Maatschappelijk rendement is onbetaalbaar

Transcriptie

1 In gesprek oktober 2010 nr 1 Maatschappelijk rendement is onbetaalbaar Risicomanagement is het sleutelwoord We zijn zelden zo welkom geweest Woonstichting SSW Waterman WE Bilthoven Postbus AG De Bilt telefoon: fax: info@ssw.nl Investeren in stenen en in mensen

2 Colofon Inhoud Voorwoord In gesprek is het relatiemagazine van Woon- Beste relatie, stichting SSW en verschijnt 1x per jaar in een oplage van 500 stuks. Redactie: Woonstichting SSW, Bilthoven. Vormgeving en productie: Meer dan communicatie, Amsterdam. Tekst: Bureau Zinrijk/ Jan Smit, Zwolle. Fotografie: Lighthouse Productions/ Dirk Verwoerd, Amersfoort en gemeente De Bilt. Woonstichting SSW Waterman WE Bilthoven Maatschappelijk rendement is onbetaalbaar 4 Wonen, welzijn en zorg is een relatief nieuw speerpunt voor Woonstichting SSW. Waarom richt de organisatie zich op dit aandachtsgebied? Wat levert investeren in maatschappelijk vastgoed eigenlijk op? En wat zijn de plannen voor de toekomst? Drie managers geven hun visie. In gesprek is het nieuwe relatiemagazine van Woonstichting SSW. Voor deze eerste uitgave hebben wij het thema wonen, welzijn en zorg gekozen. Met deze uitgave wil SSW haar relaties prikkelen en uitdagen tot discussie over maatschappelijk vastgoed. Welke investeringen worden wel gedaan en welke niet, en wat zijn de overwegingen hierin. Ook richten we een blik op de toekomst. Aan het woord komen de heren Cooiman en Van Dalen (FGH Bank) over risico s die corporaties nemen bij investeringen in maatschappelijk vastgoed. Corpo- Postbus AG De Bilt telefoon: info@ssw.nl Risicomanagement is het sleutelwoord 8 Woningcorporaties moeten meer oog krijgen voor de gevaren van investeren in maatschappelijk vastgoed. In hun enthousiasme kijken ze vaak nog te weinig naar de mogelijkheden van hergebruik. Dat concluderen Aart Cooiman en Dennis van Dalen, als respectievelijk senior relatiemanager en vastgoedadviseur werkzaam bij de FGH Bank. Van de wieg tot het graf in je eigen wijk blijven wonen 10 Werken de verschillende instanties van wonen, welzijn en zorg langs elkaar heen? Het antwoord hierop lijkt de vorming van woonservicewijken. We zijn zelden zo welkom geweest 14 Een kleurrijk complex midden in een wijk met alle noodzakelijke faciliteiten van dien: voor zorgorganisatie Reinaerde is De Reiger in Bilthoven het voorbeeld van een geslaagd kleinschalig woonproject. Dat vinden de bewoners van het nieuwe gebouw ook. Het primaat ligt bij de gemeente 16 Niet de woningcorporatie of een individuele zorginstelling, maar de gemeente zou moeten bepalen waar de prioriteiten liggen bij investeringen in maatschappelijk vastgoed. Dat is de mening van Herman Mittendorff, wethouder in de gemeente De Bilt. raties beleggen in maatschappelijk vastgoed met maatschappelijk vermogen, zijn zij van mening. De Raad van Commissarissen van SSW laat zich uit over de keuze tussen investeren in reguliere woningbouw of in huisvesting voor kwetsbare groepen. Om de prioriteiten beter te kunnen bepalen is meer debatteren met de belangenhouders van belang, vinden de toezichthouders. Wethouder Mittendorff geeft aan dat het primaat van de investeringen die een corporatie doet in maatschappelijk vastgoed, bij de gemeente ligt. Interessante materie waar het enorme krachtenspel waar SSW zich in bevindt, duidelijk naar voren komt. Maar uiteindelijk hebben we allemaal hetzelfde einddoel voor ogen, de eindgebruikers van maatschappelijk vastgoed. De cliënten van Reinaerde, locatie De Reiger, laten u dan ook met veel trots- hun nieuwe woonruimte zien. Op deze manier wil SSW het verschil maken. Heeft u vragen, suggesties of opmerkingen over deze uitgave, dan nodig ik u van harte uit om met ons in Meer debateren met belangenhouders 12 In de praktijk 18 Wonen, welzijn en zorg zijn werkgebieden die elkaar raken en gesprek te gaan via de site Wij horen uw mening graag. Ik wens u veel leesplezier! Als het aan de commissarissen van SSW ligt, gaan zorgaanbieders, welzijnsorganisaties en andere belangenhouders zich meer mengen in de discussie over de maatschappelijke ambities van de woning- elkaar versterken. De synergie die ontstaat door samenwerking benut SSW regelmatig. Ad van Zijl directeur-bestuurder corporatie. Alleen zo kan de organisatie scherp krijgen waar ze haar prioriteiten moet leggen, vinden de toezichthouders. 2 3

3 Wonen, welzijn en zorg is een relatief nieuw speerpunt voor Woonstichting SSW. Waarom richt de organisatie zich op dit aandachtsgebied? Wat levert investeren in maatschappelijk vastgoed eigenlijk op? En wat zijn de plannen voor de toekomst? Drie managers geven hun visie. Maatschappelijk rendement Ad van Zijl, Marcel Rodigas en Marcel Jeths is on betaalbaar 3 4 5

4 Ad van Zijl, directeur-bestuurder van Woonstichting SSW, was enige tijd geleden op bezoek bij Stichting Humanitas, een landelijk opererende organisatie die onder meer verzorgingshuizen exploiteert. Hans Becker, de algemeen directeur van Humanitas, schetste bij die gelegenheid een voorbeeld van wat er met bewoners van een verzorgingshuis gebeurt als ze in een omgeving wonen zonder prikkels. Ze klagen bijvoorbeeld over een pijnlijk plekje op hun knie. Dat ze daar last van hebben. Als die bewoners niets te doen hebben, wordt diezelfde knie binnen een week een enorm probleem, aldus Becker. Zijn remedie: bewoners activeren. Zingen, sporten, boodschappen doen. Dan hoor je nooit meer iets over die knie. Dat kan volgens de Humanitas-directeur het beste als de bewoners een plek krijgen middenin de maatschappij. Dat is zowel voor de bewoner zelf als voor de rest van de samenleving ideaal. Je investeert nu een euro in welzijn en je bespaart later tien euro op zorg. Van Zijl geeft het voorbeeld niet zomaar. Naast de reguliere huisvesting investeert SSW samen met andere partijen in de gemeente De Bilt sinds een aantal jaren volop in woonvormen voor bijzondere doelgroepen zoals ouderen, mensen met een