Jong geleerd, oud gedaan! Preventieve zorg voor studiegerelateerde gezondheidsproblemen bij studenten in opleiding voor musicus
|
|
- Benjamin van der Zee
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 1 Jong geleerd, oud gedaan! Preventieve zorg voor studiegerelateerde gezondheidsproblemen bij studenten in opleiding voor musicus dr. Teake Pal, Anita Mulder, dr. Paul Kuijer Nederlands Centrum voor Beroepsziekten Coronel Instituut voor Arbeid en Gezondheid Academisch Medisch Centrum Postbus DD Amsterdam ,
2 2 Inhoudsopgave Inleiding 3 Vragenlijstonderzoek 4 Respons 4 Antwoorden 4 Wat betekenen deze resultaten? 4 Conclusies 7 Aanbevelingen 7 Literatuur 8 Bijlage I Brief bij de vragenlijst Preventieve zorg voor studenten in opleiding voor musicus 9 Bijlage II Vragenlijst Preventieve zorg voor studenten in opleiding voor musicus 10
3 3 Inleiding In Nederland zijn naar schatting mensen in de muziek werkzaam (CBS Rapport Kunstenaars in Nederland 2007). Het beroep van musicus is veeleisend en brengt een aantal gezondheidsrisico s met zich mee. (1-4) Bekende voorbeelden zijn de gehoorschade door lawaai en klachten van het bewegingsapparaat, vooral van handen, armen en schouders. Verder is er de hoge prevalentie van podiumangst en moeten natuurlijk ook de stemproblemen bij zangers genoemd worden. In het in 2002 tot stand gekomen Arboconvenant Podiumkunsten krijgt een aantal belastende arbeidsomstandigheden dan ook terecht de nodige aandacht. De belasting voor musici dient zich echter al aan tijdens hun beroepsopleiding en in feite ook al ver daarvoor. (5-7) Topviolisten hebben er wanneer ze op het conservatorium zitten, al meer dan tienduizend uur vioolstudie opzitten. Preventieve arbozorg voor musici kan dus niet vroeg genoeg beginnen. Op het symposium Harm and Harmony in Musicians van 19 november 2008 georganiseerd door de Stichting Sanitas in Musica, Musicis Sanitas ( ), wijdde dr. A Williamon (Royal College of Music, Londen) een voordracht aan het onderwerp Awareness and incidence of health problems among conservatoire students. Muziekstudenten blijken frequent klachten van het bewegingsapparaat te hebben en leggen hun problemen eerst voor aan hun docenten voordat zij professionele hulp vragen. Inmiddels kent het Royal College voor muziekstudenten verplichte seminars op het gebied van gezondheidsvoorlichting en opvoeding in relatie tot musiceren. De inhoud van deze voordracht sloot aan bij een signaal dat door het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten (NCvB, in het Signaleringsrapport Beroepsziekten 2006 is afgegeven, om in Nederland al tijdens de beroepsopleiding te beginnen met een op het beroep toegesneden vorm van preventieve gezondheidszorg. Dergelijke zorg bestaat in Nederland al op de dansacademies, waar aandacht wordt besteed aan blessurepreventie en gespecialiseerde hulpverlening is geregeld. Wat gebeurt er echter op de diverse muziekopleidingen in Nederland aan preventieve arbozorg voor de studenten? In het kader van een serie te vervaardigen brancherapporten besloot het NCvB op die vraag een antwoord te krijgen door een schriftelijke enquête uit te voeren bij directies en vertegenwoordigers van studenten van de Nederlandse Conservatoria en Hogescholen met een muziekopleiding. Het doel van dit brancherapport is een overzicht te geven of en op welke wijze in deze opleidingen aandacht wordt besteed aan mogelijk negatieve gezondheidseffecten zoals gehoorschade, podiumangst, aandoeningen aan het bewegingsapparaat en stemklachten. In dit rapport worden eerst de opzet en uitvoering van het vragenlijstonderzoek toegelicht. Vervolgens worden de resultaten weergegeven en nader besproken. Tot slot worden de conclusies geformuleerd en een aantal aanbevelingen gegeven. Waar nodig vindt er in de discussie en aanbevelingen verbreding naar andere beroepsopleidingen plaats.
4 4 Vragenlijstonderzoek Omdat het onderzoek een inventariserend karakter had, is gekozen voor het maken van een korte vragenlijst, die identiek was voor de directeuren en de studentvertegenwoordigers. Hierin werd gevraagd of er sprake was van kennisoverdracht, preventieve maatregelen, uitvoering van een preventief medisch onderzoek en de beschikbaarheid van gespecialiseerde hulpverleners. Er werd vervolgens geïnformeerd naar het eigen oordeel over de preventieve zorg en naar datgene wat men zou willen verbeteren en de belemmeringen die men ziet bij het doorvoeren. De brief en de vragenlijst zijn in het rapport als bijlage opgenomen (Bijlage I en II). De vragenlijst is begin december 2008 verzonden naar dertien opleidingen. Aan de directeuren werd gevraagd de namen door te geven van de studentvertegenwoordigers. Zij zijn in januari 2009 benaderd. Respons Twaalf van de dertien benaderde instellingen hebben de vragenlijst ingevuld geretourneerd. Om deze hoge respons te krijgen, is minimaal 7 keer met iedere instelling contact opgenomen via telefoon of . Eén opleiding gaf aan niet aan het onderzoek deel te willen nemen omdat de vragenlijst niet specifiek genoeg was. Van vijf instellingen zijn de namen van studentvertegenwoordigers gekregen. Bij het verschijnen van dit rapport waren twee vragenlijsten retour ontvangen. Daarom zijn de resultaten van de studenten niet in dit rapport weergegeven, maar bij de bespreking worden de gemaakte opmerkingen wel genoemd. Antwoorden Op een meerderheid van de hogescholen en conservatoria vindt kennisoverdracht plaats over de genoemde gezondheidsrisico s: lawaaigehoorschade, klachten aan het bewegingsapparaat, podiumangst en stemproblemen (tabel 1). Dit gebeurt bij een minderheid (42%) in de vorm van speciale lessen. Bij een aantal opleidingen is het dus een onderdeel van het reguliere onderwijs, vergelijkbaar met een hoofdvakles. Tabel 1. Het percentage van de 12 muziekopleidingen dat aandacht besteedt aan de risico s en preventie voor gehoorschade, aandoeningen bewegingsapparaat, podiumangst en stemproblemen Aandacht voor risico Aandacht voor preventie (%) (%) Gehoorschade Aandoeningen bewegingsapparaat Podiumangst Stemproblemen Hetzelfde beeld komt naar voren bij de vraag naar aandacht voor preventieve maatregelen. Omdat het slechts om ja/nee vragen ging is niet bekend in welke vorm de kennisoverdracht plaatsvindt en op
