Nummer archiefinventaris:

Transcriptie

1 Nummer archiefinventaris: Inventaris van het archief van de II-IVe Divisie, vanaf 24 augustus 1939 II-IVe Legerkorps, vanaf 24 juni 1940 Divisie B-D, en de daarbij gedeponeerde archieven, Auteur: H.E.M. Mettes Nationaal Archief, Den Haag 1998 Copyright: cc0 This finding aid is written in Dutch.

2

3 II-IVe Divisie 3 I N H O U D S O P G A V E Beschrijving van het archief...5 Aanwijzingen voor de gebruiker...6 Openbaarheidsbeperkingen...6 Beperkingen aan het gebruik...6 Aanvraaginstructie... 6 Citeerinstructie... 6 Archiefvorming...7 Geschiedenis van de archiefvormer Een organisatiegeschiedenis van de Ie-IVe Divisie/Legerkorps, De indeling van regimenten bij divisies van 1873 tot Samenstelling van de Landmacht op voet van vrede...10 Veldleger op voet van oorlog Mei Afwikkeling Reorganisatiecommissie, Een kort overzicht van de taken van de Intendant IIe divisie, Een kort overzicht van de indeling en taken van de commandanten in de militaire afdelingen Geschiedenis van het archiefbeheer Registratie en archivering tot Opslag en bewerking sinds Inhoud en structuur van het archief...19 Selectie en vernietiging...19 Verantwoording van de bewerking...20 Ordening van het archief Verwant materiaal...21 Verwante archieven Beschrijving van de series en archiefbestanddelen Het archief van de IIe divisie, vanaf 24 augustus 1939 IIe legerkorps, vanaf 24 juni 1940 divisie B, Commandant Sectie I Sectie I Het archief van kolonel S.G.N. Nauta Pieter als lid van de reorganisatiecommissie en voorzitter van de werkcommissie, Het archief van de intendant IIe divisie, Het archief van de bevelhebber in de 2e militaire afdeling, Het archief van de IIIe divisie, vanaf 24 augustus 1939 IIIe legerkorps, Commandant Het archief van de bevelhebber in de 3e militaire afdeling, 1922, Het archief van de IVe divisie, vanaf 24 augustus 1939 IVe legerkorps, vanaf 24 juni 1940 divisie D, Commandant Het archief van de bevelhebber in de 4e militaire afdeling, Vervallen toegangen Eindnoten...129

4

5 II-IVe Divisie 5 Beschrijving van het archief B E S C H R I J V I N G V A N H E T A R C H I E F Naam archiefblok: Ministerie van Defensie: IIe-IVe Divisie; IIe-IVe Legerkorps; Divisie B-D Periode: Archiefbloknummer: D27532 Omvang: 8,30 meter; 172 inventarisnummers. Taal van het archiefmateriaal: Het merendeel der stukken is in het Nederlands. Soort archiefmateriaal: Normale geschreven, getypte en gedrukte documenten, geen bijzondere handschriften. Archiefbewaarplaats: Nationaal Archief, Den Haag Archiefvormers: Ministerie van Defensie / IIe Divisie Ministerie van Defensie / IIIe Divisie Ministerie van Defensie / IVe Divisie Ministerie van Defensie / IIe Legerkorps Ministerie van Defensie / IIIe Legerkorps Ministerie van Defensie / IVe Legerkorps Samenvatting van de inhoud van het archief: Het archief bestaat grotendeels uit algemene, geheime en zeer geheime ingekomen stukken en minuten van uitgaande stukken. Als onderwerpen komen onder meer voor: gevechtsoefeningen, optreden bij ongeregeldheden, mobilisaties, militaire trainingen en uitrusting, dienstplicht, grensbeveiliging, bescherming tegen luchtaanvallen, maatregelen naar aanleiding van de Duitse inval, beoordelingen van militairen en officieren, krijgstucht, inlichtingendienst en internationale betrekkingen.

6 6 II-IVe Divisie Aanwijzingen voor de gebruiker Aanwijzingen voor de gebruiker Openbaarheidsbeperkingen OPENBAARHEIDSBEPERKINGEN Volledig openbaar Beperkingen aan het gebruik BEPERKINGEN AAN HET GEBRUIK Reproductie van originele bescheiden uit dit archief is, behoudens de algemene regels die gelden voor het kopiëren van stukken, niet aan beperkingen onderhevig. Er zijn geen beperkingen krachtens het auteursrecht. Aanvraaginstructie AANVRAAGINSTRUCTIE Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief doen. Om te kunnen reserveren dient u de volgende stappen te volgen: 1. U maakt een profiel aan op en logt vervolgens in; 2. Via de archiefinventaris (alleen de beschrijvingen met rode nummers) selecteert u het gewenste archiefstuk door op de knop 'Reserveren' te klikken; 3. In het volgende scherm geeft u aan op welke dag u het archiefstuk wilt inzien; 4. Indien u zich bevindt in de studiezaal en een tafelnummer heeft ontvangen kunt u dit nummer vermelden. Als u geen tafelnummer heeft kunt u tafelnummer 777 laten staan; 5. Vervolgens bevestigt u uw reservering door deze te versturen. Citeerinstructie CITEERINSTRUCTIE Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling. VOLLEDIG: Nationaal Archief, Den Haag, Ministerie van Defensie: IIe-IVe Divisie; IIe-IVe Legerkorps; Divisie B- D, , nummer toegang , inventarisnummer... VERKORT: NL-HaNA, II-IVe Divisie, , inv.nr....