verstandelijke of lichamelijke beperking en in ander maatschappelijk vastgoed. De ervaring van de Humanitasdirecteur illustreert waarom. SSW wil faciliteren dat mensen zo lang mogelijk de regie kunnen houden over hun eigen leven, ook als ze ouder worden of kampen met een beperking. Dat is in ieders belang. Een nobel streven. Maar wat verstaat SSW eigenlijk onder maatschappelijk vastgoed? Wat moeten reguliere huurders ermee? En in hoeverre staan heffingen en bezuinigingen die doelstellingen in de weg? Van Zijl en twee andere leden van het MT Marcel Rodigas, manager vastgoed en Marcel Jeths, manager klant en maatschappij - over de jongste ambities van SSW. Nieuw zijn de activiteiten van SSW op het gebied van wonen, welzijn en zorg niet. Al voor de invoering van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) in 2007 raakte de corporatie in gesprek met De Bilthuysen, een van de zorgaanbieders in De Bilt, om te kijken of het mogelijk was over elkaars domeinen heen samen te werken. Deze samenwerking is uiteindelijk voortgezet in MENS, een samenwerkingproject met elf zorg- en welzijnspartijen dat in maart 2011 in de wijken De Bilt-west en Maartensdijk een volledig pakket diensten op het gebied van wonen, welzijn en zorg moet aanbieden. Maatschappelijk vastgoed SSW is niet de enige woningcorporatie die investeert in maatschappelijk vastgoed. Tegenwoordig richten veel corporaties zich op deze bijzondere categorie vastgoed. Dat heeft in de eerste plaats betrekking op projecten op het gebied van welzijn en zorg. Van Zijl: Als je vroeger oud werd of een beperking had dan kreeg je een enkeltje naar Huize Avondrood, ergens diep in de bossen. Daarin is een behoorlijke kentering gekomen. Er wordt nu terecht gezegd: die vraag moet je vermaatschappelijken. Ouderen en mensen met een beperking moeten terug naar de bewoonde wereld, het liefst in kleinschalige voorzieningen in de kern. SSW definieert maatschappelijk vastgoed het liefst nog ruimer. Ook het Cultureel en Educatief Centrum in het nieuwbouwplan Melkweg dat onderdak gaat bieden aan onder meer drie basisscholen, de bibliotheek en het centrum voor Jeugd en Gezin, valt volgens Van Zijl onder de noemer maatschappelijk vastgoed. Het is eigenlijk vastgoed waar reguliere beleggers zich liever niet aan wagen, vult manager vastgoed Marcel Rodigas aan. Gewone beleggers hebben dikwijls geen ervaring met woonvormen voor bijzondere doelgroepen. Andersom geldt hetzelfde: zorg- en welzijnsinstellingen weten evenmin hoe ze in contact moeten komen met commerciële beleggers. Voor die beleggers is maatschappelijk vastgoed bovendien niet zo interessant. De marges zijn niet groot, de risico s wel en het is specifiek vastgoed; het is moeilijk te exploiteren langer dan de duur van het contract met de eerste huurder. Je moet een alternatief plan ontwikkelen. Daar zijn wij als SSW goed in. Waarom investeert SSW eigenlijk in maatschappelijk vastgoed? Welke visie gaat hierachter schuil? Investeren in maatschappelijk vastgoed verbetert volgens de corporatie in de eerste plaats de kwaliteit van het leven van bewoners en gebruikers, die van kwetsbare groepen voorop. SSW wil voor deze mensen een fatsoenlijke plek onder de zon creëren. Verder investeert de corporatie graag in wijken waar zij al woningen heeft. Rodigas: Dan komt het direct ten goede aan onze huurders. Het voorzieningenpeil verbetert, als mensen ouder worden hoeven ze niet te verhuizen en de leefbaarheid in de wijk neemt toe. Zo sla je meerdere vliegen in een klap. Investeren in wonen, welzijn en zorg past voor SSW ook bij maatschappelijk ondernemerschap. Marcel Jeths, manager klant en maatschappij: Als corporatie willen wij maatschappelijk ondernemen. Dat gaat niet uit van winstmaximalisatie. Voor ons zijn de aandeelhouders de gebruikers van het vastgoed, de mensen die er behoefte aan hebben. Daar zetten we onze middelen voor in. Het financiële rendement is van minder belang. Duidelijke meerwaarde Dat brengt het gesprek op een moeilijk onderwerp: rendement. Hanteert SSW criteria voor het rendement van investeringen in maatschappelijk vastgoed? Op het financiële vlak zijn die voorwaarden helder: projecten moeten budgettair neutraal gerealiseerd kunnen worden en er moet een sluitende exploitatie zijn. Voor het maatschappelijke rendement liggen die criteria lastiger. Leefbaarheid in de wijken is volgens directeur-bestuurder Van Zijl zo n criterium. Stel, woningcorporaties als SSW zouden er niet meer zijn en alles zou worden overgelaten aan de staat of aan de markt, dan dreigen wellicht situaties als in de banlieues bij Parijs, vreest hij. Het maatschappelijke rendement is onbetaalbaar, vervolgt Van Zijl. Als wij een project opleveren voor Reinaerde een van de grotere zorgaanbieders in de regio, red. - en we lopen daar rond, dan zien we ouders die buitengewoon tevreden zijn dat hun kind mooi kleinschalig woont en goed wordt verzorgd. Je ziet de kinderen opbloeien. Ze hebben een eigen ruimte, een tuin, ze gaan naar de kroeg, ze sporten. Ze voelen gewoon: ik hoor erbij, ik mag er zijn met mijn beperkingen. Ondanks deze evidente meerwaarde krijgt SSW ook vragen over de investeringen in maatschappelijk vastgoed. Huurders die willen weten waarom SSW een kleinschalig verpleeghuis bouwt, terwijl hun eigen kinderen al jaren zitten te wachten op een starterswoning. Legitieme vragen, zeker in een gemeente als De Bilt waar grote schaarste heerst aan woningen. Toch laat SSW zich daardoor niet weerhouden. De organisatie wil nu eenmaal zoveel mogelijk doelgroepen bedienen. Langetermijnvisie Waarmee overigens niet is gezegd dat alle aanvragen voor nieuwe projecten worden gehonoreerd. Rodigas: Het belangrijkste criterium is grond. Is er fysieke ruimte om iets te ontwikkelen, dan praten we eerst met lokale partners waar we al zaken mee doen. Dan gaan we kijken: past het project binnen de financiële kaders en is het in balans met wat we de reguliere huurders willen aanbieden. Vooralsnog