Met deze uitgave nemen we afscheid van de oude en vertrouwde vormgeving.

Transcriptie

1 21e jaargang november UITGAVE VAN DE PROTESTANTSE GEMEENTE TE LEIDEN EN DE EVANGELISCH-LUTHERSE GEMEENTE TE LEIDEN E.O. Stad van mijn hart Met deze uitgave nemen we afscheid van de oude en vertrouwde vormgeving. Vanaf het kerstnummer zal GROEN MEDIA ons kerkblad verzorgen in meerkleurendruk: mooier, niet duurder! VERDER IN DIT NUMMER: Een kerk met een gouden randje 5 Open Kerk Leiden 7 Geweldloze Communicatie 9 Mens in Beeld: Jaap Karstens 31 Dag van de mantelzorg 32 Leiden trots van Neerlands steden. Parel van het Hollands land. Stad van heden vol verleden. Stad van werk met hart en hand. Plaats van dromen en van daad. Waar ieder blijft en niemand gaat. Leiden stad van denken en doen. Stad van mijn hart door nu en toen. Stad van werk met hart en hand. Deze zin uit het Leidse volkslied verwoordt wat zorg en compassie voor mij betekenen. Vroeger was het zo gemakkelijk en duidelijk: je had familie en je familie had jou. Je woonde dicht bij elkaar in de buurt en stond dag en nacht voor elkaar klaar. Tijden zijn veranderd, de wereld werd groter. De sociale verbanden losser of vrijblijvender. Daarmee is ook de zorg voor elkaar anders geworden. De overheid kreeg steeds meer een rol om goed voor de inwoners te zorgen. Een trend die zich jarenlang heeft voortgezet. Nu zien we een kanteling. Niet alleen doordat de groep Roos van Gelderen (rechts) November Gedenken is één van de centrale werkwoorden in onze liturgie. In november gedenken we echter hen die ons zijn voorgegaan in het (geloofs)leven. De katholieke kerk doet dit met Allerheiligen (1 november) en Allerzielen (2 november). De eerste dag, een hoogfeest, gedenkt alle voorbeeldfiguren in ons geloof, bekend en onbekend. De tweede dag gedenkt alle mensen in onze eigen kring die zijn overleden. Ook de protestanten gebruiken de maand november om stil te staan bij de overledenen. Zij doen dat op de laatste zondag van het kerkelijk jaar, de laatste zondag voor Advent. In andere kerken wordt dan Christus Koning gevierd: Christus die heerst over het heelal. En dat past ook bij elkaar. Want lezen we niet in Openbaring dat als Christus terugkeert, alle tranen van onze ogen afgewist worden en de doden zullen verrijzen? mensen waar we met z n allen voor zorgen groter wordt en daarmee de kosten steeds hoger. We beseffen ook dat persoonlijke aandacht, betrokkenheid en zorg, nog beter geboden kan worden door iemand die dicht bij je staat dan door professionals die - hoe betrokken en kundig ook - toch verder staan dan een goede buur, een vriend of familielid. Dat betekent wel, dat wij diegenen die zich inzetten voor anderen goed moeten blijven ondersteunen of liever gezegd: koesteren! De komende jaren zal er op het gebied van welzijn veel veranderen. De WMO wordt uitgebreid, mantelzorg vrijwillige zorg voor een ander krijgt nog meer aandacht. Vanuit het rijk komen taken op de gemeente Leiden af die ook van haar bewoners inzet vragen. Ik zie een toenemende rol voor verschillende sociale netwerken, zoals de kerk, het buurthuis, de school en de buurtwinkel. Samen zorgen voor elkaar, dicht bij huis. Niet omdat dat moet, maar omdat we dat (moeten) willen - met hand en hart. Roos van Gelderen, wethouder Jeugd, Zorg en Welzijn 1

2 Landelijk Netwerk Compassie In het landelijk netwerk ontmoeten enthousiaste betrokkenen van de compassionate cities elkaar om te inspireren, mee te denken en samen op te trekken. Inmiddels zijn naast Leiden en Amsterdam ook Groningen en Arnhem bij dit netwerk aangesloten. Iedereen is op zijn eigen manier met het gedachtegoed van Karen Armstrong aan de slag gegaan. Groningen werkt bijvoorbeeld met ambassadeurs uit diverse sectoren die in hun eigen sector acties op touw zetten om daar de compassie te bevorderen. In Leiden zijn we gestart met de ontwikkeling van een app in de vorm van een compassiekompas. Dit doen we samen met de stichting Terra Futura, een stichting die wereldreddende acties op touw zet ( nl). We trekken hierbij zoveel mogelijk op met de andere steden. We houden u op de hoogte van de voortgang. U kunt het charter ook persoonlijk ondertekenen op Corin Potters-Kemp Bestuurder in beeld: Egbert Moolenaar Vanaf januari 2010 ben ik ouderlingkerkrentmeester van de Marewijkgemeente. Na aanpassing van de plaatselijke regeling kon ik in de loop van dat jaar de voorzittershamer overnemen van het College van Kerkrentmeesters van de Protestantse gemeente te Leiden. Het kerkrentmeesterschap was mij niet vreemd. In mijn vorige gemeente ben ik ruim acht jaar administrerend kerkvoogd geweest van een Hervormde buitengewone wijkgemeente. In m n eentje maakte ik de begroting en de jaarrekening, deed de bijdrage- en ledenadministratie en met behulp van mijn echtgenote Jacqueline maakten we de enveloppen klaar voor de kerkbalans en de generale kas. Omdat ik ook actief was in de wijkkerkenraad leerde ik het kerkelijk bedrijf goed kennen. Dat is heel belangrijk als je met een team van collega kerkrentmeesters uit andere wijken verantwoordelijk bent voor het materieel reilen en zeilen van onze PGL. Het is helaas een tijd van bezuinigingen en kerkverlating. Ik ben blij dat wij vanuit de hele breedte van onze PGL bezig zijn met een vitaliteitsplan. Zo mogen we samen bouwen aan de voortgang van Gods Koninkrijk in Leiden. Colofon Leids Kerkblad is een uitgave van de Protestantse Gemeente te Leiden en de Evangelisch-Lutherse Gemeente te Leiden e.o. Dit blad verschijnt 8x per jaar; tussentijds wordt (wijk-)informatie verspreid. Redactieraad De redactieraad wordt gevormd door de scriba s of andere vertegenwoordigers van de wijken en kerkelijke organen en is verantwoordelijk voor deze uitgave. Redactie ds. A. Alblas, hoofdredacteur mw. H. Eshuis-Boter, eindredactie H. de Geus, eindredactie ds. H.J. Hemstede, interviews mw. J.I. Schoonwater, jongerenredactie mw. E.E. Veenstra-Monteban, algemeen mw. S.G. Visscher, eindredactie en website Fotoredactie Voor gebruik van de in dit blad gepubliceerde foto s door derden is voorafgaande schriftelijke toestemming vereist van de redactie. N. Bavelaar H. Bertram mw. H. van den Broek J. van Duuren H. Labots T. Snepvanangers mw. J. Takken mw. M. van Vliet F. Voets Hielco Kuipers (foto pag. 1) Advertentieredactie R. Favier, rffavier@planet.nl Administratie, abonnementen en klachten over bezorging enz.: Van Vollenhovenkade 22, 2313 GG Leiden, telefoon: info@kerkelijkbureauleiden.nl rekening , t.n.v. Leids Kerkblad Het volgende nummer verschijnt op 9 december De kopij moet uiterlijk op zaterdag 26 november om uur zijn ingeleverd: wijkberichten bij de scriba, algemene berichten bij de redactie: info@leidskerkblad.nl Vormgeving en druk Groen Media Leiden, Leiderdorp 2

3 Jong! Ans van Bakhuizen Jacqueline Schoonwater Meedoen met M25 Leiden? Op dinsdag 27 september kwam een groep leerlingen van het Stedelijk Gymnasium met hun docente naar De Bakkerij. In het kader van hun maatschappelijke stage maakten zij kennis met M25 Leiden en met projectmanager Thijs van der Horst. Er werd gebrainstormd over mogelijke acties en concrete plannen. Tot slot ging de groep op de foto in De Bakkerij en op het bruggetje over de Oude Rijn. De foto komt in het stripboek Het Geheim van De Bakkerij te staan. Deze strip, over een reis in de tijd van twee deelnemers van M25 Leiden, verschijnt op 12 november. Tot 1 november kan je bij voorintekening een hardcover exemplaar bestellen door 10,- over te maken op rekening van Diaconie Protestantse gemeente Leiden te Leiden, o.v.v. Geheim van De Bakkerij. Effe doen! M25 Leiden heeft op dit moment al 20 deelnemers, die binnenkort aan de slag gaan. In het diaconale project word je uitgedaagd, ondersteund en actief gemaakt om praktische hulp te bieden aan kwetsbare groepen in de samenleving. Of je christelijk, islamitisch, hindoestaans of niet gelovig bent, dat maakt niet uit. Hoofddoel van M25 Leiden is jou aan den lijve te laten ondervinden dat vrijwillige inzet voor anderen, die het vaak wat minder hebben dan jijzelf, ook voor jezelf verrijkend is, inspirerend kan zijn, confronterend en uitdagend. Meedoen of meer weten: Beschuit met muisjes Over engelen en beschuit met muisjes Beste allemaal in de Leidse jeugdclubs! Het seizoen is nog maar net van start gegaan of je krijgt alweer een stukje over Kerst onder ogen. Het is erg vroeg, maar toch willen we je vragen of je met je vrienden zin hebt om mee te gaan naar Swetterhage, waar de jaarlijkse kerstreis wordt georganiseerd op 13 december. Swetterhage is een woon- en leefgemeenschap in Zoeterwoude waar ruim driehonderd mensen met een verstandelijke handicap wonen en werken. Elk jaar wordt het kerstfeest met de bewoners en hun vrienden en familie gevierd door het kerstverhaal letterlijk te doorlopen. Al wandelend over het terrein ga je als het ware op reis door het verhaal. Omgeven met zang, muziek en allerhande figuranten wordt het verhaal van de geboorte van Jezus verteld en ook wij worden van harte uitgenodigd om mee op reis te gaan! We hebben een keer eerder meegedaan met een groep jongeren uit verschillende Leidse kerken. Toen (Kerst 2009) hebben we als rolschaatsende engelen de rondtrekkende bewoners getrakteerd op beschuit met muisjes om de bijzondere geboorte te vieren! Het zou erg leuk zijn om de kerstgedachte kracht bij te zetten door als clubs samen op te trekken en mee te doen met de kerstreis! Ans van Broekhuizen - de Rooij 3

