De virtuele tovertuin

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "De virtuele tovertuin"

Transcriptie

1 De virtuele tvertuin S t e f A u p e r s 60 Het-is eind september 2001 en ik zit p een leren bank. midden in de Black Rck Desert, Nevada, Verenigde Staten. Achter mij de lege zandvlakte. Vr mij zie ik de zinderende cnturen van een halvemaanvrmige nederzetting rnd een huten man die scherp afsteekt tegen de hemel Af en te kmt er een inwner vrbij: een cwby p een gemtriseerd hbbelpaard, een man in een rd verenpak p een penis scter; een tvestiet met een duikbril en een grepje rd-gren-blauw geverfde nudisten. De stet is het erver eens: "This is hme!' In. het kader van mijn prmtienderzek ben ik beland p het Burning Man Festival Dit jaarlijks terugkerend evenement in de westijn staat vlledig in het teken van 'dicale zelfexpressie'. Burning Man is de laatste jaren uitgegreid tt een cultureel fenmeen. Sinds de prichter, Larry Harvey, in 1986 begn met de rituele verbnding van een huten man in San Fncisc, is het aantal belangstellenden tegenmen van vierduizend in 1995 tt meer dan. vijfentwintigduizend in In veel pzichten herinnert Burning Man aan de "tegencultuur" van de jaren zestig en zeventig: de inwners van Black Rck City vrmen een bnt gezelschap van kunstenaars, anarchisten, activisten en. spirituele zekers die zich afzetten tegen de 'ijzeren ki' van de Amerikaanse samenleving. Het tegencultureie adagium van Timthy Leary 'tune in, turn n, drp ut 1 wrdt, in elk geval vr een week, in de pktijk gebcht. De "parttime' betrkkenheid van veel bezekers is niet het enige verschil In tegenstelling tt de tegencultuur, waar de machine verwegend werd beschuwd als het symbl vr de 'kille', technctische samenleving, speelt geavanceerde technlgie een belangrijke rl p het festival Burning Man. is "Wdstck meets Silicn Valley'. Een grt deel van het publiek is werkzaam, in de 'dt.cm-industrie' en leeft in. f nabij San Fncisc. Veel bezekers hebben een laptp f digitale came en cmbineren hippiekledij met diverse technlgische gadgets. Cmmunicatie is mgelijk via plyanet. Met het vallen van de nacht drklieven lichten en laserstlen de hemel terwijl. The Man plicht in grengeel nen. Zijn rituele verbnding, het hgtepunt van het festival, symbliseert vlgens smmigen de evlutie naar een. 'psthumaan' tijdperk waarin mensen, tnsfrmeren tt cybrgs en samen met cmputers en rbts de dienst uitmaken. De aantrekkingskcht van Burning Man p technici, prgmmeurs en cmputergeres uit Silicn Valley is vlgens Larry Harvey niet verwnderlijk. Burning Man, z beweert hij, is een "fysieke analg vr ey~

2 berspacc'. Net als cyberspace is de playa een lege, genschijnlijk grenzelze, virtuele ruimte waarp mensen, hun fantasieën prjecteren en waarin zij kunnen 'zijn wie zij willen zijn'. Na een. week vendert deze imaginaire ruimte weer in een ddgewne, drge westijn. De verwantschap die Larry Harvey bespreekt, is illusttief vr een algemenere ntwikkeling: Amerikaanse bladen als Mnd 2000, The Village Vice en Wired Magazine kenmerken zich dr een hybride mk van spiritueel en technlgisch utpisme; cyberspace wrdt wel afgeschilderd als een 'technlgisch substituut vr de christelijke hemel' (Wertheim 1999, 1 6")«Aan gene zijde van het cmputerscherm, z beweren diverse utpisten, kunnen wij - ntdaan van het lichaam - leven als engelen, f mniptente gden. Gerenmmeerde technici als Ray Kurzweii (1999) wijzen, erp dat wij aan de nd staan, van 'het tijdperk van spirituele machines'. Het technlgische discurs ver cmputers, internet en virtual reality cnvergeert, krtm, met het mystieke discurs. Is het mgelijk dat technlgische vruitgang niet per definitie resulteert in een 'nttvering van de wereld' maar k. een impuls geeft tt magischmythische vrstellingen ver de ns mringende machines? En wat kan hiervr de reden zijn? Mijn bezek aan het Burning Man Festival was het startpunt van een empirische expltie van deze vgen in het kader van mijn prefschrift. In de vier maanden die ik heb drgebcht in San Fncisc heb ik gesprken met ngeveer vijfendertig technlgische experts, prgmmeurs, gamedesigners en cybergeres in Silicn Valley. Een van hen is Rene Vega. Hij is cmputerprgmmeur bij Apple en wnt in een grt huis, p een heuvel in de bssen rnd Silicn Valley. Rene is afgestudeerd in cmputerwetenschap en begn zijn lpbaan, in de dt.cm-industrie als technicus pur sang. Hij heeft geen religieuze achtergrnd maar is zichzelf dr zijn werk steeds meer gaan beschuwen als 'technmysticus', 'technpagan f 'technmagiër'. 'Het digitale dmein', z stelt hij, 'is waar mijn spiritualiteit tt blei kwam./ He is deze 'bekering' ttstandgekmen? Vlgens Vega zijn de cmputerprgmma's van vijftien jaar geleden, ng relatief simpel maar wrdt er nu gewerkt met diverse cmbinaties van p zichzelf al cmplexe prgmma's. De cmplexiteit, nvrspelbaarheid en autnmie van nieuwe technlgie bcht Rene Vega tt de cnclusie dat prgmmeren een magische pktijk is: hij maakt als technicus gebruik van 'kchten' die hij niet meer begrijpt. Over zijn technmystieke ervaringen zegt hij: i/1 "O m 3 'There's a pint where I applied ail these methdical, very tinal effrts n smething. Create this unit, this prgm, this thing. And there is a pint where all these pieces just lying there, they are all tested; this wrks, that wrks etc And then cmes the integtin f all these things where nce the perfect intercnnectin sftwarewise gets dne. And then n its wn it begins t wrk, it begins t react and t behave, I'm talking abut the mre cmplex srt f things. (..) It reacts t its envirnment, its digital, envirnment. When that happens, especially 61

