Sociale Atlas Zeeland 2013

Transcriptie

1 Middelburg, december 2013

2 Colofon SCOOP 2013 Samenstelling Wim van Gorsel SCOOP Zeeuws instituut voor sociale en culturele ontwikkeling Kousteensedijk 7 Postbus 407 Middelburg Telefoon (0118) scoop@scoopzld.nl Lay-out SCOOP Ontwerp SCOOP Drukwerk SCOOP Deze uitgave is tot stand gekomen in opdracht van de Provincie Zeeland. De Provincie Zeeland streeft naar een goede sociale en culturele infrastructuur in Zeeland, in samenwerking met anderen. Als sociaal-cultureel kennis- en ontwikkelingsinstituut ondersteunt SCOOP de Provincie bij haar taken in het sociaal-cultureel beleid.

3 Inhoudsopgave 1. Inleiding Algemene basisgegevens Leeftijdsopbouw totale bevolking Demografische ontwikkeling Leeftijdsopbouw jeugd Allochtonen naar herkomst Huishoudensamenstelling Opkomst verkiezingen Belangrijkste conclusies Veiligheid Registreerde misdrijven Overlastmeldingen Slachtofferschap Aantal jeugdige verdachten Haltafdoeningen Verkeersveiligheid Onveiligheidsgevoelens Belangrijkste conclusies Gezondheid Eigen gezondheid, beperkingen Gezond bewegen Roken Alcohol Overgewicht Eenzaamheid Levensverwachting Sterftecijfers Belangrijkste conclusies Mobiliteit Gebruik van auto, fiets en OV Aantal reizigers in bussen Gebruik internet Belangrijkste conclusies Wonen Woningvoorraad Woningwaarde Sociale huurwoningen Potentiële centrumfunctie Kenmerken van de woningvoorraad Verhuisgeneigdheid Vertrek- en vestigingsoverschot Belangrijkste conclusie Leren Kinderopvang Leerlingen basisonderwijs naar denominatie Gemiddeld gewicht per basisschoolleerling Aantal leerlingen voortgezet onderwijs Leerlingen in leerjaar 3 VO naar onderwijssoort Middelbaar beroepsonderwijs Hoger onderwijs Aantal voortijdig schoolverlaters Belangrijkste conclusies Werken Werkgelegenheid Banen naar branche Vacatures Arbeidsaanbod Arbeidsparticipatie Werkloosheid Jeugdwerkloosheid Jonggehandicapten/Wajong Uitkeringsafhankelijkheid Financieel Belangrijkste conclusies Zorgen Ontwikkeling zorgvraag Huisartsen, verloskundigen en fysiotherapeuten Ziekenhuizen Capaciteit verzorging en verpleging AWBZ-zorg Huishoudelijke zorg Mantelzorgers Jongeren in de jeugdhulpverlening Belangrijkste conclusies Vrije tijd en toerisme Vrijwilligers Vrijwilligerswerk onder jongeren Bezoekers culturele voorstellingen Lidmaatschap verenigingen Uitgaan Toerisme Belangrijkste conclusies Leefbaarheid Tevredenheid over buurt als woonplaats Tevredenheid over de samenstelling van de bevolking Tevredenheid met kwaliteit van de woonomgeving Tevredenheid met de kwaliteit van de voorzieningen Wijk vooruit of achteruit? Collectieve redzaamheid Samenvattende conclusies...99

