Stichting Pensioenfonds Wonen Jaarverslag 2014

Transcriptie

1 Stichting Pensioenfonds Wonen Jaarverslag 2014

2 2 Samenvatting

3 Stichting Pensioenfonds Wonen Postbus 3183, 3502 GD Utrecht Telefoon: Internet: Bestuur K.A. Prosman M. Streuer H.B.M. Grutters C. Lonsain A.A.M. Steijaert A.W.M. van der Heijden G.J. Steenvoorden (tot 1 juli 2014 als advisieur vanaf 1 juli als bestuurslid) Deelnemersraad (tot 1 juli 2014) W. de Graaf F.P.M. van der Wiel G.A. Wormgoor M.J. Rutjes F.J. Bonneur Vacature (2x) Verantwoordingsorgaan Verantwoordingsorgaan (tot 1 juli 2014) (vanaf 1 juli 2014) M.J. Rutjes M.J. Rutjes B. Keijzer B. Keijzer Vacature W. de Graaf H.E.J.J. van Wijck Raad van Toezicht (vanaf 1 juli 2014) H.J.P. Strang E.W. Martens P.J. Westland Geschillencommissie A.A.M. Broos W. van den Beucken A. Th. M. van Hulst D.A.J. Kamp N. Ruiter A.W. van Vliet Uitvoeringsorganisatie Administrateur Syntrus Achmea Pensioenbeheer N.V. Vermogensbeheer Syntrus Achmea Vermogensbeheer B.V. Syntrus Achmea Real Estate & Finance B.V. Bestuursondersteuning B.G.W. Boosten CPC, fondsmanager en A. Roks, bestuursadviseur, Syntrus Achmea Pensioenbeheer N.V. Adviserend actuaris J. Beelen AAG, Syntrus Achmea Pensioenbeheer N.V. Certificerend actuaris G. Veluwenkamp AAG, Towers Watson Netherlands B.V. Externe accountant L.H.J. Oosterloo RA, PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. Compliance officer Met ingang van 2009 heeft het bestuur besloten haar compliance werkzaamheden zelf uit te voeren. De voorzitter fungeert als compliance officer. Colofon Dit jaarverslag is een uitgave van Stichting Pensioenfonds Wonen administrateur Syntrus Achmea Pensioenbeheer N.V. Postbus 3183, 3502 GD Utrecht telefoon: datum 25 juni

4 Ontwikkelingen De dekkingsgraad bedroeg aan het eind van ,7% en daarmee was er sprake van een dekkingstekort van 3,7% en een reservetekort van 11,6%. Uiterlijk 31 december 2013 moest het pensioenfonds het minimaal vereist eigen vermogen bereiken, ofwel een dekkingsgraad van minimaal 104,4% hebben. Als gevolg hiervan diende de pensioenaanspraken te worden verlaagd met 3,6% waardoor de dekkingsgraad eind 2013 uitkwam op 104,4%. De dekkingsgraad bedroeg eind ,3%. Conform het herstelplan werd een dekkingsgraad van 109,8% verwacht. Het pensioenfonds loopt daarmee dus voor op het herstelplan en is per einde 2014 uit herstel. In verband met de overgang naar het nieuwe FTK zijn alle lopende herstelplannen automatisch per 1 januari 2015 komen te vervallen. Onder het nieuwe FTK is er opnieuw sprake van een tekort. Stichting Pensioenfonds Wonen zal een nieuw herstelplan moeten opstellen en dit voor 1 juli 2015 bij DNB indienen. In het herstelplan staat welke maatregelen Stichting Pensioenfonds Wonen neemt om weer financieel gezond te worden. In hoofdstuk 2 wordt hier nader op ingegaan. Uitvoering van de pensioenregeling In de uitvoering van de pensioenregeling hebben zich in 2014 relevante veranderingen voorgedaan. In hoofdstuk 4 leest u meer over de uitvoering van de regeling Oordeel verantwoordingsorgaan In hoofdstuk 5 leest u hier meer over. Raad van Toezicht In hoofdstuk 6 leest u hier meer over. Kerncijfers Financieel beleid Om aan de doelstelling van het fonds te voldoen moet er voldoende vermogen zijn om toekomstige pensioenuitgaven te dekken. Het bestuur hanteert daarbij de volgende beleidsinstrumenten: het premiebeleid; het toeslag- of indexatiebeleid; het beleggingsbeleid. Tevens kan het bestuur de Cao partijen adviseren de pensioenovereenkomst aan te passen waar het de opbouw van toekomstige aanspraken betreft. Als laatste middel kan het fonds de pensioenaanspraken en pensioenrechten verminderen. (bedragen x EUR 1.000) Pensioenvermogen Technische Voorzieningen Dekkingsgraad 111,3% 104.4% Deelnemers Gewezen deelnemers (slapers) Pensioengerechtigden Werkgevers Toeslagverlening De pensioenregeling is een uitkeringsovereenkomst die wordt gefinancierd met een doorsneepremie. Het bestuur besluit jaarlijks of een toeslag wordt verleend, rekening houdend met de financiële positie van het fonds. Alleen als en voor zover de middelen van het fonds toereikend zijn voor een toeslag, kan deze worden verleend. Er bestaat geen recht op toeslagverlening en er is dus geen zekerheid of en in hoeverre het fonds in de toekomst een toeslag verleent. Het fonds reserveert namelijk geen gelden voor toekomstige toeslagen. Het bestuur heeft, gezien de financiële positie van het fonds, besloten over het jaar 2014 geen toeslag te verlenen. In hoofdstuk 3 wordt nader op het financieel beleid ingegaan. 4

