STUDIEDAG. Drama in actie. Werkvormen in dramatherapie. Zaterdag 6 oktober 2012 te Wolfheze

Transcriptie

1 STUDIEDAG Drama in actie Werkvormen in dramatherapie Zaterdag 6 oktober 2012 te Wolfheze

2 Beste vakgenoten, Praatjes vullen geen gaatjes en niet lullen maar poetsen zijn welbekende uitdrukkingen die ook zeker opgaan voor ons mooie vak. Want waar anders dan in dramatherapie staat het verbinden van denken, voelen en handelen door simpelweg te doen centraal? En de grote kracht van dramatherapie is en blijft dat het de cliënt in die actiestand zet en zo ontwikkeling en vooruitgang bewerkstelligt. Op 6 oktober organiseert de NVDT in Wolfheze weer een dag vol inspirerende ervaringen en ontmoetingen voor en met dramatherapeuten en andere geïnteresseerden. Dit jaar richten wij ons met het aanbod vooral op het ervaren en proeven van verschillende methodes en methodieken. De studiedag staat dit jaar daarom bol van interessante actieve workshops vanuit alle hoeken van dramatherapie-land, vaak gecombineerd met een andere therapeutische benadering, filosofie of methode. We hopen velen van jullie te mogen verwelkomen en zien uit naar een inspirerende doe -dag! De studiedagcommissie, Carolien Laffeber Femke Crützen Kim Molenaar Nannette Kornman

3 Programma 09:30 uur Ontvangst 10:00 uur Welkom en plenaire warming-up 10:45 uur Richting eerste workshop lopen 11:00 uur Start workshopronde 1 12:30 uur Lunch 13:15 uur Richting tweede workshop lopen 13:30 uur Start workshopronde 2 14:45 uur Richting derde workshop lopen 15:00 uur Start workshopronde 3 16:15 uur Borrel en netwerken 17:00 uur Gezamenlijke afsluiting 17:30 uur Einde van de studiedag Inhoud van het programma We starten de dag met een welkomstwoord en een plenaire warming-up Acroyoga. Deze wordt verzorgd door Marieke de Bruin. AcroYoga mengt de wijsheid van yoga, de dynamische kracht van acrobatiek en de helende werking van een kunstvorm. Deze drie richtingen vormen de basis van een gebruik dat zich richt op vertrouwen, speelsheid en saamhorigheid. In de warming-up staan samenwerking, speelsheid, ontspanning en actie centraal. Work honestly, meditate every day, meet people without fear and play! Baba Hari Dass De workshoprondes De workshopgevers bieden hun workshop aan vanuit hun praktijkervaring of als onderzoeker over dramatherapie vanuit de werkvelden volwassenenpsychiatrie, kinder- en jeugdzorg, het speciaal onderwijs en de licht verstandelijk beperkten zorg. Er zijn ervaren dramatherapeuten aan het woord, maar ook een lichting nieuw talent.

4 De workshoprondes WORKSHOPRONDE 1 11:00-12:15 uur A De Roos van Leary Jorine Beck B Werken met gezinnen in dramatherapie en psychodrama Gerdi Tuender C Holland s got talent, oplossingsgerichte dramatherapie Letty Langerhorst voor kinderen met een laag zelfbeeld D Mijn gezin en ik een therapeutisch gezinsspel Tanne van den Wijngaart E Handpoppen: Van noodoplossing tot liefde! Henrike van Leuveren F Geweldloze communicatie binnen dramatherapie Anne-Marie Hamming WORKSHOPRONDE 2 13:30-14:45 uur G Acroyoga Marieke de Bruin H Zachtjes balen met Toontje Martijn Hell I Van tekst naar theater op locatie Wieteke van Kemenade J De kracht van psychodrama Claudia de Vries K Doe s gek en zeg Ja...! Karien Snijder L Een verhaal voor jou Femke Crützen WORKSHOPRONDE 3 15:00-16:15 uur M De kracht ben je zelf, een zelfbeeldmodule voor Janneke van der Kooij volwassen en jongeren N Samen bouwen we iets op, een workshop over hutten Mijke van Gorp bouwen met gezinnen O Dramatherapie en psychodrama bij PTSS Moniek Boon P Familieopstellingen en dramatherapie Ingeborg Graumans Q Kernkwadranten uitwerken in psychodramatechnieken Liesbeth Doomen R SpeelRuimte; ontmoetingen in en met Marc Willemsen en Developmental Transformations Marjon Wagenaar