5 5 welke wijze het nemen van preventieve maatregelen gestalte krijgt. Een (periodiek) preventief medisch onderzoek bij studenten vindt slechts bij één instelling plaats. Bij de helft (50%) van de instellingen kunnen de studenten een beroep doen op gespecialiseerde hulpverleners wanneer er sprake is van studiegerelateerde gezondheidsproblemen. Ook hier liet het oriënterende karakter van de vragenlijst het niet toe om op dit punt meer gedetailleerde informatie te verkrijgen. Tweederde van de opleidingen is bekend met de polikliniek voor musici van het AMC. Hoewel men zich bewust is van de aan het vak van musicus verbonden specifieke gezondheidsrisico s en daar in de opleiding zeker enige aandacht aan schenkt, komt men gemiddeld genomen tot het oordeel dat de preventieve zorg het cijfer 6 verdient. Het laagste cijfer was een 1 en het hoogste cijfer een 7. Tijd, geld en het ontbreken van specifieke deskundigheid worden opgevoerd als belemmeringen om te komen tot verbeteringen. Een tweetal instellingen zag desinteresse bij studenten als een belemmerende factor. Wat betekenen deze resultaten voor de praktijk? Bedrijfsgezondheidszorg neemt doorgaans pas een aanvang wanneer een werknemer een dienstverband aangaat. In het kader van diverse beroepsopleidingen staan leerlingen tijdens hun praktijkperioden ook bloot aan de met het betreffende beroep verbonden risico s. Dit lijkt bij uitstek het geval te zijn tijdens de opleiding tot beroepsmusicus. De combinatie van gedrevenheid bij de student en de docent, het grote aantal uren oefenen, een mogelijk gebrek aan kennis van de risico s en preventieve maatregelen vormt het geheel van factoren dat verantwoordelijk is voor de hoge prevalentie van studie(werk)gerelateerde klachten (5,7-9). Wanneer zich aan het spelen gerelateerde lichamelijke of psychische klachten voordoen, wordt er lang niet altijd tijdig hulp gezocht. Er kan een taboe op rusten zoals een studentvertegenwoordiger aangaf, indachtig het - no pain, no gain - principe of men heeft onvoldoende vertrouwen in de hulpverlener (10). Uit dit onderzoek blijkt dat de problematiek door de opleidingen wel wordt herkend. De meerderheid van de conservatoria en hogescholen besteedt structureel aandacht aan studiegerelateerde gezondheidsrisico s en preventie voor gehoorschade, aandoeningen aan het bewegingsapparaat, podiumangst en stemproblemen. Hoewel vergelijkbare cijfers voor andere opleidingen met studiegerelateerde risico s ontbreken, lijkt de veronderstelling gerechtvaardigd dat zij zich in dat opzicht positief onderscheiden van andere opleidingen. Een verklaring zou hiervoor kunnen zijn dat deze studiegerelateerde klachten veel nadrukkelijker dan in andere beroepsopleidingen gevolgen hebben voor de kwaliteit van de geleverde prestatie (11). Illustratief in dat opzicht is ook dat de muziek- en dansgeneeskunde als een op zichzelf staande medische discipline geldt, met haar eigen internationale wetenschappelijke tijdschrift, zoals maar een beperkt aantal andere branches dat kennen. Niet toevallig werd er in de vragenlijst geïnformeerd naar activiteiten op het gebied van voorlichting en instructie, preventieve maatregelen, preventief medisch onderzoek en de beschikbaarheid van gespecialiseerde hulpverlening. Immers dit zijn de elementen om tot een complete vorm van arbeidsgerelateerde zorg te komen. Binnen dit geheel besteedt een meerderheid van de instellingen
6 6 aandacht aan kennisoverdracht, zij het niet altijd in de vorm van speciale lessen en is er aandacht voor preventieve maatregelen om de klachten op de vier benoemde risicogebieden te voorkómen. De vragenlijst liet echter niet toe vast te stellen om welke maatregelen dit nu ging. Bij de preventie van de klachten van arm-nek-schouders en rug werd wel een aantal malen de Alexandertechniek ( genoemd. Hoewel 50% van de instellingen kon beschikken over gespecialiseerde hulpverlening, sprak een aantal nu juist hun behoefte op dat punt uit. Preventief Medisch Onderzoek (PMO) vindt bij één opleiding plaats, maar de behoefte hieraan wordt ook niet allerwegen uitgesproken. Dit kan wijzen op gebrek aan kennis en ervaring rond de opzet, maar misschien bestaat er ook twijfel over de toegevoegde waarde, die, dat moet gezegd, ook nog onvoldoende is geëvalueerd. Hoewel er bij een meerderheid van de instellingen duidelijke aanzetten zijn voor preventieve zorg aan de studenten, is men over het geheel niet tevreden. Men beoordeelt de aandacht in het onderwijs gemiddeld met het cijfer zes. Gebrek aan tijd en geld worden als de voornaamste belemmeringen gezien. Die kunnen er zeker zijn ten aanzien van voorlichting, instructie, preventief medisch onderzoek en tot op zekere hoogte ook in de realisatie van preventieve maatregelen, maar hoeven niet te gelden voor de organisatie van gespecialiseerde hulpverlening, die in principe binnen de financiering van de reguliere gezondheidszorg kan vallen. Het gaat hierbij meer om het vinden van een goed netwerk van in de muziekgeneeskunde gespecialiseerde hulpverleners. Evenals bij andere beroepsopleidingen, maar in het bijzonder bij muziek- en dansopleiding, vervult de docent een belangrijke rol in de preventie van studiegerelateerde gezondheidsproblemen. De docent is medeverantwoordelijk voor de kennisoverdracht van risico s en preventieve maatregelen, maar moet vooral gespitst zijn op vroegtijdige signalering van (dreigende) problemen. Dat betekent dat er vooral uitvoering moet worden gegeven aan het train de trainer principe. Hoewel de benoemde vier risicogebieden (gehoor, stem, psyche en bewegingsapparaat) allen hun eigen vorm van gespecialiseerde hulpverlening kennen, zou daarnaast ook gedacht kunnen worden aan de inzet van een jeugdarts of bedrijfsarts met affiniteit tot en kennis van de muziekgeneeskunde als een centraal aanspreekpunt binnen de opleiding. Dat roept natuurlijk meteen de vraag naar de financiering op. Waar het hier gaat om preventieve zorg tijdens de opleiding, lijkt het toch het meest aangewezen om dit te zien als een onderdeel van de jeugdgezondheidszorg en het daarmee uit de algemene middelen te financieren. Dat geldt niet alleen voor deze bijzondere vorm van een beroepsopleiding waarvan de opbrengst een belangrijke bijdrage levert aan de kwaliteit van ons culturele bestaan, maar geldt evenzeer voor andere beroepsopleidingen. Preventief jong geleerd en gesignaleerd is belangrijk om ook op oudere leeftijd nog gezond te kunnen blijven werken!
