ADHD. inleiding. Er bestaan drie types ADHD. Type 1
|
|
- Thomas Dijkstra
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 1 ADHD inleiding ADHD zou naar schatting voorkomen bij 1 op 20 kinderen. Dat betekent dus dat er in bijna elke schoolklas wel één zit! Het is de meest door kinderpsychiaters gestelde diagnose, een kinderpsychiater is er 25-30% van haar of zijn tijd mee bezig. Het komt meer voor jongens dan bij meisjes. Tegenwoordig beweert men ook wel dat ADHD bij meisjes minder opvalt, omdat zij minder lastig zijn voor hun omgeving. Meisjes zouden minder storend gedrag 'naar buiten' ontwikkelen, maar méér storend gedrag 'naar binnen'. Ze hebben er dan zelf meer last van dan hun omgeving. Je 'groeit er niet overheen' zoals vroeger wel gedacht werd. Dit betekent dat veel volwassenen er ook nog last van hebben (30 à 50% van de ADHD-kinderen heeft er ook op latere leeftijd last van). In meer of mindere mate natuurlijk, je kunt er mee leren leven, je werk en leefomgeving zo kiezen dat je er minder last (of juist voordeel!) van hebt. Toch heeft zeker 1 % van alle volwassenen er nog erge last van. Zoveel last dat ze vastlopen in werk, studie, relaties enz. In ernstige gevallen kan er sprake zijn van verslaving en/of crimineel gedrag. Wat is ADHD? ADHD is een gedragsstoornis die wordt gekenmerkt door een concentratietekort (aandachtsstoornissen), impulsiviteit (ze handelen zonder eerst te overwegen wat de consequenties zijn) en/of hyperactiviteit (overactief). Nu zijn dit alle drie normale en veel voorkomende verschijnselen, maar bij ADHD zijn ze erg hardnekkig en zo sterk dat de ontwikkeling erdoor bedreigd wordt. Je moet spreken van een handicap in plaats van een overmaat aan speelsheid. Er bestaan drie types ADHD Type 1 alleen aandachtsproblemen, zonder hyperactiviteit en impulsiviteit. Dit type wordt ook wel ADD genoemd. ADD wordt niet snel herkend bij kinderen. Zij vertonen immers veel minder storend gedrag dan de kinderen met de andere twee vormen van ADHD. De kinderen met ADD vallen op door dromerig, apatisch gedrag en het feit dat ze meer dan gemiddeld moeite hebben om met een taak te beginnen en hun aandacht erbij te houden. Ze vergeten ook gemakkelijk en hebben moeite om zich goed te organiseren. Kinderen met ADD presteren onder hun niveau. Dat
2 2 roept problemen op bij het leren en het heeft een negatieve invloed op de ontwikkeling van hun zelfvertrouwen. Type 2 alleen impulsiviteit en hyperactiviteit, zonder de aandachtsproblemen. Over dit subtype is nog weinig bekend. Het wordt vooral gezien bij kinderen beneden de 7 jaar en zou een voorloper van het gecombineerde type 3 kunnen zijn. Type 3 de combinatie van aandachtsproblemen, impulsiviteit en hyperactiviteit. Spreken we over 'ADHD', dan bedoelen we meestal dit type. Dit type komt het meest voor. Kenmerken van ADHD Onoplettendheid en druk en impulsief gedrag komen bij de meeste kinderen wel eens voor, vooral bij vermoeidheid, verjaardagen, spannende gebeurtenissen enzovoort. Maar niet elk druk kind heeft ADHD. Van ADHD als psychiatrisch syndroom is sprake wanneer : - deze gedragingen zich in ernstige mate voordoen, - op een manier die afwijkt van de normen die gelden voor leeftijd en geslacht, - een herkenbaar en hardnekkig patroon vormen. - wanneer dat patroon al op jonge leeftijd is begonnen (voor 7 jaar) - in meerdere situaties zoals thuis en op school aanwezig is. - wanneer het kind daardoor in diens ontwikkeling of functioneren wordt belemmerd. Voorbeelden hiervan zijn vastgelopen opvoedingssituaties, sociaal isolement doordat andere kinderen het drukke kind gaan mijden,leerproblemen, en een laag zelfgevoel door toenemende faalangst. Aandachts- en concentratiestoornissen. Kinderen met ADHD kunnen het moeilijk volhouden om hun aandacht op een taak te richten, die aandacht vast te houden en zich niet door allerlei prikkels te laten afleiden. Met 'prikkels' bedoelen we alles wat met de zintuigen wordt waargenomen: alles wat we zien, horen, voelen, proeven en ruiken. Kinderen met ADHD zijn minder goed in staat de onbelangrijke prikkels naar de achtergrond van hun bewustzijn te dringen. Er is ook sprake van vergeetachtigheid, moeite met details, je spullen kwijtraken, afgeleid raken door andere dingen, van alles tegelijk doen.
3 3 Niet kunnen blijven luisteren, 'het ene oor in, het andere uit' valt hier ook onder. Maar ook komt hyperfocussen voor, het lijkt dan alsof men 'wel kan, als men maar wil'. Dit zet de verwachting voor de volgende keren en dan kan het misschien wel niet lukken om te 'hyperfocussen'. Dan zegt de omgeving al snel: "Je kunt wel, maar je wilt niet, je bent lui!" Impulsiviteit Kinderen met ADHD zijn vaak heel impulsief. Ze geven antwoord voor ze de vraag goed hebben gehoord of gelezen. Ze lopen zomaar van hun stoel. Ze verkopen anderen een dreun voor ze het zelf in de gaten hebben. Vreetbuien, snel relaties aangaan en weer verbreken, geld uitgeven zonder dat het nodig of verantwoord is, voordringen zonder dat men er erg in heeft, enz. Ze doen voor ze nadenken over de gevolgen. Het ontbreekt hen als het ware aan een innerlijke controle die de remfunctie van hun gedrag regelt. Dat maakt het voor hen heel moeilijk om hun gedrag te plannen en te organiseren. Hyperactiviteit Kinderen met ADHD zijn, vooral op jonge leeftijd, voortdurend in beweging. Ze hollen de hele dag en kunnen nauwelijks op hun plaats blijven zitten. Ze zijn snel opgewonden en gauw gefrustreerd. De kinderen voelen zelf vaak een grote onrust van binnen. Stil zitten en rustig zijn vraagt van hen ongewoon veel energie. Vaak beweeglijk zijn in de slaap Naarmate ze ouder worden, staat de hyperactiviteit minder op de voorgrond. Er is dan meer sprake van 'kleine hyperactiviteit': friemelen, wiebelen,draaien etc. Niet altijd druk Het verwarrende is dat de kinderen niet altijd druk of afgeleid zijn. Ze kunnen zich wel goed concentreren op spannende films, op computerspelletjes of op andere zaken die hen interesseren. Aan buitenstaanders ontlokt dit vaak de opmerking 'Ze kúnnen het wel, als ze maar wíllen'. Kinderen met ADHD kunnen zich inderdaad wel concentreren, maar ze hebben daar een veel sterkere prikkel voor nodig. Het kost hen veel meer inspanning dan andere kinderen. Tijdsbeleving Bij veel ADHD-ers is er ook een probleem met het inschatten van tijd. Je komt dikwijls te laat, schat de tijd die ergens voor nodig is altijd verkeerd in, altijd te kort. Alsof de klok in je hersenen niet goed loopt. ADHD-ers komen vaak te laat. ADHD gaat vaak samen met andere vormen van psychopathologie en verhoogt de kans op verslaving, ongelukken, delicten
