Beter met werk. een verslag van ervaringen van gedeeltelijk arbeidsongeschikte werknemers
|
|
- Eva van der Woude
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 prof. dr. G.C.M. KNIJN M. DIJKGRAAF MSC dr. f.h. VAN WEL Beter met werk een verslag van ervaringen van gedeeltelijk arbeidsongeschikte werknemers RVO ACADEMISCH MEDISCH CENTRUM UNIVERSITEIT UTRECHT UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM
2
3 prof. dr. G.C.M. KNIJN M. DIJKGRAAF MSC dr. f.h. VAN WEL Beter met werk een verslag van ervaringen van gedeeltelijk arbeidsongeschikte werknemers RVO ACADEMISCH MEDISCH CENTRUM UNIVERSITEIT UTRECHT UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM
4 Dit is een publicatie in het kader van het universiteit onderzoeksprogramma Re-integratie Verbeter Onderzoek (RVO). Doel van het programma is het universitair onderzoek naar reintegratiedienstverlening te versterken in directe wisselwerking met het re-integratieveld. Meer informatie over resultaten van onderzoeksprojecten en masterclasses in het kader van het Re-integratie Verbeter Onderzoek is te vinden op de website. Tevens zijn de publicaties hier te downloaden: Het programma Re-Integratie Verbeter Onderzoek wordt financieel mogelijk gemaakt door Stichting Instituut Gak. Oktober 2012 T. Knijn en F. van Wel Informatie voor bibliotheek Knijn, T., M. Dijkgraaf en F. van Wel (2012), Beter met werk, RVO 8. Utrecht: Universiteit Utrecht. ISSR (online) ISSR (print) Informatie mag worden geciteerd mits de bron nauwkeurig en duidelijk wordt vermeld. Vermenigvuldiging voor intern / eigen gebruik is toegestaan. Ontwerp huisstijl Dog and Pony, Amsterdam Opmaak Renate Siebes, Proefschrift.nu
5 inhoudsopgave voorwoord 5 1. ziek zijn en werken: de dubbele rol van gedeeltelijk 7 arbeidsongeschikte werknemers 1.1. inleiding het re-integratie verbeter onderzoek ontwikkelingen in beleid en wetgevingskaders theoretisch kader; ziekterol, deviantie en capabilities een multi-methodische onderzoeksopzet: survey en interviews inleiding selectie en kenmerken van de onderzoeksgroep; survey en diepte-interviews onderzoeksmodel en meetinstrumenten voor het survey topiclijst en analysestrategie voor de interviews het belang van steun en vertrouwen voor capabilities inleiding resultaten survey onderzoek meer capabilities dan devianties vijf groepen wga-gerechtigden conclusie gezondheid inleiding ziek worden; een sluipend en slopend proces beperkingen door gezondheidsproblemen deviantie of verzet, berusting en acceptatie actief werken aan herstel conclusie de institutionele omgeving: het uwv inleiding transparantie en informatie ervaringen met het beoordelingsproces positieve ervaringen met de beoordeling en met de bejegening de zekerheid van de uitkering de institutionele omgeving; een haperende machine conclusie 87
6 inhoudsopgave 6. de institutionele omgeving: re-integratiebedrijven inleiding keuzen, verwachtingen en resultaten vooral zelf doen tijd voor herbezinning begeleiding op de werkplek conclusie de sociale omgeving inleiding problemen in meervoud gevolgen voor het gezin steun van de meest nabije anderen praktische steun van de partner de sociale omgeving en de re-integratie conclusie de werkomgeving inleiding twee jaar in de ziektewet na afloop van de ziektewet (op zoek naar) een nieuwe werkgever de dubbele positie in het werk starten als zelfstandige conclusie het combineren van werken en ziek zijn inleiding geen baan, geen perspectief invloed van de drie omgevingen wel een baan met perspectief invloed van de drie omgevingen slotbeschouwing 161 bibliografie 167
7 voorwoord Dit onderzoek maakt deel uit van het programma Re-Integratie Verbeter Onderzoek (RVO) dat gefinancierd is door de Stichting Instituut Gak en waarin is samengewerkt door het Coronel Insituut van het AMC (Algemeen Medisch Centrum), het Hugo Sinzheimer Instituut van de UvA (Universiteit van Amsterdam) en het Centre for Social Policy and Intervention Studies (SOPINS) 1 van de UU (Universiteit Utrecht) ( Het programma Re-Integratie Verbeter Onderzoek is gestart met de ambitie het universitair onderzoek naar re-integratiedienstverlening te versterken in directe wisselwerking met het re-integratieveld. De bedoeling daarvan is om de beroepspraktijk voor de toekomst meer en betere handvatten te bieden bij moeilijke keuzen in beleidsvorming en beleidsimplementatie. Aan het onderzoek hebben velen hun medewerking verleend. Allereerst danken we het UWV voor de mogelijkheid om de cliënten van het uitvoeringsorgaan te benaderen voor dit onderzoek. In het bijzonder danken we Diederike Holtkamp van het UWV voor de prettige en tegemoetkomende wijze waarop ze ons daarbij geholpen heeft. Mira Peeters- Bijlsma en Ruud Abma danken we voor hun bijdrage aan de dataverzameling en gedachte vorming in een vroege fase van dit project, en voor de wijze waarop ze de masterstudenten in die fase hebben begeleid. De studenten van de masteropleiding Social vraagstukken van beleid, Mariska Plakman en Rianne Klinkert, danken we voor de verkennende studies die ze in de voorbereidende fase van het project hebben verricht. De studenten van de masteropleiding Arbeid, Zorg en Welzijn: beleid en interventies die een deel van de interviews hebben afgenomen danken we voor de betrokken inzet en hun creativiteit in dat proces. In het bijzonder geldt dat voor Linda Driever en Franka Vendrig. 5 Maar het meest van al danken we de ruim 800 gedeeltelijk arbeidsongeschikte werknemers die bereid waren een enquête in te vullen over hun problematiek. De 43 respondenten die ons vervolgens in een uitgebreid interview verteld hebben over hun ervaringen, frustraties en vaak hoopvolle verwachtingen zijn van onschatbare waarde voor dit onderzoek. Hun verhalen maken de complexiteit van de problematiek overduidelijk; simpele oplossingen vormen daarop niet het antwoord. Waarvoor dank. 1 Voorheen het departement Algemene Sociale Wetenschappen.
8
9 1. ziek zijn en werken: de dubbele rol van gedeeltelijk arbeidsongeschikte werknemers 1.1. inleiding Nog aan het eind van de vorige eeuw werden mensen die chronisch ziek waren vanwege een lichamelijke of psychische aandoening meestal vrijgesteld van het verrichten van betaalde arbeid. Collectieve verzekeringen of publieke voorzieningen stelden hen tijdelijk maar vaak ook langdurig of zelfs voor altijd vrij van het verrichten van betaalde arbeid, soms tegen hun zin maar vaak met hun instemming. Als men ziek was, was men niet in staat om te werken, een tussenweg bestond nauwelijks. Werknemers wisselden werk en ziek zijn af. De tijden zijn veranderd, de mensen en de voorzieningen ook. Vandaag de dag is het sociale zekerheidbeleid erop gericht om werknemers beide rollen (die van zieke en van werkende) tegelijkertijd te laten vervullen; zieke werknemers worden geacht te werken naar vermogen, en velen willen dat ook. Het onderzoek waar dit boek verslag van doet brengt in kaart hoe werknemers die als gedeeltelijk arbeidsongeschikt zijn gecategoriseerd omgaan met hun dubbele rol van zieke en werkende. De zieke werknemer staat in dit onderzoek centraal. Voor sommigen is de huidige mogelijkheid om te werken terwijl men (chronisch) ziek is een uitkomst; deze werknemers willen niets liever dan maatschappelijk actief blijven in een betaalde baan. Ze grijpen elke mogelijkheid om via aangepast werk op aangepaste tijden en desnoods in een baan waar minder van hun vaardigheden geëist wordt aan om in het arbeidsproces te blijven. Voor anderen is de opgave om hun slechte gezondheid te combineren met een betaalde baan een welhaast onmogelijke opgave. Hun voormalige werkgever heeft hen graag laten vertrekken, sollicitaties leveren niets op, het UWV heeft weinig te bieden en ze hebben alle energie nodig om nog enig sociaal contact te onderhouden en aan de administratieve verplichtingen voor hun uitkering te voldoen. 7 Dit onderzoek richt zich op de re-integratie van cliënten die een gedeeltelijke WIA-uitkering ontvangen en die dus geacht worden een deeltijd baan te hebben. Kenmerkend voor deze cliënten is dat zij tegelijkertijd twee posities bekleden: ze zijn zowel gedeeltelijk arbeidsongeschiktheid en ze zijn werknemer. De centrale vraag is hoe deze werknemers, cliënten van het UWV, invulling geven aan deze dubbele positie, welke ontwikkeling zij doormaken tijdens het proces van arbeidsongeschikt worden en werk zoeken, of hun werk houden of het juist verliezen. Welke inspanningen leveren zijzelf en hun sociale omgeving, hun werkomgeving (werkgevers en collega s), en de institutionele omgeving (arbeidsdeskundigen en re-integratiemedewerkers) om blijvende participatie op de arbeidsmarkt voor het volle percentage van de arbeidsgeschiktheid te bevorderen? Het onderzoek stelt het perspectief van de gedeeltelijk arbeidsongeschikte werknemers centraal en analyseert vanuit dat perspectief de steun en soms ook het gebrek daaraan van de drie omgevingen die van belang zijn.