4 Wat doe je het liefst: honderdjarigen helpen met surfen, of tuintegels tillen voor een hoogzwangere alleenstaande? De Stichting Present kan het voor je regelen. Wie echt niets kan, mag verstandelijk gehandicapte oude mensen een leuke middag bezorgen en dat probeer ik, samen met kerkmensen. Want de stichting heeft een christelijke sociale basis. Eerst een rondje voorstellen. Tineke wordt morgen naar de Regenboog in de Merenwijk gebracht: haar kerk. In de Regenboog heeft begeleidster Margriet verleden jaar nog de rouwdienst voor een andere bewoonster verzorgd. Wat gaan we doen? Er moet macaroni gekookt worden en menigeen verdwijnt goedgemutst naar de keuken. Koken kan ik ook al niet en dus maak ik een praatje. Moeilijk, want je begrijpt alleen flarden. Laten we maar liedjes uit de oude doos galmen. Wie heeft een voorstel? Arie noemt het lied van zijn voetbalclub. Begrijpelijk: vaak gaat hij met een Regenboger naar de wedstrijd kijken. En dan blijkt niet alleen Tineke kerkelijk te zijn. Want na een spetterend lied over de zeven zonen van vader Abraham zegt een kritische stem luid: Hij had geen zeven zonen. Hij had er maar twee: Ezau en Jakob. Vader Jakob! Slaapt gij nog? Alle monden gaan open en we gaan er weer tegenaan, van je ding-dang-dong. Mensenkinderen, wat lekker. De stem zegt nu Hij had elf zonen. En een dochter Dina. Jong geleerd... Roken moet hier soms, maar dan wel op de kamer en ik ga mee om de aansteker te bedienen. In de gang hangen schilderijen van Tineke die in poezen is gespecialiseerd en ze worden verkocht door Kunst en Vliegwerk. Iedereen straalt tevredenheid uit en scherpe kantjes zijn er niet. Misschien ook nooit geweest. De voorsprong van de armen van geest in de Bergrede. Bijzonder Kerkenwerk Leiden Column Marten Stol Predikant: ds. A. Alblas,, Jac.P. Thijsselaan 43, 2341 PM Oegstgeest, tel , Secretaris: mw. R.G.S. Jongsma, Schubertlaan 195, 2324 CT Leiden Present! Penningmeester: A. Zeilstra, Carneoolstraat 17, 2332 KA Leiden, tel Bankrekeningnr.: t.n.v. penningmeester Bijzonder Kerkenwerk Open Kerk Leiden in de steigers Na ons eerste bericht in Op de Hoogte en het Leids Kerkblad, hebben we heel wat enthousiaste reacties ontvangen. Inmiddels is de proefsite keer bezocht. We zijn te vinden op Facebook (Open Kerk Leiden) en er verschijnt dagelijks een tweet op van de predikant met een wijsheid van de dag, te vinden Een aantal mensen heeft zich aangemeld om mee te doen. Er zijn twee webmasters gevonden en de redactie is met twee personen uitgebreid. De blogs worden straks door vier verschillende schrijvers verzorgd, die we in een volgende uitgave gaan voorstellen. Voor de eerste artikelen zijn de onderwerpen doorgespeeld aan de gevraagde schrijvers. Een greep uit veel gehoorde vragen wordt vergezeld van uitdagende antwoorden. Op de site zijn nu al drie blogs te lezen. De laatste naar aanleiding van de inmiddels befaamde uitspraak doe eens even normaal, onder de titel: taal bepaalt. Ben je nieuwsgierig geworden, bezoek de site en schrijf je in op onze nieuwsbrief. Open Deur: niet meer bezorgd Ruim 50 jaar hebben vrijwilligers van de Commissie Bijzonder Kerkenwerk het maandblad OPEN DEUR thuisbezorgd bij belangstellenden. Dat leverde de ontvangers gemak en de commissie extra inkomsten op. Daardoor konden andere activiteiten van onze commissie betaald worden. Dat gaat veranderen. Enerzijds omdat het aantal belangstellenden afneemt. Anderzijds omdat de vrijwilligers een dagje ouder worden. Het december-nummer is het laatste blad dat bezorgd wordt. Uiteraard kan overgegaan worden op een postabonnement. De ontvangers hebben hiervan al persoonlijk bericht ontvangen. Middels ons kerkblad willen we de bezorg(st)ers die tot het laatst toe hebben volgehouden, en natuurlijk allen die dit werk vóór en mét hen deden, bijzonder hartelijk bedanken. Dit stille werk heeft het Goede Nieuws bij mensen thuisgebracht. U hebt dit werk uit liefde gedaan, voor God en voor de mensen. Een bijzonder woord van dank aan de heren Bonnet en Strijbos, die door hun zorgvuldige coördinatie de bezorging op rolletjes lieten lopen. Cantatedienst op 30 oktober Op 30 oktober begint het nieuwe seizoen met een Cantatedienst om uur in de Pieterskerk. Het Collegium Musicum o.l.v. Gerrit Maas zingt Cantate 8 van J.S. Bach: Liebster Gott,wenn werd ich sterben. De opwekking van de jongeling van Naïn is het uitgangspunt van een groots en visionair werk, waarin reflectie over eigen eindigheid wordt opgeroepen. De muziek neemt de hoorder mee uit de sombere gedachten naar overwinning van de doodsangst. Cantatedienst op 27 november Op 27 november zingt de Bach Cantorij Baarn o.l.v. Bas Ramselaar, eveneens in de Pieterskerk om uur. Dan wordt Cantate 170 besproken en uitgevoerd: Vergnügte Ruh, beliebte Seelenlust. Het bijbehorende zondagsevangelie laat de bergrede klinken tegen de achtergrond van de Romeinentekst, dat de gelovigen dood zijn voor de zonde. Over dit werk is muzikaal nogal wat te vertellen en de beschouwende muziek biedt de hoorder het kader voor eigen contemplatie. 4

5 Kerk en Maatschappij Een kerk met een gouden randje Ze zei het regelmatig omdat ze ondanks haar voortschrijdende jaren nog intens van het leven kon genieten: Het was weer een dag met een gouden randje. Het was een vaak gebezigde uitdrukking van de oma van mijn vrouw als we bij haar op bezoek gingen. Een dag met een gouden randje was een dag om te koesteren in je herinnering. Een dag waarop je Gods nabijheid haast tastbaar kon ervaren terwijl Hij naar zijn schepping keek en zag dat het goed was. Een akker met een goudgeel randje Zo vind je in de bijbel soms een zinsnede die een soortgelijk beeld bij je oproept. Dat heb ik in ieder geval bij Leviticus 19, : Wanneer je de graanoogst binnenhaalt, oogst dan niet aan de rand van de akker en raap wat blijft liggen niet bijeen. En wanneer je bij de wijnoogst druiven plukt, loop dan niet alles nog eens na en raap niet bijeen wat op de grond is gevallen, maar laat het liggen voor de armen en de vreemdelingen. Ik ben de HEER, jullie God. Steel niet, lieg niet en bedrieg je naaste niet. Velden met graan, goudgeel wuivend koren, dat in het voorjaar aan het begin van de oogsttijd de landerijen bedekte van het oude Israël. Heel de familie, de slaven, dienstknechten en dienstmeiden druk in de weer om de gave van de akkers te maaien en te bundelen in schoven. Alles wordt verzameld, behalve een goudgele rand aan de grenzen van het land. Want dat goudgele randje was bestemd voor de armen en de vreemdelingen, zodat de God van Israël ook in het komende jaar welwillend zou neerzien op zijn volk. Kerk zijn met een gouden randje Diaconaal werkers in het bisdom Rotterdam kenden jaren terug een overleg dat de veelzeggende naam GOM droeg: Geloven Op Maandag. In het hart van de lokale geloofsgemeenschap staat vooral het samen leren, bidden en vieren. Met recht wordt Gods aanwezigheid en betrokkenheid bij de gemeenschap daar samen in het centrum gedeeld en gevierd. Maar aan de rand van diezelfde geloofsgemeenschap blijft steeds de opdracht om zorg te hebben voor de arme en vreemdeling. Voor mensen in de marge van de samenleving, randfiguren die de aansluiting dreigen te missen met de rest van de maatschappij. In die zin staat diaconie in mijn beleving voor dat gouden randje van de kerk. Een samenleving met een gouden randje In een samenleving met toenemende ontkerkelijking is kerk-zijn zelf in de ogen van veel mensen gaan behoren tot een randverschijnsel in de maatschappij. Wij zijn zelf als het ware randfiguren en grensgangers geworden. Hier kunnen wij ons wellicht nog beter identificeren met mensen die daadwerkelijk niet in tel zijn: met de stille armen, sociaal geïsoleerden, dak- en thuislozen, verslaafden, vreemdelingen, vluchtelingen, illegalen. Daar waar in onze samenleving juist deze mensen in de knel dreigen te raken, kunnen wij als kerken voor hen garant blijven staan. Door nood te signaleren, onder de aandacht te brengen, stem te geven en in acute omstandigheden tijdelijk op te vangen. In een samenleving die soms karaktertrekken dreigt te vertonen van Rupsje Nooitgenoeg, waarin de graanvelden tot over de rand dreigen te worden kaal gevreten, zijn kerken de bewaarders van het gouden randje van een humane samenleving, waar zo af en toe nog de glimlach voelbaar is van de ene God die juist oog heeft voor al het kwetsbare en het kleine. Ton Snepvangers, coördinator Diaconaal Centrum De Bakkerij 1 Leviticus 19,9-10 is één van de lezingen die emeritus predikant Jos Wolthaus met begeleidende exegetische en liturgische handreikingen aandroeg voor de themavieringen tijdens het komende diaconaal weekend van 12 en 13 november. 5