7 7 Conclusies - De meerderheid van de conservatoria en hogescholen besteedt in het curriculum aandacht aan studiegerelateerde gezondheidsrisico s en preventie voor gehoorschade, aandoeningen aan het bewegingsapparaat, podiumangst en stemproblemen. Hoewel vergelijkbare cijfers voor andere opleidingen met studiegerelateerde risico s ontbreken, wordt verondersteld dat zij zich in dat opzicht positief onderscheiden. - Helaas ontbreken in Nederland cijfers over het vóórkomen van studiegerelateerde gezondheidsklachten bij studenten in opleiding voor musicus en de gevolgen die dit heeft voor het op hoog niveau musiceren. Alleen op basis van deze cijfers is te zeggen of de aandacht voor de risico s en preventie in de huidige opleidingen voldoende is. - Binnen de conservatoria en hogescholen is nauwelijks ervaring met Preventief Medisch Onderzoek (PMO), terwijl wel de helft een beroep kan doen op in de muziekgeneeskunde gespecialiseerde hulpverlening. - Gemiddeld genomen beschouwen de conservatoria en hogescholen hun aandacht voor preventieve zorg als net voldoende (cijfer 6). Gebrek aan tijd en middelen zouden verbetering van de kwaliteit vooral belemmeren. Aanbevelingen - Hoewel er bij een meerderheid van de conservatoria en hogescholen aandacht is voor (de preventie van) studiegerelateerde gezondheidsrisico s, zal dit binnen alle opleidingen een structurele plaats moeten krijgen en dan zowel gericht op primaire (voorkómen), secundaire (vroegdiagnostiek) en tertiaire (gespecialiseerde hulpverlening) preventie. Een centrale rol bij de kennisoverdracht en vroegtijdige signalering is hierbij weggelegd voor de muziekdocent die daarin dan wel geschoold moet worden. - Om de verschillende onderdelen van deze preventieve zorg een vaste plek te geven is nader onderzoek naar de effectiviteit noodzakelijk. Dat geldt in het bijzonder voor een in te stellen PMO en het effect van voorlichting en instructie op gedrag en klachten. - Er bestaat nauwelijks inzicht in de wijze waarop in Nederland ook in andere beroepsopleidingen preventieve zorg plaatsvindt ten aanzien van aan het beroep gerelateerde gezondheidsrisico s. Uitvoering van een inventariserend onderzoek zoals in het kader van dit rapport is geschiedt, verdient dan ook aanbeveling voor andere opleidingen waarvan bekend is dat veel beroepsbeoefenaren werkgerelateerde klachten hebben. - De preventieve zorg tijdens de beroepsopleiding kan worden gezien als een vorm van specifieke jeugdgezondheidszorg. Binnen de beroepsopleidingen zouden dan ook jeugdartsen of bedrijfsartsen met affiniteit tot de betreffende beroepsrisico s een centraal aanspreekpunt moeten vormen. Financiering van deze preventieve zorg moet uit de algemene middelen geschieden.
8 8 Literatuur 1. Stotijn M. Gevaarlijk spel. Risico s op het podium. Literatuurstudie Gezondheidsrisico s en beroepsblessures van musici en de preventiemogelijkheden. Stichting Gezondheidszorg voor Musici. Amsterdam Brok A.G.M.F. De beroepsziekten van musici. Medisch Contact 1998;40: Zuylen A van. Ziek van muziek. AMC Magazine 2008;december: Liu S, Hayden G.F. Maladies in musicians. Southern medical Journal 2002;95: Zaza C. Playing-related musculoskeletal disorders in musicians: a systematic review of incidence and prevalence. CMAJ 1998;21: Ranelli S, Straker L, Smith A. Prevalence of playing related musculoskeletal symptoms and disorders in children learning instrumental music. Med Probl Perform Art 2008; 23: Bruno S, Lorusso A, LÁbbate L. Playing related disabling musculoskeletal disorders in young and adult piano students. Int. Arch Environ Health 2008;81: Ryzlovsky P. Prevalence of disorders among student musicians. Med Probl Perform Art 2008;23: Guptill C, Zaza C, Paul.S, An occupational study of physical playing-related injuries in college music students. Med Probl Perform Art 2000;15: Guptill C, Bruijn Golem M. Case study: Musicians playing related injuries. 11. Kreutz G, Ginsborg J, Williamon A. Music students health problems and health-promoting behaviours. Med Probl Perform Art 2008;23:3-11
9 9 Bijlage I Brief bij de vragenlijst Preventieve zorg voor studenten in opleiding voor musicus Geachte heer/mevrouw Op symposium Harm and Harmony in Musicians van19 november jl, georganiseerd door de Stichting Sanitas in Musica, Musicis Sanitas ( ), wijdde dr. A Williamon een voordracht aan het onderwerp Awareness and incidence of health problems among conservatoire students. De inhoud van zijn voordracht sloot aan bij een signaal dat door het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten (NCvB, ) in 2006 is afgegeven, om in Nederland al tijdens beroepsopleidingen te beginnen met op het beroep toegesneden vorm van preventieve gezondheidszorg. Het beroep van musicus is veeleisend en brengt een aantal gezondheidsrisico s met zich. De hiermee samenhangende arbeidsomstandigheden krijgen in het in 2002 tot stand gekomen Arboconvenant Podiumkunsten dan ook terecht de nodige aandacht, maar hoe staat het met voorzieningen op het gebied van preventieve gezondheidszorg voor studenten aan de diverse conservatoria en hogescholen in Nederland? Het NCvB wil daar nader inzicht in krijgen door het inwinnen van informatie bij de diverse directies en vertegenwoordigers van studenten aan de betreffende conservatoria en hogescholen. Hiertoe hebben we een vragenlijst ( bijlage 1) ontwikkeld, die wij u bijgaand toezenden. We richten ons in deze vragenlijst op de risico s die voortvloeien uit de belasting van het gehoor, die van het houdings- en bewegingsapparaat, de stem en de psychische belasting. Met de toezending van deze brief en de vragenlijst verzoeken wij u om deelname aan dit inventariserend onderzoek. U kunt de vragenlijst na beantwoording aan ons terugzenden in de bijgesloten retourenveloppe. Aan de resultaten van dit inventariserend onderzoek zal een kort rapport gewijd worden. Hierin zullen de resultaten van de afzonderlijke conservatoria en hogescholen geanonimiseerd worden weergegeven. Het rapport zal u t.z.t. natuurlijk worden toegezonden Mocht u naar aanleiding van deze brief nog een nadere toelichting wensen, dan kunt u contact opnemen met dr. Teake Pal telnr: , t.m.pal@amc.uva.nl. Wij danken u bij voorbaat voor uw medewerking. Met vriendelijke groet, Dr. T.M.Pal Klinisch arbeidsgeneeskundige
10 10 Bijlage II Vragenlijst Preventieve zorg voor studenten in opleiding voor musicus Vooraf Deze vragenlijst is samengesteld door dr. Teake Pal en dr. Paul Kuijer van het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten, Academisch Medisch Centrum Amsterdam. De vragenlijst dient inzicht te verschaffen in de preventieve zorg voor studenten in opleiding voor beroepsmusicus in Nederland voor onder andere het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. De antwoorden op de vragenlijst worden ANONIEM en alleen op groepsniveau gerapporteerd. De vragenlijst wordt ook gestuurd aan de studentenvertegenwoordiging. Graag ontvangen wij van u een contactpersoon van de studentenvertegenwoordiging. Dit kunt u vermelden op pagina 3. Het invullen van deze vragenlijst met 10 vragen duurt ongeveer 5 minuten. De meeste vragen hebben een Ja/Nee antwoord. Graag het juiste antwoord omcirkelen. Soms wordt u gevraagd om een antwoord zelf te formuleren. Dit kan in het omkaderde hokje. Wilt u niet meedoen aan dit onderzoek, dan ontvangen wij toch graag deze vragenlijst retour. Wilt u dan in ieder geval uw naam op pagina 3 vermelden zodat wij u niet onnodig lastig vallen met een herinnering? De vragenlijst kunt u retourneren met de meegestuurde gefrankeerde antwoordenveloppe. Wanneer u de resultaten van het rapport wilt ontvangen, kunt u dat onderaan de vragenlijst aangeven. Mocht u vragen of opmerkingen hebben, dan kunt u die stellen aan dr. Teake Pal, klinisch arbeidsgeneeskundige, tel: , T.M.Pal@amc.uva.nl, Tot slot, vergeet niet een contactpersoon van de studentenvertegenwoordiging op pagina 3 te vermelden. Alvast hartelijk bedankt voor uw medewerking!
