Deze uitgave is te downloaden via met artikelnummer DL013

Transcriptie

1 Quickscan onderzoek naar suïcide in Nederland Trimbos-instituut 1

2 Colofon Financiering Ministerie van VWS Auteurs Marien Abspoel Mark van Kuik Kati Dobos Omslagontwerp Ladenius Communicatie Beeld Personen afgebeeld op de omslag van deze uitgave zijn modellen en hebben geen relatie tot het onderwerp van deze uitgave of ieder onderwerp binnen het onderzoeksdomein van Trimbos-instituut. Deze uitgave is te downloaden via met artikelnummer DL013 Trimbos-instituut Da Costakade 45 Postbus AS Utrecht T: F: , Trimbos-instituut, Utrecht. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, zonder voorafgaande toestemming van het Trimbos-instituut. 2 Quickscan onderzoek naar suïcide in Nederland Trimbos-instituut

3 Marien Abspoel Marc van Kuik Kati Dobos Quickscan Onderzoek naar suïcide in Nederland stand van onderzoek oktober 2010 Trimbos-instituut, december 2010 Quickscan onderzoek naar suïcide in Nederland Trimbos-instituut 3

4 Inhoud 1. Introductie Leeswijzer Methode en thema s Onderzochte populatie Fasering, looptijd en nieuwe onderzoeken Uitvoering onderzoek en betrokken disciplines Onderzoek binnen groter programma Plannen voor vervolgonderzoek Budget en Financiers Raadplegen Quickscan Bijlage 1: Administratieve gegevens Bijlage 2: Inhoudelijke gegevens per onderzoek Bijlage 3: Nieuw onderzoek Bijlage 4: Vragenlijst Quick Scan Suïcideprojecten Bijlage 5: Literatuur Introductie In begin 2009 heeft Dr. M. de Groot met Prof. Dr. A.J.F.M. Kerkhof en Drs. K. de Ponti een inventarisatie gemaakt van de stand van het onderzoek naar suïcide. Bijna 2 jaar later heeft het Trimbos-instituut in opdracht van het Ministerie van volksgezondheid, welzijn en sport onderzoekers en instellingen gevraagd de actuele stand van het lopende onderzoek naar suïcide te beschrijven. Dit overzicht dient hopelijk twee doelen. Ten eerste kunnen onderzoekers onderling hun onderzoek plaatsen binnen het Nederlandse plaatje, en desgewenst contact zoeken. Ten tweede kunnen beleidsmakers aan het overzicht zien hoe het onderzoek zich ontwikkelt en de komende jaren het beleid kan ondersteunen. Hoewel de minister in 2008 het streven heeft uitgesproken om jaarlijks het aantal suïcides met 5% te verminderen, is dat noch in 2008, noch in 2009 gelukt. De minister twijfelt in een brief van maart 2010 zelf aan de haalbaarheid van dat streefcijfer. Volgens CBS is het aantal suïcides de afgelopen twee jaar zelfs met 13% gestegen 1. Deze toename maakt de vraag nog urgenter, hoe onderzoek de minister en andere beleidsmakers kan helpen hun doelstellingen te bereiken. Moeten er andere interventies worden ingezet, of andere doelen worden gesteld? De ontwikkeling van internet ondersteuning voor mensen met suïcidale gedachten en hun relaties lijkt een veelbelovende ontwikkeling, die mensen anoniem en laagdrempelig te bereikt, en die tevens een kosteneffectieve manier biedt. Dit overzicht biedt geen review van de recente publicaties. We kunnen alleen een richting aanduiden. Onderzoeken zoals van het RIVM naar de ziektelast van suïcide bereiden de weg naar evaluatie van kosteneffectieve interventies. Het lijkt echter evident, dat interventies alleen voor preventie van suïcide nooit op zich kosteneffectief kunnen zijn. Als we ons meer richten op de ziektelast door suïcidale gedachten, en de relatie tussen suïcide en pre-klinische symptomen van depressie en angst dan kunnen we verwachten dat preventieve screening en interventies ook qua kosteneffectiviteit positief uit de bus komen. 1 Zie voor literatuur verwijzingen bijlage 5. 4 Quickscan onderzoek naar suïcide in Nederland Trimbos-instituut

5 2. Leeswijzer De resultaten van de inventarisatie van onderzoeken zijn samengevat in een aantal paragrafen (type onderzoek, thema s, populatie, grafieken en tabellen met korte toelichting in de paragraaf resultaten). De lezer die contactgegevens zoekt of andere zakelijke informatie kan terecht in de bijlage 1 met administratieve gegevens. De lezer die kennis wil nemen van de inhoud van lopende onderzoeken kan zich via de in bijlage 2 opgenomen inhoudelijke weergave per onderzoek een beeld vormen. De lezer die vooral de nieuwe onderzoeken wil langslopen, verwijzen we graag naar bijlage 3 waar de nieuwe onderzoeken op één pagina zijn samengevat. 3. Methode Het onderzoek was dit jaar qua budget iets meer bescheiden van opzet. Gelukkig konden we gebruik maken van de informatie en contacten uit Er is wel het een en ander veranderd sindsdien, maar de contacten van twee jaar geleden vormden een goed startpunt. Met doorverwijzingen zijn we gekomen op een aantal van 101 adressen. Deze mensen hebben een vragenlijst ontvangen (zie bijlage 4) om de stand van het onderzoek weer te geven. Uit de reacties zijn 31 onderzoeksbeschrijvingen opgenomen in dit overzicht. Dat zijn er 2 meer dan in begin Het aantal zegt uiteraard niet alles. Omvangrijke onderzoeken en kleine studies staan naast elkaar. Dat is ook goed. Kleine studies kunnen grotere studies ondersteunen en op deelterreinen aanvullen. Respons type Aantal Formulier retour ontvangen (soms dubbel) 28 Telefonisch of of toezenden publicatie 4 Andere contactpersoon 24 Geen onderzoek of afgerond voor Geen reactie 27 N.v.t. 1 totaal 101 Tabel 1: aantal benaderde onderzoekers en respons Fig.1: respons op de vragenlijst Quickscan onderzoek naar suïcide in Nederland Trimbos-instituut 5

6 4. en thema s In vergelijking met 2008 lijken er meer kwalitatieve onderzoeken en evaluatiestudies, maar 5 studies zijn in 2008 als tevredenheidsonderzoek benoemd, terwijl deze omschrijving nu niet is gebruikt. Er zijn dus geen grote verschuivingen in het type onderzoek te bespeuren Typering onderzoek Epidemiologisch onderzoek Interventiestudie 14 Kwalitatief onderzoek Evaluatiestudie Implementatiestudie Psychologische autopsie Exploratief onderzoek Ontwikkelingsstudie Psychometrisch onderzoek Fig.2: type onderzoek De onderzoekers hebben vaak meerdere design types gecombineerd, in totaal 66 over 31 onderzoeken. Kwalitatief en beschrijvend kwantitatief of retrospectief onderzoek maakt meer dan de helft van de onderzoeken uit. Gecontroleerde studies vormen globaal een kwart van de studies. Er lopen 3 Randomised Controlled Trials, over effectiviteit van online zelfhulp (nr.27), over het verminderen van suïcidale gedachten door cognitief-motivationele behandeling (nr.2) en over vergelijking van mindfulness-training met cognitieve gedragstherapie (nr.10) Kwalitatief Kwantatief Retrospectief Fig.3: type onderzoeksdesign Prospectief Longitudinaal 7 Cross-sectioneel Pre-posttest RCT 7 15 Case-control 7 6 Quickscan onderzoek naar suïcide in Nederland Trimbos-instituut