3 ÏÏ when it happens that everything just clicks. At that mment what I get is that ex- " perience that I created smething. In its definitin: it's alive! It's ding what it's t ding. Or what it's nt suppsed t d. Really elquently it's behaving as what it ^ wasn't suppsed t d in terms f the specificatin but it ges beynd that. At that pint I say: that's prfundly spiritual/ O 62 Het verhaal van Rene Vega is illusttief vr de visie van veel van mijn gesprekspartners. Bryndis, een vruwelijke prgmmeur met blauwe dreadlcks, vat deze visie bndig samen: 'Wij werken aan een mysterie. Wij zijn de magiërs en tvenaars van de mderne tijd/ En inderdaad: veel van de dr mij geïnterviewde sftwareprgmmeurs vergelijken zichzelf met scheppende gden, alchemisten die leven blazen in dde materie en, vaker ng, magiërs. Met name prgmmeurs die werken p het terrein van virtual reality maken dergelijke vergelijkingen. Zij zijn naar eigen zeggen de bezitters van 'esterische kennis' en creëren nieuwe, immateriële werelden. Op het eerste gezicht lijken dergelijke uitspken simpelweg te wijzen p gevelens van wetenschappelijke supeririteit: de technici vertegenwrdigen de elite van de' high tech-indus trie' in Silicn Valley en. prfileren zichzelf p hun kennis en macht ver de materie. Bij nadere beschuwing, z blijkt al uit de uitspak van Vega, wrdt het magische kakter van. hun activiteiten echter juist teruggeverd p het feit dat zij werken met meilijk tastbare zaken als cmplexe sftwareprgmma's, ultvilette stlen, elektrmagnetische glven f micrchips. 'Sftware', z stelt een prgmmeur, 'is vlledig symblisch. Het bestaat niet.' Wat er precies gebeurt in de 'diepere lagen' van een cmputer is vr verschillende technici een adsel 'Het is een zwarte ds', aldus Lrry Wd: 'Mijn begrip hudt p waar de eentjes de nullen ntmeten.' Anderen verwijzen in dit verband naar de uitspak van de bekende sciencefictin-schrij ver Arthur C. Clarke dat 'sufficiently advanced technlgy can n lnger be distinguished frm magic'. De technici beschuwen zichzelf dus als magiërs mdat zij (effectief) gebruikmaken van 'kchten' die zij niet vlledig meer kunnen drgrnden. In klassieke gdsdienstscilgische en antrplgische litetuur wrdt een verbinding gelegd tussen magie en een animistisch, wereldbeeld. Dr middel van magische middelen en rituelen wrdt getcht greep te krijgen p de als mysterieus ervaren natuur. Vlgens Tylr (1977.)% z iet de premderne animist de natuurlijke mgeving, de aarde, de rtsen, de maan en. sterren, als bezielde bjecten die actief invled uitefenen p de menselijke leefwereld. Afgaande p het werk. van Marett (1914) ging deze 'primitieve' visie p de materiële wereld gepaard met gevelens van ntzag fwel awe. Onder aanvering van wetenschap en technlgie, z vernderstelden beide auteurs, is het animisme gedemd te verdwijnen. Is dit het geval? Afgaande p de verhalen van. mijn gesprekspartners is de geest' terug in de machine. Vrijwel alle technici waar ik mee spk, schrijven in elk geval, subjectieve eigenschappen te aan hun cmputers, cmplexe sftwareprgmma's, virussen en het internet. De uitspak van Vega 'It's Alive!' ver het dr hemzelf ge-

4 cnstrueerde prgmma (zie bven) is geen uitzndering. Smmigen ntwaren zelfs 'iets van een ziel' in de cmputer terwijl, een andere respndent naar eigen zeggen 'cmmuniceert met de geest in de cmputer'. Het discurs ver nieuwe technlgie vertnt, krtm, animistische trekken. De implementatie van artificiële intelligentie in. cmputertechnlgie en manifestaties van artificieel leven (als virussen, 'bts' en persnal agents) lijken dergelijke vrstellingen te veden. Dit blijkt bijvrbeeld k uit een inhudsanalyse van het ppulaire blad Wired Magazine (Aupers 2001). Speculerend ver huidige en. tekmst!- < ge vrmen van technlgie wrdt wel beweerd dat nze materiële mgeving 'tt Ie- f* ven kmt', want z stelt bijvrbeeld een auteur: 'Yur envirnment will becme alive with technlgy (..} The walls will cntain lgic, prcessrs, memry cames, micrphnes, cmmunicatrs, actuatrs, sensrs' (Jhnsn 2000). De aanduiding 'levend' is meer dan een lichtzinnige metafr. Vlgens de auteurs in Wired kmt nze technlgische mgeving niet alleen steeds meer 'tt leven' maar nttrekken de machines zich k steeds meer aan de cntrle van hun makers. Vrbeelden hiervan zijn het virus, de bt en de persnal agent De bt, een sftwareversie van een mechanische rbt, heeft afgaande p Wired specifiek menselijke gedgingen en gedagt zich, eenmaal p het internet gezet, relatief autnm; bts evlueren, muteren en vermenigvuldigen zich in snel. temp. In de wrden van een auteur: 'they're breeding like mad in the hidden swamps f the digital wilderness' (Lenard 1996). Vlgens de auteur krielt het dan k van de bts p het net, variërend van gamebts, amiybts, guardhts tt warbts. Het virus, de bt en de persnal agent wrden afgeschilderd als een srt spiritual beings met sms gede en sms kwade intenties die het wrld wide web bevlken. In algemenere termen wrdt er veelvuldig geschreven ver nieuwe technlgie als een ncntrleerbare en artificieel-intelligente natuurkcht. In dit verband schrijft men vaak. ver het internet als een. mndiaal netwerk dat de aarde in tenemende mate mspant. De cnfrntatie hiermee rept gevelens p van ntzag f, wat Marett (1914) nemt, awe. Jhnsn schrijft hierver: en - m 'Evlving s far beynd ur cmprehensin, the Omninet wuld have t be studied as we nw study nature; by prbing and experimenting, trying t tease ut it's laws. Maybe it wuld defy tinal analysis, becming an bject f venetin. Faced with an artificial nature n lnger f ur wn making, all we culd d is stand back in awe' 0hnsn 2000). Wetenschap en technlgie zijn de belangrijkste stuwende kchten, achter, wat Weber nemde, de 'nttvering van. de westerse wereld'. Mderne appaten als een aut, wasmachine f brdrster zijn gebaseerd p tinele principes, zijn zuiver functineel en hebben hierdr niets te maken met magisch-mythische denkbeelden: het zijn gewn handige appaten. 'Alle dingen', z zei Weber, 'zijn - in principe - dr berekening te beheersen.' (1996,17). 63

5 Uit de verhalen van de geres in Silicn Valley kmt een beeld naar vren dat scherp cntsteert met de dr Weber beschreven kenmerken van een 'nttverde wereld'. Niet 'alle dingen', z beweren zij, zijn ng langer 'dr berekening te be- ^ heersen'. Zij beschuwen nze nieuwe technlgische mgeving als een srt virtuele tvertui. vl mysterieuze machten en. kchten. Niet de natuur, maar cmpu- tets, het internet en artificieel-intelligente prgmma's wrden als adselachtig fj S ervaren. Wat den 'premderne' gedachten ver magie en animisme in de Iaatm- dernc hightech-industrie? Padxaal geneg is deze ntwikkeling te begrijpen, als een neveneffect van het vrtschrijdend prces van tinalisering. Technlgische vruitgang, z schreef Jacques Eliul al in de jaren vijftig, is een 'blind' en grtendeels autnm prces waar mensen slechts in. beperkte mate greep p hebben. Hij schreef in dit verband: 'A whle new kind f spntaneus actin is taking place here, and we knw neither its laws nr its ends. In this sense it is pssible t speak f the 'reality' f techniques - with its wn substance, its wn particular mde f being, and. a life independent f ur pwer f decisin. The evlutin f techniques then, becmes exclusive causal; it lses all finality' (Ellul 1967,93). Deze verzelfstandiging van. technische systemen resulteert vlgens Ellul in de nttvering van de wereld.. 'The mysterius', z stelt hij, 'is merely that which has nt yet been technicized' (142). Uit de verhalen van mijn gesprekspartners blijkt het tegenvergestelde. Juist drdat technlgie zich steeds meer nttrekt aan de cntrle van de mens, wrdt het ervaren als een ndrgrndelijke, mysterieuze f 'irtinele' werkelijkheid. De pkmst en wijdverbreide tepassing van. cmputertechnlgie en artificiële intelligentie lijkt hierin een belangrijke, z niet beslissende rl. te spelen. Hierdr ntstaat er, net als bij premderne vlkeren, ruimte vr magisch-mythische vrstellingen ver de ns mringende materiele mgeving. Ratinalisering resulteert dus niet per definitie in een nttvering van de wereld, maar kan k een 'hertvering' betekenen. Vr Ellul en andere pessimisten wijst deze ntwikkeling ngetwijfeld p de ttale nderwerping van de mens aan de machines. Wat betreft de geres in Silicn Valley: reikhalzend kijken zij uit naar de kmst van de quantumcmputer... Litetuur Aupers, S. '(2001.) De wak van de machines. Over mderniteit, technlgie en animisme. Amsterdams SdbgischTijdsehnfi, 28, 3, pp Ellul, J. (1967 (1954)) The technlgical sciety. New Yrk, Vintage Bks. Jhnsn, G. (200) Only cnnect Wired Magazine, januari. Lenard, A. {1996} Bts are ht! Wired Magazine, april 64

