GRAFISCHE BEDRIJFSFONDSEN JAARVERSLAG E BOEKJAAR

Transcriptie

1 G R A F I S C H E B E D R I J F S F O N D S E N GBF

2

3 GRAFISCHE BEDRIJFSFONDSEN JAARVERSLAG E BOEKJAAR ZWAANSVLIET AP AMSTERDAM TELEFOON (020) FAX (020) INTERNET

4

5 INHOUD PROFIEL GBF 4 KERNCIJFERS 5 VOORWOORD 7 VERSLAG VAN DE DIRECTIE Maatschappelijke ontwikkelingen 9 Brancheregelingen 11 Interne ontwikkelingen 12 Financiële positie GBF 15 Human Resource 15 Kerncijfers aangesloten instellingen 17 Werkgevers 18 Werknemers 18 Premie 18 Uitkeringen 18 Vermogenspositie aangesloten fondsen 19 Beleggingen 19 JAARREKENING 2007 Balans per 31 december 2007 na resultaatverdeling 21 Rekening van baten en lasten boekjaar Toelichting behorende tot de jaarrekening Toelichting op de balans 24 Toelichting op de rekening van baten en lasten 26 ACCOUNTANTSVERKLARING 29 BIJLAGEN Bijlage I: aangesloten instellingen, bestuur en directie 31 Bijlage II: commissies en adviseurs 33 Bijlage III: leiding en OR 34 JAARVERSLAG 2007 pag 3

6 PROFIEL GBF De Grafische Bedrijfsfondsen (GBF) is een uitvoeringsorganisatie voor pensioenregelingen en andere inkomensgerelateerde producten en diensten. Voor branches, ondernemingen en hun pensioenfondsen worden de administratie, communicatie, beheer van het vermogen en de beleids- en bestuursondersteuning verzorgd. De GBF is al vanaf 1949 actief op deze markt. De grootste opdrachtgever van de GBF is het Pensioenfonds voor de Grafische Bedrijven (PGB) met circa actieve deelnemers, aangesloten werkgevers, pensioenontvangers en een belegd vermogen van circa 10 miljard. Het fonds behoort tot de top 10 van bedrijfstakpensioenfondsen in Nederland. De GBF beschouwt de pensioenmarkt als haar corebusiness. Voor de grafimedia en gelieerde branches worden naast pensioen ook VUTregelingen, spaarloon en een aantal andere sociale regelingen zoals aanvullingen op Gezondheidszorg en sociale uitkeringen verzorgd. PGB wil in samenwerking met ondernemings- en bedrijfstakpensioenfondsen in de mediasector uiteindelijk komen tot één pensioenfonds voor de sector. In dat kader is in 2007 de werkingssfeer in overleg met sociale partners uitgebreid met het uitgeverijbedrijf. Uitgevers kunnen op ondernemingsniveau op basis van vrijwilligheid deelnemen. De GBF faciliteert deze strategie. MISSIE GBF De GBF wil voor branches, ondernemingen en hun pensioenfondsen in de mediasector de uitvoeringsorganisatie zijn voor pensioen en inkomensgerelateerde producten. Bestuurders van pensioenfondsen, werkgevers en werknemers kunnen rekenen op een solide, duurzaam en transparant beheer van het vermogen, een effectieve en efficiënte uitvoering van de (pensioen)administratie en communicatie en een hoogwaardige begeleiding bij de inrichting van beleid en bestuur. Door betrokkenheid, transparantie en professionaliteit wil de GBF de persoonlijke band met haar klanten blijven versterken waarbij relevante benchmarks worden verslagen. Vanuit deze missie zijn kernwaarden geformuleerd waaraan door directie, management en medewerkers invulling wordt gegeven. PROFESSIONEEL De GBF investeert in innovatie van producten, werkwijzen en achterliggende processen. Door de organisatie worden relevante ontwikkelingen gevolgd en daar waar zinvol vertaald naar oplossingen voor klanten. Veel aandacht wordt daarbij besteed aan de opleiding van medewerkers. Bij de uitvoering van de werkzaamheden speelt het gebruik van moderne Informatie en Communicatie Technologie een belangrijke rol. RESULTAATGERICHT Bij de uitvoering van pensioenbeheer, vermogensbeheer en beleids- en bestuursondersteuning ligt de focus op het beter presteren dan relevante benchmarks. Voor pensioenbeheer zijn dat de kosten per deelnemer en de klanttevredenheid, voor vermogensbeheer de kosten voor beheer van het vermogen en de outperformance ten opzichte van een vooraf vastgestelde normportefeuille en voor de beleids- en bestuursondersteuning zijn dat afspraken die in het kader van een Service Level Agreement met opdrachtgevers worden gemaakt. GUNSTIGE PRIJS/KWALITEITVERHOUDING Het product- en dienstenaanbod past bij de opdrachtgevende branches. Er wordt rekening gehouden met de gewenste mogelijkheden voor flexibilisering en/of individualisering voor ondernemingen en werknemers. De regelingen worden in een gunstige prijs/kwaliteitverhouding uitgevoerd. Zo liggen de kosten per deelnemer voor het PGB en de kosten voor het vermogensbeheer onder het gemiddelde van andere bedrijfstakpensioenfondsen en wordt voor wat betreft het rendement op de beleggingen de afgelopen jaren structureel boven de benchmark gepresteerd. STRATEGIE Om het niveau van dienstverlening ook op langere termijn te kunnen blijven leveren is in het pensioendomein schaalvergroting noodzakelijk. De invoering van de nieuwe Pensioenwet en verdergaande professionalisering in het kader van Pension Fund Governance enerzijds en de Europese regelgeving anderzijds vragen van uitvoeringsorganisaties forse investeringen. Samenwerking tussen pensioenfondsen en pensioenuitvoeringsorganisaties krijgt daarmee een belangrijke impuls. BETROKKEN EN KLANTGERICHT De GBF is goed ingevoerd in de branches waarin zij opereert. Door haar schaalgrootte wordt efficiënt en slagvaardig ingespeeld op wensen van klanten en worden tegelijkertijd korte lijnen naar individuele werkgevers, deelnemers en bestuurders onderhouden. De GBF investeert in duurzame relaties die zij ziet als basis voor een succesvolle toekomst. TRANSPARANT EN INTEGER Veel waarde wordt gehecht aan transparantie. Zowel voor wat betreft de beleidsverantwoording en de communicatie met belanghebbenden als voor wat betreft de inzage in de persoonlijke financiële situatie. Transparantie en integriteit zijn van toepassing op interne verhoudingen waar het bijvoorbeeld de relatie tussen de medewerkers onderling of management en medewerkers betreft. Anderzijds is zij ook van toepassing op externe verhoudingen zoals die met klanten, besturen en toezichthouders. De GBF wil daarom in overleg met sociale partners het draagvlak voor de combinatie PGB/GBF verbreden en mogelijkheden tot samenwerking verkennen. Gelet op de maatschappelijke en economische ontwikkelingen waarbij traditionele grenzen tussen de grafimedia en gelieerde branches door automatisering en internet vervagen, ligt de focus primair op marktontwikkeling binnen de bedrijfskolom Media. Een grotere schaal betekent zowel voor nieuwe als voor bestaande opdrachtgevers een gunstiger omvang voor vermogensbeheer waardoor tegen verantwoorde risico's een stabiele outperformance gerealiseerd kan worden. Daarnaast kan dat leiden tot lagere kosten en een breder draagvlak voor investeringen ten behoeve van noodzakelijke innovatie van de dienstverlening. Tot slot draagt schaalvergroting bij aan de aantrekkelijkheid van de organisatie als werkgever. De organisatie kan eenvoudiger de kwalitatief hoogwaardige medewerkers aantrekken die nodig zijn gezien de toenemende complexiteit en dynamiek op pensioenterrein en die voor langere tijd aan zich binden. JAARVERSLAG 2007 pag 4

7 KERNCIJFERS GBF KERNCIJFERS Aan het einde van resp. over de jaren 2003 t/m 2007 (Bedragen in duizenden euro's) AANTALLEN Aangesloten werkgevers Deelnemende werknemers * BELEGGINGEN Beleggingen aangesloten instellingen UITKERINGEN Betaalde uitkeringen voor aangesloten instellingen incl. uitbetaalde spaargelden Reserveoverdrachten PREMIES Premies en bijdragen Reserveovernamen ** ADMINISTRATIEKOSTEN Aangesloten instellingen In % van premies en bijdragen 5,7 5,0 4,4 5,1 5,1 In % van premieloon FWG 1,04 0,85 0,80 0,87 0,86 Personeelsleden GBF Personeelsformatieplaatsen GBF incl. vacatures (fulltime-equivalenten) 156,2 154,3 163,5 179,1 187,6 * Vanaf 2006 kunnen werknemers die ná 1 januari bij een grafimediawerkgever in dienst komen, als gevolg van wettelijke maatregelen in dat jaar niet deelnemen aan SGB. Het aantal deelnemers is exclusief deze groep 'nieuwe' werknemers. ** exclusief PCM JAARVERSLAG 2007 pag 5