5 5 Voorwoord

6 Het bestuur van Stichting Pensioenfonds Wonen geeft in dit jaarverslag inzage in de werkzaamheden, het beleid en de pensioenontwikkelingen gedurende het jaar Het bestuur verstrekt duidelijkheid over en draagt eindverantwoordelijkheid voor de financiële positie en de resultaten van het fonds. Dit jaarverslag is opgesteld in overeenstemming met de richtlijnen voor de jaarverslaggeving. In 2013 heeft het bestuur van Stichting Pensioenfonds Wonen samen met het bestuur van Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Detailhandel, door middel van een fusiewerkgroep en in opdracht van de sociale partners, een intensief traject doorlopen om te komen tot een samengaan per 1 januari Aanvankelijk leek het erop dat het samengaan per 1 januari 2014 een feit zou zijn. Echter de voorgestelde oplossing om het dekkingsgraadverschil te overbruggen werd door DNB niet geaccepteerd. Als gevolg hiervan werd het eerder genomen besluit door de sociale partners van 25 januari 2013 uitgevoerd. Dit betreft het zoveel mogelijk gelijkstellen van de regeling van Stichting Pensioenfonds Wonen aan de regeling van Stichting Bedrijfstakpensioen fonds voor de Detailhandel per 1 januari 2014 maar onder verantwoording van het bestuur van Stichting Pensioenfonds Wonen. In 2014 werd door de sociale partners voorgesteld om het samengaan per 1 januari 2015 te effectueren. DNB heeft aangegeven om met een combinatie van maatregelen te komen waardoor het verschil in dekkingsgraad tussen Stichting Pensioenfonds Wonen en Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Detailhandel zal worden genivelleerd. Evenwel bleken de maatregelen onvoldoende en was een samengaan per 1 januari 2015 nog niet mogelijk. De intentie is uitgesproken om per 1 januari 2016 het samengaan te realiseren. Hiervoor geldt dat DNB en de Raad van Toezicht dienen in te stemmen met het samengaan. Vanuit haar verantwoordelijkheid is het bestuur genoodzaakt om zich in 2015 te richten op het nieuwe financieel toetsingskader (nftk). Tot en met juni steeg de dekkingsgraad van 100,7 (eind 2013) tot 111,2%. Het laatste gedeelte van het jaar trad er fluctuatie op in de dekkingsgraad. Per 31 december 2014 bedroeg de dekkingsgraad 111,3% (Q4). In overleg met de sociale partners heeft het bestuur van Stichting Pensioenfonds Ontwikkeling dekkingsgraad % 120% 115% 110% 105% 100% 95% 90% ultimo 2013 januari februari maart april mei juni juli augustus september oktober november ultimo 2014 minimaal vereist vereist herstelplan werkelijk Wonen op 12 november 2014 afgesproken dat de premie 2015 bestaat uit 20,8% (premie 2014) en 1% inbreng vanuit de loonruimte. Het effect van 1% van de gemaximeerde loonsom betekent 1,7% premie verhoging. De premie 2015 komt hiermee uit op 22,5%. Het opbouwpercentage voor het ouderdomspensioen bleef 1,75%. In 2014 heeft het bestuur een geschiktheidsmatrix opgesteld waarin aandacht wordt geschonken aan vereiste deskundigheid, competenties en professioneel gedrag. In 2015 geeft het bestuur verder invulling aan het geschiktheidsplan. Het bestuur bedankt iedereen die in het verslagjaar heeft bijgedragen aan het goed functioneren van het pensioenfonds. 6

7 7 Inhoud

8 Samenvatting 2 Voorwoord 5 Inhoud 7 Algemeen 1 Het fonds Inleiding Over het fonds Het bestuur De visitatiecommissie De Raad van Toezicht Het verantwoordingsorgaan De deelnemersraad De geschillencommissie Uitbesteding 13 2 Ontwikkelingen Ontwikkelingen in de woonbranche Ontwikkelingen financiële positie van het fonds Ontwikkelingen regelgeving en overheidsbeleid Goed pensioenfondsbestuur Communicatie Toezichthouder AFM en DNB 21 3 Financieel beleid Inleiding Premie Toeslag Kosten uitvoering pensioenbeheer Pensioenvermogen en voorzieningen Actuariële analyse Beleggingen Risicoparagraaf Kosten uitvoering vermogensbeheer 35 5 Verantwoordingsorgaan Verslag Reactie bestuur 42 6 Raad van Toezicht Verslag Reactie bestuur 46 7 Jaarrekening Balans per 31 december Staat van baten en lasten Kasstroomoverzicht Algemene toelichting Toelichting op de Balans Toelichting op de staat van baten en lasten 70 8 Overige gegevens Gebeurtenissen na balansdatum Resultaatverdeling Actuariële verklaring Controleverklaring van de onafhankelijke accountant 78 Bijlagen 79 Bijlage 1: Samenstelling bestuurlijke commissies en voordragende organisaties 80 Bijlage 2: Meerjarenoverzicht 81 Bijlage 3: Volumeveranderingen 83 Bijlage 4: Begrippenlijst 85 4 Uitvoering van de pensioenregeling Inleiding De pensioenregeling Wijzigingen reglementen Slotopmerkingen 40 8

9 9 1 Het fonds

10 1.1 Inleiding Stichting Pensioenfonds Wonen heeft verschillende organen, zoals het bestuur, de deelnemersraad en het verantwoordingsorgaan. Daarnaast is een aantal externe partijen intensief bij het fonds betrokken. In dit hoofdstuk stelt het fonds de betrokken organisaties, de bestuursorganen en externe partijen aan u voor. Maar eerst volgen de doelstelling en een aantal algemene gegevens van het fonds. 1.2 Over het fonds Naam en vestigingsplaats Stichting Pensioenfonds Wonen (hierna: het fonds) is opgericht op 1 januari 1970 en statutair gevestigd in Utrecht. Het fonds is ingeschreven bij de Kamer van Koophandel te Utrecht onder nummer De laatste statutenwijziging vond plaats op 1 juli Het fonds is aangesloten bij de Vereniging voor Bedrijfstakpensioen fondsen (VB) Doelstelling en missie Doelstelling van het fonds is uitvoering te geven aan het pensioenreglement, zoals dat geldt voor de aangesloten ondernemingen. Het fonds tracht dit doel te bereiken door premies te innen bij de aangesloten ondernemingen. De gelden worden belegd en beheerd en het fonds doet daaruit uitkeringen bij ouderdom, overlijden en arbeidsongeschiktheid. Het fonds geeft een zo goed mogelijke invulling aan de pensioenovereenkomst die de sociale partners van de wonenbranche hebben afgesloten voor de (gewezen) deelnemers. Het fonds wil een betrouwbaar pensioenfonds zijn dat zich maximaal zal inspannen om haar financiële verplichtingen voor nu en in de toekomst waar te maken Betrokken organisaties INretail Postbus AT Zeist Telefoonnummer: FNV Postbus GE Utrecht Telefoonnummer: CNV Dienstenbond Postbus KC Hoofddorp Telefoonnummer: Ondersteuning en advies Het pensioenfonds laat zich bij zijn werkzaamheden ondersteunen en/of adviseren door de volgende partij: Account Chief Investment Officer C.M.H.G. de Vaan RBA, Syntrus Achmea Strategisch Pensioenmanagement Adviserend actuaris J. Beelen AAG, Syntrus Achmea Pensioenbeheer N.V Controle en certificering Het pensioenfonds heeft voor de controle en certificering van de jaarrekening met de volgende partijen een overeenkomst gesloten: Certificerend actuaris G. Veluwenkamp AAG, Towers Watson Netherlands B.V Certificerend accountant L.H.J. Oosterloo RA, PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. 1.3 Het bestuur Samenstelling Leden werkgevers Geboortejaar Benoemd tot Organisatie K.A. Prosman 1953 januari 2017 INretail A.W.M. van der Heijden 1963 januari 2016 INretail M. Streuer 1973 januari 2019 INretail Leden werknemers Geboortejaar Benoemd tot Organisatie H.B.M. Grutters 1980 januari 2017 FNV C. Lonsain 1957 januari 2016 CNV Dienstenbond A.A.M. Steijaert 1948 januari 2019 FNV Leden pensioengerechtigden Geboortejaar Benoemd tot Organisatie G.J. Steenvoorden* 1946 juli 2018 FNV *) De heer Steenvoorden was tot 1 juli 2014 betrokken als adviseur. Vanaf 1 juli 2014 is de heer Steenvoorden toegetreden als lid van het bestuur. In 2014 was K.A. Prosman voorzitter van het fonds en A.A.M. Steijaert secretaris. 10