is die balans in evenwicht. SSW heeft voldoende middelen om te kunnen blijven investeren in maatschappelijk vastgoed. Van Zijl: Onze stelling is: je moet presteren naar vermogen. Wij zijn geen beleggers die alleen maar mooie rendementscijfers moeten produceren. Waar wij op afgerekend willen worden is wat je met je geld kunt doen voor de samenleving. En toch: door allerlei overheidsmaatregelen de Vogelaarheffing, invoering vennootschapsbelasting, bezuinigingen kan het ambitieniveau om te investeren in welzijn en zorg onder druk komen te staan, vrezen de SSW-managers. Dan moet de corporatie keuzes maken. Jeths: Stel je krijgt de duimschroeven echt aangedraaid, dan blijven we investeren in wonen en zorg. Zo n Cultureel en Educatief Centrum is dan een grijs gebied. Op het vlak van welzijn ontstaat dan een gat. Het belangrijkste criterium is grond, dan praten we eerst met lokale partners Terwijl er volgens de drie leden van het MT ook in financieel opzicht een belangrijk argument is om te blijven investeren in wonen en welzijn. Immers, juist door wel te investeren in welzijn kan flink op toekomstige zorguitgaven worden bespaard. Volgens het SSW-kader ligt hier een schone taak voor de politiek. Directeur-bestuurder Van Zijl: Grote vraag is wie in het politieke veld het vermogen heeft iets verder te kijken dan de korte termijn. Daar sluiten de andere twee SSW-managers zich graag bij aan. Rodigas: Het is net als met principes. Ook als het even tegen zit, moet je er wel voor blijven staan. 6 7

5 Risicomanagement is het sleutelwoord Woningcorporaties moeten meer oog krijgen voor de gevaren van investeren in maatschappelijk vastgoed. In hun enthousiasme kijken ze vaak nog te weinig naar de mogelijkheden van hergebruik. Dat concluderen Aart Cooiman en Dennis van Dalen, als respectievelijk senior relatiemanager en vastgoedadviseur werkzaam bij de FGH Bank. Corporaties kijken vaak door de bril van een woning- verhuurder naar maatschappelijk vastgoed, weet Van Dalen. Ze gaan ervan uit dat dit vastgoed zijn waarde wel houdt als een huurder wegvalt. Dat is erg risicovol. Huurwoningen, díe behouden hun waarde wel, maar een leegstand jongerencentrum of een ziekenhuis, daar kun je weinig meer mee. Van Dalen weet waarover hij praat. De adviseur, die in dienst is bij de RNHB Hypotheekbank, een zelfstandige business unit van FGH Bank, is onlangs afgestudeerd op het risicomanagement voor en door corporaties bij investeringen in maatschappelijk onroerend goed. Hij doet dit in het kader van zijn masterstudie aan de Amsterdam School of Real Estate. Van Dalen, die zelf twaalf jaar actief is geweest als makelaar/- taxateur in het Gooi, heeft daarbij vergeleken hoe een vastgoedfinancier als FGH Bank omgaat met de risico s van commercieel vastgoed en hoe woningcorporaties dit doen. Het uiteindelijke doel van de thesis was te formuleren hoe corporaties met risicomanagement om zouden moeten gaan bij investeringen in maatschappelijk onroerend goed. Alternatief aanwendbaar Bedrijfsonroerend goed met een maatschappelijke functie, zo definieert Van Dalen in zijn onderzoek maatschappelijk vastgoed. Vastgoed is pas vastgoed als het alternatief aanwendbaar is, vult collega Cooiman aan. Qua bestemmingsplan en fysiek moet hergebruik mogelijk zijn. Als het dat niet is, is het voor ons niet te financieren. Ook als belegger zou je er dan niet in moeten willen investeren. Doe je dat wel dan baseer je de investering geheel op het eerste huurcontract. Veel corporaties doen dat nog wel. Volgens Van Dalen is dit vanuit maatschappelijk oogpunt gezien niet langer gewenst. Corporaties zijn niet creatiever dan de gemiddelde belegger. Het zit anders: zij moeten er iets mee omdat ze geen andere keuze hebben. Ze blijven er mee zitten. Dat klopt, vult Cooiman aan, men is in het verleden naar nu blijkt forse risico s aangegaan. Een nieuwe huurder vinden, dat lukt vaak nog wel. Cor- poraties doen daarvoor hun uiterste best, weet Van Dalen. Leegstand, dat is maatschappelijk gezien onacceptabel. Maar het gevolg is dat ze moeten subsidiëren. Corporaties zouden geen geld moeten toeleggen op investe- ringen in maatschappelijk vastgoed, vult Cooiman aan. Corporaties beleggen in maatschappelijk vastgoed met maatschappelijk vermogen. En hun kerntaak is dat maatschappelijk vermogen ten minste in stand te houden en het risico op verkleining te reduceren tot nul. Natuurlijk kan een corporatie primair kiezen voor maatschappelijk rendement; vastgoed bouwen met als doel waarde- creatie voor de bewoners. Maar als dat de intentie is, zal de corporatie dit volgens de FGH Bank-manager duidelijk moeten communiceren naar de burger. In feite kiest de corporatie dan uit naam van de huurders, aldus de FGH Bank-adviseur. Maar willen die dat wel, of hebben ze liever lagere huur of een nieuw dak? Cooiman, die tot voor vier jaar terug regiodirecteur was van woningcorporatie Portaal in Arnhem en Nijmegen, gaat nog een stapje verder. Een corporatie die met verlies investeert in maatschappelijk vastgoed neemt in feite plaats op de stoel van de gemeente. Met dit verschil dat de gemeente democratisch is gekozen. Je kunt je afvragen of je dat als corporatie wel moet willen. Risico s matigen Risicodenken is volgens de vastgoedexperts de oplossing. Maar bij huurwoningen en bij maatschappelijk vastgoed werkt dit risicodenken totaal anders. Cooiman: Normaal vraag je als belegger/verhuurder een huurder naar zijn businessplan. Huurders van maatschappelijk vastgoed hebben niet zo n plan; die hangen vaak aan de overheid. Draait de gemeente de subsidiekraan dicht, dan heeft de corporatie meteen een probleem, zeker als het vastgoed beperkt aanwendbaar is. Risico s matigen: dat is het advies van de FGH-specialisten aan de corporaties. Als marktpartijen bedrijfsonroerend goed ontwikkelen zijn er bijvoorbeeld een paar vaste no go-momenten. Momenten waarop de ontwikkelaar zegt: ja, we gaan door, of nee, we trekken de stekker eruit. Van Dalen: Corporaties zitten nu nog snel op het point of no return. Het staat al in de krant, de wethouder wil het graag, kortom, er is geen weg meer terug. En die zou er wel moeten zijn. Een goede organisatie is eveneens van groot belang, concludeert Van Dalen. Bij een corporatie heerst veel meer een teamcultuur dan een doelcultuur. Er is al snel een gevoel van: als we nu ook nog eens alle bezwaren opnoemen, dan doen we nóóit meer wat. Het bepalen van risico s betekent niet dat je het niet moet doen, het betekent alleen dat je helder Dennis van Dalen en Aart Cooiman kunt maken tegen welke voorwaarden je het wilt doen. Als je met zijn allen transparant en doelbewust zegt: om die reden doen we het wel, dan is daar niets mis mee. Zijn er veel corporaties die zich vergalopperen bij investeringen in maatschappelijk vastgoed? Over getallen beschikken de vastgoedspecialisten niet. Bekende voorbeelden zijn Woonbron met het schip ss Rotterdam en de Maastrichtse corporatie Servatius met de studentencampus. Maar volgens Van Dalen gaat het vaker mis. Je ziet het alleen pas als een corporatie er op af moet boeken. En dat gebeurt nog maar zelden. Wat Cooiman betreft kunnen corporaties nog veel kritischer zijn op het gebied van besluitvorming. Hij wijst op het veranderde perspectief voor corporaties: de heffingen en extra belastingen, de vastgoedmarkt die is verslechterd en het Brussel-dossier de plannen van de Europese Commissie om corporaties aan te pakken wegens oneerlijke concurrentie. Met het oog op dit veranderde perspectief moeten corporaties bij investeringen in maatschappelijk vastgoed voortdurend de vinger aan de pols houden. Van Dalen En risicomanagement is daarbij het sleutelwoord. 8 9

6 Samenwerking en onderlinge afstemming hebben meerwaarde voor iedereen. Van de wieg tot het graf Ieder wijkservicecentrum is uniek MENS heeft tot doel dat er uiterlijk in maart 2011 een volledig pakket aan diensten beschikbaar is op de gebieden wonen, welzijn en zorg in de twee pilotwijken, De Bilt-west en Maartensdijk. Het ultieme doel is om de dienstverlening toegankelijker te maken voor wijkbewoners. Iedere woonservicewijk heeft zijn eigen unieke wijkservicecentrum. De functie van dit centrum is afgestemd op de wijk; demografisch, cultureel en economisch gezien. Sommige wijken hebben sterke banden met de kerk of zijn erg individueel ingericht, dit neemt MENS als uitgangspunt voor het opstellen van het wijkprogramma. Om niet iedere keer opnieuw het wiel uit te hoeven vinden is er een basispakket samengesteld dat voor iedere wijk hetzelfde is. Hieromheen stelt MENS samen met wijkambassadeurs (betrokken wijkbewoners, huurdersvereniging etc.) een wijkprogramma op. Ieder wijkservicecentrum krijgt zo een eigen gezicht dat past bij de wijk. De effecten van woonservicewijken laten zich lastig meten, zeker omdat MENS nog maar drie jaar operationeel is. MENS is een duidelijk portaal voor wijkbewoners dat een zekere aanlooptijd nodig heeft, concludeert Winkels. Woonwensen voor de toekomst Actuele ontwikkeling is het kleinschalig wonen in de wijk. Hiervoor is recent door MENS een concept ontwikkeld. Dit houdt in dat ongeveer twintig dementerende ouderen, onder begeleiding van zorgprofessionals, in een kleinschalige setting, in hun wijk kunnen blijven wonen. Het leven lijkt zoveel als mogelijk op het gezinsleven, het huishouden voeren de senioren gezamenlijk. De rol van buren, familie en de wijk blijft bestaan. De Bilthuysen en SSW bekijken nu welke locatie geschikt is voor een pilot. Nieuwbouw of verbouw, het kan allebei. Als woonwens voor de toekomst verwacht Winkels dat er meer vraag zal zijn naar levensloopbestendige woningen. Om dit te laten slagen is naast het aanpassen van de woningen ook het aanpassen van de openbare ruimte nodig. Het mag niet zo zijn dat de woning rolstoeltoegankelijk is terwijl de stoep onneembare drempels heeft. Hier kan samenwerking zich bewijzen. in je eigen wijk blijven wonen Werken de verschillende instanties van wonen, welzijn en zorg langs elkaar heen? Het antwoord hierop lijkt de vorming van woonservicewijken. Dit zijn wijken met voldoende zorg- en welzijnsvoorzieningen zodat ouderen en mensen met een beperking langer zelfstandig kunnen blijven wonen in hun vertrouwde woonomgeving. In Nederland zijn in de afgelopen twintig jaar ruim honderd woonservicegebieden opgezet. De meerwaarde van deze gebieden is nooit overtuigend aangetoond. Om dit te onderzoeken zijn er door de Stuurgroep Experimenten Volkshuisvesting (SEV) tien proeftuinen benoemd. MENS in De Bilt is één van deze proeftuinen. Dorine Winkels, algemeen projectleider bij MENS, is erg blij met deze nominatie. De tien koplopers op het gebied van woonservicegebieden zijn als proeftuin benoemd, dit geeft ons de mogelijkheid om ons met andere koplopers te vergelijken, legt ze enthousiast uit. Er zijn verschillende werkgroepen opgezet waar inspirerende ideeën worden gedeeld, deze moeten leiden tot nieuwe concepten om de wijkinfrastructuur van wonen, welzijn en zorg te versterken. Dit klinkt allemaal erg abstract, geeft zij licht morrend toe, maar dat is het niet. Alles weten om de cliënt op weg te helpen Als succesfactoren van MENS benoemt Winkels als eerste de adviseurs wonen, welzijn en zorg. Dit zijn gespecialiseerde adviseurs die wijkbewoners kunnen helpen bij complexere vragen over hun leefsituatie. Zij zijn een belangrijke verbindende factor en kijken verder dan de afzonderlijke disciplines. Zij zijn bekend in de wijk en weten alles om de cliënt op weg te helpen, vat Winkels doortastend samen. Als tweede noemt zij de dienstencatalogus op internet. Via de website kunnen bezoekers eenvoudig alle diensten op het gebied van wonen, welzijn en zorg in hun wijk opzoeken. Van het adres van de apotheek tot een schildercursus of de pastorale dienst, alles staat er op een overzichtelijke wijze op. MENS is een samenwerkingsverband wonen, welzijn en zorg en staat voor Maatschappelijk en Sociaal. Deelnemers zijn: Animo, werkt aan welzijn!, Beeuwkes Thuiszorg, De Bilthuysen, Cordaan/- Dijckstate, Gemeente de Bilt, Gezondheidscentrum De Bilt, Kwintes, Provincie Utrecht, SWO De Zes Kernen, Reinaerde en Woonstichting SSW. Adviseur wonen, welzijn en zorg Cynthia Vrijsen met cliënt