10 1. Ziek zijn en werken 1.2. het re-integratie verbeter onderzoek Veranderingen in het sociale zekerheidsbeleid veronderstellen arbeidsparticipatie als de weg naar het verwerven van een inkomen en als de vorm van sociale participatie. In dat kader wordt gestimuleerd dat mensen met of zonder ziekten of zorgverplichtingen tot op oudere leeftijd aan het arbeidsproces blijven deelnemen. Inzetbaarheid en duurzame arbeidsparticipatie zijn de motto s voor de toekomst voor mensen die vanuit een uitkering gere-integreerd moeten worden en voor werknemers die uitvallen of dreigen uit te vallen vanwege medische, sociaalpsychologische of sociaal-culturele beperkingen. 8 Studies naar de effectiviteit en efficiency van re-integratietrajecten laten zien dat er een groot aantal verklarende factoren in het geding is en dat er grote variatie is in succes- en faalfactoren. Maar vooral laten die studies zien dat de transparantie van werkzame factoren niet groot is (De Koning et al., 2005; Heyma, 2005; Glebbeek, 2005). Onderzoek naar de effectiviteit van re-integratie concentreert zich veelal op de vraag welke instrumenten van re-integratie (dienstverlening) effectief zijn. Wat ontbreekt, is de vraag waarom specifieke beleidsinstrumenten geschikt zijn voor re-integratiedienstverlening. In een recent onderzoek naar effectiviteit van re-integratie van de gemeente Rotterdam wordt dat nog eens benadrukt. De belangrijkste tekortkoming is dat het re-integratieproces zelf grotendeels verborgen blijft (een zogenaamde black box ) en allerlei niet of deels empirisch gefundeerde aannames worden gemaakt over de inhoud van de gepleegde interventies. ( ) Met de gehanteerde onderzoeksmethodiek kunnen ook geen uitspraken worden gedaan over de wijze waarop trajecten eventueel hebben bijgedragen aan uitkeringsduurverkorting ( ). Daarmee blijft ook verborgen wat precies het werkzame element is in de re-integratieaanpak bij verschillende klantgroepen (Hekelaar, Zwinkels & Braat, 2006: 25, 33). Als gevolg daarvan biedt zulk onderzoek weinig aangrijpingspunten voor beleidsvoerders en uitvoerders die zich inzetten voor de verbetering van de re-integratiedienstverlening voor zeer diverse klantgroepen. Het ontbreken van inzicht in de werkzame mechanismen heeft (deels) te maken met het gegeven dat re-integratieonderzoek in Nederland, anders dan in landen zoals het Verenigd Koninkrijk, Australië en de Verenigde Staten, spaarzaam gevoed wordt door academisch onderzoek met een integrale benadering van beleid, uitvoering, cliëntkenmerken en context. Het Nederlandse ministeriële beleid en de opdrachtverlening voor onderzoek hebben ertoe geleid dat onderzoek merendeels wordt verricht ter beantwoording van een (soms te) concrete (deel)vraag. Daarbij komt dat het vertrouwen van Nederlandse burgers in de dienstverlening de laatste jaren verminderd is en dringend om herstel vraagt; verbetering van de begeleiding bij re-integratie is daar een onderdeel van. Voor de samenleving als geheel geldt allereerst dat succesvolle re-integratie armoede, uitsluiting en onderbenutting van menselijk potentieel kan voorkomen. Bovendien is er de afgelopen jaren veel geld besteed aan re-integratiebeleid maar onduidelijk is of dit beleid ook op een zorgvuldige manier geïmplementeerd wordt. Nog steeds wordt niet systema-
11 1. Ziek zijn en werken tisch onderzocht wat werkzame mechanismen en succesfactoren zijn en ontbreekt systematisch inzicht in factoren die het succes van interventies kunnen bevorderen of belemmeren. Het Re-integratie Verbeter Onderzoek waar deze studie deel van uitmaakt heeft als centrale structurerende gedachte het bestuderen van de dienstverlening aan de cliënt in relatie tot de belangrijkste contexten, die re-integratie kunnen doen slagen of falen, te weten 1) de institutionele omgeving, waarin het beleid wordt geïmplementeerd en waarin de afgelopen jaren ingrijpende veranderingen hebben plaatsgevonden, 2) de sociale omgeving en de motivatie van cliënten van wie een veranderde houding ten aanzien van arbeid wordt verwacht, en 3) de werkomgeving, waarin zowel werknemer als werkgever actief dienen te opereren om uitval te voorkomen en deelname van werknemers met beperkingen aan het arbeidsproces te bevorderen. In figuur 1.1 wordt de interactie tussen de drie omgevingen en de cliënt grafisch weergegeven; de cliënt wordt als spil gezien in de wisselwerking met de drie omgevingen. Daarnaast worden de dynamische relaties tussen de drie omgevingen weergegeven. figuur 1.1 De drie omgevingen in relatie tot de cliënt 9 INSTITUTIONELE OMGEVING DE CLIËNT WERK OMGEVING SOCIALE OMGEVING In deze studie concentreren we ons op WIA-gerechtigden, terwijl in andere onderzoeken van dit programma werkzoekende jongeren/schoolverlaters, WWB-cliënten en chronisch zieken worden onderzocht (zie Voor de cliënten van uitkeringsinstanties is het van belang dat zij kunnen rekenen op goede begeleiding bij hun terugkeer naar werk, waarbij niet alleen het inkomen en het kunnen deelnemen aan de samenleving in het geding zijn, maar ook de structurering van het dagelijks gezinsleven en hun zelfwaardering en zelfrespect kunnen negatief beïnvloed worden. In dit onderzoek
12 1. Ziek zijn en werken naar gedeeltelijk arbeidsongeschikte werknemers betekent dit dat we: 1) het cliëntperspectief centraal stellen in relatie tot de drie omgevingen die de re-integratie beïnvloeden, 2) onderzoeken welke vormen van steun en druk die de drie omgevingen bieden bij het aan het werk blijven of weer gaan werken, en 3) de invloed van de drie omgevingen onderzoeken en daarbij vooral letten op de perceptie van capabilities (mogelijkheden), kansen en toekomstverwachtingen van de gedeeltelijk arbeidsongeschikte werknemers ontwikkelingen in beleid en wetgevingskaders 10 De synchronisatie van werken en ziek zijn is in Nederland niet van de ene op de andere dag geïntroduceerd. Ook nu wordt het beleid weer herzien, en dat is niet voor het eerst sinds de invoering van de Wet op Arbeidsongeschiktheidsverzekering (WAO) in 1967 (zie ook: Aarts, De Jong & Van der Veen, 2002). De basis voor de eerste hervormingen van de arbeidsongeschiktheidsregelingen ligt in de jaren 70 en 80 van de vorige eeuw, toen als gevolg van de economische herstructureringen, en de min of meer openlijke afspraken tussen werkgevers en werknemersorganisaties, veel werknemers uit afgeslankte of opgeheven industriële bedrijven in de WAO belandden. Na de invoering in 1967 van de WAO ontvingen zo n werknemers een arbeidsongeschiktheidsuitkering, nog geen tien jaar later was dat aantal gestegen tot , om in 1999 een absoluut maximum van 1 miljoen te bereiken, zo n 10% van de werkende bevolking (Aarts, De Jong & Van der Veen, 2002; Smulders, 1999). In het begin van de jaren 80 begon de Nederlandse overheid, tijdens het no-nonsense kabinet van premier Lubbers, beleid te ontwikkelen om de instroom van uitkeringsgerechtigden te reduceren en om de re-integratie te bevorderen, echter zonder veel succes. Sociale zekerheidsonderzoekers zijn het er over eens dat een combinatie van factoren onvermijdelijk moest leiden tot het falen van het toenmalige overheidsbeleid. De belangrijkste daarvan is wat in de literatuur moral hazard wordt genoemd; het gedrag dat actoren vertonen als ze beseffen dat ze niet direct zelf het risico van hun gedrag hoeven te dragen. In de beste traditie van het corporatisme (de Bismarckse variant van de verzorgingsstaat, zie Palier, 2010) droegen de sociale partners (de organisaties van werkgevers en werknemers) immers de verantwoordelijkheid voor zowel de financiering (via premies) als de uitvoering van de WAO. Tijdens de economische crises van de jaren 70 en 80 hadden beide organisaties er belang bij de WAO te gebruiken om hun personeelsleden een gemakkelijke uitweg te bieden in geval van massaontslag en daarmee sociale onrust te voorkomen. In die jaren werd de Nederlandse economie grondig geherstructureerd; veel industriële bedrijven verdwenen naar goedkope lonen landen (textiel, scheepsbouw) of werden opgeheven (mijnbouw). De massaontslagen die eruit volgden betroffen vooral lager geschoold personeel dat geen enkel uitzicht meer had op een baan elders. Voor deze werknemers was de WAO een beter alternatief dan een werkloos-