7 Thema Aantal Prevalentie/incidentie van suïcidaal gedrag 8 Suïcidaal gedrag 4 Suïcidaal gedrag (online) 2 Nazorg na suïcide 4 Behandeling van suïcidaal gedrag 2 Behandeling van suïcidaal gedrag (online) 1 Suïcidepreventie 3 Psychologische autopsie 3 Richtlijnen rondom suïcidaliteit 3 Ziektelast van suïcide 1 Kosteneffectiviteit 3 Tabel 2: thema s van de onderzoeken Tabel 2 toont een 11-tal thema s die in de inventarisatie zijn benoemd. Kosteneffectiviteit wordt in drie onderzoeken expliciet genoemd, maar wordt mogelijk in andere onderzoeken ook beoordeeld. Ziektelast van suïcide is een relatief nieuw thema dat belangrijke ingangen geeft voor beleid en kosteneffectiviteit. Ziektelast suïcide 3% Richtlijnen suïcidaliteit 10% Thema's suicide onderzoek Kosteneffectiviteit 9% Prevalentie / incidentie 26% Psychologische autopsie 9% Suïcidaal gedrag 11% Suïcidepreventie 9% Behandeling van suïcidaal gedrag (online) 3% Behandeling van suïcidaal gedrag 6% Nazorg na suïcide 12% Suïcidaal gedrag (online) 6% Fig.4: thema s onderzoek Quickscan onderzoek naar suïcide in Nederland Trimbos-instituut 7

8 5. Onderzochte populatie Onderzochte populatie # Volwassenen 8 Jongeren 8 Suïcidanten 6 Overigen 4 Suïcidepogers 3 Nabestaanden 2 Asielzoekers 1 Ouderen 1 Jongvolwassenen 1 Kinderen 1 Tabel 3: onderzochte populatie (meerdere omschrijvingen per onderzoek) In vergelijking met begin 2009 hebben de respondenten de doelgroep en onderzochte populatie meer gericht ingevuld. In 2009 werden per onderzoek gemiddeld meer dan 2 doelgroepen genoemd. In de huidige inventarisatie is op de vraag naar de onderzochte populatie doorgaans één groep vermeld. Opvallend is dat er nu maar één onderzoek zich op ouderen richt terwijl dat er in 2009 elf waren. De grens tussen jongere, jongvolwassene en volwassene is enigszins arbitrair, resultaten uit de verschillende onderzoekspopulaties zijn breder generaliseerbaar. Onderzochte populatie Nabestaanden 6% Jongvolwassenen 3% Kinderen Ouderen 3% 3% Asielzoekers 3% Volwassenen 22% Suïcidepogers 9% Overigen 11% Jongeren 23% Suïcidanten 17% Fig.5: onderzochte populatie 8 Quickscan onderzoek naar suïcide in Nederland Trimbos-instituut

9 aantal onderzochte personen > niet ingevuld Fig.6: aantal onderzochte personen 6 Ruim de helft van de onderzoeken betreft meer dan 100 personen. Daarbij moet worden aangetekend dat de onderzoeken met groot aantal personen voornamelijk beschrijvend epidemiologisch onderzoek betreft, waar de gecontroleerde studies kleinere aantallen personen onderzoeken. 6. Fasering, looptijd en nieuwe onderzoeken Tabel 2 geeft aan dat op de peildatum van 1 oktober de lopende onderzoeken zich in verschillende fasen van uitvoering bevinden. Een kwart van de geïnventariseerde onderzoeken is onlangs afgerond. Fase Onderzoek Aantal Gepland onderzoek 1 Voorbereiding 1 Opstarten 2 Dataverzamelen 13 Dataverwerking 5 Rapportage 9 Afgerond 10 Tabel 4: fasering onderzoeken Gepland onderzoek Voorbereiding Opstarten 13 Dataverzamelen Dataverwerking Rapportage Afgerond Fig.7: fasering onderzoeken 9 5 Quickscan onderzoek naar suïcide in Nederland Trimbos-instituut 9

10 Er zijn 11 onderzoeken die in vergelijking met begin 2009 nieuw zijn. Deze zijn in bijlage 3 bijeengebracht. Negen onderzoeken van begin 2009 zijn afgerond en niet meer opgenomen. 20 Onderzoeken zijn opnieuw opgenomen, hoewel een aantal intussen wel is afgerond. Nr Fig.8: looptijd van 31 onderzoeken nu doorlopend onderzoek looptijd incidenteel onderzoek gepland vervolgonderzoek (looptijd onbekend) Zeven onderzoeksgroepen uit de huidige inventarisatie hebben plannen voor vervolgonderzoek. Twee hiervan vermelden dat het gaat om een doorlopende registratie. De mate van realisatie en zekerheid van vervolgonderzoek is niet specifiek nagevraagd en mogelijk afhankelijk van factoren zoals financiering. 10 Quickscan onderzoek naar suïcide in Nederland Trimbos-instituut

11 7. Uitvoering onderzoek en betrokken disciplines De hoofduitvoerder van het onderzoek is in tweederde van de onderzoeken een universiteit of kenniscentrum (zie fig.4). Tabel 3 en fig.5 laten zien dat daarnaast GGZ-instellingen en GGD s veelvuldig betrokken zijn. Vrijgevestigde psychologen, psychiaters en huisartsen worden daarnaast regelmatig betrokken. 4 2 Type hoofduitvoerder 5 12 Universiteit Kenniscentrum GGD GGZ Overige Fig.9: type hoofduitvoerder 8 Betrokken disciplines / organisaties naast hoofd uitvoerder aantal GGZ 12 GGD 6 Vrijgevestigde psycholoog/psychiater 4 Huisarts 3 Scholen 2 Academisch ziekenhuis 1 Kenniscentrum 1 Algemeen ziekenhuis 1 Inspectie GZ 1 Statistisch onderzoeker / epidemioloog 1 Vrijwilligers 1 Centraal orgaan opvang Asielzoekers 1 Forensische kliniek 1 Gemeente / provincie 1 Tabel 5: betrokken disciplines buiten de hoofduitvoerder Quickscan onderzoek naar suïcide in Nederland Trimbos-instituut 11

12 Betrokken disciplines GGZ GGD Vrijgevestigde psycholoog/psychiater Fig.10: betrokken disciplines buiten de hoofduitvoerder 6 Huisarts Scholen Academisch ziekenhuis Algemeen ziekenhuis Universiteit Kenniscentrum Inspectie GZ Statistisch onderzoeker / epidemioloog Vrijw illigers Centraal orgaan opvang Asielzoekers Forensische kliniek Gemeente 8. Onderzoek binnen groter programma Zes onderzoeken maken deel uit van een groter programma. Zie tabel.6 Nr. Omschrijving indien onderzoek deel van groter programma Regionale ketenzorg bij suïcidaliteit; doorlopend onderzoek 9 Creëren van een sluitend zorgcircuit in GGZ-NHN 14 NEMESIS bevolkingsonderzoek, doorlopend, Trimbos instituut 20 en 27 Suïcide en Suïcidepreventie, Afdeling Klinische Psychologie, Vrije Universiteit Amsterdam (2 onderzoeken) doorlopend onderzoeksprogramma 23 Dissertatie over zelfrapportage in de JGZ P.M. van de Looij-Jansen Tabel 6: omschrijving programma s waarbinnen suïcideonderzoek plaats vindt Beoogde Publicaties Aantal Nederlandstalige artikelen 12 Engelstalige artikelen 23 Proefschriften 12 Rapport 11 Boek(en) 1 Totaal 59 Tabel 7: publicaties in voorbereiding 12 Quickscan onderzoek naar suïcide in Nederland Trimbos-instituut