6 Kurzweil R. J999" 'The age j spiritual machines. When cmputers exceed human intelligence. New Yrk, Penguin Bks, 4; Marctt, M.A. (1914;'1909) The threshld f religin. Lnden, Mcthucn & C. 5 Tylr, E.B.; 1977 j isspf: Primitive culture Vl. 1. Researches int the develpment f mythlgy, philsphy, rcli- gin, language, art and custm. New Yrk, Grdn Press.. <, * "» Weber, M. [1996) Wissenschaft als Beruf. Berlijn, Dunckcr & Humblt. S" Wertheim, M. (1999) The pearly gates f cyberspace. A histry f space frm Dame t the internet Lnden, Vi- g Press. < CO 65

Onze groep bezoekt de voorstelling op: LESBRIEF

Onze groep bezoekt de voorstelling op: LESBRIEF Onze grep bezekt de vrstelling p: LESBRIEF 1 ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Geachte leerkracht, Deze lesbrief is bedeld

Nadere informatie

5.2.1 Jezelf losmaken uit overtuigingen

5.2.1 Jezelf losmaken uit overtuigingen Stap 5 Deel 2 Je met niet alles gelven wat je denkt Lesje 5.2.1 Jezelf lsmaken uit vertuigingen Je hebt eerder al pgeschreven welke gedachtes zijn uitgegreid tt vertuigingen: de beelden ver jezelf en anderen

Nadere informatie

S e v e n P h o t o s f o r O A S E. K r i j n d e K o n i n g

S e v e n P h o t o s f o r O A S E. K r i j n d e K o n i n g S e v e n P h o t o s f o r O A S E K r i j n d e K o n i n g Even with the most fundamental of truths, we can have big questions. And especially truths that at first sight are concrete, tangible and proven

Nadere informatie

Huiswerk Informatie voor alle ouders

Huiswerk Informatie voor alle ouders Nummer 6 mei 2010 Huiswerk Infrmatie vr alle uders Huiswerk en efening Ged leren lezen en rekenen is belangrijk, want je hebt deze vaardigheden in het dagelijks leven veral ndig. Kinderen ged leren lezen

Nadere informatie

Pedagogische Civil Society

Pedagogische Civil Society Pedaggische Civil Sciety Nieuwkmer in het cntinuüm van pvedndersteuning? 4 juni 2010 Drs. Cécile Winkelman Irene Sies, MSc Welkm Drs. Cécile Winkelman Irene Sies, MSc Werkzaam bij SO&T: kwaliteit in Opveden

Nadere informatie

Evaluatierapport Scalda - Groep 3 29 januari 26 maart 2014

Evaluatierapport Scalda - Groep 3 29 januari 26 maart 2014 Evaluatierapprt Scalda - Grep 3 29 januari 26 maart 2014 1. Inleiding, deelnemers en activiteiten In dit dcument wrden de bevindingen weergegeven van begeleiders en deelnemers die betrkken waren bij de

Nadere informatie

1. Bent u ervan op de hoogte dat er verschillende soorten aortakleppen zijn? o Ja o Nee

1. Bent u ervan op de hoogte dat er verschillende soorten aortakleppen zijn? o Ja o Nee Appendix 2 Pstperative survey Original versin 1. Bent u ervan p de hgte dat er verschillende srten artakleppen zijn? Ja Nee 2. Wat vr artaklep heeft u gekregen? Mechanische klep Bilgische klep Anders,

Nadere informatie

Handleiding IPS Touch

Handleiding IPS Touch Handleiding IPS Tuch Algemene gebruikersinstellingen - Zijn alle lampen aangeslten? Druk p tets A, alle lampen dingen blauw te wrden. - Batterij status lamp en scre bard pvragen? Druk p tets B, de lampen

Nadere informatie

MedewerkerMonitor Benchmark in de Zorg

MedewerkerMonitor Benchmark in de Zorg MedewerkerMnitr Benchmark in de Zrg Telichting pzet vragenlijst en invulinstructies U heeft een inlgcde ntvangen per brief f per e-mail. Mcht u geen inlgcde ntvangen hebben, dan kunt u terecht bij de benchmarkcördinatr

Nadere informatie

Kwartaalrapportage. Stichting Nieuwe Generatie Brasil. Eerste Kwartaal 2015

Kwartaalrapportage. Stichting Nieuwe Generatie Brasil. Eerste Kwartaal 2015 Kwartaalrapprtage Stichting Nieuwe Generatie Brasil Eerste Kwartaal 2015 Want ik had hnger en jullie gaven mij te eten, ik had drst en jullie gaven mij te drinken. Ik was een vreemdeling, en jullie namen

Nadere informatie

Alle Vlaamse/Nederlandse jongeren kennen goed Engels. Elke Peters Onderzoeksgroep Taal, Onderwijs & Samenleving

Alle Vlaamse/Nederlandse jongeren kennen goed Engels. Elke Peters Onderzoeksgroep Taal, Onderwijs & Samenleving Alle Vlaamse/Nederlandse jngeren kennen ged Engels Elke Peters Onderzeksgrep Taal, Onderwijs & Samenleving Waarm wrdenschatkennis? Alle Vlaamse/Nederlandse jngeren KENNEN ged Engels. WrdenschatKENNIS vaardigheden

Nadere informatie

Online request form for requesting articles, books and / or theses: Erasmus MC - employees

Online request form for requesting articles, books and / or theses: Erasmus MC - employees Online request frm fr requesting articles, bks and / r theses: Erasmus MC - emplyees New accunt : Register Medical Library website: On the right handed side, chse Quicklink 6. Online requestfrm articles

Nadere informatie

Uitstroomprofiel opleiding Klinisch Informatica September 2014

Uitstroomprofiel opleiding Klinisch Informatica September 2014 Uitstrmprfiel pleiding Klinisch Infrmatica 1 Inleiding Dit uitstrmprfiel sluit aan p het berepsprfiel van de klinisch infrmaticus. Het berepsprfiel beschrijft evenwel de ttale breedte van het veld van

Nadere informatie

Contract gedragsverandering

Contract gedragsverandering Cntract gedragsverandering Stappenplan m je delen te bereiken Tips m je delen te bereiken Cntract vr gedragsverandering (vrbeeld) Del/gedrag Om deel te nemen aan de Dam tt Dam lp met mijn vriendengrep