5 Workshopronde 1 A De Roos van Leary, door Jorine Beck Wil je weten hoe je de Roos van Leary op een inspirerende manier in kan zetten in (drama) therapie? Kom dan naar deze workshop, waar we aan de slag gaan om deze nog steeds populaire theorie over sociale interacties van het papier de spelvloer op te halen! Op een creatieve manier gedrag analyseren en aan de hand van veel improvisatie experimenteren met ander gedrag. Dat zijn de uitgangspunten in een sociale vaardigheidstherapie met de Roos van Leary. Tijdens deze workshop ervaar je zelf de uitgebreide en speelse mogelijkheden van Leary s gouwe ouwe. Jorine Beck werkt als dramatherapeut op de psychiatrische afdeling van het Gelre ziekenhuis in Apeldoorn en werkt als gastdocent bij creatieve therapie aan de HAN te Nijmegen. Daarnaast is ze redacteur voor het Tijdschrift voor Vaktherapie. B Werken met gezinnen in dramatherapie en psychodrama, door Gerdi Tuender In deze workshop ervaar je wat de mogelijkheden zijn van dramatherapie met gezinnen en zul je kennis maken met een psychodramawerkvorm voor gezinnen. Er worden drie dramatherapie-werkvormen en een psychodramawerkvorm aangeboden. Eén werkvorm is voor het werken met een individuele cliënt die het eigen gezin van herkomst als thema heeft, en dit in een groep of in individuele therapie wil aanpakken. Enkele andere werkvormen zijn voor het hele of gedeeltelijke gezin, dat samen naar de therapie komt. Tot slot wordt er geëvalueerd en zal Gerdi iets vertellen over de toepassingsmogelijkheden. Gerdi Tuender, senior geregistreerd dramatherapeut en psychodramatherapeut CP, werkte ruim 25 jaar op een PAAZ, in de psychiatrie, met gezinnen, echtparen, ambulant en in een centrum voor klinische psychotherapie. Sinds 2003 is ze verbonden aan de creatieve therapie opleiding in Nijmegen als docent en supervisor. Ze heeft meerdere keren gepubliceerd over dramatherapie. C Holland s got talent, oplossingsgerichte dramatherapie voor kinderen met een laag zelfbeeld, door Letty Langerhorst Deze actieve workshop gaat over dramatherapie voor kinderen met een laag zelfbeeld. Een doelgroep die zoveel baat kan hebben bij deze vorm van therapie. Wat voor aanbod is handig bij een spelobservatie of een groepsobservatie en waar let je dan op? Met welke doelstellingen ga je vervolgens aan de slag? De deelnemers gaan ervaringen opdoen met drama-opdrachten waarmee het zelfvertrouwen van kinderen groeit en waarbij ze leren op te komen voor zichzelf. Ook komen de wondervraag, schaalvragen en andere technieken uit de Oplossingsgerichte therapie aan bod en gaan we aan de slag met hoe je deze technieken kan inzetten binnen dramatherapie. Letty Langerhorst is dramatherapeut bij GGZ Centraal. Ze is 5 jaar werkzaam bij het Regionaal Centrum voor Kinder- en Jeugdpsychiatrie te Hilversum. Vorig jaar heeft ze als dramatherapeut bij Blijfgroep gewerkt. Daarnaast werkt ze als dramadocente en trainingsactrice.