13 aantal Ned. art Engels art Proefs Rapport Boek(en) Type publicatie Fig.11: aantal en type publicaties in voorbereiding 9. Plannen voor vervolgonderzoek Zeven onderzoeken / programma s hebben vervolgonderzoek gepland, 24 niet (of althans niet gemeld). Nr. Omschrijving plannen vervolgonderzoek 22 Invloed van antidepressiva op fataal geweld (epidemiologisch onderzoek) 29 Tweede promotieonderzoek naar de implementatie van het signaleringsinstrument middels de ontwikkeling van een internetapplicatie die het instrument breed toegankelijk maakt voor scholen, professionals en voor jongeren zelf. Deze e-learning module wordt ontwikkeld om gebruikers te leren hoe zij het signaleringsinstrument kunnen inzetten en wordt getest op effectiviteit. 3 Continuregistratie zelfdodingen gemeente Den Haag 4 Continuregistratie mensen die na suïcidepoging vanwege parasuïcide hulp ontvangen van een instantie in Den Haag 17 Evaluatie effecten algemene preventieve maatregelen op een 30-tal risico locaties voor trein suïcide in Nederland 17 Interview studie naar pre-crash behaviour bij trein suïcide pogers. 18 Er ligt momenteel een onderzoeksvoorstel bij de IGZ om de impact van de wijziging van de meldingsprocedure te onderzoeken Tabel 8: plannen voor vervolgonderzoek Quickscan onderzoek naar suïcide in Nederland Trimbos-instituut 13

14 10. Budget en Financiers 17 (55%) onderzoeken hebben budget opgegeven en 14 niet. Het gemiddelde budget is 147 k. Het kleinste opgegeven budget is 14 k, het grootste 460 k. Het totale opgegeven budget is 2,5 miljoen. In de huidige inventarisatie is geen uitsplitsing van financiering gevraagd, zodat we wel de betrokken fondsen weten, maar niet de verdeling van de gelden. In begin 2009 was het totale budget 2,4 miljoen euro. Nu twee jaar later is dat budget dus enigszins gegroeid, mede aangezien minder onderzoekers het budget hebben opgegeven Financiers onderzoek Universiteit ZonMw GGD Ministerie VWS GGZ Europese Unie Stichting / fonds CBS Kenniscentrum Fig.12: financiers van het onderzoek 11. Raadplegen Quickscan 2009 Een kwart van de onderzoekers gebruikt de Quickscan uit begin 2009 regelmatig. Een ander kwart zelden, en de derde kwart heeft aangegeven het boekje niet te gebruiken. Een kwart tenslotte heeft deze vraag niet ingevuld. Naast de onderzoekers bedient dit overzicht ook beleidsmakers en belangstellenden. Het voldoet in ieder geval voor een kleine groep aan een behoefte. Raadplegen Quickscan 2009 Niet ingevuld 26% Regelmatig 23% Fig.13: gebruik Quickscan Nee 26% Zelden 25% 14 Quickscan onderzoek naar suïcide in Nederland Trimbos-instituut

15 Bijlage 1: Administratieve gegevens Nr Contactgegevens Telefoon Instituut Financier(s) Budget 1 Ballegooijen, Wouter van (MSc) Boon, Brigitte (dr.) Hebben nabestaanden van suïcide baat bij lotgenotencontact? W. van Ballegooijen Trimbos-instituut Da Costakade VS Utrecht wballegooijen@tr imbos.nl Trimbos-instituut Postbus AS Utrecht ZonMw; Den Haag Beek, Wessel van Het verminderen van suïcidale gedachten door cognitief-motivationele behandeling W. van Beek Symfora groep Laan van de Heelmeesters MS Hilversum W.van.Beek@ symfora.nl Symfora groep Postbus DB Amersfoort Symfora groep, Amersfoort Stichting De Open Ankh, Amersfoort Open Ankh Symfora groep Burger, Irene Onderzoek naar het vóórkomen van gebeurtenissen van parasuïcide in Den Haag I. Burger GGD Den Haag Thorbeckelaan BZ Den Haag irene.burger@de nhaag.nl GGD Den Haag Afdeling Epidemiologie Thorbeckelaan BZ Den Haag GGD Den Haag, afdeling Epidemiologie Reguliere middelen afdeling Epidemiologie 4 Burger, Irene Onderzoek naar het vóórkomen van gebeurtenissen van suïcide in Den Haag I. Burger GGD Den Haag Thorbeckelaan BZ Den Haag irene.burger@de nhaag.nl GGD Den Haag Afdeling Epidemiologie Thorbeckelaan BZ Den Haag GGD Den Haag, afdeling Epidemiologie Reguliere middelen afdeling Epidemiologie 5 Eikelenboom, M. (mr.) Medeonderzoekers: Penninx, B.W.J.H. (prof.) Smit, J.H. (prof.) Beekman, A.T.F. (prof.) Affectieve stoornissen en suïcidaliteit M. Eikelenboom GGZ ingeest Afdeling onderzoek A.J. Ernststraat HL Amsterdam m.eikelenboom@ ggzingeest.nl GGZ ingeest Afdeling onderzoek A.J. Ernststraat HL Amsterdam GGZ ingeest/ VUmc / EMGO instituut GGZ ingeest, Amsterdam 6 Erve, Monique van 't (bachelor) 7 Feltz-Cornelis, Christina van der (dr.) Volker, Daniëlle Kwalitatieve interviews onder ca. 45 kinderen en jongeren die zijn geconfronteerd met zelfdoding binnen het gezin Implementatie van maatregelen voor suïcidepreventie in vier Europese landen M. van t Erve Almenseweg 45a 7211 ME Eefde D. Volker Trimbos-instituut Da Costakade VS Utrecht m.vanterve@ hetnet.nl dvolker@ trimbos.nl Uit eigen titel. Uitgegeven bij Ten Have, in samenwerking met Werkgroep Verder Trimbos-instituut Postbus AS Utrecht Europese Unie PHEA (DG SANCO) Quickscan onderzoek naar suïcide in Nederland Trimbos-instituut 15