Nadere informatie

Van moetisme naar moreel besef Jan Jutten en Arsène Francot

Van moetisme naar moreel besef Jan Jutten en Arsène Francot Van metime naar mreel beef Jan Jutten en Arène Franct Inhuden van deze eie waarm we z vaak vatlpen al het gaat m het realieren van pbrengtgericht en paend nderwij verkennen van vier leutel-eentie van ged

Nadere informatie

LOGBOEK van: klas: 1

LOGBOEK van: klas: 1 LOGBOEK van: klas: 1 Inhudspgave Inleiding en inhud van het lgbek Wat is de maatschappelijke stage? Delen van de maatschappelijke stage Waar de je maatschappelijke stage? Kaders waarbinnen de maatschappelijke

Nadere informatie

Wegwijzer. Dagbehandeling in Behandelcentrum Heideheuvel Informatie voor kinderen en ouders

Wegwijzer. Dagbehandeling in Behandelcentrum Heideheuvel Informatie voor kinderen en ouders Wegwijzer Dagbehandeling in Behandelcentrum Heideheuvel Infrmatie vr kinderen en uders WELKOM! De kmende tijd kmen jij en je uders een dagbehandeling vlgen in Heideheuvel. In Heideheuvel werken we in een

Nadere informatie

Voorbeeldvragen Methodiek NEN 2767

Voorbeeldvragen Methodiek NEN 2767 Nb. Per vraag kunnen er meerdere gede antwrden zijn 1. Welke van de nderstaande bewering is juist? NEN 2767 is een: methdiek vr de bepaling van achterstallig nderhud bjectieve methdiek vr de bepaling van

Nadere informatie

HANDLEIDING ROBO ROBO

HANDLEIDING ROBO ROBO HANDLEIDING ROBO ROBO 1 Op vrhand 1.1 Materiaal klaarzetten 1 RbRb buwds per 2 kinderen Platen met parcurs vr RbRb Aut en dansvler vr RbRb Dancebt 1.2 Cmputers klaarmaken 1 cmputer per 2 kinderen met hierp

Nadere informatie

Samenwerken over de sectoren heen. Dilemma's en hoe ermee om te gaan Caroline Vermeiren

Samenwerken over de sectoren heen. Dilemma's en hoe ermee om te gaan Caroline Vermeiren Samenwerken ver de sectren heen. Dilemma's en he ermee m te gaan Carline Vermeiren Netwerken Steeds meer bewustwrding mtrent (kinder)armede Vertaalt zich in tename van de beschikbare middelen m hierp in

Nadere informatie

Domeinmodel voor hypothesetoetsen Sietske 23 oktober 2015

Domeinmodel voor hypothesetoetsen Sietske 23 oktober 2015 Dmeinmdel vr hypthesetetsen Sietske 23 ktber 2015 In dit dcument wrdt een mgelijk dmeinmdel vr hypthesetetsen beschreven. Het dcument bestaat uit twee delen: het dmeinmdel zelf en de verwegingen bij het

Nadere informatie

Ace! Training E-learning module 'vragen stellen' Cursus communicatievaardigheden 1

Ace! Training E-learning module 'vragen stellen' Cursus communicatievaardigheden 1 Ace! Training E-learning mdule 'vragen stellen' Cursus cmmunicatievaardigheden 1 Gede vragen stellen Vragen stellen is een vrm van verbale cmmunicatie. Verbale cmmunicatie bestaat uit spreken en luisteren.

Nadere informatie

Wensen Formulier. Crematie. U aangeboden door A.G. Reebergen

Wensen Formulier. Crematie. U aangeboden door A.G. Reebergen Wensen Frmulier Crematie U aangebden dr A.G. Reebergen Laatste wens gegevens Met dit frmulier kunt u, uw wensen, vastleggen vr de wijze waarp u wilt dat uw crematie plechtigheid verlpt en wie de uitvaart

Nadere informatie

Communicatie voor beleid Interactie (raadplegen, dialoog, participatie) en procescommunicatie; betrokkenheid, betere besluiten en beleid

Communicatie voor beleid Interactie (raadplegen, dialoog, participatie) en procescommunicatie; betrokkenheid, betere besluiten en beleid Samenvatting BEELDEN OVER COMMUNICATIE TEYLINGEN Bevindingen gesprekken ver Cmmunicatie, raad- en cllegeleden, rganisatie en samenleving In deze ntitie zijn de resultaten van zwel de gesprekken van 9 ktber

Nadere informatie

Bij leefbaarheid gaat het er om hoe mensen hun omgeving ervaren en beoordelen.

Bij leefbaarheid gaat het er om hoe mensen hun omgeving ervaren en beoordelen. 1 Leefbaarheid is een belangrijk, z niet hét thema van de laatste jaren. De wnmgeving wrdt vr mensen steeds belangrijker vr de ervaren wn. Ok vanuit het perspectief van sciale chesie, veiligheid en sciaal-ecnmische

Nadere informatie

Presenteren met Impact:

Presenteren met Impact: Presenteren met Impact: Gelven Presenteren is geweldig! Ik geef te, de eerste keer dat ik vr een grep stnd had ik zweethanden en een rd hfd, maar de afgelpen jaren heb ik tientallen keren vr grepen gestaan

Nadere informatie

Pestprotocol. 1 Achtergrond. 1.1 Uitgangspunt. 1.2 Pesten in het cluster-4-onderwijs. Onderwijs. Pestprotocol Versie: 1.0 Datum: 20 mei 2014

Pestprotocol. 1 Achtergrond. 1.1 Uitgangspunt. 1.2 Pesten in het cluster-4-onderwijs. Onderwijs. Pestprotocol Versie: 1.0 Datum: 20 mei 2014 Pestprtcl Onderwijs Pestprtcl Versie: 1.0 Datum: 20 mei 2014 1 Achtergrnd 1.1 Uitgangspunt Beleid tegen pesten valt binnen het veiligheidsbeleid van Yulius Onderwijs. Ons uitgangspunt is dat nze schl een

Nadere informatie

PEST PROTOCOL. Prins Willem-Alexanderschool

PEST PROTOCOL. Prins Willem-Alexanderschool PEST PROTOCOL Prins Willem-Alexanderschl Wat is een pestprtcl? Een pestprtcl is een aantal vereenkmsten ver het tegengaan van pesten. Een afspraak tussen de schl, de kinderen en de uders. Waarm een pestprtcl?

Nadere informatie

EVALUATIE TER STATE. Marion Matthijssen, Marn van Rhee. Centrum voor Onderzoek en Statistiek (COS) juli 2005. In opdracht van Raad van State

EVALUATIE TER STATE. Marion Matthijssen, Marn van Rhee. Centrum voor Onderzoek en Statistiek (COS) juli 2005. In opdracht van Raad van State EVALUATIE TER STATE Marin Matthijssen, Marn van Rhee Centrum vr Onderzek en Statistiek (COS) juli 2005 In pdracht van Raad van State Centrum vr Onderzek en Statistiek (COS) Auteur: Marin Matthijssen en

Nadere informatie

VISUALISEREN bij ADHD en leerproblemen Impuls - 19-09-2015. Mw. Sanne E. Vink GZ-Psycholoog / coach

VISUALISEREN bij ADHD en leerproblemen Impuls - 19-09-2015. Mw. Sanne E. Vink GZ-Psycholoog / coach VISUALISEREN bij ADHD en leerprblemen Impuls - 19-09-2015 Mw. Sanne E. Vink GZ-Psychlg / cach Deze wrkshp: Uitleg hersenen - verschil linker en rechterhelft ADHD en dminantie vrkeur Leerprblemen en hersenhelft

Nadere informatie

Onze groep bezoekt de voorstelling op: LESBRIEF

Onze groep bezoekt de voorstelling op: LESBRIEF Onze grep bezekt de vrstelling p: LESBRIEF 1 ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Geachte leerkracht, Deze lesbrief is bedeld

Nadere informatie

Gebruikersgids: BEACHPLOEGEN

Gebruikersgids: BEACHPLOEGEN Gebruikersgids: BEACHPLOEGEN Inhudstafel Gebruikersgids: BEACHPLOEGEN... 3 A. Wat te vermijden bij het invullen.... 3 B. Invullen van het deelnamefrmulier.... 3 1) 1 e stap: Invullen gegevens verantwrdelijke...