13 1. Ziek zijn en werken heidsuitkering die een beperkte duur had en de verplichting kende om te solliciteren. Maar ook was de WAO een beter alternatief dan de bijstandsuitkering die veel lager was en is dan de loongerelateerde WAO en bovendien afhankelijk van eigen bezit en andere bronnen van inkomsten in het huishouden. Vakbonden schroomden daarom niet voor hun leden de best mogelijke uitkering, de WAO, te benutten. Werkgevers zagen ook het voordeel van het geleiden van een zo groot mogelijk deel van hun werknemers naar de WAO; met het zicht op zo n riante uitkering kon sociale onrust in de vorm van protest tegen de sluiting van het bedrijf voorkomen worden. Ze werkten om die reden samen met de vakbonden bij het opstellen van een sociaal plan dat erin voorzag ontslagen werknemers gebruik te laten maken van de beste en langstdurende uitkering: de WAO. De nationale overheid werd hier buitenspel gezet, en pogingen om het beleid om te buigen via een beperking van de uitkeringen, een meer strikter toelatingsbeleid en een bonus-malus systeem voor werkgevers, waren gedoemd te mislukken. Het aantal uitkeringsgerechtigden daalde niet. De enige min of meer succesvolle regeling was de introductie van een vroegpensioen regeling, maar feitelijk was dit een overheveling van de ene naar de andere langdurige uitkeringsvorm (Aarts, De Jong & Van der Veen, 2002). Vanaf de jaren 80 en als gevolg van de economische herstructurering veranderde de Nederlandse economie en daarmee de arbeidsmarkt drastisch. Ook de samenstelling van de arbeidsbevolking veranderde. De economie werd postindustrieel en vrouwen betraden de arbeidsmarkt, eerst langzaam, toen sneller en vooral in parttime banen. Binnen een paar decennia transformeerde de Nederlandse economie en daarmee de arbeidsmarkt. Werd die in de jaren 70 nog gedomineerd door mannelijke werknemers in voltijdbanen in de industriële sector, in de jaren 90 ontstond er een gemengde arbeidsmarkt waar zowel mannen als vrouwen werkten in zowel volledige als parttime banen en waar de postindustriële sector van ICT, bankwezen, zakelijke en zorgende dienstverlening, en cultuur en onderwijs de overhand nam. Wat ooit in de jaren 80 was afgesproken tussen werkgevers en werknemers om werkloosheid te bestrijden via arbeidstijdverkorting en het beschermen van parttime banen (in het zogenoemde Wassenaar Akkoord), bleek nu een adequaat instrument te zijn om de banen van nieuwkomers op de arbeidsmarkt, vooral vrouwen, te beschermen (Visser & Hemerijck, 1997). Met als gevolg een enorme toename van het aantal parttime banen in vooral de dienstverlenende sector en bij de overheid. Het percentage deeltijdwerkers steeg van 10% in 1970 tot 33% in Van de vrouwelijke nieuwe intreders op de arbeidsmarkt startten er 65% in een deeltijd baan. Vandaag de dag werkt in Nederland 70% van alle vrouwen, tweederde van hen doet dat in deeltijd (Merens, Van den Brakel, Hartgers & Hermans, 2011). 11 Hoewel vooral vrouwen in Nederland in deeltijd werken om werk en zorg te combineren is het werken in deeltijd in de loop der jaren een meer algemeen verschijnsel geworden. Ook vrouwen zonder opgroeiende kinderen, jonge (studenten) en oudere mannen (voorafgaand aan hun pensioen), werken in deeltijd (Portegijs, Hermans & Lalta, 2006).
14 1. Ziek zijn en werken Als gevolg daarvan heeft in veel bedrijven en organisaties een cultuuromslag plaatsgevonden; werkgevers en leidinggevenden zijn gewend geraakt aan medewerkers met een parttime baan en werknemers aan het werken met collega s die niet voltijds aanwezig zijn. Bovendien zijn allerlei secundaire arbeidsvoorwaarden, uitkerings- en pensioenregelingen steeds beter aangepast aan werknemers met een niet volledige werkweek. Deze snelle transformatie van een voltijds werkende mannelijke beroepsbevolking naar een beroepsbevolking waarvan een substantieel deel parttime werkt vond plaats in enkele decennia en sluit naadloos aan bij de nieuwe banen in de postindustriële economie; zowel in de zakelijke dienstverlening (retail, ICT, het bank- en verzekeringswezen en de toeristensector) als in de publieke dienstverlening (onderwijs, gezondheidszorg, sociaal werk) en bij de overheid. 12 Opvallend genoeg leidde deze herstructurering van de arbeidsmarkt echter niet tot een daling van het aantal werknemers met een WAO uitkering. Nadat de instroom van werknemers tengevolge van de sluiting van industriële bedrijven vanaf de jaren 90 sterk daalde, stroomde een geheel nieuwe groep werknemers de uitkering in; vooral hoger opgeleide jonge vrouwen werkzaam in de dienstverlenende sector melden zich met psychische klachten en burnout (Einerhand & Van der Stelt, 2005; Abma, 2007). Een parlementaire onderzoekscommissie concludeerde dat het moral hazard probleem nog steeds werkzaam was en dat om die reden de arbeidsongeschiktheidscrisis niet kon worden opgelost zolang de sociale partners verantwoordelijk bleven voor de uitvoering van de wet (Hemerijck & Marx, 2010). Immers, zowel werkgevers als werknemers bleven de WAO gebruiken om personeelsproblemen via het voor beide partijen meest acceptabele sociale vangnet, de WAO, op te lossen. Daarop sloegen zowel politici als beleidsmakers alarm. Niet alleen vanwege de nog steeds heel hoge kosten van de WAO maar ook vanwege het verontrustende feit dat zoveel ambitieuze nieuwkomers op de arbeidsmarkt afhaakten om redenen van werkstress en burnout. Deze ontwikkelingen vormen de achtergrond van de hervormingen van de WAO vanaf In dat jaar werd de Wet Verbetering Poortwachter ingevoerd, bedoeld om het moral hazard -probleem op te lossen. Deze wet, die feitelijk een meer strikte versie is van het bonus-malus systeem, bepaalt dat werkgevers zelf het ziektegeld van hun werknemers betalen gedurende het eerste (en vanaf 2004 ook het tweede jaar) van hun zieke. De wet beoogt daarmee werkgevers financieel te stimuleren hun werknemers intensief te begeleiden naar terugkeer op het werk. Ervan uitgaande dat veel werkgerelateerde stress maar ook fysieke klachten voorkomen kunnen worden, kunnen verminderen of genezen door verbetering van de werkomstandigheden, interne overplaatsing, coaching of omscholing, legt de wet de verantwoordelijkheid daarvoor bij de werkgevers. Zodoende hoopt de overheid het free rider -gedrag van werkgevers te voorkomen, een uitgangspunt waar uiteindelijk ook werkgevers- en werknemersorganisaties mee akkoord zijn gegaan om de almaar stijgende premielasten aan banden te leggen.