16 Nr Contactgegevens Telefoon Instituut Financier(s) Budget 8 Garssen, Joop (drs.) Transgenerationele overdracht van suïcide J. Garssen CBS Postbus HA Den Haag j.garssen@ cbs.nl Vrije Universiteit afd. Klinische Psychologie V.d. Boechorststraat BT Amsterdam CBS, Den Haag 9 Gasteren, Hans van (drs.) Psychologische autopsie van Westfriese suïcidale jongeren en suicideslachtoffers (< 26 jaar) H. van Gasteren GGZ-NHN Kennemerstraatweg NG Heiloo h.vangasteren@ ggz-nhn.nl Vrije Universiteit afd. Klinische Psychologie V.d. Boechorststraat BT Amsterdam Eigen bronnen Minimaal 10 Giezen, Anne van (dr.) Medeonderzoekers: Spinhoven, Ph. (prof. dr.) Speckens, A.E.M. (prof.dr.) Emmerik, A.A.P. van (dr.) S. de Klerk, S. de (MSc) Tromp, J.E. (MSc) Een onderzoek naar kortdurende behandeling bij zelfbeschadiging en suïcidaal gedrag A.E. van Giezen Universiteit Leiden Faculteit Sociale Wetenschappen Afdeling Klinische, Gezondheids en Neuropsychologie Wassenaarseweg RB Leiden Giezen@fsw.leid enuniv.nl Trompje@fsw.lei denuniv.nl Universiteit Leiden Faculteit Sociale Wetenschappen Afdeling Klinische, Gezondheids en Neuropsychologie Wassenaarseweg RB Leiden GGZ Rivierduinen Postbus AK Leiden ZonMw, Den Haag Universitair Medisch Centrum St. Radboud Afdeling Psychiatrie Geert Groteplein-Zuid GA Nijmegen 11 Goosen, S. (drs.) De incidentie van suïcide en suïcidepogingen bij asielzoekers S. Goosen Landelijk Bureau Publieke Gezondheid Asielzoekers GGD Nederland Adriaen van Ostadelaan AM Utrecht Postbus AH Utrecht sgoosen@ggd.nl GGZ Nijmegen Postbus GM Nijmegen GGD Nederland Postbus AH Utrecht Geen apart budget aangezien het onderdeel uitmaakt van de taken van het landelijk bureau publieke gezondheid asielzoekers bij GGD Nederland 16 Quickscan onderzoek naar suïcide in Nederland Trimbos-instituut

17 Nr Contactgegevens Telefoon Instituut Financier(s) Budget 12 Groot, Marieke de (dr.) Medeonderzoeker: Groot, P.F. de Psychologische autopsie van 98 suïcideslachtoffers in Groningen, Friesland en Drenthe M. de Groot Universitair Medisch Centrum Groningen Afdeling Huisartsgeneeskunde Postbus RB Groningen med.umcg.nl Universitair Medisch Centrum Groningen Afdeling Huisartsgeneeskunde Postbus RB Groningen Ministerie van VWS, 's- Gravenhage Groot, Marieke de (dr.) Medeonderzoekers Meer, K. van der (prof.dr.) Wiersma, D. (prof. dr.) Onderzoek naar aard en omvang van hulpzoekgedrag van nabestaanden bij de huisarts na de suïcide van een familielid 14 Have, Margreet ten (dr.) Suïcidaliteit in de bevolking: suïcide gedachten en - pogingen M. de Groot Universitair Medisch Centrum Groningen Afdeling Huisartsgeneeskunde Postbus RB Groningen M. ten Have Trimbos-instituut Da Costakade VS Utrecht m.h.de.groot@ med.umcg.nl mhave@ trimbos.nl Universitair Medisch Centrum Groningen Afdeling Huisartsgeneeskunde Postbus RB Groningen Universitair Medisch Centrum Groningen Onderzoekscentrum Postbus RB Groningen Trimbos-instituut Da Costakade VS Utrecht ZonMw, Den Haag Hemelrijk, Esther (MSc) Ballegooijen, Wouter van (MSc) Internet-based screening for suicidal ideation in common mental disorders W. van Ballegooijen Vrije Universiteit Afdeling klinische psychologie Van der Boechorststraat BT Amsterdam w.van.ballegooije n@psy.vu.nl Vrije Universiteit Afdeling klinische psychologie Van der Boechorststraat BT Amsterdam Vrije Universiteit, faculteit der psychologie en pedagogiek nvt. Het betreft analyse van data van een reeds afgerond onderzoek. De data-analyse was uitgevoerd in het kader van een master-these. 16 Hoeymans, Nancy (dr.) Schoenmaker, Casper (dr.) De ziektelast van suïcide en suïcidepogingen N. Hoeymans RIVM Postbus BA Bilthoven RIVM Postbus BA Bilthoven Ministerie van VWS, directie Curatieve Zorg Quickscan onderzoek naar suïcide in Nederland Trimbos-instituut 17

18 Nr Contactgegevens Telefoon Instituut Financier(s) Budget 17 Houwelingen, C.A.J. van (drs.) 18 Huisman, Annemieke (dr.) Onderzoek naar de invloed van railway system parameters op treinsuïcide in Nederland en Duitsland Onderzoek naar effectiviteit hulpdienst 113Online (diverse onderzoeken) C.A.J. van Houwelingen GGz Eindhoven DP 3901 Postbus AX Eindhoven Institute of EpidemiologyHelmholtz Zentrum MünchenGerman Research Center for Environ-mental Health (GmbH)Ingolstädter Landstrasse Neuherberg A. Huisman Stichting 113online Paasheuvelweg BE Amsterdam caj.van.houwelin vu.nl / a.huisman@ 113online.nl Vrije Universiteit Amsterdam Afd. Klinische Psychologie Van der Boechorststraat BT Amsterdam GGz Eindhoven Postbus AX Eindhoven Universiteit Groningen Biologisch Centrum Department of Chronobiology Kerklaan NN Haren Stichting 113online Paasheuvelweg BE Amsterdam Financiering wordt gezocht Huisman, Annemieke (dr.) Onderzoek naar de kenmerken van reacties van de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) op suïcide-meldingen in de periode A.Huisman Vrije Universiteit Faculteit der psychologie en pedagogiek Afdeling klinische psychologie Van der Boechorststraat BT Amsterdam a.huisman@ psy.vu.nl a.huisman@ 113online.nl Vrije Universiteit Van der Boechorststraat BT Amsterdam Inspectie voor de Gezondheidszor g, Utrecht Vrije Universiteit, Amsterdam IGZ: VU: Kerkhof, A.J.F.M. (prof.dr.) Improving suicide prevention in mental health care through training of guidelines and support by e- learning A.J.F.M. Kerkhof Vrije Universiteit Afdeling klinische psychologie Van der Boechorststraat BT Amsterdam Ajfm.kerkhof@ psy.vu.nl Vrije Universiteit afd. Klinische Psychologie Van der Boechorst- straat BT Amsterdam ZonMw, Den Haag Quickscan onderzoek naar suïcide in Nederland Trimbos-instituut