8 VOORWOORD JAARVERSLAG 2007 pag 6

9 VOORWOORD De markt voor pensioenen en inkomensgerelateerde producten blijft sterk in beweging. De invoering van de Pensioenwet met daarin opgenomen een nieuw Financieel Toetsingskader (nftk), uitgebreide communicatieverplichtingen en invulling van Pension Fund Governance (PFG) zorgt voor veel nieuwe uitdagingen voor pensioenuitvoeringsorganisaties, ook voor de GBF. Verder neemt de concurrentie tussen pensioenuitvoeringsorganisaties, verzekeraars en andere pensioenadvies- en administratiekantoren, mede als gevolg van de Europese regelgeving, merkbaar toe. De toenemende complexiteit en professionalisering, de aangebrachte scheiding tussen beleid en uitvoering en de transparantie voor wat betreft de prestaties op het gebied van pensioenbeheer, vermogensbeheer en communicatie, vormen voor bestuurders in toenemende mate aanleiding om zich op alternatieven te oriënteren. Er ontstaat druk op ondernemingspensioenfondsen en bedrijfstakpensioenfondsen om diensten uit te besteden, samen te werken of te fuseren om zo ook in de toekomst een aantrekkelijke prijs/kwaliteitverhouding aan belanghebbenden te kunnen bieden. GBF IN GUNSTIGE UITGANGSPOSITIE GBF heeft zich in bovengenoemd krachtenveld een gunstige uitgangspositie kunnen verwerven. De kosten per deelnemer liggen met 79 per PGB-deelnemer (exclusief de gewezen deelnemer) per jaar in 2007 ruim onder het gemiddelde van (bedrijfstak)pensioenfondsen en ook voor wat betreft vermogensbeheer wordt voor het vierde jaar op rij boven de benchmark gepresteerd. Het beleggingsbeleid is erop gericht om binnen het risicobudget en de tactische beleidsruimte een structurele outperformance te behalen. In 2004 bedroeg de outperformance bij de belangrijkste klant PGB, bij een laag kostenniveau 0,1% bij een rendement van 7,7%, in % bij een rendement van 15,9%, in ,2% bij een rendement van 8,5% en in ,2% bij een rendement van 5,5%. De organisatie heeft zich verder in korte tijd ontwikkeld tot een klantgerichte, flexibele uitvoerder die slagvaardig inspeelt op de snelle veranderingen in de pensioenwereld en die met haar productaanbod rekening houdt met gedifferentieerde wensen van (nieuwe) opdrachtgevers. Zo zijn in 2007 voor PGB nieuwe aanvullingsproducten geïntroduceerd (PGB Partnerpensioen Plus en Pensioensparen), is het uniforme pensioenoverzicht (UPO) tijdig en conform wettelijke vereisten verstrekt, is voor de sector uitgeverijbedrijf - waar werkgevers op vrijwillige basis aan PGB kunnen deelnemen - een model pensioenregeling ingericht waardoor de bestaande regelingen probleemloos kunnen worden overgenomen en is de wettelijk vereiste pensioencommunicatie bij entree, bij vertrek en bij c.q. na pensionering gereed voor invoering. Na de jaren waar de focus lag op het structureel verbeteren van de efficiency, de beleggingsperformance en het herinrichten van de organisatie, wordt vanaf 2007 toegewerkt naar verbreding van de basis voor bestaande opdrachtgevers. Daarvoor zijn in het verslagjaar ook systeemtechnisch en procesmatig investeringen gedaan. Met de steeds strengere toezichteisen, wettelijke informatieverplichtingen en het waarborgen van de kwaliteit van de pensioenvoorziening lopen de kosten voor pensioenuitvoering op. Meer fondsen zullen er de komende jaren dan ook voor kiezen om de uitvoering van de regelingen en het vermogensbeheer uit te besteden. De GBF speelt hier in overleg met huidige opdrachtgevers op in. De organisatie richt zich op de verwerving van nieuwe administratieopdrachten en nieuwe aansluitingen in grafimedia gelieerde branches binnen de bedrijfskolom Media. Daarnaast worden mogelijkheden verkend voor samenwerking met andere pensioenuitvoeringsorganisaties. VERBREDING MARKT In de loop van 2007 besloten Boom Uitgevers en een aantal kleine uitgeverijen hun regeling bij PGB onder te brengen. Met Wolters Noordhoff is een intentieovereenkomst gesloten. Verder besloten de ondernemingspensioenfondsen de Boer en Misset met ingang van 2008 tot aansluiting bij PGB. En tot slot werd met Nationale Nederlanden overeenstemming bereikt over de overname van een aantal doorsnee contracten voor werkgevers waaraan in het verleden dispensatie was verleend. Door de stijging van het aantal deelnemers wordt het draagvlak voor opdrachtgevers verbreed. PGB en GBF zijn met verschillende fondsen en ondernemingen over de uitvoering van de pensioenregeling in gesprek. Verwacht wordt dat in 2008 en 2009 in lijn met de uitgezette strategie een aantal belangrijke stappen naar verdere verbreding kunnen worden gezet. De in dit jaarverslag van de GBF opgenomen jaarrekening 2007 is door KPMG Accountants N.V. gecontroleerd en van een goedkeurende verklaring voorzien. De accountantsverklaring vindt u terug op pagina 29. Tot slot een woord van dank aan directie, adviseurs, medewerkers en ondernemingsraad voor hun inzet in het verslagjaar. Ook werkgevers en werknemers die hebben deelgenomen in besturen, commissies en deelnemersraden zijn wij erkentelijk. Datzelfde geldt voor de bereidwillige medewerking van werkgevers bij het verstrekken van informatie en gegevens om de administraties te kunnen voeren. Amsterdam, 7 mei 2008 Bestuur van de Stichting Grafische Bedrijfsfondsen Voorzitters: Secretarissen: G. Poel I.D.F. Beun T. Pietersma G.F. van Linden JAARVERSLAG 2007 pag 7

10 JAARVERSLAG 2007 pag 8 VERSLAG VAN DE DIRECTIE

11 VERSLAG VAN DE DIRECTIE GBF is uitvoerder van pensioenregelingen en andere inkomensgerelateerde producten en diensten zoals VUT, spaarloon en een aantal andere sociale regelingen zoals aanvullingen op Gezondheidszorg en sociale uitkeringen. De omzet van GBF gemeten in uitgevoerde activiteiten voor actieve deelnemers daalde licht in het verslagjaar. Het aantal actieve deelnemers (inclusief nieuwe toetreders SGB per 1 januari 2008) nam af van naar De daling kan worden toegeschreven aan de voortschrijdende krimp van de grafimediabranche in combinatie met het effect van cao-afspraken om VUT-gerechtigden niet meer als actieve deelnemer aan te merken. De administratiekosten voor opdrachtgevers stegen in 2007 van 13,7 miljoen naar 15,6 miljoen. De kostenstijging doet zich voor bij de uitvoering van de pensioenregelingen. De invoering van de Pensioenwet, de voorbereiding van de Pension Fund Governance en het vermogensbeheer en de beleggingsadministratie hebben tot hogere kosten voor de uitvoeringsorganisatie geleid. In het verslag van de directie worden de financiële resultaten van 2007 verder weergegeven. Daaraan voorafgaand worden de belangrijkste ontwikkelingen in de externe en de interne omgeving en de ontwikkelingen bij opdrachtgevers geschetst. MAATSCHAPPELIJKE ONTWIKKELINGEN Algemeen Het herstel van de economie zette in 2007 door. Ook in de grafimediabranche is sprake van een stijging van de omzet. De omzet in de branche steeg met 2,4 procent ten opzichte van 2006, grotendeels vanwege doorgevoerde prijsstijgingen. Ondanks de licht stijgende omzet daalde het aantal werkgevers en werknemers ook in De afname wordt vooral veroorzaakt door verdergaande technologische ontwikkelingen en toenemende internationale concurrentie. In het verslagjaar stonden de uitvoering van pensioen en andere sociale regelingen weer hoog op de maatschappelijke agenda. Belangrijke mijlpalen vormden de invoering van de nieuwe Pensioenwet die voor deelnemers meer zekerheid en duidelijkheid over hun pensioen moet brengen en de invulling van de Pension Fund Governance. Naast de solvabiliteit wordt ook de continuïteit van fondsen gevolgd. Met de continuïteitstoets krijgt DNB inzicht in de financiële opzet van het fonds. Via een ALM-studie (Asset Liability Management) wordt, uitgaande van diverse scenario's, beoordeeld wat de effecten zijn van het premie-, toeslag- en beleggingsbeleid op de toekomstige vermogenspositie van het fonds. Om daar zelf meer sturing aan te geven en de effecten van beleidsbeslissingen frequenter en beter te kunnen inschatten, is een licentie van een ALM-model aangeschaft. Invoering Pensioenwet: meer duidelijkheid In de Pensioenwet komen verder ook de nieuwe informatieverplichtingen aan bod. De herziene verhoudingen tussen het pensioenfonds/uitvoeringsorganisatie, werkgever en werknemer zijn opnieuw vastgelegd. Aangegeven wordt wie, wanneer en op welke wijze geïnformeerd moet worden. Bovendien moet de pensioenuitvoerder nagaan of de door haar verstrekte informatie ook effectief en begrijpelijk is. Communicatieverplichtingen Het pensioenfonds/uitvoeringsorganisatie is verantwoordelijk voor de voorlichting over de uitvoering van de pensioenregeling. Jaarlijks moeten aan de hand van een communicatieplan de voorgenomen communicatieactiviteiten in kaart worden gebracht. In het plan wordt aangegeven hoe de informatieverstrekking over beleid, bestuur en organisatie plaatsvindt en hoe het pensioenfonds het pensioenbewustzijn van deelnemers denkt te verhogen. De communicatie moet juist, tijdig en begrijpelijk worden aangeboden. Uniform pensioenoverzicht De wet reguleert de communicatie met deelnemers, gewezen deelnemers, gewezen partners en pensioengerechtigden in sterke mate. Het jaarlijkse uniforme pensioenoverzicht is volledig gestandaardiseerd, zowel het cijfermatige deel van het overzicht als de toelichting erop. De invoering van het jaarlijkse uniforme overzicht heeft reeds in het verslagjaar plaatsgevonden. De pensioenoverzichten mogen digitaal beschikbaar worden gesteld en downloadbaar worden aangeboden wanneer de deelnemer daarvoor toestemming geeft. Invoering Pensioenwet: meer zekerheid De Pensioenwet die per 1 januari 2007 van kracht is, heeft strategische consequenties voor pensioenfondsen. Zo is de vaste rekenrente van maximaal 4% waar pensioenfondsen traditioneel mee werkten, vervangen door de actuele marktrente. Omdat deze marktrente aan veranderingen onderhevig is, betekent dit dat ook de omvang van de voorziening pensioenverplichtingen kan fluctueren. De afstemming van de risico's van de beleggingen, die al op marktwaarde werden gewaardeerd, op de risico's van de verplichtingen is met de nieuwe regelgeving nog belangrijker dan het onder de oude wetgeving al was. De Nederlandsche Bank (DNB) monitort met een nieuw Financieel Toetsingskader de solvabiliteitspositie van pensioenfondsen. Om deelnemers meer zekerheid te bieden over hun onvoorwaardelijk toegezegde pensioenaanspraken mag de kans dat een pensioenfonds niet aan zijn verplichtingen kan voldoen, voortaan niet groter zijn dan 2,5%. Een dergelijke situatie zou zich statistisch gezien eens in de 40 jaar kunnen voordoen. Pensioenfondsen die onder de wettelijk toegestane grenzen dreigen uit te komen moeten hun financieel beleid herzien. Overige informatieverplichtingen Voor de communicatie bij entree en bij vertrek, de tussentijdse informatieverstrekking bij life events zoals scheiding, arbeidsongeschiktheid, werkloosheid e.d, de toekenningsbrief bij pensionering, het jaarlijks bericht na pensionering en algemene informatie over het pensioenfonds en verantwoording van beleid en bestuur, gelden vanaf 2008 nieuwe informatieverplichtingen. Deze zijn in 2007 voorbereid en zullen in 2008 worden geïmplementeerd. Speciale aandacht is er voor de toeslagverlening. Ieder pensioenfonds moet de toeslagregeling duidelijk vastleggen en uitleggen aan belanghebbenden. Om de voorwaardelijkheid ervan te benadrukken zijn voorgeschreven formuleringen van toepassing. Er wordt verder een keurmerk ontwikkeld waardoor deelnemers beter zicht krijgen op de toeslagprestaties en toeslagverwachting van fondsen. Het toeslaglabel wordt medio 2008 verwacht. JAARVERSLAG 2007 pag 9