7 II-IVe Divisie 7 Archiefvorming Archiefvorming Geschiedenis van de archiefvormer GESCHIEDENIS VAN DE ARCHIEFVORMER 1 Een organisatiegeschiedenis van de Ie-IVe Divisie/Legerkorps, EEN ORGANISATIEGESCHIEDENIS VAN DE IE-IVE DIVISIE/LEGERKORPS, De Vestingswet 2 was in zekere zin de uitkomst van een lange discussie van hoe in Nederland de defensie geregeld diende te worden. Als uitvloeisel van deze wet kwam er behoefte aan een nieuwe organisatie van het leger. De vestingen waren niet langer uitsluitend het centrale uitgangspunt bij de verdediging van Nederland. Handhaving van de (gewapende) neutraliteit en afzijdigheid waren andere basisbegrippen in de buitenlandse politiek van Nederland. Hiertoe dienden de grenzen bewaakt te worden. Bij een onverhoopte aanval zou de verdediging zich concentreren. De oorlog tussen Frankrijk en Pruisen was mede debet aan de Vestingwet en de legerhervormingen. Nederland mobiliseerde als voorzorgmaatregel zijn leger maar deze mobilisatie verliep erg traag. Bovendien leidde de keuze voor een verdediging door middel van vestingen ertoe dat de troepen gebonden waren aan deze vestingen; met moeite kon een veldleger op de voet worden gebracht. Een nieuw verdedigingsconcept deed zijn intrede, dat een paradox in zich droeg: de verdediging van Nederland was slechts mogelijk op een deel van het grondgebied - vanaf 1922 staat dit gebied bekend als Vesting Holland - en gedurende een beperkte periode. 3 De keuze voor dit kerngebied werd ingegeven door het feit dat hier de commercieel belangrijke industrie gevestigd was. De strategie die tot mei 1940 werd aangehouden was een mogelijke aanval vertragen totdat buitenlandse bondgenoten Nederland te hulp zouden schieten. Vóór 1870 was er nog geen sprake van een in vredestijd vastgestelde oorlogsorganisatie van een regulier Veldleger. Ook bestond er geen opperbevel of divisieverbanden. Op 20 juli 1870 bepaalde koning Willem III dat een deel van het leger zou worden omgevormd tot een Veldleger, ook wel mobiel- of observatieleger genaamd. Het zou bestaan uit 3 divisies van 2 brigades en drie afzonderlijke brigades. 4 Bij Koninklijk Besluit (voortaan: KB) van 26 maart 1873, nr werd het Veldleger ingedeeld in vier divisies infanterie. Elke divisie bestond uit twee brigades, een reserve-brigade infanterie, een reserve-brigade cavalerie en een reserve-brigade artillerie. De commandanten van de divisies stonden in vredestijd onder bevel van de minister van Oorlog. In oorlogstijd zouden zij onder de Opperbevelhebber van het Veldleger staan. De commandanten van de vier divisies waren tevens bevelhebber van één van de vier militaire afdelingen waarin Nederland was verdeeld (Zie verder paragraaf 1.6). 1 Voor de taak en de omvang van het Veldleger tot 1885: W. Klinkert Het vaderland verdedigd - Plannen en opvattingen over de verdediging van Nederland. 's-gravenhage, 1992 XI april 1874, Staatsblad nr Gebaseerd op: W. Bevaart Nederlandse defensie Den Haag, I.L. Uijterschout Beknopt overzicht van de belangrijkste gebeurtenissen uit de Nederlandsche krijgsgeschiedenis van 1568 tot heden. Kampen, Zie ook: Recueil militair, bevattende de wetten, besluiten en orders betreffende de koninklijke Nederlandsche landmagt. (Voortaan: RM) Beknopte uitgave. 2e stuk 's-gravenhage,

8 8 II-IVe Divisie Bij KB van 16 april werd de instructie van de commandant van de divisie herzien. Voortaan stond hij in vredestijd onder bevel van de Inspecteur der Infanterie, in oorlogstijd onder de "Bevelhebber van het leger". De commandant van een divisie was verantwoordelijk voor de "strijdvaardigheid der onder zijne bevelen gestelde troepen". Hij diende deze strijdvaardigheid te bevorderen door middel van oefeningen. Verder besliste hij over aanvragen van verlof, overplaatsingen, beloningen en medailles, ontslag et cetera. Op 1 april vormde het regiment grenadiers en jagers en de overige acht regimenten infanterie voortaan drie divisies infanterie. De Ie divisie bestond uit het regiment grenadiers en jagers en het 4e en 7e regiment infanterie. Het hoofdkwartier van deze divisie was gevestigd te 's-gravenhage. De IIe divisie bestond uit het 1e, 5e en 8e regiment infanterie, het hoofdkwartier was gevestigd in Arnhem. In Breda was het hoofkwartier van de IIIe divisie gevestigd. Deze divisie was samengesteld uit het 2e, 3e en 6e regiment infanterie. Volgens Het Nederlandsche leger op voet van oorlog ('s-gravenhage, 1894) zou tijdens mobilisatie het leger uit drie divisies bestaan. Een divisie op voet van oorlog was volgens genoemd boekwerk opgebouwd uit de volgende delen: een staf 3 regimenten infanterie, elk à 4 bataljons 1 regiment huzaren, à 5 veldeskadrons 1 regiment veldartillerie 1 veldcompagnie van het korps Genietroepen Bij KB van 30 maart 1905, nr werd de vredesorganisatie van de infanterie gewijzigd. Het aantal divisies werd uitgebreid van drie naar, wederom, vier. De samenstelling was als volgt: Ie divisie IIe divisie IIIe divisie IVe divisie regiment grenadiers en jagers 4e en 10 regiment infanterie 7e, 8e en 11 regiment infanterie 2e, 3e en 6e regiment infanterie 1e, 5e en 9e regiment infanterie Bij KB van 7 november 1907, nr werd ondermeer de instructie van de divisiecommandanten in tijd van vrede vastgesteld. Deze stonden rechtstreeks onder bevel van de Commandant van het Veldleger. 6 RM, 3e stuk 's-Gravenhage, Koninklijk Besluit (voortaan: KB) van 14 februari 1881, nr. 7 (RM, beknopte uitgave, 3e stuk 's- Gravenhage, ) 8 RM 1905, RM 1907,

9 II-IVe Divisie 9 Bij KB van 22 november 1907, nr. 61 werd de vredesorganisatie van het Veldleger bepaald. 10 Volgens genoemd besluit zou het Veldleger in vredestijd bestaan uit het Hoofdkwartier, vier divisies, het korps rijdende artillerie en het eskadron ordonnansen. Een divisie zou bestaan uit een staf, drie regimenten infanterie, een regiment cavalerie en een regiment veld-artillerie. In 1910 werden de divisies uitgebreid met een compagnie wielrijders en een mitrailleurafdeling. 11 Bij KB van 28 maart 1913, nr. 38 en werd een nieuwe legerorganisatie verordonneerd. Om vlot van de vredes- naar de oorlogsorganisatie te kunnen overschakelen waren in vredestijd constant sterke kernen aanwezig. De infanterie bestond uit 12 brigades. 13 Tijdens de mobilisatie van bezat het veldleger een sterkte van man. Een divisie bestond uit man. Het Hoofdkwartier van het Veldleger (voortaan: HKV) was tijdens de mobilisatie van de Eerste Wereldoorlog opgebouwd uit 9 secties, te weten Generale Staf (sectie I), Intendance (sectie II), Geneeskundige Dienst (sectie IIIa), Veterinaire Dienst (sectie IIIb), Artillerie (sectie IV), Genie (sectie V), Rechtspleging (sectie VI), Mandaatering (sectie VII) en Betaalmeester (sectie VIII). Daarnaast behoorden tot het HKV de telegraafafdeling, de pontonafdeling, het detachement luchtvaartafdeling, het autostation voor draadloze telegrafie en de veldpostafdeling. De stafkwartieren van de vier divisies bestonden uit 5 secties, namelijk de Generale Staf (sectie I), de Intendance (sectie II) de Geneeskundige Dienst (sectie IIIa) de Veterinaire Dienst (sectie IIIb) en Artillerie (sectie IV). Eind 1917, begin 1918 werd overwogen het Veldleger te reorganiseren. Er werden twee alternatieven ontwikkeld, namelijk 8, dan wel 12 divisies vormen. Deze zouden twee-aan-twee dan wel drie-aan-drie samengevoegd worden tot vier divisiegroepen. Het kwam echter niet verder dan voorbereidende maatregelen. Vanwege de demobilisatie werd de voorgenomen reorganisatie afgeblazen. Met ingang van 10 maart 1922 werd de vredessamenstelling van de staf van een divisie en de verdeling van de brigades en regimenten infanterie over de divisies opnieuw vastgesteld. 14 De indeling van regimenten bij divisies van 1873 tot 1913 DE INDELING VAN REGIMENTEN BIJ DIVISIES VAN 1873 TOT RGJ = Regiment Grenadiers en Jagers RI = Regiment Infanterie Ie divisie RI 6 RI 10 RM 1907, Bij ministeriële beschikking van 25 april 1910, nr RM 1910, RM, 's-gravenhage, Honderdvijftig jaar Generale Staf. 's-gravenhage, Op grond van het KB van 11 februari 1922, nr. 36. Bij ministeriële beschikking van 15 februari 1922, nr (Legerorders bevattende de wetten, besluiten, ministerieele beschikkingen, kennisgevingen en mededeelingen van belang voor de koninklijke Nederlandsche landmacht (voortaan: Legerorders) 1922, nr. 62.) 15 H. Ringoir Afstammingen en voortzettingen der infanterie. 's-gravenhage,