19 Nr Contactgegevens Telefoon Instituut Financier(s) Budget 21 Kromhout, H. (prof.) The role of organophosphate exposure in the aetiology of depression and suicidality amongst farm workers on wine and table grape farms in the Worcester area of the Western Cape Province, South Africa 22 Liem, Marieke (dr.) Doding gevolgd door zelfdoding 23 Looij-Jansen, P.M. van de (dr.) Jeugdmonitor Rijnmond (voorheen Jeugdmonitor Rotterdam) H. Kromhout Institute for Risk Assessment Sciences Postbus TD Utrecht M. Liem Universiteit Leiden Faculteit Rechtsgeleerdheid Postbus RA Leiden P.M. van de Looij- Jansen Schiedamsedijk EN Rotterdam uu.nl law.leidenuniv.nl ggd.rotterdam.nl Institute for Risk Assessment Sciences Universiteit Utrecht Centre for Occupational and Environmental Health Research School of Public Health and Family Medicine University of Cape Town Universiteit Leiden Faculteit Rechtsgeleerdheid Postbus RA Leiden GGD Rotterdam-Rijnmond Sectie Jeugdmonitor & Onderzoek/ Cluster Jeugdbeleid Schiedamsedijk EN Rotterdam Postbus LP Rotterdam SANPAD Universiteit Utrecht Universiteit Utrecht ( ) Universiteit Leiden (vanaf 2010) De gemeenten in regio Rotterdam < Mierlo, Frans van (drs.) Verbetering van zorg n.a.v. recente suïcides F. van Mierlo Trimbos-instituut Postbus AS Utrecht trimbos.nl GGZ Oost-Brabant Adolescentenkliniek Gebouw 't Warant Wesselmanlaan 25a, 5707 HA Helmond GGZ Oost Brabant Philipse, Bregje (prof.dr.) Rurup, M.L. (dr.) Sterfwens van ouderen B. Philipse VUMC, afdeling sociale geneeskunde Van der Boechorststraat BT Amsterdam b.philipse@ vumc.nl EMGO instituut voor onderzoek naar gezondheid en zorg: - afdeling sociale geneeskunde Vumc - afdeling klinische psychologie VU (prof.dr. Kerkhof) - afdeling epidemiologische biostatistiek, VUmc (prof. D. Deeg). Stichting tot steun VCVGZ EMGO fellowship Stichting tot steun VCVGZ: EMGO fellowship: ca Quickscan onderzoek naar suïcide in Nederland Trimbos-instituut 19

20 Nr Contactgegevens Telefoon Instituut Financier(s) Budget 26 Romijn, Geke Bool, Martijn Regionale aanpak van suïcide-preventie: een kader voor opzet en voorbeelden G. Romijn Trimbos-instituut Postbus AS Utrecht trimbos.nl Trimbos-instituut Postbus AS Utrecht Ministerie van VWS 27 Spijker, B.A.J. van (MSc) 28 Sturkenboom, Marian Zelfde, Pauline van 't Bramer, Marjolijn Het verminderen van suïcidale gedachten door zelfhulp via internet: een gerandomiseerd onderzoek Suïcidepreventie Aangrijpingspunten voor de publieke gezondheidszorg B.A.J. van Spijker Vrije Universiteit Amsterdam Klinische Psychologie Van der Boechorststraat BT Amsterdam M. Sturkenboom RIVM Gezond Leven Postbus BA Bilthoven Bregje van Spijker: baj.van.spijker@ psy.vu.nl Ad Kerkhof: ajfm.kerkhof@ psy.vu.nl Annemieke van Straten: a.van.straten@ psy.vu.nl marian.sturkenbo om@rivm.nl Vrije Universiteit Amsterdam Klinische Psychologie Van der Boechorst- straat BT Amsterdam RIVM Gezond Leven Postbus BA Bilthoven ZonMw, Den Haag Vrije Universiteit, Amsterdam ZonMw: VU: Vos, C.E. (Msc) Projectleiders: Koot, J.M. (prof. dr.) Kerkfhof, A.J.F.M. (prof. dr.) Ontwikkeling van een signalerings-instrument voor suïcidaliteit bij adolescenten C.E. Vos Van der Boechorststraat BT Amsterdam Ce.vos@ psy.vu.nl Vrije Universiteit Faculteit der Psychologie en Pedagogiek, afdeling Klinische Psychologie Van der Boechorst- straat BT Amsterdam ZonMw, Den Haag voor het gehele project: ontwikkeling en implementatie 30 Wilde, E.J. de (dr.) Self-report of suicidal behaviour and school nurse evaluations in high school students E.J. de Wilde Nederlands Jeugdinstituut Postbus DE Utrecht e.dewilde@nji.nl vandelooijp@ ggd.rotterdam.nl rotterdam.nl Nederlands Jeugdinstituut Postbus DE Utrecht GGD Rotterdam-Rijnmond Postbus LP Rotterdam GGD Rotterdam- Rijnmond, Rotterdam Nederlands Jeugdinstituut, Utrecht Naar schatting Nji GGD 31 Witteveen, Ewald (dr.) Psychosociale autopsie na zelfdoding in Amsterdam E. Witteveen GGD Amsterdam Postbus CE Amsterdam ewitteveen@ ggd.amsterdam. nl GGD Amsterdam Cluster EDG Nieuwe Achtergracht WT Amsterdam GGD Amsterdam Quickscan onderzoek naar suïcide in Nederland Trimbos-instituut

21 Bijlage 2: Inhoudelijke gegevens per onderzoek Nr 1 Ballegooijen, Wouter van (MSc) Boon, Brigitte (dr.) Hebben nabestaanden van suïcide baat bij lotgenotencontact? Interventiestudie Vraagstelling Beschrijving methode Onderzochte populatie N 235 Heeft deelname aan online lotgenotencontact positieve effecten op het welbevinden van NvS? Welke specifieke groepen NvS hebben vooral baat bij het online lotgenotencontact? Welke ondersteunende en niet-steunende processen vinden plaats tijdens deelname aan online lotgenotencontact? Kwalitatief ; Kwantitatief ; Longitudinaal ; Pre-post-test Anders, namelijk: Naast het kwantitatieve onderzoek via vragenlijsten en kwalitatief onderzoek aan de hand van interviews, zal een content analyse van forumberichten worden uitgevoerd. Op een forum van de website 113Online.nl wordt lotgenotencontact voor nabestaanden van suïcide aangeboden. Met een pre-test post-test design wordt bekeken wat het effect is van online lotgenotencontact op welbevinden, rouw en psychische problemen. Door middel van interviews zal gevraagd worden welke verklaringen respondenten geven voor het ervaren effect en door middel van contentanalyse zal in kaart worden gebracht hoe het lotgenotencontact in zijn werk gaat. Nabestaanden van 18 jaar of ouder die een partner, ouder, kind, broer, zus, vriend, vriendin of belangrijk ander persoon zijn verloren aan suïcide. Er zijn geen exclusiecriteria gespecificeerd Interventie(s) Meetinstrumenten De interventie bestaat uit het aanbieden van toegang tot een forum. Dit forum is ingedeeld in een aantal subfora, ingedeeld op onderwerp. Deelnemers bepalen zelf hoe vaak ze gebruik willen maken van het forum en of ze vooral berichten willen posten of lezen. Daarnaast is op de website van 113Online ook psycho-educatie beschikbaar. Primaire uitkomstmaat: Welbevinden (WHO Welzijnsindex, MHC-SF) Secundaire uitkomstmaten: Ervaren sociale steun (SSL-I) Mastery (Pearlin Mastery Scale) Zelfwaardering (Rosenberg SES) Gecompliceerde rouw (RVL) Depressie (CES-D) Angst en somatisatie (SCL-90) Suïcidaliteit (MINI suïciderisico self report) Kwaliteit van leven (EQ-5D) Productieverlies en zorgconsumptie (TiC-P) 01-mrt mrt-12 Resultaten verwacht Mei 2012 Dataverzameling Engelstalig artikel Quickscan onderzoek naar suïcide in Nederland Trimbos-instituut 21