7 Meer Als het aan de commissarissen van SSW ligt, gaan zorgaanbieders, welzijnsorganisaties en andere belangenhouders zich meer mengen in de discussie over de maatschappelijke ambities van de woningcorporatie. Alleen zo kan de organisatie scherp krijgen waar ze haar prioriteiten moet leggen, vinden de toezichthouders. debatteren met de belangenhouders Investeren in stenen én in mensen. Dat is kort gezegd de nieuwe koers van Woonstichting SSW. Het Thomashuis Vredestein, een kleinschalige woonvoorziening voor mensen met een verstandelijke beperking, past perfect bij die ambitie. Maar de keuze voor dit project kwam met een zeker toeval tot stand. Er lag een initiatief, er was een locatie, het paste binnen onze doelstellingen, dus hadden we het gevoel dat deze groep bediend moest worden, schetst Vivien van Geen, lid van de raad van commissarissen van SSW. Een besluit waar Van Geen nog steeds volledig achter staat. Echter, de weinig systematische selectie van projecten zit haar niet lekker. Die afweging kan anders, vindt de commissaris. Van Geen staat in die wens niet alleen. Klaas Kuiken en Els Uijting, binnen de raad beiden belast met onder meer de maatschappelijke betrokkenheid van SSW, zijn het daar volledig mee eens, vertellen zij tijdens een speciale rondetafel over de maatschappelijke ambities van SSW. Beter dan de gemeente Voor alle duidelijkheid: de toegenomen aandacht van SSW voor maatschappelijk vastgoed heeft de volledige steun van de commissarissen. Het past bij de missie en ambities van de woningcorporatie en bevordert de sociale cohesie. Bovendien zijn er nog twee wat meer pragmatische motieven, menen de toezichthouders. Binnen de rode contouren is het bouwen voor sociale woningbouw bijzonder complex in De Bilt. Wil SSW sociale woningbouw realiseren, dan kan dat door de beperkte ruimte bijna niet anders dan in samenwerking met andere partijen. Tweede argument volgens de toezichthouders: voor dit soort projecten is de corporatie de partij bij uitstek. Uiting: Deep down vinden wij dat wij het beste zijn in het bouwen en beheren van sociale woningen en maatschappelijk vastgoed. Dat hebben we ook gezegd bij het Cultureel en Educatief Centrum in het plan Melkweg - een grootschalig herontwikkelingsproject in Bilthoven, red.- De gemeente lijkt daarvoor minder geëquipeerd. Zij moeten alles inhuren. Wij kunnen dat beter en efficiënter. Van Geen onderscheidt twee categorieën: aan de ene kant huisvestingsprojecten voor kwetsbare groepen als die van Reinaerde (De Reiger), het Thomashuis en Rinnebeek en aan de andere kant een jongerencentrum als Sojos in Maartensdijk en het al eerder genoemde Cultureel en Educatief Centrum in plan Melkweg in Bilthoven. Dat SSW toch in het Cultureel en Educatief Centrum investeert, is volgens haar louter vanwege de combinatie met de 170 woningen. Zonder die koppeling weet ik niet of we aan zo n megaproject waren begonnen, stelt de commissaris. Collega Uijting reageert ietwat verrast. De woningen maken het plan Melkweg in financieel opzicht mogelijk, maar dat SSW anders niet aan het centrum zou zijn begonnen, is voor haar geen uitgesproken zaak. Kuiken sluit zich aan bij Van Geen: In deze casus was die combinatie met al die andere activiteiten in onze visie verantwoord. Maar sec iets als een cultureel centrum of een school bouwen, zonder een combinatie met woningen, daar beginnen we niet aan. Een eenduidig beleid formuleren voor investeringen in maatschappelijk vastgoed is lastig, zover is duidelijk. Kuiken: De gelegenheid, de urgentie, maar ook de haalbaarheid speelt een rol. Je kunt daar niet in algemeenheden over spreken. Je zult een keuze moeten maken. Een keuze waarbij je aan je achterban kunt uitleggen: voor deze doelgroep vonden we dit nu passend. Kritische huurders SSW mag zich dan steeds meer profileren als maatschappelijke onderneming, primaire belangenhouders blijven de reguliere huurders. Staan de maatschappelijke ambities de belangen van deze traditionele doelgroep niet in de weg? In zekere zin wel, beaamt Van Geen, die binnen de raad van commissarissen de huurders vertegenwoordigt. We hebben een grote wachtlijst. Half Nederland wil in de regio Utrecht wonen. Maar kritiek als zou SSW goede sier maken met geld van de huurders, gaat haar te ver. Wij zeggen: je hebt aan ons een goede huisbaas, die voor weinig geld een goede woning levert. Die dienstverlening, daar mogen andere doelgroepen ook van profiteren. Kuiken: Daar komt bij dat als wij aan goed leefbare wijken werken, dit ook aan de reguliere huurders ten goede komt. Toch krijgt ook Van Geen kritische vragen over de nieuwe koers van SSW. Daar heeft ze alle begrip voor, al was het maar vanwege de vele corporaties die de afgelopen jaren door onbezonnen investeringen de sector in diskrediet hebben gebracht de aankoop van het schip ss Rotterdam door Woonbron en de misstanden bij de Amsterdamse woningcorporatie Rochdale voorop. Uijting: Het is kennelijk de combinatie van een tijdperk en een sector die maakt dat we ons niet kunnen permitteren om te experimenteren. Op zich wel jammer, want ik kan een warm pleidooi houden voor het aankopen van een afgeschreven schip voor jongerenhuisvesting. Ik vind dat heel creatief, ik vind dat buiten de perken denken, zoeken naar leuke oplossingen voor een grote vraag die je hebt. Ondernemerschap is risico s nemen, dat zou ook voor maatschappelijk ondernemerschap moeten gelden. Volgens de commissarissen is er maar een manier om die kritiek voor te zijn: transparantie in keuzes en een meer systematische aanpak. Uijting: Op dat gebied hebben wij nog wel een weg te gaan. Commissaris Kuiken sluit zich daar graag bij aan. We moeten complexe keuzes maken