10 10 II-IVe Divisie RGJ 4 RI 7 RI 1904 RGJ 4 RI 7 RI 10 RI 1905 RGJ 4 RI 10 RI IIe divisie RI 7 RI RI 5 RI 8 RI RI 5 RI 8 RI 11 RI RI 8 RI 11 RI IIIe divisie RI 5 RI RI 3 RI 6 RI RI 3 RI 6 RI 9 RI RI 3 RI 6 RI IVe divisie RI 8 RI RI 5 RI 9 RI Samenstelling van de Landmacht op voet van vrede SAMENSTELLING VAN DE LANDMACHT OP VOET VAN VREDE 16 Onderdelen van het wapen der infanterie en der artillerie tot de divisiën behorende Ie divisie I Infanteriebrigade (Brigade Grenadiers en Jagers) - Regiment Grenadiers - Regiment Jagers - 15 Regiment infanterie II Infanteriebrigade - 4 Regiment infanterie - 10 Regiment infanterie - 22 Regiment infanterie 16 Samenstelling van de Landmacht op voet van vrede. Breda, 1922.

11 II-IVe Divisie 11 1 Stormschool (in Vredesorganisatiën 1930 vervallen) 1 Artilleriebrigade IIe divisie III Infanteriebrigade - 1 Regiment infanterie - 9 Regiment infanterie - 12 Regiment infanterie IV Infanteriebrigade - 8 Regiment infanterie - 11 Regiment infanterie - 19 Regiment infanterie II Artilleriebrigade Korps rijdende artillerie (in Vredesorganisatiën 1930 vervallen) IIIe divisie V Infanteriebrigade - 2 Regiment infanterie - 13 Regiment infanterie - 17 Regiment infanterie VI Infanteriebrigade - 3 Regiment infanterie - 6 Regiment infanterie - 14 Regiment infanterie III Artilleriebrigade Het bataljon wielrijders (in Vredesorganisatiën 1930 vervallen) IVe divisie VII Infanteriebrigade - 7 Regiment infanterie

12 12 II-IVe Divisie Regiment infanterie - 20 Regiment infanterie VIII Infanteriebrigade - 5 Regiment infanterie - 16 Regiment infanterie - 21 Regiment infanterie IV Artilleriebrigade Stormschool (in Vredesorganisatiën 1930 vervallen) Bij KB van 19 mei 1939, nr. 63 werd - ondermeer - wederom de vredesorganisatie van het veldleger, van hoofdkwartier en de staven van de legerkorpsen en divisies gewijzigd. Het Veldleger bestond uit het HKV te 's-gravenhage, vier legerkorpsen, de lichte divisie, het regiment kustartillerie, de artilleriemeetafdeling, de brigade genietroepen (met uitzondering van 3 regiment genietroepen en van de SR der genie) en het korps pontonniers en torpedisten. Bij ministeriële beschikking van 24 augustus 1939, nr werd voortaan van legerkorpsen in plaats van divisiegroepen gesproken. Een legerkorps was volgens het boekwerk Vredesorganisatiën 1939 opgebouwd uit de staf, twee divisies en een regiment motorartillerie. Een divisie bestond uit een staf, drie regimenten infanterie en een regiment veldartillerie. 18 Veldleger op voet van oorlog VELDLEGER OP VOET VAN OORLOG 19 Ie Legerkorps: Stafkwartier te 's-gravenhage Verbindingsafdeling 1e Regiment huzaren 10e Regiment artillerie 1e Compagnie politietroepen Ie divisie Stafkwartier te 's-gravenhage Verbindingsafdeling Regiment grenadiers Regiment jagers 4e Regiment infanterie 1e Mitrailleurcompagnie 2e Regiment artillerie 17 Legerorders 1939, nr. 342 O 18 Legerorders 1939, nr H.J. Kruls en H. Staring. Op de bres voor Neerlands onafhankelijkheid. Amsterdam, Ook: Staatsalmanak voor het Koninkrijk der Nederlanden 's-gravenhage,

13 II-IVe Divisie 13 1e Compagnie pioniers IIe divisie Stafkwartier teede Verbindingsafdeling 10e Regiment infanterie 15e Regiment infanterie 22e Regiment infanterie 2e Mitrailleurcompagnie 6e regiment artillerie 2e Compagnie pioniers Ie divisiegroeptrein 1e Compagnie aan- en afvoertroepen Ie Autobataljon IIe Legerkorps: Stafkwartier te Arnhem Verbindingsafdeling 2e Regiment huzaren 12e Regiment artillerie 4e Compagnie politietroepen IIIe divisie Stafkwartier te Assen Verbindingsafdeling 1e Regiment infanterie 9e Regiment infanterie 12e Regiment infanterie 3e Mitrailleurcompagnie 4e Regiment artillerie 3e Compagnie pioniers IVe divisie Stafkwartier te Arnhem Verbindingsafdeling 8e Regiment infanterie 11e Regiment infanterie 19e Regiment infanterie 4e Mitrailleurcompagnie 8e regiment artillerie 4e Compagnie pioniers IIe divisiegroeptrein 2e Compagnie aan- en afvoertroepen IIe Autobataljon IIIe Legerkorps: Stafkwartier te Breda Verbindingsafdeling 3e Regiment huzaren 11e Regiment artillerie 3e Compagnie politietroepen

14 14 II-IVe Divisie Ve divisie Stafkwartier te Venlo Verbindingsafdeling 2e Regiment infanterie 13e Regiment infanterie 17e Regiment infanterie 5e Mitrailleurcompagnie 3e Regiment artillerie 5e Compagnie pioniers VIe divisie Stafkwartier te Breda Verbindingsafdeling 3e Regiment infanterie 6e Regiment infanterie 14e Regiment infanterie 6e Mitrailleurcompagnie 7e regiment artillerie 6e Compagnie pioniers IIIe divisiegroeptrein 3e Compagnie aan- en afvoertroepen IIIe Autobataljon IVe Legerkorps: Stafkwartier te Amersfoort Verbindingsafdeling 4e Regiment huzaren 9e Regiment artillerie 2e Compagnie politietroepen VIIe divisie Stafkwartier te Harderwijk Verbindingsafdeling 7e Regiment infanterie 18e Regiment infanterie 20e Regiment infanterie 7e Mitrailleurcompagnie 1e Regiment artillerie 7e Compagnie pioniers VIIIe divisie Stafkwartier te Amersfoort Verbindingsafdeling 5e Regiment infanterie 16e Regiment infanterie 21e Regiment infanterie 8e Mitrailleurcompagnie 5e regiment artillerie 8e Compagnie pioniers IVe divisiegroeptrein