22 Vervolgonderzoek? Plannen: Financier(s) Proefschrift Rapport geen Eventueel vergelijking online lotgenotencontact en face to face lotgenotengroepen. ZonMw, Den Haag Onderzoeksbudget Nr 2 Beek, Wessel van Het verminderen van suïcidale gedachten door cognitief-motivationele behandeling Vraagstelling Interventiestudie Kunnen we suïcidaliteit verminderen met behulp van onze cognitief-motivationele toekomstgerichte behandeling? RCT met een externe controlegroep van niet-suïcidale cliënten. Beschrijving methode Suïcidale deelnemers in de RCT worden gerandomiseerd naar TAU, of TAU + experimentele behandeling (CBT en oplossingsgerichte therapie). De externe controlegroep van niet-suïcidalen krijgt TAU. Onderzochte populatie N Volwassenen in behandeling bij een GGZ-instelling met enige vorm van depressie, in het verleden of actueel 210, (suïcidale cliënten n= 140, controlegroep van niet-suïcidale cliënten n=70) Interventie(s) Meetinstrumenten Groepsbehandeling bestaande uit 10 wekelijkse sessies van 1,5 uur, (werkboekgestuurd, website en cd) gebaseerd op elementen uit de cognitieve gedragstherapie en oplossinggerichte therapie. Centraal staan de cognities en gedragingen die positief toekomstdenken in de weg staan. primair: SSI-C, BDI-II vraag 9, vragen rondom zelfdestructief gedrag* secundair: SSI-W, BHS, CISS, SPSI-R, PSWQ, ZTPV*, TTTS*, TFT* Vervolgonderzoek? NB: *vertalingen, bewerkingen of zelf ontwikkelde instrumenten 01-jun dec-11 Lopend Engelstalig artikel Proefschrift Geen Financier(s) Symfora groep Amersfoort Stichting De Open Ankh, Amersfoort Onderzoeksbudget Open Ankh Symfora groep Quickscan onderzoek naar suïcide in Nederland Trimbos-instituut

23 Nr 3 Vraagstelling Beschrijving methode Onderzochte populatie N Meetinstrumenten Resultaten verwacht Financier(s) Onderzoeksbudget Burger, Irene Onderzoek naar het vóórkomen van gebeurtenissen van parasuïcide in Den Haag Epidemiologisch onderzoek Wat is de incidentie van gebeurtenissen van parasuïcide in Den Haag naar sociaaldemografische kenmerken van de patiëntenpopulatie? Kwantitatief Longitudinaal In geval van een gebeurtenis van een parasuïcide krijgt de afdeling Epidemiologie van de deelnemende hulpverlenende instanties een beperkte set gegevens van de patiënt, ofwel geëxtraheerd uit de (reguliere) registratie van deze instelling ofwel handmatig vastgelegd op een speciaal voor deze registratie vervaardigd registratieformulier. Personen na een suïcidepoging die wonen in Den Haag en die vanwege de parasuïcide gezien zijn door tenminste één van de deelnemende hulpverlenende instanties in Den Haag (vier SEH-afdelingen van algemene ziekenhuizen, Crisisdienst, ambulancedienst). Wordt gestreefd naar volledige registratie (geen steekproef) zie onderzochte populatie (circa per jaar) Incidenties (+ b.i.) en relatieve risico s tussen bevolkingsgroepen. 01-jan jan-08 Geen einddatum: continu-registratie! In het decembernummer van het Epidemiologisch Bulletin wordt een artikel opgenomen met resultaten over de jaren Dataverzameling (2010 en verder) Dataverwerking (2010) Rapportage ( ) Nederlandstalig artikel Engelstalig artikel Ja GGD Den Haag, afdeling Epidemiologie Reguliere middelen afdeling Epidemiologie Quickscan onderzoek naar suïcide in Nederland Trimbos-instituut 23

24 Nr 4 Vraagstelling Beschrijving methode Onderzochte populatie N Meetinstrumenten Resultaten verwacht Financier(s) Onderzoeksbudget Burger, Irene Onderzoek naar het vóórkomen van gebeurtenissen van suïcide in Den Haag Epidemiologisch onderzoek Wat is de incidentie van suïcide binnen de gemeentegrenzen van Den Haag naar sociaal-demografische kenmerken van de patiëntenpopulatie? Kwantitatief De afdeling Epidemiologie ontleend de gevallen van suïcide aan de verslagen van de lijkschouwers bij onnatuurlijk overlijden waarbij sprake kan zijn geweest van een suïcide. Alle zelfdodingen die zich hebben voorgedaan binnen de gemeentegrens van Den Haag Volledige registratie (geen steekproef) zie onderzochte populatie (circa per jaar) Incidenties (+ b.i.) en relatieve risico s tussen bevolkingsgroepen 01-jan jan-87 Start en einde onderzoek: 1987 en eerder, geen einde: doorlopend onderzoek! Om de vijf jaar vindt publicatie plaats. Recentelijk in 2008 in het maartnummer van het Epidemiologisch Bulletin (periode ) Dataverzameling (2010 en eerder) Rapportage (pas in 2013) Nederlandstalig artikel Ja GGD Den Haag, afdeling Epidemiologie Reguliere middelen afdeling Epidemiologie 24 Quickscan onderzoek naar suïcide in Nederland Trimbos-instituut

25 Nr 5 Vraagstelling Beschrijving methode Onderzochte populatie Eikelenboom, M. (mr.) Medeonderzoekers: Penninx, B.W.J.H. (prof.) Smit, J.H. (prof.) Beekman, A.T.F. (prof.) Affectieve stoornissen en suïcidaliteit Epidemiologisch onderzoek De relatie onderzoeken tussen affectieve stoornissen en suïcidaliteit. Kwantitatief; Cross-sectioneel; Longitudinaal; Prospectief; Retrospectief Mijn onderzoek maakt gebruik van de data van de Nederlandse studie naar angst en depressie (NESDA). NESDA is een 8 jarig longitudinaal cohort onderzoek naar het beloop en de gevolgen van angst en depressieve stoornissen. Metingen bestaan uit een basismeting en de vervolgmetingen vinden plaats na 1 jaar, 2 jaar, 4 jaar, 6 jaar en 8 jaar. Het Nesda-sample bestaat uit mensen tussen de 18 en 65 jaar met een huidige affectieve stoornis (N=1701), lifetime affectieve stoornis (N=546) en gezonde controles (N=652). Voldoende beheersing van de Nederlandse taal was een vereiste voor deelname. N 2981 Exclusiecriteria zijn klinische hoofddiagnose van een Psychotische stoornis, OCD, Bipolaire stoornis of een aan een middel gebonden stoornis. Meetinstrumenten Suïcidaliteit: Suïcide ideatie is gevraagd over de afgelopen week met de screeningsversie (eerste 5 vragen) van de Scale for Suïcide Ideation (SSI) Suïcide pogingen is lifetime uitgevraagd. De suïcidaliteitsvragen komen terug in de vervolgmetingen (2jr, 4jr, 6jr. evt 8jr.) Resultaten verwacht Financier(s) Affectieve stoornissen: Diagnoses zijn gemeten met de CIDI (WHO versie 2.1). 01-feb feb-13 Aanvulling op start en einde onderzoek: Eigen onderzoek NESDA 09/2004 Eigen onderzoek NESDA 02/2015 Van eigen onderzoek 09/2010 (Resultaten) Dataverzameling Dataverwerking Rapportage Engelstalig artikel Proefschrift Geen GGZ ingeest Amsterdam Quickscan onderzoek naar suïcide in Nederland Trimbos-instituut 25