waarbij we lang niet iedereen kunnen bedienen. Ons standpunt is: als we het in redelijkheid kunnen uitleggen, voldoen wij aan onze maatschappelijke taak. Dat we niet iedereen kunnen bedienen is jammer, maar inherent aan het feit dat je keuzes moet maken in een omgeving waar beperkingen in zijn. De commissarissen bepleiten meer systematiek. Dat kan volgens hen alleen als SSW gestructureerder met haar belangenhouders omgaat. De in februari dit jaar voor het eerst georganiseerde Dag van de Belangenhouders leverde daartoe een goede aanzet. Maar wat de toezichthouders betreft, mag dit contact wel wat dynamischer. Kuiken: Er mag meer wrijving ontstaan. Dat komt alle betrokkenen ten goede. Tegelijkertijd, beseffen de commissarissen, kan een meer systematische aanpak bij het investeren in maatschappelijk vastgoed niet garanderen dat er een zekere mate van willekeur blijft bestaan. Dit houdt onder meer verband met de definitie van maatschappelijk vastgoed. Die is aan discussie onderhevig, ook binnen de raad van commissarissen van SSW. Klaas Kuiken, Els Uijting en Vivien van Geen 12 13

8 die uit hun netwerk werden gehaald en vervolgens in de bossen leefden, leefden geïsoleerd van de samenleving. Een historische vergissing, aldus Voogt. Het is cruciaal dat mensen hun bestaande netwerk behouden. Dat kan alleen als ze daar wonen waar ze vandaan komen. Als zorgorganisatie voorzien wij in de basiszorg. De kwaliteit moet uit de omgeving komen. In de opzet van De Reiger is deze visie goed terug te vinden. In het kleinschalige wooncomplex wonen 26 cliënten verdeeld over vier verschillende clusters. De meeste bewoners komen van Dennendal. Maar één groep is, mede op verzoek van de gemeente en SSW, speciaal gereserveerd voor verstandelijk gehandicapten uit de gemeente De Bilt. Belangrijke bottleneck wat de directeur betreft was het concept. De afgelopen drie à vier jaar zaten de corporatie, de zorgorganisatie en de andere betrokkenen maandelijks voor overleg met elkaar rond de tafel. Over en weer inspireerden de verschillende partners elkaar tot het uiteindelijke resultaat. Bij het ontwerp en de bouw is ook rekening gehouden met de nieuwe regels voor de financiering van zorgvastgoed. Tot voor kort was die financiering voor een periode van veertig jaar door de overheid gegarandeerd, nu vindt de financiering plaats vanuit de productie: het aantal dagen dat een cliënt in de (zorg)woning verblijft. De Reiger is deels flexibel gebouwd zodat er op eenvoudige wijze nieuwe appartementen kunnen worden gecreëerd. We zijn zelden zo welkom geweest Een kleurrijk complex midden in een wijk met alle noodzakelijke faciliteiten van dien: voor zorgorganisatie Reinaerde is De Reiger in Bilthoven het voorbeeld van een geslaagd kleinschalig woonproject. Dat vinden de bewoners van het nieuwe gebouw ook. Of de gasten misschien even zijn kamer mogen bekijken Op het gezicht van Reinoud Makkee (40) verschijnt een brede glimlach. Het mag. Vol trots opent hij de deur van zijn nieuwe kamer in De Reiger, het begin dit jaar door Woonstichting SSW aan Reinaerde opgeleverde zorgcomplex in het Bilthovense Park Brandenburg. Posters en voetbalplaatjes verraden zijn passie: voetbal, zijn dekbedovertrek zijn favoriete club: Ajax. Ze staan op de eerste plaats! jubelt hij. Wij zijn toch zeker ook voor Ajax?! Zeker wie niet. Iedereen voor Ajax, hij op de foto, zittend op zijn Ajax-dekbed en dat alles in zijn eigen woonstudio: voor Reinoud kan de dag niet meer stuk. Reinoud heeft het naar zijn zin in De Reiger. Dat geldt voor de meeste bewoners van dit kleinschalige wooncomplex voor mensen met een verstandelijke beperking. Ook voor cliënten die iets minder bespraakt zijn. Ze zitten goed in hun vel. Je ziet ze opfleuren, vertelt locatiemanager Annette Stigter. Aan de vorm van het gebouw veel rechthoeken met een dak waarin de driehoek domineert -, aan de gekleurde ramen die zorgen voor een eigentijds glas-in-lood effect en aan het speelse metselwerk is het schilderij goed te herkennen. Dat geldt overigens niet alleen voor het groepscomplex zelf. Tegenover het gebouw, aan de overkant van de straat, staan veertien gewone woningen twaalf in de betaalbare huur- en koopcategorie, twee in de vrije sector met dezelfde looks. Ook de vier appartementen op de derde etage van De Reiger hebben deze opvallende kenmerken. Een eenheid die berust op een weloverwogen keuze. Onze visie is dat mensen met een beperking zoveel mogelijk midden in de maatschappij moeten wonen. Deze combinatie van reguliere woningen en bijzondere woonvoorzieningen is daarvan een geslaagd voorbeeld, vertelt Hans Voogt, directeur wonen bij Reinaerde. Belangrijk is ook het contact met de buurt. Dat verloopt tot nu toe uitstekend. We zijn nog nooit zo welkom geweest, vertelt locatiemanager Stigter enthousiast. Buurtbewoners helpen regelmatig met klussen. Ze komen voetbalplaatjes brengen en andere dingen. Een paar weken geleden nog kwam een van de omwonenden spontaan vragen of er misschien nog behoefte was aan een extra televisie; hij had een nieuwe gekocht. Ook komen buurtkinderen basketballen met onze bewoners. Klachten van omwonenden krijgt Stigter nauwelijks. Ja, af en toe komt er een buurman klagen over geluidsoverlast sommige bewoners zijn nu eenmaal grote muziekliefhebbers. Maar door het geluid zachter te zetten en door het goede onderlinge contact gebeurt dit slechts incidenteel. Ook de bewoners van de vier huurappartementen op de bovenste etage van het gebouw zijn tevreden over hun nieuwe onderburen. Dat laatste is toch bijzonder, vindt directeur Voogt. Je deelt het gebouw, de lift, de fietsenstalling. En dan is het spannend of het allemaal zo loopt als je het je had voorgesteld. SSW en dan in het bijzonder directeur-bestuurder Ad van Zijl verdient hiervoor de credits, vindt de Reinaerde-directeur. Vier huurappartementen bovenop een kleinschalig zorgcomplex plaatsen, getuigt van lef. Je weet nooit of mensen die stap aandurven. Reinaerde werkt