15 II-IVe Divisie 15 4e Compagnie aan- en afvoertroepen IVe Autobataljon 2. Mei 1940 De encadrering van de stafkwartieren Ie-IVe Legerkorps in januari 1940 was als volgt: Chef van de staf, 2 veldpredikers en 2 reserve-veldpredikers, 1 aalmoezenier en 2 hulpaalmoezeniers. Sectie I - Generale Staf Afdeling verbindingsdienst Veldpostkantoor Sectie II - Intendance Sectie IIIa - Geneeskundige dienst Gezondheidsafdeling Sectie IIIb - Veterinaire dienst Sectie IIIc - Gasdienst Sectie IV - Materieel der Artillerie Sectie V - Genie Sectie VIIa - Contrôle op den administratieven dienst Sectie VIIb - Administratie en verpleging van het stafkwartier Het artilleriecommando Artillerie inlichtingendienst Triangulatie-afdeling Verbindingsafdeling Afzonderlijke artilleriestaf Vuurregelingsdienst Troependetachement Korpstrein 2. MEI 1940 De samenstelling van de Koninklijke Landmacht in mei 1940 berustte op het voorschrift Samenstelling van de Koninklijke landmacht op voet van oorlog uit Op 9 mei 1940 vielen de commandanten van het IIe, IIIe en IVe Legerkorps hiërarchiek onder het bevel van de Commandant Veldleger (voortaan: CV). De commandant Ie Legerkorps stond onder rechtstreeks bevel van de OLZ. Op 10 mei wijzigde de bevelssituatie zich enigszins. De commandant van het Ie Legerkorps kwam onder bevel van de commandant Vesting Holland te staan Afwikkeling 3. AFWIKKELING Op 20 juni werd op last van de Duitse bevelhebber in Nederland de CV ontheven van zijn functie en het HKV opgeheven. Alle, tot dan toe rechtstreeks onder de CV ressorterende legeronderdelen kwamen voortaan onder de Opperbevelhebber van Land- en Zeemacht te staan. Op 24 juni 1940 werden het Ie-IVe Legerkorps omgevormd tot divisies A-D. 20 H. Amersfoort en P.H. Kamphuis. Mei De strijd op Nederlands grondgebied. 's-gravenhage, Bijlage 1-3.

16 16 II-IVe Divisie Op 15 juli 1940 werd het Nederlandse leger opgeheven en werd de Opbouwdienst gevormd. 4. Reorganisatiecommissie, REORGANISATIECOMMISSIE, "Ten einde" (...) de minister van defensie (...) van voorlichting te dienen nopens mogelijke versobering in de vredessamenstelling van de onderdelen der infanterie- en artilleriebrigades" werd bij ministeriele beschikking van 23 juli 1931, Z 82 de reorganisatiecommissie ingesteld. 21 Er werd een werkcommissie en een uitvoerende commissie gevormd. De werkcommissie bestond uit kolonel S.G.N. Nauta Pieter in de rol van voorzitter, luitenant-kolonel H. de Iongh en kapitein H.H. Thoden van Velzen. Deze werkcommissie kwam met plannen en voorstellen welke in de uitvoerende commissie werden besproken. Suggesties vanuit de uitvoerende commissie werden vervolgens door de werkcommissie verwerkt. Hierop werd een en ander aan luitenant-generaal Seyffard voorgelegd om vervolgens wederom door de uitvoerende commissie te worden behandeld. Vervolgens werd het aldus geamandeerde plan besproken met de Commandant Veldleger. Eventuele op- en aanmerkingen werd nogmaals besproken in de voltallige commissie (de uitvoerende commissie inclusief voorzitter Seyffard), voorgestelde wijzigingen werden aangebracht door de werkcommissie en uiteindelijk kon het definitieve plan worden voorgelegd aan de minister van defensie. Nauta Pieter werd, op voorstel van voorzitter Seyffardt, pas bij beschikking van 17 September 1931, K 106 als lid aan de commissie toegevoegd. De eerste vergadering werd gehouden op 20 oktober Uiteindelijk kon de commissie niet tot een eenduidig standpunt en advies aan de minister komen. De commissie werd onder dankzegging voor bewezen diensten ontbonden bij ministeriële beschikking van 10 oktober 1932, nr Een kort overzicht van de taken van de Intendant IIe divisie, EEN KORT OVERZICHT VAN DE TAKEN VAN DE INTENDANT IIE DIVISIE, De taak van de intendance was het leger te voorzien van voeding, kleding, uitrusting en fourage. De algemene leiding berustte bij de Hoofdintendant. In vredestijd was het personeel zowel ondergeschikt aan de Hoofdintendant als aan de troepen-commandant onder wiens bevel men was ingedeeld. 22 De taken van de divisie-intendanten waren: de controle van verschillende rijksgoederen, ressorterende onder de intendance; regeling en voorbereiding van de verpleging van de divisie in vredes- en oorlogstijd; het keuren van fourage, levensmiddelen enzovoorts; toezicht houden over garnizoensmagazijnen Legerorders 1932, nr In het voorliggende geval was dat dus de commandant IIe Divisie. Bron: Verslag der commissie ingesteld bij beschikking van den minister van Oorlog van 13 augustus 1915, nr. 324 ten einde de regering in te lichten omtrent de werking van het dienstvak der militaire intendance. (CAD, archief Legercommissie, voorlopig inv. nr. 112) 23 ARA, archief Legercommissie, voorlopig inv. nr (Toegang ).