6 Raad van Kerken in Leiden Secretaris: mw. C.C.M. Boeren, Hugo van Woerdenstraat 73, 2332 PH Leiden, telefoon ; Voorzitter: ds. A.Alblas, Jac.P.Thijsselaan 43, 2341 PM Oegstgeest, telefoon ; Dag van Respect en Compassie Op donderdag 10 november is het de nationale Dag van Respect en de Internationale Dag van het Charter for Compassion. Scholen: respect De leerlingen van de bovenbouw van de Leidse basisscholen krijgen de gelegenheid om een prominente gast in hun les te ontvangen, die vertelt over wat respect in haar/zijn visie inhoudt. De leerlingen kunnen daar gevolg aan geven door een werkstuk te maken en dat diezelfde middag te presenteren in het stadhuis. Leidse bevolking: compassie Alle Leidenaren, die vanuit compassie willen denken en leven, worden die middag uitgenodigd om naar de Burgerzaal van het Leidse Stadhuis te komen. Er is van uur een bijeenkomst, waarin op levendige wijze vormen van compassie gepresenteerd worden. Daarbij is te denken aan het straatpastoraat, het jongerenproject M25, Vluchtelingenwerk en Dag van de Mantelzorg. Als bijzondere gast mogen we rabbijn Awraham Soetendorp verwachten. Hij is één van de opstellers van het charter. Wethouder Roos van Gelderen zal als eerste het woord voeren (zie haar gedachten op pagina 1 van dit blad). Speciaal genodigd zijn de personen, groepen, organisaties en geloofsgemeenschappen, die al eerder het charter ondertekenden, of dit jaar voor het eerst benaderd zijn. In een kort document worden zij uitgenodigd hun aandachtspunten bij het thema aan te reiken. Na afloop is er gelegenheid voor verdere kennismaking. De Dag van Respect en Compassie wordt in Leiden georganiseerd door de Gemeente Leiden, de Raad van Kerken in Leiden, en het Levensbeschouwelijk Platform Leiden. Vergadering Op 21 september vergaderde het moderamen van de Leidse Raad van Kerken, deze keer in de consistorie van de Marekerk. Het was een vreugde om een nieuw moderamenlid te begroeten in Fred Kok, lid van de Oud-Katholieke Kerk in Leiden. Hij zal zich in het bijzonder met publicitaire thema s bezig gaan houden. Uitgebreid stonden we stil bij de petitie, die aandacht vraagt voor uitgeprocedeerde asielzoekers, met name de zogenaamde onuitzetbaren. Op 21 september, de Internationale Dag van de Vrede, is een doos met handtekeningen uit de kerken door Ton Snepvangers overhandigd aan locoburgemeester Roos van Gelderen. Dit gebeurde tijdens de vredeswake op het Stadhuisplein. De Raad van Kerken heeft na ampel overleg dit initiatief mede ondersteund. De dilemma s en afwegingen daarbij werden door het moderamen besproken. ROSJ HASJANA (Joods Nieuwjaar) In de Joodse synagoges heeft op Elloel 5771 (21 september 2011) honderd maal het geluid van de sjofar (ramshoorn) geklonken. Dat ongewone instrument is verbonden met het verhaal van de ontbinding van Izak en is sindsdien een teken van hoop en bevrijding. Op de nieuwjaarsdag zingt de voorganger vóór de klanken Tesjoewa, dat wil zeggen: kom tot inkeer. Daarmee worden de tien dagen van inkeer en bezinning ingeluid, die uitlopen op de Grote Verzoendag. Jezelf afvragen of je je plaats op Gods aarde waardig bent, is de opdracht. Fouten die je nog goed kunt maken, ga je deze tien dagen allereerst herstellen. Als je hebt gedaan wat je kunt, mag je op de Grote Verzoendag bij God om vergeving vragen, niet éérder. Verschillende kerken en vele personen hebben de leden van de Joodse Gemeente Leiden een Sjana Tova toegewenst. In de libarale synagoge van Den Haag leidde rabbijn Soetendorp de viering, met medewerking van chazan Ken Gould. Urenlang klinken bijbelwoorden, met als belangrijke lezing onder meer het verhaal van vader Abraham, met de twee zonen Ismaël en Izak. Hierop volgde een bewogen gebed voor de open tabernakel om vrede voor het land Israël, voor hen die wonen in de aangrenzende landen, en voor allen die daar daarbinnen wonen, dat zij dit jaar vrede zullen sluiten. 6

7 Kerk en samenleving Voor verdieping en bezinning We denken anders, werken anders, communiceren anders. De ontwikkelingen in communicatie gaan supersnel. Communicatie over geloof en religie verandert langzamer, maar gaat mee in de stroom. De beproefde vormen van kerkdienst, kring en persoonlijke ontmoeting, zullen zeker van belang blijven. Maar om bij de tijd te blijven, moet het óók anders. Dit schrijft Ad Alblas, predikant voor Bijzonder Kerkenwerk, in zijn blog op Daarmee geeft hij het startsein voor Open Kerk Leiden (OKL), hoe het anders zou kunnen. Uitgangspunt daarbij is, dat er veel mensen zijn die geloven dat er meer is, zonder een band te hebben met een kerk of religie, maar toch behoefte hebben aan zingeving en verbinding. Aan die behoefte wil Bijzonder kerkenwerk bijdragen met een digitale ontmoetingsplaats. En deze kan natuurlijk ook interessant zijn voor gelovigen die wel kerkelijk zijn. OKL wordt een trefpunt waar mensen in contact kunnen komen en waar activiteiten te vinden zijn op het gebied van spiritualiteit, muziek en zang. Wat kun je er vinden? Bloggers Inspiratie doe je vaak op uit levenservaring van anderen. Vier mensen gaan bloggen over hun leven en ervaringen. Ad Alblas is er één van. Hij is al begonnen. Het leuke is, dat je kunt reageren op het blog en zo de blogger op jouw beurt weer kunt voeden. Dialoog Wij gaan (digitaal) in gesprek door de mogelijkheid te bieden vragen te stellen. Het antwoord kan een persoonlijk antwoord zijn of via de rubriek vraag&antwoord of via een opinieartikel. Ook is het mogelijk anoniem je verhaal aan onze pastor te vertellen. Begin volgend jaar gaan we beginnen met een forum: digitaal discussiëren over thema s waar zwevende gelovigen meer over willen weten. Opinie Verschillende mensen zullen over actuele onderwerpen schrijven. Deze artikelen verzendt OKL ook via de maandelijkse nieuwsbrief. We starten in oktober over Verbinding. Daarna volgen de thema s Flirten met God, Kerst en Eenzaamheid. Vindplaats voor activiteiten Muziek en zang kunnen mensen inspireren, ontroeren of samenbrengen, zowel in vrolijke als in donkere tijden. Verenigingen of personen die activiteiten op het gebied van muziek of zang organiseren en die bijdragen aan verdieping en bezinning kunnen dit (gratis) vermelden op de site. Nieuwsbrief Via kun jij je al inschrijven voor de maandelijkse nieuwsbrief die vanaf eind oktober 2011 per wordt verzonden. Deze bevat een opinie-artikel en de komende activiteiten. Schrijf je nu in, dan kunnen we je eind oktober de eerste nieuwsbrief sturen met daarin de definitieve datum van de start van dit nieuwe initiatief van Bijzonder Kerkenwerk. Wil je ons helpen de zwevende gelovigen niet te laten overvliegen? Dat kan! Maak anderen attent op openkerkleiden.nl. Misschien is hij of zij wel geïnteresseerd om regelmatig een nieuwsbrief te ontvangen om inspiratie op te doen voor verdieping en bezinning. Namens Open Kerk Leiden, Talante van der Molen Ton Zeilstra info@openkerkleiden.nl 7

8 du Prie BOUW & ONTWIKKELING B.V. ADMIRAAL BANCKERTWEG 23 LEIDEN - TELEFOON Dat was pas een mooie uitvaart. Maar hoe regel je zoiets? Van muziek tot rouwauto: in Monuta Uitvaartwens kunt u al uw wensen vastleggen. Kijk op monuta.nl of bel ons voor een afspraak. hooigracht kn leiden postbus ad leiden telefoon telefax Rietschans 71 info@karstens.nl, 2352 BB Leiderdorp Tel (071) leidend in communicatie productie Bij Monuta in Leiden denken we graag met u mee. Bel Monuta Van der Luit Willem de Zwijgerlaan 179, Leiden REDKEN AMBASSADOR *** Bel Monuta t Leidse Huys & Soek Gitstraat 1, Leiden met recht van koop BARNING PIANO S sinds 1921 Rijkstraatweg 22d, 2171 AL Sassenheim ZAALBERG Lid LMV makelaardij Verhuur van zaalruimte Korevaarstraat 35 - Tel voor vergaderingen, recepties, cursussen, bijeenkomsten e.d. - snelle transactie - snelle taxaties - scherpe tarieven Rijks beëdigd makelaar Beheerder : R. van Heyningen Watermolen 1, 2317 ST Leiden Tel Boekhandel BijBels, Boeken en muziek korevaarstraat 2e leiden Telefoon: Fournituren DMC splitzijden Babykleding Setterlady / Setterlaine damesmode Hollandia / Ten Cate ondermode Hoge Rijndijk 114, 2313 KM Leiden, Tel. (071) Dusters Ochtendjassen Ondergoed Badkleding Ichthus Nachtkleding Lingerie Linnentextiel Panty s web: info@zaalbergmakelaardij.nl HAARHUIS VA N TO N G E R E N n r dra e e Al m35 jaa Kappersbenodigdheden Pruiken - Toupets Breestraat 32 Leiden Telefoon Dijkmanschans 198 ZoeTermeer Telefoon

9 Mens in Beweging Geweldloze communicatie Een internationale coalitie voor vrede en geweldloosheid Woorden zijn vensters, of ze zijn muren. Ze bevrijden of veroordelen ons. Moge het licht der liefde doorschijnen al wat ik zeg, al wat ik hoor. (Ruth Bebermeyer) De jaren zijn door de Verenigde Naties uitgeroepen tot het decennium voor vrede en geweldloosheid. De officiële titel luidt: International Decade for the Promotion of a Culture of Peace and Non-Violence for the Children of the World. De International Coalition for the Decade draagt deze gedachte krachtig uit. Marshall B. Rosenberg Marshall B. Rosenberg is lid van de ereraad van deze coalitie. Hij is een Amerikaanse psycholoog uit de school van Carl Rogers en is sterk beïnvloed door Martin Buber. De ontwerper van het model van geweldloze communicatie werd in 1934 geboren en verhuisde in 1943 naar Detroit, een week voor het begin van de rassenrellen, die hem tot zijn werk inspireerden. In de jaren 60 leidde zijn werk voor burgerrechtenactiviteiten tot de oprichting van het Internationaal Centrum voor Geweldloze Communicatie. Zijn belangrijkste en meerdere keren bekroonde boek is Geweldloze communicatie, met als ondertitel: ontwapenend, doeltreffend en verbindend. Daarin beschrijft Rosenberg een wijze van communiceren met jezelf en met anderen, gericht op het tegemoetkomen aan ieders behoeften, het onderscheiden van behoeften en strategieën, en het vermijden van moralistische oordelen. Uitgangspunt Rosenberg is er van overtuigd, dat we in wezen niets liever willen dan geven en ontvangen van mededogen. Wat ik in mijn leven wil is mededogen, een stroom tussen mijzelf en anderen, gebaseerd op wederzijds geven vanuit het hart (Marshall B. Rosenberg) Twee vragen houden hem in het bijzonder bezig. Ten eerste: hoe komt het dat we van ons natuurlijk mededogen vervreemd raken en gewelddadig worden? Ten tweede: hoe kan het dat mensen onder de moeilijkste omstandigheden compassievol blijven? Zijn beproefde methode bestaat uit verbonden maar onderscheiden principes. Basisprincipes De methode voor geweldloos communiceren onderscheidt vier elementen: Waarneming Gevoel Behoefte - Verzoek. Deze onderscheiding is makkelijk toe te passen, in vrijwel elke interactie. Je begint met bewust waar te nemen, zo neutraal mogelijk: wat gebeurt er? Vervolgens registreer je wat jij daar bij voelt. Daarna maak je een koppeling naar de achterliggende bron van je gevoel. Een eenvoudig voorbeeldje. Iemand is boos op je, stel je vast. Dat maakt je onzeker, of boos. Jouw achterliggende behoefte is zekerheid of harmonie. Om die te bewerken richt je een verzoek tot de ander om zijn punt te maken op een (nèt even iets) andere manier. Voor de zuiverheid: het is een verzoek, zonder oordeel. Aan de hand van deze vier principes versterk je het vermogen om je eerlijk te uiten en empathisch te luisteren. In een glashelder betoog neemt de auteur je mee langs de hindernissen en mogelijkheden van compassie. Hij legt de vinger bij communicatie die mededogen blokkeert en mensen vervreemdt. Een hoofdstuk is gewijd aan het leren onderscheiden van waarnemingen en oordelen en toont het effect aan van waarnemen zonder oordelen. Ook zelf krijg je als lezer alle aandacht: herkennen van je gevoelens en het uiten ervan, verantwoordelijkheid nemen voor je gevoelens, compassievol contact maken met jezelf, boosheid ten volle uiten. Het lastige vragen om wat je kan verrijken, en het ook al niet zo makkelijke ontvangen met empathie, wordt op herkenbare wijze besproken. De geheel herziene uitgave van dit handboek daagt uit door de vele praktijkvoorbeelden. Je beseft: dat kan ik ook! Uit een confrontatie met zijn vader schreef de tiener Brett Rosenberg een gedicht, waaruit het volgende fragment: Als ik duidelijk begrijp dat je geen eisen stelt, geef ik heus wel gehoor. maar als je je gedraagt als de oppermachtige baas, zul je tegen een muur oplopen. Ad Alblas 9