11 11 Vragen 1. Krijgen de studenten tijdens hun opleiding nadere informatie over specifieke gezondheidsrisico s tijdens de uitoefening van hun beroep zoals: a. Gehoorbeschadiging door lawaai: Ja/Nee b. Klachten van nek, armen, schouders en rug door overbelasting: Ja/Nee c. Psychische klachten door podiumangst of werkdruk: Ja/Nee d. Stemklachten door overbelasting: Ja/Nee e. Is dit dan in de vorm van speciale lessen: Ja/Nee 2. Besteedt de opleiding ook aandacht aan preventieve maatregelen voor: a. Gehoorbeschadiging door lawaai: Ja/Nee b. Klachten van nek, armen, schouders en rug door overbelasting: Ja/Nee c. Psychische klachten door podiumangst of werkdruk: Ja/Nee d. Stemklachten door overbelasting: Ja/Nee e. Is dit dan in de vorm van speciale lessen: Ja/Nee 3. Krijgen de studenten (periodiek) een preventief medisch onderzoek door een (para)medicus gericht op bovengenoemde gezondheidsrisico s? Ja/Nee 4. Werkt de opleiding samen met gespecialiseerde professionals op wie de studenten een beroep kunnen doen bij studiegerelateerde gezondheidsproblemen? Ja/Nee 5. Bent u bekend met het bestaan van gespecialiseerde multidisciplinaire spreekuren voor musici zoals binnen het Academisch Medisch Centrum in Amsterdam? Ja/Nee 6. Hoe tevreden bent u over de preventieve zorg voor de studenten aan uw opleiding? Geef een getal van 0 tot en met 10.
12 12 7. Wat zou u willen behouden van de preventieve zorg voor uw studenten? 8. Wat zou u willen verbeteren aan de preventieve zorg voor uw studenten? 9. Wat zijn de belangrijkste belemmeringen om de verbeteringen bij vraag 8 in te voeren? 10. Hieronder kunt u uw opmerkingen of aanvullingen op deze vragenlijst weergeven. Hartelijk dank voor het invullen van de vragenlijst! Mocht u de resultaten van deze vragenlijst willen ontvangen, dan kunt u dat hieronder aangeven.
13 13 Graag ontvang ik een exemplaar van het rapport: Naam: Opleiding: Ik zie af van deelname aan dit onderzoek. Naam: Opleiding: Contactpersoon studentenvertegenwoordiging Naam: Opleiding: Adres: Hartelijk dank voor het retourneren van de vragenlijst! Dr. Teake Pal Nederlands Centrum voor Beroepsziekten Coronel Instituut voor Arbeid en Gezondheid Academisch Medisch Centrum Postbus DD Amsterdam ,
Zwaar werk lichter maken: een hele klus Preventie van beroepsziekten bij bewegingsapparaat en psyche
Zwaar werk lichter maken: een hele klus Preventie van beroepsziekten bij bewegingsapparaat en psyche Dr Karen Nieuwenhuijsen Dr Paul Kuijer Coronel Instituut, Academisch Medisch Centrum Amsterdam Programma
Nadere informatiePeilstation Intensief Melden
Peilstation Intensief Melden Nederlands Centrum voor Beroepsziekten AMC Presentatie casus beroepsziekte en Capita Selecta 5 e PIM workshop, najaar 2013 Nederlands Centrum voor Beroepsziekten, AMC/Coronel
Nadere informatieGezondheidsklachten bij conservatorium studenten
Gezondheidsklachten bij conservatorium studenten de aanzet tot langdurig monitoren Suze Steemers, MSc Codarts Rotterdam/Erasmus MC 30-09-2017 aanleiding zware fysieke/mentale eisen relatief weinig studies
Nadere informatiePeilstation Intensief Melden
Peilstation Intensief Melden Nederlands Centrum voor Beroepsziekten AMC Workshop Voorjaar 2011 Nederlands Centrum voor Beroepsziekten, AMC/Coronel Instituut, Postbus 22660, 1100 DD Amsterdam Telefoon:
Nadere informatieOnderzoek naar de nazorg bij dikke darmkanker door de huisarts of de chirurg en het gebruik van een persoonlijke interactieve website (I CARE studie).
Onderzoek naar de nazorg bij dikke darmkanker door de huisarts of de chirurg en het gebruik van een persoonlijke interactieve website (I CARE studie). Verbetert de zorg na de behandeling van dikke darmkanker
Nadere informatieWatskeburt: lasten verlicht?
Watskeburt: lasten verlicht? dr Paul Kuijer Eur.Erg. voor Arbeid en Gezondheid Academisch Medisch Centrum Universiteit van Amsterdam voor Arbeid en Gezondheid Afdeling Arbeid en Gezondheid, Academisch
Nadere informatieAan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 a 2513 AA 'S GRAVENHAGE
Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 a 2513 AA 'S GRAVENHAGE Postbus 90801 2509 LV Den Haag Anna van Hannoverstraat 4 Telefoon
Nadere informatieMULTIDICIPLINAIR SPREEKUUR VOOR MUSICI IN HET AMC 20-06-2008 ROB NOLET
MULTIDICIPLINAIR SPREEKUUR VOOR MUSICI IN HET AMC 20-06-2008 ROB NOLET -NOLET FYSIOTHERAPEUTEN 1979 -HANDENCENTRUM AMSTERDAM ANTWERPEN 2002 1986 USA MEER MUSICI DAN SPORTERS .BRANDFONDBRENNER.HOCHBERG.SATALOFF.ALTENMÜLLER.WYNN
Nadere informatiePreventief Medisch Onderzoek (voorheen PAGO)
Preventief Medisch Onderzoek (voorheen PAGO) Colofon Auteur Erwin Napjus Human-Invest B.V. Loosdrecht/ november 2009 1. Preventief Medisch Onderzoek Inleiding Zolang er fysieke arbeid bestaat, bestaan
Nadere informatieBijlage 1 Instructie verpleegkundigen die familieleden en andere naasten om medewerking vragen aan het onderzoek Naasten op de Intensive Care
Bijlage 1 Instructie verpleegkundigen die familieleden en andere naasten om medewerking vragen aan het onderzoek Naasten op de Intensive Care Oktober 2014 Vraag Wanneer informeer ik naasten? Welke personen
Nadere informatieInformatie voor de patiënt. Musici & Revalidatie. Laat zien wat je kunt
Informatie voor de patiënt Musici & Revalidatie Laat zien wat je kunt Musici & Revalidatie U bespeelt een muziekinstrument uit liefhebberij of beroepsmatig, en ondervindt op de één of andere manier beperkingen
Nadere informatieBij deze bieden wij u de resultaten aan van het onderzoek naar de eerste effecten van de decentralisaties in de gemeente Barneveld.
rriercoj Gemeenteraad Barneveld Postbus 63 3770 AB BARNEVELD Barneveld, 27 augustus 2015 f Ons kenmerk: Ö^OOJcfc Behandelend ambtenaar: I.M.T. Spoor Doorkiesnummer: 0342-495 830 Uw brief van: Bijlage(n):
Nadere informatieVan diagnose naar functioneren: 20 jaar NCvB en 10 jaar PMA
Van diagnose naar functioneren: 20 jaar NCvB en 10 jaar PMA Heijermanslezing 27 november 2015 Doel van deze middag Nascholing op gebied kwaliteits- verbetering diagnosticeren van en functioneren met
Nadere informatieVernieuwde Arbowet. De belangrijkste wijzigingen op een rij
Vernieuwde Arbowet De belangrijkste wijzigingen op een rij Op 1 juli 2017 treedt de vernieuwde Arbowet definitief in werking. De regering wil medewerkers en werkgevers meer betrekken bij het arbobeleid,
Nadere informatieFysieke belasting in arbocatalogi 25 september 2008
Fysieke belasting in arbocatalogi 25 september 2008 dr Henk F. van der Molen 1,2 dr P. Paul F.M. Kuijer 1 prof dr Monique Frings-Dresen 1 1 voor Arbeid en Gezondheid Nederlands Centrum voor Beroepsziekten
Nadere informatieCLIëNTTEVREDENHEIDSONDERZOEK 2011, van brief tot conclusie!!