17 II-IVe Divisie Een kort overzicht van de indeling en taken van de commandanten in de militaire afdelingen 6. EEN KORT OVERZICHT VAN DE INDELING EN TAKEN VAN DE COMMANDANTEN IN DE MILITAIRE AFDELINGEN Tot circa medio 1922 was de commandant van de Ie divisie was tevens bevelhebber 1e militaire afdeling (voortaan: MA), de commandant van de IIe divisie was ook bevelhebber 4e MA, de commandant IIIe divisie daarnaast bevelhebber 2e MA en de commandant IVe divisie was eveneens bevelhebber 3e MA. 24 Bij Koninklijk Besluit van 10 mei 1922, nr. 21 werd de territoriale indeling van het Rijk in militaire afdelingen opnieuw geregeld. Met het bevel werden belast de commandanten van de divisies. De commandant van de Ie divisie werd tevens bevelhebber in de Ie militaire afdeling enzovoorts. De tweede militaire afdeling omvatte de indelingsdistricten Leeuwarden, Groningen, Assen, Zwolle, Ruurlo en Arnhem. De militaire bevelhebbers hadden tot taak het voorbereiden en verlenen van militaire bijstand en het uitoefenen van toezicht op militaire gebouwen, werken en wegen en het voorbereiden van militair gezag. Geschiedenis van het archiefbeheer GESCHIEDENIS VAN HET ARCHIEFBEHEER 1. Registratie en archivering tot REGISTRATIE EN ARCHIVERING TOT 1940 Alle stukken die bij het HKV inkwamen of uitgingen passeerden de registrator. Al naar gelang de aard of de adressering van het stuk, werd het ingeschreven in het persoonlijk- (P), het geheim- (G), het algemeen- (A), het meldingen- (M) of het bevelenregister (B). Het meldingenregister werd gebruikt voor het inboeken van berichten en inlichtingen bij bureau I.3, bureau inlichtingen. Het bevelenregister werd alleen gehanteerd bij bureau I.1, bureau operatiën. Hierin werden de operatieve bevelen van het bureau geboekt. Ingekomen stukken werden na inschrijving door de registrator verdeeld over de secties. Daar werden de stukken opnieuw ingeboekt. Na behandeling werden eventuele uitgaande stukken door de registrator in het betrokken register ingeschreven. De minuten, en de ingekomen stukken die de aanleiding tot de minuut was, werden bij de betrokken sectie opgelegd. Zij werden onderwerpsgewijs gebundeld en uitgaande berichten over vijandelijke of eigen strijdkrachten alsmede ingekomen bevelen werden dagelijks opgelegd Opslag en bewerking sinds OPSLAG EN BEWERKING SINDS 1943 In 1943 werd begonnen met de bewerking van het geheim, persoonlijk en mobilisatie archief van de Ie divisie, en wel volgens de Handleiding voor het bewerken van de archieven van het Algemeen Rijksarchief. 26 In mei 1944 was de inventaris van het persoonlijk archief van de commandant IIe divisie gereed. In augustus van dat jaar zag de inventaris van het persoonlijk archief van de commandant van de IIIe divisie het daglicht. 27 Het zesde jaarverslag van wat inmiddels was gaan heten het archief van de Koninklijke landmacht meldt dat de inventarisatie van de persoonlijke en geheime archieven in 1946 werd voltooid. In de periode werden de archieven van de staven van de divisies bewerkt. 24 Zie eindnoot Leidraad voor de bevelvoering en den dienst bij hoofd- en stafkwartieren. Breda, Hoofdstuk II, B. 26 Deze werd in januari 1943 uitgegeven. (3e jaarverslag van het Nederlands weermachtsarchief, 1 december december ) 27 4e jaarverslag van het Nederlands weermachtsarchief, 1 december december

18 18 II-IVe Divisie Tijdens alle voornoemde bewerkingen is een groot deel van de archiefbescheiden van de betrokken archieven vernietigd. De Inventaris van de archieven van de Ie divisie / het Ie Legerkorps, , samengesteld door J.C.M. Linssen in samenwerking met het Centraal archievendepot, verscheen in Op 15 januari 1987 werd dit archief overgedragen aan het Algemeen Rijksarchief. In 1989 werden de archieven van de IIe divisie / Legerkorps, alsmede het regelingsbureau / territoriaal afwikkelingsbureau Doorn, 1940 en divisie B bewerkt en geïnventariseerd door H. van Bruggen. Beide bewerkingen vonden plaats in het kader van de VVA-opleiding. Op 15 januari 1987 werd dit archief overgedragen aan het Algemeen Rijksarchief. Overbrenging van een overheidsarchief

19 II-IVe Divisie 19 Inhoud en structuur van het archief Inhoud en structuur van het archief Selectie en vernietiging SELECTIE EN VERNIETIGING Voor aanvang van de selectie- en inventarisatiewerkzaamheden hadden de onderhavige archieven, aanwezig bij het Centraal Archievendepot van het ministerie van Defensie in totaal een omvang van ongeveer 23 strekkende meter. Een groot deel betrof inschrijfmiddelen, namelijk 12,25 m1. Gespecificeerd: Inschrijfmiddelen Het archief van de Ie divisie Het archief van de IIe divisie / IIe Legerkorps, Het archief van de IIIe divisie / IIIe Legerkorps, , Het archief van de IVe divisie, Het archief van de Intendant IIe divisie, Het archief van het regelingsbureau IIe Legerkorps, Het archief van de commandant Ie Infanteriebrigade, ,25 meter 0,02 meter 5,5 meter 3,26 meter 1,27 meter 0,3 meter 0,025 meter 3 centimeter Het archief van IIIe Infanteriebrigade, centimeter Het archief van de commandant IVe Infanteriebrigade, 1930, 1932, , Het archief van de commandant Ve Infanteriebrigade, , Het archief van de commandant VIe Infanteriebrigade, 1916, 1919, , 1927, Het archief van de commandant VIIIe Infanteriebrigade, Het archief van de commandant van de Ve divisie Het archief van het hoofdkwartier van de VIIe divisie, Het archief van het stafkwartier VIIe divisie, Het archief van de commandant VIIIe divisie 8 centimeter 8 centimeter 1 centimeter 2 centimeter 0,03 meter 0,12 meter 0,02 meter 0,04 meter Het archief van het regelingsbureau VIIIe divisie 0,01 meter Het archief van de troepencommandant te 's- 0,02 meter

20 20 II-IVe Divisie Gravenhage, 1922, , , 1940 Het archief van de commandant Ie Artilleriebrigade, Het archief van de commandant IVe Artilleriebrigade, 1928, 1938 Het archief van kolonel S.G.N. Nauta Pieter als lid van de reorganisatiecommissie en voorzitter van de werkcommissie, ,03 meter 0,03 meter 0,12 meter Totale omvang voor aanvang van selectie- en inventarisatie 23,3 meter Gezien de scheve verhouding tussen het aantal inschrijfmiddelen en archiefbescheiden hebben de agenda's hun taak verloren. Omdat er een inventaris als vervangende toegang voorhanden komt zijn de inschrijfmiddelen vernietigd. Van de resterende archiefbescheiden is 20 centimeter vernietigd; het betreft hier voornamelijk ingekomen rapporten en jaaroverzichten van de Criminele Inlichtingendienst. Deze zijn op een ander bewaarniveau voorhanden in het archief van de Generale Staf, (inv. nrs ). Verantwoording van de bewerking VERANTWOORDING VAN DE BEWERKING Het geheel is ontspijkerd en omgepakt in zuurvrije omslagen en dozen. Een en ander volgens de Normen goede en geordende staat van PIVOT/Rijksarchiefdienst. Ordening van het archief ORDENING VAN HET ARCHIEF De archiefbescheiden van de Ie divisie, welke werden aangetroffen zijn geselecteerd en beschreven om verenigd te worden met het archief dat reeds sinds 1987 door het ARA wordt beheerd. Bij de herbewerking in 1998 werd besloten tot herordening volgens archiefvormers, waarbij de bestaande nummering werd vervangen door inventarisnummers waarbij de nummering aansluit op deze gebruikt in de Inventaris van de archieven van de Ie divisie / het Ie Legerkorps, , samengesteld door J.C.M. Linssen in samenwerking met het Centraal Archievendepot, verschenen in Verder diende een inleiding en verantwoording toegevoegd worden. Tenslotte zouden de bestaande toegangen gaan fungeren als nadere toegang. De beschrijvingen werden chronologisch gerangschikt.

