lange termijn? We tonen videobeelden van kinderen die werden behandeld met het nieuwe behandelprogramma Spreekt voor zich voor kinderen van ca. 4-8 jaar en bespreken de eerste resultaten van de pilootstudie. maandag 3 maart 2014 ( uur) Uiterlijk tot 14 februari 2014 Dr. Maretha de Jonge is orthopedagoog en gezondheidszorgpsycholoog. Ze heeft zich gespecialiseerd in autisme en selectief mutisme en werkt op de afdeling Kinder- en jeugdpsychiatrie van het Universitair Medisch Centrum Utrecht. Als geregistreerd gedragstherapeut behandelt ze kinderen met selectief mutisme en begeleidt ze hun ouders en leerkrachten. De studiedag is bedoeld voor professionele hulpverleners die kinderen begeleiden tussen 4 en 8 jaar.

11 Herneming Code 5 Rekenzwakke kinderen leren omgaan met de rekenwereld tot 100 De rekenwereld tot 100 betekent een belangrijke uitbreiding van de rekenvaardigheid. Kinderen leren de eerste principes van de getalopbouw, het vermenigvuldigen en delen. De eerste rekenverhaaltjes komen aan bod, het optellen en aftrekken worden uitgebreid en alles gaat een heel stuk sneller. Wanneer we kinderen met rekenmoeilijkheden onderzoeken, vinden we bijna altijd hiaten in deze rekenmaterie terug. Deze studiedag vertrekt vanuit de observatie van het kind. Welke fouten maakt het? Welke strategieën volgt het? Waar loopt het mis? Maar ook, waar gaat het goed? Vanuit deze analyses proberen we te begrijpen wat de basisstrategie van dit kind is en hoe we gericht met het kind kunnen werken. Zodra het kind nieuw inzicht heeft verworven, moet het aan de slag met oefeningen. Dit gebeurt op een speelse wijze, zodat de motivatie voor het oefenen vanuit het kind zelf komt. dinsdag 4 maart 2014 ( uur) Uiterlijk tot 14 februari 2014 Hilde Heuninck is logopedist en al ruim vijfentwintig jaar gespecialiseerd in rekenbegeleiding. Ze is auteur van Nog lang niet uitgeteld, De komma vertelt, het Breukenlaboratorium, diverse Mathelli-spellen en nu ook de Praxisboeken. Haar inzichten zijn in de eerste plaats gestoeld op ruime praktijkervaring. De studiedag is bedoeld voor therapeuten, zorg- en taakleerkrachten die in hun praktijk rekenzwakke kinderen begeleiden. Maximum 50 deelnemers

12 Herneming Code 6 Fonetische en fonologische articulatietherapie creatief en communicatief bekeken De klemtoon van deze studiedag ligt op de praktijk. We houden het theoretische gedeelte bewust kort. Centraal staat het creatief en communicatief opvatten van fonologische articulatietherapie bij kinderen. Vanuit eigen praktijkervaringen belichten we articulatieonderzoeken: o.a. Metaphon, AFPO en AO. We bespreken de behandeling van de belangrijkste fonologische processen, gebaseerd op Metaphon. Ook de behandeling volgens Hodson & Paden wordt kort toegelicht. Beide methodes worden met filmfragmenten geïllustreerd. Verder stellen we fonologisch therapiemateriaal en multifunctionele spellen tentoon, bruikbaar in de ruime logopedische praktijk. Naast dit zelf samengestelde materiaal komen ook bestaande programma s aan bod. We wisselen ervaringen uit rond samenwerking met ouders en verduidelijken de belangrijke link tussen stotteren en spraak- en taalproblemen. Tot slot brainstormen we over therapeutische attitude, therapievoorbereiding en het belang van samenwerking met collega s. Relevante publicatie: - Herreman, I. (2006). Articulatietherapie en fonologische therapie: praktijkervaringen, Logopedie, 19 (4). dinsdag 4 maart 2014 ( uur) Uiterlijk tot 14 februari 2014 Ingrid Herreman werkt als logopedist in het Centrum voor Ambulante Revalidatie te Beveren. Verder is ze coördinator van de Sig-intervisiewerkgroep Taaltherapie bij kinderen. Eerder maakte ze deel uit van de Werkgroepen Articulatie Gent en Stottertherapie Leuven. Ze volgde o.a. de workshops Metaphon, Hodson & Paden uitgebreid en Minimale Paren Spellen. De studiedag richt zich tot logopedisten die in hun werksituatie kinderen met articulatiestoornissen onderzoeken en/of behandelen. Ervaring en kennis over fonologische processen is geen vereiste. Maximum 50 deelnemers

