Proefschriften 25 jaar na dato 3 Het kunstgebit uiteindelijk een blij bezit!

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Proefschriften 25 jaar na dato 3 Het kunstgebit uiteindelijk een blij bezit!"

Transcriptie

1 Proefschriften 25 jaar na dato 3 Het kunstgebit uiteindelijk een blij bezit! Bron: NTVT augustus 2004; 111: Auteurs: W. Kalk Rubriek: Bijzonder onderwerp Trefwoorden: Prothetische tandheelkunde, Volledige prothese, Patiënt(en)tevredenheid Uit: Uit het domein Orale Functieleer van het Academisch Centrum Mondzorg Groningen (ACMG), Faculteit der Medische Wetenschappen van de Rijksuniversiteit Groningen. Adres: Prof. dr. W. Kalk ACMG A. Deusinglaan AV Groningen w.kalk@med.rug.nl Samenvatting: In dit artikel wordt een overzicht gegeven van diverse Nederlandse dissertaties en onderzoeksrapporten over de problematiek van de edentate patiënt, na het 25 jaar geleden verschenen proefschrift Het kunstgebit een blij bezit?. Vastgesteld wordt dat er inzicht is ontstaan in de oorzaken en de achtergronden van tandeloosheid en van (on)tevredenheid met volledige gebitsprothesen. Ook is nu bekend welke behandelingen reductie van alveolair kaakbot kunnen vertragen. Daarnaast is aangetoond dat de klassieke preprothetische chirurgische behandelingen in de onderkaak weinig effectief zijn om problemen ten gevolge van ernstige atrofie van de processus alveolaris op te lossen. Door goed opgezette klinische onderzoeken heeft het implantaatonderzoek in Nederland geleid tot het inzicht dat een overkappingsprothese op twee of vier implantaten eigenlijk de standaardbehandeling voor de atrofische processus alveolaris van de edentate onderkaak moet zijn. Inleiding Vijfentwintig jaar geleden verscheen het proefschrift Het kunstgebit een blij bezit? (Kalk, 1979), waarin aandacht werd besteed aan de problematiek van tandeloosheid en het dragen van een gebitsprothese. De aanleiding voor het onderzoek was vooral de klinische vaststelling dat veel prothesedragers geen klachten hadden, terwijl de kwaliteit van de gebitsprothese zonder meer als slecht werd beoordeeld. Ook het omgekeerde werd vastgesteld: veel mensen met een technisch goede gebitsprothese hadden wel degelijk klachten. Dit wees erop dat klachten over gebitsprothesen niet uitsluitend gelegen zijn in en te verklaren zijn door de technische kwaliteit van een gebitsprothese. Op grond van de (statistische) uitkomsten van het onderzoek kon worden geconcludeerd dat: de meeste mensen het extraheren van de laatste gebitselementen als een opluchting hadden ervaren en het zelfs prettig hadden gevonden een volledige gebitsprothese te krijgen; de beleving van de patiënt over het loszitten van de onderprothese vooral problemen opleverde en dat het gevoel van een goed vastzittende en functionele gebitsprothese, alsmede de afwezigheid van pijn en een sociaal gewaardeerd uiterlijk (esthetiek) in grotemate bijdroegen aan de tevredenheid over de gebitsprothese; patiënten die langer edentaat waren weliswaar meer alveolaire botreductie vertoonden, maar dat dit niet betekende dat ze meer klaagden over een loszittende gebitsprothese en meer ontevreden waren (afb. 1). Integendeel, mensen die reeds geruime tijd edentaat waren (> 15 jaar), hadden kennelijk leren leven met de beperkingen en oordeelden vaak positiever over hun gebitsprothese dan mensen die veel korter (< 5 jaar) edentaat waren. Bij zeer langdurig edentate patiënten (> 25 jaar) bleek atrofie van de processus alveolaris in de onderkaak wel tot ernstige functionele problemen met de gebitsprothese te leiden. In het onderzoek is tevens getracht een meer algemeen inzicht te verkrijgen in de factoren die een rol spelen bij de uiteindelijke tevredenheid over een gebitsprothese. Daarnaast is getracht tot een model te komen voor de aanpassing van een patiënt aan zijn gebitsprothese. Destijds werd de voorzichtige conclusie getrokken dat de aanpassing aan en de tevredenheid over een gebitsprothese niet alleen afhankelijk zijn van de technische kwaliteit, maar mede van de verwachting die de patiënt hierover had. Sociaal-economische factoren speelden kennelijk een minstens even belangrijke rol. In dit artikel is allereerst in aansluiting op de resultaten van het in

2 het proefschrift van Kalk beschreven onderzoek een overzicht gegeven van de latere onderzoeken die zich met dezelfde materie hebben beziggehouden. Meer specifiek is gekeken naar andere proefschriften die gericht waren op klinisch onderzoek naar de oorzaken en de perceptie van edentaat zijn, op evaluatie van de (on)tevredenheid en op resultaten en mogelijke effecten van de diverse behandelingen bij edentate patiënten met atrofie van de processus alveolaris mandibulae. De resultaten van dit overzicht worden bediscussieerd en er worden enkele conclusies getrokken. Afb. 1. Bij langdurig edentate patiënten leidt atrofie van de processus alveolaris vaak tot ernstige functionele problemen met de gebitsprothese (a), veelal in combinatie met een verstoring van de esthetiek van het gelaat (b). Latere onderzoeken Voor het overzicht is geselecteerd op grond van tenminste twee van de volgende criteria: een onderzoeksrapport of proefschrift dat in de periode vanaf 1980 tot en met 2000 is verschenen; een klinisch retro- of prospectief onderzoek waarbij de onderzoeksvraag in relatie stond met het proefschrift van Kalk; in de bij een proefschrift behorende stellingen is een uitspraak gedaan die verband houdt met de uitkomsten van het proefschrift van Kalk. Op grond van deze selectie kwamen in totaal vijftien dissertaties en drie onderzoeksrapporten voor nadere analyse in aanmerking. Deze werden op grond van hun inhoud ingedeeld naar de volgende (hoofd)onderwerpen: evaluatie van oorzaken van edentaat worden en perceptie van edentaat zijn; evaluatie van (on)tevredenheid bij (oudere) edentate personen; effecten van diverse behandelstrategieën bij edentate personen met atrofie van de processus alveolaris mandibulae. Oorzaken en perceptie In 1987 verscheen het proefschrift van Bouma waarin is nagegaan welke factoren een rol speelden bij de beslissing om de natuurlijke (rest)dentitie te vervangen voor een volledige gebitsprothese na een zogenaamde totaalextractie. Vastgesteld werd dat de gebitstoestand ten tijde van de totaalextractie gekenmerkt werd door ernstige (carieuze) laesies en parodontale aandoeningen, maar dat naast deze afwijkingen ook niettandheelkundige factoren een belangrijke rol speelden bij de beslissing over te gaan tot een totaalextractie. Vooral het niet regelmatig bezoeken van een tandarts in het verleden, veelal op grond van angst en vermijdingsgedrag, was van invloed op de beslissing tot een totaalextractie en vervaardiging van een volledige gebitsprothese. Van Rossum (1988) vergeleek de verschillen in tandheelkundige opvattingen, houdingen en attituden tussen mensen met een natuurlijk gebit en mensen met een (volledige) gebitsprothese. Vastgesteld werd dat binnen de groep volledige prothesedragers naar verhouding veel vrouwen, ouderen en mensen met een lagere sociaal-economische status (en lager opleidingsniveau) waren te vinden. Verder bleek dat de meeste mensen met een volledige gebitsprothese geen eigen tandarts hadden (gehad) en zelden of nooit een tandarts bezochten. Reeds in hun jeugd hadden ze veel problemen met hun natuurlijke gebit ondervonden en veel negatieve ervaringen aan hun tandartsbezoek overgehouden. Hun tandheelkundige kennis was relatief gering en hun waardering van het eigen natuurlijke gebit was minder groot dan bij de andere proefpersonen. Ook