21 II-IVe Divisie 21 Verwant materiaal Verwant materiaal Verwante archieven VERWANTE ARCHIEVEN Het archief van de troepencommandant te 's-gravenhage, 1922, , , 1940 en de archieven van de respectievelijke Infanteriebrigades zijn afgescheiden en zullen worden teruggebracht naar de inventaris van archieven van divisies, regimenten en andere eenheden van de infanterie van de Koninklijke Landmacht, (nummer toegang ) van het ARA, te nummeren vanaf inv. nr

22

23 II-IVe Divisie 23 Beschrijving van de series en archiefbestanddelen B E S C H R I J V I N G V A N D E S E R I E S E N A R C H I E F B E S T A N D D E L E N 1 Het archief van de IIe divisie, vanaf 24 augustus 1939 IIe legerkorps, vanaf 24 juni 1940 divisie B, Commandant 1 HET ARCHIEF VAN DE IIE DIVISIE, VANAF 24 AUGUSTUS 1939 IIE LEGERKORPS, VANAF 24 JUNI 1940 DIVISIE B, COMMANDANT Ingekomen en minuten van uitgaande algemene stukken , 1927, omslagen a Ongeregeldheden te Ede (grieven van personeel) b Agendanummer 682 De leiding van de Artillerie Agendanummer a Ontwerp-regeling opleiding infanterie militielichting 1921 Agendanummer 393 b c d e f g h i j k a l Kaderopleiding uit de militie Agendanummer 532 Personeel en paarden bij de cavalerie Agendanummer 550 Militairen in burgerbetrekkingen Agendanummer 578 Verslag studiereis naar Frankrijk en België Agendanummer 872 Inkrimping en opheffing van muziekkorpsen Agendanummer 1132 Hollandse bommenwerper van 2,5 cm Agendanummer 1188 Rapport vechtwagens Agendanummer 1762 Standplaatsen cavalerie Agendanummer 1812 Voorstel bezuinigingen in paardenmaterieel bij de bereden artillerie Agendanummer 1907 Beginselen gebruik van de artillerie Agendanummer 1966 Vervoer lichte mitrailleurs bij een compagnie infanterie Agendanummer 2008 Opleiding bij de infanterie Agendanummer 396 b Gewijzigde grendel voor het geweer M '95 c d Agendanummer 1293 Kaderopleiding uit de militie Agendanummer 1356 Rangschikkingregeling Agendanummer a Strafbevoegdheid majoor-hoofdinstructeur, 1923 Agendanummer 199 b Opleiding van de dienstplichtigen bij de infanterie, 1923 Agendanummer 556

24 24 II-IVe Divisie a c Kaderopleiding, 1923 Agendanummer 556 d Verkleinde ladingen voor het kanon van 7 cm, 1923 Agendanummer 610 e Opleiding van dienstplichtige werklieden, 1923 Agendanummer 1062 f Onderbreken eerste oefeningstijd, 1923 Agendanummer 1381 g Opleiding van de Infanterie, vervolgoefeningen en herhalingsoefeningen, 1923 Agendanummer 2092 h Paarden boven organieke sterkte, 1923 Agendanummer 2367 i Zweedse gymnastiek in het leger, 1923 Agendanummer 2630 j Bewapening van zogenaamde "stormmannen" bij de infanterie, 1923 Agendanummer 2639 k Gegevens vreemde legers, Polen, 1924 Agendanummer 900 l Opleiding van dienstplichtige werklieden uit de lichting 1924 Ia, 1924 Agendanummer 902 m Aanvalsbruggen, 1925 Agendanummer 447 n Opleiding van de infanterie, 1925 Agendanummer 466 o Gegevens vreemde legers, Zweden, 1925 Agendanummer 746 p Kader gevechtsoefeningen, 1925 Agendanummer 870 q Inrichten van seinzalen, 1925 Agendanummer 963 r Centrale cursus voor hogere bevelvoering, 1925 Agendanummer 1073 s Verdere vorming van beroepsofficieren, 1925 Agendanummer 1783 t Weerkundige gegevens voor de luchtvaart hier te lande, 1925 Agendanummer 1818 u Gebruik van houwitsermaterieel op gladde wagen, 1926 Agendanummer 885 Voortgezette opleidingen, zogenaamde gecomprimeerde cursussen voor reserve-officieren, 1927 Agendanummer 35 b Kaderopleiding (dienstplichtigen), 1927 Agendanummer 39 c Algemene order voor de plechtige bijzetting van het stoffelijk overschot van wijlen de luitenant-generaal J.B. van Heutsz, 1927 Agendanummer 1207 d Kaderoefeningen in het terrein. Gehouden van 23 tot en met 26 augustus en van 27 tot 28 oktober 1927, onder leiding C.- II div., 1927 Agendanummer 2304 e Reflectoren aan affuiten en voertuigen, 1927 Agendanummer 2516 f Opmerkingen naar aanleiding van gehouden oefeningen, 1927 Agendanummer 2840 g Medevoeren van de helm, 1928 Agendanummer 294 h Marstraining van de Infanterie, 1928

25 II-IVe Divisie a Agendanummer 748 i Voorzieningen bij het rijden op steile hellingen, 1928 Agendanummer 2023 j Verdere vorming van de onderofficieren, 1928 Agendanummer 2024 k Vechtwagen rapport, 1928 Agendanummer 2615 l Opmerkingen naar aanleiding van gehouden oefeningen, 1929 Agendanummer 16 m Vredesorganisatie, 1929 Agendanummer 2126 b Opmerkingen in verband met de oefeningen van militaire werklieden uit de lichting 1930 Agendanummer 213 Demonstratie met de vechtwagen Agendanummer 238 c Opleiding van militaire werklieden uit de lichting 1930 Agendanummer 274 d Oorlogsorganisatie Agendanummer 432 e Marstraining Agendanummer 438 f Schietopleiding Agendanummer 482 g Artillerie (beveiliging) Agendanummer 794 h Geweergranaten Agendanummer 912 i Uniformknopen Agendanummer 936 j Regeling betreffende het dragen van de uitrustingstukken Agendanummer 988 k Bevorderingsopgave Agendanummer 1064 l Verslag commissie geoefendheid lichting 1930 I en verslag onderzoek voor geoefende Agendanummer 1337 m n o p q a r b c d Uitrusting aan pioniergereedschap en draagbaar tentmateriaal bij de compagnie mortieren van 8. Agendanummer 1359 Verdere vorming van beroepsofficieren Agendanummer 1115 Mededelingen aan reserveofficieren Agendanummer 1238 Vorm en inhoud van bevelen Agendanummer 1616 Oefeningsvoorwaarden bij de regimenten veldartillerie Agendanummer 1575 Legerwedstrijden Agendanummer 2086 Aanwijzingen voor de opleiding van de infanterie Agendanummer 892 Kabelkarren en kabelrijwielen Agendanummer 927 Vuurplan (oefening IV divisie) Agendanummer 952 Handleiding voor de opleiding van de dienstplichtigen van de infanterie. (Deel B, de tirailleuropleiding) Agendanummer 1011