13 Herneming Code 7 Overgewicht bij kinderen en adolescenten: Hoe pakken we de epidemie aan? Obesitas wordt sinds 1997 door de WHO erkend als chronische ziekte. Het kan worden beschouwd als een pathologische reactie op onze veranderende omgeving: het moderne leven leidt ons enerzijds tot overmatig vet- en suikergebruik en anderzijds tot onvoldoende fysieke activiteit. Deze combinatie van factoren zorgt ervoor dat veel jongeren opgroeien met overgewicht. Dat heeft behalve gezondheidsrisico s ook heel wat psychopedagogische en sociale consequenties. Als we de jongeren en hun ouders niet leren omgaan met deze nieuwe context, kunnen we de epidemie geen halt toeroepen. De deelnemers aan deze studiedag krijgen handvatten aangereikt om de samenhang van het probleem te zien en leren hoe ze jongeren en hun ouders best kunnen benaderen en motiveren. We gaan te werk aan de hand van een uiteenzetting, geïllustreerd met case studies vanuit de praktijk. Relevante publicaties: - Braet, C., & Van Winckel, M. (2001). Behandelingsstrategieën bij kinderen met overgewicht (Hoofdstuk 11). Houten: Bohn Stafleu van Loghum. - Braet, C. e.a. (2007). Kinderen en jongeren met overgewicht. Handleiding voor begeleiders. Werkboeken voor ouders, kinderen en adolescenten. Antwerpen: Garant. - Braet, C. (2010). kinderen met overgewicht. Diagnostiek en behandeling voor de professional. Amsterdam: Hogrefe. dinsdag 4 maart 2014 ( uur) Uiterlijk tot 14 februari 2014 Ann Tanghe is psycholoog/gedragstherapeut en coördinator van het Obesitasteam van het Revalidatiecentrum Zeepreventorium in De Haan. Ze is co-auteur van verschillende artikels in samenwerking met prof. dr. Caroline Braet (UGent). Evie Stremersch is psycholoog/gedragstherapeut en sinds 2000 verbonden aan de obesitaswerking van het Revalidatiecentrum Zeepreventorium. Ze heeft veel ervaring in het werken met obese adolescenten en hun context. De studiedag is bedoeld voor alle hulpverleners die in aanraking komen met kinderen en jongeren die lijden aan overgewicht. Voorkennis is niet vereist.

14 Nieuw Code 8 Diagnose en training van aandachtsstoornissen Aandacht is het zich selectief richten op een aspect van de omgeving. Het is een onontbeerlijke neurocognitieve functie die helpt keuzes maken en problemen oplossen. Aandacht wordt moeizaam verworven en raakt makkelijk verloren. Aandachtsstoornissen zijn dan ook uiterst frequent, zowel bij ontwikkelingsstoornissen als bij verworven stoornissen. Ofwel vormen de aandachtsstoornissen de hoofdbrok van de voorhanden problematiek, ofwel zijn ze zijlings aanwezig. Hoe dan ook storen ze steeds het leerproces én de sociaal-professionele uitbouw. Ze vormen dus een heel belangrijke invalshoek binnen de behandeling. Dit is niet alleen zo omdat je aandacht in geval van een tekort moet zien te herstellen, maar ook omdat geoptimaliseerde aandacht duidelijk helpt bij de behandeling van andere stoornissen bij de patiënt. Aangezien de meeste kinderen en volwassenen die revalidatie lopen op zijn minst lichte tot matige aandachtsstoornissen vertonen, is het voor elk teamlid heel belangrijk hierop hoofdzakelijk of bijkomend te kunnen inspelen tijdens het behandelingsproces. Het is dus cruciaal aandachtsstoornissen te herkennen en te systematiseren om ze aansluitend therapeutisch te benaderen. Tijdens deze studiedag wordt er theoretische voorkennis verschaft omtrent de ontplooiing van het netwerk van hersenstructuren dat voor de diverse subtypes van aandacht instaat. Verder schenken we uitgebreid aandacht aan een gesystematiseerde diagnostiek en de opeenvolgende stappen van de training. De verschillende diagnostico-therapeutische stappen van het gestructureerd, neuropsychologisch proces worden in kaart gebracht aan de hand van een specifiek werkschema: Aandachtsstoornissen: Subtypering & Ervaringsgerichte Training (ASET), ontwikkeld door E. Thiery en C. Anthonis. Gevalsbesprekingen illustreren de gesystematiseerde aanpak door middel van de ASET. Hieruit moge meteen de transdisciplinaire bruikbaarheid van het werkinstrument blijken naar een gerichter en efficiënter revalidatie toe. dinsdag 4 maart 2014 ( uur) Uiterlijk tot 14 februari 2014 Prof. dr. Evert Thiery (UGent) verricht klinisch werk (Gedragsneurologisch en Neuropsychologisch Consultatiecentrum Gent) en doet onderzoek naar de diagnostische en therapeutische rol van de neuropsychologie bij ontwikkelingsstoornissen en verworven hersenafwijkingen, evenals onderzoek naar aspecten van nature/nurture in tweelingenpopulaties. De studiedag is bedoeld voor al wie therapeutisch werkt met kinderen en volwassenen met ontwikkelings- en verworven stoornissen. Er wordt geen specifieke voorkennis verondersteld. Accreditering werd aangevraagd i.s.m. de Vereniging van Revalidatieartsen vzw.