10 Diaconie Secretariaat: De Bakkerij, Oude Rijn 44b/c, 2312 HG Leiden, tel , Coördinator: Ton Snepvangers, Diaconaal werker: Jacqueline Schoonwater, Redactie diaconiepagina: Henriëtte van den Broek, Bankrekeningnrs: t.n.v. Diaconie Protestantse gemeente Leiden; t.n.v. Vrienden van De Bakkerij Website: Stichting Hofjes Hervormde Diaconie: Oude Rijn 44b/c, 2312 HG Leiden, tel , Wordt het weer brood en soep uitdelen? Diaconie in een veranderende samenleving Op zaterdag 12 november organiseert Diaconaal Centrum De Bakkerij ter gelegenheid van haar 25-jarig bestaan een speciaal Jubileumsymposium in samenwerking met de Protestantse Theologische Universiteit, vestiging Leiden, rond het thema: Wordt het weer brood en soep uitdelen? De verzorgingsstaat heeft vandaag de dag voor velen afgedaan. Politici zijn druk bezig onze maatschappij te veranderen. Hierbij klinken trefwoorden als autonomie, iedereen moet meedoen, zelfredzaamheid, zelfstandigheid, vrije markt en verantwoordelijke maatschappij. Welk antwoord hebben de protestantse en rooms-katholieke diaconieën van Leiden en hun partnerorganisaties in en rond De Bakkerij op de maatschappelijke koers die Nederland inslaat? Wat betekent het dat de sociale zekerheid afneemt, waardoor veel minder mensen recht hebben op ondersteuning door de staat? Moet de diaconie daarop reageren met ouderwetse liefdadigheid? Kortom: wordt het weer brood en soep uitdelen? Deze en meer vragen staan centraal in het symposium dat wordt georganiseerd als sluitstuk van het jubileumjaar van Diaconaal Centrum De Bakkerij. Drie sprekers vertellen het verhaal van de veranderende maatschappij, de gevolgen van landelijk beleid voor welzijn en zorg in de stad Leiden en van 25 jaar diaconale hulpverlening in De Bakkerij. Die sprekers zijn: mevrouw drs. Kathleen Ferrier, lid Tweede Kamerfractie van het CDA, mevrouw Els Koster, voorzitter Raad van Bestuur Libertas Leiden, en prof. dr. Peterhans van den Broek, oud voorzitter Hervormde Diaconie Leiden / Gezamenlijke Diaconieën. Tijdens een lopende lunch kunt u op een ideeënmarkt uw gedachten vormen en uw ideeën spuien over de toekomst van de Diaconie. In een plenaire sessie wordt uw mening over de toekomst van het diaconaat gepeild. Met als eindresultaat een aantal concrete, richtinggevende doelen voor het diaconale werk in de komende jaren. Tijd en plaats: zaterdag 12 november van tot uur in het Kinderrechtenhuis (Heilige Geest Weeshuis) aan de Hooglandse Kerkgracht 17 in Leiden. Inschrijvingskosten van 15,00 per deelnemer (incl. lunch, koffie en thee). Inschrijven: met het formulier bij de folder of via de website. Uw inschrijving wordt definitief na ontvangst van 15,00 op rekening t.n.v. Diaconie Protestantse gemeente Leiden te Leiden o.v.v. Symposium. Voor meer informatie: Het geheim van De Bakkerij Op 12 november zal de jubilerende Bakkerij het stripboek Het geheim van De Bakkerij uitgeven.de strip, gemaakt in samenwerking met striptekenaar Geert de Sutter, maakt op een eigentijdse manier aan jong en oud duidelijk wat de inspiratie is van een diaconaal jongerenproject als M25 Leiden. Op het symposium van 12 november is de striptekenaar aanwezig om uw exemplaar te signeren. Misschien een idee voor een inspirerend (december)cadeau? Tot 1 november kan iedereen een schitterend hardcover exemplaar bij voorintekening bestellen door 10,00 over te maken op rekening t.n.v. Diaconie Protestantse gemeente Leiden te Leiden o.v.v. Geheim van De Bakkerij. Jubileumfilms klaar Van maart tot augustus heeft filmer Arie Oliehoek gewerkt aan een jubileumfilm over De Bakkerij. Hij werd daarbij vanuit de diaconie geassisteerd door Henriëtte van den Broek, die de logistiek, de interviews en de voice-overs voor haar rekening nam. De jubileumfilm Rondom De Bakkerij werd voor het eerst vertoond op de Open Monumentendagen en later tijdens de bewonerslunch aan werkers en vrijwilligers in De Bakkerij. 10

11 Roos van Gelderen en Ton Snepvangers Van 10 organisaties (Bureau Discriminatiezaken Hollands Midden en Haaglanden, Vluchtelingenwerk ZHN, Stichting Present, Voedselbank Leiden e.o., het Oriëntatiejaar, Exodushuis Leiden, Stichting De Binnenvest/Stichting Straatpastoraat, Stichting Arabische Vrouwen Narcis, Dress for Success Leiden en de Gemeente Leiden) zijn bovendien korte filmpjes van 5 minuten gemaakt, voor voorlichtings- en PR doeleinden. In het kader van 25 jaar De Bakkerij geven de films op dynamische wijze een treffend beeld van de diaconale inzet in, vanuit en rond De Bakkerij anno 2011!! Zilverling Sinds 1 september werkt Jeroen Verkaik van Zilverling twee dagdelen per week op een flexplek in de kantoortuin in De Bakkerij. Zilverling is, aldus de eigen website ( com), een vernieuwer op het gebied van vrijetijdsbesteding voor senioren. Het biedt een programma aan onder de naam Zicht op Licht waarbij de deelnemers gevraagd wordt om hun kennis, kwaliteiten en interesses in te zetten tijdens het programma. Een combinatie van activiteit, delen van ervaringen met anderen, zelfreflectie en persoonlijke groei. Open Monumentendagen: Op water en brood Met de enthousiaste steun en inzet van zo n 30 vrijwilligers heeft De Bakkerij tijdens de Open Monumentendagen (10 en 11 september) ruim 2000 mensen ontvangen! Vooral de speciale jubileum bootpenning (die kopers van een Paasbrood al eerder kregen) zorgde ervoor dat velen de weg naar De Bakkerij wisten te vinden en de boot namen naar een volgende bestemming. Een constante stroom van bezoekers kreeg een rondleiding, keek met bewondering naar BuitenGewoon,een serie prachtige foto s van Christiaan Zielman over vergeten groepen in onze samenleving, zag hoe kunstenaars van Kunst en Vliegwerk werkten aan schilderijen met het thema Helpen en bekeek de jubileumfilm Rondom De Bakkerij. Met veel voldoening kijken we terug op twee drukke, gezellige dagen! Vredeswake Van 17 t/m 25 september was het Vredesweek. Het motto luidde dit jaar: Elk mens een veilig bestaan. De werkgroepen van ZWO (Zending, Werelddiaconaat en Ontwikkeling) en MOV (Missie, Ontwikkeling en Vrede) van de protestantse en roomskatholieke kerken organiseerden dit jaar samen de Vredeswake op woensdag 21 september (Internationale Dag van de Vrede) op het Stadhuisplein van tot uur. Ruim honderd belangstellenden waren daarbij aanwezig. Onder hen vertegenwoordigers van kerken, vluchtelingenorganisaties, de werkgroepen MOV en ZWO, organisaties uit De Bakkerij, maar ook een flinke delegatie van uitgeprocedeerde vluchtelingen en cliënten van Damien Pakasa. Halverwege de Vredeswake werd een petitie aangeboden aan wethouder Roos Nieuwe conciërge Eind september nam Mimoun Chaibi afscheid als conciërge van De Bakkerij. Hij is per 1 oktober opgevolgd door Whalid El Sheik. Imkerproject Om verdubbeling van de opbrengst van het Imkerproject door Cordaid mogelijk te maken, werd alvast de ingezamelde 4400,- overgemaakt naar Cordaid, dat zelf nog zo n 2000,- in kas had voor het project. Na verdubbeling werd, tot grote vreugde van de Stichting Tsinaat, ,- overgemaakt naar Eritrea. Een geweldig resultaat! Het Imkerproject helpt gezinnen van gehandicapte oorlogsslachtoffers in Eritrea met bijenkasten, om zo in hun onderhoud te kunnen voorzien. Dubbel jubileum Oriëntatiejaar! Op 22 september vierde het Oriëntatiejaar het 25-jarig jubileum met een inspirerend minisymposium over het puberbrein binnenstebuiten. Tegelijkertijd was coördinator Ans van der Valk 25 jaar verbonden aan de organisatie. Een dubbele felicitatie waard! Het Oriëntatiejaar, een van de eerste organisaties in De Bakkerij, leidt jonge werklozen en voortijdige schoolverlaters toe naar werk of een opleiding. Via het ervaringsleren worden jongeren op weg geholpen. Ruim 80% stroomt succesvol uit naar werk en/of een opleiding. Cursus SchuldHulpMaatje SchuldHulpMaatje is een landelijk initiatief dat ook in Leiden van start gaat. Het is een aanvulling op de al aanwezige lokale instanties voor schuldhulpverlening. Goed toegeruste en gecertificeerde vrijwilligers uit kerken en andere particuliere instanties gaan als SchuldHulpMaatje ondersteuning bieden aan mensen met financiële problemen. Het is de bedoeling, dat nog dit jaar 10 opgeleide SchuldHulpMaatjes aan het werk gaan. De eerste belangstellenden voor de driedaagse cursus (29 oktober, 5 en 12 november) hebben zich al opgegeven. SchuldHulpMaatje Leiden wordt gecoördineerd door Voor Elkaar Leiden. Voor informatie: Johan de Gier, SchuldHulpMaatje@VoorElkaarLeiden.nl of Serve the Citydagen Leiden Op 18 en 19 november organiseert Voor Elkaar Leiden weer Serve the Citydagen.Vrijwilligers gaan dan aan de slag bij mensen of organisaties die met een probleem zitten, geen helpende handen om zich heen hebben, te weinig geld hebben om iets te laten doen en geen andere oplossing weten. Het kan variëren van onderhoud van een speeltuinvereniging tot een wandelingetje maken of een kopje koffie drinken met een bejaarde. Als u iemand weet die hulp nodig heeft, of als u zelf met vrienden, buren, studiegenoten of kerk wilt meehelpen, kunt u dat z.s.m. melden bij Jan Kruidhof: JanKruidhof@VoorElkaarLeiden.nl van Gelderen. In haar reactie gaf zij aan bereid te zijn om op korte termijn in gesprek te gaan met betrokken kerken en vluchtelingenorganisaties om de concrete problemen rond de opvang van uitgeprocedeerde onuitzetbare vluchtelingen samen aan te pakken. Alles bij elkaar was de Vredeswake Leiden 2011 een heel inspirerende en succesvolle bijeenkomst. 11