4 4 en criminaliteit. Het wordt daarom gezien als (kinder)psychiatrisch syndroom en als een stoornis die behandeling behoeft. Kinderen (en volwassenen) met ADHD hebben ook vaak te kampen met leermoeilijkheden, faalangst, slordigheid, onhandigheid, sociale problemen, motorische en psychomotorische ontwikkelingsstoornissen, enz. Circa de helft van de kinderen met ADHD vertoont ook overmatig opstandig en agressief gedrag, ruim een kwart heeft ook depressieve klachten, een angststoornis of een leerstoornis. In de Verenigde Staten is meer dan twintig procent van de ADHD-kinderen ooit betrokken geweest bij ernstige brandstichting in hun eigen omgeving, meer dan dertig procent is betrokken geweest bij diefstal, meer dan veertig procent rookt en drinkt op jonge leeftijd, en meer dan vijfentwintig procent is wel eens van school gestuurd vanwege slecht gedrag. Kort geleden is ook de invloed van ADHD op autorijden onderzocht. Binnen twee jaar na het behalen van het rijbewijs veroorzaken jonge volwassenen met ADHD vier keer zo veel auto-ongelukken en krijgen zij drie keer zoveel boetes voor te hard rijden als jonge bestuurders zonder ADHD. Oorzaak ADHD Vroeger werd ook over MBD gesproken. Dit is de afkorting voor minimal brain damage. Men veronderstelde namelijk dat een geringe hersenbeschadiging opgelopen tijdens de zwangerschap of bij de geboorte, aan de basis zou liggen van de aandoening. Maar onderzoek tijdens de voorbije jaren heeft nooit een dergelijke hersenbeschadiging kunnen ontdekken. Bij veel kinderen met ADHD kon ook geen enkel incident tijdens de zwangerschap of bij de geboorte worden vastgesteld. Een laag geboortegewicht (lager dan 2500 gram) en/of een zwangerschapsduur korter dan 32 weken, vooral wanneer daar beschadigingen van de periventriculaire witte stof bijkomen, blijken wel de kans op ADHD te verhogen. Prenatale blootstelling aan nicotine en alcohol verhoogt eveneens het risico op ADHD, waarschijnlijk in combinatie met erfelijke factoren. Onevenwicht in de aanmaak van bepaalde boodschappers Nu gaat men er van uit dat het een gedragsstoornis is die waarschijnlijk veroorzaakt wordt door een (transmitters) in de hersenen zoals catecholamine. Deze transmitters zijn belangrijk voor het goed functioneren van de hersenen. Beeldvormend onderzoek van de hersenen toont aan dat de frontale hersenschors, de basale hersenkernen en de parallelle verbindingsbanen daartussen bij ADHD 8-11% kleiner zijn dan bij normale. Bij functioneel beeldvormend onderzoek is de metabole activiteit in deze voorste gebieden in rust en tijdens het uitvoeren van aandachtstaken lager dan bij andere kinderen.
5 5 Erfelijke factoren spelen een dominante rol in het ontstaan van ADHD. Rond 80% van de variatie tussen kinderen in hyperactiviteit, impulsiviteit en concentratiezwakte berust op erfelijke factoren. Het risico op ADHD bij broertjes of zusjes van een kind met ADHD is 3 tot 5 maal verhoogd ten opzichte van de gewone populatie. Bij tweedegraads familieleden is het risico 2 maal verhoogd. ADHD is absoluut geen gevolg van een falende opvoeding, maar een onregelmatig en onrustig, jachtig leven thuis en op school, kan de symptomen wel versterken. Datzelfde geldt voor voortdurende uitingen van vijandigheid, kritiek en afkeuring naar het kind. ADHD wordt ook niet veroorzaakt door bepaalde voedingsstoffen (bv. te veel of te weinig suiker, het gebruik van kunstmatige zoetstoffen, voedingsadditieven, kleurstoffen in de voeding, gebrek aan vitamines, enz.) of door overgevoeligheid of allergie voor bepaalde voedingsstoffen. Tenslotte bestaat er ook geen enkel verband met te veel TV kijken, videospelletjes, enz. Diagnostische criteria volgens DSM-IV (vereenvoudigde versie) : De symptomen zijn gerangschikt in twee domeinen, aandachtstekort en hyperactiviteit / impulsiviteit met elk 9 symptomen. - Wanneer 6 van de 9 symptomen per domein voorkomen, is de kans groot dat het om ADHD gaat. - De symptomen dienen ten minste zes maanden aanwezig te zijn in een mate die onaangepast is en niet past bij het ontwikkelingsniveau. - Enkele symptomen die functionele beperkingen veroorzaken waren aanwezig voor het zevende jaar. - Enkele beperkingen ten gevolge van de symptomen zijn aanwezig op twee of meer terreinen (bijvoorbeeld op school/werk en thuis). - Er zijn significante beperkingen in het sociale, school- of beroepsmatige functioneren. - De symptomen zijn niet toe te schrijven aan een andere psychische stoornis (bijvoorbeeld angst- of stemmingsstoornis, pervasieve ontwikkelingsstoornis, psychotische stoornis). Aandachtstekort Geen aandacht voor details, slordigheid Moeite aandacht vast te houden Lijkt niet te luisteren Maakt taken./karweitjes niet af Kan taken niet organiseren Vermijdt langdurige mentale inspanning
6 6 Raakt vaak dingen kwijt (speelgoed, schoolboeken&) Afgeleid door uitwendige prikkels Vergeetachtig bij dagelijkse bezigheden Hyperactiviteit / impulsiviteit Beweegt onrustig met handen of voeten, wiebelt op stoel& Staat vaak op in de klas of andere situaties waar men moet zitten Rent vaak rond of klautert overal op Heeft moeite rustig te spelen Is vaak in de weer Praat aan een stuk door Gooit antwoorden eruit Kan niet op beurt wachten Verstoort of onderbreekt anderen Andere stoornissen Concentratiezwakte, druk gedrag en impulsiviteit zijn tamelijk aspecifieke gedragingen die ook bij andere psychiatrische stoornissen kunnen voorkomen. Omdat behandelbeleid en prognose bij deze stoornissen verschilt ten opzichte van ADHD, is het van belang nader te differentieren. De afgrenzing naar depressieve- en angststoornissen is vaak lastig. Terwijl ADHD op jonge leeftijd ontstaat en een vrij stabiel beloop kent, beginnen affectieve stoornissen doorgaans later, na het zevende jaar, en is het beloop wisselend. Vooral bij jongens kunnen depressieve stemmingen zich presenteren via druk en agressief gedrag en teruglopende schoolprestaties. Soms dringt zich de alternatieve mogelijkheid van de manie op. Hierbij staat ook bij kinderen het episodische karakter op de voorgrond, met gedachtenvlucht, verminderde slaapbehoefte, en verregaande almachts- en grootheidsfantasieen. Een moeilijke afgrenzing is er verder naar autisme en verwante stoornissen. Hierbij is ook vaak sprake van ongecontroleerd gedrag en verhoogde afleidbaarheid, naast primaire afwijkingen van de sociale en communicatieve ontwikkeling. Behandeling Naar schatting heeft circa twee procent van de kinderen van 5 tot en met 14 jaar zodanig ernstige symptomen van ADHD en aanverwante stoornissen dat zij in aanmerking komen voor specifieke behandeling. Bij circa éénderde van hen duren symptomen voort tot in de volwassenheid. Ongeveer 4 procent van de kinderen van die leeftijd heeft minder ernstige of minder symptomen van ADHD; soms is ook bij hen sprake van zo veel