CLIëNTTEVREDENHEIDSONDERZOEK 2011, van brief tot conclusie!! De brief: Het Venster F.D. Rooseveltlaan 18 Postbus 2157 5600 CD Eindhoven Eindhoven, 29 november 2011 Betreft: Enquete cliënttevredenheid Beste
Nadere informatieBijlage. Voorbeeld uitwerking minimaal werkdrukbeleid
Bijlage Voorbeeld uitwerking minimaal werkdrukbeleid Toelichting: door het vastleggen van het beleid ten aanzien van werkdruk kun je altijd actief of op verzoek helderheid geven over dit beleid aan je
Nadere informatieHome MUTSAERS & SLOOT. Zelfstandige bedrijfs- en verzekeringsartsen. Langvennen Oost DR Oisterwijk Tel:
Home MUTSAERS & SLOOT Zelfstandige bedrijfs- en verzekeringsartsen Langvennen Oost 147 5061 DR Oisterwijk Tel: 013-5210488 e-mail: info@mutsaers-sloot.nl Mutsaers & Sloot - Langvennen Oost 147-5061 DR
Nadere informatieBeroepsziekten te lijf met de RI&E!
Beroepsziekten te lijf met de RI&E! + Dr. Paul Kuijer, p.p.kuijer@amc.uva.nl Coronel Instituut voor Arbeid & Gezondheid, Nederlands Centrum voor Beroepsziekten, Polikliniek Mens & Arbeid Beroepsziekte?
Nadere informatieRijkstoezicht op beroepsziekten
Inspectie SZW Rijkstoezicht op beroepsziekten NVAB 19 juni 2015 Mw. ir M.A. Zuurbier Directeur Arbeidsomstandigheden 1. De Inspectie SZW 2. Beroepsziekten - meldingen 3. Versterken bedrijfsarts - wetgeving
Nadere informatieVragenlijst Ervaringen met het preventieve gezondheidsonderzoek 1
Vragenlijst Ervaringen met het preventieve gezondheidsonderzoek 1 Het basisontwerp van de CQI meetinstrumenten is ontwikkeld door het NIVEL, in samenwerking met de afdeling Sociale Geneeskunde van het
Nadere informatieStandaard Verzuimprotocol NLG Arbo
Bijlage 1 Standaard Verzuimprotocol NLG Arbo 1. De Opdrachtgever meldt de werknemer binnen twee dagen ziek in de verzuimapplicatie. Opdrachtgever kiest daarbij voor een standaard melding of een Oei!!!-melding.
Nadere informatieInventarisatie behoeften van
Inventarisatie behoeften van werkenden met een chronisch ziekte overzicht behoeften In dit deel van het onderzoek brengen we de behoefte aan praktische ondersteuning in kaart van werkenden met een chronische
Nadere informatieVignet Roken, alcohol, drugs en gehoorschade, mbo
Vignet Roken, alcohol, drugs en gehoorschade, mbo Vragenlijst Roken, alcohol, drugs en gehoorschade U start nu met de vragenlijst. Let op: elke vraag wordt automatisch opgeslagen. Wanneer u op 'tussentijds
Nadere informatieNCSV enquete klanttevredenheid
Geachte mevrouw, meneer, Sinds enige tijd bent u onder behandeling bij mijn praktijk die is aangesloten bij de Nederlandse Cranio-Sacraal Vereniging (NCSV). Momenteel wordt aan de cliënten gevraagd of
Nadere informatieHet aantal volgelingen neemt af?
Onzekerheden bij Beroepsziekten Heijermanslezing 11 december 2009 Teake Pal, Annet Lenderink Coronel Instituut, Academisch Medisch Centrum Amsterdam Verspreiders van het ware geloof 1 Het aantal volgelingen
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2013 2014 25 883 Arbeidsomstandigheden Nr. 236 BRIEF VAN DE MINISTER VAN SOCIALE ZAKEN EN WERKGELE- GENHEID Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal
Nadere informatieVoorkómen beroepsziekten & Behoud duurzame inzetbaarheid
Standpunt NVAB-bestuur over het melden van beroepsziekten Ernst Jurgens, bedrijfsarts & bestuurslid (i.s.m. Arianne Lindhout, bedrijfsarts & bestuurlid) Voorkómen beroepsziekten & Behoud duurzame inzetbaarheid
Nadere informatieGeschikt of ongeschikt?
Dr. Julitta Boschman Prof. dr. Carel Hulshof Prof. dr. Monique Frings-Dresen Prof. dr. Judith Sluiter Geschikt of ongeschikt? Het Coronel Insituut voor Arbeid en Gezondheid Focus van onze afdeling: Preventie
Nadere informatieIntroductie. Uitgebracht door Stichting Arbouw, Volandis Ceintuurbaan LG Harderwijk. Postbus AB Harderwijk
Volandis Ceintuurbaan 2 3847 LG Harderwijk Uitgebracht door Stichting Arbouw, 2011 Postbus 85 3840 AB Harderwijk 0341 499 299 info@volandis.com Introductie 2 van 11 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 2 Richtlijnen
Nadere informatiePMO stand van zaken. CGC bijeenkomst Rik Menting
PMO stand van zaken CGC bijeenkomst 09-06-2016 Rik Menting Wetgeving De werkgever stelt de werknemers periodiek in de gelegenheid een onderzoek te ondergaan, dat erop is gericht de risico's die de arbeid
Nadere informatieVragen en antwoorden over de nieuwe Arbowet per 1 juli 2017
Vragen en antwoorden over de nieuwe Arbowet per 1 juli 2017 Meer aandacht voor de betrokkenheid van werkgevers en werknemers bij de arbodienstverlening, de preventie bij werkgevers en de randvoorwaarden
Nadere informatiePlatelet Transfusion in Cerebral Haemorrhage PATCH
Platelet Transfusion in Cerebral Haemorrhage PATCH Patiënten-informatie bij het onderzoek naar de behandeling van een hersenbloeding bij patiënten die bloedplaatjes remmende medicijnen gebruiken Geachte
Nadere informatieOnderzoek naar de beste behandeling van patiënten met galstenen
Onderzoek naar de beste behandeling van patiënten met galstenen Geachte heer/mevrouw, Wij doen onderzoek naar de beste behandeling van galstenen. Een onderzoeker zal contact met u opnemen om te vragen
Nadere informatietop-behandeling training- en onderwijsprogramma voor jonge kinderen verder met autisme dr. leo kannerhuis
top-behandeling training- en onderwijsprogramma voor jonge kinderen een aanbod van de polikliniek in Doorwerth in samenwerking met scholengemeenschap De Brouwerij in Oosterbeek maart 2015 centrum voor
Nadere informatieHet Academisch Medisch Centrum (AMC), Amsterdam voert dit onderzoek uit in samenwerking met ZonMw, VUMc, KNLTB en Veiligheid.nl.