12 Leidse Binnenstadsgemeente Predikant: ds. A. Alblas, Jac. P. Thijsselaan 43, 2341 PM Oegstgeest, tel , tel. spreekuur dagelijks uur, Secretariaat: Nieuwstraat 20, 2312 KC LeidenScriba: R.G. Vanhaelen, tel Penningmeester: mw. A. van der Heide, Oude Singel 348, 2312 TK Leiden Bankrekeningnr.: t.n.v. penningmeester Binnenstadsgemeente; doel s.v.p. vermelden Wijkkerk: Hooglandse Kerk, Nieuwstraat/MiddelwegWijkgebouw: Het Hooglandsche Huys, Moriaansteeg 7, 2312 KD Leiden Website wijkgemeente: Website Hooglandse Kerk: Koster/beheerder: R. Hartsuiker, tel , GEMEENTELEVEN Gedoopt Op zondag 2 oktober werden gedoopt en vreugdevol in de geloofsgemeenschap opgenomen: Alex, zoon van Marcel Kort & Ellen Hoek; Freya Helena, dochter van Alexander Schubert & Petra Sijpesteijn; Anna Karijn, dochter van Wiljan Uilen & Elisabeth Uilen-van Ankum. Aan hen werd bevestigd wat we voor allen geloven: Bij de naam geroepen, ten leven getekend. Kerkenraadsdag Op zaterdag 1 oktober hield de wijkkerkenraad de jaarlijkse Beraadsdag in het teken van het Vitaliseringsproces. Gemeenteadviseur Jaap van der Giessen leidde. Uit een variatie aan ontmoetingsvormen kwam naar voren wat wij als vitaal in onze gemeente ervaren. s Middags toonde kerkrentmeester Kees de Groot de historie en meerjarenbegroting van de PGL met bijzondere aandacht voor die van de LBG. De Begeleidingscommissie was vertegenwoordigd en neemt de resultaten mee. Kerkenraadsleden Twee gemeenteleden zijn benoemd tot ouderling: Colette Stam en Geertrui Betgen-Vroomans. Colette is notulist van de wijkkerkenraad en lid van de Diaconale Raad. Zij treedt nu ook toe tot de Pastorale Raad en zal met de predikant de interne communicatie tussen de drie bestuursorganen coördineren. Geertrui is bekend als koster/beheerder, werk dat ze door ziekte moest afbreken. Behalve die kwaliteiten beschikt ze over boekhoudkundige en administratieve kennis en ervaring, wat haar als nieuwe penningmeester goed van pas zal komen. Gemeentezondag en -avond Op donderdagavond 8 september waren een honderd gemeenteleden van alle leeftijden bij elkaar voor de start van het seizoen. Via speeddaten werden allerlei contacten gelegd en vernieuwd. De maaltijd in het Hoogkoor bood gelegenheid om dat voort te zetten. Na het gebruikelijke ijsje werd informatie gegeven over de vernieuwing van de verwarming in de Hooglandse Kerk. Bezoek uit Berlijn Zaterdag 24 september bezocht een groep van 25 personen uit de kerk van Berlijn samen met hun partnergemeente Wassenaar de Leidse binnenstad. Dit vooral om studie te maken van de processen, die zich hier voltrokken hebben en ontwikkelingen waarop wij proberen in te spelen. Het bestaan van meerdere vitale geloofsgemeenschappen werd tegen het licht gehouden. Wat ligt hieraan ten grondslag? Naar voren kwam het bottom-up proces, de koppeling van spiritualiteit en solidariteit, de breed verankerde participatie, de krachtige financiële bijdrage en inzet voor het multifunctionele gebruik in de kerk. We zijn welkom voor een tegenbezoek. Geboren Op 29 augustus is Olivier Thomas geboren. Dankbaar en blij melden zijn ouders Gerben & Janneke Janson dat mede namens zijn broertje Victor. Op 17 september zei Flynn Kiekeboe, daar is mijn zusje!. Dat zusje heet Orly Davita en is de dochter van Dave & Cher. Op 29 september is de prachtige zoon van Aiko de Raaf & Ine Koevoet geboren. Hij heet Harm Henoch en kreeg de roepnaam Julian. Overleden Op 14 september is Alie Rietkerk-de Hoog overleden. Ze werd bijna 91 jaar. Samen trokken zij mee van de voormalige Petrakerk naar de Hooglandse Kerk. Haar geloof hoorde bij haar leven op de bij haar passende manier: nuchter, gelijkmatig. De trouwtekst Dient den Heere met vreugde overdachten we tijdens de afscheidsdienst in de Hooglandse Kerk. Op bijna 93-jarige leeftijd is Adriana Elisabeth Eikelenboom overleden. Ze stierf op 1 oktober in haar huis op de Hogewoerd. Zij zette zich in voor het Bijzonder Kerkenwerk ten tijde van dominee Schoonheim. Haar geloof werd gekenmerkt in de spreuk boven de kaart: Rust mijn ziel, uw God is koning. De uitvaartdienst was op 7 oktober in het Groene Kerkje te Oegst geest. 12

13 LEREN Bijbelse Kernfiguren De eerste bijeenkomsten leverden ons doorleefde ontmoetingen met Jacob en Jaïrus op. De strijd om de zegen tekende het leven van de eerste, het vertrouwen op God dat van de tweede. Het is verrassend te ervaren wat er gebeurt, als je kruipt in de huid van een bekende Bijbelse figuur. De volgende avonden zijn op 2 en 24 november. Nieuwe belangstellenden kunnen inhaken. Bewust geloven Evenals vorig jaar is de start van de belijdenisgroep verschoven tot na de Kerst. De daardoor ontstane hogere dichtheid van de 10 avonden is als positief ervaren. Belangstellenden kunnen dus tot de jaarwisseling hun afwegingen maken om deel te nemen. Leerhuis Dit jaar behandelen we op het leerhuis het boek Job. Het thema van bespreking is: Job en de vraagtekens van het leven. Gedurende een aantal avonden proberen we eerst om grip te krijgen op dit mooie, maar lastige boek. Informatie bij Matthijs de Jong, matthijsjdejong@gmail.com. Eerstvolgende bijeenkomsten zijn op 1 en 22 november (20.00 uur, Hooglandsche Huys). DIENEN ZWO Op 8 september kwam de groep bijeen onder meer voor bezinning op de drie letters en wat er achter schuil gaat: Zending, Werelddiaconaat en Ontwikkelingssamenwerking. Nu de afkorting minder bekendheid blijkt te genieten, is aandacht voor de doelstellingen belangrijk. Het gaat om de wederzijdse dienst aan de verre naaste. De informatie vanuit het Landelijk Dienstencentrum geeft goed zicht en het is de taak van de werkgroep om dat in onze gemeente onder de aandacht te brengen. U hoort dus van ons. Vredeswake Op 21 september was onze ZWO-groep mede-organisator van de Vredeswake van uur op het Stadhuisplein. Tijdens deze bijeenkomst zijn de verzamelde handtekeningen voor de actie voor de uitgeprocedeerde vluchtelingen, met name de zogenaamde onuitzetbaren, overhandigd aan loco-burgemeester Roos van Gelderen. Diaconale Raad Op dinsdag 27 september kwamen de wijkdiakenen met andere in diaconie geïnteresseerde gemeenteleden bij elkaar. Het werd een geanimeerde bespreking over de meest uiteenlopende aandachtsvelden van diaconie, binnen en buiten onze wijk, landelijk en internationaal. De uitwisseling die geen vergadering wil heten of zijn, bemoedigde de betrokkenen en coördineerde de activiteiten. Groet We zijn na de zomervakantie weer heerlijk op gang. Rond de diensten is gesprek, discussie, enthousiasme en tijdens de diensten is verstilling, verdieping. In en om de erediensten klopt het geloofshart van onze gemeente. Daar vanuit stroomt het bloed door de aderen van individu en groep. Verbondenheid in vrijheid en vertrouwdheid met onbekenden springen als meest voorkomende woorden uit de gesprekken. Veel goeds, hartelijke warmte en geloofskracht gewenst. ds. Ad Alblas Vieren Bij de vieringen Op 23 oktober vieren we de dienst samen met de Vrijzinnig Protestanten. Voorganger is Marjan Driessen. Zij leest Psalm 1, Deuteronomium 6: 1-9 en Matteüs 22: Oktober verzorgt gemeentelid Matthijs de Jong de preek over Job 42: 1-6 met als thema De troost van Job. De Jong is bijbelvertaler bij het NBG en zal uiteraard aandacht besteden aan de Nationale Bijbelzondag. Op 6 november zakt het doek, dat wil zeggen dat we in de Winterkerk onze erediensten gaan vieren. De Leidse Cantorij zal bijdragen leveren. We lezen op deze eerste Zondag van de voleinding uit Openbaring 5 met als thema Wie mag het boek openen?. 13 november is Jan Eerbeek gastvoorganger. Hij is hoofdpredikant bij het Protestants Justitiepastoraat, onderdeel van de Dienst Geestelijke Verzorging van het Ministerie van Justitie en geeft leiding aan 60 justitiepredikanten. Zij geven inhoud aan de wet, die elke gedetineerde recht geeft om zijn geloofs- of levensovertuiging vrij en in gemeenschap met anderen te beleven. Om uur is de gezamenlijke vesper van het Binnenstadscluster met medewerking van drie koren en drie voorgangers. De viering staat in het teken van de Diaconie (zie pagina 15) Zondag 20 november is de laatste zondag van het kerkelijk jaar, die in de traditie Christus Koningschap over levenden en gestorvenen bezingt. We vieren het Heilig Avondmaal om dat bij ons binnen te laten komen. Na de Woorddienst worden gedachteniskaarsen ontstoken (zie ook onder Gemeenteleven). We lezen deze Derde Zondag van de Voleinding uit Openbaring 21 over de Stem die spreekt: Ik ben de alfa en de omega, de oorsprong en het einde. De Adventtijd begint op 27 november. Op dit moment is nog onbekend welk beschikbaar project voor de kinderen gekozen zal worden. In ieder geval gaan we Op zoek naar de Koning. Aan de hand van het leesrooster gaat het over Waakzaamheid naar aanleiding van Marcus 13: Zondag 4 december is de Tweede Advent. Dan komt de voorloper in beeld onder het thema: De loper uit naar aanleiding van Johannes 1: De Leidse Cantorij werkt mee aan de dienst. Zondag 11 december brengt ons bij het beeld van de bruidegom en zijn vriend. Daarmee wordt de aandacht van de indrukwekkende prediker in de woestijn afgewend naar de Man uit Nazareth, maar: Wie is het? Het thema is Twee Jezussen? 13