4 4

5 1. Inleiding Vijfde sociale atlas van Zeeland Voor u ligt een update van de Sociale Atlas van Zeeland. Een naslagwerk, waarin feiten en cijfers over de Zeeuwse bevolking worden gepresenteerd. De gegevens zijn gepresenteerd in kaarten of tabellen, waardoor een vergelijking tussen gebieden mogelijk is. Het is een publicatie met relatief weinig tekst en veel tabellen en kaarten. Bij een atlas gaat het om de cijfers: een objectieve, tijdgebonden waarneming van verschillende onderwerpen. Wel wordt steeds aangegeven wat de indicatoren inhouden en waar verschillen tussen gebieden en in de tijd te zien zijn. Aan het eind van ieder hoofdstuk worden de belangrijkste conclusies op een rijtje gezet. Het is een sociale atlas. Dit houdt in dat niet alle onderwerpen aan bod komen. Er is een selectie gemaakt van gegevens die een zo goed mogelijk beeld schetsen van de sociale situatie. Dus geen kaarten over bodemgebruik, hoogte of temperatuur- en neerslagverdeling, maar wel informatie over het aantal inwoners, werkloosheid, veiligheid, zorg, voorzieningen en leefbaarheid. Een sociale atlas van Zeeland. De atlas bevat cijfers over de Zeeuwse regio s en gemeenten. De cijfers worden, waar mogelijk, vergeleken met provinciebrede en landelijke cijfers. De vijfde sociale atlas van Zeeland. Eerdere edities verschenen in 2002, 2006, 2009 en Waar mogelijk wordt een vergelijking gemaakt met andere gebieden en in de tijd. Doelgroep en functie De atlas is bedoeld voor iedereen die geïnteresseerd is in de staat van Zeeland. De Provincie, gemeenten, instellingen, andere organisaties en natuurlijk bewoners zelf. De atlas kan gebruikt worden als handvat voor beleid en/of als naslagwerk. Keuze voor gegevens Natuurlijk bestaan er meer gegevens over de staat van Zeeland dan in deze atlas gepresenteerd kunnen worden. Het is vaak nodig een afweging te maken: wat wordt wel opgenomen en wat niet. Hierbij zijn een paar stelregels gebruikt: de gegevens zijn zo recent mogelijk; de gegevens sluiten zo mogelijk aan bij de vorige atlas. De indicatoren zijn informatief voor een zo breed mogelijk publiek. Aan de andere kant zijn er ook onderwerpen waar jammer genoeg geen cijfers over beschikbaar zijn. Bijvoorbeeld over het percentage zelfstandig wonende ouderen. In sommige gevallen wordt een grove indicator gebruikt, in andere gevallen wordt een onderwerp helemaal niet opgenomen. Bent u op zoek naar cijfers die niet in deze atlas zijn opgenomen, dan verwijzen wij u graag naar onze website ( U kunt ons ook mailen via planbureau@ scoopzld.nl. 5

6 Indeling en presentatie Cijfers op zich zeggen vaak weinig. Voor de interpretatie is het goed om cijfers tegen elkaar af te zetten. Daarom wordt, waar mogelijk, vergeleken met cijfers uit de vorige atlassen en met landelijke en provinciale cijfers. Bij de vergelijking tussen gemeenten wordt gebruik gemaakt van de standaardafwijking. Een score van meer dan 1 standaardafwijking naar boven van het Zeeuws gemiddelde wordt aangegeven met (+), meer dan een standaardafwijking onder het Zeeuwse gemiddelde is (-). Is het verschil meer dan twee standaardafwijkingen, dan wordt dit weergegeven met een dubbele min of plus. Tabel 1.1: Zeeuwse gemeenten en regio s Gemeente Regio Borsele Oosterschelderegio Goes Oosterschelderegio Kapelle Oosterschelderegio Noord-Beveland Oosterschelderegio Reimerswaal Oosterschelderegio Schouwen-Duiveland Oosterschelderegio Tholen Oosterschelderegio Middelburg Walcheren Veere Walcheren Vlissingen Walcheren Zeeland kent dertien gemeenten, onderverdeeld in drie regio s (tabel 1.1). In de in deze rapportage gepresenteerde tabellen wordt steeds een alfabetische indeling aangehouden. Hulst Sluis Terneuzen Zeeuws-Vlaanderen Zeeuws-Vlaanderen Zeeuws-Vlaanderen 6

7 2. Algemene basisgegevens Deze atlas begint met een presentatie van enkele algemene basisgegevens over de Zeeuwse bevolking. Aan de hand van deze cijfers wordt een beeld geschetst van de Zeeuwse bevolking en de ontwikkeling ervan. Achtereenvolgens komen de volgende onderwerpen aan bod: Leeftijdsopbouw totale bevolking (2.1) Demografische ontwikkelingen (2.2) Leeftijdsopbouw jeugd (2.3) Allochtonen (2.4) Huishoudens naar type en grootte (2.5) Opkomst verkiezingen (2.6) 2.1 Leeftijdsopbouw totale bevolking In het leven van personen kunnen grofweg vijf fasen worden onderscheiden (SCOOP, 2003). Gekoppeld aan leeftijd zijn dit de volgende levensfasen: 0 tot 15 jaar fase van de vroege jeugd 15 tot 30 jaar fase van jongvolwassenheid 30 tot 60 jaar spitsuur/consolidatiefase 60 tot 80 jaar actieve ouderdomsfase 80 jaar en ouder fase van intensieve verzorging In paragraaf 2.7 worden de belangrijkste conclusies uit dit inleidende hoofdstuk weergegeven. In tabel 2.1 wordt per gemeente weergegeven hoeveel inwoners er zijn per levensfase. Tabel 2.1: Leeftijdsverdeling, absoluut (2013) Totaal aantal inwoners 0-14 jaar jaar jaar jaar 80 jaar of ouder Borsele Goes Hulst Kapelle Middelburg Noord-Beveland Reimerswaal Schouwen-Duiveland Sluis Terneuzen Tholen Veere Vlissingen Zeeland Nederland Bron: CBS Statline, bewerking SCOOP 7