7 7 last en belemmering dat interventie gewenst kan zijn. Er is nog geen geneesmiddel of andere behandeling die ADHD geneest. Wel kunnen geneesmiddelen de verschijnselen verminderen. Het doorbreken van de negatieve spiraal in de ontwikkeling van het kind is het leidende principe van interventie. Bij kinderen jonger dan 5 jaar dient men terughoudend te zijn met het voorschrijven van medicatie. De diagnose ADHD kan op deze leeftijd alleen in voorlopige zin gesteld worden omdat de afgrenzing naar tijdelijke, reactieve of bij de leeftijd passende hyperactiviteit en inattentie moeilijk is. Stimulerende middelen zijn wel effectief op deze leeftijd, maar de kans op bijwerkingen als agitatie en opwinding is verhoogd. Gedragsinterventies zijn hier de eerste keuze. Stimulerende middelen Psychostimulantia worden al ruim vijftig jaar voorgeschreven bij kinderen met ADHD. De meest gebruikte middelen zijn methylfenidaat (Rilatine ) en d-amfetamine (Dexedrine ). Pemoline (Stimul ) is omwille van de mogelijke bijwerkingen minder aangewezen. Het gaat hier om amfetamine-achtige stoffen die tot verslaving kunnen leiden. Bij normale dosering en gebruik is zo'n werking echter nagenoeg uitgesloten. Het risico op verslaving aan alcohol en middelen bij met stimulantia behandelde kinderen met ADHD lijkt af- in plaats van toe te nemen in vergelijking met onbehandelde ADHD kinderen. Het kan verwondering wekken dat aan hyperactieve kinderen stimulerende middelen worden voorgeschreven. Maar deze geneesmiddelen zorgen ervoor dat bepaalde neurotransmitters zoals dopamine en noradrenaline in verhoogde mate beschikbaar zijn, waardoor bepaalde hersenactiviteiten, waaronder de selectie en ordening van de prikkels uit de omgeving, beter verlopen. Gedragstherapie Door systematische controle op de uitlokkende factoren van het gedrag van het kind en beïnvloeding van de gevolgen van het gedrag via belonen, straffen, en uitdoven worden stap-voor-stap gewenste gedragingen versterkt en ongewenst gedrag afgezwakt. Deze interventies kunnen de kernsymptomen van ADHD duidelijk doen verminderen, zij het dat de veranderingen kleiner zijn dan bij stimulantia. Intensievere vormen van gedragstherapie waarbij een getraind persoon in de klas een systematisch
8 8 beloningsysteem hanteert, levert krachtiger veranderingen op dan via ouders of leerkracht toegepaste therapieën. Recent zijn de eerste resultaten gepubliceerd van van een grootschalig onderzoek bij bijna 600 kinderen met ADHD. Hierin is het effect vergeleken van medicatie, gedragstherapie, de combinatie van deze beide. Medicatie blijkt superieur aan gedragstherapie in het verminderen van de kernsymptomen van ADHD en met name van aandachtsstoornissen. Op andere gebieden zijn er geen significante verschillen tussen medicatie en gedragstherapie. De meerwaarde van de combinatiebehandeling boven behandeling met medicatie alleen is vooral de ongeveer 20% lagere dosering medicatie in het eerste geval en de grotere tevredenheid van ouders. Leeftips ADHD'ers besteden hun aandacht selectiever. Ze kunnen zich erg slecht aanzetten tot het uitvoeren van saaie klusjes, maar als zij voldoende geprikkeld worden dan zijn hun prestaties gelijkwaardig aan die van leeftijdgenoten. Kinderen met ADHD hebben meer stimulatie nodig. Bij vervelende werkjes gaan zij automatisch op zoek naar dingen die interessanter en opwindender zijn. ADHDers gaan dan ook niet beter presteren als je de bronnen van afleiding wegneemt, zoals veel ouders en leerkrachten tot hun schade en schande ondervinden. De saaiheid wordt dan verpletterend en het taakgerichte gedrag zal er alleen maar verder onder leiden. Dit wil natuurlijk niet zeggen dat het huiswerk gecombineerd zou moeten worden met televisiekijken. De kunst is om de op zich niet zo heel boeiende taken tot leven te wekken, zodat het kind er meer door gegrepen wordt. Til niet te zwaar aan de schoolresultaten. Wees blij met wat wel lukt en bedenk dat het handhaven van een goede relatie met het kind veel belangrijker is. Goede sociale relaties blijken namelijk een belangrijke buffer te vormen tegen schaduwkanten van ADHD als overdreven opstandig gedrag en criminaliteit. Het ADHD-kind heeft een omgeving nodig die hem de consequenties van zijn gedrag op een presenteerplaatje aanbiedt. Er moet iemand zijn die van tevoren bedenkt wat er allemaal zal kunnen gebeuren en die alvast maatregelen neemt om missers te voorkomen. Als er een examen aankomt, zal een ADHD-er zijn boeken pas openen als het veel te laat is. Het is dan beter om samen met hem van tevoren een programma te maken over welke stof op welke dag behandeld moet worden. Evenzo hebben ze een steuntje nodig als je ervoor wilt zorgen dat ze op tijd beginnen met het inpakken van een koffer voor een vakantie. Regelmaat. Zet vaste uren voor het eten, slapengaan, opstaan, spelen, TV
9 9 kijken, enz. Hang het tijdschema op zodat het kind weet waaraan het zich moet houden. Kondig wijzigingen in de routine op tijd aan. Maak duidelijke afspraken zodat het kind weet waaraan zich te houden. Wees daarbij positief: zeg liever wat je wil dan wat je niet wil. De instructies moeten zeer duidelijk zijn. Voor moeilijker taken moet je ze opsplitsen in deeltaken die het kind achtereenvolgens moet afwerken. Dit geldt ook voor klastaken. Beloon het kind regelmatig: vaak krijgen ADHD-kinderen de hele dag verwijten omdat ze dingen verkeerd doen, ze hebben behoefte aan waardering voor de dingen die ze goed doen. In de klas zitten kinderen met ADHD best op een plaats waar zo weinig mogelijk afleiding is (dus bv. niet aan het venster, maar eerder vooraan). Bronnen: kennismakings brochure "ADHD, als het nooit rustig wordt in je hoofd", uitgegeven door vzw: zit stil.