al langer samen met SSW; op het gebied van dagbestedingcentra in Maartensdijk en Bilthoven en ook in het nieuwe plan Melkweg, waar eveneens een kleinschalig wooncomplex voor 24 verstandelijk gehandicapten is gepland. Een kleinere omvang zou idealiter nog mooier zijn, maar, zo weten Voogt en Stigter, kleiner is qua personeelsbezetting niet haalbaar. Nee, wat de twee Reinaerdemanagers betreft voldoet een kleinschalig woonproject á la De Reiger aan alle (reële) wensen. Dat vinden de bewoners ook. Zelfs de meervoudig gehandicapte bewoners voelen zich er thuis. Stigter: Bij de verhuizing hadden we ons voorbereid op de nodige problemen. Twintig, dertig jaar in een beschermde omgeving als Dennendal wonen en dan naar een nieuwe locatie midden in een bestaande wijk, dat is voor velen toch een behoorlijke overgang. Maar gelukkig is het allemaal uitstekend verlopen. Hans Voogt en Anette Stigter voor locatie De Reiger. Dat hebben de bewoners voor een deel te danken aan kunstenares Joke Bijlsma. Ruitjes met Geel, een schilderij van de hand van deze voormalige Reinaerde-cliënte, was een belangrijke inspiratiebron voor de architect Bas van de Moosdijk. Netwerk overeind houden Achter die visie gaan jaren ervaring schuil. Dennendal, de afgelegen hoofdlocatie van Reinaerde in Den Dolder, huisvestte bijvoorbeeld altijd veel Amsterdammers. Stadsmensen Soepele samenwerking Voogt is goed te spreken over de samenwerking met SSW. Die verloopt soepel en informeel. Stigter: Als Ad van Zijl bezoek heeft of in de buurt is, wipt hij vaak even binnen

9 Vooropgesteld: de gemeente is blij met Woonstichting SSW. kan, omdat ze extra zorg nodig hebben, in hun eigen wijk of jongeren uit Westbroek de mogelijkheid krijgen om er te blijven Naast SSW heeft de gemeente voor het Cultureel en Educatief Dankzij de corporatie zijn er de afgelopen jaren in De Bilt heel kern. Dat is kort gezegd de visie van de gemeente De Bilt op wonen. Dan ligt daar onze prioriteit. Vervolgens vragen wij Centrum haar oor ook te luister gelegd bij grote project- wat projecten op sociaal-maatschappelijk gebied van de grond wonen, welzijn en zorg. Het zorg- en welzijnaanbod binnen aan SSW of zij dat willen realiseren. ontwikkelaars van het kaliber BAM. Maar omdat het gemeente- gekomen van Sojos, het jongerencentrum in Maartensdijk, de gemeente was echter sterk versnipperd. Met de komst van bestuur meer vertrouwen had in de kennis, het commitment tot, ergens eind 2012, het Cultureel en Educatief Centrum de Wet maatschappelijke ondersteuning heeft de gemeente Heeft de gemeente dan een totaaloverzicht van de behoeften van en de samenwerking met de corporatie, is de keuze toch in het plan Melkweg in Bilthoven. Wat wethouder Herman besloten om het aanbod op elkaar af te stemmen en dichter aan maatschappelijk vastgoed in De Bilt? Nog onvoldoende, gevallen op SSW. Mittendorff betreft, blijft het daar niet bij. bij de mensen te brengen. Het gemeentebestuur wil dat de antwoordt Mittendorff. Als je aan een willekeurige gemeente Ook over andere projecten binnen zijn portefeuille waarbij aanbieders intensiever gaan samenwerken. Niet het aanbod in Nederland vraagt: hoeveel ouderen met een bepaalde SSW is betrokken, is Mittendorff goed te spreken. In het voor- Toch is er ook een enkele kritische noot. Tot op heden moet centraal staan, maar de vraag, in casu de persoon. Die verzorgingsbehoefte wonen er in die en die wijk?, krijg je als malige onderkomen van de corporatie in De Bilt bijvoorbeeld investeert SSW vooral op verzoek. Een grote zorgaanbieder moet de regie houden over zijn eigen leven. antwoord: geen idee. Dat is vreemd, vindt de wethouder. zouden eerst appartementen komen voor starters. Op verzoek als Reinaerde benadert de corporatie met de vraag of SSW Je gaat toch ook geen winkel beginnen als je niet weet of er van onder meer de gemeente gebeurt dit nu in combinatie appartementen wil bouwen voor haar doelgroep. De corporatie Belangrijkste initiatief op dit gebied is MENS, een project dat behoefte is aan jouw product? Willen we als gemeente met een gezondheidscentrum en het wijkservicecentrum kijkt vervolgens of zij dit plan kan en wil uitvoeren. Dat zou tot doel heeft een volledig dienstenpakket te ontwikkelen in twee kunnen regisseren welk maatschappelijk vastgoed prioriteit dat als onderdeel van het project MENS is opgezet. anders moeten, vindt de wethouder. Niet de corporatie, maar pilotwijken, De Bilt west en voor Maartensdijk. Bij MENS zijn heeft, dan moet die kennis er wel komen. Wellicht komt ook het nabijgelegen buurtcentrum daar nog bij. Het primaat ligt bij de gemeente Niet de woningcorporatie of een individuele zorginstelling, maar de gemeente zou moeten bepalen waar de prioriteiten liggen bij investeringen in maatschappelijk vastgoed. Dat is de mening van Herman Mittendorff, wethouder in de gemeente De Bilt. Wethouder Mittendorff tijdens symposium van MENS. de gemeente moet bepalen waarin de corporatie investeert. De ellf partijen betrokken die in De Bilt actief zijn op het gebied Slimme constructie Coöperatief en nuchter politiek definieert waar behoefte aan is in de gemeenschap, van wonen, welzijn en zorg. Woonstichting SSW is een van Over het algemeen is Mittendorff zeer tevreden over de Onder de paraplu van MENS vallen inmiddels een twintigtal aldus Mittendorff, die onder meer zorg en welzijn in zijn die partijen. maatschappelijke betrokkenheid van SSW. Hij spreekt uit deelprojecten. Initiatieven die zijn ontstaan vanuit de inhoud portefeuille heeft. Het democratische proces van waar ga Voortbordurend op deze visie zal de gemeente goed in kaart ervaring. Mittendorff is onder meer projectwethouder voor de waarbij SSW faciliteert. Zo heeft Maartensdijk bijvoorbeeld je bouwen en voor wie, dat moet gelegitimeerd zijn. Daar is moeten brengen op basis van bijvoorbeeld prognoses over de herstructurering van het gebied rond de Melkweg. Dit plan geen eigen verpleeghuis. Er is wel een verzorgingstehuis, de