15 Herneming Code 9 Mandtraining: een effectieve manier om kinderen met autisme en/of andere ontwikkelingsstoornissen te leren communiceren Kinderen met autisme en andere ontwikkelingsstoornissen kunnen vaak niet goed vragen of aangeven wat ze willen. Niet kunnen vragen wat je wil, leidt vaak tot probleemgedrag, zoals huilen, passiviteit, je afsluiten van de omgeving of agressiviteit. Deze kinderen leren niet vanzelf communiceren. We moeten ze expliciet leren om dingen te vragen die ze graag willen. Hoe je dit kan doen, behandelen we tijdens deze studiedag. We werken volgens de principes uit de wetenschap van de toegepaste gedragsanalyse (Applied Behavior Analysis, ABA). Het belangrijkste principe dat we toepassen is het belonen van gewenst gedrag. Een ander belangrijk principe is het geven van hulp bij het aanleren van nieuwe vaardigheden. De interesses van het kind vormen de basis. We kijken naar wat het zelf wil en gebruiken de motivatie om te leren communiceren. De volgende onderwerpen komen aan bod: Beknopte achtergrond ABA Gedrag van je kind: hoe kan je dat analyseren en hoe gebruik je de analyse bij het aanleren van communicatie? Hoe leer je een kind op de juiste manier vragen wat het wil? Op welke manier verminder je bij het kind het ongewenste gedrag dat voortkomt uit het onvermogen om te kunnen vragen wat het wil? Hoe leer je defective mands herkennen? Defective mands zijn ongewenste manieren om te vragen wat je wil. Leer veelgemaakte fouten herkennen en voorkomen Communicatiemiddelen (PECS, gebarentaal, spraak): Hoe maak je de juiste keuze? We behandelen de theoretische achtergrond, maar oefenen ook in kleine groepjes met de vaardigheden. Door deze combinatie zullen de deelnemers na afloop de geleerde principes direct in de praktijk kunnen toepassen. dinsdag 4 maart 2014 (9-16 uur) UHasselt, campus Diepenbeek 76 ( 65 voor Sig-participanten) Uiterlijk tot 14 februari 2014 Laura Schouten heeft pedagogiek gestudeerd en is sinds 2009 betrokken bij het ABA-Instituut. Tijdens haar stageperiode (tot juni 2010), begeleid door Caroline Peters, heeft ze veel ervaring opgedaan met ABA in verschillende gezinnen. Sindsdien is ze werkzaam als ABA-consultant/ pedagoog voor het ABA-Instituut. Ze begeleidt zowel gezinnen en scholen als professionals en instellingen die ABA in de werking willen implementeren. Verder geeft ze regelmatig workshops voor groepen ouders en/of professionals. De studiedag is bedoeld voor hulpverleners die in contract komen met kinderen met autisme en/of kinderen met ontwikkelingsstoornissen die moeilijk communiceren.