26 26 II-IVe Divisie e Proefopleiding bij 11 R.I. Agendanummer 1051 f Handleiding voor de opleiding van de dienstplichtigen van de infanterie. (Deel A, de mitrailleuropleiding) Agendanummer 1134 g Vuurconcentraties. Het uitwerkingsvuur tegen van de onzichtbare doelen. Agendanummer 1232 h Herdenking wapenfeiten Agendanummer 1268 i Proefopleiding Agendanummer 1272 j Vuurplan Agendanummer 1419 k Plaatsen van schokbuizen Agendanummer 1487 l Aankoop van oefenterrein voor het garnizoen Assen Agendanummer 1490 m Gebruik van buskruitgranaten van bij de houwitser van Agendanummer 1504 n Mitrailleurs M.08/15 Agendanummer 1543 o Levensmiddelentrein Agendanummer 1546 p Verbindingsdienst Agendanummer 1764 q Herdenking wapenfeiten Agendanummer 1792 r Windsnelheidsmeter Agendanummer 1904 s Hoofddeksels Agendanummer 1912 t Vaardigheidsproef beroepskader u a Agendanummer 1984 Vuurplan Agendanummer 2213 v Oefening in de munitieaanvulling 1931 Agendanummer 2298 b c d e f g h i Gegevens marstraining in het Zweedse, Deense, Noorse en Zwitserse leger Agendanummer 33 Dagverdeling in oefencentra, nuttig gebruik van de oefentijd Agendanummer 105 Opleidingscursussen reserveofficieren Agendanummer 121 Verslag inspectie paarden van 2 RVA Agendanummer 135 Aanwijzingen omtrent het meevoeren van de mitrailleur M 20 bij de artillerie Agendanummer 153 Cursus beroepsofficieren van de militaire administrate in de verplegingsdienst Agendanummer 165 Verslag proefopleiding 1' 1931II Agendanummer 474 Aanwijzingen schietoefeningen L.B.O. Agendanummer 1014 Werkzaamheden van de commandanten van de Regimentscholen bij de infanterie

27 II-IVe Divisie a Agendanummer 1042 j Toepassing van kunstmatige ademhaling Agendanummer 1045 k Handhaving van de doel- en vuurvoorstellingen Agendanummer 1046 l Opleiding voor de gasdienst Agendanummer 1153 m Vaandeluitreiking bijzondere vrijwillige landstorm Agendanummer 1189 n Wedstrijden in militaire bekwaamheid Agendanummer 1197 o Vaardigheidsproeven Agendanummer 1233 p Opmerkingen inzake mitrailleurs en mitrailleurvuur Agendanummer 1239 q Vuurplan Agendanummer 1391 r Hoefverzorging van de paarden Agendanummer 1392 s Schietoefeningen L.B.O. Agendanummer 1399 t Batterijvuren in 1932 Agendanummer 1399 u Schorsing van het onderwijs aan de Stormschool Agendanummer 1413 v Mitrailleurs M.20 ingericht voor het vuren tegen luchtdoelen Agendanummer 1438 w Programma vervolgoefeningen Agendanummer 1439 x Aanwijzingen omtrent het dragen van de helm. Agendanummer 1510 y Herdenking wapenfeiten Agendanummer 1570 z Wintercursussen voor reserveofficieren Agendanummer 1599 aa Opleiding voor de gasdienst Agendanummer 1644 ab Wenken infanterie Agendanummer 1688 ac Oefenvoorschrift Agendanummer 1739 ad Vaardigheidsproeven Agendanummer 1771 ae Gasdienst Agendanummer 1858 af Doorwaden van wateren Agendanummer 1876 ag Verzamelde bepalingen betreffende het invullen van het zakboekje Agendanummer 1885 ah Vervoer van het verbindingsmaterieel Agendanummer 1971 b c Reorganisatie van de Regimenten Infanterie Opleiding van de dienstplichtigen bij het Wapen van de Infanterie. Agendanummer 809 Opheffing van het 1e regiment onbereden artillerie Agendanummer 845 Opheffing van de treinafdeling van de IIe en van de IIIe artilleriebrigade

28 28 II-IVe Divisie Agendanummer 846 d Bij Luchtvaartafdeling aanwezige films en lantaarnplaatjes voor instructiedoeleinden Agendanummer 867 e Onderhoud en oplegging van optische instrumenten Agendanummer 868 f Oprichting mobilisatiebureau bij de regimenten veldartillerie en het korps rijdende artillerie Agendanummer 905 g Vuurleidingcursussen in 1933 Agendanummer 908 h Gecomprimeerde cursussen Agendanummer 949 i Samenwerking van infanterie en artillerie Agendanummer 1032 j Schietoefeningen en oefeningen met aangespannen geschut lichting 1932II van 1 R.O.A. Agendanummer 1067 k Aanwijzingen van dienstplichtigen voor opleiding Agendanummer 1078 l Wijzigen van lastgevingen en zakboekjes in verband met de reorganisatie van de artillerie Agendanummer 1135 m Opleidingscursussen voor de naasthogere rang. Agendanummer 1137 n Schieten met zware mitrailleurs op luchtdoelen Agendanummer 1206 o Herdenking Prins Willem van Oranje Agendanummer 1308 p Aanwijzingen voor de artillerie op het gevechtsveld, hoofdstuk IV; De batterij Agendanummer 1392 q Opgave van treinen van de gewone dienstregeling waarmee regelmatig veel militairen reizen Agendanummer 1432 r Reserveofficieren bij de artillerie Agendanummer 1627 s Verdere vorming van beroepsofficieren Agendanummer 1660 t Karabijnrekken in de instellingstaande batterij Agendanummer 1667 u Voorlopige bepakkinglijsten voor motorvoertuigen, samengesteld door de Inspecteur van de Cavalerie Agendanummer 1668 v Doorwaden van wateren Agendanummer 1685 w Herdruk van Boekwerk 79b, opgave van reglementen en voorschriften, waarvan militairen moeten zijn voorzien Agendanummer 1695 x Voorwaardelijk veroordeelden, die militair worden Agendanummer 1699 y Overgang naar de aanvullingsreserve Agendanummer 1763 z Taak van de Politietroepen Agendanummer 1764 aa Eedvraagstuk Agendanummer 1849 ab Opleidingscursussen voor de naast hogere rang Agendanummer 1975 ac Toepassing van het tuchtrecht Agendanummer 1977

29 II-IVe Divisie a Gegevens van vuren met zware mitrailleurs in het I.S.K. Agendanummer 855 b Instructie commandanten belast met direct toezicht op gecomprimeerde cursussen Agendanummer 867 c Wenken voor opleiding (leergang gasdienst) Agendanummer 878 d Regeling vuurleiding-, schiet-, geweer vecht- en granaatcursussen bij het Regiment Grenadiers (B.T.) in 1934 Agendanummer 882 e Opleiding van officieren, ingedeeld bij een Compagnie Aan- en afvoertroepen Agendanummer 990 f Aanwijzingen voor het schieten met geweren en karabijnen tot kamer schietoefeningen Agendanummer 993 g Kaderoefening op de kaart onder leiding van commandant IIe divisie Agendanummer 1024 h Verslag van de oefening in de munitieaanvulling 1933 Agendanummer 1151 i Cursus bestemd voor oudere kapitein en ritmeesters Agendanummer 1217 j Verslag van de oefening in de munitieaanvulling 1933 Agendanummer 1251 k Cursussen reserveofficieren Agendanummer 1376 l Militaire belangenverenigingen Agendanummer 1568 m Opleiding tot reserveofficier Agendanummer 1585 n Schietverslagen 1934 van diverse regimenten Agendanummer 1981 o Wintercursussen voor reserveofficieren Agendanummer 2007 p Bepalingen betreffende het zakboekje en de invulling daarvan Agendanummer 2064 q Oefeningsverslagen van regimenten IV infanterie brigade Agendanummer 2168 r Rijkswedstrijdpaarden en de deelname aan wedstrijden Agendanummer 2171 s Verbindingsdienstoefening in samenwerking met vliegtuigen Agendanummer 2173 t Herhalingsoefeningen Agendanummer 2188 u Oefeningen in oorlogsverband Agendanummer 2193 v Schietoefeningen in L.B.O. Agendanummer 2202 w Onderscheid tussen munitiedepot en munitie in de stellingen Agendanummer 2230 x Regeling cursussen bij het Regiment Grenadiers (B.T.) in 1935 Agendanummer 2279 y Opleidingscursussen voor de naast hogere rang. Agendanummer 2374 z Schietopleiding Agendanummer 2386 aa Samenwerking tussen infanterie en artillerie bij de aanval: vuurplan Agendanummer 2400