8 Tabel 2.2: Leeftijdsverdeling, % van de totale bevolking (2013) 0-14 jaar jaar jaar jaar 80-plus Borsele 19,0% 16,5% 40,7% 19,5% 4,4% (-) Goes 15,6% 16,3% 40,7% 21,5% 6,0% Hulst 14,9% 13,2% (-) 43,0% (++) 23,4% 5,5% Kapelle 20,0% (+) 15,8% 40,8% 18,6% (-) 4,7% Middelburg 17,1% 17,0% 39,8% 20,9% 5,2% Noord-Beveland 14,6% 13,1% (-) 40,8% 26,0% (+) 5,6% Reimerswaal 22,0% (++) 19,4% (+) 37,5% (-) 16,5% (-) 4,6% (-) Schouwen-Duiveland 15,4% 14,4% 39,0% 25,2% (+) 6,0% Sluis 13,6% (-) 13,9% (-) 39,6% 26,0% (+) 7,0% (++) Terneuzen 15,6% 14,8% 40,3% 23,7% 5,7% Tholen 20,0% (+) 18,2% (+) 39,2% 18,4% (-) 4,2% (-) Veere 16,6% 14,8% 38,1% (-) 25,0% 5,6% Vlissingen 15,0% 17,4% 40,2% 21,8% 5,6% Zeeland 16,6% 15,9% 40,0% 22,1% 5,4% Nederland 17,2% 18,3% 41,4% 18,9% 4,2% Bron: CBS Statline, bewerking SCOOP Naast de absolute cijfers is het natuurlijk van belang te weten hoe groot een bepaalde leeftijdscategorie is in vergelijking met de totale bevolking. Dit is weergegeven in tabel 2.2. Uit tabel 2.2 blijkt dat het aandeel inwoners van 60 jaar en ouder in Zeeland hoger ligt dan in Nederland als geheel. Zowel het percentage 60 tot 80 jarigen als het aandeel 80 plussers ligt hoger dan landelijk. Daarentegen is vooral het aandeel jongvolwassenen (15 tot 30 jarigen) duidelijk lager. Kapelle, Reimerswaal en Tholen zijn relatief jonge gemeenten, terwijl Sluis eruit springt als meest vergrijsde gemeente. In de kaarten 2.1 en 2.2 worden de percentages jongeren tot 15 jaar en ouderen vanaf 80 jaar weergegeven. In beleidsjargon wordt wel gesproken over de zogenaamde groene en grijze druk. Hiermee wordt een benadering gegeven van het aantal arbeidsproductieve bewoners ten opzichte van het aantal niet-arbeidsproductieve bewoners. De groene druk geeft de verhouding weer tussen het aantal personen onder de twintig ten opzichte van de personen in de zogenaamde productieve leeftijdsgroep van 20 tot 65 jaar. De grijze druk geeft de verhouding weer tussen het aantal personen vanaf 65 jaar ten opzichte van dezelfde productieve leeftijdsgroep. De groene en grijze druk van de Zeeuwse gemeenten staat weergegeven in tabel 2.3. Tabel 2.3: Groene druk en grijze druk, % van jarigen (2013) groene druk grijze druk Borsele 44,1% 28,5% (-) Goes 37,2% 33,2% Hulst 34,3% 34,8% Kapelle 46,8% (+) 28,4% (-) Middelburg 40,0% 31,1% Noord-Beveland 33,7% 37,9% (+) Reimerswaal 50,8% (++) 26,7% (-) Schouwen-Duiveland 37,1% 38,1% (+) Sluis 32,8% (-) 40,6% (+) Terneuzen 36,6% 35,9% Tholen 46,8% (+) 27,3% (-) Veere 41,2% 37,7% Vlissingen 34,5% 32,0% Zeeland 38,9% 33,3% Nederland 38,5% 26,1% Bron: CBS Statline, bewerking SCOOP De groene druk in Zeeland ligt dichtbij het landelijk gemiddelde. Reimerswaal - en in mindere mate Kapelle en Tholen - vallen daarbij op door het grote aantal nul tot twintigjarigen ten opzichte van de productieve leeftijdscategorie. Sluis onderscheidt zich door een significant lager aandeel jongeren ten opzichte van de productieve leeftijdscategorieën. 8