Nadere informatie

PESTEN. Deze folder is een hulpmiddel voor jou en je kind om samen te leren over pesten en hoe je dit kan stoppen.

PESTEN. Deze folder is een hulpmiddel voor jou en je kind om samen te leren over pesten en hoe je dit kan stoppen. PESTEN Deze flder is een hulpmiddel vr ju en je kind m samen te leren ver pesten en he je dit kan stppen. WAT IS PESTEN? Pesten is iemand anders bewust bedreigen, bang maken, uitdagen, uitschelden f pijn

Nadere informatie

ISBN 978-90-78688-09-9 Eerste druk, eerste oplage

ISBN 978-90-78688-09-9 Eerste druk, eerste oplage 2008 Leskist.nl, Nrdhrn Alle rechten vrbehuden. Niets uit deze uitgave mag wrden verveelvudigd, pgeslagen in een geautmatiseerd gegevensbestand f penbaar gemaakt, in enige vrm f p enige wijze, hetzij elektrnisch,

Nadere informatie

Wat zijn de specifieke omstandigheden van deze locatie waar, bij inpassing van de voorziening, rekening mee gehouden moet worden?

Wat zijn de specifieke omstandigheden van deze locatie waar, bij inpassing van de voorziening, rekening mee gehouden moet worden? Omgevingsscan Achtergrnd prject De gemeente Drdrecht heeft het plan pgevat de prblematiek rndm (merendeels verslaafde) dak- en thuislze mensen in haar stad aan te pakken. In dit kader heeft de gemeente

Nadere informatie

Gemeente Ede. Memo. Bijlage 2 (behoort bij 663983)

Gemeente Ede. Memo. Bijlage 2 (behoort bij 663983) Gemeente Ede Bijlage 2 (behrt bij 663983) Mem Aan : De gemeenteraad van Ede Van : Cllege van burgemeester en wethuders Datum : 12 april 2011 Registratienummer : 663981 Onderwerp : Discussienta vr uitwerking

Nadere informatie

Chic, zo n gedragspatroongrafiek!

Chic, zo n gedragspatroongrafiek! Chic, z n gedragspatrngrafiek! Leerdelen: De leerlingen kunnen nder begeleiding de verwevenheid tussen ecnmische, sciale en eclgische aspecten in duurzaamheidsvraagstukken herkennen. De leerlingen krijgen

Nadere informatie

Kwartaalrapportage. Stichting Nieuwe Generatie Brasil. Tweede Kwartaal 2014

Kwartaalrapportage. Stichting Nieuwe Generatie Brasil. Tweede Kwartaal 2014 Kwartaalrapprtage Stichting Nieuwe Generatie Brasil Tweede Kwartaal 2014 Want ik had hnger en jullie gaven mij te eten, ik had drst en jullie gaven mij te drinken. Ik was een vreemdeling, en jullie namen

Nadere informatie

Alterim Arbeidsmarktindex Publicatie voorjaar 2015

Alterim Arbeidsmarktindex Publicatie voorjaar 2015 Alterim Arbeidsmarktindex Publicatie vrjaar 2015 1 Publicatie vrjaar 2015 Alterim presenteert de uitkmsten van nze peridieke Alterim Arbeidsmarkt Index. Gericht nderzek nder 716 hg pgeleide financiële

Nadere informatie

Veel gestelde vragen huurbeleid 18 oktober 2012

Veel gestelde vragen huurbeleid 18 oktober 2012 Veel gestelde vragen huurbeleid 18 ktber 2012 Algemeen: 1. Waarm kmt er een nieuw huurbeleid? Een aantal ntwikkelingen heeft ervr gezrgd dat wij ns huurbeleid hebben aangepast. Deze ntwikkelingen zijn:

Nadere informatie

Begrafenis. Wensen Formulier. Aangeboden door. A.G. Reebergen. [Geef inhoud voor de zijbalk op. Een zijbalk is. een zelfstandige aanvulling op het

Begrafenis. Wensen Formulier. Aangeboden door. A.G. Reebergen. [Geef inhoud voor de zijbalk op. Een zijbalk is. een zelfstandige aanvulling op het Wensen Frmulier Begrafenis [Geef inhud vr de zijbalk p. Een zijbalk is een zelfstandige aanvulling p het Aangebden dr A.G. Reebergen hfddcument. Vaak is de zijbalk links f rechts, f bvenaan f nderaan p

Nadere informatie

Maatschappelijke Stage

Maatschappelijke Stage Maatschappelijke Stage 2 Inhud 1. Wat is MAS? 1.1 MAS algemeen. 1.2 MAS p het Gren van Prinstererlyceum 1.3 Deadlines 2. Stage zeken 2.1 De stage cördinatr p schl. 2.2 Masactief 3. De frmulieren 3.1 Aanvraagfrmulier

Nadere informatie

OUDERBLIK. Een rugzak vol ideeën voor ouders en school SCHRIFTELIJKE COMMUNICATIE MET OUDERS

OUDERBLIK. Een rugzak vol ideeën voor ouders en school SCHRIFTELIJKE COMMUNICATIE MET OUDERS OUDERBLIK Een rugzak vl ideeën vr uders en schl SCHRIFTELIJKE COMMUNICATIE MET OUDERS 2012 1. Schriftelijke cmmunicatie met anderstalige uders Schriftelijke cmmunicatie gaat ver alle cmmunicatie naar uders

Nadere informatie

DOE NOU EFFE NORMAAL! (SHOW A LITTLE RESPECT!)

DOE NOU EFFE NORMAAL! (SHOW A LITTLE RESPECT!) (SHOW A LITTLE RESECT!) Iv Kuwenhven BMOB 22 Grade / Meilikheidsgraad 1 Duratin / Tidsduur 2 30 Scre Raer Recrder 1 / Slist 1 in C, Bb, Eb, Recrder 2 / Slist 2 in C, Bb, Eb, art 1 C uer art 1 C art 1 Bb

Nadere informatie

Waarom en hoe accountants hun verdienmodel moeten aanpassen. Van uren factureren naar value added pricing

Waarom en hoe accountants hun verdienmodel moeten aanpassen. Van uren factureren naar value added pricing Waarm en he accuntants hun verdienmdel meten aanpassen Van uren factureren naar value added pricing Waarm en he accuntants hun verdienmdel meten aanpassen 2 Inhud Inleiding 3 De ntwikkelingen 4 Blijvende

Nadere informatie

VRAGENLIJST VOOR BEZOEKERS VAN DE DORPSRESTAURANTS TE BILZEN

VRAGENLIJST VOOR BEZOEKERS VAN DE DORPSRESTAURANTS TE BILZEN Bijlage 1 : Vragenlijst refnr VRAGENLIJST VOOR BEZOEKERS VAN DE DORPSRESTAURANTS TE BILZEN Beste bezeker, Ik ben Magalï Muls en studeer maatschappelijk werk aan de PXL te Hasselt. Ik zit in het laatste