6 D Mijn gezin en ik een therapeutisch gezinsspel, door Tanne van den Wijngaart Het is niet altijd eenvoudig om gezinsleden met elkaar in gesprek te laten gaan. Soms is dit voor therapeuten zo n obstakel in de behandeling dat ze er voor kiezen de kinderen niet mee te laten komen of ouders en kinderen apart te spreken. Een gemiste kans, want juist in de gezinsinteractie wordt zichtbaar waar de moeilijkheden en de oplossingen liggen. Mijn gezin en ik is een therapeutisch familiespel ontwikkeld door Tanne van den Wijngaart; dramatherapeut en systeemtherapeut en door Nathalie Schlattmann, psychotherapeut. Met behulp van dit spel wordt het hele gezin aan de hand van vragen en doe-opdrachten gebaseerd op systeemtherapeutische zienswijzen spelenderwijs bij de behandeling betrokken. In deze workshop leren therapeuten die met kinderen en gezinnen werken manieren om dit instrument zo effectief mogelijk in te zetten. Tanne van den Wijngaart werkt als dramatherapeut en systeemtherapeut bij Kristal, een centrum voor psychiatrie en verstandelijke beperking. In de zomer en het najaar van 2012 geeft ze les aan de Rino over het gebruik van het therapeutisch familiespel dat is uitgegeven bij uitgeverij Hogrefe. E Handpoppen: Van noodoplossing tot liefde! door Henrike van Leuveren Handpoppen?... Niets voor mij! Kom dan juist wél naar deze workshop! Ervaar zelf het plezier en de effecten van het werken met handpoppen. Het geeft herkenning en een voorbeeld, prikkelt tot interactie en het is handig om dialogen mee uit te spelen wanneer je alleen voor een groep staat. Gegeven door iemand die vanuit een noodoplossing met poppen aan de slag ging, maar er steeds meer van is gaan houden. Deze workshop is gericht op de doelgroep kinderen. Henrike van Leuveren werkt als dramatherapeut bij Therapeutisch centrum Flevoland. F Geweldloze communicatie binnen dramatherapie door Anne-Marie Hamming Geweldloze communicatie is ontwikkeld door Marshall Rosenberg. Dit is in de basis een eenvoudig en doeltreffend model voor compassievolle communicatie. Om het werkelijk in de praktijk te brengen is minder eenvoudig. De essentie gaat over het bewust worden van eigen gevoelens, behoeftes en vanuit hier je wensen tot uitdrukking leren brengen. Daarnaast het echt leren luisteren naar de behoeften van een ander. Dit kan een heel leven veranderen. Dramatherapie en geweldloze communicatie zijn een krachtige combinatie. In de workshop wordt kort aandacht besteed aan het model en hoe dit in combinatie met dramatherapie kan worden ingezet in therapie. Anne-Marie Hamming is drama-, transformatietherapeut en supervisor. Ze heeft jarenlange ervaring in de GGZ met volwassenen, jongeren en kinderen. Sinds 2005 voert ze haar eigen praktijk Volledig Leven.

7 Workshopronde 2 G Acroyoga, door Marieke de Bruin AcroYoga is een groepsactiviteit. We brengen onze kwaliteiten en vaardigheden samen en door deze te combineren brengen we ze naar een hoger niveau. AcroYoga nodigt je uit om het zijn te ervaren door middel van: geven en ontvangen, steunen en gesteund worden, sterk en zacht zijn. Het is een systematische aanpak die ontwikkeld is om uitgevoerd te kunnen worden door iedereen, hij moedigt persoonlijke transformatie aan binnen een kader van acceptatie, plezier en veiligheid. In deze workshop ga je dieper in op de techniek. Het doel is dat de deelnemers aan het einde van de workshop elkaar kunnen vliegen en gevlogen kunnen worden in vol vertrouwen. Marieke de Bruin is sinds 10 jaar circusen AcroYogadocent. Ze geeft lessen in Nederland en in het buitenland bij verschillende yoga- en circusscholen. Sinds 5 jaar reist ze regelmatig naar Kenia, waar ze haar kennis en ervaring deelt met jongeren uit de sloppenwijken. H Zachtjes balen met Toontje, door Martijn Hell Onlangs is de module Tijd voor Toontje op de markt gekomen, die Martijn Hell samen met Blijfgroep ontwikkelde voor kinderen en hun moeders in huiselijk geweld-opvanghuizen. Met behulp van een handpop, Toontje de schildpad, worden kinderen en hun ouders op hun kracht aangesproken bij het dragen van frustraties. Een onderdeel van deze module is de boosheidsthermometer. In deze workshop gaan we aan de slag met de boosheidsthermometer en de bijbehorende interventies. Martijn Hell werkt inmiddels ruim 25 jaar als dramatherapeute. Momenteel is zij werkzaam bij Lucertis, Kinder- en jeugd psychiatrie in Purmerend. Ze is tevens geregistreerd supervisor. I Van tekst naar theater op locatie, door Wieteke van Kemenade Voorafgaand aan deze workshop zal je de scène en een synopsis van het stuk worden toegezonden met de vraag je eerste indruk van de tekst vorm te geven (schrijven, tekenen, collage, etc.) en de tekst van alle rollen uit je hoofd te leren. Tijdens deze regieworkshop vormt dit je uitgangspunt. In de regieworkshop ga je vervolgens in een kleine groep op zoek naar een locatie voor je scène. Hier zullen je een aantal regievragen worden gesteld ter overdenking en onderzoek. Aan het eind van de workshop zal elke groep op de door hun gekozen locatie een presentatie geven van de scène en zal deze kort worden nabesproken met het publiek. Wieteke van Kemenade is dramatherapeut en theaterregisseur voor de amateurkunst. Zij is werkzaam bij GGZ Oost Brabant, Zicht Primair Onderwijs en heeft een eigen theater/therapie-praktijk in Nijmegen. J De kracht van psychodrama, door Claudia de Vries Inzichtgevend, speels, krachtig, intens en respectvol zijn een paar woorden die centraal staan in psychodrama en daarmee ook in deze workshop. Je maakt kennis met de kracht van psychodrama en de verschillende technieken die hierbij horen. Ook voel je