9 Kaart 2.1: Jongeren 0-14 jaar % (2013) Bron: CBS Statline, bewerking SCOOP 9

10 Kaart 2.2: Ouderen 80-plus, (2013) Bron: CBS Statline, bewerking SCOOP 10

11 De grijze druk in Zeeland ligt duidelijk hoger dan landelijk, waarbij Sluis, Noord-Beveland en Schouwen-Duiveland eruit springen als de drie gemeenten met de hoogste grijze druk. 2.2 Demografische ontwikkeling Het is interessant om te kijken hoe het aantal inwoners zich ontwikkelt. Tabel 2.4 geeft de bevolkingsontwikkeling in Zeeland (tussen 1 januari en 31 december) in 2012 per inwoners weer. Hieruit blijkt dat er per saldo in Zeeland - in tegenstelling tot Nederland - het afgelopen jaar sprake was van een lichte bevolkingsafname. Binnen Zeeland onderscheiden de gemeenten Kapelle en Reimerswaal zich door een relatief hoge bevolkingsgroei. De gemeente Middelburg onderscheidt zich daarentegen door een relatief sterke afname van de bevolkingsomvang. Tabel 2.4: Bevolkingsontwikkeling in 2012 absoluut en per inwoners Absoluut Per inwoners Borsele 7 0,3 Goes 50 1,4 Hulst ,3 Kapelle 97 7,8 (++) Middelburg ,1 (-) Noord-Beveland -13-1,7 Reimerswaal 155 7,1 (++) Schouwen-Duiveland ,3 Sluis -6-0,3 Terneuzen -13-0,2 Tholen Veere -56-2,6 Vlissingen -51-1,1 Zeeland ,9 Nederland ,9 De bevolkingsontwikkeling hangt af van drie zaken. Allereerst is er de natuurlijke bevolkingsgroei (1): het aantal geboorten minus het aantal sterfgevallen in een bepaald jaar. Logisch is dat hoe verder een gemeente vergrijst, hoe lager (of zelfs negatief) deze natuurlijke bevolkingsgroei zal zijn. Vervolgens is er de bevolkingsgroei die ontstaat door het verschil tussen het aantal vestigers en het aantal vertrekkers in de gemeente. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen (2) vestiging in de gemeente en (3) vertrek uit de gemeente. Het verschil tussen (2) en (3) noemen we het vestigingsoverschot (4). In tabel 2.5 staan deze saldi per gemeente aangegeven. Uit de tabel blijkt dat het geboorteoverschot positief is in Borsele, Kapelle, Middelburg, Reimerwaal en Tholen. Het vestigingsoverschot is het grootst in de gemeenten Goes, Sluis en Terneuzen. De combinatie van geboorteoverschot en vestigingsoverschot leidt tot de bevolkingsontwikkeling. Uit de tabel is af te leiden dat de bevolking in Zeeland een lichte daling vertoont. Binnen de provincie is Reimerswaal (absoluut gezien) de grootste groeier, gevolgd door Kapelle en Goes. In Middelburg, gevolgd door Hulst en Schouwen-Duiveland, neemt de bevolking het sterkst af. 2.3 Leeftijdsopbouw jeugd In Zeeland is 26,4 procent van de inwoners 23 jaar of jonger. Dit is duidelijk lager dan het landelijk gemiddelde (28,1%). Ook het aandeel 0 t/m 3-jarigen, 4 t/m 12-jarigen en 19 t/m 23-jarigen blijven achter bij het landelijk gemiddelde. Een paar gemeenten springt eruit: in Noord-Beveland, Sluis en Hulst zijn relatief weinig jongeren, in Borsele, Kapelle, Reimerswaal en Tholen relatief veel. Reimerswaal en Vlissingen onderscheiden zich door relatief veel 19 t/m 23-jarigen. Bron: CBS Statline, bewerking SCOOP 11

12 Tabel 2.5: Bevolkingsontwikkeling in 2012 uitgesplitst naar geboorte, sterfte, vestiging en vertrek Geboorte Sterfte Geboorteoverschot Borsele Goes Hulst Kapelle Middelburg Noord-Beveland Reimerswaal Schouwen-Duiveland Sluis Terneuzen Tholen Veere Vlissingen Zeeland Nederland Bron: CBS Statline, bewerking SCOOP Tabel 2.6: Leeftijdsopbouw jeugd 0 t/m 23 jaar, absoluut en in % van de totale bevolking (2013) Absoluut 0-3 jaar 4-12 jaar jaar jaar % van de bevolking Absoluut % van de bevolking Absoluut % van de bevolking Absoluut Borsele ,4% ,2% ,6% (+) ,1% Goes ,6% ,2% ,7% ,0% % van de bevolking Hulst 858 3,1% (-) ,1% ,3% ,7% (-) Kapelle 567 4,5% ,1% (+) ,7% (+) 586 4,7% Vestiging Vertrek Vestigingsoverschot Bevolkingsontwikkeling Middelburg ,2% ,0% ,7% ,8% Noord ,4% 580 7,7% 579 7,7% 286 3,8% (-) Beveland Reimerswaal ,0% (++) ,7% (++) ,5% (+) ,3% (+) Schouwen ,4% ,3% ,2% ,5% Duiveland Sluis 731 3,1% (-) ,5% (-) ,2% (-) 995 4,2% (-) Terneuzen ,7% ,3% ,1% ,6% Tholen ,0% (+) ,7% (+) ,0% (+) ,8% Veere 783 3,6% ,8% ,4% ,7% Vlissingen ,9% ,1% ,4% (-) ,1% (+) Zeeland ,9% ,9% ,5% ,1% Nederland ,3% ,2% ,3% ,3% Bron: CBS Statline, bewerking SCOOP 12