16 Herneming Code 10 Het werkgeheugen van licht verstandelijk beperkte tot zwakbegaafde kinderen en jongeren Het werkgeheugen, het gelijktijdig kunnen opslaan en verwerken van informatie, is een hot topic, zowel in de wetenschap als in scholen en klinische settings. Dat is niet zo verwonderlijk, want onderzoek heeft aangetoond dat het cruciaal is voor het leren op school én daarbuiten. Van alle kinderen en jongeren met een verstandelijke beperking is bekend dat ze een heel zwak werkgeheugen hebben, zelfs zwakker dan je op basis van hun mentale vaardigheden zou verwachten. Wat kunnen we daar als professionele hulpverleners mee? Tijdens deze studiedag proberen we die vraag te beantwoorden. Eerst gaan we in op het begrip werkgeheugen, op theoretische modellen en op de relatie met andere cognities en vaardigheden. De begrippen worden onder andere geïllustreerd aan de hand van tests die zowel in de klinische praktijk als in experimenteel onderzoek (kunnen) worden gebruikt. Daarna gaan we specifiek in op wat we weten over het werkgeheugen bij kinderen en jongeren met een licht verstandelijke beperking. We behandelen ook de trainbaarheid van het werkgeheugen a.d.h.v. elektronische programma s (en games ) o.a. bij deze doelgroep. We besteden ook nadrukkelijk aandacht aan hoe we zelf beter kunnen aansluiten bij de mogelijkheden van deze kinderen. Dit gebeurt onder andere met praktische opdrachten. dinsdag 4 maart 2014 (9-16 uur) UHasselt, campus Diepenbeek 76 ( 65 voor Sig-participanten) Uiterlijk tot 14 februari 2014 Dr. Mariët van der Molen is als docent/onderzoeker verbonden aan de afdeling Ontwikkelingspsychologie van de Vrije Universiteit Amsterdam. Daarvoor werkte ze als psycholoog in Emaus (Ermelo), een instelling voor jongeren met een licht verstandelijke beperking. In 2009 promoveerde ze op het werkgeheugen bij deze jongeren. De studiedag is bedoeld voor alle hulpverleners die in contact komen met kinderen en jongeren met een licht verstandelijke beperking.

17 Herneming Code 11 En wat met de motoriek van kinderen met een autismespectrumstoornis? i.s.m. Universiteit Hasselt Autismespectrumstoornissen worden gedragsmatig gediagnosticeerd op grond van sociale communicatieve beperkingen en repetitief en/of stereotiep gedrag/interesses (DSM-5). Binnen dit laatste gedragskenmerk ressorteren de motorische stereotypieën en maniërismen. Wat is echter het verband tussen deze stereotypieën en maniërismen enerzijds en motorische ontwikkelings-, coördinatie-, imitatie- en leerproblemen anderzijds in deze groep van kinderen? In het theoretische gedeelte van deze studievoormiddag overlopen we het wetenschappelijk onderzoek naar de motorische problemen van kinderen met een autismespectrumstoornis. In het praktische deel vertalen we de recente bevindingen naar het klinisch onderzoek van deze kinderen. Tot slot belichten we één behandelaspect meer uitvoerig, met name de autismespecifieke aanpassingen van het motorische leerproces om deze kinderen en jongeren zelfredzaamheidsvaardigheden aan te leren. dinsdag 4 maart 2014 (9-12 uur) UHasselt, campus Diepenbeek 45 ( 39 voor Sig-participanten) Uiterlijk tot 14 februari 2014 Prof. dr. Marleen Vanvuchelen is doctor in de revalidatiewetenschappen en kinesitherapie. Ze is docent aan de faculteit Geneeskunde en Levenswetenschappen van de UHasselt en heeft jarenlange klinische ervaring met kinderen en jongeren met een autismespectrumstooornis. Deze studiedag is bedoeld voor therapeuten, GON-begeleiders en leerkrachten die kinderen en jongeren met een autismespectrumstoornis begeleiden. Er wordt een minimale basiskennis verondersteld over ASS.

18 Herneming Code 12 Logopedie en autisme Dat de specifieke beleving van iemand met autisme resulteert in een andere manier van taalontwikkeling, is een evidentie. Deze studiedag heeft tot doel inzicht te verwerven in de manier waarop taal en communicatie bij personen met autisme afwijken van de normale ontwikkeling. De theoretische achtergrond over deze ontwikkelingsvaardigheden wordt gelinkt aan de moeilijkheden die kunnen optreden bij kinderen met autisme. We leggen uit waarom een specifieke aanpak bij deze kinderen een noodzaak kan zijn. We staan ook stil bij de mogelijkheden om de talige en communicatieve ontwikkeling van deze kinderen vanuit de logopedie te stimuleren. woensdag 5 maart 2014 ( uur) Uiterlijk tot 14 februari 2014 Veerle Vantorre, licentiaat in de logopedie, is educatief medewerker van Autisme Centraal in binnen- en buitenland. De studiedag is bedoeld voor logopedisten die werken met kleuters en lagereschoolkinderen met autisme. Enige voorkennis over autisme is gewenst. Maximum 70 deelnemers