3 keken ze minder gunstig tegen tandartsen aan en hun leeftijd was in meerderheid boven de vijftig jaar. Dit alles in tegenstelling tot de vooral jonge mensen (circa dertig jaar) die nog wel hun natuurlijke gebit hadden en bovendien gemiddeld beter waren opgeleid. (On)tevredenheid Van Waas (1985) ging in zijn onderzoek uitgebreid in op de conclusie van Kalk dat niet alleen technische factoren een rol speelden bij de (on)tevredenheid met gebitsprothesen. Hij stelde vast dat vooral patiëntgebonden factoren, zoals acceptatie en/of gewenning, een belangrijke rol speelden bij (on)tevredenheid. Dit zou wellicht kunnen worden verklaard door een hoge sensibiliteit en/of een scherp oraal waarnemingsvermogen of een gebrek aan voorlichting. Verder bleek dat jongere mensen en hoger opgeleiden meer ontevreden waren met hun gebitsprothese dan ouderen en lager opgeleiden. In het proefschrift van De Baat (1990) werden de resultaten beschreven van een onderzoek naar de mondgezondheid en de behandelingsmogelijkheden van edentate ouderen in verpleeghuizen. Aangaande de mondgezondheid werd vastgesteld dat er bij deze groep patiënten sprake was van atrofie van de processus alveolaris mandibulae in combinatie met veel slijmvliesafwijkingen. Er waren veel klachten over het achterblijven van voedselresten onder de gebitsprothese, over problemen met de retentie van vooral de onderprothese en over het niet kunnen kauwen van hard voedsel. Verder waren er veel ouderen die klachten hadden over een (te) droge mond en pijn in de mond vanwege de gebitsprothese. Ondanks alle klachten was het opvallend dat de meeste ouderen wel tevreden waren met hun gebitsprothese, hetgeen onder meer bleek uit de grote discrepantie tussen de behandelingsbehoefte van ongeveer 20% en de behandelingsnoodzaak van meer dan 90%. Op grond van een interventieonderzoek werd vastgesteld dat uitgebreide behandeling bij deze groep patiënten weinig zinvol was. Als richtlijn werd aangegeven bij deze patiënten slechts minimale (probleemgerichte) behandelingen uit te voeren, ook al is deze aanpak niet geheel in overeenstemming met de professionele standaard. In 1991 verscheen het proefschrift van Vervoorn waarin (opnieuw) een poging werd gedaan om factoren te detecteren die (on)tevredenheid bij edentate patiënten kunnen voorspellen. De conclusies uit eerdere onderzoeken werden bevestigd: zowel het verwachtingspatroon en eerdere ervaringen met gebitsprothesen als ook een goede interactie tussen tandarts en patiënt kunnen bijdragen aan het succes van een prothetische behandeling bij edentate patiënten.

4 Afb. 2. Drie orthopantomogrammen van een klassieke preprothetische chirurgische behandeling in de onderkaak met als doel verhoging van de atrofische processus alveolaris. Bovenste opname: situatie vóór behandeling. Middelste opname: direct na de behandeling met interpositie van autoloog bot in het mediane deel van de mandibula en hydroxy- apatiet korrels in de laterale delen. Onderste opname: situatie na 1 jaar. Effecten van behandelstrategieën Uit het onderzoek van Kalk was reeds gebleken dat de atrofische onderkaak een probleem kan geven voor een goede functie van de gebitsprothese en dat een goed vastzittende en passende onderprothese bijdraagt tot de tevredenheid hierover. In die tijd was het gebruikelijk om bij mensen met een atrofische processus alveolaris mandibulae het dragend oppervlak van de onderkaak te vergroten door een chirurgische behandeling. Dit gebeurde of met een relatieve verhoging door middel van een mondbodem- en/of vestibulumplastiek of door een absolute verhoging door interpositie van een autoloog bottransplantaat. In 1982 beschreef De Koomen de longitudinale effecten van mandibulaverhoging door interpositie van autoloog bot volgens de gecombineerde sandwichvizier - methode. Uit het onderzoek bleek dat de chirurgische behandeling weliswaar bijdroeg aan de verbetering van het functioneren van de (nieuw vervaardigde) gebitsprothese, maar dat het uiteindelijke resultaat veelal minder bevredigend was vanwege mogelijke neveneffecten, zoals de noodzaak van intensieve begeleiding en nazorg, als ook het optreden van sensibiliteitsstoornissen in de onderlip en de kin (afb. 2). Engels (1986) deed klinisch evaluatieonderzoek naar de effecten van een relatieve verhoging van de processus alveolaris mandibulae door middel van een vestibulum- en mondbodemplastiek bij edentate personen met sterke atrofie van de processus alveolaris mandibulae. Vastgesteld werd dat deze vorm van

5 preprothetische chirurgie niet bijdroeg tot verbetering van de retentie van de onderprothese, ondanks de bereikte vergroting van het prothesedragend oppervlak. Weliswaar nam de tevredenheid iets toe vergeleken met de situatie van voor de behandeling, maar deze constatering was nauwelijks met objectieve gegevens te onderbouwen. Vermoedelijk speelde de aandacht voor het protheseprobleem hierbij een belangrijker rol dan de behandeling zelf. Ook uit dit evaluatieonderzoek bleek dat een chirurgische behandeling kan leiden tot onaangename bijverschijnselen, zoals een afhangende kin ( sagging chin ) en sensibiliteitsstoornissen in de onderlip en de kin. Uit de resultaten van het onderzoek van Steen (1984) bleek dat er een vertraging in het proces van alveolaire kaakbotreductie is te bewerkstelligen door het laten zitten van enkele pijlerelementen onder een overkappingsprothese. In 1992 verscheen het dubbelproefschrift van Jonkman en Plooy waarin de resultaten van Steen werden bevestigd in een prospectief, klinisch vergelijkend onderzoek. In dit onderzoek werden de behandeleffecten van immediaat-overkappingsprothesen op twee cuspidaten in de onderkaak vergeleken met conventionele immediaatprothesen zonder pijlerelementen. Hierbij werd niet alleen gekeken naar (positieve) effecten op de mate van botreductie, maar ook naar diverse andere aspecten. Vastgesteld werd dat behoud van enkele pijlerelementen onder de onderprothese in alle opzichten de voorkeur verdiende boven een totaalextractie gevolgd door het plaatsen van een conventionele immediaatprothese (afb. 3). Opvallend was wel dat de voordelen van het behoud van enkele pijlerelementen als ook de klinische retentiewinst door het aanbrengen van een magneetverankering op de pijlerelementen niet tot uitdrukking kwamen in een grotere mate van tevredenheid. Afb. 3. Twee wortels van de natuurlijke cuspidaten die fungeren als pijlers onder een overkappingprothese. In 1989 werd er in het kader van het Project Ontwikkelingsgeneeskunde een grootschalig landelijk onderzoek opgezet naar de effecten en de doelmatigheid van de toepassing van implantaten bij edentate patiënten met sterke kaakbotreductie (Ziekenfondsraad, 1988). Het betrof een zogenaamd prospectief gerandomiseerd klinisch onderzoek waarin 240 patiënten participeerden. Het onderzoek werd in nauwe samenwerking opgezet en uitgevoerd door de Rijksuniversiteit Groningen en de Katholieke Universiteit Nijmegen. De resultaten van het onderzoek werden in diverse internationale publicaties en nationale dissertaties beschreven (Boerrigter, 1995; Geertman, 1995; Kwakman, 1997). De belangrijkste conclusie was dat bij mensen met persisterende klachten over de gebitsprothese een behandeling met een overkappingsprothese op implantaten duidelijke voordelen bood ten opzichte van een behandeling met een conventionele gebitsprothese die al dan niet is gecombineerd met een omslagplooiplastiek. Minder klachten, meer tevredenheid en zowel subjectief als objectief vastgesteld een beter kauwvermogen en een grotere bijtkracht concludeerde Fontijn- Tekamp (2000) (afb. 4). De uitgevoerde behandelingen met behulp van implantaten bleken zelfs een positief effect te hebben op de kwaliteit van het leven en ook voelde men zich minder geremd bij sociale activiteiten. Opvallend was wel dat er qua tevredenheid en ook qua kauwvermogen geen verschillen waren vast te stellen tussen een voornamelijk implantaatgedragen overkappingsprothese, een transmandibulair implantaatsysteem volgens Bosker (1986) en een implantaatmucosaal gedragen overkappingsprothese met een staafhulsmesostructuur op slechts twee implantaten. Een ander Nederlands onderzoek met een identieke onderzoeksopzet waarbij de effecten van twee versus vier