26 Nr 6 Vraagstelling Erve, Monique van 't (bachelor) Kwalitatieve interviews onder ca. 45 kinderen en jongeren die zijn geconfronteerd met zelfdoding binnen het gezin. Kwalitatief onderzoek Niet vooraf gedefinieerd. Interview omvatte vragen naar gevoelens en gedachten rond de suïcide. Kwalitatief Onderzochte populatie N 45 Kinderen / jongeren tussen 6 en 24 jaar. Familielid of vriend(in) verloren door suïcide. 01-jan-07 Afgerond Boeken: Weg van mij en Om alles wat er niet meer is Geen Nr 7 Beschrijving methode Onderzochte populatie Financier(s) Feltz-Cornelis, Christina van der (dr.) Volker, Daniëlle Implementatie van maatregelen voor suïcidepreventie in vier Europese landen Implementatiestudie Kwalitatief Ontwikkeling van een breed maatregelenpakket voor het voorkomen van suïcidaliteit. Implementatie van deze maatregelen in vier Europese landen (Duitsland, Hongarije, Ierland, Portugal). Evaluatie van de effecten van deze maatregelen. Verspreiding van begripsomschrijvingen, richtlijnen en protocollen ter realisatie van een Europees suïcidepreventie programma op basis van best practice Jongeren en volwassenen 01-okt sep-11 Dataverzameling Engelstalig artikel Geen Europese Unie PHEA (DG SANCO) Onderzoeksbudget Quickscan onderzoek naar suïcide in Nederland Trimbos-instituut

27 Nr 8 Garssen, Joop (drs.) Transgenerationele overdracht van suïcide Epidemiologisch onderzoek Vraagstelling Onderzochte populatie N Ca Hebben personen die op jonge leeftijd (20-55 jaar) door suïcide zijn overleden significant vaker een vader of moeder die ook door suïcide is overleden? Zijn er verschillen naar leeftijd en geslacht (zelf-ouder)? Kwalitatief; Door gekoppelde bestanden van de doodsoorzaken van kinderen en ouders (overleden vanaf 1935) Alle inwoners van Nederland van jaar overleden in de periode en hun ouders (al dan niet overleden) Financier(s) 01-jan dec-09 Afgerond Engelstalig artikel Nederlandstalig artikel Geen CBS Quickscan onderzoek naar suïcide in Nederland Trimbos-instituut 27

28 Nr 9 Vraagstelling Beschrijving methode Onderzochte populatie Gasteren, Hans van (drs.) Psychologische autopsie van Westfriese suïcidale jongeren en suïcideslachtoffers (< 26 jaar) Interventiestudie Evaluatiestudie Psychologische autopsie Het onderzoek moet inzicht bieden in de oorzaken van suïcidaal gedrag en moet aangrijpingspunten opleveren voor preventie en interventie. De nabestaanden van suïcides van jongeren wonende in de regio Westfriesland worden benaderd voor een interview. Het gaat om alle bekende suïcides in de periode vanaf 1 januari Doelstelling van het onderzoek is tevens om ook alle suïcidepogers te includeren in de onderzoeksactiviteiten en zorg te dragen voor begeleiding en ondersteuning van deze suïcidepogers en hun omringende sociaal systeem. Kwalitatief ; Retrospectief Psychologische autopsie is een kwalitatieve onderzoeksmethode met als doel zoveel mogelijk informatie te verzamelen over de overledene uit verschillende bronnen. Deze bronnen kunnen variëren van huisartsen, andere hulpverleners, lijkschouwers en de politie tot nabestaanden. Nabestaanden blijken de meest valide informatie te verschaffen (Hawton, Appleby e.a. 1998). Er wordt gebruik gemaakt van een vereenvoudigde versie van de vragenlijst die bij het suïcideonderzoek in Finland gebruikt is (Heikkinen e.a. 1995) Zie beschrijving methode N 1 4 gevallen per jaar tot en met 2011 Interventie(s) Resultaten verwacht Financier(s) Onderzoeksbudget Voorlichting- en informatiebijeenkomsten gericht op bewustwording Keukentafelgesprekken Individuele gesprekken Leren signaleren 01-jan dec-11 Er is een eerste onderzoeksronde geweest waaruit nog geen conclusies getrokken kunnen worden. De informatie heeft wel zinvolle input geleverd voor trainingen leren signaleren en de keukentafelgesprekken Dataverzameling Nederlandstalig artikel Rapport Geen Eigen bronnen Minimaal 28 Quickscan onderzoek naar suïcide in Nederland Trimbos-instituut

29 Nr 10 Vraagstelling Giezen, A.E. van (dr.) Medeonderzoekers: Spinhoven, Ph. (prof. dr.) Speckens, A.E.M. (prof.dr.) Emmerik, A.A.P. van (dr.) S. de Klerk, S. de (MSc) Tromp, J.E. (MSc) Een onderzoek naar kortdurende behandeling bij zelfbeschadiging en suïcidaal gedrag. Interventiestudie Are mindfulness training in a group format and individual CBT both effective in reducing DSH and associated socio-emotional problems on the short and long term? Is mindfulness in a group format more cost-effective than a more intensive individual one-to-one psychotherapy in the treatment of DSH? Do both treatment interventions improve emotion regulation and is improved emotion regulation associated with a better outcome on the short and long term? RCT Multi-center randomized controlled clinical trial Beschrijving methode Onderzochte populatie Adolescenten en jongvolwassenen (leeftijd 15 tot 35 jaar) met een recente episode van zelfbeschadigend gedrag en/of een poging tot suïcide die daarvoor zijn doorgewezen naar de eerste hulp van het UMC St. Radboud, GGZ Nijmegen of GGZ Rivierduinen worden uitgenodigd voor deelname aan het onderzoek. Adolescenten en jongvolwassenen (15 tot 35 jaar) met zelfbeschadigend en/of suïcidaal gedrag die binnenkomen via de GGZ Rivierduinen, GGZ Nijmegen of het UMC St Radboud. Inclusie criteria: - Recente episode van zelfbeschadiging en/of suïcidepoging. - Tussen de 15 en 35 jaar - Woonachtig in de regio Leiden of Nijmegen Exclusie criteria: - Ernstige psychotische verschijnselen - Cognitieve beperkingen (IQ gerelateerd of anderszins) - Langdurige psychiatrische opname - Primair alcohol- of middelenproblematiek. - Niet kunnen communiceren in het Nederlands Interventie(s) 1) Cognitieve gedragstherapie: Deze individuele behandeling bestaande uit 12 sessies van een uur bevat naast de basiselementen van de cognitieve gedragstherapie ook elementen uit de dialectische gedragstherapie, oplossingsgerichte therapieën en mindfulness-based cognitive therapy. 2) Aandachtsgerichte training ( mindfulness based cognitive therapy ), bestaande uit 8 sessies van 2,5 uur. Deze groepstraining is gericht op aandacht voor het hier en nu, verbetering van emotie-regulatie, contact met je gevoel en mildheid voor jezelf. Meetinstrumenten Primaire uitkomstmaat: Aantal episodes van zelfbeschadiging /suïcidepogingen: Interview zelfbeschadiging en suïcidaal gedrag (aangepaste versie van het Linehan Suïcide Attempt-self-injury interview) Secundaire uitkomstmaten: Probleemoplossende vaardigheden Means-Ends problem solving task (sad-meps) Psychiatrische diagnose Mini-International Neuropsychiatric Interview SCID-II (Borderline module) Life-events Aangepaste versie van the Stressful and Traumatic Events Questionnaire 01-feb okt-12 Quickscan onderzoek naar suïcide in Nederland Trimbos-instituut 29