Wanneer de vlag de lading niet meer dekt: over het gebruik van labels voor stoornissen
Wanneer de vlag de lading niet meer dekt: over het gebruik van labels voor stoornissen Het moeilijke kind stelt ons vragen: Wie is de volwassene is die hem of haar zo moeilijk vindt? Met welke ver(w)achtingen
Nadere informatieOverzicht. Wat heeft hij/zij? Wat is zijn diagnose? Omgaan met psychische aandoeningen voor docenten. Inleiding. 1. Inleiding
Omgaan met psychische aandoeningen voor docenten Success@School Urecht, 29 november 2018 1. Inleiding Overzicht 2. Signaleren psychische problemen 3. Invloed psychische aandoening op het studeren dr. Lies
Nadere informatiePsychiatrisering en de terreur van het perfecte kind. Prof. Dr. Stijn Vanheule Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen
Psychiatrisering en de terreur van het perfecte kind Psychiatriseren = Het moeilijke kind stelt de volwassene vragen: Wie is de volwassene is die hem of haar zo moeilijk vindt? Met welke ver(w)achtingen
Nadere informatieKinderen met ADHD. Inhoudsopgave. Wat is de oorzaak van ADHD? Wat zijn de verschijnselen van ADHD?
Kinderen met ADHD Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen. Wat is de oorzaak van ADHD? 1 Wat zijn de verschijnselen van ADHD? 1 Hoe wordt de diagnose ADHD gesteld? 2 Behandeling van ADHD
Nadere informatie6,5. Werkstuk door een scholier 1684 woorden 26 april keer beoordeeld
Werkstuk door een scholier 1684 woorden 26 april 2003 6,5 117 keer beoordeeld Vak Biologie Wat is ADHD? ADHD is de afkorting van Attention Deficit Hyperactivity Disorder en dat is een aandachtstekortstoornis
Nadere informatieAD(H)D bij Volwassenen
AD(H)D bij Volwassenen https://youtu.be/fgssoj-tbsa JASPER'S REAL LIFE DSM IV-TR naar DSM 5 1950 DSM I Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders 2013 DSM 5 X DSM IV-TR naar DSM 5 Belangrijke
Nadere informatieAD(H)D bespreken. BEN/LO/ADHD/14/0003a April 2014
AD(H)D bespreken N.B.: de inhoud van dit programma is slechts van adviserende aard en dient niet als vervanging voor professioneel en/of medisch advies. Als u verdere consultatie wenst, of wanneer u zich
Nadere informatieKinderneurologie.eu ADHD. www.kinderneurologie.eu
ADHD Waar staat de afkorting ADHD voor? De letters ADHD staan voor de engelse woorden Attention Deficit - Hyperactivity Disorder. In het Nederlands vertaald betekent dat een aandoening die gekenmerkt wordt
Nadere informatiePsychiatrie: ADHD. Dit thema gaat over ADHD als voorbeeld van een concentratie of aandachtsstoornis.
DC 13 Psychiatrie: ADHD 1 Inleiding Dit thema gaat over ADHD als voorbeeld van een concentratie of aandachtsstoornis. Beroepscontext: als onderwijsassistent kun je ingezet worden in het werken met leerlingen
Nadere informatieDeel I Wat we weten over de stoornis ADHD
Inhoud Inleiding 12 Deel I Wat we weten over de stoornis ADHD Hoofdstuk 1 Kenmerken van ADHD 1.1 De basiskenmerken 16 1.2 Aandachts- en concentratiestoornissen 17 1.3 Impulsiviteit 17 1.4 Hyperactiviteit
Nadere informatieKanaries in de leerfabriek. Stijn Vanheule. Prof. Dr. Stijn Vanheule Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen
Kanaries in de leerfabriek. Stijn Vanheule Centrale vragen: 1. Welke ideologie en mensbeeld zit impliciet in onze onderwijspraktijk? 2. Welk effect heeft deze ideologie op identiteitsvorming? Welke ideologie?
Nadere informatieCure + Care Solutions
Cure + Care Solutions is hèt landelijk behandel- en expertisecentrum voor complexe psychische aandoeningen en werkt nauw samen binnen een landelijk netwerk van zorginstellingen door het hele land. Cure
Nadere informatie7,4. Spreekbeurt door een scholier 2553 woorden 27 februari keer beoordeeld
Spreekbeurt door een scholier 2553 woorden 27 februari 2001 7,4 609 keer beoordeeld Vak Biologie Ik hou mijn spreekbeurt over ADHD ik doe dit omdat ik denk dat er veel mensen zijn die hier niet zoveel
Nadere informatie3/12/2013. ADHD is een ontwikkelingsstoornis. ADHD groeit mee. ADHD is een ontwikkelingsstoornis. Stelling 1 Huilbaby s ontwikkelen later ADHD
ADHD groeit mee Babypeuter Lagere school Puberadolescent Babypeuter Stelling 1 Huilbaby s ontwikkelen later ADHD Geboorte zuigeling - peuter Al hyperactief van in de buik Moeilijke baby : Verhoogd activiteitsniveau
Nadere informatieKenniscentrum en ADHD. Achtergrond
Kenniscentrum en ADHD Bij hulpvragen die betrekking hebben op ADHD gaan we in het Kenniscentrum uit van de omschrijving van ADHD uit de DSM IV. De DSM IV brengt ADHD terug tot 2 kernproblemen: aandachtsproblemen
Nadere informatieDSM-IV-TR: Aandachtstekortstoornissen en gedragsstoornissen
DSM-IV-TR: Aandachtstekortstoornissen en gedragsstoornissen 314.xx Aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit.01 Aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit, gecombineerde type.00 Aandachtstekortstoornis
Nadere informatieAD(H)D. een meetbare hersenfunctiestoornis. A.Haagen, kinderartskinderneuroloog 1
AD(H)D een meetbare hersenfunctiestoornis 1 Inleiding Wanneer spreken we van ADHD? Hoe stellen we de diagnose? Wat gebeurt er in de hersenen? 2 BEGRIPPEN Attention Deficit Hyperactivity Disorder = Aandachtsstoornis
Nadere informatieInformatie voor patiënten van Ziekenhuis Rijnstate/Zevenaar. Het ADHD-team
Informatie voor patiënten van Ziekenhuis Rijnstate/Zevenaar Het ADHD-team Uw kind heeft AD(H)D of er bestaat het vermoeden dat uw kind deze aandachtsstoornis heeft. Op het ADHD-spreekuur van de polikliniek
Nadere informatieMindmap omgeving jongere. Overzicht. Contact met klanten met psychische en cognitieve problemen. Herkennen van psychische problemen
Overzicht Contact met klanten met psychische en cognitieve problemen Leergang Vakmanschap Noordwolde 2 mei 2017 Lies Korevaar Herkennen van psychische problemen Ervaren belemmeringen Wat te doen? Omgaan
Nadere informatieADHD Recente inzichten
ADHD Recente inzichten Frans Loman Kinder- en jeugdpsychiater 21 oktober 2016 Symposium ADHD 1 Wat is ADHD We weten het niet precies De oorzaken zijn nog onbekend We weten nog niet echt wat de beste aanpak
Nadere informatieWerkstuk Anders Werkstuk over ADHD
Werkstuk Anders Werkstuk over ADHD Werkstuk door J. 1065 woorden 28 januari 2013 4,9 36 keer beoordeeld Vak Anders ADHD 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Inleiding Klachten Oorzaken Voordelen van ADHD Medicatie Verhaal
Nadere informatie11/21/2018. het nut en nadeel van diagnoses. Ronald Hünneman Rijksuniversiteit Groningen v.chr.