Inleiding Geachte heer/mevrouw, U wilt zich aanmelden om mee te doen aan het KNLTB TennisReady blessure preventie onderzoek. Dit betreft een medisch-wetenschappelijk onderzoek waarbij meedoen vrijwillig
Nadere informatiePAGO. 13 April 2017 Edo Houwing, Toin van Haeren, Rik Menting, Jolanda Willems PreventPartner
PAGO 13 April 2017 Edo Houwing, Toin van Haeren, Rik Menting, Jolanda Willems PreventPartner Opzet PAGO / PMO Preventief Medisch Onderzoek Bewaken en bevorderen van gezondheid & inzetbaarheid. Doelstelling
Nadere informatieDatum 15 februari 2016 Betreft Antwoord kamervragen 2016ZO1969 over de toename van het aantal beroepsziekten
> Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA S GRAVENHAGE 2500 EA20018 Postbus 90801 2509 LV Den Haag Parnassusplein 5 T 070
Nadere informatieVragenlijst oudercommissie gastouderbureau
Vragenlijst oudercommissie gastouderbureau Naam gastouderbureau: Jaartal: Geachte heer/mevrouw, De inspectie kinderopvang controleert jaarlijks of uw gastouderbureau voldoet aan de kwaliteitseisen uit
Nadere informatieSummery. Effectiviteit van een interventieprogramma op arm-, schouder- en nekklachten bij beeldschermwerkers
ummery amenvatting Effectiviteit van een interventieprogramma op arm-, schouder- en nekklachten bij beeldschermwerkers 207 Algemene introductie Werkgerelateerde arm-, schouder- en nekklachten zijn al eeuwen
Nadere informatieCliënten Ervaren Ergotherapie 1/
Nr. Datum binnenkomst; Therapeut Vragenlijst Cliënten Ervaren Ergotherapie (CEE) Wat vond u van uw behandeling bij de ergotherapeut? Uw eigen ergotherapeut en de beroepsvereniging Ergotherapie Nederland,
Nadere informatieWerkinstructie benaderen intermediairs Sense
Werkinstructie benaderen intermediairs Sense BIJLAGE 7 Voorbeeld van de opzet van de presentatie in PowerPoint BIJLAGE 7 VOORBEELD VAN DE OPZET VAN DE PRESENTATIE IN POWERPOINT] 1 WERKINSTRUCTIE BENADEREN
Nadere informatieIn dit nummer. April e Heijermanslezing 2. Interview met een PIM-arts 2. PIM Meldingen PIM workshops
April 2017 In deze nieuwsbrief kunt u lezen dat de incidentie van beroepsziekten over de afgelopen 5 jaar is gedaald, van ongeveer 250 naar zo n 150 meldingen per 100.000 werknemers per jaar. Lieke Omvlee,
Nadere informatieMANIFEST INTEGRALE AANPAK BEROEPSLONGZIEKTEN NEDERLAND WERELDKAMPIOEN GEZOND WERKEN
MANIFEST INTEGRALE AANPAK BEROEPSLONGZIEKTEN NEDERLAND WERELDKAMPIOEN GEZOND WERKEN Ieder jaar overlijden in Nederland zo n 2000 mensen aan beroepslongziekten als gevolg van blootstelling aan stoffen op
Nadere informatiePlaatsing van voedingssondes in de dunne darm via elektromagnetische geleiding op de verpleegafdeling of via kijkonderzoek op de endoscopie-afdeling
Patiënt informatiebrief Plaatsing van voedingssondes in de dunne darm via elektromagnetische geleiding op de verpleegafdeling of via kijkonderzoek op de endoscopie-afdeling Geachte heer/mevrouw, Wij vragen
Nadere informatieINFORMATIEBRIEF VOOR DE PATIËNT
INFORMATIEBRIEF VOOR DE PATIËNT Titel van het onderzoek Een gerandomiseerd onderzoek naar operatieve versus niet-operatieve behandeling van breuken van het kopje van het spaakbeen. Inleiding Geachte heer/mevrouw,
Nadere informatiePreventief Medisch Onderzoek, wat moet je er mee als arbeidshygiënist
Preventief Medisch Onderzoek, wat moet je er mee als arbeidshygiënist Maart 2015 Drs.ing. Jolanda Willems MBA, drs. Toin van Haeren, bedrijfsarts, drs. Rik Menting, bedrijfsarts, drs. Edo Houwing, arbeids-
Nadere informatieSignalering Nieuwe Arbeidsgerelateerde Aandoeningen Loket (SIGNAAL) in Nederland en België 14 juni 2013 Heijermanslezing Annet Lenderink
Signalering Nieuwe Arbeidsgerelateerde Aandoeningen Loket (SIGNAAL) in Nederland en België 14 juni 2013 Heijermanslezing Annet Lenderink Coronel Instituut, Academisch Medisch Centrum Amsterdam SIGNAAL
Nadere informatiePoliklinische revalidatie programma s
Poliklinische revalidatie programma s Mensen met chronische pijnklachten van het bewegingsapparaat (rug, nek, schouder, knie) kunnen revalideren met behulp van gespecialiseerde revalidatieprogramma s.
Nadere informatieVeiligheids- en Gezondheidsregio Gelderland Midden T.a.v. directie Postbus 5364 6802 EJ Arnhem
> Retouradres Postbus 20584 1001 NN Amsterdam Veiligheids- en Gezondheidsregio Gelderland Midden T.a.v. directie Postbus 5364 6802 EJ Arnhem Datum 12 augustus 2014 Onderwerp vastgesteld rapport toezichtonderzoek
Nadere informatieBeroepsziekten, wat kan je er mee als veiligheidskundige? Drs.ing. Jolanda Willems MBA Drs. Rik Menting bedrijfsarts PreventPartner
Beroepsziekten, wat kan je er mee als veiligheidskundige? Drs.ing. Jolanda Willems MBA Drs. Rik Menting bedrijfsarts PreventPartner Voorstellen (1) Gecertificeerd arbeidshygiënist/toxicoloog, ook opgeleid
Nadere informatieProf. dr. C.M. Bilardo, gynaecoloog/perinatoloog (UMCG, Groningen) 050-3613028 M. Bakker arts-onderzoeker UMCG Groningen 050-3613028
Geachte mevrouw, U heeft gekozen voor de nekplooimeting, of u heeft een medische reden om een vroege uitgebreide echo te ondergaan. Dit betekent dat er voor de 14 e week van de zwangerschap een echo bij
Nadere informatiePeilstation Intensief Melden
Peilstation Intensief Melden Nederlands Centrum voor Beroepsziekten AMC PIM workshop 2015 Nederlands Centrum voor Beroepsziekten, AMC/Coronel Instituut, Postbus 22660, 1100 DD Amsterdam Telefoon: 020 566
Nadere informatieVragenlijst oudercommissie kindercentrum
Vragenlijst oudercommissie kindercentrum Naam kindercentrum: Jaartal: Geachte heer/mevrouw, De inspectie kinderopvang controleert jaarlijks of uw kindercentrum voldoet aan de kwaliteitseisen uit de Wet
Nadere informatieu de regie, wij de deskundigheid De nieuwe Arbowet PER 1 JULI 2017
u de regie, wij de deskundigheid De nieuwe Arbowet PER 1 JULI 2017 Per 1 juli 2017 is de nieuwe Arbowet in werking getreden. In de vernieuwde Arbowet wordt de betrokkenheid van werkgevers en werknemers
Nadere informatieOnderzoek naar de optimale behandeling van patiënten met galstenen
Onderzoek naar de optimale behandeling van patiënten met galstenen Geachte heer/mevrouw, Wij doen onderzoek naar de behandeling van galstenen. Uw arts heeft u gevraagd of u mee wilt werken aan dit onderzoek.