12 VERSLAG VAN DE DIRECTIE Toezicht Naast DNB hebben pensioenfondsen en hun uitvoeringsorganisaties te maken met een nieuwe toezichthouder, de Autoriteit Financiële Markten (AFM). De AFM toetst de communicatie 'principle based'. De toezichthouder zal vragen of het pensioenfonds beschikt over een communicatieplan, welke middelen worden ingezet en hoe het fonds heeft getoetst of de informatie is overgekomen. De AFM adviseert klanttevredenheiden marktonderzoek en testen door klantenpanels. De GBF zal beide instrumenten, die tot nu toe incidenteel werden gebruikt, vanaf 2008 structureel gaan inzetten. Pension Fund Governance Naar aanleiding van de modernisering van de Corporate Governance zijn ook in de pensioensector principes opgesteld voor de governance. De GBF heeft PGB bij de invulling van deze Pension Fund Governance (PFG) in het verslagjaar geadviseerd en een begin gemaakt met de invoering. Scheiding tussen beleid en uitvoering Tussen het beleid van een pensioenfonds en de uitvoering van het beleid wordt een scheiding aangebracht. Het bestuur van een pensioenfonds is verantwoordelijk voor het pensioenbeleid. Daarnaast zorgt het bestuur ervoor dat de uitvoering van de pensioenregeling plaatsvindt conform de statuten en reglementen. De uitvoeringsorganisatie verzorgt de aan haar uitbestede pensioenadministratie, het vermogensbeheer, de communicatie en de beleids- en bestuursondersteuning. Bij de uitbesteding van deze diensten worden de taken en verantwoordelijkheden van de uitvoeringsorganisatie vastgelegd in een uitbestedingsovereenkomst, een Service Level Agreement (SLA). Op basis daarvan wordt periodiek gerapporteerd aan de opdrachtgever hoe de gemaakte afspraken worden gerealiseerd. De scheiding tussen beleid en uitvoering wordt ook in bestuurlijke zin doorgevoerd. De tot nu toe gebruikelijke personele unie tussen GBF en PGB wordt doorbroken. De organisaties kennen vanaf 2008 hun eigen besturen; aan PGB is vanaf die datum geen directie meer verbonden. Zonder de scheiding kunnen de verantwoordelijkheden die horen bij het besturen van een pensioenfonds en een uitvoeringsorganisatie door elkaar gaan lopen en is er een risico van minder transparante besluitvorming. Vooralsnog blijft de rechtsvorm (stichting) van beide organisaties intact. Gezien de krimpende bedrijfstak en de keuze voor het bedienen van meerdere klanten wordt in een later stadium nagegaan of aanpassing van de rechtsvorm bij de uitvoeringsorganisatie wenselijk is. Voor bestuurders is een deskundigheidsplan ontwikkeld en wordt een bestuurlijke omgeving gecreëerd om de dagelijkse regie te kunnen voeren over het pensioenfonds; datzelfde geldt om de uitbesteding van diensten en de monitoring van de uitvoeringsorganisatie professioneel te kunnen begeleiden. Verdere invulling PFG Aan PFG wordt verder invulling gegeven door het aanstellen van een Visitatiecommissie met onafhankelijke pensioenexperts. De Visitatiecommissie houdt intern toezicht op het functioneren van het bestuur en het pensioenfonds. Over het gevoerde beleid en de naleving van de principes van goed pensioenfondsbestuur wordt verder verantwoording afgelegd. Dit vindt plaats in het overleg tussen het bestuur en het nieuwe Verantwoordingsorgaan. De leden hiervan worden voorgedragen door werknemers- en werkgeversorganisaties uit de branche. Het bestuur PGB voert in het kader van medezeggenschap voor wat betreft het beleid van het pensioenfonds minimaal twee keer per jaar overleg met de Deelnemersraad PGB. Tot slot wordt naast de al bestaande geschillenregeling een klachtenregeling ingericht. Een klacht betreft de manier waarop belanghebbenden door de uitvoeringsorganisatie zijn behandeld en een geschil heeft betrekking op de manier waarop de pensioenregeling is toegepast. Verantwoord beleggen De GBF heeft het PGB bestuur voorstellen gedaan om haar maatschappelijke verantwoordelijkheid bij haar beleggingsbeleid verder inhoud te geven. In deze ondersteuning naar het PGB bestuur zijn de volgende accenten aangebracht. Als institutionele belegger heeft PGB, naast het behalen van een goed rendement, ook een maatschappelijke verantwoordelijkheid waarín wordt belegd. Ondernemingen moeten de belangen van de beleggers duurzaam kunnen waarborgen. Naar aanleiding van de maatschappelijke discussie over verantwoord beleggen zijn de richtlijnen voor het beleggingsbeleid dat de GBF verzorgt in 2007 geëvalueerd en aangescherpt. Er worden geen beleggingen gedaan die in strijd zijn met internationale wet- of regelgeving. Bovendien vermijdt het fonds beleggingen in ondernemingen waarvan de productie gericht is op zaken die niet bij wet of internationaal verdrag verboden zijn maar die toch als 'verwerpelijk' kunnen worden beoordeeld. In aanvulling op dit al bestaande beleid is voor PGB aanvullend beleid ontwikkeld. Het fonds voegt een aparte portefeuille 'maatschappelijk verantwoorde beleggingen' toe aan de bestaande beleggingscategorieën ter grootte van 2% (ongeveer 200 miljoen) van het belegd vermogen en de beleggingsportefeuille wordt halfjaarlijks nagelopen op risico's voor de zgn. ESG-kriteria (Environmental (milieu) Social (maatschappelijk) en Governance (goed ondernemingsbestuur)). Voor de scanning van de portefeuille worden de 10 Global Compact Principles van de Verenigde Naties als uitgangspunt genomen. Corporate Governance Onderdeel van de richtlijnen vormt ook een goede Corporate Governance. De overeen-gekomen code schrijft voor dat pensioenfondsen en hun uitvoeringsorganisaties zorgvuldig moeten beoordelen of er tijdens algemene aandeelhoudersvergaderingen (ava) van de stemrechten op aandelen gebruik zal worden gemaakt. Er zijn daarvoor 'best practices' geformuleerd. Voor PGB is eerder een driesporenbeleid ontwikkeld. Dit betreft het stemmen op aandeelhoudersvergaderingen, het voeren van een dialoog met ondernemingen en het actief meedoen met juridische acties tegen bedrijven die de regelgeving overtreden. Dit beleid is ook in 2007 geëffectueerd. Algemene Pensioeninstelling Medio 2007 heeft de regering aangegeven te onderzoeken wat de mogelijkheden zijn om een Algemene Pensioeninstelling (API) naar Europese richtlijnen te kunnen oprichten zodat de Nederlandse pensioenfondsen ook internationaal een rol van betekenis kunnen spelen. JAARVERSLAG 2007 pag 10