11 Nevenbestuursfuncties H.B.M. Grutters: Bestuurder bij FNV Bestuurslid bij Stichting Bedrijfstak voor de Detailhandel Bestuurslid Coop Pensioenfonds Secretaris Stichting werknemersbelangen Boek- en Kantoorvakhandel (tot februari 2014) Secretaris Stichting VUT Levensmiddelenbedrijf Bestuurslid Bedrijfstakpensioenfonds voor het Levensmiddelenbedrijf A.A.M. Steijaert: Bestuurslid Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor het Kappersbedrijf Bestuurslid Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Drankindustrie Bestuurslid Pensioenfonds voor de Nederlandse Groothandel M. Streuer: Bestuurslid Stichting Woonwerk (tot 1 april 2014) Bestuurslid branchebureau mode Adviseur voor branche- en beroepsorganisaties C. Lonsain: Bestuurslid Stichting Bedrijfspensioenfonds voor de Agrarische en Voedselvoorzieningshandel (Bpf AVH) Bestuurslid Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Handel in Bouwmaterialen (Bpf HiBiN) Bestuurslid Stichting Pensioenfonds voor de Nederlandse Groothandel (SPNG) Bestuurslid Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Particuliere Beveliging (PPB) G.J. Steenvoorden: Bestuurslid Stichting Plaswijckpark Het bestuur van het fonds heeft de dagelijkse uitvoering van de werkzaamheden uitbesteed aan Syntrus Achmea Pensioenbeheer N.V., Syntrus Achmea Vermogensbeheer B.V. en Syntrus Achmea Real Estate & Finance B.V. Deze werkzaamheden betreffen pensioenadministratie, bestuursondersteuning en vermogensbeheer. Uitgangspunt is dat het bestuur, conform de eisen van de Pensioenwet, verantwoordelijk blijft voor de juiste uitvoering van de uitbestede taken Aantal vergaderingen Het bestuur heeft in 2014 elf keer vergaderd Bestuurlijke commissies In verband met toenemende complexiteit en de vele taken van het bestuur heeft het fonds een aantal bestuurlijke commissies ingesteld. Deze commissies doen voorbereidend werk in kwesties waarover het bestuur een besluit moet nemen. Zij kunnen in de voorbereidingsfase dieper ingaan op de achtergronden en consequenties van te nemen beleidsbeslissingen. Tevens kan voor verdere uitvoering van besluiten een specifiek mandaat aan de commissies worden verleend. De leden van de bestuurlijke commissies kunnen zich laten bijstaan door externe deskundigen. In 2014 waren de volgende bestuurlijke commissies werkzaam: Voorzittersoverleg Het voorzittersoverleg van het fonds bestaat uit de werkgeversvoorzitter (K.A. Prosman) en de werknemersvoorzitter (A.A.M. Steijaert). Het voorzittersoverleg vindt minimaal vier keer per jaar plaats of zoveel vaker als nodig is. In het voorzittersoverleg bespreken de werkgeversvoorzitter en de werknemersvoorzitter de agenda van de eerstvolgende bestuursvergadering. Het voorzittersoverleg heeft in 2014 elf maal plaatsgevonden. Jaarwerkcommissie De commissie beoordeelt het jaarverslag. De commissie heeft tweemaal vergaderd. DVO commissie De commissie volgt nauwlettend de dienstverleningsovereenkomst en vergadert minimaal viermaal per jaar. De commissie heeft viermaal vergaderd. Beleggingsadviescommissie Het bestuur van Stichting Pensioenfonds Wonen laat zich op vermogensbeheergebied ondersteunen door de Beleggingsadviescommissie (BAC). De BAC geeft gevraagd en ongevraagd adviezen aan het bestuur van Stichting Pensioenfonds Wonen ten behoeve van het door het bestuur vast te stellen beleggingsbeleid en de uitvoering ervan. De commissie heeft in 2014 zesmaal vergaderd. Communicatiecommissie De communicatiecommissie adviseert het bestuur over alle communicatie-uitingen van het fonds. De commissie heeft in 2014 zesmaal vergaderd. Adviescommissie bezwaarschriften vrijstellingsbesluiten De adviescommissie is bevoegd tot het adviseren van het bestuur bij het nemen van een beslissing over een door een belanghebbende ingediend bezwaarschrift tegen een besluit. De commissie behoefde in 2014 niet bijeen te komen. 11

12 1.4 De visitatiecommissie De visitatiecommissie bestaat uit drie onafhankelijke leden. De visitatiecommissie heeft als opdracht om minimaal eens per drie jaar het functioneren van het bestuur kritisch te bekijken en daarover te rapporteren. De visitatie heeft plaatsgevonden in De visitatiecommissie is per januari 2012 als volgt samengesteld. Leden J. Th.M. Merkx E. van de Lustgraaf T. Jansen De visitatiecommissie is per 1 juli 2014 opgeheven. Per 1 juli is de Wet versterking bestuur pensioenfondsen in werking getreden. Als gevolg daarvan is de Raad van Toezicht aangesteld. 1.5 De Raad van Toezicht De Raad van Toezicht heeft als taak toezicht te houden op het beleid van het bestuur en op de algemene gang van zaken in het pensioenfonds. Het orgaan onderhoudt een actieve dialoog met het bestuur. Het is belast met het toezien op een adequate risicobeheersing en evenwichtige belangenafweging door het bestuur. Lid Visitatiecommissie Stichting Pensioenfonds Givaudan Nederland Lid Visitatiecommissie Stichting Heineken Pensioenfonds Lid, moderator Werkgroepen pension fund governance, internationaal en toekomst pensioenstelsel bij Kring van Pensioenspecialisten (KPS) Lid Vereniging Intern Toezicht Pensioensector Kerndocent, Stichting Pensioen Opleidingen E.W. Martens Directeur AGH (Administratie Groep Holland) Voorzitter Raad van Toezicht Stichting Detailhandelsfonds Lid directeurenoverleg pensioenkring Rijswijk Lid customer board Kasbank N.V. Lid raad van aanbeveling Pensioenforum/IIR Lid beoordelingscommissie examens SPO Lid Kring van Pensioenspecialisten Lid college van beroep Fair Produce Lid VBA beleggingsprofessionals Lid Raad van Advies NIMF (Netherlands Investment Managers Forum) Lid DutchPro (platform uitvoeringsorganisaties) P.J. Westland: Senior investment strategist, Blue Sky Group Leden Geboortejaar Benoemd tot H.J.P. Strang 1965 juli 2018 E.W. Martens 1954 juli 2018 P.J. Westland 1977 juli 2018 Nevenfuncties / activiteiten H.J.P. Strang Voorzitter Raad van Toezicht Sticting Bedrijfstakpensioenfonds voor het Levensmiddelenbedrijf (tot 31 december 2014) Lid Raad van Toezicht Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Agrarische en Voedselvoorzieningshandel (tot 31 december 2014) Lid Raad van Toezicht Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Groothandel in Bloemen en Planten (tot 31 december 2014) Lid Raad van Toezicht Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Groothandel in Vlakglas, de Groothandel in Verf, het Glasbewerkings- en het Glazeniersbedrijf (tot 31 december 2014) Lid Visitatiecommissie Stichting Pensioenfonds Citigroup Nederland Lid Visitatiecommissie Stichting Douwe Egberts Pensioenfonds Lid Visitatiecommissie Stichting Pensioenfonds Elsevier-Ondernemingen Lid Visitatiecommissie Stichting Pensioenfonds ERIKS 1.6 Het verantwoordingsorgaan Samenstelling en vergaderdata Het verantwoordingsorgaan bestaat uit vier leden: een deelnemer, een gepensioneerde en een werkgever. De leden zijn benoemd door de volgende organisaties: CNV Dienstenbond INretail FNV Pensioengerechtigden Het verantwoordingsorgaan is vanaf 1 juli 2014 en op 31 december 2014 als volgt samengesteld: Leden Geboortejaar Benoemd tot Organisatie B. Keijzer 1954 juli 2015 INretail W. de Graaf 1953 juli 2016 FNV mw. M.J. Rutjes 1954 juli 2017 CNV Dienstenbond H.E.J.J. van Wijck 1944 juli 2018 Pensioengerechtigden 12