Ronald Hünneman www.ronaldhunneman.com Rijksuniversiteit Groningen 427-347 v.chr. 1 De Ideale Staat Zilver IJzer Brons Goud (volgens Plato) De Ideale Staat Zilver IJzer Brons Goud (volgens Plato) Plato
Nadere informatieADHD - MONITOR. Voornaam, naam en geboortedatum van het kind : CLB-medewerker :
Signaallijst 1 : Lichamelijk functioneren Gezondheid Astma Epilepsie Eczeem Allergie Diabetes Zintuiglijke ontwikkeling Gezicht Gehoor Slaap Slaappatroon Hoeveelheid slaap Voeding Voedingspatroon Variatie
Nadere informatieInhoud Hoofdstuk 1: Wat is ADHD?
Spreekbeurt door een scholier 2088 woorden 17 mei 2007 6,3 261 keer beoordeeld Vak Nederlands Inhoud Hoofdstuk 1: Wat is ADHD? Hoofdstuk 2: Concentratiestoornissen. Hoofdstuk 3: Wanneer heeft iemand ADHD
Nadere informatieRegistratieformulier medicatie bij ADHD
Bijlage 6 Registratieformulier medicatie bij ADHD Protocol ADHD bij verslaving 99 Registratieformulier medicatie bij ADHD Naam patiënt: Naam voorschrijvend behandelaar: Geneesmiddel: Datum: Dosering:
Nadere informatiePatiënteninformatie. Acuut optredende verwardheid. (delier) Acuut optredende verwardheid (delier)
Patiënteninformatie Acuut optredende verwardheid (delier) Acuut optredende verwardheid (delier) 1 Acuut optredende verwardheid (delier) Intensive Care, route 3.3 Telefoon (050) 524 6540 Inleiding Uw familielid
Nadere informatieKeuzeopdracht ANW ADHD
Keuzeopdracht ANW ADHD Keuzeopdracht door een scholier 2152 woorden 14 juni 2006 7,9 23 keer beoordeeld Vak ANW Wat is ADHD, kort samengevat? ADHD is de afkorting van aandachtstekort- hyper activiteitenstoornis.
Nadere informatieBijlage 4b: Zelf-rapportage vragenlijst over aandachtsproblemen en hyperactiviteit voor volwassenheid en kindertijd
Bijlage 4b: Zelf-rapportage vragenlijst over aandachtsproblemen en hyperactiviteit voor volwassenheid en kindertijd Zelf-rapportage vragenlijst over aandachtsproblemen en hyperactiviteit voor volwassenheid
Nadere informatieWAT IS ADHD kort gezegd
A D H D e n gedr ag HET DOEL van deze brochure WAT IS ADHD kort gezegd WAT ZIJN gedragsproblemen 07 08 11 OORZAKEN van gedragsproblemen als je ADHD hebt 12 ADHD en gedragsstoornissen 14 PEDAGOGISCHE ONDERSTEUNING
Nadere informatieAdhd, hoe leg je dat uit? 2 Inleiding 2 Wat is adhd? 2 Hoe kom je aan adhd? 4 Hoe vaak komt adhd voor? 5 Mythes 6 Is er iets aan te doen?
Boekje 1 adhd (NW 2007) 01-03-2007 09:16 Pagina 1 Inhoud adhd hoe leg je dat uit Adhd, hoe leg je dat uit? 2 Inleiding 2 Wat is adhd? 2 Hoe kom je aan adhd? 4 Hoe vaak komt adhd voor? 5 Mythes 6 Is er
Nadere informatieWerkgeversvereniging Oost - Regio IJssel/Vecht
Werkgeversvereniging Oost - Regio IJssel/Vecht 1. Welke associaties heeft u bij het begrip Autisme? Contactgestoord, nemen geen initiatief. Beperkt in het sociaal wenselijk gedrag, grotere behoefte aan
Nadere informatieWat is ADHD? Aandachtstekort:
Wat is ADHD? ADHD is de afkorting van Attention Deficit Hyperactivity Disorder. Het is een stoornis die voorkomt bij ongeveer 3 tot 5 % van de bevolking. Jongens hebben 4 keer zoveel kans om de diagnose
Nadere informatieWat is ODD? ODD is een gedragsstoornis waarbij kinderen gedurende langere tijd opstandig, negatief en agressief gedrag laten zien.
ODD Wat is ODD? ODD is een gedragsstoornis waarbij kinderen gedurende langere tijd opstandig, negatief en agressief gedrag laten zien. Hoe wordt ODD ook wel genoemd? ODD is een afkorting voor de Engelse
Nadere informatieADHD bij volwassenen met een angststoornis
ADHD bij volwassenen met een angststoornis Impuls Symposium AD(H)D, een hype? (Differentiaal) Diagnostiek en Comorbiditeit woensdag 1 april 2009 Anke Roodbergen, psychiater i.o. De Jutters/PsyQ, Den Haag
Nadere informatieGedrag en leren van kinderen met psychiatrische problemen en/of gedragsstoornissen. Jan Bijstra (RENN4) Henderien Steenbeek (RUG)
Gedrag en leren van kinderen met psychiatrische problemen en/of gedragsstoornissen Jan Bijstra (RENN4) Henderien Steenbeek (RUG) Cluster 1: visueel gehandicapt REGIONALE Cluster 3: lichamelijk en verstandelijk
Nadere informatieADHD. Aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit. Hoe wordt de diagnose bij kinderen gesteld? ADHD poli
00 ADHD Aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit Hoe wordt de diagnose bij kinderen gesteld? ADHD poli U bent met uw kind verwezen naar de ADHD poli. De ADHD poli is een samenwerkingsverband tussen
Nadere informatieADHD. en kinderen (6-12 jaar)
ADHD en kinderen (6-12 jaar) ADHD, DAAR BEN JE NIET BLIJ MEE Als je bij het buitenspelen een blauwe plek oploopt, dan zit je daar niet mee. Meestal is-ie na een paar dagen weer weg. Bij ADHD is dat anders,
Nadere informatieVLAAMS PARLEMENT VOORSTEL VAN RESOLUTIE. van mevrouw Ria Van Den Heuvel en mevrouw Ann De Martelaer
Stuk 1309 (2001-2002) Nr. 1 VLAAMS PARLEMENT Zitting 2001-2002 29 augustus 2002 VOORSTEL VAN RESOLUTIE van mevrouw Ria Van Den Heuvel en mevrouw Ann De Martelaer betreffende de detectie, begeleiding en
Nadere informatieInformatie voor Familieleden omtrent Psychose. InFoP 2. Inhoud
Informatie voor Familieleden omtrent Psychose InFoP 2 Inhoud Introductie Module I: Wat is een psychose? Module II: Psychose begrijpen? Module III: Behandeling van psychose de rol van medicatie? Module
Nadere informatieACTUELE ONTWIKKELINGEN IN DE EERSTELIJNS GGZ. Martin Beeres, kaderhuisarts ggz io Marian Oud, coördinator kaderopleiding ggz
ACTUELE ONTWIKKELINGEN IN DE EERSTELIJNS GGZ Martin Beeres, kaderhuisarts ggz io Marian Oud, coördinator kaderopleiding ggz Programma Somatische zorg - met beleid - voor mensen met psychische stoornissen
Nadere informatieOverleg van tevoren altijd met de ouders over de aanpak voor het kind en tips voor de omgang.