gemeente bij uitstek voor. Een corporatie kan die plannen vergrijzing, welke typen woningen en maatschappelijk vast- voorziet in de bouw van het Cultureel en Educatief Centrum Dijckstate, dat door de Amsterdamse zorgaanbieder Cordaan vervolgens uitvoeren. goed noodzakelijk zijn. Dat gebeurt nog teveel op basis van met een brede school en een cultuurhuis en 170 nieuwbouw- van SSW wordt gehuurd. Momenteel kijkt een werkgroep of aannames. Was er naar het idee van de gemeente behoefte woningen voor verschillende doelgroepen. Eind 2009 onder- daar wellicht zes of zeven verpleeghuisplekken kunnen komen. Want hoezeer hij het werk van een zorgaanbieder als aan starterswoningen, dan kwamen er starterswoningen. Die tekenden SSW en de gemeente hiertoe twee samenwerkings- Gaat dit plan door, dan tekent de corporatie welhaast zeker Reinaerde ook koestert, net als de meeste andere zorg- en aanpak zal meer wijkgericht moeten worden. Mittendorff: overeenkomsten. voor de ontwikkeling. welzijninstellingen redeneert Reinaerde strikt vanuit haar eigen We gaan kijken van: er is een buurt, hoe is die buurt samen- Aanvankelijk had De Bilt dit Cultureel en Educatief Centrum stichtingsdoelstellingen, meent de gemeentebestuurder. En gesteld? Hoeveel mensen met een handicap staan er in- voor eigen rekening en risico willen bouwen. Maar financieel De nieuwe koers van SSW investeren in stenen én in die kunnen afwijken van de doelstellingen van de gemeente. geschreven in die wijk? Zouden die niet veel liever in die wijk kwam de gemeente er niet uit. Op verzoek ontwikkelde SSW mensen, wordt door wethouder Mittendorff omarmd. SSW Wijkgericht zelf willen wonen? Dat is aangenamer voor de mensen zelf en je bevordert de sociale cohesie. vervolgens een nieuw plan. Een evenwichtig plan met een heel slimme constructie, aldus Mittendorff, waarin SSW en de is coöperatief, maar blijft nuchter. Een partij waarmee je goed zaken kunt doen. Mensen zo lang mogelijk laten wonen in hun eigen ver- Als voorbeeld noemt de wethouder de vergrijzingproblematiek gemeente de risico s delen, met dien verstande dat het project trouwde omgeving, als het even kan thuis maar als dat niet in de kern Westbroek. De inwoners willen graag dat meer scherp is begroot. We hebben SSW niet leren kennen als een Sinterklaas die alles weggeeft

10 Woongroep Lugtensteyn Wonen van ouderen is een woongroep waar ouderen zelfstandig wonen, elkaar helpen en samen activiteiten opzetten. Zij zijn een zelfstandige vereniging die onderling bepalen wie er als nieuwe bewoners worden toegelaten en over de gezamenlijke activiteiten. SSW is eigenaar van het appartementencomplex Lugtensteyn in Bilthoven dat 28 appartementen heeft volgens dit concept. Leven in een woongroep houdt ouderen scherp en actief. Kleinschaligheid is groot succes Rinnebeek is een multifunctioneel zorgcentrum in De Bilt waar De Bilthuysen, het Rode Kruis en een huisartsenpraktijk onderdak vinden. SSW is eigenaar van het gebouw dat in 2010 officieel geopend is. Op de eerste en tweede verdieping van het gebouw wonen vier groepen psychogeriatrische cliënten op basis van kleinschalige verpleeghuiszorg. Dit houdt in dat het leven in Rinnebeek zoveel mogelijk lijkt op het leven thuis in een gezin. Bewoners helpen bij huishoudelijke klusjes zoals het schoonmaken van de groenten of het vouwen van de was. Op deze manier blijven ze actief en is er minder fysiotherapie nodig. Kleinschalige verpleeghuiszorg is van onschatbare waarde voor het welzijn van de bewoners. Nieuw Cultureel en Educatief Centrum De planvorming voor het plan Melkweg is momenteel actueel in Bilthoven. Dit plan omvat naast nieuwbouw van ca. 170 woningen in verschillende prijsklassen ook de bouw van een fonkelnieuw Cultureel en Educatief Centrum. In dit centrum worden drie basisscholen gehuisvest samen met een kinderdagverblijf, een peuterspeelzaal, de buitenschoolse opvang, de bibliotheek, de muziekschool, het creatief centrum de Werkschuit, Centrum voor Jeugd en Gezin en een podiumaccommodatie voor muziek- en dansuitvoeringen. De combinatie van kunst, cultuur en educatie maken dit plan uniek. SSW is ontwikkelaar/ eigenaar van het Cultureel en Educatief Centrum. De investering is een oppepper voor de hele wijk, de oplevering is gepland voor In de praktijk Er toe doen Samen met zorgorganisatie Reinaerde ontwikkelt SSW in Maartensdijk een dagcentrum voor 24 verstandelijk gehandicapten. De plannen zijn al in een vergevorderd stadium, in 2011 is de oplevering. Kunnen meedoen en er op deze manier toe doen, dat geeft het leven van de cliënten van Reinaerde kleur. Wonen, welzijn en zorg zijn werkgebieden die elkaar raken en elkaar versterken. Deze synergie die ontstaat door samenwerking benut Woonstichting SSW regelmatig. Hieronder onze ervaringen in de praktijk. Boerderij is nu Thomashuis Een oude boerderij in Maartensdijk kreeg de bijzondere maatschappelijke bestemming van Thomashuis. Een Thomashuis is een franchiseformule waarbij een zorgondernemer maximaal acht volwassenen met een verstandelijke beperking in huis neemt. Dit om het leven leuker en beter te maken voor de cliënten. De kleinschaligheid maakt het geven van liefde en persoonlijke aandacht mogelijk. In 2009 is de boerderij door SSW verbouwd en opgeleverd. Het zorgechtpaar heeft hiervoor jaren in de reguliere zorg gewerkt, maar noemt hun nieuwe Thomashuis hun leven. Een levenlang in hetzelfde huis In de wijk Weltevreden in De Bilt zijn de hoekwoningen levensloopbestendig gerenoveerd. Op de begane grond is in een uitbouw, een slaapkamer met badkamer en toilet gerealiseerd. Als de bewoners dit willen, dan kunnen zij nu langer zelfstandig in hun eigen vertrouwde omgeving blijven wonen

11 In gesprek oktober 2010 nr 1 Maatschappelijk rendement is onbetaalbaar Risicomanagement is het sleutelwoord We zijn zelden zo welkom geweest Woonstichting SSW Waterman WE Bilthoven Postbus AG De Bilt telefoon: fax: info@ssw.nl Investeren in stenen en in mensen