8 tijdens deze workshop het effect van het leggen van je eigen puzzel. Dit kan zijn als protagonist maar ook wanneer je mag spelen voor een ander. Claudia de Vries werkt bijna 15 jaar als dramatherapeut bij een medisch kinderdagverblijf (MKD) van een jeugdzorginstelling. Daarnaast werkt ze als psychodramatherapeut met volwassenen en heeft ze een eigen praktijk. K Doe s gek en zeg Ja...!, door Karien Snijder Ja zeggen tegen fantasie, ja zeggen tegen verbeelding, associëren en communiceren. Bekende begrippen? Drama is handelen en het stimuleren van spel en verbeelding. Beelden, verbeelden en verbeelding hebben een voortdurende wisselwerking met elkaar. Verbeelden is een bewuste activiteit. Voor creativiteit is verbeelding een must en hoe stimuleer je die verbeelding om te komen tot een eindeloos niet te stoppen ideeënstroom voor je therapie? Deze workshop is bedoeld om mensen te helpen niet meer te hoeven zeggen ik weet het niet maar hen te stimuleren die innerlijke verbeeldingsstroom nieuw leven in te blazen en toe te passen. Daardoor komen nieuwe ideeën tot stand en wordt ieder probleem een uitdaging. Leren een vertaalslag te maken naar de doelgroep en de mogelijke toepasbaarheid hiervan. Laat het een uitdaging zijn om de verbeelding en de creativiteit wakker te maken! Karien Snijder was de afgelopen jaren werkzaam in het onderwijs als dramadocent. Inmiddels werkt ze als dramatherapeut in de verslavingszorg bij de Hoop GGZ. Karien is enthousiast, gedreven en houdt van mensen, verhalen, spelen en alle vormen van drama en theater. Fysiek spel en humor zijn kenmerkend voor haar werkwijze. Haar uitgangspunt: iedereen kan spelen, niets is fout. L Een verhaal voor jou, door Femke Crützen In de workshop Een verhaal voor jou ga je een verhaal schrijven voor iemand die je een boodschap wil vertellen. Dit kan iemand uit je directe omgeving zijn maar ook een cliënt die je in therapie hebt. Je oefent om door middel van verbeelding en fantasie je wens, vraag of gedachten aan deze persoon over te brengen. Hierin kan je kiezen voor een steunend verhaal, een confronterend verhaal, een situatieschets, of een verhaal met een open einde. Welk soort verhaal je kiest is afhankelijk van degene voor wie je schrijft. Deze werkvorm is bruikbaar in therapie bij het verwerken van gebeurtenissen, het onderzoeken van oplossingen, het motiveren en steunen van een ingeslagen weg en het uitspreken van wensen en dromen. Femke Crützen is werkzaam als zelfstandig ondernemer in Amsterdam onder de naam Wolf en Zebra, kindertherapie en ouderbegeleiding Zij geeft spel-en dramatherapie bij verschillende locaties in de kinderhulpverlening waaronder een kinderpsychologenpraktijk en een opvangplek voor slachtoffers van huiselijk geweld.