13 VERSLAG VAN DE DIRECTIE Over de resultaten van het onderzoek is in december 2007 gerapporteerd. In Europa bestaat door de vergrijzing veel aandacht voor pensioenen. Mede door de Europese richtlijn voor pensioeninstellingen wordt daarbij steeds meer gekeken naar mogelijkheden om pensioenregelingen van werknemers in andere landen te kunnen uitvoeren. Nederlandse pensioenfondsen kunnen ook optreden als uitvoerder van buitenlandse pensioenregelingen. Een algemene pensioeninstelling heeft echter meer ruimte om gebruik te maken van de mogelijkheden die de Europese richtlijn biedt. Ze kan bijvoorbeeld meer diensten en producten aanbieden dan een pensioenfonds. Een pensioenfonds wordt daarnaast als één financieel geheel gezien. Voor een algemene pensioeninstelling geldt dat niet. Zowel pensioenfondsen als verzekeraars kunnen een algemene pensioeninstelling oprichten. Voor een algemene pensioeninstelling is geen vaste vorm voorgeschreven waardoor ze goed kan inspelen op de wensen van de partijen. Net als bij pensioenfondsen en verzekeraars houdt DNB toezicht op de financiële situatie en de AFM op het gedrag van de instellingen. Uitwerking in de vorm van een wetsvoorstel moet nog plaatsvinden. De regering heeft in het kader van de taakafbakening inmiddels aangegeven, dat een verplichtgesteld bedrijfstakpensioenfonds geen API kan zijn. Risicomanagement Oog hebben voor de risico's van vandaag en morgen en het continu werken aan de beheersing van deze risico's is het centrale thema van het risicomanagementbeleid. Het beheersen van de risico's is altijd een belangrijk aandachtsgebied voor de organisatie en onze opdrachtgevers geweest. Door de toenemende complexiteit en de veelheid van interne en externe ontwikkelingen binnen de financiële dienstverlening is besloten om vanaf 2008 risicomanagement als afzonderlijke discipline in te richten. Hiermee kan naast een beter eigen risicomanagement een optimale ondersteuning aan onze opdrachtgevers op dit gebied worden gerealiseerd. In het kader van risicomanagement heeft medio 2007 een eerste sessie met het managementteam plaatsgevonden waarin alle relevante risicocategorieën opnieuw zijn beoordeeld. Voor de identificatie en analyse van de verschillende soorten risico's is aansluiting gezocht bij het COSOmodel. COSO (Committee of Sponsoring Organizations of the Treadway Commission) is een wereldwijd toegepast framework voor risicomanagement. Voor wat betreft de risicocategorieën is aansluiting gezocht bij het FIRM-model. FIRM (Financiële Instellingen Risicoanalyse Model) is het door DNB ontwikkelde en gehanteerde risicomodel. Als uitvloeisel van deze risicoanalyse is vastgesteld welke aanvullende beheersmaatregelen wenselijk zijn. Vanaf 2008 zullen deze risk assessments op verschillende niveaus binnen de organisatie structureel worden uitgevoerd. Op basis van actieplannen zullen noodzakelijke verbeteringen worden doorgevoerd. Operationele risico's Met een SAS 70 (Statement on Auditing Standard No. 70)-verklaring kan een uitvoeringsorganisatie aantonen dat zij de operationele risico's van haar dienstverlening goed beheerst. Er zijn 2 typen verklaringen. Een type I-verklaring houdt in dat de beheersmaatregelen en de beheersstructuur in opzet aanwezig en adequaat zijn. Een type II-verklaring, met een geldigheid van maximaal 1 jaar, geeft aan dat de accountant heeft vastgesteld dat de beheersdoelstellingen ook daadwerkelijk zijn bereikt. In 2006 heeft de GBF een SAS 70 type I-verklaring ontvangen voor de uitvoering van haar processen. In 2007 werden voorbereidende werkzaamheden uitgevoerd om ook in aanmerking te kunnen komen voor de type II-verklaring. Over de periode 1 oktober 2007 tot en met 30 juni 2008 zal worden vastgesteld in welke mate de GBF haar beheersdoelstellingen heeft gerealiseerd. Naar verwachting wordt in het 3e kwartaal van 2008 de SAS 70 type II-verklaring afgegeven. Onder de scope van de verklaring vallen de processen bij beleggingen, bestuursondersteuning en pensioenbeheer. Compliance risico's De laatste jaren is er een sterke groei in omvang en complexiteit van regelgeving. De regelgeving moet door de uitvoeringsorganisatie op een juiste wijze worden nageleefd. Om hierin te kunnen voorzien zijn binnen de afdeling Beleids- en Bestuursondersteuning specialisten uit alle belangrijke disciplines actief. Het toetsen van de risico's in het nakomen van relevante wet- en regelgeving en de integriteit van de organisatie is onderdeel van het nieuw gestructureerde risicomanagement. Voorts geldt voor de medewerkers van de GBF een gedragscode. Bij het opstellen van de gedragscode is gebruik gemaakt van de modelcodes van de koepelorganisaties van pensioenfondsen. Daarmee voldoet de GBF aan alle wettelijke regels die in dit kader worden gesteld. Voor het toezicht op de naleving van deze gedragscode is intern een compliancefunctie ingesteld. Voor directie- en bestuursleden fungeert een externe accountant als Compliance Officer. BRANCHEREGELINGEN Na de invoering in 2006 van de als gevolg van cao-afspraken sterk gewijzigde brancheregelingen, is het aantal veranderingen in het verslagjaar beperkt gebleven. Pensioenregeling PGB PGB, van oudsher actief voor de grafische markt, wil tegen de achtergrond van de veranderingen in de grafische sector en in het kader van verdere verbreding van haar draagvlak, uitgroeien tot het pensioenloket voor het media-, communicatie- en uitgeverijbedrijf. Om in het pensioendomein te kunnen overleven is naar verwachting minimaal een schaalgrootte nodig van 20 tot 25 miljard aan belegd vermogen. Als eerste stap is in 2007 in overleg met de werkgevers- en werknemersorganisaties uit het uitgeverijbedrijf overeengekomen dat uitgevers voor hun pensioen bij PGB terecht kunnen. De GBF beweegt zich als uitvoeringsorganisatie daardoor binnen de mediasector dus op twee deelmarkten: het grafimediabedrijf en vanaf 2007 het uitgeverijbedrijf. In het uitgeverijbedrijf vindt de uitvoering op ondernemingsniveau plaats op basis van vrijwilligheid. Voor PGB werden de aanvullingsproducten Partnerpensioen Plus en Pensioensparen ontwikkeld en geïntroduceerd. Met Partnerpensioen Plus kan de deelnemer desgewenst extra partnerpensioen tegen doorsneepremie verzekeren. Wanneer de deelnemer extra ouderdomspensioen wil verzekeren biedt het fonds de mogelijkheid van een aanvulling. Naast het al bestaande product Pensioeninkopen kan de deelnemer vanaf 2007 ook kiezen voor Pensioensparen. Bij pensioensparen worden met de premie of eenmalige koopsom geen pensioenaanspraken ingekocht maar de inleg wordt gestort in het Pensioenfonds PGB. De deelnemer belegt voor eigen rekening en risico. Omdat het rendement bij pensioensparen is gekoppeld aan het rendement van het pensioenfonds, profiteert de individuele spaarder van het rendement van het collectief. JAARVERSLAG 2007 pag 11