6 implantaten werden vergeleken, toonde min of meer dezelfde resultaten (Wismeijer, 1996). Vastgesteld werd dat vier implantaten onder een overkappingsprothese nauwelijks meerwaarde hebben in vergelijking met de toepassing van twee implantaten. Afb. 4. Een mesostructuur op 4 implantaten in een edentate onderkaak ter verankering van een overkappingsprothese. Discussie Door Bouma (1987) is aangetoond welke factoren ten grondslag liggen aan de beslissing over te gaan tot een totaalextractie van een slechte (rest)dentitie. Vooral angst en vermijdingsgedrag waren een belangrijke drijfveer voor het niet regelmatig bezoeken van een tandarts. Dit verklaarde het eerder door Kalk gevonden gegeven dat de meeste mensen de extractie van de laatste gebitselementen destijds als een opluchting hebben ervaren. Het geconstateerde gegeven dat de prevalentie van volledige gebitsprothesen correleerde met een lage sociaal-economische status en een lager opleidingsniveau werd door Van Rossum (1988) verder uitgewerkt, waardoor er een meer gespecificeerd beeld ontstond van de toenmalige prothesedrager. Van Waas (1985) bevestigde en versterkte in zijn onderzoek de conclusies van Kalk dat de mate van (on)tevredenheid over een gebitsprothese slechts in beperkte mate samenhing met de kwaliteit ervan. Hij introduceerde een model waarbij patiëntgebonden factoren een belangrijke rol speelden bij de aanpassing aan en problemen met een gebitsprothese. In het onderzoek van De Baat (1990) werd de conclusie van Kalk bevestigd dat de (edentate) leeftijd eveneens een grote rol speelt bij (on)tevredenheid over een gebitsprothese. Veel oudere edentate en somatisch gehandicapte mensen hadden weliswaar een slechte mondgezondheid en diverse klachten over hun gebitsprothese, maar waren desondanks redelijk tevreden. In het onderzoek van Kalk werd reeds vastgesteld dat de mate van retentie van vooral de onderprothese erg bepalend was voor de (on)tevredenheid. Het leek dan ook een logische gedachte om de oorzaak van een loszittende onderprothese te relateren aan de mate van botreductie en te trachten het prothesedragend oppervlak chirurgisch te vergroten. Zowel Kalk (1979) als Van Waas (1985) en De Baat (1990) bepleitten echter terughoudendheid bij het indiceren van preprothetische chirurgische behandelingen, aangezien diverse andere factoren eveneens een rol kunnen spelen bij (on)tevredenheid. Daar komt nog bij dat uit evaluatieonderzoeken is gebleken dat preprothetische chirurgische behandelingen complicaties met zich mee kunnen brengen waardoor het eindresultaat, in de vorm van tevredenheid, vaak tegenviel (De Koomen, 1982; Engels, 1986). De strategie van preventieve prothetiek om alveolaire botreductie van de mandibula te voorkomen door enkele radices als pijlers onder de (onder)prothese te laten zitten, lijkt veelbelovend (Jonkman en Plooy, 1992). Hiervoor zijn echter wel intensieve begeleiding en nazorg noodzakelijk teneinde de pijlerelementen in optimale conditie te houden. Uit het implantologisch onderzoek van het Project Ontwikkelingsgeneeskunde is gebleken dat problemen met een gebitsprothese ten gevolge van ernstige kaakbotreductie in de onderkaak effectief oplosbaar waren door de onderprothese te verankeren op twee implantaten (Ziekenfondsraad, 1993). Ook uit het oogpunt van

7 kosteneffectiviteit bleek deze behandeling uitermate effectief te zijn in vergelijking met diverse alternatieve behandelingen (Van der Wijk et al, 1995). Kwakman (1997) gaf in haar onderzoek aan dat met deze vorm van implantaatbehandeling in de sterk atrofische onderkaak, gecombineerd met een vestibulumplastiek ook een goede conditie van de peri-implantaire weefsels te bereiken was. Deze behandeling kan plaatsvinden onder lokale anesthesie, hetgeen (economisch) een voordeel is in vergelijking met de toepassing van een transmandibulair implantaat of de eerder gebruikelijke chirurgische behandelingen voor omslagplooiverdieping of botverhoging. Uit het onderzoek van Fontijn-Tekamp (2000) bleek dat op deze wijze de functie bij edentaten te herstellen was tot het niveau van tevreden edentate prothesedragers zonder ernstige botreductie. Conclusies Sinds het verschijnen van het proefschrift van Kalk is er relatief veel nader onderzoek gedaan naar gebitsprothesen, waardoor meer duidelijkheid is verkregen over de oorzaken en de mogelijke oplossingen van de problemen die patiënten met een gebitsprothese ondervinden. Uit verder onderzoek is onder meer gebleken dat het algemene profiel van een edentate patiënt wordt gekenmerkt door onbekendheid met en in het verleden angst voor de tandarts en een relatief geringe kennis van de tandheelkundige (preventieve) mogelijkheden. Het zijn veelal de jonge oudere patiënten, de leeftijdscategorie van ongeveer 50 tot 65 jaar, die vanaf het begin reeds problemen met de gebitsprothese hebben. Deze problemen zijn het gevolg van onvoldoende gewenning en/of gebrek aan acceptatie of van een irreëel verwachtingspatroon, allemaal factoren van psychosociale aard. Een tweede groep wordt gevormd door patiënten in de leeftijdscategorie van globaal 65 tot 80 jaar die vooral op latere leeftijd ten gevolge van de verder voortschrijdende botreductie problemen met de gebitsprothese hebben gekregen. Op nog oudere leeftijd, bij ongeveer 80-plussers, vindt er kennelijk weer een proces van acceptatie en berusting plaats aangezien weinig ouderen in een verpleeghuis nog geloof hebben in een oplossing voor het protheseprobleem en daar kennelijk ook geen behoefte meer aan hebben. Bekend is nu ook dat preprothetische chirurgie weliswaar bijdraagt tot vergroting van het prothesedragend oppervlak, maar dat deze behandeling de problemen die gepaard gaan met sterke botreductie niet echt oplost. In de toekomst zouden protheseproblemen kunnen worden verminderd door een preventief prothetische strategie, zoals het uitstellen van extracties en/of het behouden van radices onder een overkappingsprothese. Het implantologisch onderzoek in Nederland heeft in grote mate bijgedragen tot een belangrijke doorbraak in de verbetering van de zorgverlening voor edentate mensen met ernstige gebitsprotheseproblemen. De aanvankelijke bedenkingen aangaande de (on)mogelijkheid om een uitneembare prothese te verankeren op twee implantaten zijn door de resultaten van een grootschalig Nederlands onderzoek onterecht gebleken. Eigenlijk zou dit dan ook de standaardbehandeling voor de edentate onderkaak moeten zijn. Debeslissing van de overheid en de zorgverzekeraars om voor het verankeren van een overkappingsprothese op implantaten geen financiële drempels op te werpen, heeft dan ook voor gecompromitteerde edentate patiënten, die zich immers veelal in de lagere sociaaleconomische klasse bevinden, een positieve uitwerking gehad. Zo is het kunstgebit na 25 jaar onderzoek uiteindelijk toch een blij bezit! Literatuur: BAAT C DE. Een kunstgebit bij ouderen, een kwestie van aanpassen? Nijmegen: Katholieke Universiteit Nijmegen, Academisch proefschrift. BOERRIGTER EM. Implant retained mandibular overdentures. Clinical and psychosocial aspects. Groningen: Rijksuniversiteit Groningen, Academisch proefschrift. BOSKER H. The transmandibular implant. Utrecht: Rijksuniversiteit Utrecht, Academisch proefschrift. BOUMA J. On becoming edentulous. Groningen: Rijksuniversiteit Groningen, Academisch proefschrift. ENGELS SEW. Retentie en resorptie. Amsterdam: Vrije Universiteit, Academisch proefschrift. FONTIJN-TEKAMP FA. Masticatory function: loss of teeth, (over)dentures