15 1. Ziek zijn en werken In 2006 volgde een tweede hervorming met de invoering van de Wet Werk en Inkomen naar Arbeidsvermogen (WIA) waarvan de Wet Werkhervatting Gedeeltelijk Arbeidsgeschikten (WGA) een onderdeel vormt (TK 30034; 2004/2005). Deze wet vormt het kader van dit onderzoek en is gericht op werknemers die nu of in de toekomst in staat geacht worden in deeltijd te werken. Beide wetten herdefiniëren arbeidsongeschikte werknemers naar de mate van hun vermogen om te werken en in relatie daarmee de omvang van hun uitkeringsrechten. Daarmee heeft een radicale paradigmawisseling plaatsgevonden via twee hervormingen in de arbeidsongeschiktheidswetgeving. De eerste hervorming is die van een collectieve arbeidsongeschiktheidsverzekering (zowel gefinancierd als uitgevoerd door de sociale partners) naar een bijzondere combinatie van gerenationaliseerde en geprivatiseerde verzekering. De renationalisatie geldt de uitvoering die voortaan in handen is van een Zelfstandig Bestuursorgaan (het UWV). De privatisering betreft de eerste twee jaren van de ziekte of arbeidsongeschiktheid die nu door de werkgever worden betaald. De tweede hervorming betreft een herdefinitie van arbeidsongeschiktheid van een volledige naar een waar mogelijk gedeeltelijke arbeidsongeschiktheid, waarmee de synchroniteit en dus de dubbele rol van zowel zieke als werknemer realiteit is geworden. Naast de onhoudbaarheid van het stelsel, vanwege de inherent perverse prikkels voor de sociale partners met als gevolg free riders -gedrag, oplopende kosten en alarmerende aantallen arbeidsongeschikte werknemers, heeft ook de normalisering van de parttime werkcultuur waarschijnlijk bijgedragen aan deze paradigmaverschuiving. Immers, parttime werk is in korte tijd een geaccepteerd verschijnsel geworden in Nederland. Werkgevers en werknemers zijn eraan gewend geraakt, de werkcultuur heeft zich in veel organisaties aan parttime werkenden aangepast en in de sociale regelingen zijn hun rechten formeel beschermd. Hoewel nergens zo expliciet omschreven kunnen we veronderstellen dat ook ontwikkelingen van de medische wetenschap hebben bijgedragen aan de paradigmaverschuiving. Verbeteringen in medische, psychiatrische en psychotherapeutische behandelingen hebben eraan bijgedragen dat de kwaliteit van leven verbeterd kan worden van patiënten die lijden aan reuma, chronische vermoeidheid, depressie of burnout (Schaufeli, Maslach & Marek, 1993; De Croon, Sluiter, Dijkmans, Lankhorst & Frings-Dresen, 2004; Varekamp, Krol & van Dijk, 2011; Varekamp, Verbeek, de Boer & van Dijk, 2011). Bovendien heeft de medische vooruitgang ervoor gezorgd dat een aantal voorheen dodelijke ziekten nu zodanig kunnen worden behandeld dat het chronische ziekten zijn geworden, zoals kanker en HIV/ Aids. Nu deze patiënten langer en met een betere gezondheid leven wordt niet langer verondersteld dat hun ziekte een reden is voor volledige vrijstelling van arbeidsparticipatie, en veel patiënten willen ook zelf actief blijven in hun baan of werkorganisatie. In het nieuwe beleid wordt verondersteld dat zij kunnen blijven werken met aanpassing van werkomstandigheden en werktijden, of met een aan hun conditie en situatie aangepaste baan. Toch concludeert het Sociaal en Cultureel Planbureau dat de ontwikkeling van de arbeidsdeelname van mensen met gezondheidsbeperkingen niet positief is. De arbeidsparticipatie van mensen met een langdurige aandoening die een arbeidsongeschiktheidsuitkering ontvangen neemt zelfs af sinds 2001 en bedraagt in 2008 slechts 20% (Jehoel-Gijsbers, 2007; 2010). 13
16 1. Ziek zijn en werken 14 De betekenis van de huidige WIA voor arbeidsongeschikte werknemers is dat als zij geschikt geacht worden om 35 80% van hun werktijd te werken, zij voor ongeveer een evenredig deel van de arbeidsongeschiktheid een inkomen een arbeidsongeschiktheidsuitkering ontvangen. Ongeveer is hier een belangrijke term omdat een en ander ook afhangt van de inschatting van de aard van het werk dat zij nog wel kunnen verrichten en het bijbehorende inkomen Deze gedeeltelijk arbeidsongeschikte werknemers worden zelf geacht voor het deel waarvoor ze arbeidsgeschikt zijn verklaard een passende baan te vinden. Vinden ze die niet dan komen ze na verloop van tijd in aanmerking voor aanvullende bijstand, maar daarvoor geldt een inkomens- en middelentoets. Nu zo n 70% van de werkende bevolking een werkende partner heeft is dat een niet te onderschatten probleem. Werknemers met een werkende partner hebben immers geen recht op aanvullende bijstand naast hun eigen verdiensten als het inkomen van hun partner te hoog is, of als ze teveel eigen vermogen (een eigen woning, spaargeld) hebben. De individualisering van het sociale zekerheidsbeleid (dat wil zeggen het sociale zekerheidsbeleid dat ervan uitgaat dat iedere volwassene een eigen inkomen verdient) wordt op deze manier gebruikt om individueel opgebouwde sociale zekerheidsrechten te beperken en partners worden in plaats van minder, meer van elkaar afhankelijk. Kan een gedeeltelijk arbeidsongeschikte werknemer geen werk vinden dan rest na een aantal jaren de bijstand die ontoegankelijk is als men een werkende partner heeft. Deze beleidsinconsistentie is voorlopig niet opgelost en speelt menig gedeeltelijk zieke werknemer behoorlijk parten. Voor ons onderzoek is van belang te melden dat sinds 2006 gedeeltelijk arbeidsongeschikte werknemers die zich na twee jaar ziekte melden voor de WGA een arbeidsongeschiktheidsuitkering ontvangen als de medewerker(s) van het UWV verwacht(en) dat de werknemer tenminste nog twee jaar niet volledig zal kunnen werken. Ten tijde van dit onderzoek (2010) bedroeg het aantal werknemers met een WIA uitkering werknemers, terwijl dat in 2007 nog om werknemers ging. Het aantal werknemers met een volledige WAO uitkering daalde van 2007 tot 2010 van naar (UWV, 2010) theoretisch kader; ziekterol, deviantie en capabilities Veel studies naar zieke of arbeidsongeschikte werknemers onderzoeken de oorzaken van de ziekte, vooral arbeidsgerelateerde oorzaken. Door de verschuivingen in de aard van het werk van zware fysieke arbeid naar op kennis gebaseerde en op mensen gerichte arbeid is in veel westerse landen ook de oorzaak van arbeidsgerelateerde aandoeningen verschoven. Deze zijn nu veel vaker te wijten aan psychische aandoeningen ten gevolge van een discrepantie tussen ambitie en prestatie, van een tekort aan self-efficacy of van miscommunicatie en interactionele problemen. Stress, burnout en verstoorde werkverhoudingen zijn daar uitingen van (Bildt & Michélsen, 2006; Shigemi, Mino, Tsuda, Babazono & Aoyama, 1997).
Het verbeteren van de integratie van zieke werknemers door aandacht voor hun dubbele rol (Universiteit Utrecht) Projectleider: Prof. dr.