14 VERSLAG VAN DE DIRECTIE Uitruilmogelijkheden Vanaf 2008 wordt de deelnemer de mogelijkheid geboden om bij vertrek of pensioneren een deel van het ouderdomspensioen in te ruilen voor extra partnerpensioen. De nieuwe keuzemogelijkheid is ingepast in het reeds bestaande geautomatiseerde keuzetraject. Premie en deelname PGB heeft de premie voor de collectieve pensioenregeling voor de grafimedia in 2007 vastgesteld op 17,5% over de pensioengrondslag. In 2008 daalt de premie van 17,5% naar 17,0%. Beslissingen over de premie, het toeslagbeleid en de samenstelling van de beleggingsmix worden mede aan de hand van een integraal beleidskader genomen. Het beleidskader dat sinds 2006 wordt ingezet, zal in 2008 worden geëvalueerd. Eind 2007 heeft het pensioenfonds besloten om de minimum leeftijd voor deelname aan de pensioenregeling van 21 jaar te laten vervallen. VUT / prepensioen Vervroegde uittreding op grond van VUT- of prepensioenregelingen is alleen nog mogelijk voor werknemers die op 31 december jaar of ouder waren. De VUT-regeling is daar in 2006 op aangepast. In de VUT-regeling voor de grafimedia zijn in het verslagjaar geen wijzigingen doorgevoerd. Het bestuur FWG bood deelnemers geboren in 1948 de mogelijkheid om hun VUT-datum desgewenst te vervroegen. Het Prepensioenfonds voor de Dagbladjournalisten wordt met ingang van 2008 geliquideerd. Dat heeft het bestuur, na een positief advies van de Deelnemersraad van het fonds eind november 2007, besloten. De aanleidingen voor deze stap vormen de aangescherpte toezichtseisen van DNB en AFM en noodzakelijke professionalisering van pensioenbeleid. De kosten voor de uitvoering van de prepensioenregeling zouden daardoor de komende jaren gaan oplopen. Bovendien was als gevolg van de VUT-Pensioen-Levensloopwetgeving het draagvlak voor het fonds versmald tot dagbladjournalisten die in of voor 1949 geboren zijn. De aanspraken van deelnemers worden premievrij gemaakt en overgedragen aan Pensioenfonds voor de Grafische Bedrijven (PGB). De pensioenaanspraken volgen daarna de voorwaardelijke toeslagregeling van PGB. De bestaande VUT-regeling wordt voortgezet voor de geboortejaren tot en met Spaarloon Werknemers kunnen sinds 2006 kiezen tussen deelname aan een spaarloonregeling of deelname aan een levensloopregeling. Deelname aan beide regelingen tegelijkertijd is wettelijk niet mogelijk. De werknemer is vrij in zijn keuze voor een uitvoerder van de levensloopregeling. Wie voor levensloop kiest, ontvangt geen spaarloonbijdrage van de werkgever. De werkgever kan de 1,05% (met een maximum) gebruiken om het brutoloon te verhogen. Algemeen Sociaal Fonds Het Fonds Gezondheidszorg kende tot 1 januari 2008 in het kader van thuiszorg een vergoedingsregeling voor huishoudelijke hulp. In het kader van kostenbeheersing heeft het bestuur besloten om deze vergoedingsregeling vanaf 1 januari 2008 te laten vervallen. De vergoedingsregeling voor thuiszorg heeft alleen nog betrekking op de gezinsverzorging en persoonlijke verzorging. Voor wat betreft het Garantiefonds zijn in het verslagjaar bij cao nieuwe afspraken gemaakt over de uitkeringen die het fonds verstrekt. Werknemers die na 1 juli 2007 als gevolg van een reorganisatie worden ontslagen, kunnen aanspraak maken op een eenmalige ontslagvergoeding. Van deze regeling kan alleen gebruikt gemaakt worden op verzoek van de werkgever. Werknemers die na 1 juli 2007 worden ontslagen als gevolg van het faillissement van de werkgever komen bij werkloosheid veelal in aanmerking voor een periodieke aanvullende uitkering. INTERNE ONTWIKKELINGEN De krimpende grafimediabranche is voor bestuur en directie van GBF in 2003/2004 aanleiding geweest de strategie bij te stellen. De focus lag daarbij op het structureel verbeteren van de efficiency, een verbetering van de beleggingsperformance en het herinrichten van de organisatie. GBF heeft daardoor haar uitgangspositie in het concurrentieveld voor uitvoering van pensioenregelingen aanmerkelijk kunnen verbeteren. Efficiencywinst en verbetering beleggingsperformance Zo liggen de kosten voor pensioenbeheer van PGB ondanks toenemende complexiteit, professionalisering en de uitbreiding van dienstverlening in 2007 met 6,3 miljoen nog onder het kostenniveau van 2003 ( 6,5 miljoen). De GBF presteert daarmee ruim onder het gemiddelde kostenniveau van andere (bedrijfstak)pensioenfondsen. Ook voor wat betreft vermogensbeheer wordt voor het vierde jaar op rij boven de benchmark gepresteerd. Het beleid is erop gericht om binnen bepaalde risicogrenzen en de tactische beleidsruimte een structurele outperformance te behalen. In 2004 bedroeg de outperformance bij een laag kostenniveau 0,1% bij een rendement van 7,7%, in % bij een rendement van 15,9% en in ,2% bij een rendement van 8,5% en in ,2% bij een rendement van 5,5%. Klantgerichte en flexibele organisatie De organisatie heeft zich ontwikkeld tot een klantgerichte, flexibele uitvoerder die slagvaardig inspeelt op de snelle veranderingen in de pensioenwereld en die in haar productaanbod rekening houdt met gedifferentieerde wensen en behoeften van (nieuwe) opdrachtgevers. GBF investeert voor het pensioenfonds in flexibilisering van haar pensioenproduct en pensioensystemen om in te kunnen blijven spelen op veranderende wensen en behoeften in haar omgeving. Zo zijn in 2007 voor PGB nieuwe aanvullingsproducten geïntroduceerd, is het uniforme pensioenoverzicht tijdig en conform wettelijke vereisten verstrekt, is voor de sector uitgeverijbedrijf een model pensioenregeling ingericht waardoor de bestaande regelingen probleemloos kunnen worden overgenomen en is de wettelijke vereiste pensioencommunicatie bij entree, vertrek, bij en na pensionering, gereed voor invoering. Focus op verbreding De focus bij de GBF ligt de komende jaren op verbreding van de basis voor bestaande opdrachtgevers. Daarvoor zijn in het verslagjaar ook systeemtechnisch en procesmatig investeringen gedaan. Met de steeds strengere toezichteisen, wettelijke informatieverplichtingen en het waarborgen van de kwaliteit van de pensioenvoorziening lopen de kosten voor pensioenuitvoering op. Meer fondsen zullen er de komende jaren dan ook voor kiezen om de uitvoering van de regelingen en het vermogensbeheer uit te besteden. De GBF speelt hier in overleg met huidige opdrachtgevers op in. De organisatie richt zich op de verwerving van nieuwe administratieopdrachten en nieuwe aansluitingen in grafimedia gelieerde branches binnen de bedrijfskolom Media. Daarnaast worden JAARVERSLAG 2007 pag 12

15 VERSLAG VAN DE DIRECTIE de mogelijkheden verkend voor samenwerking met andere pensioenuitvoeringsorganisaties. In de loop van 2007 besloten Boom Uitgevers en een aantal kleine uitgeverijen hun regeling bij PGB onder te brengen. Met Wolters Noordhoff is een intentieovereenkomst gesloten. Verder besloten de ondernemingspensioenfondsen de Boer en Misset met ingang van 2008 tot aansluiting bij PGB. Met Nationale Nederlanden werd overeenstemming bereikt over de overname van een aantal doorsnee contracten voor werkgevers aan wie in het verleden dispensatie was verleend. Door de stijging van het aantal deelnemers wordt het draagvlak voor opdrachtgevers verbreed. PGB en GBF zijn met verschillende fondsen en ondernemingen over de uitvoering van de pensioenregeling in gesprek. Verwacht wordt dat in 2008 en 2009 in lijn met de uitgezette strategie een aantal belangrijke stappen naar verdere verbreding gezet kunnen worden. Informatisering en automatisering Voor de ontwikkeling van geautomatiseerde systemen binnen de GBF is 2007 een goed jaar geweest. In de eerste helft van het jaar is de PCMpensioenregeling in het pensioensysteem ingeregeld. Aan de hand van deze ervaring is er een draaiboek opgesteld waarmee andere nieuwe fondsregelingen in de toekomst snel en beheersbaar kunnen worden opgenomen. Webapplicatie MijnGBF voor werkgevers en voor werknemers Na het in productie nemen van de webapplicatie MijnGBF voor werkgevers in 2006 waar vrijwel alle werkgevers en hun administratiekantoren gebruik van maken, is in 2007 ook het systeem MijnGBF voor werknemers beschikbaar gekomen. In een beveiligde omgeving hebben werknemers direct toegang tot hun persoonlijke financiële gegevens. Met de applicatie kan de persoonlijke pensioensituatie en die van de eventuele partner worden gecheckt. Inclusief het pensioen van de overheid en eventueel buiten de grafimediabranche opgebouwd pensioen, zowel in bruto als in netto bedragen. In de ontwikkelde software zit een pensioenvergelijking tussen het te bereiken pensioen en het ambitieniveau van de brancheregeling. In MijnGBF kan ook de ontwikkeling van de spaarloonrekening worden geraadpleegd. Verder is een VUT-planner toegevoegd voor de deelnemers die nog gebruik kunnen maken van de regeling en kunnen werknemers die deelnemen aan het ASF, online tegemoetkomingen in het kader van het Fonds Gezondheidszorg aanvragen. Via MijnGBF kunnen deelnemers tot slot diverse transacties uitvoeren zoals opname van spaargeld, tussentijds deblokkeren van spaarloon, afsluiten van aanvullende verzekeringen e.d. Sinds de introductie in het voorjaar van 2007 heeft ongeveer 35% van de actieve deelnemerspopulatie de beveiligde website minimaal eenmaal bezocht. Het gemiddeld aantal werknemers dat MijnGBF per dag raadpleegt, ligt op 170. De webapplicatie voor werkgevers is verder verbeterd. De werkgevers kunnen in een beveiligde omgeving hun bedrijfsgegevens en werknemersgegevens online raadplegen, downloaden en muteren. Ook kunnen de jaaropgaven digitaal aangeleverd worden. Nagenoeg alle werkgevers en hun eventuele administratiekantoren maken gebruik van de nieuwe software. Het gebruiksgemak en gebruiksnut worden goed gewaardeerd. Vrijwel alle werkgevers hebben een account. Dagelijks bezoeken gemiddeld 105 werkgevers of hun administratiekantoor de beveiligde site. De webapplicaties zullen de komende tijd verder worden uitgebouwd. Ook voor bestuurders wordt een beveiligde omgeving op basis van internettechnologie ingericht. De algemene website van de GBF is in 2007 gemoderniseerd. Het ontwerp en de navigatie- en zoekstructuur zijn aangepast aan de gebruikelijke standaarden van opmaak van internetpagina's. In 2007 bedroeg het gemiddeld aantal bezoekers vanuit Nederland circa 400 per dag. Het verslagjaar stond, naast de normale informatiseringsproductie, in het teken van verdere modernisering en professionalisering van de systeemontwikkeling. Het managen van projecten is geprofessionaliseerd door de invoering van een Handboek Projectmanagement en het herpositioneren van Projectmanagement in de organisatie. In het Handboek Systeemontwikkeling is een nieuwe ontwikkelmethodiek uitgewerkt. Daarmee is vastgelegd hoe in de toekomst, conform moderne standaarden, systemen worden ontwikkeld en gedocumenteerd. In 2007 is een Beleidsplan Informatisering en Automatisering opgesteld. Hierin is een route van ongeveer drie jaar aangegeven om de systeemarchitectuur, de productieomgeving en de ontwikkelomgeving verder te moderniseren. De eerste onderdelen hiervan zijn in 2007 gerealiseerd of in gang gezet. Uitbesteding aandelenportefeuille en beleggingsadministratie In het kader van verdere optimalisering van de performance is ervoor gekozen om 90% van de voor PGB beheerde aandelenportefeuille onder te brengen bij externe vermogensbeheerders. De verwachting is namelijk dat alleen gekwalificeerde en gespecialiseerde vermogensbeheerders in staat zijn om op langere termijn op specifieke markten extra rendement te realiseren. PGB kiest voor een wereldwijd netwerk van externe beheerders met verschillende mandaten. In een mandaat wordt de beleggingsmix vastgelegd, evenals de bandbreedte waarbinnen kan worden afgeweken en de index die gebruikt wordt om de beleggingsprestaties te beoordelen. GBF concentreert zich voor wat betreft aandelenbeheer op strategisch en tactisch aandelenbeleid, intern vermogensbeheer voor Europa exclusief Verenigd Koninkrijk en de selectie en het monitoren van externe vermogensbeheerders. De contracten met deze beheerders zijn vastgelegd in zgn. IMA's (Investment Management Agreement). Jaarlijks wordt van deze beheerders een SAS 70-verklaring (of daarop gelijkend) ontvangen. In het kader van concentratie op kerntaken werd eind 2006 ook besloten om de administratieve activiteiten voor het vermogensbeheer uit te besteden aan Kas Bank N.V. Door toegang tot de infrastructuur van Kas Bank N.V. is het mogelijk met diverse modules de midoffice-activiteiten met betrekking tot beleggingen verder te professionaliseren. Hierbij kan gedacht worden aan rapportage, riskmanagement, cashmanagement, portefeuilleanalyse en performance measurement. De afspraken met KasBank N.V. zijn vastgelegd in een SLA. Jaarlijks wordt van KasBank N.V. een SAS 70-verklaring en TPM (Third Party Mededeling) ontvangen. Zowel de uitbesteding van de aandelenportefeuille als de uitbesteding van de beleggings-administratie zijn in 2007 geëffectueerd. De organisatie is erin geslaagd om mede met behulp van de software van strate- JAARVERSLAG 2007 pag 13