Nadere informatieDe ontwikkeling en evaluatie van het zes stappenplan voor bedrijfsartsen
De ontwikkeling en evaluatie van het zes stappenplan voor bedrijfsartsen Dr. Teus Brand Dr. Julitta Boschman Prof. dr. Monique Frings-Dresen Dr. Henk van der Molen Coronel Instituut, Academisch Medisch
Nadere informatieVragenlijst oudercommissie peuterspeelzaal
Vragenlijst oudercommissie peuterspeelzaal Naam peuterspeelzaal: Jaartal: Geachte heer/mevrouw, Per 1 augustus 2010 maken peuterspeelzalen onderdeel uit van de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen.
Nadere informatieVragenlijst Professionals
Vragenlijst bezochte professionals Vragenlijst Professionals In de afgelopen weken is de organisatie* waarvoor u werkzaam bent door havo 4-leerlingen bezocht in het kader van de pilot havo Carrousel. Bij
Nadere informatieInformatiebrief voor de patiënt
Informatiebrief voor de patiënt Geachte mevrouw / mijnheer, U bent getroffen door een beroerte (herseninfarct of hersenbloeding). Vanuit het Academisch Medisch Centrum (AMC) in Amsterdam wordt onderzoek
Nadere informatieKlanttevredenheidsonderzoek DBC COPD - Eerste lijn (2011)
Klanttevredenheidsonderzoek DBC COPD - Eerste lijn (2011) Inhoudsopgave Verslag 2-4 Grafieken 5-10 Samenvatting resultaten 11-16 Bijlage - Vragenlijst 17+18 Cohesie Cure and Care Hagerhofweg 2 5912 PN
Nadere informatieBang voor de bedrijfsarts
Bang voor de bedrijfsarts Het onderzoek moest antwoord geven op de volgende vragen. Wat zijn de specifieke behoeften en vragen van allochtone werknemers ten aanzien van de arbo-infrastructuur? Komt de
Nadere informatieSystematische review naar effectieve interventies ter preventie van kindermishandeling.
Rapport Systematische review naar effectieve interventies ter preventie van kindermishandeling. Auteurs: F.J.M. van Leerdam 1 K. Kooijman 2 F. Öry 1 M. Landweer 3 1: TNO Preventie en Gezondheid Postbus
Nadere informatiePer abuis is het vastgesteld rapport in de vorige brief niet meegezonden. Bijgaand ontvangt u het vastgesteld rapport voor GGD Zaanstreek Waterland.
> Retouradres Postbus 20584 1001 NN Amsterdam GGD Zaanstreek Waterland T.a.v. de directie Postbus 2056 1500 GB ZAANDAM Datum 31 juli 2014 Onderwerp vastgesteld rapport toezichtonderzoek Jeugdgezondheidszorg
Nadere informatieArbodienstverlening Keerpunt 2019
Informatiekaart Arbodienstverlening 2019 Ziekte van een werknemer is niet prettig; niet voor uw werknemer, maar ook niet voor u. Zeker niet wanneer er sprake is van langdurig verzuim. U en uw werknemer
Nadere informatie2 Arbeidsomstandigheden in Nederland
2 Arbeidsomstandigheden in Nederland 2.1 Inleiding Op basis van recente onderzoeksliteratuur geeft dit hoofdstuk een globale schets van de stand van zaken van de arbeidsomstandigheden in Nederland (paragraaf
Nadere informatieOrkestmusicus een riskant beroep
Samenvatting Gevaarlijk Spel Orkestmusicus een riskant beroep Zo n 80% van de klassieke musici speelt tenminste een deel van zijn leven met pijn. Gemiddeld speelt tweederde met pijn. Musici wachten lang
Nadere informatieRichtlijnen aanpak verzuim om psychische redenen
Richtlijnen aanpak verzuim om psychische redenen HR&O november 2014 Opgesteld door: Asja Gruijters, adviseur HR&O 1 1. Inleiding Om te komen tot een integraal PSA-beleid is het belangrijk richtlijnen op
Nadere informatieGEZOND WERKEN INDIGO BRABANT. Training en ondersteuning in mentaal fit werken
GEZOND WERKEN INDIGO BRABANT Training en ondersteuning in mentaal fit werken 2 Gezond Werken Gezonde werknemers gaan met plezier naar het werk. Ze zijn geestelijk fit en blijven fit. Gezonde werkdruk biedt
Nadere informatieRESULTATEN NATIONALE PIJNMETING: PIJNPATIENTEN SIGNALEREN ERNSTIG GEBREK AAN ERKENNING EN GOEDE ZORG
Verslag bijeenkomst 21 januari 2011 Erasmus MC RESULTATEN NATIONALE PIJNMETING: PIJNPATIENTEN SIGNALEREN ERNSTIG GEBREK AAN ERKENNING EN GOEDE ZORG Partners Mijnpijn.nl vinden dat chronische pijn prioriteit
Nadere informaties-gravenhage, 27 mei 2015 doorkiesnummer:
Bezuidenhoutseweg 60, 2594 AW s-gravenhage Postbus 90525, 2509 LM s-gravenhage Telefoon (070) 3 499 740 E-mailadres: info@vcp.nl Aan de voorzitter en de leden van de Vaste commissie Sociale Zaken en Werkgelegenheid
Nadere informatiePoliklinische revalidatie programma s
Poliklinische revalidatie programma s Mensen met chronische pijn van het bewegingsapparaat (rug, nek, schouder, knie) kunnen revalideren met behulp van gespecialiseerde revalidatieprogramma s. Er is meer
Nadere informatieMaatschappelijk werk. Afdeling kinderrevalidatie Sint Maartenskliniek en Sint Maartenschool
Maatschappelijk werk Afdeling kinderrevalidatie Sint Maartenskliniek en Sint Maartenschool Inleiding Deze folder informeert u over de doelstelling en werkwijze van het maatschappelijk werk op de Sint Maartenschool
Nadere informatie2. Wat zijn per sector/doelgroep de algemene inzichten ten aanzien van de inhoud van de continuïteitsplannen?
Samenvatting Aanleiding en onderzoeksvragen ICT en elektriciteit spelen een steeds grotere rol bij het dagelijks functioneren van de maatschappij. Het Ministerie van Veiligheid en Justitie (hierna: Ministerie
Nadere informatiePloegendienst en borstkanker
Ploegendienst en borstkanker Rol en visie van het NCvB. Contact Groep Chemie 12 november 2009 Teake Pal, Teus Brand Coronel Instituut, Academisch Medisch Centrum Amsterdam Veel vragen aan het NCvB naar
Nadere informatieProgramma Tijd Onderdeel Ontvangst Opening en ontwikkelingen bij Pensioenfonds Bakkers Veilig en gezond werken Pauze Pen
Veilig en gezond naar pensioen 2 oktober 2018 Programma Tijd Onderdeel 13.00 Ontvangst 13.30 Opening en ontwikkelingen bij Pensioenfonds Bakkers 13.50 Veilig en gezond werken 15.30 Pauze 15.45 Pensioenkeuzes
Nadere informatieFCE in internationaal perspectief
FCE in internationaal perspectief Dr Paul Kuijer, p.p.kuijer@amc.nl Academisch Medisch Centrum (AMC) voor Arbeid en Gezondheid Polikliniek Mens en Arbeid Amsterdam, Nederland Financiële belangen bij FCE?