13 1.6.2 Vergaderdata Het verantwoordingsorgaan vergaderde vijfmaal in Driemaal met de voorzitters van het bestuur en de deelnemersraad. Tweemaal vergaderde het verantwoordingsorgaan in de nieuwe samenstelling per 1 juli De deelnemersraad Samenstelling De deelnemersraad bestaat uit zeven leden: vijf deelnemers en twee gepensioneerden. De leden zijn benoemd door de volgende organisaties: FNV; CNV Dienstenbond. De deelnemersraad is op 1 januari 2014 tot 1 juli 2014 als volgt samengesteld: Leden deelnemers Geboortejaar Benoemd tot Organisatie W. de Graaf 1953 januari 2016 FNV F.P.M. van der Wiel 1948 januari 2016 FNV G.A. Wormgoor 1952 januari 2016 FNV mw. M.J. Rutjes 1954 januari 2016 CNV Dienstenbond F.J. Bonneur 1958 mei 2014 CNV Dienstenbond Leden gepensioneerden Geboortejaar Benoemd tot Organisatie Vacature FNV Vacature FNV De deelnemersraad is als gevolg van de wet versterking bestuur per 1 juli 2014 opgeheven Vergaderdata De deelnemersraad heeft in 2014 driemaal vergaderd met de voorzitters van het bestuur en het verantwoordingsorgaan. 1.8 De geschillencommissie Samenstelling Met ingang van 1 januari 2012 kent het pensioenfonds een geschillencommissie. Het pensioenfonds heeft met een aantal andere pensioenfondsen een groep personen benoemd waaruit de geschillencommissie kan worden samengesteld. Als secretaris van de geschillencommissie treedt op een via Brunel Nederland B.V. aan te wijzen jurist. De secretaris stelt in voorkomende gevallen de geschillencommissie samen uit onderstaande groep personen en informeert het bestuur van het pensioenfonds hierover: Leden Benoemd tot A.A.M. Broos 31 december 2015 W. van den Beucken 31 december 2015 A. Th. M. van Hulst 31 december 2015 D.A.J. Kamp 31 december 2015 N. Ruiter 31 december 2015 A.W. van Vliet 31 december 2015 De geschillencommissie heeft tot taak het bestuur te adviseren over geschillen tussen de deelnemer en het pensioenfonds over de uitvoering van de pensioenregeling wegens een individuele beslissing die het bestuur jegens de belanghebbende heeft genomen. 1.9 Uitbesteding Uitvoeringsorganisatie Het fonds heeft de administratie uitbesteed aan Syntrus Achmea Pensioenbeheer N.V. Het vermogensbeheer is uitbesteed aan Syntrus Achmea Vermogensbeheer B.V. en Syntrus Achmea Real Estate & Finance B.V. Met Syntrus Achmea Pensioenbeheer en Syntrus Achmea Real Estate & Finance zijn per januari 2012 nieuwe contracten afgesloten voor onbepaalde tijd met een opzegtermijn van één jaar voor het fonds. Met Syntrus Achmea Vermogensbeheer is per 17 oktober 2012 een nieuw contract afgesloten voor onbepaalde tijd met terugwerkende kracht per 1 januari Het contract heeft een opzegtermijn van 6 maanden. Bij deze overeenkomst zijn het fonds en de genoemde bedrijfsonderdelen van Syntrus Achmea partij. Nadere afspraken over de kwaliteit van de dienstverlening zijn vastgelegd in aparte dienstverleningsovereenkomsten (DVO s) voor pensioenbeheer, vermogensbeheer en vastgoedbeheer. Alle overeenkomsten bieden de mogelijkheid om de bestaande dienstverlening tussentijds aan te passen of nieuwe diensten toe te voegen. Het bestuur en de uitvoerder leggen eventuele nieuwe afspraken altijd schriftelijk vast. Syntrus Achmea Pensioenbeheer N.V. heeft in 2014 elk kwartaal aan het bestuur gerapporteerd over de DVO-afspraken. Ook van Syntrus Achmea Vermogensbeheer B.V. en Syntrus Achmea Real Estate & Finance B.V. ontving het bestuur elk kwartaal een rapportage. 13

14 1.9.2 Klantenraad Syntrus Achmea heeft een Klantenraad. Het belangrijkste doel van deze Klantenraad is het gezamenlijk nadenken over belangrijke thema s in de pensioenwereld. Daarnaast is de Klantenraad een platform om veranderingen in de dienstverlening van de uitvoeringsorganisatie te toetsen. In 2014 kwam de Klantenraad twee keer bijeen. Het pensioenfonds heeft één zetel. De leden van de Klantenraad kiezen uit hun midden een Raad van Advies. De Raad van Advies adviseert de directie van Syntrus Achmea gevraagd en ongevraagd Pensioenbeheer - uitrol systeem pensioenaangifte Pensioenaangifte is het systeem van digitale gegevensaanlevering voor werkgevers. Werkgevers die op het systeem worden aangesloten, krijgen een uitnodiging om voor gegevensaanlevering naar de speciale zogenoemde landingspagina op de website van het pensioenfonds te gaan. Gegevensaanlevering wordt hierdoor makkelijker en kost minder tijd. Eind 2014 is 96,4% van de werkgevers op dit systeem aangesloten Compliance officer Met ingang van 2009 heeft het bestuur besloten haar compliance werkzaamheden zelf uit te voeren. De voorzitter fungeert als compliance officer. 14