8 and impact of implant-treatment. Nijmegen: Katholieke Universiteit Nijmegen, Academisch proefschrift. GEERTMAN ME. Implant retained mandibular overdentures. Clinical evaluation, satisfaction and mastication. Nijmegen: Katholieke Universiteit Nijmegen, Academisch proefschrift. JONKMAN REG, PLOOY J. Wortels onder een kunstgebit, behouden? Nijmegen: Katholieke Universiteit Nijmegen, Academisch dubbelproefschrift. KALK W. Het kunstgebit een blij bezit? Amsterdam: Vrije Universiteit, Academisch proefschrift. KOOMEN HA DE. De verhoging van de geresorbeerde mandibula. Nijmegen: Katholieke Universiteit Nijmegen, Academisch proefschrift. KWAKMAN JM. The compromised mandible. Implant related aspects. Nijmegen: Katholieke Universiteit Nijmegen, Academisch proefschrift. ROSSUM GMJM VAN. Het kunstgebit een noodzakelijk kwaad? Nijmegen: Katholieke Universiteit Nijmegen, Academisch proefschrift. STEEN WHA. Measuring mandibular ridge resorption. Utrecht: Rijksuniversiteit, Academisch proefschrift. VERVOORN JM. Denture satisfaction. Groningen: Rijksuniversiteit Groningen, Academisch proefschrift. WAAS MAJ VAN. Een kunstgebit, een kwestie van doorbijten. Utrecht: Rijksuniversiteit Utrecht, Academisch proefschrift. WIJK P VAN DER, BOUMA J, WAAS MAJ VAN, OORT RP VAN, HOF MA VAN T, RUTTEN FFH. Kosten-effectiviteitsanalyse tandheelkundige implantaten. Groningen/Rotterdam: Noordelijk Centrum voor Gezondheidsvraagstukken/ Instituut voor Medische Technology Assessment, WISMEIJER D. The Breda implant overdenture study. Amsterdam: Vrije Universiteit, Academisch proefschrift. ZIEKENFONDSRAAD. Tandheelkundige implantaten. Uitgave nummer 418, ZIEKENFONDSRAAD. Tandheelkundige implantaten. Rapportage project OG Ontwikkelingsgeneeskunde. Groningen/Nijmegen, december 1993.

Proefschriften 25 jaar na dato 3

Proefschriften 25 jaar na dato 3 Bijzonder onderwerp Kalk: Het kunstgebit uiteindelijk een blij bezit! Proefschriften 25 jaar na dato 3 W. Kalk Het kunstgebit uiteindelijk een blij bezit! In dit artikel wordt een overzicht gegeven van

Nadere informatie

(Hoofdstuk 2-5) (Hoofdstuk 6-9) 151

(Hoofdstuk 2-5) (Hoofdstuk 6-9) 151 Samenvatting Het verlies van tanden en kiezen luidt het slinken van de resterende kaakwallen in. Dit slinken, ook wel resorptie genoemd, is een langzaam voortschrijdend proces. In de onderkaak is de snelheid

Nadere informatie

De Prothese Academy. Een achtdaagse (update)cursus over de volledige en partiële prothese in al zijn facetten.

De Prothese Academy. Een achtdaagse (update)cursus over de volledige en partiële prothese in al zijn facetten. De Prothese Academy Een achtdaagse (update)cursus over de volledige en partiële prothese in al zijn facetten. Docent: Rien van Waas, emeritus hoogleraar Orale Functieleer, ACTA, Amsterdam Opbouw van de

Nadere informatie

D Aanspraakcriteria Implantologie

D Aanspraakcriteria Implantologie D0757-201808 Aanspraakcriteria Implantologie Inhoudsopgave Toelichting aanspraakbeoordeling 3 Indicatiestelling 4 Gehele tand-kaak-mondstelsel 4 Prothetiek 4 Handreiking aanspraakbeoordeling 5 Implantaten

Nadere informatie

Mondzorg in verpleeg- en

Mondzorg in verpleeg- en Oorspronkelijke bijdragen H. Kalsbeek 1, A.A. Schuller 1, M.M. Kivit 1, C. de Baat 2 Mondzorg in verpleeg- en verzorgingshuizen en instellingen voor verstandelijk gehandicapten * Onderzoek werd gedaan

Nadere informatie

PROTHETIEK. Dental Experience Special

PROTHETIEK. Dental Experience Special Dental Experience Special PROTHETIEK De Prothese Academy, een achtdaagse (update)cursus over de volledige en de partiële prothese in al zijn facetten. Prof. Dr. Rien van Waas, hoogleraar Orale Functieleer,

Nadere informatie

Samenvatting. Samenvatting

Samenvatting. Samenvatting Samenvatting 147 148 De tandheelkundige implantologie heeft zich de afgelopen vijfendertig jaar sterk ontwikkeld. Aanleiding tot deze ontwikkeling was de toenemende behoefte aan verbeterde behandeling

Nadere informatie

samenvatting Samenvatting

samenvatting Samenvatting samenvatting Bij het verloren gaan van een gebitselement of wanneer deze nooit is aangelegd, bestaat vaak behoefte aan prothetisch herstel. Dit geldt in het bijzonder wanneer het een gebitselement betreft

Nadere informatie

Inhoud. BSL ID 0000 ACA_A4_2KMM Prothetiek en orale implantologie Pre Press Zeist 13/12/2006 Pg. 011

Inhoud. BSL ID 0000 ACA_A4_2KMM Prothetiek en orale implantologie Pre Press Zeist 13/12/2006 Pg. 011 1 Onderzoek, behandelplan en de rol van de algemeen practicus 1 1.1 Inleiding 1 1.2 Onderzoek en behandelplan 1 1.2.1 De eerste algemene onderzoeksfase 1 1.2.2 De tweede specifieke onderzoeksfase 4 1.2.3

Nadere informatie

Pagina 1 van 5. Afb.1a: Twee implantaten verbonden door een staafconstructie. Afb.1b: In de prothese is een huls die op de staaf wordt geklikt.

Pagina 1 van 5. Afb.1a: Twee implantaten verbonden door een staafconstructie. Afb.1b: In de prothese is een huls die op de staaf wordt geklikt. Implantologie: de tandeloze onderkaak. Als u problemen ervaart met het houvast van uw kunstgebit in de onderkaak of als het dragen ervan pijn veroorzaakt, kunnen implantaten een oplossing zijn. Wat is

Nadere informatie

Voorlichting en Nazorgadviezen

Voorlichting en Nazorgadviezen Voorlichting en Nazorgadviezen Wat is een implantaat? Een natuurlijke tand of kies bestaat uit twee gedeelten, een kroon en een wortel. Een implantaat vervangt de wortel en is dus een kunstwortel. Een

Nadere informatie

De volledige gebitsprothese in woord en beeld

De volledige gebitsprothese in woord en beeld De volledige gebitsprothese in woord en beeld Dit boek is opgedragen ter nagedachtenis van prof.dr. D. Slop en drs. G.R. Overvest-Eerdmans. Beiden waren zeer betrokken bij de problematiek van de tandeloze

Nadere informatie

Mesostructuur van een overkappingsprothese op implantaten in de onderkaak

Mesostructuur van een overkappingsprothese op implantaten in de onderkaak Oorspronkelijke bijdragen Van Kampen e.a.: Mesostructuur bij overkappingsprothese F.M.C. van Kampen 1,2 A. van der Bilt 2 M.S. Cune 2 F. Bosman 2 Mesostructuur van een overkappingsprothese op implantaten

Nadere informatie

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/49663

Nadere informatie

De Prothese Academy. Een achtdaagse (update)cursus over de volledige en partiële gebitsprothese in al zijn facetten.

De Prothese Academy. Een achtdaagse (update)cursus over de volledige en partiële gebitsprothese in al zijn facetten. De Prothese Academy Een achtdaagse (update)cursus over de volledige en partiële gebitsprothese in al zijn facetten. Docent: Prof.dr.M.A.J. (Rien) van Waas, emeritus hoogleraar Orale Functieleer, ACTA,

Nadere informatie

samenvatting Peri-implantaire infecties vormen een risico voor de overleving en het succes op lange termijn van tandheelkundige implantaten. Infectie beperkt tot de peri-implantaire mucosa wordt peri-implantaire

Nadere informatie

De kwaliteit van de zorgverlening voor edentaten

De kwaliteit van de zorgverlening voor edentaten J.H. van Os, C. de Baat, W. Kalk Thema: De volledige gebitsprothese nader belicht 2 De kwaliteit van de zorgverlening voor edentaten De vervaardiging van volledige gebitsprothesen kan worden gezien als

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Dit proefschrift gaat over de invloed van inductieprogramma s op het welbevinden en de professionele ontwikkeling van beginnende docenten, en welke specifieke kenmerken van inductieprogramma s daarvoor

Nadere informatie

Gedragsregels betreffende behandeling van patiënten met tandheelkundige implantaten

Gedragsregels betreffende behandeling van patiënten met tandheelkundige implantaten Gedragsregels betreffende behandeling van patiënten met tandheelkundige implantaten versie mei 2015 Initiatief Nederlandse Vereniging voor Orale Implantologie (NVOI) In het op 30 juni 2014 verschenen rapport

Nadere informatie

Gebitsprothese op implantaten

Gebitsprothese op implantaten Gebitsprothese op implantaten In deze brochure vindt u informatie over de manier waarop tandheelkundige implantaten in de onderkaak worden toegepast voor het verkrijgen van steun en houvast voor een volledige

Nadere informatie

Allereerst krijgt u voor de behandeling verschillende recepten voor medicijnen die u bij de apotheek kan halen.