19 Herneming Code 13 Omgaan met kinderen die moeilijk doen in de klas We mogen zeggen dat het probleemgedrag in de klas de voorbije jaren is toegenomen. Er even bij stilstaan wat we eraan kunnen doen, is dan ook geen overbodige luxe. Deze studiedag biedt de kans om vanuit drie verschillende aspecten over het probleemgedrag na te denken. De eerste vraag die wordt gesteld is waarom kinderen probleemgedrag stellen. Deze vraag is belangrijk omdat probleemgedrag het symptoom is van een dieperliggend probleem. Alleen door ons voor dat dieperliggende probleem open te stellen, kunnen we de juiste acties inschakelen om het probleemgedrag te vermijden. Oude en nieuwe kaders komen aan bod. Vervolgens staan we stil bij het belangrijkste aspect om een oplossing te bieden aan het probleem: preventie. De vijf pijlers van Patterson worden gekoppeld aan de preventiepiramide van Deklerck. We onderzoeken hoe wij het doen in onze praktijk. In een derde deel gaan we in op straffen en belonen. Na een definitie worden valkuilen besproken en tips gegeven. Noot: Deze studiedag is een herwerking van Werken in (klas)groep met kinderen die moeilijk doen (workshop op 9 en 10 mei 2011). woensdag 5 maart 2014 ( uur) Uiterlijk tot 14 februari 2014 Albert Janssens werkte zeven jaar als onderwijzer in het buitengewoon lager onderwijs type 3 en zeven jaar in het buitengewoon secundair onderwijs. De doelgroep bestond telkens uit leerlingen die ernstig probleemgedrag stelden. Sinds 2001 geeft hij hierover pedagogische studiedagen in binnen- en buitenland. De studiedag richt zich in de eerste plaats tot therapeuten, zorgcoördinatoren en leerkrachten die met groepen werken.

20 Herneming Code 14 Adoptie in de hulpverlening, hulpverlening in adoptie De kwetsbare (gehechtheids-) ontwikkeling van geadopteerden Adoptiekinderen komen net als andere kinderen in de hulpverlening terecht. Hulpverleners vragen zich wel eens af welke problemen nu adoptiespecifiek zijn en welke niet. Of zoals een adoptieouder het uitdrukte: Adoptie is altijd aanwezig, maar is niet altijd relevant. Adoptiekinderen hebben iets meer in hun rugzakje zitten. Brodzinsky noemt het extra ontwikkelingstaken bovenop de gewone. Het gaat bijvoorbeeld om aanpassing, rouwverwerking, opbouw van gehechtheid, traumatische ervaringen verwerken, identiteit en raciale identiteit. Dergelijke aspecten kunnen interfereren met de gewone ontwikkeling en zetten ouders, opvoeders, leerkrachten en hulpverleners soms op het verkeerde been. Tijdens deze studiedag exploreren we de extra ontwikkelingstaken vanuit verschillende theoretische kaders, aangevuld met beeldmateriaal. Qua leeftijd focussen we op baby s, peuters en kleuters. We geven via in de praktijk getoetste werkinstrumenten aan hoe ouders, leerkrachten en hulpverleners hiermee kunnen omgaan. We besteden een groot deel aan de opbouw van gehechtheid bij (adoptie) kinderen en reiken een strategie aan om in de praktijk mee om te gaan. Deze strategie werkt zeer goed bij kinderen van nul tot zes jaar. woensdag 5 maart 2014 ( uur) Uiterlijk tot 14 februari 2014 Nadine Meeus (psycholoog en mede bestuurslid van WAIMH Vlaanderen) is werkzaam bij het Steunpunt Adoptie, dat de verplichte voorbereidingscursus op Interlandelijke adoptie verzorgt en adoptieouders begeleidt in de opbouw van gehechtheid met hun adoptiekind, zowel individueel als in groep. De studiedag is enerzijds bedoeld voor hulpverleners die in de revalidatie of thuisbegeleiding met adoptie, pleegzorg en hechtingsproblemen te maken krijgen en anderzijds voor leerkrachten en CLB-medewerkers. De insteek is adoptie, maar er wordt geen voorkennis over of ervaring met adoptie vereist.