Nadere informatie

1. Hoe Chemie en Samenleving tot stand kwam

1. Hoe Chemie en Samenleving tot stand kwam 1. He Chemie en Samenleving tt stand kwam Verschenen in: Chemie en Samenleving - Handleiding vr dcenten (1974) Auteur(s): L. Mlenaar en P. Kiman Literatuur: Cardwell, D.S.L., 1972. Technlgy, Science and

Nadere informatie

Technieken die je hebt geleerd direct enthousiast toepassen

Technieken die je hebt geleerd direct enthousiast toepassen Technieken die je hebt geleerd direct enthusiast tepassen Delgrep: Mensen die (therapeutische) technieken leren en ze meer te willen passen. Inleiding "Tepassen wat je geleerd hebt" ks ik als nderwerp

Nadere informatie

Start duurzame inzetbaarheid

Start duurzame inzetbaarheid Start duurzame inzetbaarheid Een praktijkcasus Dr: Rlf Weijers, Pauline Miedema Hewel duurzame inzetbaarheid een veelbesprken thema is, blijft het lastig m het cncreet te maken en er handen aan veten aan

Nadere informatie

Met de COR en de CSR (voorzitter en lid db) is daarom gesproken over het uitvoeren van een onderzoek onder het UvA-panel.

Met de COR en de CSR (voorzitter en lid db) is daarom gesproken over het uitvoeren van een onderzoek onder het UvA-panel. Bureau Cmmunicatie Het UvA-panel Inleiding In mei 2018 hebben we een nderzek uitgeverd ver de pkmst en deelname aan de medezeggenschapsverkiezingen. Daar waren twee aanleidingen vr: 1) De pkmst vr de verkiezingen

Nadere informatie

Kindercoach. Jasmijn Kromhout Groep 8b

Kindercoach. Jasmijn Kromhout Groep 8b Kindercach Jasmijn Krmhut Grep 8b Inhud Vrwrd 1 Hfdstuk 1 Wat is een kindercach? 2 Hfdstuk 2 Geschiedenis 3 Hfdstuk 3 De pleiding 4 Hfdstuk 4 De prblemen 5 Hfdstuk 5 Srten kindercaches 6 Interview 7 Nawrd

Nadere informatie

Janne s 4 e engeltjesdag

Janne s 4 e engeltjesdag Janne s 4 e engeltjesdag Filmpje: La Luna - Pixar Tekst: Anoniem verdriet - Marinus van den Berg Er zijn vrouwen die moeder en mannen die vader zijn maar bijna niemand weet het ze verwachten een kind ze

Nadere informatie

Chips: meer, sneller, kleiner en wat doen we met de batterij?

Chips: meer, sneller, kleiner en wat doen we met de batterij? Chips: meer, sneller, kleiner en wat den we met de batterij? W. Dehaene, P. Reynaert 25 Nvember 2013 Lessen vr de XXI eeuw 2013-14 Agenda Ze zijn allemaal hetzelfde! Krte intrductie tt de digitale systemen

Nadere informatie

Theoretische elektriciteit 5TSO

Theoretische elektriciteit 5TSO TER INFO: IMAGINAIRE NOTATIES De algemene frmule kan men herschrijven in een cmbinatie van twee cmpnenten; namelijk in cmplexe vrm bestaat er een reëel deel en een imaginair deel. Het reële deel van de

Nadere informatie

Het Nieuwe Werken: hieperdepiep hoera? De rol van de OR bij de invoering van Het Nieuwe Werken

Het Nieuwe Werken: hieperdepiep hoera? De rol van de OR bij de invoering van Het Nieuwe Werken Het Nieuwe Werken: hieperdepiep hera? De rl van de OR bij de invering van Het Nieuwe Werken De kans is grt dat er in uw rganisatie al wrdt gesprken ver de invering van Het Nieuwe Werken. En z niet, dan

Nadere informatie

Het Grote Geldonderzoek: hoe ga je met je geld om?

Het Grote Geldonderzoek: hoe ga je met je geld om? Het Grte Geldnderzek: he ga je met je geld m? Natinaal Instituut vr Budgetvrlichting (Nibud) Tijdsduur: één les Werkvrm: individueel met een discussie in de klas Niveau: bedeld vr alle leerlingen van klas

Nadere informatie

Bingo (spel) Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

Bingo (spel) Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie Bing (spel) Uit Wikipedia, de vrije encyclpedie Bing Bing is een spel vr meer spelers, waarbij iedere speler een frmulier met getallen heeft, die kunnen wrden weggestreept wanneer het getal, dat wrdt getrkken

Nadere informatie

Passend Onderwijs. Tot wanneer is het nog passend?

Passend Onderwijs. Tot wanneer is het nog passend? Wat zijn de grenzen aan de zrg die de Uilenburcht kan bieden? Tt hever reikt de draagkracht van De Uilenburcht? Achtergrnd Het uitgangspunt van De Uilenburcht is altijd dat we nze leerlingen z lang mgelijk

Nadere informatie

SPREEKBEURT KERKUIL VOGELS OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN. l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n

SPREEKBEURT KERKUIL VOGELS OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN. l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n SPREEKBEURT KERKUIL l a n d e l i j k i n f r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n VOGELS OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE KERKUIL BIJ ELKAAR

Nadere informatie

Presenteren met Impact:

Presenteren met Impact: Presenteren met Impact: Gelven Presenteren is geweldig! Ik geef te, de eerste keer dat ik vr een grep stnd had ik zweethanden en een rd hfd, maar de afgelpen jaren heb ik tientallen keren vr grepen gestaan

Nadere informatie

AMT Masterunit. Inleiding

AMT Masterunit. Inleiding AMT Masterunit Inleiding De AMT Masterunit is een micrprcessr gestuurde cntrller welke vr diverse tepassingen in de crygene autmatisering kan wrden ingezet. Afhankelijk van de geïnstalleerde sftware is

Nadere informatie

Inleiding. Veel succes met het maken van jouw profielkeuze! S. Koningsveld, decaan Havo H. Lubberdink, decaan Vwo - 1 -

Inleiding. Veel succes met het maken van jouw profielkeuze! S. Koningsveld, decaan Havo H. Lubberdink, decaan Vwo - 1 - Inleiding Dit schljaar sta je vr een belangrijke keuze: het kiezen van je prfiel. De ervaring leert dat het maken van deze keuze niet altijd even gemakkelijk is. Het prfiel en de eventuele extra vakken

Nadere informatie

Duurzaam inzetbaar in een vitale organisatie

Duurzaam inzetbaar in een vitale organisatie Duurzaam inzetbaar in een vitale rganisatie Vitaliteit en bevlgenheid vrmen sleutelbegrippen vr het ptimaal en duurzaam inzetten van medewerkers. Vitale medewerkers bruisen van energie, velen zich fit

Nadere informatie

Pestprotocol basisschool Pieter Wijten

Pestprotocol basisschool Pieter Wijten Pestprtcl basisschl Pieter Wijten Basisschl Pieter Wijten werkt aan een veilig schlklimaat waarin kinderen respectvl met elkaar mgaan. Ze hanteert drie principes: Ik zrg ged vr mezelf Ik zrg ged vr de