Allereerst krijgt u voor de behandeling verschillende recepten voor medicijnen die u bij de apotheek kan halen. Behandeling algemeen De voorbehandeling Allereerst krijgt u voor de behandeling verschillende recepten voor medicijnen die u bij de apotheek kan halen. Antibioticum -> de avond voor de behandeling start

Nadere informatie

Informatie over implantaten (Kronen en bruggen op implantaten of een klikgebit )

Informatie over implantaten (Kronen en bruggen op implantaten of een klikgebit ) Informatie over implantaten (Kronen en bruggen op implantaten of een klikgebit ) U AANGEBODEN DOOR: Fa. Straumann Uw tandarts Praktijk Voor Tandheelkunde & Implantologie (P.G. Kruijt, Kemphaanweide 1,

Nadere informatie

De tandenloze bovenkaak

De tandenloze bovenkaak De tandenloze bovenkaak implantologie en preprothetische chirurgie Kaakchirurgie Beter voor elkaar 2 Implantologie en preprothetische chirurgie: de tandeloze bovenkaak. Als u problemen ervaart met het

Nadere informatie

Durf weer te lachen! Tandimplantaten geven u uw natuurlijke glimlach terug.

Durf weer te lachen! Tandimplantaten geven u uw natuurlijke glimlach terug. Durf weer te lachen! Tandimplantaten geven u uw natuurlijke glimlach terug. Lachen is gezond Uw lach is een waardevol bezit. Een vriendelijke lach komt warm en open over, terwijl een mooie lach zekerheid,

Nadere informatie

Augmentatie. Up-to-date: leren van casuïstiek

Augmentatie. Up-to-date: leren van casuïstiek Augmentatie Samenvatting Een patiënt draagt 20 jaar een frameprothese in de onder- en bovenkaak, maar wil daarvoor graag een vaste voorziening. Door een te smalle processus alveolaris van de boven- en

Nadere informatie

Het voordeel van drukknoppen

Het voordeel van drukknoppen TandartsPraktijk (2005) 26:600 607 DOI 10.1007/BF03072597 IMPLANTOLOGIE Het voordeel van drukknoppen Implantologie bij beperkte verticale dimensie Wim van Ouwerkerk Abstract In de praktijk ziet de tandarts

Nadere informatie

Irritable Bowel Syndrome & Inflammatory Bowel Disease

Irritable Bowel Syndrome & Inflammatory Bowel Disease Rijksuniversiteit Groningen Wetenschapswinkel Geneeskunde & Volksgezondheid Faculteit der Gedrags- en Maatschappijwetenschappen Vakgroep Sociologie Irritable Bowel Syndrome & Inflammatory Bowel Disease

Nadere informatie

Samenvatting (Summary in Dutch)

Samenvatting (Summary in Dutch) Samenvatting (Summary in Dutch) Samenvatting (Summary in Dutch) Een goede hand functie is van belang voor interactie met onze omgeving. Vanaf het moment dat we opstaan, tot we s avonds weer naar bed gaan,

Nadere informatie

Proefschriften 25 jaar na dato 25. Een kunstgebit, een kwestie van doorbijten

Proefschriften 25 jaar na dato 25. Een kunstgebit, een kwestie van doorbijten M.A.J. van Waas Proefschriften 25 jaar na dato 25. Een kunstgebit, een kwestie van doorbijten Een kunstgebit, een kwestie van doorbijten is niet slechts de titel van een proefschrift van 25 jaar geleden,

Nadere informatie

Implantaten. Alles wat u over gebitsimplantaten moet weten om een goede keuze te maken.

Implantaten. Alles wat u over gebitsimplantaten moet weten om een goede keuze te maken. Implantaten Alles wat u over gebitsimplantaten moet weten om een goede keuze te maken. Uw gebit kan een bron van irritaties zijn Het is zorgelijk als uw gebit niet goed functioneert, bijvoorbeeld als kauwen

Nadere informatie

On becoming edentulous. An investigation into the dental and behavioural reasons for full mouth extractions. Bouma, Jelte

On becoming edentulous. An investigation into the dental and behavioural reasons for full mouth extractions. Bouma, Jelte On becoming edentulous. An investigation into the dental and behavioural reasons for full mouth extractions. Bouma, Jelte IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's

Nadere informatie

De partiële gebitsprothese

De partiële gebitsprothese De partiële gebitsprothese De partiële gebitsprothese Onder redactie van: Prof. dr. N.H.J. Creugers Dr. D.J. Witter Prof. dr. C. de Baat Dr. H.M.A.M. Keltjens Houten 2012 Ó 2012 Bohn Stafleu van Loghum,

Nadere informatie

Chapter 11. Niet uitneembare implantaat gedragen constructies in de edentate onderkaak. Samenvatting en conclusies

Chapter 11. Niet uitneembare implantaat gedragen constructies in de edentate onderkaak. Samenvatting en conclusies Chapter11 Nietuitneembareimplantaatgedragenconstructiesindeedentateonderkaak. Samenvattingenconclusies 134 Nietuitneembareimplantaatgedragenconstructiesindeedentateonderkaak. Samenvattingenconclusies Volgordevanbehandeling,patiëntselectieendekeuzevoorimplantaatprothetiekzijnalledrie

Nadere informatie

Patiënteninformatie Implantaten

Patiënteninformatie Implantaten Patiënteninformatie Implantaten Meer kwaliteit van leven met tandimplantaten Tanden en kiezen zijn een deel van uw uitstraling Tanden en kiezen geven u levenskwaliteit. Zij stellen u in staat te genieten

Nadere informatie

Dentalmind Tandprothetiek. Voor een goed passende gebitsprothese

Dentalmind Tandprothetiek. Voor een goed passende gebitsprothese Dentalmind Tandprothetiek Voor een goed passende gebitsprothese 2 Dentalmind Tandprothetiek verzorgt de vervaardiging van een volledige gebitsprothese van begin tot plaatsing. Onze tandprotheticus Nela

Nadere informatie

Java Project on Periodontal Disease. Periodontal Condition in Relation to Vitamin C, Systemic Conditions and Tooth Loss Amaliya

Java Project on Periodontal Disease. Periodontal Condition in Relation to Vitamin C, Systemic Conditions and Tooth Loss Amaliya Java Project on Periodontal Disease. Periodontal Condition in Relation to Vitamin C, Systemic Conditions and Tooth Loss Amaliya Samenvatting en conclusie In vele studies is een verband aangetoond tussen

Nadere informatie

Samenvatting Richtlijnen overkappingsprothese op implantaten in de edentate boven- en onderkaak

Samenvatting Richtlijnen overkappingsprothese op implantaten in de edentate boven- en onderkaak overkappingsprothese op implantaten Naar aanleiding van het rapport Implantaatgedragen Gebitsprothesen van het Zorginstituut Nederland (ZiN) heeft de NVOI het voortouw genomen om in samenwerking met de

Nadere informatie

De Regeling tandheelkundige hulp ziekenfondsverzekering. en Uitvoeringsbesluit vergoedingen particulier verzekerden VWS

De Regeling tandheelkundige hulp ziekenfondsverzekering. en Uitvoeringsbesluit vergoedingen particulier verzekerden VWS Wijziging ziekenfondsverzekering en Uitvoeringsbesluit vergoedingen particulier verzekerden VWS 24 november 1995/nr. VMP/VA-953719 De minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, Gelet op artikel 7

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Sinds enkele decennia is de acute zorg voor brandwondenpatiënten verbeterd, hetgeen heeft geresulteerd in een reductie van de mortaliteit na verbranding, met name van patiënten

Nadere informatie

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/79714

Nadere informatie

Mondgezondheidsrapport

Mondgezondheidsrapport Mondgezondheidsrapport sensibiliseringproject Glimlachen.be 2014 Effectevaluatie van een 4-jaar longitudinaal sensibiliseringproject in scholen in Vlaanderen Samenvatting J Vanobbergen Glimlachen - Souriez

Nadere informatie

Kanttekeningen bij een overkappingsprothese op 2 implantaten als gouden standaard voor de behandeling van een edentate onderkaak

Kanttekeningen bij een overkappingsprothese op 2 implantaten als gouden standaard voor de behandeling van een edentate onderkaak D. Wismeijer, Ch.M. ten Bruggenkate, E.A.J.M. Schulten Thema: De volledige gebitsprothese nader belicht 2 Kanttekeningen bij een overkappingsprothese op 2 implantaten als gouden standaard voor de behandeling

Nadere informatie

TANDIMPLANTATEN. Het alternatief voor kronen, bruggen en prothesen. ...kegeldichtheid door precisie...