14 Leidse Studenten Ekklesia Secretariaat: Rapenburg 100, 2311 GA Leiden, , Studentenpastores: drs. Elise Woertman (RK), , ds. Rob van Waarde (PKN), , Participantenpastores: wnd. ds. Henk Schouten (PKN), , Academiepredikante: prof. dr. Christiane Berkvens-Stevelinck (rem.), , Rekeningnummers: Leidse Studenten Ekklesia: t.n.v. Stichting Materiële Voorzieningen LSE te Leiden; Diaconaat: t.n.v. Stichting Diaconaal Fonds Hulpverlening LSE te Leiden LSE-raad: Hans Nuiver, Piet van Poppel, Johan de Groot, Hooglandse vieringen Iedere zondag is er om uur een oecumenische viering van de Leidse Studenten Ekklesia in de Hooglandse Kerk. Deze vieringen worden niet alleen door studenten bezocht, maar ook door anderen die aangesproken willen worden in een taal die niet dogmatisch is, maar ook niet vrijblijvend. In de maand oktober wordt er in de diensten aansluiting gezocht bij een bepaalde schrijver of denker. Op 9 oktober was dat René Girard, op 16 oktober Elias Canetti. Op 23 oktober gaat het over de volmaaktheid. Een onbereikbaar ideaal? Niemand is goed dan God alleen, zegt Jezus zelf ergens. Maar ergens anders zegt hij: Wees volmaakt zoals jullie hemelse Vader volmaakt is. Voor de 16e-eeuwse Nederlandse geleerde en schrijver Coornhert was volmaaktheid wel degelijk bereikbaar. Christiane Berkvens laat het zien. Op 30 oktober (Allerzielen) sluit Karin van den Broeke de maand af. In november is het thema: God bij de les houden. Op 6 november komen Abraham en Lot ter sprake. Op 13 november (Diaconaatszondag) zal Ton Snepvangers spreken over Mozes en het gouden kalf. Op 20 november heeft Christiane van den Berg het over: De honden en de kruimeltjes. De adventstijd wordt op 27 november geopend door Christiane Berkvens met: Een sterke man (de Golem), wie zal hem vinden? Elise Woertman spreekt op 4 december over: t Is een vreemdeling zeker. De meditatie van Corine van der Loos op 11 december gaat over: Wachten op de komende Messias. Verenigingsnieuws: Eerste ledenvergadering LSE: 26 oktober De eerste algemene ledenvergadering van de in juni opgerichte Vereniging LSE zal worden gehouden op woensdag 26 oktober om 20 uur in gebouw Staalwijk, Herenstraat 45. Op het programma staan de verkiezing van het bestuur, de financiën waaronder de vaststelling van de contributie en het beroepingswerk. Alle leden van de vereniging hebben stemrecht. Bent u nog geen lid? Meld u dan aan via de website: Opvolging ds. Ranfar Kouwijzer Het bestuur van de Vereniging LSE heeft toestemming gekregen het beroepingswerk te starten. Vorig jaar heeft Ranfar Kouwijzer afscheid van ons genomen. Nu zoeken wij een nieuwe predikant voor het werk onder de participanten. De beroepingscommissie stelt een profiel samen. Na goedkeuring daarvan zullen advertenties worden geplaatst. Gedoopt in de dienst van 11 september door ds. Henk Schouten Jin Jian Noah Levi Teng, Rinske Anna Christine Troost, Jens Bernardus Nijkamp en Meie Marcelle Botman. In memoriam Clare Helene Wesselius ( ) De jongere LSE ers kennen haar vooral als de vrouw van Scholadirigent Wim de Ru, gekluisterd aan de rolstoel, zeer beperkt in haar bewegingen. Voor familie, vrienden en LSE ers van het eerste uur is zij echter de echtgenote, de moeder, de zus, de vriendin die voortdurend bezig was te zoeken naar mogelijkheden de voortschrijdende spierdystrofie zo min mogelijk invloed te laten hebben op haar functioneren. Geholpen door een enorme dosis humor, schrijverstalent, een goed geheugen en vooral veel doorzettingsvermogen zocht en vond ze telkens weer nieuwe mogelijkheden om bezig te zijn. Ze schreef humoristische Sinterklaasgedichten en cabaretteksten voor zowel familiefeesten als brede beraden van de LSE, columns in het blad Gezond Leven, ingezonden stukken in Trouw, boeken over haar eigen leven, dat van haar tante Claire en een strijdbare huishoudster uit Zeeland. Ze organiseerde samen met anderen bijzondere concerten en inspirerende verteldagen. Tussen de bedrijven door stimuleerde ze man en dochters ook nog hun eigen talenten zo goed mogelijk tot hun recht te laten komen. Een ongeluk met haar rolstoel maakte op 2 september heel plotseling een eind aan het leven van een bijzondere vrouw. In een overvolle Lokhorstkerk hebben wij op 8 september afscheid van haar genomen. Wij wensen Wim, Japke, Willemijn en Hans heel veel kracht toe. 14

15 Leidse erepenning voor dirigent Wim de Ru Op 1 oktober heeft de burgemeester van Leiden de zilveren Erepenning van de Gemeente Leiden uitgereikt aan Wim de Ru wegens zijn bijzondere verdiensten voor Leiden. Wim is sinds jaar en dag dirigent van onze Schola Cantorum waarmee hij iedere zondag onze diensten ondersteunt. Daarnaast is hij in Leiden bekend als dirigent van Ex Animo, waarmee hij jaarlijks de Matthäus Passion uitvoert. De Koraalzang op 3 oktober is onder zijn leiderschap uitgegroeid tot een groots evenement. Ook kennen we Wim van het Projectkoor en van zijn docentschap op de Muziekschool, waar hij ook het kinder- en jeugdkoor leidt. Wim, van harte gefeliciteerd met deze mooie onderscheiding! Programma voor studenten Kloosterweekend Heb je behoefte aan een weekend rust en inspiratie? Wat is de kracht van een kloostergemeenschap? Wat betekent het om te leven in een klooster? Ontdek het door een weekend mee te leven in de Norbertijnenabdij van Berne te Heeswijk. Zowel mannen als vrouwen kunnen zich inschrijven. Datum: november Voorbereidingsavond: woensdag 23 november, uur, Rapenburg 100. Kosten: 50,- exclusief reiskosten. Begeleiding en aanmelding: Rob van Waarde (robvanwaarde@gmail.com) Meditatieworkshop Wat is meditatie? Welke methoden worden er gebruikt? Is het nog meer dan tot rust komen bij jezelf en loskomen van al het gestress? Welke rol speelt meditatie in de diverse religies? Aan de hand van oefeningen en vanuit de verschillende tradities gaan we na wat meditatie kan betekenen in je dagelijks leven. Je kunt één of meerdere avonden bijwonen. Data: maandag 31 oktober, 7, 14 en 21 november, uur Begeleiding en aanmelding: Elise Woertman (elisewoertman@hotmail.com) Meditatieve viering - in de sfeer van Taizé Elke laatste woensdagavond van de maand is er een meditatieve viering op Rapenburg 100, voor wie behoefte heeft aan inspiratie, stilte, even op adem komen. In de viering maken we gebruik van de meditatieve liederen van Taizé, een klooster in Frankrijk waar jaarlijks tienduizenden jongeren naartoe komen. We beginnen voor wie wil met een gezamenlijke maaltijd. Woensdag 26 oktober, 30 november. Tijd: uur maaltijd, uur viering. Begeleiding en aanmelding (voor het eten): elisewoertman@hotmail.com Cluster Binnenstad Contactadres: dhr C. van Vliet c.vanvliet@xs4all.nl Agenda De zondagse vieringen zijn altijd in de Hooglandse Kerk, Middelweg 2, Leiden. zondag 23 oktober, uur over Coornhert - ds. Christiane Berkvens woensdag 26 oktober, Rapenburg 100, 18 uur Maaltijd en meditatieve viering in de sfeer van Taizé (voor studenten) zondag 30 oktober, uur Allerzielen - ds. Karin van den Broeke maandag 31 oktober, Rapenburg 100, uur Meditatieworkshop voor studenten door Elise Woertman zondag 6 november, uur Abraham en Lot - ds. Henk Schouten maandag 7 november, Rapenburg 100, uur Meditatieworkshop voor studenten door Elise Woertman zondag 13 november, uur Mozes en het gouden kalf - pastor Ton Snepvangers maandag 14 november, Rapenburg 100, uur Meditatieworkshop voor studenten door Elise Woertman zondag 20 november, uur De honden en de kruimeltjes - pastor Christiane van den Berg maandag 21 november, Rapenburg 100, uur Meditatieworkshop voor studenten door Elise Woertman november: kloosterweekend (voor studenten) Norbertijnenabdij van Berne te Heeswijk zondag 27 november, uur Een sterke man, wie zal hem vinden - ds. Christiane Berkvens woensdag 30 november, Rapenburg 100, 18 uur Maaltijd en meditatieve viering in de sfeer van Taizé (voor studenten) zondag 4 december, uur t Is een vreemdeling zeker - pastor Elise Woertman zondag 11 december, uur Wachten op de komende Messias - pastor Corine van der Loos Kerk en studenten Op 31 augustus startte een initiatief van de drie geloofsgemeenschappen. Alle drie hebben zowel studenten als docenten in de kerk. Welke zijn de specifieke levensvragen van studenten? Hoe willen zij daarover in gesprek komen? Daarover spreekt de groep oriënterend en mogelijk initiërend verder op 3 november aanstaande. Gezamenlijke VESPER Op zondag 13 november om uur in de Hooglandse Kerk Thema: diaconie in sociaal, spiritueel en pastoraal perspectief Met medewerking van de drie koren en drie voorgangers 15