16 VERSLAG VAN DE DIRECTIE gische partners de maandelijkse beleggingsrapportages en managementinformatie sterk te verbeteren. Service Level Agreement (SLA) GBF heeft haar afspraken met PGB vastgelegd in een SLA. Periodiek wordt gerapporteerd over de prestaties van de uitvoeringsorganisatie. Ook voor de overige fondsen wordt gewerkt aan serviceniveau afspraken. Actuariële en Bedrijfstechnische Nota (ABTN) De Pensioenwet verplicht pensioenfondsen een actuariële en bedrijfstechnische nota (ABTN) vast te stellen. De Nederlandsche Bank (DNB) kan op basis van deze ABTN tot een oordeel komen over de manier waarop invulling gegeven wordt aan de wettelijke vereisten. De ABTN bevat verder een verklaring inzake de beleggingsbeginselen en een beschrijving van de sturingsmiddelen. Voor PGB is de nota geactualiseerd naar de stand van ultimo Communicatie GBF ziet communicatie met haar opdrachtgevers als een belangrijk beleidsinstrument om gestelde doelen te realiseren. Daartoe worden onder meer gerekend het bevorderen van een goede relatie tussen de fondsen en belanghebbenden, het juist, tijdig en adequaat informeren van werkgevers en deelnemers over actuele ontwikkelingen en de rechten en plichten die voortvloeien uit deelname aan de sociale regelingen en het in staat stellen van de doelgroepen om een afgewogen keuze te maken binnen gegeven mogelijkheden. Daarnaast moet communicatie gaan bijdragen aan de merkbekendheid en positionering van het pensioenfonds. Voor het pensioenfonds is in 2007 communicatiebeleid ontwikkeld, op basis waarvan een communicatieplan is opgesteld. Het plan bevat voor 2008 een veelomvattend communicatie uitvoeringsprogramma en een communicatiemonitor om de effecten van communicatie en de begrijpelijkheid ervan te kunnen evalueren. GBF staat bij haar communicatie een multichannel benadering voor. Deelnemers en werkgevers ontvangen informatie die is afgestemd op de persoonlijke omstandigheden of voorkeuren, derhalve persoonlijke communicatie. Daarbij bestaat de keus tussen persoonlijk contact of een laagdrempelig informatieaanbod via internet. Waar mogelijk zet GBF voor opdrachtgevers in op verdere ontwikkeling van het internetkanaal. De organisatie denkt hierbij aan het digitaal beschikbaar stellen en archiveren van pensioen- en spaarloonoverzichten, het inrichten van een apart loket voor gewezen deelnemers en gepensioneerden, de ontwikkeling van elektronische nieuwsbrieven en het zo mogelijk inzetten van elektronische transacties. In dit kader kan MijnGBF duidelijk toegevoegde waarde bieden. Massacommunicatie dient er verder voor om doelgroepen breed te informeren en te wijzen op het bestaan van mogelijkheden voor persoonlijke communicatie. Massacommunicatie vindt veelal plaats via jaarverslagen, een breed aanbod van brochures, de relatiebladen GBF-Nieuws en GBF-Direct en het Handboek GBF voor werkgevers. De informatievoorziening wordt gecompleteerd met regelmatige updates van de website. VUT- en pensioenvoorlichting Voor werknemers, die aan ASF deelnemen en voor wie de VUT-gerechtigde leeftijd in zicht komt, wordt een VUT-informatieweek georganiseerd. Tijdens zo'n week worden werknemers en hun partners voorbereid op het feit dat het niet meer deelnemen aan het arbeidsproces een verandering in de persoonlijke levenssfeer veroorzaakt. Een dagdeel wordt door medewerkers van GBF voorlichting gegeven over de grafimediaregelingen, sociale verzekeringen en van belang zijnde wettelijke voorzieningen. In het verslagjaar hebben 473 (v.j. 508) verzekerden/ partners een VUT-informatieweek bijgewoond. De informatieverstrekking zal in 2007 worden teruggebracht van vijf naar drie dagen. Deelnemers aan PGB of ASF worden, in het jaar voorafgaand aan het pensioen, eventueel met partner, uitgenodigd voor het bijwonen van een door GBF georganiseerde Pensioen-informatiedag. Die dag wordt door medewerkers van GBF actuele informatie verstrekt over grafimedia en wettelijke regelingen die specifiek bedoeld zijn voor personen die 65 jaar worden. In 2007 hebben (v.j. 1006) verzekerden/partners een voorlichtingsdag bijgewoond. Communicatie en taakafbakening Het speelveld tussen verzekeraars en pensioenfondsen ligt vast in de Pensioenwet. Uitgangspunt is dat de basispensioenregelingen die pensioenfondsen binnen hun werkgebied aanbieden gebaseerd zijn op collectiviteit en solidariteit. Pensioenfondsen worden dus zowel in hun domein als in hun productaanbod beperkt. Van belang is verder dat verplichtgestelde bedrijfstakpensioenfondsen en hun uitvoeringsorganisaties, behoudens algemene informatie over andere producten, aan deelnemers slechts informatie mogen verschaffen over producten en diensten die een onderdeel zijn van de regeling. Fondsen zijn gehouden om er in het economisch verkeer voor te zorgen dat geen promotie met het merk of de naam wordt gemaakt door andere organisaties. In 2007 heeft de uitvoeringsorganisatie GBF een bestuurlijke boete gekregen voor het feit dat, naar de opvatting van DNB, via de website meer dan algemene informatie is verschaft over regelingen die niet door het bedrijfstakpensioenfonds worden uitgevoerd. Het betreft hier in het bijzonder informatie over de levensloopregeling. Als gevolg van de handhaving van de taakafbakening en marktordening door DNB kan ook de gecombineerde informatievoorziening van het pensioenfonds met de andere sociale fondsen via de website van de uitvoeringsorganisatie, relatiebladen en elektronische nieuwsbrieven op termijn onder spanning komen te staan. De GBF is tegen de beschikking van de DNB in beroep gegaan. De informatievoorziening is in afwachting van verdere besluitvorming op dit punt aangepast. Calamiteitenplan en uitwijktest GBF is een organisatie waar de primaire bedrijfsprocessen in hoge mate afhankelijk zijn van geautomatiseerde ondersteuning. Een stagnatie in de geautomatiseerde verwerking vormt dus een directe bedreiging voor de continuïteit van GBF. Vanuit deze gedachte is een plan opgesteld om die bedreiging het hoofd te kunnen bieden. Er is nagedacht welke calamiteitensituaties zich zouden kunnen voordoen. Dit heeft geleid tot de invoering van een aantal preventieve maatregelen waardoor de kans op het ontstaan van een calamiteitensituatie aanzienlijk is afgenomen. JAARVERSLAG 2007 pag 14