Het verbeteren van de integratie van zieke werknemers door aandacht voor hun dubbele rol (Universiteit Utrecht) Projectleider: Prof. dr. Trudie Knijn Onderzoekers: dr. Mira Peeters, drs. Marta Dijkgraaf,
Nadere informatieBeter met werk. een verslag van ervaringen van gedeeltelijk arbeidsongeschikte werknemers
prof. dr. G.C.M. KNIJN M. DIJKGRAAF MSC dr. f.w. VAN WEL Beter met werk een verslag van ervaringen van gedeeltelijk arbeidsongeschikte werknemers RVO 08 2012 ACADEMISCH MEDISCH CENTRUM UNIVERSITEIT UTRECHT
Nadere informatieGezondheidsbeleving en werkhervatting 35-minners (april 2010) Aanleiding
Gezondheidsbeleving en werkhervatting 35-minners (april 2010) Aanleiding Het is de vraag of het in alle gevallen reëel is om van werkgevers en de desbetreffende werknemers te verwachten dat zij (in het
Nadere informatieLangdurig ziekteverzuim van werknemers met een chronische ziekte of beperking Geeke Waverijn, Mieke Rijken
Deze factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding (Langdurig ziekteverzuim van werknemers met een chronische ziekte of beperking, G. Waverijn & M. Rijken, NIVEL, januari
Nadere informatieArbeidsongeschiktheid in het UMC. Wat nu?
Arbeidsongeschiktheid in het UMC. Wat nu? Inhoudsopgave pagina 1 Antwoorden op vragen over arbeidsongeschiktheid 3 2 Wat wordt er van u verwacht en wie kunnen u ondersteunen? 3 3 Andere functie gevonden?
Nadere informatieM200510 MKB-ondernemers negatief over verantwoordelijkheden bij ziekte werknemers
M200510 MKB-ondernemers negatief over verantwoordelijkheden bij ziekte werknemers drs. F.M.J. Westhof Zoetermeer, december 2005 MKB-ondernemers negatief over verantwoordelijkheden bij ziekte werknemers
Nadere informatieSamenvatting. Samenvatting
Samenvatting Langdurig ziekteverzuim is een erkend sociaal-economisch en sociaal-geneeskundig probleem op nationaal en internationaal niveau. Verschillende landen hebben wettelijke maatregelen genomen
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2010 2011 32 729 Evaluatie Wet inkomensvoorziening oudere werklozen Nr. 1 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN SOCIALE ZAKEN EN WERKGELEGENHEID Aan de Voorzitter
Nadere informatieOnderzoek Arbeidsongeschiktheid. In opdracht van Loyalis. juni 2013
Onderzoek Arbeidsongeschiktheid In opdracht van Loyalis juni 2013 Inleiding» Veldwerkperiode: 27 maart - 4 april 2013.» Doelgroep: werkende Nederlanders» Omdat er specifiek uitspraken gedaan wilden worden
Nadere informatieWGA Financieringskeuze
WGA Financieringskeuze Wanneer een medewerker na twee jaar ziekte gedeeltelijk arbeidsongeschikt wordt beoordeeld, krijgt hij recht op een WGA-uitkering. Als werkgever bent u daar tot tien jaar lang verantwoordelijk
Nadere informatieUWV Kennisverslag
UWV Kennisverslag 2016-8 Marcel Spijkerman DE DALENDE ARBEIDSPARTICIPATIE VAN WGA ERS VERKLAARD Over de invloed van vergrijzing en uitkeringsduur Kenniscentrum UWV September 2016 Het UWV Kennisverslag
Nadere informatieHet antwoord op uw personele vraagstuk
BD Recruitment BV Het antwoord op uw personele vraagstuk Wie bepaalt bij welk re-integratiebedrijf ik terecht kan? De gemeente of UWV WERKbedrijf maakt bij uw re-integratietraject vaak gebruik van een
Nadere informatie2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamerder Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE. Datum 8 april 2011 Betreft Evaluatie IOW
> Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamerder Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Anna van Hannoverstraat 4
Nadere informatieZiekte en arbeidsongeschiktheid: wat is er voor jou geregeld?
Ziekte en arbeidsongeschiktheid: wat is er voor jou geregeld? Toekomstplannen. Een andere woning, een verre reis of kinderen die gaan studeren. Je hebt uitdagend werk, een inkomen en ambities. Je moet
Nadere informatieDuurzame inzetbaarheid tot 67 jaar: Hoe doe je dat? Prof Lex Burdorf Afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg Erasmus MC, Rotterdam
Duurzame inzetbaarheid tot 67 jaar: Hoe doe je dat? Prof Lex Burdorf Afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg Erasmus MC, Rotterdam Duurzame inzetbaarheid in het nieuws Duurzame inzetbaarheid in het nieuws
Nadere informatieSAMENVATTING SAMENVATTING. Werk en Psychische Gezondheid: Studies naar de invloed van werk kenmerken, sociale rollen en gender
SAMENVATTING Werk en Psychische Gezondheid: Studies naar de invloed van werk kenmerken, sociale rollen en gender In de jaren negentig werd duidelijk dat steeds meer werknemers in Nederland, waaronder in
Nadere informatieBIJLAGEN. Wel of niet aan het werk. Achtergronden van het onbenut arbeidspotentieel onder werkenden, werklozen en arbeidsongeschikten
BIJLAGEN Wel of niet aan het werk Achtergronden van het onbenut arbeidspotentieel onder werkenden, werklozen en arbeidsongeschikten Patricia van Echtelt Stella Hof Bijlage A Multivariate analyses... 2
Nadere informatieWGA: Pijler van inzetbaarheidsbeleid
WGA: Pijler van inzetbaarheidsbeleid Toenemende werkdruk, krapte op de arbeidsmarkt en langer doorwerken zijn een aantal van de factoren die steeds vaker leiden tot fysieke en psychische problemen bij
Nadere informatieBeroepsbevolking 2005
Beroepsbevolking 2005 De veroudering van de beroepsbevolking is duidelijk zichtbaar in de veranderende leeftijdspiramide van de werkzame beroepsbevolking (figuur 1). In 1975 behoorde het grootste deel
Nadere informatieGebruik van kinderopvang
Gebruik van kinderopvang Saskia te Riele In zes van de tien gezinnen met kinderen onder de twaalf jaar hebben de ouders hun werk en de zorg voor hun kinderen zodanig georganiseerd dat er geen gebruik hoeft
Nadere informatie2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE
> Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Anna van Hannoverstraat 4
Nadere informatieLet op: in onderstaand overzicht is de nieuwe regeling voor Wajonguitkeringen, die zijn ingegaan vanaf 1 januari 2015, nog niet verwerkt.