Nadere informatie

Presentatie eisen reisweek

Presentatie eisen reisweek Presentatie eisen reisweek Beste reisadviseurs, De aftrap is genmen. We zijn begnnen aan een spannende strijd m te bepalen he nze werkweek er in juni 2013 uit zal zien. Natuurlijk lijkt het een beetje

Nadere informatie

Kleerkastgriezels. Doelstellingen. Materiaal

Kleerkastgriezels. Doelstellingen. Materiaal Hallween Kleerkastgriezels Delstellingen De kinderen ervaren dat één gebeurtenis sms meerdere rzaken en gevlgen kan hebben. De kinderen ntdekken he vercnsumptie van kledij nefast is vr nze planeet. De

Nadere informatie

SPREEKBEURT GOUDVIS VISSEN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN. l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n

SPREEKBEURT GOUDVIS VISSEN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN. l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n SPREEKBEURT GOUDVIS l a n d e l i j k i n f r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n VISSEN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE GOUDVIS BIJ ELKAAR

Nadere informatie

Comics FILE 4 COMICS BK 2

Comics FILE 4 COMICS BK 2 Comics FILE 4 COMICS BK 2 The funny characters in comic books or animation films can put smiles on people s faces all over the world. Wouldn t it be great to create your own funny character that will give

Nadere informatie

Communicatieplan eindopdracht PD

Communicatieplan eindopdracht PD Cmmunicatieplan eindpdracht PD Een nieuwe identiteit Renée Krpraal, Patrick van Bxtel en Michel Janse INHOUDSOPGAVE Pagina 2 Pagina 3 Pagina 4 Pagina 5 Pagina 6 Pagina 8 Pagina 10 Pagina 11 Pagina 12 Pagina

Nadere informatie

Ekelmans & Meijer Advocaten (Rechten)

Ekelmans & Meijer Advocaten (Rechten) Evaluatie-rapprt STEP In-husedag bij Ekelmans & Meijer Advcaten (Rechten) -- INHOUDSOPGAVE INHOUDSOPGAVE. WOORD VOORAF. RESULTATEN VAN DE ATTITUDE-METING VÓÓR DE IN-HOUSEDAG. RESULTATEN VAN DE ATTITUDE-METING

Nadere informatie

Teamtrainingen en teamdagen

Teamtrainingen en teamdagen Het Sandelhut Meditatietechnieken, Caching en Training Teamtrainingen en teamdagen Lcatie: Het Beekse Bshuis Girlesedijk ngenummerd Hilvarenbeek Pst: Gildelaan 41 5081 PJ Hilvarenbeek Cntact: 06 155 77

Nadere informatie

Protocol bij het overlijden van een gezinslid van een leerling

Protocol bij het overlijden van een gezinslid van een leerling Prtcl bij het verlijden van een gezinslid van een leerling Algemeen: Er wrden geen mededelingen aan de pers gedaan. Het lcatie aanspreekpunt f de directeur meldt alleen dat nze 1 ste zrg de nabestaanden

Nadere informatie

Tips Digiduif. 1. U logt in op digiduif met uw e-mail adres en wachtwoord.

Tips Digiduif. 1. U logt in op digiduif met uw e-mail adres en wachtwoord. Tips Digiduif 1. U lgt in p digiduif met uw e-mail adres en wachtwrd. 2. U kiest de knp instellingen. Op de vlgende pagina s kunt u allerlei zaken invullen en aanpassen die bij uw accunt hren. Tevens zit

Nadere informatie

Toneelspelen. taaltegebruiken. teontwikkelen, terwijlzehunwoordenschat. uitbreiden. enontdekken

Toneelspelen. taaltegebruiken. teontwikkelen, terwijlzehunwoordenschat. uitbreiden. enontdekken Tneelspelen ucievisch Kinderen verleiden 0mr taaltegebruiken enhunsciale vaardigheden tentwikkelen, terwijlehunwrdenschat uitbreiden enntdekken wateenkunstwerk bij henkanprepen. Datkandrein delestneelte

Nadere informatie

- Bedrijfsvermeldingen, Key-accounts & andere advertentiemogelijkheden -

- Bedrijfsvermeldingen, Key-accounts & andere advertentiemogelijkheden - - Bedrijfsvermeldingen, Key-accunts & andere advertentiemgelijkheden - Dr: VvE Media B.V. Versie: 2.1 Datum: 7 mei 2015 Cntactpersn: Dhr. R.H.P. van der Vssen inf@nederlandvve.nl www.nederlandvve.nl ABN

Nadere informatie

Pestprotocol Cazemierschool 2012

Pestprotocol Cazemierschool 2012 Pestprtcl Cazemierschl 2012 Vrwrd De Cazemierschl is een Prtestants Christelijke schl, die werkt vanuit de Jenaplanvisie. Dat betekent dat vr nze schl de algemeen menselijke waarden zals gemeenschapszin,

Nadere informatie

Een goede toekomst voor uw administratie

Een goede toekomst voor uw administratie Een gede tekmst vr uw administratie Is dit uw situatie nu? Is dit uw situatie straks? De praktijk Bij het gebruik maken van nline- bekhuden, wrdt het vr u mgelijk m 24 uur per dag, 7 dagen in de week infrmatie

Nadere informatie

Stap 1. Wat wil jij?

Stap 1. Wat wil jij? Stap 1. Hi Iemand heeft het idee dat jij wel wat supprt kunt gebruiken. Dat kunnen je uders zijn, een vriend/vriendin een therapeut f iemand anders die ju ged kent. Die iemand wil graag dat jij hulp krijgt

Nadere informatie

Onze school gebruikt hierbij naast het SPCO veiligheidplan, in ieder geval de volgende hulpmiddelen:

Onze school gebruikt hierbij naast het SPCO veiligheidplan, in ieder geval de volgende hulpmiddelen: Graaf Jan van Mntfrtschl Beleid ter vrkming en/f regulering van pestgedrag 1. 1 Inleiding: Iedere schl heeft een veilig schlklimaat ndig. Op de Graaf Jan van Mntfrtschl zijn wij ns ervan bewust dat veiligheid

Nadere informatie

Voortgang CO 2 emissie reductie H1-2013

Voortgang CO 2 emissie reductie H1-2013 Vrtgang CO 2 emissie reductie H1-2013 ICT staat vr gren! 2012 ICT - Alle rechten vrbehuden - WWW.ICT.NL pagina 1 Histrie Versie Datum Auteur Omschrijving 0.1 07-08-2013 F. Wuts Initiële versie 1.0 15-10-2013

Nadere informatie

Aan de hand van deze 3 lessen ontdekken de leerlingen dat er techniek in en om de Schelde, dus in onze regio, een erg belangrijke rol speelt.

Aan de hand van deze 3 lessen ontdekken de leerlingen dat er techniek in en om de Schelde, dus in onze regio, een erg belangrijke rol speelt. Techniek & de Schelde Aan de hand van deze 3 lessen ntdekken de leerlingen dat er techniek in en m de Schelde, dus in nze regi, een erg belangrijke rl speelt. Gerelateerde kerndelen Vlaanderen, Primair

Nadere informatie

BBB BikeBoard: Zo hoort een fiets applicatie te werken

BBB BikeBoard: Zo hoort een fiets applicatie te werken BBB BikeBard app BBB BikeBard: Z hrt een fiets applicatie te werken Na het intrduceren van Bluetth sensren en een vernieuwende smartphnehuder vrig jaar, knden we eigenlijk niet anders dan k een fietsapplicatie

Nadere informatie

Wat is een besturingssysteem of operating system?