17 VERSLAG VAN DE DIRECTIE De maatregelen zijn er primair op gericht om de geautomatiseerde gegevensverwerking binnen afgesproken termijnen weer in gebruik te nemen en om de (vervolg)schade van de calamiteit te beperken. Indien de verwachting is dat de schade niet binnen die termijnen hersteld kan worden, zal naar een meer permanente oplossing gezocht worden. Voor deze situatie is een continuïteitsplan ontwikkeld. In het continuïteitsplan zijn alle eisen en wensen vastgelegd waaraan vervangende middelen moeten voldoen. uitgegaan van de voorbereiding van de PFG en verdere professionalisering van de organisatie. Ten opzichte van eind 2003, het moment waarop de organisatie haar strategie wijzigde, zijn de totale kosten voor opdrachtgevers zeer beperkt gestegen met 5%. De inflatie in die periode bedroeg bijna het dubbele. Voorts krijgen werkgevers en werknemers een uitgebreider en verder geprofessionaliseerd dienstenpakket. In het calamiteitenplan is aangegeven hoe en binnen welke termijn de geautomatiseerde gegevensverwerking hersteld dient te worden. Dit plan is echter op zich geen waarborg dat de verwerking dan ook daadwerkelijk gerealiseerd kan worden. In 2007 is daarom een uitwijktest gehouden. Daarbij is aangetoond dat binnen 48 uur de meest kritische bedrijfsapplicaties op uitwijklocaties weer in gebruik genomen kunnen worden. Ook de websites ( en zijn na een calamiteit binnen 48 uur weer operationeel. FINANCIËLE POSITIE GBF De kosten die door GBF bij opdrachtgevers in rekening worden gebracht, bedragen in ,6 miljoen. De totale kosten (exclusief de bijzondere baten en lasten) zijn, evenals voorgaande jaren, op basis van kostenverdeelsleutels aan de aangesloten instellingen in rekening gebracht. De kosten voor opdrachtgevers bedragen in 2007: Doorberekende Doorberekende Doorberekende kosten per kosten per kosten per jaar in 2007 deelnemer deelnemer (x 1.000,-) in 2007 in 2006 Pensioenfonds PGB VUT-fonds FWG grafimedia VUT/prepensioen dagbladjournalisten Spaarloonfonds SGB Algemeen Sociaal Fonds waaronder Garantiefonds en Fonds Gezondheidszorg * Totale kosten GBF Toelichting : de activiteiten voor opdrachtgevers vallen uiteen in administratie, vermogensbeheer en beleids- en bestuursondersteuning. De integrale kosten voor deze activiteiten worden weergegeven in bovenstaand overzicht. * In 2006 heeft een correctie over 2005 plaatsgevonden in de doorberekening van de administratiekosten waardoor de kosten per deelnemer lager zijn dan in In 2007 zijn de administratiekosten voor opdrachtgevers gestegen ten opzichte van 2006: van 13,7 naar 15,6 miljoen. De uitvoeringskosten per deelnemer voor pensioenbeheer en communicatie voor PGB stijgen. De stijging wordt veroorzaakt door de daling van het aantal deelnemers en het verder optimaliseren van systemen en processen. De systeemaanpassingen zijn nodig om in te kunnen spelen op gedifferentieerde behoeften van bestaande en toekomstige werkgevers en branches en om te kunnen voldoen aan de wettelijk verplichte pensioeninformatie naar deelnemers. Een kostenverhogend effect is verder Financieel resultaat Het financiële resultaat over 2007, het resultaat van de rekening van baten en lasten, van 0,1 miljoen is toegevoegd aan de algemene reserve. Daarnaast kent de GBF een wettelijke reserve. Deze bedraagt per 31 december ,0 miljoen en dient te worden aangehouden vanwege de activering van ontwikkelingskosten inzake nieuwe software. Kosten in rekening gebracht bij derden De kosten die in rekening zijn gebracht bij derden stijgen van 0,7 miljoen in 2006 naar 1,0 miljoen in Deze stijging wordt veroorzaakt doordat de administratiekosten voor de Anw-verzekering en de activiteiten voor VerzuimExpert en het project Grafici Weer aan het Werk, direct bij PGB in rekening worden gebracht. De activiteiten voor de Plato-helpdesk zijn licht gedaald. HUMAN RESOURCE Algemeen De medewerkers vormen het belangrijkste kapitaal van de uitvoeringsorganisatie. Zij dragen dagelijks zorg voor de dienstverlening aan bestuurders, werkgevers en deelnemers. Er worden steeds hogere eisen gesteld aan hun kennis en vaardigheden. De overheid stelt hogere eisen aan communicatie met de deelnemers, het risicomanagement en de beheersmaatregelen. De concurrentie in de pensioenuitvoeringswereld, de ontwikkelingen op het gebied van ICT en ook andere functiegebieden, vragen continue aanpassingen binnen de organisatie. De medewerkers merken de effecten van deze veranderingen. Er wordt in toenemende mate een groot beroep gedaan op het ontwikkelen en verdiepen van competenties. Om op de ontwikkelingen in die veranderende omgeving te kunnen blijven inspelen blijft GBF investeren in kwaliteitsverbetering van de organisatie. Aandachtsgebieden daarbij zijn onder meer pensioen- en vermogensbeheer, risicomanagement en communicatie en marketing. In 2007 neemt het aantal formatieplaatsen per saldo met 2 fte's toe. De organisatie biedt medewerkers de mogelijkheid om via opleiding en training hun competenties op een hoger niveau te brengen. Ontwikkeling medewerkers In 2007 is er geïnvesteerd in het verdiepen van de pensioenkennis van de medewerkers. Ruim 30% van het personeel nam, en met succes, deel aan de basiscursus Pensioenen. In 2008 zal de kennis verder worden verdiept. Daarnaast volgt een aantal medewerkers een basiscursus loonadministratie. De cursussen zijn in samenspraak met externe partijen ontwikkeld en worden als incompany training aangeboden. Voor het toekomstig succes van de GBF zijn klantgerichte en servicegerichte medewerkers essentieel. De cultuur moet de missie en bedrijfsstrategie ondersteunen. Bij een klantgerichte organisatie hoort een cultuur die klanten wil helpen. Om de omslag in denken van een uitvoe- JAARVERSLAG 2007 pag 15