Bron: Brochure 'Werk en inkomen bij ziekte. Een praktische gids', een uitgave van de Steungroep ME en Arbeidsongeschiktheid en de Whiplash Stichting Nederland, 2012 Let op: in onderstaand overzicht is
Nadere informatieKOSTENEFFECTIVITEIT RE-INTEGRATIETRAJECTEN
Gepubliceerd in: Maandblad Reïntegratie nr. 9, 2007, p. 6-10 KOSTENEFFECTIVITEIT RE-INTEGRATIETRAJECTEN Drs. Maikel Groenewoud 2007 Regioplan Beleidsonderzoek Nieuwezijds Voorburgwal 35 1012 RD Amsterdam
Nadere informatieWia Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (verdiencapaciteit)
Wia Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (verdiencapaciteit) De oude WAO regeling geldt alleen nog voor mensen die op 01-01-2006 een WAO uitkering ontvingen Doel is dat de werkgever en werknemer er
Nadere informatieNiet (kunnen) werken. 1. Werkloosheidswet (WW)
Niet (kunnen) werken Hieronder worden een aantal uitkeringen besproken waar mensen een beroep op kunnen doen wanneer zij buiten hun eigen toedoen niet kunnen werken. Bijvoorbeeld omdat zij hun baan verliezen,
Nadere informatieWERKNEMERS EN ARBEIDSONGESCHIKTHEID
WERKNEMERS EN ARBEIDSONGESCHIKTHEID In opdracht van Delta Lloyd Maart 2015 1 Inhoudsopgave 1. Management Summary 2. Onderzoeksresultaten Verzuim Kennis en verzekeringen Communicatie Opmerkingen 3. Onderzoeksverantwoording
Nadere informatieOnderzoek arbeidsongeschiktheid (samenvatting) In opdracht van Loyalis. juni 2013
Onderzoek arbeidsongeschiktheid (samenvatting) In opdracht van Loyalis juni 2013 Samenvatting Een derde ervaart vaker stress dan 3 jaar geleden» Een derde van de werkende bevolking geeft aan dat ze regelmatig
Nadere informatieIk ben ziek Wat nu? Informatiebrochure voor werknemers November 2007
Ik ben ziek Wat nu? Informatiebrochure voor werknemers November 2007 Inhoudsopgave Inleiding... 3 De Wet Verbetering Poortwachter (WVP).. 4 Contact met de arbodienst 4 Opstellen Plan van Aanpak 5 Uitvoeren
Nadere informatieEigen risico dragen voor de WGA vaak financieel aantrekkelijk
Binnenkort voert het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid een aantal veranderingen door in de wijze waarop de WGA wordt gefinancierd. Deze wijzigingen maken het voor zorginstellingen aantrekkelijker
Nadere informatieSociaal-economische gezondheidsverschillen en werk
Sociaal-economische gezondheidsverschillen en werk Lex Burdorf, hoogleraar Determinanten van Volksgezondheid Afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg Academische Werkplaats Publieke Gezondheid CEPHIR
Nadere informatieHet Maatschappelijk Belang van Cao s. Leren van Zweden, Duitsland en Australië? dr. Judith Raven Erasmus Universiteit Rotterdam
Het Maatschappelijk Belang van Cao s. Leren van Zweden, Duitsland en Australië? dr. Judith Raven Erasmus Universiteit Rotterdam Onderzoek in opdracht van Instituut Gak In samenwerking met University of
Nadere informatieIk heb een gesprek met de arts of de arbeidsdeskundige
Ik heb een gesprek met de arts of de arbeidsdeskundige Waarom bent u uitgenodigd? Hoe gaat zo n gesprek over uw WIA-, WAO-, WAZ- of Wajong-uitkering? VOOR RE-INTEGRATIE EN TIJDELIJK INKOMEN Werk boven
Nadere informatieHet ICF schema ziet er als volgt uit. (Schema uit hoofdtekst hier opnemen)
1 International Classification of Functioning, Disability and Health Het ICF-Schema ICF staat voor; International Classification of Functioning, Disability and Health. Het ICF-schema biedt een internationaal
Nadere informatieWIA Opvang Polis. op de WIA. Het antwoord van de. Van Kampen Groep. (Wet Werk en Inkomen naar Arbeidsvermogen)
WIA Opvang Polis Het antwoord van de Van Kampen Groep op de WIA (Wet Werk en Inkomen naar Arbeidsvermogen) Pagina 1 WIA Opvang Polis. Hoe wordt de hoogte van de WIA-uitkering berekend? De hoogte van de
Nadere informatieMantelzorgers maken weinig gebruik van verlofregelingen
Mantelzorgers maken weinig gebruik van verlofregelingen Martijn Souren Ongeveer 7 procent van de werknemers met een verleent zelf mantelzorg. Ze maken daar slechts in beperkte mate gebruik van aanvullende
Nadere informatieFinanciële zekerheid bij arbeidsongeschiktheid
Financiële zekerheid bij arbeidsongeschiktheid Inkomen kan erg tegenvallen bij arbeidsongeschiktheid Stelt u zich eens voor, u wordt ziek. En twee jaar later bepaalt UWV dat u arbeidsongeschikt bent.
Nadere informatieS De afgelopen decennia is het aantal mensen met kanker toegenomen, maar is tevens veel vooruitgang geboekt op het gebied van vroegdiagnostiek en behandeling van kanker. Hiermee is de kans op genezing
Nadere informatieUitwisseling tussen teamleden in sociale teams cruciaal voor prestatie
Uitwisseling tussen teamleden in sociale teams cruciaal voor prestatie Voorlopige resultaten van het onderzoek naar de perceptie van medewerkers in sociale (wijk)teams bij gemeenten - Yvonne Zuidgeest
Nadere informatieChronische longziekten en werk
Chronische longziekten en werk Mensen met een longziekte hebben meer moeite om aan het werk te blijven of een betaalde baan te vinden dan de rest van de bevolking. Slechts 42% van de mensen met COPD heeft
Nadere informatieMeer of minder uren werken
Meer of minder uren werken Jannes de Vries Een op de zes mensen die minstens twaalf uur per week werken (de werkzame beroeps bevolking) wil meer of juist minder uur werken. Van hen heeft minder dan de
Nadere informatieRe-integratie van langdurig bijstandsafhankelijke cliënten op de arbeidsmarkt. Van inzicht in cliënten naar het ontwikkelen van
Re-integratie van langdurig bijstandsafhankelijke cliënten op de arbeidsmarkt. Van inzicht in cliënten naar het ontwikkelen van re-integratietrajecten Inhoud Onderzoeksgroep Kernpunt onderzoek Theoretisch
Nadere informatieArbeidsgehandicapten in Nederland
Arbeidsgehandicapten in Nederland Ingrid Beckers In 2003 waren er in Nederland ruim 1,7 miljoen arbeidsgehandicapten; 15,8 procent van de 15 64-jarige bevolking. Het aandeel arbeidsgehandicapten is daarmee
Nadere informatie2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE
> Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Anna van Hannoverstraat 4
Nadere informatieAan de raad AGENDAPUNT 3. Doetinchem, 10 december 2008. Beleidsplan Re-integratiebeleid 2009-2011
Aan de raad AGENDAPUNT 3 Beleidsplan Re-integratiebeleid 2009-2011 Voorstel: 1. De kaders uit het beleidsplan 'Werken werkt!' vaststellen, zijnde: a. als doelstellingen: - het bevorderen van de mogelijkheden
Nadere informatieWERKNEMERS ZELF AAN DE SLAG MET HUN DUURZAME INZETBAARHEID
HEALTH WEALTH CAREER MERCER WERKNEMERS- ONDERZOEK SERIES WERKNEMERS ZELF AAN DE SLAG MET HUN DUURZAME INZETBAARHEID DUURZAME INZETBAARHEID PRODUCTIEVE, GEMOTIVEERDE EN GEZONDE WERKNEMERS DIE IN STAAT ZIJN
Nadere informatieOuders op de arbeidsmarkt
Ouders op de arbeidsmarkt Ingrid Beckers en Johan van der Valk De bruto arbeidsparticipatie van alleenstaande s is sinds 1996 sterk toegenomen. Wel is de arbeidsparticipatie van paren nog steeds een stuk
Nadere informatieDuurzame Re-integratie
Duurzame Re-integratie van mensen met aanhoudende vermoeidheidsklachten Margot Joosen Monique Frings-Dresen Judith Sluiter Coronel Instituut voor Arbeid en Gezondheid Academisch Medisch Centrum, Amsterdam
Nadere informatieONDERZOEK LANGDURIG ZIEKTEVERZUIM Onder werkgevers klein MKB (2 tot 20 werknemers)
ONDERZOEK LANGDURIG ZIEKTEVERZUIM Onder werkgevers klein MKB (2 tot 20 werknemers) September 2014 GfK 2014 Kennis langdurig ziekteverzuim september 2014 1 Inhoudsopgave 1. Management Summary 2. Onderzoeksresultaten
Nadere informatieB en W-nummer 15.0379; besluit d.d. 12-5-2015. Onderwerp
B en W-nummer 15.0379; besluit d.d. 12-5-2015 Onderwerp Beantwoording van schriftelijke vragen aan het college van burgemeester en wethouders van het raadslid A. Van den Boogaard (PvdA) inzake Arbeidsparticipatie
Nadere informatieVergrijzing en langer doorwerken: kansen voor arbeidshygiënisten
Vergrijzing en langer doorwerken: kansen voor arbeidshygiënisten Dr. Cécile Boot, gezondheidswetenschapper Universitair Hoofddocent Arbeid en Gezondheid Afdeling Sociale Geneeskunde VU medisch centrum
Nadere informatieNierpatiënten V ereniging Vereniging Nederland Margreet Gorter
Nierpatiënten Vereniging Nederland Margreet Gorter ADPKD (Cystenieren) Werk, Uitkeringen,, g, Verzekeringen Werk, inkomen en nierziekte Kan je nog werken met een nierziekte? Wanneer vertel ik mijn collega
Nadere informatieArbeidskracht op Krachten. Kosten door arbeidsongeschiktheid beheersen met duurzaam inzetbare werknemers
Arbeidskracht op Krachten Kosten door arbeidsongeschiktheid beheersen met duurzaam inzetbare werknemers De Nederlandse samenleving is erop gericht om burgers zo lang mogelijk te laten meewerken op de arbeidsmarkt.