16 Hervormde Marewijkgemeente Predikant: ds. T. Jacobs, Edelkarper 28, 2318 NK Leiden, tel , Scriba: Jan en Tineke Domburg, Loevestein 42, 2352 KP Leiderdorp, tel , Penningmeester: P. Jasperse, Oude Singel 92a, 2312 RD Leiden, tel , Bankrekeningnr.: t.n.v. Hervormde MarewijkgemeenteWijkkerk: Marekerk, Lange Mare 48, 2312 GS Leiden, tel Wijkgebouw: Marehuis, Oude Vest 61, 2312 XS Leiden Beheerder kerk en wijkgebouw: P. Breedijk, tel Website: Het kerkelijk jaar uit Na de zomervakantie ben ik voor de morgendiensten begonnen met een serie over het bijbelboek Prediker. Dat is voor mij een boeiende leerroute geworden. Ik hoop voor u ook. Een serie heeft als voordeel dat je zo n bijbelboek veel beter tot z n recht kunt laten komen. En zo hebben wij het eigen geluid van deze wijsheidsleraar gehoord; vreemd, verrassend, eerlijk en wijs. Op de laatste zondag van het kerkelijk jaar wil ik de serie besluiten door stil te staan bij het laatste hoofdstuk. Daar wordt op poëtische wijze de oude dag van een mens beschreven. Het eindigt met het aangrijpende gegeven dat ons aardse bestaan eindig is. De mens gaat immers naar zijn eeuwig huis: rouwklagers doen de ronde in de straat voordat het zilveren koord verwijderd wordt en de gouden oliehouder verbrijzeld, de kruik bij de bron stukgebroken wordt en het rad bij de waterput verbrijzeld, het stof terugkeert naar de aarde zoals het was, en de geest terugkeert tot God, Die hem gegeven heeft. Langs deze weg wil ik allen die afgelopen jaar een geliefde hebben verloren sterkte toewensen in de Here. Overleden Op maandag 5 september is overleden Cornelis Onderdelinden op de leeftijd van 80 jaar (Rosenburch 152, 2321 RE Leiden). Wij herinneren hem als een betrokken broeder die met iedereen een praatje maakte. Naast liefde en geluk heeft hij ook veel verdriet moeten dragen. Wij denken in het bijzonder aan het sterven van hun dochtertje Dineke en zoon Bert. Door de genade van God was hij niet verbitterd, maar mild en hoopvol. Hij was niet bang om zelf te moeten sterven. In Jezus Christus had hij de eeuwige rust ontvangen. In de afscheidsdienst hebben we stil gestaan bij het eerste deel van Psalm 139. God kent ons door en door. Wij wensen zijn vrouw en de kinderen Gods nabijheid toe in deze dagen van rouw. Op donderdag 22 september is overleden Johanna van Riet- Bekooij op de leeftijd van 94 jaar. Zij heeft gewoond op het Justus Carelhuis 3 te Leiden. Wij gedenken haar als een gelovige en toegewijde vrouw. De laatste jaren luisterde ze altijd trouw naar de kerkwebradio. Haar gezondheid ging de laatste weken snel achteruit. En daarom is besloten haar op te nemen in een verpleeghuis. Aangezien in Leiden e.o. geen plaats was, is zij overgebracht naar verpleeghuis Boerhaave te Haarlem. Daar is zij in alle rust overleden. In de rouwdienst hebben we elkaar bemoedigd met de woorden van Psalm 62. Van Hem is mijn verwachting. Wij wensen de kinderen en andere familie de troost toe van de Here. Gedoopt Op zondag 16 oktober is in de morgendienst Casper Ruben Gerrit Bleijie gedoopt. In deze doopdienst stond Psalm 115 centraal. In dit oude Joodse lied worden wij opgeroepen om op de HERE te vertrouwen. De HERE zal u meer en meer zegenen, u en uw kinderen. Een prachtige belofte voor de kleinen en de groten. Trouwen Op D.V. 7 december willen Ruben Kranenburg en Ellen van der Heide een zegen vragen over hun huwelijk. De trouwdienst in de Marekerk begint om uur. Zij hebben elkaar binnen de Marewijkgemeente ontmoet en mogen nu ook in haar midden Gods zegen ontvangen over hun trouwverbond. Wij wensen hen hierbij een gezegend huwelijksfeest toe en een goed leven samen. Hun toekomstig adres is: Prins Bernhardlaan 95, 2252 GS Voorschoten. ds. Ton Jacobs Gemeentedag Op zaterdag 17 september is de jaarlijkse gemeentedag gehouden. Een dag waar de gemeente elke zomer naar uitkijkt en waar de belijdenisgroep van afgelopen jaar al lange tijd mee bezig was. Het was een dag vol activiteiten, kennismaking, ontmoeting en gezelligheid. Als locatie was er gekozen voor het Visser t Hooft Lyceum. Het programma begon met een woord van welkom in 16

17 de aula van de school, waarna het (semi-)sportieve deel van de gemeente naar buiten ging voor de zeskamp. Jong en oud vermaakte zich prima met onder andere touwtrekken, zaklopen en blind voetballen. Na een pauze was het tijd voor de jaarlijks terugkerende traditie: voetballen tegen de kerkenraad. Hoewel het bleek dat enkele leden van de kerkenraad goed met de bal uit de voeten konden, moesten ze toch het onderspit delven tegen een vurig ledenteam. Ondertussen trok ook de boekenmarkt veel bekijks. De barbecue, voorafgegaan door een singin, was de gelegenheid om bij te komen en bij te praten. Ook de dienstenveiling was een groot succes: er werden allerlei diensten geveild, van een knipbeurt tot een rondje in een bakfiets. Samen met de boekenmarkt bracht de veiling meer dan 1600 euro op, bestemd voor de Werkgroep Missionair Stadswerk. We kunnen terugkijken op een geslaagde dag, en kijken uit naar een mooi en gezegend gemeentejaar. Coen Louisse Missionair Stadswerk Missionair ouderling Marewijkgemeente: Herman Paul, Broedplaatsen Zou Europa een laboratorium kunnen zijn? Een regio waar de traditionele volkskerk zó hard leeg loopt, dat christenen er meer dan elders geroepen worden te experimenteren met nieuwe manieren van kerk-zijn? Wordt in Europa trouwens al niet creatief gezocht naar kerkmodellen die passen bij een overwegend seculiere context? Er zijn landen Groot-Brittannië is het beste voorbeeld waar zulke experimenten door de gevestigde kerken actief worden aangemoedigd. Maar dat is relatief zeldzaam. Vaker bestaat er een zekere frictie tussen establishment en laboratorium. Zoals Stefan Paas onlangs in zijn oratie aan de Vrije Universiteit betoogde, heeft het experiment in de kerk altijd iets verdachts. Creatieve veranderingen denk aan de zestiendeeeuwse Reformatie beginnen dan ook meestal in de marge, ver van de kantoren waarin de kerkleiding zetelt. Om Paas te citeren: Het is belangrijk te zien dat dit soort praktijken niet achter een bureau zijn bedacht door een geniale of rebelse theoloog, vervolgens in een boek gezet en door een welwillende kerk zijn overgenomen. Nee, zij verbleven gedurende langere tijd buiten Agenda Zondag 23 oktober: uur alphadienst met als thema: God gelooft in jou. Zondag 30 oktober: Bijbelzondag (Ned. Bijbelgenootschap) Woensdag 2 november: Dankdag voor gewas en arbeid uur kinderdankdagdienst in de Opstandingskerk door ds. A. de Snoo (samen met de Chr. Geref. Kerk en de Geref. Kerk Vrijgemaakt) uur dankdagdienst in de Marekerk door ds. T. Jacobs Dinsdag 8 november: uur Marehuiskring (Oude Vest 61, Leiden) Zondag 13 november: Vesper in de Hooglandse Kerk, uur; samen met de Binnenstadsgemeente en de Ecclesia. Het thema is diaconie. Er zal veel (samen)zang zijn met de drie koren van de wijkgemeentes. N.B. De vesper komt in plaats van de middagdienst! Zondag 20 november: laatste zondag van het kerkelijk jaar. In de morgendienst zal op gepaste wijze stilgestaan worden bij de overleden gemeenteleden van het afgelopen jaar Zondag 27 november: eerste adventzondag Woensdag 7 december: trouwdienst van Ruben Kranenburg en Ellen van der Heide (12.30 uur; Marekerk) de legerplaats, zijn geregeld verketterd en verguisd, hebben ook een proces van loutering doorstaan, en zijn uiteindelijk komen bovendrijven als vitale vormen van geloof. Dit geldt niet alleen voor de Reformatie, maar ook voor gemeentestichtingsprojecten in onze eigen tijd. Hoe begin je een kerk in een parkeergarage of in een Vinex-wijk? Daar bestaat geen recept voor. Begin je er überhaupt aan? De PKN-gemeente in de buurt zit er allicht niet op te wachten. Toch is met zulke projecten het afgelopen decennium met vrucht geëxperimenteerd. Kerkplanters hebben van hun beginnersfouten geleerd en delen hun best practices met anderen. Inmiddels zijn via zulke nieuwe gemeenten, die zich vaak specifiek richten op nog-niet-gelovigen, al ongeveer 250 mensen gedoopt (bron: Nu gaat het mij niet om kerkplanting als zodanig, al blijft het een intrigerende vraag waarom Leiden daarin achterloopt ten opzichte van andere steden. Het gaat mij om broedplaatsen, om plekken waar ruimte is voor missionaire experimenten. Dat wil zeggen: om plekken waar mensen mogen dromen, struikelen en weer opstaan, bidden en werken, namens de kerk, om daar waar de kerk niet (meer) komt het evangelie te brengen. Met Stefan Paas geloof ik dat wij in Europa spannende tijden beleven. Met hem hoop ik op creativiteit in de kerk. Op verbeeldingskracht die door de Geest wordt gevoed. En op broedplaatsen voor missionair kerk-zijn misschien ook in Leiden? Herman Paul, missionair ouderling 17

18 Maranathawijk Wijkpredikant: vacant Kerkelijk werker: M. Boelen, tel , Consulent: zie bij Vredeskerk Scriba: mw. E.J.F. Venekamp-van Hal, Hoge Morsweg 63, 2332 HH, tel.: Giro Protestantse Maranathawijkgemeente Leiden: , ten name van Protestantse Maranathawijkgemeente Leiden Wijkkerk: Vredeskerk, Van Vollenhovekade 24, 2313 GG Internet: Kerkdienst op internet: Wijkcentrum: Topaaslaan 23, 2332 JC Leiden Beheerder Wijkcentrum: K. Bakker, Smaragdlaan 45, tel.: Teksten zonder ondertekening zijn afkomstig van de scriba. Werk in uitvoering Onder deze titel zal ik u in dit kerkblad op de hoogte houden van ontwikkelingen, plannen en ideeën die leven in de Maranathawijkgemeente, in de kerkenraad of bij mij zelf. Want gemeenteopbouw, en dat is toch wat we willen, is te vergelijken met een bouwplaats. We kennen er wel een aantal in de wijk, zoals aan de Diamantlaan. Ogenschijnlijk een onoverzichtelijke bende, overal troep waar geen plan achter lijkt te zitten. Maar intussen is overal goed over nagedacht, is alles gepland en wordt er niets aan het toeval overgelaten. Taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden zijn belegd en kansen, mogelijkheden, risico s en bedreigingen zijn geanalyseerd. Veiligheidsmaatregelen zijn goed doorgesproken, helmen zijn aanwezig en waarschuwende borden hangen overal. Zo is het ook met een kerkelijke gemeente waaraan gebouwd wordt. Betrokkenen moeten op de hoogte zijn van de vorderingen, van obstakels en tegenslagen, van opleveringen en overlast gevende werkzaamheden. In onze Maranathawijkgemeente werkt het net zo. Inmiddels lopen de bijbelkringen in Schouwenhove en de Robijnhof. Er wordt ook hard gewerkt aan de kerkdiensten op woensdagmiddag in Schouwenhove. Daarnaast zijn er plannen voor een gesprekskring in De Wijkplaats (zie elders in dit kerkblad: van harte aanbevolen!). Vervolgens krijgt ook het hernieuwd pastoraal overleg weer vorm, inhoud en structuur. Verder wordt er druk nagedacht en doorgesproken over de toekomst: wat willen en kunnen we als gemeente betekenen, doen, zijn? En naast dit alles gaat natuurlijk ook al het gewone door: onze diensten op zondag, het bezoekwerk, de inloopmiddagen. Kortom: met man (en vrouw!) en macht, maar ook met inspiratie en liefde wordt er gebouwd. Gebouwd aan onze gemeente om voor u als gemeentelid maar ook voor anderen in de wijk een omgeving te zijn van veiligheid, inspiratie en aanvaarding. Van geloof, hoop en liefde. En het is goed te zien dat ieder zijn steentje bijdraagt, want: Maar niet alleen met steen en hout alleen is t grote werk gedaan. t Zal om onszelve gaan (Liedboek voor de Kerken, gez. 320, 3e couplet). Tot slot: uw kerkenraad en ik, wij willen graag dat ieder de pastorale zorg krijgt die nodig is. Dat er niets of niemand tussen wal en schip valt. Dat proberen we op allerlei manieren zo goed mogelijk te organiseren. Toch kan het zo zijn dat er sprake is van zorg of zeer, en er geen aandacht voor is doordat we niet op de hoogte zijn. Ik hoorde eens iemand zeggen: Als je een zere buik hebt, dan bel je de dokter. Waarom zou je dan met pijn in je ziel moeten wachten tot de kerk jou belt? Met andere woorden: pak de telefoon als u verlegen zit om een gesprek van hart tot hart! Schroom niet! Tot zover deze editie van Werk in Uitvoering. Ik wens u allen alle goeds en ik hoop u te ontmoeten, ergens in de kerk, in De Wijkplaats, of in de wijk. Tot ziens op de bouwplaats! Mario Boelen, kerkelijk werker De zaaier in de Robijnhof Vrijdagmiddag 9 september vond de eerste bijbelkring Gelijkenissen van Jezus in de Robijnhof plaats, onder leiding van Mario Boelen. Al ruim voor het tijdstip van aanvang, verzamelden de geïnteresseerden zich in de Vijverzaal. Maar liefst 19 mensen meldden zich uiteindelijk voor deze bijeenkomst. Nadat men zich eerst tegoed had gedaan aan de gebruikelijke koffie- en theeronde, werd er een kaars aangestoken als teken 18