Overleg van tevoren altijd met de ouders over de aanpak voor het kind en tips voor de omgang. Aandacht stoornissen ADD Attention Deficit Disorder (letterlijk: aandacht tekort stoornis) - Een vorm van ADHD
Nadere informatiePraktische opdracht Biologie ADHD
Praktische opdracht Biologie ADHD Praktische-opdracht door een scholier 2047 woorden 23 april 2003 5,1 28 keer beoordeeld Vak Biologie Wat is ADHD? ADHD is de afkorting voor: Attention Deficit Hyperactivity
Nadere informatieMedicijngebruik en ADHD
Medicijngebruik en ADHD 1 Inleiding In deze folder vind je informatie over het gebruik van medicatie bij ADHD. ADHD is een afkorting van het Engelse Attention Deficit Hyperactivity Disorder. In Nederland
Nadere informatieKinderneurologie.eu. Het foetaal alcohol syndroom. www.kinderneurologie.eu
Het foetaal alcohol syndroom Wat is het foetaal alcohol syndroom? Het foetaal alcohol syndroom is een combinatie van aangeboren afwijkingen bij een baby die veroorzaakt zijn door alcohol gebruik van de
Nadere informatieSCHEMA S STOORNISSEN KINDERPSYCHIATRIE
SCHEMA S STOORNISSEN KINDERPSYCHIATRIE Dyslexie Moeite met de techniek van het lezen en spellen, door problemen om het woordniveau en met als belangrijk kenmerk dat geen echte automatisering van het lezen
Nadere informatieADHD. Behandelingsstrategieën DSM IV. Diagnostiek. Vragenlijst voor gedragsproblemen bij kinderen (VvGK) ( Attention deficit hyperactivity disorder )
ADHD ( Attention deficit hyperactivity disorder ) Behandelingsstrategieën Evelien Dirks Een ontwikkelingsstoornis Problemen met de concentratieperiode Problemen met de impulsbeheersing Problemen met de
Nadere informatieVraag 1 Lees de tekst Internaliserend gedrag en co-morbiditeit en beantwoord daarna de vraag.
Feedbackvragen Casus Martijn Vraag 1 Lees de tekst Internaliserend gedrag en co-morbiditeit en beantwoord daarna de vraag. Bij Martijn is sprake van sociaal isolement, somberheid, niet eten. Dat duidt
Nadere informatieKinderen met hardnekkig druk gedrag
Interline Achtergronden casusschetsen Kinderen met hardnekkig druk gedrag Versie 15 juli 2002 Casusschets 1 Vraag 1: Vooral druk en beweeglijk (3), + concentratieproblemen (1). Zie diagnostiek, obligate
Nadere informatieII swp peddid O.L. leer- en ontwikkelingsstoornissen doct1ent8 Infotheek zorg
Deze tekst is geschreven voor een werkvergadering van de zorgbegeleiders van BOBOT. De info is gebaseerd op de brochures van de vereniging `Zit stil`, aangevuld met info uit andere boeken, artikels en
Nadere informatieKlinische manifestatie van ADHD Kenmerkende vorm van ADHD
Klinische manifestatie van ADHD Kenmerkende vorm van ADHD Kinderen met (een vermoeden van) ADHD zullen veelal ongeconcentreerd, druk en impulsief zijn. De meeste ouders zoeken hulp voor hun kind (meestal
Nadere informatieOver mensen met psychische of psychiatrische problematiek. Bijeenkomst voor kerken, raden en verenigingen in de gemeente Aalburg 19 november 2009
Over mensen met psychische of psychiatrische problematiek Bijeenkomst voor kerken, raden en verenigingen in de gemeente Aalburg 19 november 2009 Programma 19.30 uur Opening 19.35 uur Inleiding door Gertie
Nadere informatieVRAGENLIJST VOOR LEERKRACHTEN basisschool groep 3 t/m 8
VRAGENLIJST VOOR LEERKRACHTEN basisschool groep 3 t/m 8 Hierbij verkla(a)r(en) ik (wij) als ouder(s) / verzorger(s) akkoord te gaan met het verstrekken van gegevens door de leerkracht van mijn (ons) kind
Nadere informatieChaotisch gedrag, concentratieproblemen?
Chaotisch gedrag, concentratieproblemen? Hyperactief en impulsief? Diagnose en behandeling voor volwassenen met ADHD Wie had 40 jaar geleden ooit van ADHD gehoord? Matthijs (47) Ik was druk en lastig.
Nadere informatieregio Gooi en Vechtstreek Niet uitgeslapen? Jongeren en slapeloosheid www.cjggooienvechtstreek.nl
regio Gooi en Vechtstreek Niet uitgeslapen? Jongeren en slapeloosheid www.cjggooienvechtstreek.nl n Niet uitgeslapen? Jongeren en slapeloosheid We slapen gemiddeld zo n zeven tot acht uur per nacht. Dat
Nadere informatieBipolaire stoornissen
Bipolaire stoornissen PuntP kan u helpen volwassenen Sommige mensen hebben last van stemmingsschommelingen die niet in verhouding staan tot wat er in hun persoonlijke omgeving gebeurt. De stemming lijkt
Nadere informatieProbleemgedrag bij ouderen
Probleemgedrag bij ouderen Machteloos, bang of geïrriteerd. Zo kunnen medewerkers en cliënten in de thuiszorg zich voelen in situaties waarin sprake is van probleemgedrag. Bijvoorbeeld als een cliënt alleen
Nadere informatieScouts met een beperking
! Scouts met een beperking Kinderen met ADHD In de volksmond verklaart men de afkorting ADHD wel met Alle Dagen Heel Druk. Hierbij legt men de nadruk op het hyperactieve gedrag, waarbij het motorisch onrustige,
Nadere informatieInFoP 2. Informatie voor Familieleden omtrent Psychose. Inhoud. Inleiding
Informatie voor Familieleden omtrent Psychose InFoP 2 Inhoud Introductie Module I: Wat is een psychose? Module II: Psychose begrijpen? Module III: Behandeling van psychose de rol van medicatie? Module
Nadere informatieAlles wat u altijd al wilde weten over ADHD & COGMED
Alles wat u altijd al wilde weten over ADHD & COGMED Introductie Joost Mertens, psychiater Petra van Raalte, SPH Cogmed Coaches Praktijk voor Psychiatrie, Velsen Programma Inleiding ADHD Inleiding COGMED
Nadere informatieOmgaan met verschillen, passend onderwijzen!