13 2.4 Allochtonen naar herkomst Alle personen van wie tenminste één ouder in het buitenland is geboren, worden allochtoon genoemd. Dus ook iemand die zelf in Nederland is geboren en getogen en die een Nederlands paspoort heeft, maar van wie bijvoorbeeld de vader uit Spanje komt, is volgens deze definitie allochtoon. Vaak wordt onderscheid gemaakt tussen westerse en niet-westerse allochtonen: westerse allochtonen zijn allochtonen uit Europa (exclusief Turkije), Noord-Amerika, Australië, Japan en Indonesië; niet-westerse allochtonen hebben als herkomst Turkije, Afrika, Latijns-Amerika en Azië (exclusief Japan en Indonesië). Tabel 2.7 laat zien dat Zeeland duidelijk minder allochtonen telt dan gemiddeld in Nederland. Dit is een gevolg van het lagere aandeel allochtonen van niet-westerse afkomst. Het percentage westerse allochtonen ligt in Zeeland iets boven het landelijk gemiddelde. Dit is vooral een gevolg van het hoge percentage Belgen dat zich in de drie Zeeuws- Vlaamse gemeenten heeft gevestigd. De vier meest voorkomende herkomstlanden van nietwesterse allochtonen zijn: Turkije, Suriname, Marokko en de Nederlandse Antillen/Aruba. In tabel 2.8 staat in cijfers weergegeven hoeveel allochtonen uit deze herkomstlanden in 2013 wonen in een Zeeuwse gemeente. Uit tabel 2.8 blijkt dat allochtonen van Turkse afkomst relatief vaak woonachtig zijn in Middelburg, Reimerswaal en Terneuzen. Mensen met een Surinaamse achtergrond zijn oververtegenwoordigd in (vooral) Goes en Vlissingen. In Tholen en Vlissingen is sprake van een oververtegenwoordiging van Marokkanen. Mensen van Antilliaanse afkomst wonen relatief het meest in Vlissingen. De belangrijkste herkomstlanden voor de westerse allochtonen zijn België, Duitsland, Indonesië en het Verenigd Koninkrijk. In tabel 2.9 zijn de aantallen westerse allochtonen naar herkomst per gemeente weergegeven. Wat de niet-westerse allochtonen betreft is Vlissingen de enige gemeente waar het percentage vergelijkbaar is met het landelijk gemiddelde. Verder tellen Goes, Middelburg en Terneuzen aandelen niet-westers allochtonen die duidelijk boven het Zeeuws gemiddelde uitkomen. Tabel 2.7: Westerse en niet-westerse allochtonen, absoluut en % van de totale bevolking, (2013) Allochtonen totaal Niet-westerse allochtonen Westerse allochtonen Absoluut % Absoluut % Absoluut % Borsele ,6% (-) 438 1,9% (-) ,7% Goes ,6% ,7% ,9% Hulst ,7% (+) 642 2,3% ,3% (+) Kapelle 926 7,4% (-) 292 2,3% 634 5,1% (-) Middelburg ,6% ,2% ,4% Noord-Beveland ,4% 186 2,5% 593 7,9% Reimerswaal ,3% 781 3,6% ,7% Schouwen-Duiveland ,5% (-) 740 2,2% (-) ,3% Sluis ,0% (+) 534 2,2% (-) ,8% (+) Terneuzen ,5% (+) ,5% ,0% Tholen ,6% (-) 729 2,9% ,8% (-) Veere ,9% (-) 401 1,8% (-) ,1% Vlissingen ,7% (+) ,5% (++) ,2% Zeeland ,2% ,9% ,2% Nederland ,1% ,7% ,4% Bron: CBS Statline, bewerking SCOOP 13