19 van de aanwezigheid en betrokkenheid van de Ene. En na een gebed te hebben uitgesproken, werd de gelijkenis van de zaaier gelezen. Met elkaar bespraken we de opbouw, de culturele bijzonderheden uit het verhaal voor die tijd en die plaats, maar vooral ook de (persoonlijke) betekenis. Wat kun je er aan doen, als je als zaadje terecht komt tussen de struiken? Niets toch, gewoon pech? Uiteindelijk bleek dat we allemaal, in bepaalde periodes in ons leven, niet verder kunnen groeien en minder vrucht dragen. Soms zit het je zo tegen, soms overkomen je dingen die je beperken in je groei en bloei. Je draagt dan niet honderdvoudig vrucht, onmogelijk. Maar misschien, ondanks alles, lukt het je om 60- of in elk geval 30-voudig vrucht te dragen. Zo was deze bijbelkring voor de één iets heel anders dan tevoren verwacht, en voor de ander bracht het weer nieuwe inzichten om verder over door te denken, te geloven, te groeien. Mario Boelen, kerkelijk werker Maranathawijkgemeente Afscheid van een ouderling-kerkrentmeester Toen ik in 1985 in het Morskwartier kwam wonen werd ik al snel benaderd of ik het kerkblad in een deel van de wijk wilde bezorgen. Dat was niet vreemd voor mij want in de Merenwijk (waar ik vandaan kwam) bezorgde ik ook al het kerkblad. Van het één kwam het ander en ben ik allerlei vrijwilligerswerk voor de wijk gaan doen. In 1996 werd mij gevraagd of ik in de kerkenraad wilde komen. Na lang aarzelen heb ik dat gedaan en ben ouderlingkerkrentmeester geworden. Ik heb altijd wat met cijfertjes gehad mede omdat ik boekhouder ben geweest. In 2006 toen de Maranathakerk gesloten werd en we in de Vredeskerk gingen kerken ben ik daar ook verschillende vrijwilligers activiteiten gaan doen. Nu, na 15 jaar ambtsdrager te zijn geweest heb ik besloten om daar mee op te houden. Mijn andere vrijwillige taken zal ik gewoon blijven doen. De kerkenraadsleden zullen daar dus niet mee belast worden. Willy van Hal, tot 1 januari 2012 ouderling-kerkrentmeester NIEUW: gespreksgroep over de Doornse Catechismus Sommigen onder ons kennen hem nog wel, de Heidelbergse Catechismus. Sommigen zullen er zelfs misschien nog uit kunnen citeren, omdat dat in vroeger tijden in bepaalde tradities verplichte kost was bij de catechese. De Heidelbergse Catechismus is oorspronkelijk bedoeld als leerboek, ontstaan in de nadere reformatie, met daarin een beknopte calvinistisch / gereformeerde theologie. De opbouw kent een vraag-antwoord structuur. Inmiddels leven we in andere tijden met aloude maar ook hele nieuwe (levens)vragen Agenda 19 oktober uur, kerkdienst in Schouwenhove 20 oktober uur, inloopmiddag in De Wijkplaats 27 oktober uur, gespreksgroep over Doornse Catechismus in De Wijkplaats 16 november uur, kerkdienst in Schouwenhove 16 november uur, kerkenraadsvergadering in De Wijkplaats 17 november uur, inloopmiddag in De Wijkplaats 30 november uur, kerkdienst in Robijnhof Kopij voor het volgende kerkblad moet op 18 november bij de scriba zijn. ver God, leven en dood, geloof et cetera. En met andere (of soms helemaal geen) antwoorden. Daarom heeft recentelijk een aantal theologen de Doornse Cathechismus opgesteld, met als doel nieuwe antwoorden te zoeken op die grote vragen die van alle tijden zijn. Over deze Doornse Cathechismus leidt Mario Boelen (kerkelijk werker van de Maranathawijkgemeente) een maandelijkse gespreksgroep. In hoeverre zijn die aloude vragen ook onze vragen? En wat kunnen wij met die aloude en / of nieuwe antwoorden? Praktische details: hieronder, in onvervalste catechismus-(vraag en antwoord)-stijl. wanneer: maandelijks, elke laatste donderdag van de maand, vanaf 27 oktober, om uur. plaats: De Wijkplaats, Topaaslaan 23 (aan het eind van de laan, bij de parkeerplaats) aanmelden: bij Mario Boelen, kerkelijk werker: telefoon , mboelen@hetnet.nl kosten: een bijdrage voor de koffie / thee / kopieën benodigd: Doornse Catechismus, ISBN: ZELF AANSCHAFFEN bij de boekwinkel of via internet deelnemers: minimaal 5, maximaal 10; leeftijd niet van belang. Mocht u s avonds in het donker niet meer over straat willen, een belletje naar de scriba is genoeg. Kerkdiensten in Robijnhof en Schouwenhove In Robijnhof wordt een keer in de drie maanden het Heilig Avondmaal gevierd. De laatste keren is ds. Schouten voorgegaan. De volgende viering is op 30 november en begint om uur. In Schouwenhove komen we wat vaker bij elkaar, maar wordt (nog niet) het Heilig Avondmaal gevierd. De volgende kerkdiensten vinden plaats op 19 oktober (Mario Boelen), 16 november (pastor Henk van Breukelen) en ook in Zowel in Schouwenhove als in Robijnhof is de belangstelling groot! 19

20 Vredeskerk Predikant: dr. G.J. Venema, Van den Brandelerkade 24, 2313 GW Leiden, tel , Scriba: mw. R. Smit, p/a Vredeskerk, Van Vollenhovenkade 24, 2313 GG Leiden, Penningmeester: Th. Weizenbach, Van Vollenhovenkade 5, 2313 GG Leiden, tel Bankrekeningnr.: t.n.v. Protestantse wijkgemeente Vredeskerk Wijkkerk: Vredeskerk, Van Vollenhovenkade 24, 2313 GG Leiden, tel Koster/beheerder: H. Holswilder, Wijkcentrum Staalwijk : Herenstraat 45, 2313 AF Leiden, tel ; verhuur via mw. J. van Rossen, tel , staalwijk@vredeskerk-leiden.nl Website: Gedachtenis Op 23 augustus is mw. Elisabeth van Rossen-Brocaar overleden, op de leeftijd van 88 jaar. Mevrouw Van Rossen was haar leven lang betrokken bij de Vredeskerkgemeente. Ze bezocht in het verleden de soos in Staalwijk en kwam trouw naar de diensten in de kerk. De laatste tijd was dat niet meer mogelijk. Na een verblijf in het ziekenhuis ging haar situatie achteruit en kon ze tot haar verdriet niet meer thuis wonen. Uiteindelijk kwam ze te wonen in Haagwijk. Daar is ze ook overleden. In de dienst in de aula van begraafplaats Rhijnhof hebben we Psalm 121 gelezen: De HERE zal uw uitgang en uw ingang bewaren / van nu aan tot in eeuwigheid. Op 27 augustus is overleden mevrouw Elisabeth Hansen-de Bruijn, 85 jaar, wonende aan de Plantijnstraat 90. Af en toe kwam ze op zondag samen met haar man in de dienst, maar evenwichtsproblemen maakten dat voor haar lastig. Toch leefde zij mee en voelde zij zich verbonden. Bij het afscheid in de aula van begraafplaats Rhijnhof hebben we gelezen uit Prediker: Hij (God) heeft alles op zijn tijd mooi gemaakt. Ook heeft Hij de eeuw in hun hart gelegd, zonder dat de mens het werk dat God gedaan heeft, van het begin tot het eind kan doorgronden. (3:11) Oecumene De oecumenische samenwerking met de Evangelisch Lutherse Gemeente en de Oudkatholieke Parochie krijgt in dit najaar goed gestalte, ook al missen we een lutherse predikant in de vacaturetijd, na het vertrek van Marianne van der Meij-Seinstra. Op zondag 25 september vierden we samen een dienst in de lutherse kerk, deze keer volgens de oudkatholieke ritus. Het oudkatholiek kerkkoor werd versterkt door gemeenteleden van onze wijkgemeente en droeg de dienst met zijn zang. In de adventstijd vieren we op drie woensdagen een avondgebed in de oudkatholieke kerk, en wel op 30 november, 7 en 14 december (telkens om uur). De avondgebeden in december worden gevolgd door een oecumenisch leerhuis, eveneens in de oudkatholieke kerk (aanvang: uur). Bert Jan Litaert Peerbolte, hoogleraar Nieuwe Testament aan de VU in Amsterdam, zal ons komen vertellen over het boek dat vorig jaar van zijn hand is verschenen: Paulus en de rest: Van Farizeeër tot profeet van Jezus. Het is een informatieve en boeiende studie over de immer omstreden apostel van de volkeren. U kunt de data reeds noteren: 7 en 14 december. Dat worden vast en zeker twee bijzondere avonden! Geslaagde startzondag Op 31 augustus is overleden mevrouw Corrie van der Zwan- Westerduin, 83 jaar oud. Vele jaren woonde zij met haar man en kinderen aan de Lorentzkade en zij zette zich in die dagen in voor de bouw van de Vredeskerk. Later verhuisden zij binnen Leiden en leefden mee met de Bevrijdingskerk. De begrafenis vond plaats op dinsdag 6 september in de aula van Rhijnhof. Verder ontvingen we een kennisgeving van het overlijden van mevrouw Agnes Louise Peute-van Dijk, die op 13 augustus is overleden op de leeftijd van 97 jaar. De gedachtenis van Elisabeth van Rossen-Brocaar, Elisabeth Hansen-de Bruijn, Corrie van der Zwan-Westerduin en Agnes Louise Peute-van Dijk zij ons allen tot zegen. In het kader van de startzondag op 18 september vierden wij een bijzondere dienst die in het teken stond van Jona. 20