Wat is een besturingssysteem of operating system? Wat is een besturingssysteem f perating system? Het besturingssysteem is het hfdprgramma dat geïnstalleerd staat p je cmputer f smartphne. Regelmatig km je k de Engelse benaming perating system tegen f

Nadere informatie

Veelgestelde vragen over goodwill

Veelgestelde vragen over goodwill Veelgestelde vragen ver gdwill Geschiedenis van gdwill 1. Waarm wrdt dit nderwerp nu ter sprake gebracht? Gdwill bestaat tch al heel lang? Al enige jaren hrt de LOVAH het geluid dat gdwill weer terug is.

Nadere informatie

The first line of the input contains an integer $t \in \mathbb{n}$. This is followed by $t$ lines of text. This text consists of:

The first line of the input contains an integer $t \in \mathbb{n}$. This is followed by $t$ lines of text. This text consists of: Document properties Most word processors show some properties of the text in a document, such as the number of words or the number of letters in that document. Write a program that can determine some of

Nadere informatie

Mijn stad, mijn dorp

Mijn stad, mijn dorp Visiedcument Mijn Stad Mijn Drp Mijn stad, mijn drp Visiedcument (Cncept) Auteur : Wendy Oude Nijeweme d Hllsy Dcument : Visiedcument Mijn Stad Mijn Drp Versie 1.0.dc 1 Visiedcument Mijn Stad Mijn Drp

Nadere informatie

Gedragsprotocol Samenwerkingsschool Balans. Wat is het gedragsprotocol? Uitgangspunt. Pesten of plagen?

Gedragsprotocol Samenwerkingsschool Balans. Wat is het gedragsprotocol? Uitgangspunt. Pesten of plagen? Gedragsprtcl Samenwerkingsschl Balans Wat is het gedragsprtcl? Het gedragsprtcl vrmt de verklaring van het schlbestuur, de directie, de leerkrachten, de leerlingen en de uders waarin is vastgelegd dat

Nadere informatie

PROTOCOL bij OVERLIJDEN

PROTOCOL bij OVERLIJDEN PROTOCOL bij OVERLIJDEN Vetbalvereniging Lenermark Lnapark 5 7371 EH Lenen Gld Tel.: 055-5051656 Versie: 27 augustus 2015 1 / 9 1. Inleiding Het prtcl 'Bij verlijden' treedt na vaststelling van het bestuur

Nadere informatie

OVERAL TAAL EDUCATIEF NT2-PAKKET DOOR KIRSTEN DE MAESSCHALCK JO DE RAEDEMAECKER - JOHAN DONCKERS

OVERAL TAAL EDUCATIEF NT2-PAKKET DOOR KIRSTEN DE MAESSCHALCK JO DE RAEDEMAECKER - JOHAN DONCKERS OVERAL TAAL EDUCATIEF NT2-PAKKET DOOR KIRSTEN DE MAESSCHALCK JO DE RAEDEMAECKER - JOHAN DONCKERS In 2013 viert het Huis van het Nederlands in Antwerpen zijn 10-jarig bestaan. Om deze feestelijke gebeurtenis

Nadere informatie

vlees, dat wil zeggen in het lichaam van de gevallen Adam. Christus leeft in mij

vlees, dat wil zeggen in het lichaam van de gevallen Adam. Christus leeft in mij - 1 - Christus leeft in mij In Galaten 2:20 staat één van de meest heerlijke en meest pmerkelijke wrden van Paulus in de bijbel. Daar staat het vlgende: Ik ben met Christus gekruisigd, en niet meer ik

Nadere informatie

Londen 2012! Als het kriebelt, moet je... Londen 2012! Jeroen Defauw. in het park. Zwemmen in het. openluchtbad. Voetballen bij je

Londen 2012! Als het kriebelt, moet je... Londen 2012! Jeroen Defauw. in het park. Zwemmen in het. openluchtbad. Voetballen bij je Lnden 2012! Jeren Defauw Als het kriebelt, met je... in het park. Zwemmen in het penluchtbad. Vetballen bij je club. Als het kriebelt, met je sprten! Lnden 2012! De lente is in het land. De dagen wrden

Nadere informatie

ENQUÊTE LEVEN IN HEILIG LANDSTICHTING

ENQUÊTE LEVEN IN HEILIG LANDSTICHTING ENQUÊTE LEVEN IN HEILIG LANDSTICHTING Beste drpsgent, Vr u ligt een enquête ver de ntwikkeling van ns drp in de kmende jaren. Deze enquête is een initiatief van de Drpsvereniging Heilig Landstichting,

Nadere informatie

Uit hetzelfde nest gegroeid.

Uit hetzelfde nest gegroeid. Uit hetzelfde nest gegreid. Marina de Jde Als mijn zus sterft zal het me niets den! Zij laat me vlkmen kud. Ik heb geneg met haar afgezien, het is echt een serpent, je zu eens meten weten, laat een vruw

Nadere informatie

VOEL OOK DE MAGIE VAN KINDEROPVANG EN NATUUR!

VOEL OOK DE MAGIE VAN KINDEROPVANG EN NATUUR! Ontwikkeling van kinderen, stagnatie van de ntwikkeling en drverwijzen Wij prberen er vr te zrgen dat kinderen zich bij nze pvang plezierig velen en zich kunnen ntwikkelen. Om te kunnen berdelen f dit

Nadere informatie

Congo 50 jaar! Congo? Wild en ongerept! Auteur: Jeroen Defauw. Congo is een land in Afrika. Ons. land (België) is nauw verbonden

Congo 50 jaar! Congo? Wild en ongerept! Auteur: Jeroen Defauw. Congo is een land in Afrika. Ons. land (België) is nauw verbonden Cng 50 jaar! Auteur: Jeren Defauw Wild en ngerept! Ken je het trpisch regenwud? Het is er eeuwig warm en nat. Er leven ntelbare planten en dieren. Een regenwud is heel ud! Cng? Cng is een land in Afrika.

Nadere informatie

Programma Welzijn en Zorg. Nieuwe Zorg en Domotica

Programma Welzijn en Zorg. Nieuwe Zorg en Domotica Prgramma Welzijn en Zrg Nieuwe Zrg en Dmtica Aanleiding De mgelijkheden vr het langer zelfstandig thuis blijven wnen, meten wrden verbreed. Technlgische ntwikkelingen die zrg p afstand en het participeren

Nadere informatie

Korte uitleg PIXresizer

Korte uitleg PIXresizer Ft's verkleinen - f Resizen Waarm ft s verkleinen? Wanneer we ft s p het internet plaatsen, willen we dat de ft ngeveer 4/5 van de breedte van de mnitr beslaat. Is hij grter dan zul je meten scrllen m

Nadere informatie

De Ultieme Sollicitatie Gids.

De Ultieme Sollicitatie Gids. De Ultieme Sllicitatie Gids. Ha Aanstaande Superheld! Hierbij een mie verzameling met nuttige infrmatie. Lees het dr en kijk wat je eruit kunt halen. Sms staan er bepaalde tips f acties dubbel in. Dat

Nadere informatie

VERSLAG PRACTICUM 6 Pattern Recognition. PCA

VERSLAG PRACTICUM 6 Pattern Recognition. PCA VERSLAG PRACTICUM 6 Pattern Recgnitin. PCA Niclaas Heyning 0152447 Sjerd kerkstra 0445061 Inleiding Bij deze pdracht is het de bedeling de werking van Principal Cmpnent Analyse (PCA) te bestuderen. Er

Nadere informatie