14 Tabel 2.8: Niet-westerse allochtonen naar afkomst, in % van het totaal aantal allochtonen (2013) Turkije Suriname Marokko Ned. Ant./Aruba % % % % Borsele 1,7% 3,6% 1,2% 1,8% Goes 3,7% 9,0% (+) 5,4% 1,9% Hulst 0,8% (-) 0,6% (-) 1,0% 0,5% (-) Kapelle 0,8% (-) 6,5% 2,1% 1,7% Middelburg 11,1% (+) 6,4% 3,3% 3,3% Noord-Beveland 1,4% (-) 3,0% 1,5% 1,7% Reimerswaal 9,2% (+) 2,2% 1,7% 0,8% (-) Schouwen-Duiveland 1,6% (-) 3,3% 0,6% 1,6% Sluis 0,8% (-) 1,2% (-) 0,6% 0,7% (-) Terneuzen 9,9% (+) 1,8% 2,0% 4,0% Tholen 0,8% (-) 3,9% 10,6% (++) 1,5% Veere 1,3% (-) 1,9% 1,1% 2,0% Vlissingen 4,1% 7,5% (+) 10,0% (+) 6,6% (++) Zeeland 5,2% 4,1% 3,7% 3,0% Nederland 11,2% 9,8% 10,4% 4,1% Bron: CBS Statline, bewerking SCOOP Tabel 2.9: Westerse allochtonen naar afkomst, absoluut en in % van het totaal aantal allochtonen (2013) België Duitsland Indonesië Verenigd Koninkrijk Borsele 12,3% 13,8% 15,3% (+) 4,5% (+) Goes 8,6% 8,3% 13,8% 3,5% Hulst 71,3% (+) 4,9% 2,9% (-) 1,5% (-) Kapelle 16,2% 14,3% 13,3% 3,3% Middelburg 6,8% 9,2% 19,0% (+) 3,7% Noord-Beveland 16,3% 23,2% (++) 13,1% 5,9% (++) Reimerswaal 13,2% 9,1% 7,6% 2,3% Schouwen-Duiveland 7,5% 20,3% (+) 14,3% 4,7% (+) Sluis 69,0% (+) 6,3% 2,8% (-) 1,7% (-) Terneuzen 42,7% 7,5% 5,6% 2,1% Tholen 14,2% 11,7% 9,5% 3,5% Veere 11,8% 23,4% (++) 15,5% (+) 3,6% Vlissingen 7,6% 7,7% 13,5% 3,6% Zeeland 28,6% 9,2% 10,2% 2,9% Nederland 3,2% 10,5% 10,6% 2,3% Bron: CBS Statline, bewerking SCOOP 14

15 Uit tabel 2.9 blijkt dat Belgen relatief zijn oververtegenwoordigd in het aangrenzende Hulst en Sluis. Allochtonen met een Duitse achtergrond wonen significant meer in Noord-Beveland, Schouwen-Duiveland en Veere. Dit zijn gemeenten met een belangrijke toeristische uitstraling. Mensen met een Indonesische achtergrond wonen significant meer in Borsele, Middelburg en Veere. Voor inwoners afkomstig uit het Verenigd Koninkrijk geldt dat voor de gemeenten Borsele, Noord-Beveland en Schouwen- Duiveland. Niet-westerse allochtone jongeren De allochtone bevolking met een niet-westerse achtergrond is relatief jong. Hierdoor is het percentage niet-westerse allochtonen van de bevolking tot 15 jaar relatief hoog. In tabel 2.10 is te zien dat acht procent van de Zeeuwse bevolking tot 15 jaar van niet-westerse allochtone afkomst is (2011: 7,7%). Dit is duidelijk veel minder dan gemiddeld in Nederland. Binnen Zeeland telt Vlissingen een significant hoger aandeel niet-westerse allochtonen onder de jongeren. 2.5 Huishoudensamenstelling De meeste personen wonen in een particulier huishouden. Een particulier huishouden bestaat uit één of meer personen die alleen of samen in een woonruimte wonen en zelf in hun dagelijkse behoeften voorzien. Uitgezonderd zijn daarmee institutionele huishoudens zoals bijvoorbeeld verpleeg-, bejaarden- en kindertehuizen, revalidatiecentra en gevangenissen. Er bestaan verschillende typen huishoudens. Beleidsmatig belangrijke typen zijn eenoudergezinnen en eenpersoonshuishoudens. Tabel 2.11 geeft weer hoeveel particuliere huishoudens van deze types er zijn per gemeente. Ook de gemiddelde huishoudengrootte staat vermeld. Gemiddeld bestaat een huishouden in Zeeland uit 2,2 personen. Dit is evenveel als gemiddeld in heel Nederland. Tot nu toe was dit in Zeeland altijd nog iets hoger dan in Nederland. Binnen Zeeland onderscheiden Borsele, Kapelle, Reimerswaal en Tholen zich door gemiddeld grote huishoudens. Daarentegen zijn huishoudens in Vlissingen significant kleiner dan gemiddeld in Zeeland. Eenpersoonshuishoudens komen in stedelijke gemeenten iets vaker voor dan in plattelandsgemeenten. Landelijk (37,0%) ligt het aandeel eenpersoonshuishoudens wat hoger dan in Zeeland (34,1%). Het percentage eenoudergezinnen ligt in de stedelijke gemeenten hoger dan in de plattelandsgemeenten. Daarbij springt Vlissingen eruit. In vergelijking met de rest van Zeeland zijn hier opvallend veel eenoudergezinnen. Ook in de gemeente Middelburg ligt het aandeel eenoudergezinnen significant boven het provinciaal gemiddelde. Overigens ligt het aandeel eenoudergezinnen in Vlissingen als enige Zeeuwse gemeente (iets) boven het landelijk gemiddelde. In Zeeland als totaal zijn relatief weinig gezinnen met kinderen en maar één ouder. Tabel 2.10: Westerse en niet-westerse allochtone jongeren, % van de bevolking tot 15 jaar (2013) Niet-westerse allochtone jongeren Westerse allochtone jongeren Totaal allochtone jongeren Absoluut % Absoluut % Absoluut % Borsele 132 3,1% (-) 206 4,8% 338 7,9% (-) Goes ,6% 383 6,7% ,2% Hulst 169 4,1% ,6% (+) ,7% (+) Kapelle 97 3,9% 111 4,5% 208 8,3% (-) Middelburg ,4% 556 6,8% ,2% Noord-Beveland 56 5,1% 81 7,4% ,5% Reimerswaal 242 5,0% 305 6,4% ,4% Schouwen-Duiveland 215 4,1% 293 5,6% 508 9,7% (-) Sluis 101 3,1% (-) ,0% (++) ,1% (+) Terneuzen ,0% ,5% (+) ,5% (+) Tholen 251 4,9% 268 5,3% ,2% Veere 135 3,7% 179 4,9% 314 8,6% (-) Vlissingen ,7% (++) ,2% ,0% (+) Zeeland ,0% ,2% ,2% Nederland ,7% ,2% ,9% Bron: CBS Statline, bewerking SCOOP 15