15 15 2 Ontwikkelingen

16 2.1 Ontwikkelingen in de woonbranche Ontwikkelingen Het afgelopen jaar is een memorabel jaar geworden voor de woonbranche. Voor het eerst sinds zeven jaar kan er een plus worden genoteerd voor de gehele branche. Het jaarcijfer komt uit op een groei van 5% ten opzichte van Met uitzondering van de woningtextielzaken eindigden alle deelbranches in de groene cijfers. De blijkt uit de laatste cijfers van de INretail woonwinkelmonitor. Omzetverwachting voor 2015 Voor de woonbranche die 2014 al positief afsluit, verwacht INretail dat in 2015 circa 60% van de woonwinkels er in moet kunnen slagen om het jaar op hetzelfde dan wel hoger omzetniveau af te sluiten dan in De voorzichtig aantrekkende woningmarkt speelt hierin een belangrijke rol. (bron paragraaf 2.1; Website INretail waaronder INretail Woonwinkelmonitor en INretail blikt vooruit op 2015) Omzetontwikkeling per deelbranche 2014 t.o.v Totaal wonen 5,0% Totaal woninginrichters 2,6% Meubelspeciaalzaken 3,6% Woningtextielzaken -1,6% Gemengde zaken 3,2% Slaapspeciaalzaken 3,7% Parketzaken 12,8% Keukenspeciaalzaken 10,3% Omzetontwikkeling 2014 ten opzichte van Bron: INretail Woonwinkelmonitor Niet iedereen zal zich herkennen in het groeicijfer van de totale branche. Zo is te zien dat het totaalbeeld vooral wordt bepaald door de dubbele cijfers binnen de keuken- en parketzaken. De woninginrichters hebben met een ontwikkeling van 2,6% duidelijk meer moeite om het hoofd boven water te houden. De woningtextielspeciaalzaken eindigen met een min van 1,6% zelfs net in de rode cijfers. Dit contrast is ook zichtbaar als gekeken wordt naar de verdeling van het aantal ondernemers met een positieve of negatieve omzetontwikkeling. Voor de totale branche weet een nipt merendeel van de ondernemers boven de nullijn te blijven; 55% van de ondernemers sluit 2014 af met een plus. Sterk derde en vierde kwartaal In het laatste kwartaal van 2013 kon voor het eerst een kleine plus voor de totale branche worden genoteerd. In het eerste kwartaal van 2014 wisten de keuken- en parketzaken deze plus goed vast te houden, maar hadden de woninginrichters duidelijk moeite om overeind te blijven en deze eindigen dan ook in de min. In het tweede kwartaal zijn de resultaten wederom erg wisselend en komt de totale branche uit op een min van 1,6%. Het zijn vooral de meubel- en woningtextielzaken die moeite hebben om de omzet op peil te houden. Het derde kwartaal is de omzetontwikkeling voor de meesten positief, mede door een gemiddelde van -9% in dat kwartaal een jaar eerder. De woningtextielspeciaalzaken blijven het echter moeilijk houden en sluiten ook dit kwartaal af met een min. In het laatste kwartaal van 2014 zien we een omgekeerd beeld ontstaan. Nu zijn het juist de woninginrichters die beter presteren en blijven de keuken- en parketzaken hierbij iets achter. Zelfs de woningtextielspeciaalzaken eindigen het laatste kwartaal positief met een plus van 3,2%. Het kwartaal wordt afgesloten met een gemiddelde groei van 5,2% voor de totale branche. 2.2 Ontwikkelingen financiële positie van het fonds Herstelplan In 2008 is door de kredietcrisis, vooral door de aandelenmarkt en de dalende rente, een reservetekort en dekkingstekort ontstaan. Het fonds heeft hiertoe op 25 maart 2009 een herstelplan ingediend bij DNB. Dit herstelplan is door DNB goedgekeurd op 29 juni Het fonds maakte daarbij gebruik van de eenmalige mogelijkheid die de Minister heeft geboden om binnen 5 jaar (uiterlijk 31 december 2013) het minimaal vereist eigen vermogen te bereiken. Normaal gesproken geldt hiervoor een maximale termijn van 3 jaar. Bij het opstellen van het herstelplan heeft het bestuur zich laten ondersteunen door adviseurs en is het voorgenomen beleggingsbeleid afgestemd met de beleggingsadviescommissie. Het herstelplan is opgesteld met inachtneming van de uitgangspunten zoals die door DNB zijn voorgeschreven. Het herstelplan is, inherent aan de modelmatige aanpak, een benadering van de werkelijkheid. Dit betekent dat de werkelijke ontwikkeling van de dekkingsgraad in positieve of negatieve zin kan afwijken van het verwachte herstelpad, waardoor de financiële positie van het fonds zich sneller of langzamer kan herstellen dan voorzien. Indien de werkelijke ontwikkeling in negatieve zin afwijkt ten opzicht van het herstelplan kan het herstelplan tussentijds worden aangepast. De belangrijkste maatregel uit het herstelplan is dat het fonds geen doelgericht indexatiebeleid heeft. In het herstelplan is rekening gehouden met een leidraad voor indexatie. De gebruikte leidraad is als volgt: Geen indexatie bij een dekkingsgraad onder de in het kader van het Financieel Toetsingskader (FTK ) vereiste dekkingsgraad + 10%-punt; Bij een dekkingsgraad boven de FTK vereiste dekkingsgraad + 10%-punt volledige indexatie. De indexatie is voor zowel actieven als niet-actieven op basis van het prijsindex-cijfer. Eenmalige korting per 1 april 2014 Uiterlijk 31 december 2013 moest het pensioenfonds het minimaal vereist eigen vermogen bereiken, ofwel een dekkingsgraad van minimaal 104,4% hebben. Op 31 december 2013 was de dekkingsgraad van het pensioenfonds evenwel 100,7%. Om deze reden was helaas een verlaging van de pensioenen met 3,6% per 1 april 2014 benodigd. 16