30 Resultaten verwacht Mei 2012 Financier(s) Dataverzameling Engelstalig artikel Geen ZonMw, Den Haag Nr 11 Vraagstelling Beschrijving methode Onderzochte populatie Resultaten verwacht Financier(s) Onderzoeksbudget Goosen, S. (drs.) De incidentie van suïcide en suïcidepogingen bij asielzoekers Epidemiologisch onderzoek Wat is de incidentie van suïcide en suïcidepogingen onder asielzoekers in Nederland en hoe zijn deze verdeeld naar leeftijd, geslacht en land van herkomst? Kwantitatief Sterfte: registratie van meldingen van overlijden en doodsoorzaken onder asielzoekers Suïcidepogingen: gegevens afkomst uit het huisartsen informatie systeem van de huisartsen van het Gezondheids Centrum Asielzoekers (GCA) Asielzoekers in de centrale opvang asielzoekers in Nederland. 01-jan-01 doorlopend Doorlopend onderzoek: geen start en eindfase, ook de resultaten worden continu verwerkt. Dataverzameling Dataverwerking Rapportage Nederlandstalig artikel Engelstalig artikel Proefschrift Rapport Geen GGD Nederland Geen apart budget aangezien het onderdeel uitmaakt van de taken van het landelijk bureau publieke gezondheid asielzoekers bij GGD Nederland 30 Quickscan onderzoek naar suïcide in Nederland Trimbos-instituut

31 Nr 12 Onderzochte populatie Groot, Marieke de (dr.) Medeonderzoeker: Groot, P.F. de Psychologische autopsie van 98 suïcideslachtoffers in Groningen, Friesland en Drenthe. Psychologische autopsie Kwalitatief ; Retrospectief Suïcidanten N 98 Financier(s) 01-jan mrt-11 Rapportage Engelstalig artikel Rapport Geen Ministerie van VWS, 's-gravenhage Onderzoeksbudget Nr 13 Vraagstelling Onderzochte populatie Financier(s) Groot, Marieke de (dr.) Medeonderzoekers: Meer, K. van der (prof.dr.); Wiersma, D. (prof. dr.) Onderzoek naar aard en omvang van hulpzoekgedrag van nabestaandenbij de huisarts na de suïcide van een familielid. Kwalitatief onderzoek Kwalitatief onderzoek naar de ervaringen en behoeften van huisartsen die met suïcide van een patiënt en de nazorg aan diens familie zijn geconfronteerd. Ontwikkeling van een evidence-based richtlijn voor huisartsen over nazorg voor familieleden van suïcideslachtoffers. Kwantitatief Huisartsen van nabestaanden suïcidanten 01-mrt jul-11 Rapportage Engelstalige artikelen Geen ZonMw, Den Haag Quickscan onderzoek naar suïcide in Nederland Trimbos-instituut 31

32 Nr 14 Vraagstelling Beschrijving methode Have, Margreet ten (dr.) Suïcidaliteit in de bevolking: suïcide gedachten en -pogingen Epidemiologisch onderzoek NEMESIS Met het nieuwe diagnostische instrument, de CIDI 3.0, wordt suïcidaliteit apart en op een uitgebreidere manier bevraagd dan het geval was in NEMESIS-1. Nu is het hele spectrum van suïcidaliteit nagevraagd, inclusief het voorbereiden van een zelfmoordpoging (maken van een plan), en het doen van suïcidepogingen die niet werden gedaan met het doel daadwerkelijk te sterven. Deze twee aspecten werden niet in NEMESIS-1 gemeten. Daarnaast wordt nu tevens gevraagd naar de leeftijd waarop men de verschillende typen suïcidaliteit voor het eerst en voor het laatst heeft ervaren. Ook wordt suïcidaliteit in de 12 maanden voorafgaand aan het interview nagevraagd. Dit betekent dat binnen de 1e meting van NEMESIS-2 er zowel lifetime (ooit in het leven) als 12-maands gegevens zijn over suïcidaliteit. Nieuwe cijfers over suïcidaliteit kunnen worden gepresenteerd met betrekking tot de volgende aspecten: vóórkomen, risicogroepen en risicofactoren, en samenhang met psychische aandoeningen. Dit kan dus zowel lifetime, als 12-maands. Kwantitatief ; Kwalitatief CIDI is afgenomen als meetinstrument Onderzochte populatie Algemene bevolking van N 6400 Meetinstrumenten CIDI 01-okt feb-11 Resultaten verwacht Februari 2011 Financier(s) Gepland onderzoek Rapport Geen Ministerie van VWS Onderzoeksbudget Quickscan onderzoek naar suïcide in Nederland Trimbos-instituut

33 Nr 15 Vraagstelling Hemelrijk, Esther (MSc) Ballegooijen, Wouter van (MSc) Internet-based screening for suïcidal ideation in common mental disorders Epidemiologisch onderzoek Psychometrisch onderzoek In hoeverre hebben mensen die op het internet zoeken naar informatie over angsten stemmingsstoornissen last van suïcide ideatie? Hoe moet deze suïcide ideatie gemeten worden? Kwantitatief Beschrijving methode Onderzochte populatie N 502 Via het internet werden mensen opgeroepen die zich angstig, gestrest of depressief voelden of die dachten dat ze te veel alcohol dronken. In totaal vulden 502 deelnemers negen web-based vragenlijsten. Een sub-steekproef van 157 deelnemers werd ook geïnterviewd per telefoon. Volwassenen (18+) die zich angstig, gestrest of depressief voelen of die denken dat ze te veel alcohol drinken. Deelnemers met hoog suïciderisico werden geëxcludeerd van deelname. Interventie(s) Meetinstrumenten nvt Primaire uitkomstmaten: Suïcidaliteit gemeten met de Web Screening Questionnaire. Suïcidaliteit gemeten via een telefonisch interview (CIDI). Andere variabelen: Depressive klachten (CES-D) Gegeneraliseerde angst (GAD-7) Paniekklachten (PDSS-SR) Agorafobie en sociale fobie (Fear Questionnaire) Enkelvoudige fobie (WSQ) Obsessief-compulsieve klachten (Y-BOCS) Post-traumatische stress (IES) Burnout (UBOS) Alcoholmisbruik of afhankelijkheid (AUDIT) 01-mei nov-09 Resultaten verwacht Maart 2011 Financier(s) Onderzoeksbudget Rapportage Engelstalig artikel Proefschrift Geen Vrije Universiteit, faculteit der psychologie en pedagogiek Niet van toepassing. Het betreft analyse van data van een reeds afgerond onderzoek. De data-analyse was uitgevoerd in het kader van een master-these. Quickscan onderzoek naar suïcide in Nederland Trimbos-instituut 33