Nadere informatieMinder instroom in, meer uitstroom uit arbeidsmarkt
Minder instroom in, meer uitstroom uit arbeidsmarkt 07 Arbeidsmarktmobiliteit geringer dan in voorgaande jaren Bijna miljoen mensen wisselen in 2008 van beroep of werkgever Afname werkzame door crisis
Nadere informatieFinanciële zekerheid bij arbeidsongeschiktheid
Financiële zekerheid bij arbeidsongeschiktheid Inkomen kan erg tegenvallen bij arbeidsongeschiktheid Stelt u zich eens voor, u wordt ziek. En twee jaar later bepaalt UWV dat u arbeidsongeschikt bent.
Nadere informatieHoe vraag ik een WIA-uitkering aan?
uwv.nl werk.nl Hoe vraag ik een WIA-uitkering aan? Wat u moet weten als u al enige tijd ziek bent Wilt u meer informatie? Meer informatie vindt u op uwv.nl. Wilt u daarna nog meer weten over uw uitkering?
Nadere informatieRe-integratie inspanningen van publiek (UWV) en privaat verzekerde werkgevers sinds de WIA
Re-integratie inspanningen van publiek (UWV) en privaat verzekerde werkgevers sinds de WIA B. Cuelenaere, AStri beleidsonderzoek en advies (b.cuelenaere@astri.nl) T.J. Veerman, AStri beleidsonderzoek en
Nadere informatieEffectieve toeleiding van werklozen naar werk
Effectieve toeleiding van werklozen naar werk Els Sol c.c.a.m.sol@uva.nl NGSZ Reintegratie: van afvoerputje naar succesbeleid Doelenzaal UvA, Amsterdam 24 juni 2015 23 June 2015 1 23 June 2015 2 Is hulp
Nadere informatieGezondheid en arbeidsparticipatie: determinanten, gevolgen en bouwstenen voor reïntegratie
Gezondheid en arbeidsparticipatie: determinanten, gevolgen en bouwstenen voor reïntegratie Prof Dr Lex Burdorf Afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg Erasmus MC, Rotterdam Gezondheid van uitkeringsgerechtigden
Nadere informatieParticipatiewet. Figuur 2: Personen met bijstandsuitkering: verdeling naar leeftijd januari 2015 december % 80% 49% 54% 60% 40% 42% 37% 20%
Participatiewet Sinds 1 januari 215 is de Participatiewet van kracht. Deze wet vervangt de Wet werk en bijstand (Wwb), de Wet sociale werkvoorziening (Wsw) en een groot deel van de Wet werk en arbeidsondersteuning
Nadere informatieWerkwaarden voor volwassenen met dyslexie. Joost de Beer Neurodiversiteit in leren en werken Jaarcongres Impuls & Woortblind Nijkerk, 2 november 2018
Werkwaarden voor volwassenen met dyslexie Joost de Beer Neurodiversiteit in leren en werken Jaarcongres Impuls & Woortblind Nijkerk, 2 november 2018 Even voorstellen Joost de Beer Achtergrond: algemene
Nadere informatieWajongers aan het werk met loondispensatie
Wajongers aan het werk met loondispensatie UWV, Directie Strategie, Beleid en Kenniscentrum Dit memo gaat in op de inzet van loondispensatie bij Wajongers en op werkbehoud en loonontwikkeling. De belangrijkste
Nadere informatieSamenvatting (Summary in Dutch)
Samenvatting (Summary in Dutch) Introductie In dit proefschrift evalueer ik de effectiviteit van de academische discussie over de ethiek van documentaire maken. In hoeverre stellen wetenschappers de juiste
Nadere informatieHet belang van begeleiding
Het belang van begeleiding Langdurig zieke werknemers 9 en 18 maanden na ziekmelding vergeleken Lone von Meyenfeldt Philip de Jong Carlien Schrijvershof Dit onderzoek is financieel mogelijk gemaakt door
Nadere informatieHoofdstuk 13. Arbeidsmarkt
Hoofdstuk 13. Arbeidsmarkt Samenvatting De potentiële beroepsbevolking wordt gedefinieerd als alle inwoners van 15-64 jaar en bestaat uit ruim 86.000 Leidenaren. Van hen verricht ruim zeven op de tien
Nadere informatieWerk, inkomen. sociale zekerheid. www.departicipatieformule.nl, 2011 1
Werk, inkomen & sociale zekerheid www.departicipatieformule.nl, 2011 1 Inhoudsopgave Wet Wajong (sinds 2010)... 3 Wet Werk en Bijstand (WWB)... 5 Wet investeren in jongeren (Wij)... 6 Wet Sociale Werkvoorziening
Nadere informatieAlleenstaande moeders op de arbeidsmarkt
s op de arbeidsmarkt Moniek Coumans De arbeidsdeelname van alleenstaande moeders is lager dan die van moeders met een partner. Dit verschil hangt voor een belangrijk deel samen met een oververtegenwoordiging
Nadere informatieKanker, werk en re-integratie. wat speelt er, wat moet er, wat en wie kan je helpen
Kanker, werk en re-integratie wat speelt er, wat moet er, wat en wie kan je helpen 1 boodschap om mee te geven HEB HET OVER WERK! Met je leidinggevende, collega s maar ook met je arts, specialist, verpleegkundige
Nadere informatieArbeidsdeelname van paren
Arbeidsdeelname van paren Johan van der Valk De combinatie van een voltijdbaan met een is het meest populair bij paren, met name bij paren boven de dertig. Ruim 4 procent van de paren combineerde in 24
Nadere informatieWIA Opvang Polis. www.vkg.com. Het antwoord van de Van Kampen Groep op de WIA (Wet Werk en Inkomen naar Arbeidsvermogen) Terecht méér dan verzekeraars
WIA Opvang Polis Het antwoord van de Van Kampen Groep op de WIA (Wet Werk en Inkomen naar Arbeidsvermogen) Terecht méér dan verzekeraars www.vkg.com WIA Opvang Polis Versie 2008 Hoe wordt de hoogte van
Nadere informatie10. Veel ouderen in de bijstand
10. Veel ouderen in de bijstand Niet-westerse allochtonen ontvangen 2,5 keer zo vaak een uitkering als autochtonen. Ze hebben het vaakst een bijstandsuitkering. Verder was eind 2002 bijna de helft van
Nadere informatieZiekteverzuim het laagst bij werknemers met een hoge mate van autonomie en veel steun van collega's en leidinggevenden
Ziekteverzuim het laagst bij werknemers met een hoge mate van autonomie en veel steun van collega's en leidinggevenden Martine Mol en Jannes de Vries Een hoge werkdruk onder werknemers komt vooral voor
Nadere informatieDe VrijBaan Vragenlijst (specifiek voor iemand die geen werk heeft)
De VrijBaan Vragenlijst (specifiek voor iemand die geen werk heeft) Inleiding Veel mensen ervaren moeilijkheden om werk te vinden te behouden, of van baan / functie te veranderen. Beperkingen, bijvoorbeeld
Nadere informatieVerordening tegenprestatie Participatiewet, IOAW en IOAZ gemeente Castricum 2015
Verordening tegenprestatie Participatiewet, IOAW en IOAZ gemeente Castricum 2015 De raad van de gemeente Castricum; gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders van 28 oktober [nummer]; gelet op
Nadere informatieTinnitus en arbeid. Een onderzoek naar de invloed van stressoren op tinnitus en de mogelijkheid tot werken
Rijksuniversiteit Groningen Wetenschapswinkel Geneeskunde en Volksgezondheid Universitair Medisch Centrum Groningen Tinnitus en arbeid Een onderzoek naar de invloed van stressoren op tinnitus en de mogelijkheid
Nadere informatieFeiten en cijfers mantelzorg (en werk) Maak werk van mantelzorg. januari 16
Feiten en cijfers mantelzorg (en werk) Maak werk van mantelzorg januari 16 1 Maatschappelijke ontwikkelingen Door de vergrijzing neemt de vraag naar zorg toe. De nieuwe Wet maatschappelijke ondersteuning
Nadere informatieRaadsbesluit. De gemeenteraad van gemeente Leudal. Agendapunt 8. Gezien het voorstel van het college d.d. 11 november 2014 nummer.