9 Workshopronde 3 M De kracht ben je zelf, een zelfbeeldmodule voor volwassen en jongeren, door Janneke van der Kooij In deze workshop ga je aan de hand van psychodramatechnieken in contact komen met je sterke kanten en kwaliteiten. In therapie is het effect hiervan dat de cliënt naast het kennen en weten van zijn/haar sterke kanten, deze ook werkelijk gaat ervaren en voelen. Met het resultaat dat er zelfkennis ontstaat en het zelfbeeld zich positief ontwikkelt. In deze workshop ga je zelf ervaren hoe de methode werkt. Janneke gaat met een aantal deelnemers aan de slag, zodat je door kijken leert maar ook zelf het aan den lijve kunt ervaren. Deze module was ook onderwerp van de afgelopen methodische speldag. Janneke van der Kooij is geregistreerd dramatherapeut, ze studeerde in 1996 af aan de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen. Sinds 1996 werkt ze bij de GGZ Drenthe als dramatherapeut en vanaf 2001 als dramatherapeut bij GGZ Drenthe Zuidwest, zowel met volwassenen als met jeugd. Deze module is ontstaan omdat Janneke veel aanvragen kreeg van mensen (vanuit verschillende doelgroepen) om het zelfvertrouwen te vergroten en een positiever zelfbeeld te ontwikkelen. N Samen bouwen we iets op, een workshop over hutten bouwen met gezinnen, door Mijke van Gorp Een dramatherapeutische observatie methode bij gezinnen, waar gebruik wordt gemaakt van de methode; Hutten Bouwen. In deze workshop ervaar en ontdek je door middel van het uitvoeren van de methode en observatie hoe je de methode in kunt zetten bij gezinnen. De methode werkt vanuit een hulpvraag, om een helder beeld te krijgen van de dynamiek, rolverdeling en verhoudingen tussen de gezinsleden in een korte tijd. De gezinsleden krijgen hierbij een kans om kanten van zichzelf en het gezin te zien die ze wellicht nog niet eerder hebben gezien. Mijke van Gorp is net afgestudeerd als dramatherapeut en heeft voor haar scriptie een dramatherapeutische observatie methode voor gezinnen ontwikkeld. Op dit moment werkt ze als groepsleidster bij een buitenschoolse opvang waar ze dramalessen geeft. Daarnaast werkt ze als freelancer o.a. binnen een praktijk waar ze gezinstherapie geeft en werkt als simulatie patiënt/cliënt. O Dramatherapie en psychodrama bij PTSS, door Moniek Boon Moniek werkt met jonge veteranen, mannen tussen de 25 en 55 jaar die uitgezonden zijn naar oorlogsgebieden. Zij hebben naast de posttraumatische stress-klachten vaak last van o.a. agressie-, impulscontrole- en verslavingsproblematiek. Hoe werk je met een medium als drama met deze doelgroep? Wat kun je wel doen, wat kun je beter laten en hoe vul je je rugzak zo effectief mogelijk met spelmateriaal? Daar ga je in deze workshop hard mee aan de slag. Moniek Boon heeft 25 jaar ervaring als dramatherapeut en werkt als psychodrama-, bewegingsexpressie-, en systeemtherapeut. Sinds 1995 is zij verbonden aan het Sinai centrum. Zij werkt op de ambulante afdeling in Amersfoort, waarin ze zowel individueel, met groepen, relaties als gezinnen werkt, met als