TANDIMPLANTATEN. Het alternatief voor kronen, bruggen en prothesen. ...kegeldichtheid door precisie... TANDIMPLANTATEN Het alternatief voor kronen, bruggen en prothesen....kegeldichtheid door precisie... veilige genezing hoge precisie Made in Germany esthetische resultaten scherp geprijsd Amedico Implants

Nadere informatie

ONDERZOEK NAAR DE SUBJECTIEVE BEHOEFTE AAN AMBULANTE TANDHEELKUNDE

ONDERZOEK NAAR DE SUBJECTIEVE BEHOEFTE AAN AMBULANTE TANDHEELKUNDE ONDERZOEK NAAR DE SUBJECTIEVE AAN AMBULANTE TANDHEELKUNDE 1 WAT IS AMBULANTE TANDHEELKUNDE? Ambulante tandheelkunde is een vorm van tandheelkunde, waarbij de patiënt niet naar de tandarts toegaat, maar

Nadere informatie

Beste lezer, Inhoud Tandheelkundige implantaten voor meer kwaliteit van leven Tandheelkundige implantaten een verstandige oplossing

Beste lezer, Inhoud Tandheelkundige implantaten voor meer kwaliteit van leven Tandheelkundige implantaten een verstandige oplossing Beste lezer, Tandheelkundige implantaten hebben de natuur als voorbeeld. Ze kunnen de functie van natuurlijke gebitselementen volledig laten terugkeren en u daarmee uw persoonlijk welzijn en uw natuurlijke

Nadere informatie

Meer kwaliteit van leven met tandimplantaten

Meer kwaliteit van leven met tandimplantaten Patiënteninformatie Meer kwaliteit van leven met tandimplantaten Tanden zijn een deel van uw uitstraling Tanden geven u levenskwaliteit. Zij stellen u in staat te genieten van uw eten, duidelijk te spreken

Nadere informatie

Implantologie en preprothetische chirurgie; extraorale implantologie

Implantologie en preprothetische chirurgie; extraorale implantologie Implantologie en preprothetische chirurgie; extraorale implantologie Wat is extra-orale implantologie? Het woord extra-orale implantologie betekent; het plaatsen van tandwortelimplantaten buiten de mond.

Nadere informatie

Patiënteninformatie: Gebitsprotheses op implantaten. Meer dan een gebitsprothese. Een nieuwe, natuurlijke glimlach.

Patiënteninformatie: Gebitsprotheses op implantaten. Meer dan een gebitsprothese. Een nieuwe, natuurlijke glimlach. Patiënteninformatie: Gebitsprotheses op implantaten Meer dan een gebitsprothese. Een nieuwe, natuurlijke glimlach. Meer dan functionaliteit. Straal weer zelfvertrouwen uit. Hoe tevreden bent u met uw

Nadere informatie

Rapportage stelling 1 Ik wil zelf mijn tandarts kunnen kiezen. Juli 2014. Baas in eigen

Rapportage stelling 1 Ik wil zelf mijn tandarts kunnen kiezen. Juli 2014. Baas in eigen Rapportage stelling 1 Ik wil zelf mijn tandarts kunnen kiezen Juli 2014 Baas in eigen mond! 1 Inleiding Het initiatief voor het oprichten van het Consumenten Platform Mondzorg is eind 2013 genomen om de

Nadere informatie

NVAB-richtlijn blijkt effectief

NVAB-richtlijn blijkt effectief NVAB-richtlijn blijkt effectief Nieuwenhuijsen onderzocht de kwaliteit van de sociaal-medische begeleiding door bedrijfsartsen van werknemers die verzuimen vanwege overspannenheid, burn-out, depressies

Nadere informatie

Mondgezondheid van thuiswonende ouderen 1

Mondgezondheid van thuiswonende ouderen 1 Oorspronkelijke bijdragen Kalsbeek e.a.: Mondgezondheid thuiswonende ouderen 1 Mondgezondheid van thuiswonende ouderen 1 Gebitstoestand, verleende professionele tandheelkundige zorg en mondhygiënisch gedrag

Nadere informatie

Implantologie in de basisverzekering

Implantologie in de basisverzekering Implantologie in de basisverzekering September 2015 1 Inhoud Kadering 5 Hoofdlijnen 6 Het te volgen protocol 7 Zorgvraag 8 Anamnese en diagnostiek 8 Indicatiestelling 9 Opstellen volledig behandelplan

Nadere informatie

Een volledige uitneembare prothese met natuurlijke elementen

Een volledige uitneembare prothese met natuurlijke elementen Een volledige uitneembare prothese met natuurlijke elementen Auteur: Studentnummer: Begeleiders: C.R.G. van den Breemer S1645552 Drs. U. Schepke en Drs. D. van Meegen, Rijksuniversiteit Groningen Inleverdatum:

Nadere informatie

The extremely resorbed mandible: a comparative, prospective study of three treatment strategies

The extremely resorbed mandible: a comparative, prospective study of three treatment strategies The extremely resorbed mandible: a comparative, prospective study of three treatment strategies The research project described in this thesis was performed at the Department of Oral and Maxillofacial Surgery

Nadere informatie

ANONIEM BINDEND ADVIES

ANONIEM BINDEND ADVIES ANONIEM BINDEND ADVIES Partijen : A te B versus C te D Zaak : Mondzorg, implantaten bovenkaak Zaaknummer : 2009.00185 Zittingsdatum : 15 juli 2009 1/6 Zaak: 2009.00185 (Mondzorg, implantaten bovenkaak)

Nadere informatie

Programma tandheelkunde Costa Rica 12 20 november 2015

Programma tandheelkunde Costa Rica 12 20 november 2015 Programma tandheelkunde Costa Rica 12 20 november 2015 Laurens Tinsel; Inleiding in de forensische odontologie en overige identificatie methodieken Forensisch odontologische casuïstiek in het bijzonder

Nadere informatie

Samenvatting Samenvatting

Samenvatting Samenvatting Samenvatting Samenvatting Binnen het domein van hart- en vaatziekten is een bypassoperatie de meest uitgevoerde chirurgische ingreep. Omdat bij een hartoperatie het borstbeen wordt doorgesneden en er meestal

Nadere informatie

Samenvatting en Discussie

Samenvatting en Discussie 101 102 Pregnancy-related thrombosis and fetal loss in women with thrombophilia Samenvatting Zwangerschap en puerperium zijn onafhankelijke risicofactoren voor veneuze trombose. Veneuze trombose is een

Nadere informatie

Prothetische dilemma s Suprastructuurkeuze in de edentate bovenkaak

Prothetische dilemma s Suprastructuurkeuze in de edentate bovenkaak H.J.A. Meijer, H. Reintsema, J.W.A. Slot Prothetische dilemma s Suprastructuurkeuze in de edentate bovenkaak Patiënten met een edentate bovenkaak kunnen problemen hebben met het dragen van een volledige

Nadere informatie

Kunstgebit op implantaten

Kunstgebit op implantaten Kunstgebit op implantaten 2 Het komt voor dat een kunstgebit, of alleen het gedeelte dat bestemd is voor de onderkaak, niet goed blijft zitten. Een loszittend onderkunstgebit is zelfs de meest voorkomende