Raadsbesluit De gemeenteraad van gemeente Leudal Agendapunt 8 Gezien het voorstel van het college d.d. 11 november 2014 nummer. gelet op artikel 8, eerste lid, onderdeel b en artikel 36 van de Participatiewet;
Nadere informatieLeven met Multipele Sclerose uitgave 14. MS en werken EEN UITGAVE VAN HET NATIONAAL MS FONDS
Leven met Multipele Sclerose uitgave 14 MS en werken EEN UITGAVE VAN HET NATIONAAL MS FONDS Inleiding Voor veel mensen is werk belangrijk. Het werk verschaft inkomen. Door het werk ben je financieel onafhankelijk.
Nadere informatieHoe voorkom ik een loonsanctie WELKOM. Henriëtte Sterken Werkgeversrelaties UWV
Hoe voorkom ik een loonsanctie WELKOM Henriëtte Sterken Werkgeversrelaties UWV 1 Re-integratieverslag Het eerste spoor Deskundigenoordelen Het tweede spoor Loonsanctie WIA beoordeling Het re-integratieverslag
Nadere informatieAchtergrond informatie Mentale Vitaliteit Quickscan Bevlogenheid
Achtergrond informatie Quickscan Bevlogenheid Bezoek onze website op Twitter mee via @Activeliving93 Linken? Linkedin.com/company/active-living-b.v. Bezoekadres Delta 40 6825 NS Arnhem Altijd ~ Overal
Nadere informatieRe-integratie-instrumenten en voorzieningen voor gedeeltelijk arbeidsgeschikten
Re-integratie-instrumenten en voorzieningen voor gedeeltelijk arbeidsgeschikten Bij de Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA) staat 'werken naar vermogen' centraal. De nadruk ligt op wat mensen
Nadere informatieDe 7 belangrijkste vragen:
De Participatiewet en Wsw ers: Mensen die bij een Sociale Werkvoorziening werken hebben te maken met de Participatiewet. Misschien heeft u vragen over de wet. Hier kunt u de antwoorden vinden op vragen
Nadere informatieMeerdere keren zonder werk
Meerdere keren zonder werk Antoinette van Poeijer Ontvangers van een - of bijstandsuikering en ers worden gestimuleerd (weer) aan de slag te gaan. In veel gevallen is dat succesvol. Er zijn echter ook
Nadere informatieLevensfasen van kinderen en het arbeidspatroon van ouders
Levensfasen van kinderen en het arbeidspatroon van ouders Martine Mol De geboorte van een heeft grote invloed op het arbeidspatroon van de vrouw. Veel vrouwen gaan na de geboorte van het minder werken.
Nadere informatie1,9 miljoen Belgen hebben nog nooit een computer gebruikt; 2,6 miljoen Belgen hebben nog nooit op het internet gesurft.
ALGEMENE DIRECTIE STATISTIEK EN ECONOMISCHE INFORMATIE PERSBERICHT 8 november 2006 1,9 miljoen Belgen hebben nog nooit een computer gebruikt; 2,6 miljoen Belgen hebben nog nooit op het internet gesurft.
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2012 2013 29 817 Sociale werkvoorziening Nr. 99 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN SOCIALE ZAKEN EN WERKGELEGENHEID Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer
Nadere informatieWet- en regel geving bij arbeidsongeschiktheid
Toelichting Wet- en regel geving bij arbeidsongeschiktheid Arbeidsongeschiktheids verzekeringen voor werknemers Arbeidsongeschiktheidsverzekeringen voor werknemers Wordt u ziek en bent u na twee jaar nog
Nadere informatieHet vergroten van arbeidsparticipatie onder mensen met een chronische ziekte of beperking : een werkwens alleen is niet voldoende
Opdrachtgever SZW Opdrachtnemer NIVEL / I. de Putter, R. Cozijnsen, M. Rijken Het vergroten van arbeidsparticipatie onder mensen met een chronische ziekte of beperking : een werkwens alleen is niet voldoende
Nadere informatieW etopdearbeidsongeschiktheidsverzekering. W etwerkeninkomennaararbeidsvermogen
W etopdearbeidsongeschiktheidsverzekering De W etopdearbeidsongeschiktheidsverzekering(wao) is een Nederlandse wet die is bedoeld voor werknemers die langdurig ziek of gehandicapt zijn en niet meer (volledig)
Nadere informatieModernisering Ziektewet Hoofdlijnen van de wet beperking ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid vangnetters (BeZaVa)
Modernisering Ziektewet Hoofdlijnen van de wet beperking ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid vangnetters (BeZaVa) 1. Inleiding De overheid heeft besloten de Ziektewet (ZW) per 1 januari 2013 aan te
Nadere informatieWerk, participatie en gezondheid
Werk, participatie en gezondheid Prof Dr Lex Burdorf Afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg, Erasmus MC Coordinator academische werkplaats CEPHIR ism Dr Merel Schuring Afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg,
Nadere informatieGrote dynamiek in kleinschalig ondernemerschap
Grote dynamiek in kleinschalig ondernemerschap J. Mevissen, L. Heuts en H. van Leenen SAMENVATTING Achtergrond van het onderzoek Het verschijnsel zelfstandige zonder personeel (zzp er) spreekt tot de verbeelding.
Nadere informatie1. Doelgroep van het protocol
In dit protocol wordt een handleiding gegeven voor het beoordelen van cliënten op het zeer moeilijk plaatsbaar (ZMP) zijn. 1. Doelgroep van het protocol Het protocol wordt niet bij elke cliënt toegepast.
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2013 2014 29 817 Sociale werkvoorziening Nr. 131 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN SOCIALE ZAKEN EN WERKGELEGENHEID Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer
Nadere informatieBeperken van de WGA kosten
Beperken van de WGA kosten De tijd dat de overheid zorgde voor de Sociale Zekerheid is definitief voorbij. De overheid legt steeds meer taken en verantwoordelijkheden bij werkgevers neer. De regels voor
Nadere informatieCBS-berichten: Veranderingen in de arbeidsparticipatie in Nederland sinds 1970
CBS-berichten: Veranderingen in de arbeidsparticipatie in Nederland sinds 1970 Lian Kösters, Paul den Boer en Bob Lodder* Inleiding In dit artikel wordt de arbeidsparticipatie in Nederland tussen 1970
Nadere informatieBusinesscase WAO. 1. Inleiding. 2. Pilot en uitvoerbaarheid
Businesscase WAO 1. Inleiding In de begrotingsafspraken 2014 van de regeringspartijen met D66, CU en SGP is het volgende afgesproken: Het UWV maakt een businesscase over hoe en voor welke groepen de kansen
Nadere informatieAnja Holwerda Wetenschapper UMCG, Sociale Geneeskunde/Arbeid en Gezondheid
5/15/2014 Lezing Jongeren aan de Onderkant van de Arbeidsmarkt Anja Holwerda Wetenschapper UMCG, Sociale Geneeskunde/Arbeid en Gezondheid A.holwerda01@umcg.nl 050-3638274 1 ParticipatieWet Gemeenten integrale
Nadere informatieInventarisatie behoeften van
Inventarisatie behoeften van werkenden met een chronisch ziekte overzicht behoeften In dit deel van het onderzoek brengen we de behoefte aan praktische ondersteuning in kaart van werkenden met een chronische
Nadere informatieTotaalbeeld arbeidsmarkt: werkloosheid in februari 6 procent
Arbeidsmarkt in vogelvlucht Gemiddeld over de afgelopen vier maanden is er een licht stijgende trend in de werkloosheid. Het aantal banen van werknemers stijgt licht en het aantal openstaande vacatures
Nadere informatieOnderzoek werknemers met kanker
Onderzoek werknemers met kanker Dinsdag 15 april 2013 Over dit onderzoek Dit onderzoek is gehouden in samenwerking met de Nederlandse Federatie voor Kankerpatiëntenorganisaties (NFK). Aan het onderzoek
Nadere informatie