Omgaan met verschillen, passend onderwijzen! Gedrag in de klas Labelen ASS en ADHD, waar denk je aan? Geef me de Vijf (Colette de Bruin) De methode heeft als uitgangspunt dat mensen met een autistische
Nadere informatieBEPERKING ONDERWIJSPARTICIPATIE
BEPERKING ONDERWIJSPARTICIPATIE GOOD PRACTICES De onderbouwing van de beperking van de onderwijsparticipatie blijkt uit het VO Aanmeldformulier Amsterdam 2009-2010, niet ouder dan een half jaar, plus diagnostische
Nadere informatie10. GEDRAGS-STOORNISSEN
10. GEDRAGS-STOORNISSEN 1 INHOUDSTAFEL 10.1 Inleiding... 3 10.2 De verschillende gedragsstoornissen... 3 10.2.1 ADHD (Attention Deficit and Hyperactivity Disorder)... 3 10.2.2 Antisociale gedragsstoornis
Nadere informatieOntwikkelingsstoornisssen. GGZ Friesland ADHD. Attention Deficit (Hyperactivity) Disorder
GGZ Friesland Ontwikkelingsstoornisssen ADHD Attention Deficit (Hyperactivity) Disorder GGZ Friesland is de grootste aanbieder van geestelijke gezondheidszorg in de provincie Friesland. We bieden u hulp
Nadere informatieDIPJE OF DEPRESSIE ONZEKER OF ANGSTSTOORNIS. Maaike Nauta Leonieke Vet. Klinische Psychologie RuG. Accare UC Groningen
DIPJE OF DEPRESSIE ONZEKER OF ANGSTSTOORNIS Maaike Nauta Leonieke Vet Klinische Psychologie RuG Accare UC Groningen Dit lukt me nooit Anderen vinden het niks Ik zie er niet uit Ze vinden me saai Maar wanneer
Nadere informatieOntwikkelingsproblemen bij kinderen in de huisartsenpraktijk
Ontwikkelingsproblemen bij kinderen in de huisartsenpraktijk Signalen van kind en ouders Chris2ne Weenink en Emma van Daalen Huisarts en Psychiater (poten2ële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk
Nadere informatieVerslaving apart? Dubbele diagnostiek als standaardbehandeling. dr. C.A. Loth
Verslaving apart? Dubbele diagnostiek als standaardbehandeling in de GGz dr. C.A. Loth Cijfers 1,2 miljoen alcoholisten/problematische drinkers 1,8 miljoen dagelijkse gebruikers benzo s, 22 % gebruikt
Nadere informatiePraktische opdracht ANW Depressies
Praktische opdracht ANW Depressies Praktische-opdracht door een scholier 1714 woorden 27 februari 2002 7,9 16 keer beoordeeld Vak ANW Inleiding: Deze brochure gaat over depressies. Op het moment hebben
Nadere informatieKinderneurologie.eu. www.kinderneurologie.eu MCDD
MCDD Wat is MCDD? MCDD is een ontwikkelingsstoornis waarbij kinderen moeite hebben om met hun gevoelens om te gaan en moeite hebben met het onderscheid tussen fantasie en werkelijkheid. Hoe wordt MCDD
Nadere informatieCorrecties DSM 5 : Beknopt overzicht van de criteria
Correcties DSM 5 : Beknopt overzicht van de criteria Vierde oplage, juni 2016 In deze lijst zijn de belangrijkste wijzigingen opgenomen t.o.v. de derde oplage (juni 2015). Pagina Stoornis Derde oplage,
Nadere informatieTactus Verslavingszorg. Programma. Tactus op De Rede. Gamen & Internet. Gamen. Bianca Swart Preventiewerker
Tactus Verslavingszorg Stedendriehoek, Twente, Zwolle/Noord Veluwe en Flevoland Informatie, advies en hulp Alcohol, drugs, medicijnen, gamen, gokken Bianca Swart Preventiewerker Preventie basisonderwijs
Nadere informatieNederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting Nederlandse Samenvatting Dit proefschrift gaat over de oorzaken van het vóórkomen van symptomen van autisme spectrum stoornissen (ASD) bij kinderen met een aandachtstekort stoornis
Nadere informatieINTER-PSY Lente Symposium
Disclosure belangen spreker Getalenteerd omgaan met ADHD Anne van Lammeren, psychiater Universitair Centrum Psychiatrie UMCG 16-03-2016 Lentesymposium Interpsy (Potentiële) belangenverstrengeling Voor
Nadere informatieDepressie bij ouderen
Depressie bij ouderen 2 Depressie bij ouderen komt vaak voor, maar is soms moeilijk te herkennen. Deze folder geeft informatie over de kenmerken en de behandeling van een depressie bij ouderen. Wat is
Nadere informatie7 Epilepsie. 1 Inleiding. In dit thema komen aan de orde: 2 Wat is epilepsie? 3 Leven met epilepsie. 4 Epilepsie-aanvallen. SAW DC 7 Epilepsie
DC 7 Epilepsie 1 Inleiding In dit thema komen aan de orde: 2 Wat is epilepsie? 3 Leven met epilepsie 4 Epilepsie-aanvallen 1 1 2 Wat is epilepsie? Een epileptische aanval is een plotselinge kortsluiting
Nadere informatieHOOFDSTUK 1 WAT IS ADHD?
HOOFDSTUK 1 WAT IS ADHD? Wat betekent ADHD? ADHD staat voor attention deficit hyperactivity disorder. Er wordt vermoed dat kinderen ADHD hebben wanneer het voor hen moeilijk is om stil te zitten, aandachtig
Nadere informatieWat is het verband tussen ADHD en verslaving? Wat betekent dit? Hoe werken roesmiddelen in op ADHD- hersenen?
ADHD en verslaving Wat is het verband tussen ADHD en verslaving? 04 Wat betekent dit? 06 Hoe werken roesmiddelen in op ADHD- hersenen? 08 Gebruik en verslaving 10 Het leven van jongeren 12 Met wie praten?
Nadere informatiePatiënteninformatie. Acuut optredende verwardheid (delier) Acuut optredende verwardheid (delier)
Patiënteninformatie Acuut optredende verwardheid (delier) Acuut optredende verwardheid (delier) 20140024 Delier.indd 1 1 24-01-17 14:02 Acuut optredende verwardheid (delier) Wat is acuut optredende verwardheid
Nadere informatieCVS, CHRONISCHE PIJN EN ANDERE FUNCTIONELE KLACHTEN
CVS, CHRONISCHE PIJN EN ANDERE FUNCTIONELE KLACHTEN DR. E.J. SULKERS, KINDERARTS ADRZ Symposium Nehalennia, 11 april 2013 MOEHEID KAN EEN SYMPTOOM ZIJN VAN EEN: - infectieziekte; - orgaanziekte (hart,
Nadere informatieGrensoverschrijdend gedrag. Les 2: inleiding in de psychopathologie
Grensoverschrijdend gedrag Les 2: inleiding in de psychopathologie Programma Psychopathologie; wat is het? Algemene functionele psychopathologie DSM Psychopathologie = Een onderdeel van de psychiatrie
Nadere informatieAnders denken over drukke, dwarse en dromerige kinderen
Anders denken over drukke, dwarse en dromerige kinderen Laura Batstra 25 november 2014 In deze online lezing: Druk, dwars, dromerig of ADHD? ADHD en de hersenen ADHD en de maatschappij Stepped Diagnosis
Nadere informatieOntdek je kracht voor de leerkracht
Handleiding les 1 Ontdek je kracht voor de leerkracht Voor je ligt de handleiding voor de cursus Ontdek je kracht voor kinderen van groep 7/8. Waarom deze cursus? Om kinderen te leren beter in balans te
Nadere informatieSAMENVATTING SAMENVATTING. Werk en Psychische Gezondheid: Studies naar de invloed van werk kenmerken, sociale rollen en gender
SAMENVATTING Werk en Psychische Gezondheid: Studies naar de invloed van werk kenmerken, sociale rollen en gender In de jaren negentig werd duidelijk dat steeds meer werknemers in Nederland, waaronder in
Nadere informatieSectorwerkstuk Biologie ADHD
Sectorwerkstuk Biologie ADHD Sectorwerkstuk door een scholier 4251 woorden 1 april 2005 6 61 keer beoordeeld Vak Biologie Inleiding Ik ga mijn sectorwerkstuk doen over ADHD dat heb je misschien al begrepen.