Nadere informatie

Een klikgebit op implantaten

Een klikgebit op implantaten REPARATIE KLAAR TERWIJL U WACHT Een klikgebit op implantaten UITLEG gebruikte systemen IMPLANTATEN werkwijze bij het plaatsen KLIKGEBIT aanmeten en plaatsen Een klikgebit op implantaten Een veel voorkomende

Nadere informatie

Module Implantologie en implantaat gedragen prothese 2015

Module Implantologie en implantaat gedragen prothese 2015 Module Implantologie en implantaat gedragen prothese 2015 De ondergetekenden A. De (Zorg)verzekeraar: - Menzis Zorgverzekeraar N.V.; - Anderzorg N.V.; - Azivo Zorgverzekeraar N.V.; Hierna te noemen: zorgverzekeraar

Nadere informatie

het laagste niveau van psychologisch functioneren direct voordat de eerste bestraling begint. Zowel angstgevoelens als depressieve symptomen en

het laagste niveau van psychologisch functioneren direct voordat de eerste bestraling begint. Zowel angstgevoelens als depressieve symptomen en Samenvatting In de laatste 20 jaar is er veel onderzoek gedaan naar de psychosociale gevolgen van kanker. Een goede zaak want aandacht voor kanker, een ziekte waar iedereen in zijn of haar leven wel eens

Nadere informatie

Zorgovereenkomst Implantologie 2016

Zorgovereenkomst Implantologie 2016 Zorgovereenkomst Implantologie 2016 Partijen: VGZ Zorgverzekeraar N.V. IZZ Zorgverzekeraar N.V. IZA Zorgverzekeraar N.V. N.V. Zorgverzekeraar UMC N.V. VGZ Cares N.V. Univé Zorg Zowel elk afzonderlijk als

Nadere informatie

Informatie. Implantaten

Informatie. Implantaten Informatie Implantaten Inleiding Wanneer tanden en/of kiezen verloren zijn gegaan, kan de mogelijkheid van implantatie worden overwogen. In deze folder leest u meer over de behandeling met implantaten.

Nadere informatie

E3 Rehabilitatie met brugwerk op implantaten

E3 Rehabilitatie met brugwerk op implantaten E3 Rehabilitatie met brugwerk op implantaten Trefwoorden: Parodontitis Vaste voorziening Verkorte tandboog Abrasie Frederik Ardenois 1 Reden bezoek en wens patiënt Een vrouwelijke patiënt van 53 jaar consulteerde

Nadere informatie

Plaatsen gebitsprothese Direct na het verwijderen van tanden en/of kiezen

Plaatsen gebitsprothese Direct na het verwijderen van tanden en/of kiezen KAAKCHIRURGIE Plaatsen gebitsprothese Direct na het verwijderen van tanden en/of kiezen Gebitsprothese Van eigen tanden en kiezen naar een kunstgebit Ten gevolge van een ongeluk of tandbederf worden uw

Nadere informatie

Geven en ontvangen van steun in de context van een chronische ziekte.

Geven en ontvangen van steun in de context van een chronische ziekte. Een chronische en progressieve aandoening zoals multiple sclerose (MS) heeft vaak grote consequenties voor het leven van patiënten en hun intieme partners. Naast het omgaan met de fysieke beperkingen van

Nadere informatie

University of Groningen

University of Groningen University of Groningen Overkappingsprothese op implantaten versus volledige prothese zonder en met mondbodemvestibulumplastiektevredenheid en subjectief kauwvermogen Meijer, Hendrikus; Raghoebar, Gerry;

Nadere informatie

Lijst van medewerkers 1 Redacteuren 1 Auteurs 1 Met medewerking van 2

Lijst van medewerkers 1 Redacteuren 1 Auteurs 1 Met medewerking van 2 Lijst van medewerkers 1 Redacteuren 1 Auteurs 1 Met medewerking van 2 1 Inleiding 3 2 Weefselreactie tijdens en na de implantatieprocedure 9 2.1 Inleiding 9 2.2 Implantatieprocedure 9 2.3 Wondgenezing

Nadere informatie

KAAKCHIRURGIE. Soms zijn er tanden of kiezen verloren gegaan of past een prothese niet goed. Dan kan een implantaat een oplossing bieden.

KAAKCHIRURGIE. Soms zijn er tanden of kiezen verloren gegaan of past een prothese niet goed. Dan kan een implantaat een oplossing bieden. Implantaten KAAKCHIRURGIE Soms zijn er tanden of kiezen verloren gegaan of past een prothese niet goed. Dan kan een implantaat een oplossing bieden. In deze folder kunt u lezen: Wat is een implantaat?

Nadere informatie

Nazorg aan overkappingsprothesen op implantaten Een inventarisatie van de kosten op de lange termijn

Nazorg aan overkappingsprothesen op implantaten Een inventarisatie van de kosten op de lange termijn M.S. Cune, C. de Putter Nazorg aan overkappingsprothesen op implantaten Een inventarisatie van de kosten op de lange termijn De kosten voor nazorg van overkappingsprothesen op implantaten zijn onderwerp

Nadere informatie

Samenvatting hoofdstuk 2 113

Samenvatting hoofdstuk 2 113 Samenvatting Samenvatting Ontbrekende gebitselementen kunnen worden vervangen door middel van vaste (FDP) of uitneembare (RDP) implantaatgedragen prothesen. Een van de klinische criteria voor het succes

Nadere informatie

Mijn eerste gebitsprothese,

Mijn eerste gebitsprothese, Mijn eerste gebitsprothese, wat nu? 1 Organisatie van Nederlandse Tandprothetici Mijn eerste gebitsprothese, wat nu? Er zijn allerlei verschillende redenen waarom het kan voorkomen dat u afscheid moet

Nadere informatie

Waarom implantaten? Wat is een implantaat?

Waarom implantaten? Wat is een implantaat? Tandeloze onderkaak Deze brochure is bedoeld voor mensen die problemen hebben met het houvast van het onderkunstgebit of pijn hebben bij het dragen ervan. Waarom implantaten? Mensen met klachten van een

Nadere informatie

Kritische reflectie over alternatieve geneeswijzen voor rugpijn

Kritische reflectie over alternatieve geneeswijzen voor rugpijn Kritische reflectie over alternatieve geneeswijzen voor rugpijn N. Fraeyman Maart 2012 1 Scope van de presentatie 1. Afbakening van het onderwerp 2. Alternatieve therapieën en rugpijn 3. Bestuderen van

Nadere informatie

Overkappingsprothese op implantaten versus volledige prothese zonder en met mondbodemvestibulumplastiek. Een prospectief onderzoek van 10 jaar.

Overkappingsprothese op implantaten versus volledige prothese zonder en met mondbodemvestibulumplastiek. Een prospectief onderzoek van 10 jaar. Overkappingsprothese op implantaten versus volledige prothese zonder en met mondbodemvestibulumplastiek. Een prospectief onderzoek van 10 jaar. Bron: NTVT januari 2005; 112: 7-12 Auteurs: M.A. van t Hof,

Nadere informatie

Kunst om in te bijten! Een kunstgebit op implantaten. www.kunstgebit.nl

Kunst om in te bijten! Een kunstgebit op implantaten. www.kunstgebit.nl Kunst om in te bijten! Een kunstgebit op implantaten www.kunstgebit.nl Een kunstgebit op implantaten Een kunstgebit dat niet alleen prachtig oogt, maar ook perfect past; dat is een waar kunstwerk. Een

Nadere informatie

Mondgezondheid van thuiswonende ouderen 2

Mondgezondheid van thuiswonende ouderen 2 Oorspronkelijke bijdragen Kalsbeek e.a.: Mondgezondheid thuiswonende ouderen 2 H. Kalsbeek 1 C. de Baat 3 M.M. Kivit 1 M.W. de Kleijnde Vrankrijker 2 Mondgezondheid van thuiswonende ouderen 2 Het subjectieve

Nadere informatie

CHAPTER 8. Samenvatting

CHAPTER 8. Samenvatting CHAPTER 8 Samenvatting Samenvatting 8. Samenvatting Hoofdstuk 1 is een algemene introductie. Doel van dit proefschrift is om de kosten en effectiviteit van magnetische resonantie (MR) te evalueren indien

Nadere informatie

Zorgverlening aan kwetsbare ouderen met. volledige gebitsprothesen. Geen plaats voor standaardbehandelingen

Zorgverlening aan kwetsbare ouderen met. volledige gebitsprothesen. Geen plaats voor standaardbehandelingen D. de Vries, T.G.M. Zuidgeest, C. de Baat Thema: De volledige gebitsprothese nader belicht 2 Zorgverlening aan kwetsbare ouderen met volledige. Geen plaats voor standaardbehandelingen Bij kwetsbare ouderen

Nadere informatie

AANVRAAG FORMULIER. Algemene info K02 Implantaten in de edentate onderkaak Datum Versie 2.9 Jiska Makkinga & Laurens Tinsel

AANVRAAG FORMULIER. Algemene info K02 Implantaten in de edentate onderkaak Datum Versie 2.9 Jiska Makkinga & Laurens Tinsel AANVRAAG FORMULIER Algemene info Naam formulier K02 Implantaten in de edentate onderkaak Datum 15-8-2018 Versie 2.9 Auteur Jiska Makkinga & Laurens Tinsel Versie Datum Auteur Versiegeschiedenis Verwerkt?