Nadere informatiePatiënteninformatieblad voor deelname monitoren Zorgprogramma Kanker Versie 1.0 juli 2012
Patiënteninformatieblad voor deelname monitoren Zorgprogramma Kanker Versie 1.0 juli 2012 Onderzoek naar de antroposofische zorg die verleend wordt aan patiënten met kanker en het effect van de zorg. Geachte
Nadere informatieWorkability & Inzetbaarheid. The Finnish Experience. Boaborea ledenplatform 'Gezond Werken' Bussum, 26 maart 2008
Workability & Inzetbaarheid Boaborea ledenplatform 'Gezond Werken' Bussum, Rob Gründemann, Teamleider Personeelsbeleid Lector Sociale Innovatie, Hogeschool Utrecht De opzet van de presentatie De situatie
Nadere informatieScreening op scoliose in Nederland: stand van zaken 2010
Screening op scoliose in Nederland: stand van zaken 2010 Den Haag, december 2010 Screening op scoliose in Nederland: stand van zaken 2010 1 Inhoudsopgave 1. Verantwoording...................................................................
Nadere informatieJeugd gezond heids zorg en uw privacy
Jeugd gezond heids zorg en uw privacy 5032 Hoe gaat Jeugdgezond heidszorg GGD Amsterdam met uw gegevens om? JGZ en uw privacy Hoe gaat Jeugdgezondheidszorg GGD Amsterdam met uw gegevens om? Bij de Jeugdgezondheidszorg
Nadere informatieInleiding. In dit nummer. Augustus Dit is niet de voorlaatste PIM nieuwsbrief!
Augustus 2013 Inleiding Dit is niet de voorlaatste PIM nieuwsbrief! Een nieuw Peilstation Intensief Melden (PIM), dat was de kop boven het wervende artikel in TBV 2008. Het ging om een NIEUW peilstation.
Nadere informatieVoorspellers van herstel van hielklachten bij jonge sporters
Informatiebrief Voorspellers van herstel van hielklachten bij jonge sporters Inleiding Geachte heer/mevrouw en ouders/verzorgers, Wij vragen u en uw kind vriendelijk om mee te doen aan een medischwetenschappelijk
Nadere informatieThematische behoeftepeiling. Uitkomsten en conclusies van een brede enquête onder patiëntenorganisaties
Thematische behoeftepeiling Uitkomsten en conclusies van een brede enquête onder patiëntenorganisaties Inleiding In de komende jaren ontwikkelt de VSOP toerustende activiteiten voor patiëntenorganisaties
Nadere informatieType darmoperatie voor geperforeerde diverticulitis
Type darmoperatie voor geperforeerde diverticulitis Geachte heer, mevrouw, Bij u is vastgesteld, dat er mogelijk sprake is van een perforatie (gaatje) van de dikke darm ten gevolge van divertikels (uitstulpingen).
Nadere informatieChapter 11. Nederlandse samenvatting
Chapter 11 Nederlandse samenvatting Chapter 11 Reumatoïde artritis (RA) is een chronische aandoening die wordt gekenmerkt door ontstekingen van de gewrichten. Symptomen die optreden zijn onder andere pijn,
Nadere informatieEffect van werkstijl op het onderhouden van RSI-klachten in een veranderende werkomgeving
Effect van werkstijl op het onderhouden van RSI-klachten in een veranderende werkomgeving Prof. dr Monique HW Frings-Dresen e-mail: m.frings@amc.uva.nl Dr Eline M Meijer Dr Judith K Sluiter voor Arbeid
Nadere informatiePatiënteninformatiefolder Voor patiënten van 12 t/m 17 jaar. Behorende bij het onderzoek:
Patiënteninformatiefolder Voor patiënten van 12 t/m 17 jaar Behorende bij het onderzoek: International CIDP Outcome Study (ICOS) Een studie naar de variatie en de voorspellers van het ziektebeloop bij
Nadere informatie7. Arbodeskundige(n) en arbodienst
Handboek Ondernemingsraad en Personeelsvertegenwoordiging Inhoudsopgave 7. Arbodeskundige(n) en arbodienst... 1 7.1 Wat is een arbodeskundige?... 3 7.2 Wie toetst en geeft advies over de RI&E?... 3 7.3
Nadere informatieBetreft: Uitnodiging SCORE-onderzoek. Geachte heer/mevrouw,
Betreft: Uitnodiging SCORE-onderzoek. Geachte heer/mevrouw, Met deze brief willen we u uitnodigen om deel te nemen aan het SCORE-onderzoek. Dit onderzoek gaat over de inhoud van revalidatie na een beroerte,
Nadere informatieINFORMATIEBRIEF VOOR PARTNERS Onderzoek ALS Naasten support
INFORMATIEBRIEF VOOR PARTNERS Onderzoek ALS Naasten support Beste meneer, mevrouw, Wij vragen u vriendelijk om mee te doen aan medisch-wetenschappelijk onderzoek. In dit onderzoek kijken we naar het effect
Nadere informatieHogeschool van Amsterdam. Beeldschermwerk? Voorkom RSI!
Hogeschool van Amsterdam Beeldschermwerk? Voorkom RSI! RSI, dat krijg ik toch niet, dat krijgen anderen... Iedereen die dagelijks langer dan 2 uur ononderbroken op de computer werkt loopt het risico om
Nadere informatieTinnitus en arbeid. Een onderzoek naar de invloed van stressoren op tinnitus en de mogelijkheid tot werken
Rijksuniversiteit Groningen Wetenschapswinkel Geneeskunde en Volksgezondheid Universitair Medisch Centrum Groningen Tinnitus en arbeid Een onderzoek naar de invloed van stressoren op tinnitus en de mogelijkheid
Nadere informatieSignaleren, diagnosticeren, melden en preventie van beroepsziekten: het zes-stappenplan voor bedrijfsartsen. Toelichting en checklists per stap
Signaleren, diagnosticeren, melden en preventie van beroepsziekten: het zes-stappenplan voor bedrijfsartsen September 2014 Toelichting en checklists per stap Nederlands Centrum voor Beroepsziekten, Coronel
Nadere informatieOngeval en Beroepsziekte
Ongeval en Beroepsziekte Rechte rug recht en slappe knieën Erik Stigter, bedrijfsarts, forensisch arts Peter Wulp, bedrijfsarts Medisch adviseurs Inspectie SZW Preventie van gezondheidsschade door arbeid
Nadere informatieEvaluatie FysiohuisTraining
Evaluatie FysiohuisTraining 2014 INLEIDING Sinds 2013 is er binnen het Fysiohuis de mogelijkheid voor oud-patiënten en andere geïnteresseerden onder begeleiding van een fysiotherapeut te trainen. Het doel
Nadere informatieHoe houd je werknemers met een hoge autonomie gezond? 1
Hoe houd je werknemers met een hoge autonomie gezond? 1 Door Dr. Judith Bos, Dr. Nathalie Donders en Dr. Joost van der Gulden Bij het nieuwe werken kunnen werknemers deels zelf bepalen waar en wanneer
Nadere informatiePATIËNTENINFORMATIE TRACING. Registratie van real time continue glucose monitoring in Nederland (TRACING)
PATIËNTENINFORMATIE TRACING Registratie van real time continue glucose monitoring in Nederland (TRACING) Geachte heer/mevrouw, Bij de behandeling van uw diabetes gebruikt u op dit moment de real time continue
Nadere informatieIn dit nummer. April Van de redactie
April 2018 Van de redactie Deze maand is gestart met een pilot onder alle PIM artsen. Wij zijn benieuwd naar het aantal patiënten dat een bedrijfsarts in één maand ziet en bij hoeveel van deze patiënten
Nadere informatiePOLYP: een onderzoek naar de behandeling van galblaaspoliepen
POLYP: een onderzoek naar de behandeling van galblaaspoliepen Geachte heer/mevrouw, Versie 2, 05-04-2018 Bij u is vastgesteld dat u een poliep heeft in de galblaas. In Nederland wordt landelijk onderzoek
Nadere informatie