Nadere informatieInformatie voor patiënten
Informatie voor patiënten gegeneraliseerde angststoornis: wat is dat precies? Bij u is na de intakeprocedure de diagnose gegeneraliseerde angststoornis gesteld. Om deze diagnose te kunnen krijgen moet
Nadere informatieADHD e n s c h o o l
ADHD en school LAAT JE NIET VAN DE WIJS BRENGEN DOOR ADHD Deze folder staat in het teken van ADHD op school en ADHD tijdens de studietijd. De inhoud is bedoeld voor leerlingen en studenten, ouders van
Nadere informatieRichtlijn Gezonde slaap en slaapproblemen bij kinderen (2017)
Richtlijn Gezonde slaap en slaapproblemen bij kinderen (2017) 2. Introductie slaapproblemen Deze introductie beschrijft de definitie van slaapproblemen en slaapstoornissen, de prevalentie en de gevolgen
Nadere informatieOmgaan met AD(H)D, Dyslexie, Autisme, Aspergersyndroom en PDD-NOS
Omgaan met AD(H)D, Dyslexie, Autisme, en PDD-NOS VTL helpt je vooruit AD(H)D ADHD is de afkorting van Attention Deficit Hyperactivity Disorder. De vertaling hiervan is een aandachtstekort stoornis met
Nadere informatieNEDERLANDSE SAMENVATTING 143. Nederlandse samenvatting
NEDERLANDSE SAMENVATTING 143 Nederlandse samenvatting 144 NEDERLANDSE SAMENVATTING De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) stelt dat psychische gezondheid een staat van welzijn is waarin een individu zich
Nadere informatieJaargang 1, Nummer 2, juni 2010. Drukke kinderen
Jaargang 1, Nummer 2, juni 2010 Drukke kinderen Jaargang 1, Nummer 2, juni 2010 Drukke kinderen Inhoud: Wat is druk gedrag? Oorzaken Positieve benadering Structuur Regels Omgaan met anderen Luisteren Steun
Nadere informatieInformatie en advies voor de praktijkbegeleider SPECIALE AANDACHT GEVRAAGD VOOR EEN STAGIAIRE MET ADHD IN DE WERKSITUATIE
Informatie en advies voor de praktijkbegeleider SPECIALE AANDACHT GEVRAAGD VOOR EEN STAGIAIRE MET ADHD IN DE WERKSITUATIE Inzicht, herkennen, handelen Gemiddeld één op de twaalf deelnemers op een ROC heeft
Nadere informatieInformatie voor ouders en leerkrachten over AD(H)D
Informatie voor ouders en leerkrachten over AD(H)D Een stoornis in de aandachtsregulatie is een veelvoorkomend fenomeen bij kinderen. Deze aandachtsproblematiek gaat vaak gepaard met hyperactief gedrag.
Nadere informatieOmgaan met leer- en gedragsproblemen
Omgaan met leer- en gedragsproblemen Omgaan met leer- en gedragsproblemen In uw functie als praktijkopleider begeleidt u studenten. Het kan zijn dat uw student een bepaalde diagnose zoals AD(H)D, Dyslexie,
Nadere informatieNiet uitgeslapen? Jongeren en slapeloosheid. Jeugd en Gezin Gooi en Vechtstreek
Niet uitgeslapen? Jongeren en slapeloosheid We slapen gemiddeld zo n zeven tot acht uur per nacht. Dat is ongeveer een derde van ons hele leven. Er zijn wel verschillen in de behoefte aan slaap. Waar de
Nadere informatieLastige Gevallen OMGAAN MET PSYCHISCHE STOORNISSEN IN HET JEUGDWERK
Lastige Gevallen OMGAAN MET PSYCHISCHE STOORNISSEN IN HET JEUGDWERK Programma Theorie over psychische stoornissen Effect op het geloofsleven Omgaan met tieners met psychische stoornissen Tijd voor aktie
Nadere informatieGIDS VOOR VOLWASSE N E N M E T A D H D HET T RA JECT VAN UW B E H A N D E L I N G
GIDS VOOR VOLWASSE N E N M E T A D H D HET T RA JECT VAN UW B E H A N D E L I N G VOORAF Uw arts heeft u een medicamenteuze behandeling voorgeschreven als hulp bij het onder controle brengen van de symptomen
Nadere informatieDe patiënt met acuut optredende verwardheid (delier)
De patiënt met acuut optredende verwardheid (delier) De patiënt met acuut optredende verwardheid/delier Uw familielid, vriend(in) of kennis is opgenomen vanwege een ziekte, een ongeval en/of een operatie.
Nadere informatiePatiënteninformatie. Delier of plotse verwardheid. GezondheidsZorg met een Ziel
i Patiënteninformatie Delier of plotse verwardheid GezondheidsZorg met een Ziel DELIER OF PLOTSE VERWARDHEID Uw partner, familielid of iemand anders uit uw naaste omgeving is vanwege een ziekte, ongeval
Nadere informatie4. Wat zijn de consequenties voor het kind of jongere, die lijdt onder psychische klachten?
Gastdocent: Drs. Fernando Cunha (Child Support Europe) Ontwikkelingspsycholoog Gezondheidspsycholoog (BIG) Kinder- en Jeugdpsycholoog (NIP) Onderwijsspecialist In dienst van kinderen, jongeren en hun ouders
Nadere informatieInformatiebrochure voor patiënten/verzorgers
JOUW HANDLEIDING VOOR ABILIFY (ARIPIPRAZOL) Informatiebrochure voor patiënten/verzorgers Datum van herziening: oktober 2013 2013-08/LuNL/1731 Inleiding Jouw dokter heeft bij jou de diagnose bipolaire I
Nadere informatieKindergeneeskunde ADHD
Kindergeneeskunde ADHD Dit boekje is een korte beschrijving over ADHD. Het is geschreven voor ouders die op de polikliniek kindergeneeskunde komen en voor het eerst horen over ADHD. Rondrennen, de aandacht
Nadere informatie