Nadere informatie

Informatie. Implantaten

Informatie. Implantaten Informatie Implantaten Inleiding Wanneer tanden en/of kiezen verloren zijn gegaan, kan de mogelijkheid van implantatie worden overwogen. In deze folder leest u meer over de behandeling met implantaten.

Nadere informatie

WAAROM ZOU U KIEZEN VOOR MINI IMPLANTATEN EN/OF GEHEMELTE VRIJE PROTHESE?

WAAROM ZOU U KIEZEN VOOR MINI IMPLANTATEN EN/OF GEHEMELTE VRIJE PROTHESE? WAAROM ZOU U KIEZEN VOOR MINI IMPLANTATEN EN/OF GEHEMELTE VRIJE PROTHESE? De mini implantaten en/of gehemelte vrije prothese bieden een duurzame lange termijn oplossing. Het is een eenmalige investering

Nadere informatie

Mondzorg in de AWBZ Ontwikkeling

Mondzorg in de AWBZ Ontwikkeling Mondzorg in de AWBZ 10 10.1 Ontwikkeling Tot de bijzondere ziektekosten waarvoor de AWBZ in 1968 werd ingevoerd, horen onder meer de kosten van opneming en verder verblijf in een aantal categorieën instellingen,

Nadere informatie

Prestatielijst Eckstra Mondzorg. Bij vragen over onze behandelingen staat ons team graag voor u klaar om die te beantwoorden.

Prestatielijst Eckstra Mondzorg. Bij vragen over onze behandelingen staat ons team graag voor u klaar om die te beantwoorden. Prestatielijst Eckstra Mondzorg Bij vragen over onze behandelingen staat ons team graag voor u klaar om die te beantwoorden. Een gezond gebit voor uw hele gezin Geldig tot 31 december 2012 Consultatie

Nadere informatie

Inkoopbeleid 2018 Mondzorg

Inkoopbeleid 2018 Mondzorg Inkoopbeleid 2018 Mondzorg Datum: 1 april 2017 Versie : 1.0 pagina 1 van 5 Wat leest u in dit inkoopdocument? 1. Wat willen we bereiken en wat betekent dit voor u? pagina 2 2. Wie kunnen een overeenkomst

Nadere informatie

Chapter 11. Samenvatting

Chapter 11. Samenvatting Chapter Samenvatting 175 176 Slechte mondgezondheid, een potentiële nieuwe geriatrische reus Belangrijke mondzorgproblemen bij kwetsbare en zorgafhankelijke ouderen 177 178 Chapter Hoofdstuk 1: Algemene

Nadere informatie

University of Groningen. Maxillary overdentures on dental implants Boven, Geessien Catharina

University of Groningen. Maxillary overdentures on dental implants Boven, Geessien Catharina University of Groningen Maxillary overdentures on dental implants Boven, Geessien Catharina IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from

Nadere informatie

Evaluatie Back to Basics: De Nieuwe Koers

Evaluatie Back to Basics: De Nieuwe Koers Evaluatie Back to Basics: De Nieuwe Koers nderzoek uitgevoerd in opdracht van: Gemeente Goirle DIMENSUS beleidsonderzoek April 2012 Projectnummer 488 Het onderzoek De gemeente Goirle is eind april 2010

Nadere informatie

Implantaten en prothetische constructies

Implantaten en prothetische constructies Implantaten en prothetische constructies Implantaten en prothetische constructies Een inleiding voor mondhygiënisten Prof. dr. C. De Baat Prof. dr. G.M. Raghoebar W.F.M. Pelkmans-Tijs Bohn Stafleu van

Nadere informatie

Informatie voor patiënten Comfort en esthetiek met tandvervangende implantaten

Informatie voor patiënten Comfort en esthetiek met tandvervangende implantaten Informatie voor patiënten Comfort en esthetiek met tandvervangende implantaten Professioneel voor Professionals Uw glimlach Uw persoonlijkheid Beste patiënt, Deze brochure is bedoeld om u belangrijke informatie

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation

Cover Page. The handle  holds various files of this Leiden University dissertation Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/45808 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Bosma, A.Q. Title: Targeting recidivism : an evaluation study into the functioning

Nadere informatie

Behandelingen in het kader van de aanvullende verzekering hoeven niet aangevraagd te worden tenzij anders aangegeven.

Behandelingen in het kader van de aanvullende verzekering hoeven niet aangevraagd te worden tenzij anders aangegeven. Machtigingenbeleid mondzorg 2017 Algemeen We besteden veel aandacht aan het machtigingenproces om de machtigingsaanvragen zo spoedig mogelijk voor u en uw cliënt te kunnen afhandelen. U kunt de aanvragen

Nadere informatie

1~111~1~1~1. ~ gemeentelijke geneeskundige en gezondheidsdienst amsterdam. Mondgezondheid van Amsterdammertjes. Samenvatting

1~111~1~1~1. ~ gemeentelijke geneeskundige en gezondheidsdienst amsterdam. Mondgezondheid van Amsterdammertjes. Samenvatting dienen de poetsgewoonte op veel vroegere leeftijd tot stand te brengen, zo bleek uit het onderzoek onder 5-jarigen. Nederlandse organisatie voor toegepast natuurwetenschappelijk onderzoek Hoofdgroep Gezondheidsonderzoek

Nadere informatie

Implantologie in de basisverzekering

Implantologie in de basisverzekering Implantologie in de basisverzekering Richtlijnen en gedragsregels behandeling betreffende de edentate patiënt(e) met retentie problematiek van zijn/haar gebitsprothese in de boven-en/of onderkaak Inhoud

Nadere informatie

De invloed van inductie programma's op beginnende leraren

De invloed van inductie programma's op beginnende leraren De invloed van inductie programma's op beginnende leraren Op basis van door NWO gefinancierd wetenschappelijk onderzoek heeft Chantal Kessels, Universiteit Leiden in 2010 het proefschrift 'The influence

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 24 juni 2019 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter,

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 24 juni 2019 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter, > Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag T 070 340 79 11 F 070 340

Nadere informatie

Basisverzekering. Bijlage 2 - Verzekeringsvoorwaarden 2011 inzake Mondzorg

Basisverzekering. Bijlage 2 - Verzekeringsvoorwaarden 2011 inzake Mondzorg Bijlage 2 - Verzekeringsvoorwaarden 2011 inzake Mondzorg Polisvormen Basisverzekering: o Basisverzekering Noord Nederland. Dit is een combinatiepolis die geldt voor de provincies Drenthe, Flevoland, Friesland,

Nadere informatie

INFORMED CONSENT. Behandelaar: Drs. R.P.J. Wils implantoloog NVOI. E-mail: info@implantaatcentrumeindhoven.nl

INFORMED CONSENT. Behandelaar: Drs. R.P.J. Wils implantoloog NVOI. E-mail: info@implantaatcentrumeindhoven.nl Behandelaar: Drs. R.P.J. Wils implantoloog NVOI E-mail: info@implantaatcentrumeindhoven.nl Website: www.implantaatcentrumeindhoven.nl Telefoon: 040-242 33 89 Behandellocatie: Zuiderzeelaan 1, Eindhoven

Nadere informatie