10 hoofd diagnose PTSS gerelateerde klachten. Daarnaast werkt ze als freelancer voor onder andere Cogis en de Rino. P Familieopstellingen en dramatherapie, door Ingeborg Graumans De methode van (familie)opstellingen binnen het systemisch waarnemen en handelen kan een zinvolle bijdrage leveren aan een therapeutisch proces. Opstellingen helpen om tot dan toe verborgen verbanden te zien én wat mogelijke wegen zijn om ons los te maken uit verstrikkingen. In deze workshop maak je kennis met de systemische manier van kijken aan de hand van praktische oefeningen die je als dramatherapeut kunt gebruiken. Ingeborg Graumans is senior geregistreerd dramatherapeut en systeemopsteller, werkt voor de GGZ Breburg en heeft een eigen praktijk in Tilburg. Ze is opgeleid in familie-, structuur- en organisatieopstellingen door diverse bekende (internationale) opstellers. Q Kernkwadranten uitwerken in psychodramatechnieken, door Liesbeth Doomen Cliënten met aan angstgerelateerde problematiek (sociale angst, paniek, chronische PTSS) zijn vaak extreme vermijders van lastige situaties. Kernkwadranten opstellen is een relatief veilige, cognitieve opdracht die aan de start van een sessie als een soort contract kan dienen. Cliënten raken opgewarmd over hun kwaliteiten, valkuilen, uitdagingen en allergieën die in het hier en nu ervaren worden. In psychodrama kunnen deze aspecten in beeld en scène gezet worden waardoor de valkuil meer doorleefd en begrepen wordt. Rolwisseling, dubbelen en spiegelen helpen verder de uitdaging aan te gaan waardoor de exposure aan een lastige situatie dichterbij komt. In deze workshop zullen we actief aan de slag gaan met het uitwerken van kernkwadranten in psychodrama-technieken. Liesbeth Doomen is dramatherapeut en is als docent en supervisor al ruim 25 jaar verbonden aan de creatieve therapie opleiding in Nijmegen. Ze heeft gepubliceerd over haar onderzoek naar dramatherapie bij angststoornissen. R SpeelRuimte; ontmoetingen in en met Developmental Transformations door Marc Willemsen en Marjon Wagenaar In Developmental Transformations (DvT) ontstaat spel via vrije improvisatie. In het spel kunnen de deelnemers hier en nu ervaren, gevoelens en gedachten inbrengen, kort doorspelen, en vervolgens weer loslaten opdat nieuwe beelden kunnen oprijzen. Ofwel een voortgaand proces van oprijzen bespelen en loslaten. In de belichaamde (embodied) spelontmoetingen die ontstaan leert de deelnemer de nabijheid van de (onvoorspelbare) ander toe te laten. Zonder overmeesterd te worden door beklemmende angsten of andere vrijheids-restricties en zonder de band met zichzelf te verliezen. In deze workshop worden spelenderwijs de basisprincipes van DvT doorleefd en kernachtig toegelicht. Marjon Wagenaar is dramatherapeut bij GGZ Centraal, de Meregaard in Almere. Marc Willemsen is dramatherapeut bij GGZ Centraal, docent dramatherapie aan de Hogeschool Utrecht en psychodramaturg bij psychotherapiepraktijk Roos & de Meester.

11 Praktische informatie Inschrijving en betaling De inschrijving van de studiedag is geopend vanaf 19 juli De sluitingsdatum is 14 september Inschrijven kan via het inschrijfformulier op de website van de Federatie Vaktherapeutische Beroepen, onder het kopje voor vaktherapeuten agenda op datum Studiedag NVDT Drama in Actie. Kosten voor de studiedag 90,- voor leden 110,- voor niet leden 50,- voor studentleden De kosten zijn inclusief lunch en borrel na afloop. Annulering Annulering kan per mail tot 14 september. Bij annulering wordt 25,- administratiekosten in rekening gebracht. Reeds betaald inschrijfgeld wordt onder aftrek van deze kosten terugbetaald. Ná 14 september is annulering niet meer mogelijk. Wel heb je dan het recht om je plaats door een ander te laten innemen. Locatie De studiedag vindt plaats op de locatie De Gelderse Roos te Wolfheze: Wolfheze 2, 6874 BE Wolfheze Tel: (026) Contact en informatie voor verdere vragen en informatie kun je terecht bij Yvonne Heyer en Femke Crützen: of Studiedagcommissie Carolien Laffeber, Femke Crützen, Kim Molenaar, Nannette Kornman Wij danken Pro Persona (samenwerking GGZ Nijmegen/ Arnhem) dat zij voor deze dag de locatie van de Gelderse Roos voor onze studiedag ter beschikking stellen. Accreditatie Accreditatie is aangevraagd bij de SRVB. De hele dag telt voor 2 registerpunten.

12