17 Financiële positie per einde 2014 Einde 2014 is de dekkingsgraad bepaald op 111,3%. Conform het herstelplan werd een dekkingsgraad van 109,8% verwacht. Het pensioenfonds loopt daarmee dus voor op het herstelplan en is per einde 2014 uit herstel. Een nieuw herstelplan In verband met de overgang naar het nieuwe FTK zijn alle lopende herstelplannen automatisch per 1 januari 2015 komen te vervallen. Onder het nieuwe FTK is er opnieuw sprake van een tekort. Stichting Pensioenfonds Wonen zal een nieuw herstelplan moeten opstellen en dit voor 1 juli 2015 bij DNB indienen. In dit nieuwe herstelplan werkt het fonds uit hoe het uiterlijk binnen twaalf jaar op basis van de beleidsdekkingsgraad en de nieuwe regels voldoet aan het vereist eigen vermogen. Financieel crisisplan Het financiële crisisplan geeft aan wat het fonds gaat doen in een (volgende) crisissituatie en is een ander plan dan het herstelplan. Een financieel crisisplan is een beschrijving van maatregelen die een fonds op korte termijn zou kunnen inzetten als het realiseren van de doelstelling van het pensioenfonds in gevaar komt. In tegenstelling tot een herstelplan is een crisisplan niet uitsluitend gericht op het weer op peil brengen van de dekkingsgraad. Het herstelplan geeft aan hoe het fonds de huidige financiële positie verbetert. DNB en AFM evalueerden de kwaliteit van financiële crisisplannen. De toezichthouders publiceerden een document met voorbeelden van good and bad practices. In oktober 2012 heeft het bestuur een brief ontvangen van DNB inzake het sectorbrede onderzoek naar de kwaliteit van de crisisplannen. In 2015 zal het pensioenfonds het eigen crisisplan beoordelen aan de hand van de aanbevelingen van de toezichthouders en het hetgeen hierover is opgenomen in het nieuwe FTK. Uiterlijk juli 2015 verwacht DNB van ieder fonds een nieuw financieel crisisplan als onderdeel van de actuariële en bedrijfstechnische nota (Abtn). Samengaan met Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Detailhandel Kostenefficiency, transparantie en eenvoud van regelingen zijn sleutelbegrippen voor het pensioenstelsel van de 21e eeuw. Pensioenfondsen kunnen door samenwerking of fusie voordelen realiseren op o.a. belangrijke aspecten als governance en uitvoeringskosten. De sociale partners van Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Detailhandel en Stichting Pensioenfonds Wonen hebben hiertoe de intentie uitgesproken om als één fonds verder te gaan. Het bestuur van Stichting Pensioenfonds Wonen heeft sinds 2005 verschillende malen het initiatief genomen om een eventuele samenwerking met Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Detailhandel te verkennen. De verkenning is destijds gestaakt vanwege de inhoudelijke verschillen tussen de beide regelingen. Vervolgens is besloten om tot een eenduidige en betaalbare pensioenregeling voor de Retailsector te komen. Als resultaat hebben de sociale partners op 25 januari 2013 de afspraak gemaakt dat de regeling van Stichting Pensioenfonds Wonen onder verantwoording van het bestuur per 1 januari 2014 zou worden gelijkgesteld aan de regeling van Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Detailhandel. Gezien de stand van de dekkingsgraad van beide fondsen per einde september 2013 en het standpunt van DNB met betrekking tot collectieve waardeoverdrachten, bleek evenwel een samengaan van beide fondsen per 1 januari 2014 niet mogelijk. In 2014 hebben de gesprekken met Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Detailhandel een vervolg gekregen. DNB heeft verzocht om met een combinatie van maatregelen te komen waardoor het verschil in dekkingsgraad tussen Stichting Pensioenfonds Wonen en Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Detailhandel zal worden genivelleerd. Evenwel bleken de maatregelen onvoldoende en was een samengaan per 1 januari 2015 nog niet mogelijk. De sociale partners hebben inmiddels opdracht gegeven om beide fondsen per 1 januari 2016 samen te laten gaan. Daarbij hebben sociale partners in de huidige CAO een directe koppeling gelegd tussen het tot stand komen van de CAO Wonen en de fusie met Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Detailhandel. Sociale partners van Stichting Pensioenfonds Wonen hebben overeenstemming over een CAO-pakket met daarin concreet een pensioenfondsfusie per 1 januari Zonder deze fusie wensen sociale partners het CAO-resultaat opnieuw te onderhandelen. In overleg met de sociale partners heeft het bestuur van Stichting Pensioenfonds Wonen op 12 november 2014 afgesproken dat de premie 2015 bestaat uit 20,8% (premie 2014) en 1% inbreng vanuit de loonruimte. Het effect van 1% van de gemaximeerde loonsom betekent 1,7%-punt premieverhoging. De premie 2015 komt hiermee uit op 22,5%. De franchise is in 2015 gelijk gebleven ten opzicht van 2014 (op ) 2.3 Ontwikkelingen regelgeving en overheidsbeleid AOW-leeftijd in stappen omhoog De AOW-leeftijd gaat in stappen omhoog naar 67 jaar. Dit is al in wetgeving vastgelegd. Een versnelling van de verhoging van de AOW-leeftijd tot 67 jaar in 2021 is de gecombineerde uitkomst van afspraken uit het Herfstakkoord en het Regeerakkoord van oktober Eerder was besloten dat de AOW-leeftijd in jaar zou zijn. In november 2014 is het wetsvoorstel voor versnelde verhoging van de AOW-leeftijd bij de Tweede Kamer ingediend en eind maart 2015 ging een brede meerderheid van de Tweede Kamer ermee akkoord. Verwachting is dat ook de Eerste Kamer het wetsvoorstel zal aannemen. Invoering nieuw FTK vraagt om gedegen en heldere aanpak Reeds in oktober 2014 heeft de Tweede Kamer ingestemd met het wetsvoorstel voor het nieuwe FTK. Op de valreep (net voor het kerstreces) is het wetsvoorstel ook in de Eerste Kamer behandeld en aangenomen. Hiermee is het nieuwe FTK met ingang van 1 januari 2015 daadwerkelijk van kracht geworden. Het FTK is het onderdeel van de Pensioenwet waarin de wettelijke financiële eisen aan pensioenfondsen zijn vastgelegd. Met het nieuwe FTK gelden vanaf 2015 andere eisen 17

18 omtrent de waardering van de verplichtingen, de bepaling van de dekkingsgraad, het premie- en beleggingsbeleid en de toeslagverlening. Ook wordt het pensioencontract in het nieuwe FTK completer. Dit betekent dat sociale partners meer besluiten moeten nemen. Net als nu gaan sociale partners over de inhoud van de pensioentoezegging. Nieuw is het vaststellen van een concrete ambitie voor het pensioenresultaat en de risicohouding voor het pensioenfonds. Dit is wettelijk zo geregeld en vastgelegd in het nieuwe FTK. Het nieuwe FTK is in eerste instantie bedoeld om de nominale pensioenen te beschermen. Dit betekent dat slechts als uiterste redmiddel zal worden gekort op de pensioenen. De beleidsdekkingsgraad is de belangrijkste maatstaf voor de financiële gezondheid van een pensioenfonds. De beleidsdekkingsgraad is de gemiddelde dekkingsgraad over de 12 voorliggende maanden. De driemaandmiddeling van de rente wordt in het nieuwe FTK niet meer toegepast. Als de beleidsdekkingsgraad (op kwartaaleinde) lager is dan de vereiste dekkingsgraad, dan moet het fonds een herstelplan maken. De rekenregels voor de vereiste dekkingsgraad zijn in het nieuwe FTK aangescherpt, waarmee veel fondsen hun tekort zien oplopen, danwel in een tekort terecht komen. Ook de regels voor indexatie zijn strenger dan in het vorige FTK. In combinatie met de financiële positie van veel fondsen, maakt het nieuwe FTK de kans kleiner dat pensioenfondsen de komende jaren (volledig) kunnen indexeren. Daar staat tegenover dat tekorten in het nieuwe FTK mogen worden gespreid over een periode van maximaal 10 jaar. Per saldo zou het nieuwe FTK hiermee evenwichtiger zijn voor de verschillende generaties binnen pensioenfondsen. Daarnaast mag Stichting Pensioenfonds Wonen eenmalig het strategisch beleggingsbeleid in lijn brengen met de actuele situatie, de ambities en risicohouding van het pensioenfonds. Dit is alleen toegestaan indien fondsen geen dekkingstekort hebben. Tot slot hoort bij het nieuwe FTK een haalbaarheidstoets. Deze toets geeft inzicht in de gevolgen van de financiële opzet van de pensioenregeling en de daarbij gekozen risicohouding. De haalbaarheidstoets wordt in 2015 uitgevoerd nadat de risicohouding door de sociale partners is bepaald. Uiterlijk 1 oktober 2015 verwacht DNB van ieder fonds een haalbaarheidstoets op basis van het nieuwe FTK en de nieuwe financiële opzet. Sturen op nominaal, maar ook reëel rapporteren Het pensioenfonds moet jaarlijks aan de toezichthouder De Nederlandsche Bank (DNB) rapporteren wat de stand van de reële dekkingsgraad is. DNB kan dan toetsen in hoeverre de reële ambities haalbaar zijn. En het pensioenfonds moet de reële dekkingsgraad ook in het jaarverslag rapporteren. In 2015 nog door met oude UFR Voor de waardering van de technische voorziening wordt gebruik gemaakt van de actuele risicovrijerentetermijnstructuur zoals gepubliceerd door DNB. Deze rentetermijnstructuur wordt gebaseerd op actuelemarktrentes voor looptijden tot 20 jaar en groeit daarna richting de Ultimate Forward Rate (UFR). De UFR bedraagt 4,2%. De UFR wordt gebruikt omdat er geen adequate marktrentes zijn voor zeer lange looptijden. In Europa is er een akkoord over de manier waarop de UFR voor verzekeraars wordt bepaald. DNB heeft aangegeven te zullen onderzoeken in hoeverre het wenselijk is deze methodiek ook voor pensioenfondsen te gaan gebruiken. De Eerste Kamer vroeg of fondsen vooralsnog de UFR van 2014 kunnen blijven gebruiken. DNB ging daar op verzoek van staatssecretaris Klijnsma mee akkoord. 2.4 Goed pensioenfondsbestuur Code Pensioenfondsen in 2014 in werking Tijdens de ontwikkeling van de Wet versterking bestuur pensioenfondsen stelden de Pensioenfederatie en de Stichting van de Arbeid de Code Pensioenfondsen (de Code) op. Doel van de Code is de verhoudingen binnen het pensioenfonds transparanter te maken. Ook de communicatie met de belanghebbenden zoals werkgevers, deelnemers en gepensioneerden, moet door de Code transparanter worden. Tot slot moet de Code bijdragen aan het versterken van goed pensioenfondsbestuur. De Code trad op 1 januari 2014 in werking. De staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid verankerde de Code per 1 juli 2014 wettelijk. De Monitoringcommissie Code Pensioenfondsen ziet toe op de naleving van de Code. De Code vervangt de Principes voor goed pensioenfondsbestuur uit De Code legt de nadruk op het beïnvloeden van het gedrag van bestuurders, intern toezichthouders en belanghebbenden in de verantwoordingsfunctie. Per orgaan zijn normen opgenomen over taak en werkwijze, samenstelling en zittingsduur, geschiktheid, benoeming, schorsing en ontslag. Daarnaast zijn overkoepelende thema s opgenomen. De thema s gaan zowel over het eigen functioneren van het fonds als van dienstverleners. Voorbeelden hiervan zijn integraal risicomanagement, communicatie en transparantie, verantwoord beleggen, kosten, uitvoering en uitbesteding, geschiktheid, diversiteit, integer handelen en beloningsbeleid. Pensioenfondsen leven de Code na op basis van het pas toe of leg uit-beginsel. Een pensioenfonds past de normen van de Code toe of zet in het jaarverslag gemotiveerd uiteen waarom een norm niet (volledig) is toegepast. Inventarisatie pensioenfonds In bepaalde gevallen wijkt het bestuur af van normen uit de Code. Hieronder treft u een overzicht van de normen waar het bestuur gemotiveerd van afwijkt of nog actie op onderneemt. 18