30 30 II-IVe Divisie ab Patronen voor het nabootsen van springpunten Agendanummer 2406 ac Opkomst in werkelijke dienst in 1935 Agendanummer 2415 ad Vaardigheidsproeven muzikanten ae Agendanummer 2422 Opmerking naar aanleiding van de oefeningen met lichte troepen in augustus 1934 Agendanummer 2424 af Oefeningen in de munitieaanvulling in 1935 Agendanummer nrs a Uitreiking dienstkruizen, 1935 Agendanummer 515 b Veiligheid bij het gebruik van kofferprojectors bij het vertonen van instructiefilms, 1935 Agendanummer 543 c Dankbetuiging en viering 121-jarig bestaan van het 1e regiment-infanterie, 1935 Agendanummer 554 d Schietoefeningen, schietcursussen, oefeningen in oorlogsverbanden, 1935 Agendanummer 556 e Gecomprimeerde cursussen, 1935 Agendanummer 563 f Verbindingsdienstoefeningen in samenwerking met vliegtuigen, 1935 Agendanummer 584 g Verblijfsvergoeding aan personeel bij meerdaagse oefeningen, 1935 Agendanummer 603 h Oefeningen in troepenvervoer per auto, 1935 Agendanummer 605 i Patronen voor het nabootsen van springpunten, 1935 Agendanummer 621 j Kaderoefeningen op de kaart onder leiding commandant IIe divisie, 1935 Agendanummer 631 k Voortgezette opleiding van reserveofficieren, 1935 Agendanummer 637 l Oefeningen van reserve-luitenant-kolonels, 1935 m Agendanummer 655 Herhalingsoefeningen bij de artillerie, oefeningen in oorlogsverbanden, 1935 Agendanummer 690 n Cursussen in de verplegingsdienst, 1935 Agendanummer 707 o Keuring van gasmaskermaterieel, 1935 Agendanummer 710 p Tenue, taillehaken, 1935 Agendanummer 737 q r Programma's en roosters van schietoefeningen, 1935 Agendanummer 744 Opleiding personeel bestemd voor de dienst bij een mitrailleurcompagnie, 1935

31 II-IVe Divisie 31 Agendanummer 745 s Verslag van een tweedaagse marsoefening, 1935 Agendanummer 751 t Kort verslag van de op 24 en 25 januari 1935 gehouden schietoefening in de Legerplaats bij Oldebroek, 1935 Agendanummer 762 u Gedrag van militairen in het openbaar, handhaving van de krijgstucht, 1935 Agendanummer 822 v Opleiding van dienstplichtig verbindingspersoneel, 1935 Agendanummer 824 w Gebruik van triangulatieafdeling en lichtmeet afdeling, 1935 Agendanummer 831 x Verslag 2-daagse mars naar Harskamp, 1935 Agendanummer 834 y Rijkunstige oefening van reserveofficieren, 1935 Agendanummer 835 z Schietprogramma's van de schietseries in het I.S.K. Losse munitie Uitkomsten van schietoefeningen in het I.S.K. in 1935, 1935 Agendanummer 956 aa Vijftienjarig bestaan van de onderofficiersschietvereniging "Arnhem", 1935 Agendanummer 965 ab 298 nrs a Oefeningen in de levensmiddelenaanvulling, 1935 Agendanummer 980 ac Marstraining, 1935 Agendanummer 981 ad Eerbewijzen, 1935 Agendanummer 983 b c d e Beknopt verslag van de wintercursus voor reserveofficieren van de infanterie gedurende de winter , 1935 Agendanummer 1004 Lijst van coördinaten van de getrianguleerde punten in de Legerplaats bij Oldebroek, 1935 Agendanummer 1030 Mededeling voor de artillerie (indeling van het reglement voor de bereden artillerie), 1935 Agendanummer 1031 Verzekeren van orde en rust in de kazernecomplexen, 1935 Agendanummer 1036 Proef met laken, waarin inlandse wol is verwerkt, 1935 Agendanummer 1056 f Toepassing van voorschriften, 1935 Agendanummer 1066 g Vuurbevelen, 1935 Agendanummer 1067 h Verslag van de oefening in de munitieaanvulling 1934, 1935

32 32 II-IVe Divisie Agendanummer 1068 i Waterdichtheid van ransels, 1935 Agendanummer 1095 j Kader verbindingsoefening onder leiding van commandant veldleger in 1935, 1935 k Agendanummer 1145 Oefeningen onder leiding van commandant veldleger in september 1935, 1935 Agendanummer nrs a Baden en zwemmen, 1935 Agendanummer 1179 b Beoordeling van a.s. reserveofficieren Opleiding in de terrein meetdienst, 1935 Agendanummer 1199 c Vervoer van een batterij op auto's, 1935 d e f Agendanummer 1212 Aanwijzingen betreffende de beoefening van maskering bij de artillerie, 1935 Agendanummer 1230 Programma voor de oefeningen in oorlogsverband, 1935 Agendanummer 1232 Brandgevaar, orde en rust bij legering in kwartieren, 1935 Agendanummer 1234 g Bewapening verbindingspersoneel, 1935 Agendanummer 1245 h Oefening in de munitieaanvulling in 1935, 1935 Agendanummer 1300 i Opleiding voor officieren, 1935 Agendanummer 1330 j Gevechtshandeling deel I, interpretatie artikel 14, 1e lid, 1935 Agendanummer 1332 k Programma's van de schietoefeningen van 4 en 8 Regiment Veldartillerie in de legerplaats bij Oldebroek, 1935 Agendanummer 1335 l m Samenwerking tussen infanterie en artillerie bij de aanval, 1935 Agendanummer 1342 Programma cursus reserveofficierenmortierschutter van 22 t/m 27 juli 1935, 1935 Agendanummer 1357 n Vuurplan van een bataljon, 1935 Agendanummer 1364 o Schieten met zware mitrailleurs op luchtdoelen, 1935 Agendanummer 1388 p q r Verslagen en opgaven schietoefeningen van de 16e-serie (Legerplaats bij Harskamp), 1935 Agendanummer 1403 Instructiefilm, inhoudsopgave instructiefilm, handleiding filmonderricht, 1935 Agendanummer 1408 Verslag over de 2-daagse mars naar Harskamp en overnachten in de legerplaats Harskamp van donderdag 8 op vrijdag 9 augustus 1935, 1935 Agendanummer 1491