16 Tabel 2.11: Huishoudens naar type en grootte, absoluut, % en gemiddelde van totaal aantal particuliere huishoudens (2013) Aantal particuliere huishoudens Percentage eenpersoonshuishoudens Percentage eenoudergezinnen Gemiddelde huishoudensgrootte Borsele ,6% (-) 5,4% 2,4 (+) Goes ,8% 6,2% 2,2 Hulst ,1% 5,5% 2,2 Kapelle ,8% (-) 5,2% (-) 2,5 (+) Middelburg ,4% 6,8% (+) 2,2 Noord-Beveland ,7% 5,5% 2,1 Reimerswaal ,2% (-) 4,9% (-) 2,6 (++) Schouwen-Duiveland ,4% 5,2% 2,2 Sluis ,7% 5,1% (-) 2,1 Terneuzen ,8% 6,6% 2,2 Tholen ,6% (-) 5,2% 2,5 (+) Veere ,9% (-) 4,6% (-) 2,4 Vlissingen ,8% (+) 7,1% (+) 2,0 (-) Zeeland ,1% 5,9% 2,2 Nederland ,0% 6,9% 2,2 Bron: CBS Statline, bewerking SCOOP We kunnen ook kijken hoe het aantal eenoudergezinnen zich de laatste jaren heeft ontwikkeld. In tabel 2.12 is te zien dat dit in Zeeland de afgelopen jaren iets is toegenomen. Deze toename is relatief het sterkst in de gemeenten Goes, Hulst, Kapelle en Noord-Beveland waar het aantal in drie jaar tijd met meer dan 10% groeide. Alleen in Sluis daalde het percentage eenoudergezinnen. Tabel 2.12: Eenoudergezinnen, ontwikkeling Ontwikkeling als index 2010=100 Ontwikkeling (absoluut) Borsele Goes 114 (+) 127 Hulst 113 (+) 80 Kapelle 117 (+) 38 Middelburg Noord-Beveland 116 (+) 26 Reimerswaal Schouwen-Duiveland Sluis 98 (-) -13 Terneuzen Tholen Veere Vlissingen Zeeland Nederland Opkomst verkiezingen Een veelgebruikte indicator voor politieke participatie is het opkomstpercentage bij verkiezingen. In 2012 zijn er voor de laatste keer verkiezingen gehouden (Tweede Kamer). In 2011 waren er verkiezingen voor Provinciale Staten. In 2010 waren er zowel Tweede Kamerverkiezingen als verkiezingen voor de gemeenteraad. In tabel 2.14 staan de opkomstpercentages weergegeven. In vergelijking met Nederland ligt de opkomst bij de gemeentelijke, provinciale en landelijke verkiezingen in Zeeland steeds iets hoger. Binnen Zeeland onderscheidt met name Veere zich steeds door hoge opkomstpercentages. In iets mindere mate geldt dit ook voor Kapelle. Vlissingen heeft steeds de laagste opkomstpercentages. Bron: CBS Statline, bewerking SCOOP 16