19 Norm Code Pensioenfondsen punt 2 (Bestuur maakt heldere afspraken over beleidsruimte) Code Pensioenfondsen punt 3 (Bestuur stelt een missie,visie en strategie op, zorgt voor beleids- en verantwoordingscyclus en toetst beleid) Checklist Code Pensioenfondsen punt 39 (Bestuur beoordeelt (minimaal 4-jaarlijks) functioneren van accountant en actuaris) Code Pensioenfondsen punt 43 (Bestuur zorgt ervoor dat allen die financieel afhankelijk zijn van het fonds kunnen rapporteren) Code Pensioenfondsen punt 50 (Bestuur zorgt voor een programma van permanente educatie voor leden bestuur) Code Pensioenfondsen punt 66 tot en met 71 (diversiteitsbeleid) Motivering / actie Het bestuur heeft een informatieprotocol opgesteld waarin de afspraken met sociale partners zijn vastgelegd. Het bestuur heeft missie, visie en strategie geformuleerd en werkt deze verder in 2015 uit. Jaarlijks wordt de opdrachtbevestiging van accountant en actuaris besproken en daarmee is ook het functioneren ondervangen. Het bestuur heeft in Q een incidentenen klokkenluidersregeling opgesteld. Het bestuur heeft in 2014 opleidingen gevolgd. In verband met een mogelijke fusie per 1 januari 2016 is er geen sprake van een programma van permanente educatie. Het bestuur heeft geen specifieke doelen geformuleerd op het gebied van leeftijd en geslacht. Bij invulling bestuur wordt sterk belang gehecht aan complementariteit ten aanzien van deskundigheid/kennisgebied, werkervaring en type persoonlijkheid. Klachten Wanneer een deelnemer, een slaper, een gepensioneerde of een werkgever het niet eens is met de uitvoering van de pensioenregeling of de behandeling omgangsvormen of dienstverlening van de medewerkers van de uitvoeringsorganisatie die de regeling uitvoeren en dit kenbaar maakt, dan is er sprake van een klacht. De DVO commissie wordt per kwartaal door middel van een rapportage over dit onderwerp geïnformeerd. Op deze wijze bewaakt het bestuur de afhandeling van de klachten en komen verbeteringen in de processen tot stand. In 2014 was er sprake van 273 klachten waarvan 194 gegrond en 79 ongegrond. De klachten waren divers en niet structureel en hebben daarom niet geleid tot verandering in de processen of regelingen. Wet versterking bestuur pensioenfondsen De Wet versterking bestuur pensioenfondsen is een integrale herziening van de governance en medezeggenschap bij pensioenfondsen. De wet moet leiden tot verbetering van de kwaliteit van het pensioenfondsbestuur. De wet is van kracht vanaf 7 augustus De bepalingen over het verantwoorden van beleggingsbeleid en over geschiktheid en tijdsbeslag waren meteen van kracht. Ook verwante wijzigingen traden in werking. Zo zijn in het Besluit FTK regels over het beloningsbeleid vastgelegd en in het Besluit uitvoering PW regels over geschiktheid, betrouwbaarheid en tijdsbeslag. Een deel van de wet is van kracht geworden vanaf 1 juli 2014, namelijk de nieuwe bestuursmodellen. Een pensioenfonds kon kiezen uit vijf bestuursmodellen: het paritaire bestuursmodel, het paritair gemengd bestuursmodel, het omgekeerd gemengd bestuursmodel, het onafhankelijk gemengd bestuursmodel en het onafhankelijk bestuursmodel. Het bestuur van het pensioenfonds heeft na overleg met sociale partners, het verantwoordingsorgaan en de deelnemersraad gekozen voor het paritaire bestuursmodel. Het bestuur van Stichting Pensioenfonds Wonen is van mening dat om redenen van efficiency en gebleken doelmatigheid gekozen zou moeten worden voor het paritaire model, waarbij het bestuur wordt aangevuld met een vertegenwoordiger van de pensioengerechtigden. Het nieuwe paritaire model lijkt op de huidige bestuursvorm; een bestuursvorm die zijn waarde heeft bewezen. In het paritaire model hebben de bestuursleden binding met de achterban. Het bestuur is van mening dat de betrokkenheid van werkgevers en werknemers in de branche bij de arbeidsvoorwaarde pensioen het meest en het best gewaarborgd wordt door het paritaire bestuursmodel. Per 1 juli 2014 is het paritaire bestuursmodel in werking getreden. Het bestuur bestaat uit 7 bestuursleden. 3 bestuursleden vertegenwoordingen de werknemersverenigingen, 3 bestuursleden vertegenwoordingen de werkgeversverenigingen en 1 bestuurslid vertegenwoordigd de pensioengerechtigden. Tevens is het nieuwe verantwoordingsorgaan per 1 juli aangetreden evenals de Raad van Toezicht. Implementatieplan Het bestuur heeft de implementatie van het paritaire bestuursmodel met ingang van 1 januari 2014 vastgelegd in een implementatieplan. In dit plan wordt beschreven welke stappen door het bestuur gezet moeten worden als gevolg van de invoering van het nieuwe bestuursmodel, in welke volgorde en wat de samenhang tussen de verschillende onderdelen en het tijdspad is. Deskundigheidsbevordering Een pensioenfondsbestuurder moet vanaf de eerste dag aan alle geschiktheidseisen voldoen. Het fonds zorgt er op die manier voor dat nieuwe en bestaande pensioenfondsbestuurders geschikt en deskundig zijn. Het bestuur wil niet alleen beschikken over voldoende kennis maar ook over de noodzakelijke competenties om daadkrachtig en effectief de functie uit te oefenen. In de jaren 2014 en 2015 hebben een aantal bestuursleden de nodige opleidingen gevolgd op het gebied van risicomanagement en vermogensbeheer, niveau B. Zelfevaluatie Het bestuur heeft een procedure vastgesteld voor een periodieke zelfevaluatie. Het gaat om het functioneren van het bestuur als geheel en van de individuele bestuursleden afzonderlijk. Doel van de zelfevaluatie is de kwaliteit van het bestuur in stand te houden en/of te verbeteren. 19