18 VERSLAG VAN DE DIRECTIE rings- en procesgerichte naar een klantgerichte organisatie verder te verankeren, is in het verslagjaar ruim aandacht geschonken aan de gedragscriteria en competenties die de cultuurverandering kunnen ondersteunen. Voor medewerkers zijn competentie gerichte ontwikkelingstrajecten gestart. Performance Management-cyclus De eerste effecten van de performance management-cyclus die eind 2006 is ingevoerd worden zichtbaar. Het management merkt dat het maken van afspraken met de medewerkers aan het begin van het jaar en de tussentijdse bespreking van ontwikkelingen een goede basis leveren om op een open en constructieve wijze over het functioneren te praten en de behoeften van de organisatie en van de medewerker uit te wisselen en op elkaar af te stemmen. Om de dienstverlening in kwalitatieve en kwantitatieve zin te verbeteren wordt meer gestuurd op prestatie-indicatoren. Deze indicatoren zijn van belang voor de versterking van de duurzame concurrentievoordelen van de organisatie. De indicatoren worden in overleg met het management vastgesteld en vervolgens periodiek gemeten. Bezetting Het aantal fulltime formatieplaatsen eind 2007 komt uit op 156,2, eind 2006 was dat 154,3. Formatie man vrouw man vrouw medewerkers 108 (70%) 45 (30%) vacatures 12 fte 10 fte formatieplaatsen medewerkers uitgedrukt in fte's 156,2 154,3 fte De gemiddelde leeftijd bij de GBF is ultimo jaar en 2 maanden. De gemiddelde duur van het dienstverband is 15 jaar en 9 maanden. De gemiddelde leeftijd stijgt. Dat kan enerzijds gezien worden als een positieve ontwikkeling, medewerkers willen zich voor langere tijd aan de GBF binden. Er zijn echter ook risico's aan verbonden. De competentieontwikkeling en arbeidsvitaliteit vragen meer aandacht. Voor de organisatie is het belangrijk om voor haar arbeidsmarktcommunicatie een campagne op te stellen om meer jongeren te interesseren voor het pensioenvak. Het ziekteverzuimpercentage onder mannen is gestegen tot 4,2% (in ,3%) en bij de vrouwen gedaald tot 2,75% (in ,5%). Het ziekteverzuimpercentage is ongeveer gelijk aan het landelijk gemiddelde en ligt ca. 1% lager in vergelijking met cijfers voor de regio Randstad. Ziekteverzuim Ziekteverzuim 3,7% 2,63% Meldingsfrequentie 1,8 2,1 Arbobeleid In 2007 is geïnvesteerd in de fysieke omstandigheden van de medewerkers en vooral daar waar vanuit de gehouden Risico Inventarisatie opmerkingen zijn gemaakt. Voor medewerkers die betrokken zijn bij de Bedrijfshulpverlening zijn extra scholingsdagen georganiseerd en zijn er oefeningen gehouden, waaronder een ontruiming. In het verslagjaar is tot slot nieuw beleid geformuleerd voor ongewenst gedrag. Ruwe omgangsvormen, agressie, pesten e.d. zijn problemen die de GBF uit haar organisatie wil weren. Besloten is daarom dat medewerkers die eventueel dergelijke problemen ervaren bij een vertrouwenspersoon terecht kunnen. Cao Medio 2007 is een nieuwe cao afgesloten voor een periode van 3 jaar, februari 2007 tot februari Er zijn afspraken gemaakt over structurele loonsverhogingen (per 1 februari %, per 1 april ,75%, per 1 juni ,75% en een eenmalige uitkering van 0,5% in december 2009). In de cao is een 4-tal protocollen opgenomen, waaronder levensfase-bewust personeelsbeleid, thuiswerken, beloningssystematiek en variabel belonen en loopbaanbeleid. Gedurende de looptijd van de cao zullen deze protocollen worden uitgewerkt. Medezeggenschap Een organisatie die zich in een dynamische omgeving bevindt, heeft een goede Ondernemingsraad (OR) nodig. De GBF heeft met de OR die eind 2006 is gekozen een raad die in overleg met de bestuurder meedenkt en praat over de strategische keuzes, vanuit het perspectief van de werknemers. De OR heeft sinds 2007 een grotere verantwoordelijkheid gekregen in het HR-beleid en in overleg met de vakorganisaties een rol in de uitwerking van de protocollen die in de cao zijn opgenomen. In- en uitstroom In 2007 zijn 10 nieuwe medewerkers in dienst getreden. In totaal hebben 10 medewerkers de GBF verlaten, vorig jaar waren dat er 29. De grote uitstroom in 2006 was de laatste groep die als gevolg van de reorganisatie de GBF hebben verlaten. Op de peildatum 31 december 2007 heeft de GBF 153 medewerkers: 112 fulltimers en 41 parttimers. Ziekteverzuim In 2007 ligt het ziekteverzuim met 3,7% boven het lage niveau van 2006 (2,6%). Het verzuim in 2007 omvat meer langdurig zieken. De frequentie is licht gedaald van 2,1 in 2006 naar 1,8 in JAARVERSLAG 2007 pag 16

19 KERNCIJFERS AANGESLOTEN INSTELLINGEN KERNCIJFERS AANGESLOTEN INSTELLINGEN Alle cijfers en bedragen die genoemd worden in het kader van de ontwikkelingen van de aangesloten instellingen zijn voor het jaar 2007 nog niet definitief vastgesteld. (Bedragen in miljoenen euro's) PGB PGB FWG FWG PPDBJ PPDBJ ASF ASF SGB SGB Totaal Totaal VERMOGEN Vrije Reserves* Vereist Eigen vermogen* Reserves inzake beleggingen* Voorziening pensioenverplichtingen* Voorziening VUT-verplichtingen Spaarsaldi BELEGGINGEN Balanswaarde beleggingen Totale beleggingsopbrengsten Totaal rendement in % 5,5 8,5 1,0 0,7 3,5 2,8 2,2 0,9 3,5 4,2 Z-score 0,09 0,19 LOON EN PREMIES Premieloon Premieopbrengsten ** UITKERINGEN ** * Alle cijfers PGB en PPDBJ zijn aangepast aan nftk ** Inclusief ontvangsten en uitbetalingen spaargelden SGB. JAARVERSLAG 2007 pag 17

20 VERSLAG VAN DE DIRECTIE WERKGEVERS Het ingezette herstel van de economie zette in 2007 door. Ook in de grafimediabranche is sprake van een stijging van de omzet met 2,4%. Ondanks deze stijging van de omzet daalde het aantal werkgevers en werknemers ook in De afname werd vooral veroorzaakt door verdergaande technologische ontwikkelingen en toenemende internationale concurrentie. Bij de aangesloten instellingen staan per 31 december werkgevers ingeschreven, 74 minder dan vorig jaar. De verdeling van het aantal werkgevers met deelnemers aan de verschillende fondsen aan het einde van het jaar is als volgt: De gemiddelde leeftijd van het deelnemingsplichtig personeel in het grafimediabedrijf bedroeg in het verslagjaar 41,7 jaar (v.j. 41,4 jaar) en is dus licht gestegen. PREMIE In 2007 is 263 miljoen (v.j. 273 miljoen) aan premies en bijdragen in rekening gebracht. Het totale bedrag dat op 31 december 2007 nog openstaat inzake premies bedraagt 13 miljoen (v.j. 14,0 miljoen). Uitgedrukt in een percentage van de totaal in rekening gebrachte premies bedragen de openstaande premies 4,7%. Werkgevers PGB FWG SGB ASF PPDBJ WERKNEMERS Aan het einde van 2007 waren (v.j ) werknemers bij één of meer aangesloten GBF-instellingen verzekerd. Een afname van 965 of 1,8% (v.j. een afname van 3,9%). De onderstaande tabel geeft de verdeling van de deelnemers over de aangesloten instellingen weer waarbij per instelling ook het aantal werknemers is vermeld door of voor wie op vrijwillige basis wordt deelgenomen. In de genoemde aantallen zijn niet begrepen degenen die bij één of meer aangesloten instellingen verzekerd zijn gebleven na beëindiging van het dienstverband zoals premievrije deelnemers, gepensioneerden en vervroegd uitgetredenen Verzekerden aantal hiervan aantal hiervan vrijwillige vrijwillige deelneming deelneming PGB ASF SGB FWG PPDBJ 287 n.v.t. 390 n.v.t. De sterke daling van het aantal deelnemers aan het SGB houdt voornamelijk verband met het feit dat, conform wettelijke regels, alleen werknemers die op 1 januari in dienst zijn bij de werkgever kunnen deelnemen aan het fonds. Het aantal deelnemers per 1 januari 2008 bedraagt , een daling ten opzichte van 1 januari 2007 van 0,3%. Voor PGB zijn de werknemers die wegens een bijzondere pensioenvoorziening collectief zijn vrijgesteld van deelneming niet meegeteld. Dat aantal nam met 345 af tot 391. In 2007 is voor 60 (v.j. 52) werkgevers het faillissement uitgesproken. Er zijn 3 (v.j. 3) surséances van betaling verleend. Er hebben geen werkgevers (v.j. 2) gebruik gemaakt van de Wet schuldsanering natuurlijke personen. Het totaalbedrag van faillissementsvorderingen van oudere jaren tot en met 2007 bedraagt ultimo ,1 miljoen (v.j. 27,1 miljoen). In deze vordering is een bedrag begrepen van 27,9 miljoen (v.j. 25,1 miljoen) inzake uitkeringen van het Garantiefonds bij failliete werkgevers. UITKERINGEN In het verslagjaar is er voor een bedrag van 371 miljoen (v.j. 362 miljoen) uitgekeerd voor de aangesloten instellingen. PGB In 2007 is voor een bedrag van 247 miljoen (v.j. 230 miljoen) uitgekeerd. Ten opzichte van 2006 betekent dit een stijging van 7,0%. De stijging doet zich nagenoeg geheel voor bij de ouderdomspensioenen. De stijging wordt veroorzaakt doordat het aantal gepensioneerden toeneemt en de nieuwe pensioengerechtigden gemiddeld een hoger pensioen hebben opgebouwd. FWG De VUT-regeling voor de dagbladjournalisten heeft het karakter van een aanvullingsregeling op het prepensioen. Naarmate de jaren verstrijken is er sprake van een hogere prepensioen-opbouw. De aanvulling op de prepensioenuitkering vanuit de VUT-regeling neemt hierdoor af. De uitkering voor de dagbladjournalisten blijft echter gelijk ten opzichte van vorig jaar en bedraagt 8,7 miljoen (v.j. 8,7 miljoen). Dit komt omdat meer personen in het verslagjaar gebruik maken van de VUT-prepensioenregeling. De uitkeringen van de VUT-regeling voor grafici zijn gedaald tot 77,9 miljoen (v.j. 82,1 miljoen). Deze daling wordt veroorzaakt door een afname van het aantal personen dat een VUT-uitkering ontvangt en het eerder uittreden van personen waardoor zij een lagere uitkering ontvangen. ASF Doordat het basispakket van de zorgverzekeringen in Nederland vanaf 2006 ruimer van opzet is, zijn de vergoedingen voor prothesen en hulpmiddelen gedaald. De uitkeringslast van ASF-Gezondheidszorg neemt af van 5,7 miljoen naar 3,3 miljoen in De uitkeringen van ASF-Garantiefonds dalen van 14,1 miljoen in 2006 naar 10 miljoen in In 2007 is hiervan 3,6 miljoen verhaalbaar JAARVERSLAG 2007 pag 18