20 Beloningsbeleid Met het besluit FTK van 7 augustus 2013 (Art. 21a) ontstaat de verplichting voor pensioenfondsen tot schriftelijke vastlegging en openbaarmaking van het beloningsbeleid. Begin 2014 heeft het bestuur met elkaar gesproken over een passend beloningsbeleid gezien de vereiste beschikbaarheid, de tijdsbesteding, de complexiteit van pensioenfondsenland, de eisen van de DNB betreffende deskundigheid, de verantwoordelijkheid en de risico s die bestuurders lopen door plaats te nemen in het bestuur van een pensioenfonds. Het bestuur van het pensioenfonds is van mening dat de vergoeding voor de bestuursleden onder meer aan de volgende criteria moet voldoen: passende marktconforme beloning die aansluit bij de kwaliteiten van de bestuurders, de beschikbaarheid en de tijdsbesteding; vasthouden aan de richtlijnen zoals die in de pensioenbranche van kracht zijn (DNB, Code Pensioenfondsen en Pensioenfederatie); daar waar van toepassing kostendekkend voor de voordragende organisatie (FNV, CNV Dienstenbond en INretail). Naleving van de gedragscode Sinds 2001 heeft het bestuur een gedragscode. Doel van deze gedragscode is het stellen van regels en richtlijnen voor bestuursleden. Deze regels moeten belangenconflicten tussen het fonds en betrokkenen in privé voorkomen. Daarnaast is in de gedragscode vastgelegd hoe bestuursleden moeten omgaan met vertrouwelijke informatie van het pensioenfonds. De gedragscode bevordert de transparantie en zorgt ervoor dat alle betrokkenen, ook voor hun eigen bescherming, duidelijk weten wat wel en niet geoorloofd is. Elk bestuurslid verklaart schriftelijk de gedragscode te zullen naleven. De compliance officer bewaakt verder de naleving van de gedragscode. Vanaf 2009 laat het bestuur de compliance werkzaamheden door haar eigen voorzitter verrichten. Het bestuur is van mening dat compliance beter tot uitdrukking komt in eigen beheer omdat dit open en transparanter is. De naleving van de gedragscode in 2014 is akkoord bevonden. In 2015 heeft het bestuur de gedragscode in lijn gebracht met de nieuwe model gedragscode van de Pensioenfederatie. Dit betreft met name een aanscherping rondom belangenverstrengeling. Raad van Toezicht Als gevolg van de Wet Versterking Bestuur Pensioenfondsen is per 1 juli de raad van toezicht benoemd als intern toezicht. Dit intern toezichtorgaan heeft als taak toezicht te houden op het beleid van het bestuur en op de algemene gang van zaken in het pensioenfonds. Het orgaan onderhoudt een actieve dialoog met het bestuur. Het is belast met het toezien op een adequate risicobeheersing en evenwichtige belangenafweging door het bestuur. De raad van toezicht legt verantwoording af over de uitvoering van de taken aan het verantwoordingsorgaan. Het interne toezicht betrekt in zijn toezicht de naleving door het fonds van normen in de Code Pensioenfondsen. In hoofdstuk 6 is het verslag van de raad van toezicht over 2014 opgenomen. Risicobeheer Pensioenfondsbesturen moeten voldoen aan alle wet- en regelgeving en controle hebben over alle risico s die zich voordoen. De Pensioenwet verplicht het bestuur tot het treffen van maatregelen voor een integere en beheerste bedrijfsvoering. Deze verplichting gaat verder dan de maatregelen die het bestuur heeft getroffen op het gebied van compliance en de gedragscode die het pensioenfonds heeft. Het gaat om een risicobeleid, waarbij integriteitrisico s en ook andere risico s in kaart worden gebracht. DNB volgt het risicomanagement van fondsen nauwgezet. Voor DNB geldt dat het bestuur van een pensioenfonds uiteindelijk altijd voor alles verantwoordelijk is. Deze verantwoordelijkheid kan het pensioenfonds niet uitbesteden. Daarbij is integraal risicomanagement meer dan een proces alleen. Het omvat ook een continue beoordeling en daar waar nodig bijsturing. Integraal risicomanagement is niet statisch. Het moet worden aangepast aan de veranderende omstandigheden. Dat vraagt van het bestuur van het pensioenfonds risicobewustzijn, gezond verstand, kennis en een voortdurende kritische houding. De keuze is gemaakt om het risicobeheer in te richten met RisicoMaat van Syntrus Achmea. Er is een stappenplan opgesteld dat ertoe leidt dat het risicobeheer in 2015 volledig operationeel is. 2.5 Communicatie De pensioencommunicatie van Pensioenfonds Wonen stond ook in 2014 vooral in het teken van de berichtgeving over de financiële situatie van het fonds en de plannen om samen te gaan met het Bedrijfstakpensioenfonds voor de Detailhandel. Het fonds voerde een strakke regie op de inzet van communicatie ten aanzien van deze onderwerpen. Nieuwsbrieven In 2014 verschenen drie edities van de nieuwsbrief: januari, april en november. De onderwerpen van de artikelen hadden betrekking op de actualiteit rond PF Wonen (bijvoorbeeld het verlagen van de pensioenen), maar ook op relevante onderwerpen voor de doelgroepen (bijvoorbeeld life events en de invloed daarvan op hun pensioen). Correspondentie In 2014 zijn een vijftal brieven verstuurd naar verschillende doelgroepen van PF Wonen: een brief aan werkgevers over de aanpassing van de regeling (december 2013); een brief aan actieve deelnemers, gepensioneerden, slapers en werkgevers over het verlagen van de pensioenen (februari 2014); een brief aan slapers over de nieuwe pensioenregeling (februari 2014); een brief aan slapers over de verhoging van de pensioenleeftijd (maart 2014); een brief aan ex-partners over de verhoging van de pensioenleeftijd (april 2014). 20