17 Kaart 2.3: Eenpersoonshuishoudens (2013) Bron: CBS Statline, bewerking SCOOP 17

18 Tabel 2.13: Opkomstpercentages recente verkiezingen ( ) Tweede Kamer (2010) Provinciale Staten (2011) Gemeenteraad (2010) Borsele 78,9% 62,1% 59,0% 77,9% Goes 75,9% 58,9% 56,1% 74,7% Hulst 71,7% 52,4% (-) 58,7% 70,9% Tweede Kamer (2012) Kapelle 83,2% (+) 66,7% (+) 67,9% (+) 82,0% (+) Middelburg 77,5% 61,1% 59,6% 76,7% Noord-Beveland 79,3% 62,8% 60,5% 78,2% Reimerswaal 81,4% 66,2% (+) 69,1% (+) 79,4% Schouwen-Duiveland 82,6% (+) 63,6% 61,8% 81,5% (+) Sluis 74,5% 56,4% 56,2% 75,0% Terneuzen 70,7% (-) 52,7% (-) 51,3% (-) 69,2% (-) Tholen 78,4% 60,7% 64,1% (+) 77,3% Veere 89,8% (++) 70,5% (++) 67,7% (+) 89,4% (++) Vlissingen 71,0% (-) 50,8% (-) 48,6% (-) 68,6% (-) Zeeland 76,8% 58,9% 58,1% 75,6% Nederland 75,4% 56,0% 54,1% 74,6% Bron: bewerking SCOOP 2.7 Belangrijkste conclusies In dit hoofdstuk zijn enkele basisgegevens over de Zeeuwse bevolking op een rijtje gezet. Onderstaand de belangrijkste uitkomsten. Kapelle, Reimerswaal en Tholen blijken relatief jonge gemeenten te zijn. Dit beeld kwam ook in de vorige versies van de atlas duidelijk naar voren. Sluis blijft de meest vergrijsde gemeente. Dit is ook de gemeente met de grootste grijze druk. Ook Noord-Beveland en Schouwen-Duiveland kennen een grote grijze druk. Het gemiddelde huishouden in Zeeland is even groot als gemiddeld in Nederland. Borsele, Kapelle, Reimerswaal en Tholen onderscheiden zich door gemiddeld grote huishoudens. In de gemeente Vlissingen zijn huishoudens significant kleiner dan gemiddeld in Zeeland. In Zeeland zijn relatief minder eenoudergezinnen dan gemiddeld in Nederland. Het percentage eenoudergezinnen ligt in de stedelijke gemeenten Middelburg, Vlissingen en Terneuzen het hoogst. De groei van het aantal eenoudergezinnen was tussen 2010 en 2013 relatief het grootst in de gemeenten Goes, Hulst, Kapelle en Noord-Beveland, waar het aantal in deze periode met meer dan 10% toenam. Uit de meest recente cijfers blijkt dat het geboorteoverschot het grootst is in Reimerswaal (+173), gevolgd door Borsele (+81) en Tholen (+80). Het vestigingsoverschot is het grootst in de gemeente Sluis (+130) en Goes (+130). De combinatie van geboorteoverschot en vestigingsoverschot leidt tot de bevolkingsontwikkeling. Uit de cijfers is af te leiden dat Zeeland een lichte bevolkingsdaling vertoont (-330). Binnen de provincie is Middelburg de grootste daler (-245), gevolgd door Hulst (-118) en Schouwen-Duiveland (-111). In Reimerswaal (+155), gevolgd door Kapelle (+97) en Goes (+50), nam de bevolking het sterkst toe. Zeeland telt duidelijk minder allochtonen dan gemiddeld in Nederland. Dit is een gevolg van het lagere aandeel allochtonen van niet-westerse afkomst. Het percentage westerse allochtonen ligt in Zeeland iets boven het landelijk gemiddelde. Dit is vooral een gevolg van het hoge percentage Belgen dat zich in de drie Zeeuws-Vlaamse gemeenten heeft gevestigd. Wat betreft de niet-westerse allochtonen is Vlissingen de enige gemeente waar het percentage vergelijkbaar is met het landelijk gemiddelde. Verder tellen Goes, Middelburg en Terneuzen aandelen niet-westerse allochtonen die duidelijk boven het Zeeuws gemiddelde uitkomen. Allochtonen van Turkse afkomst zijn relatief vaak woonachtig in Middelburg, Reimerswaal en Terneuzen. Mensen met een Surinaamse achtergrond zijn oververtegenwoordigd in Goes en Vlissingen. In Tholen en Vlissingen is sprake van een oververtegenwoordiging van Marokkanen. Mensen van Antilliaanse afkomst wonen relatief vaak in Vlissingen. In vergelijking met Nederland ligt de opkomst bij de gemeentelijke, provinciale en landelijke verkiezingen in Zeeland steeds iets hoger. Binnen Zeeland onderscheidt met name Veere zich steeds door hoge opkomstpercentages. Vlissingen heeft steeds de laagste opkomstpercentages. 18

19 Kaart 2.4: Opkomst Tweede Kamerverkiezingen 2012 Bron: bewerking SCOOP 19

20 20

21 3. Veiligheid In dit hoofdstuk wordt ingegaan op het thema veiligheid. In paragraaf 3.1 wordt een overzicht gegeven van het aantal geregistreerde misdaden; in paragraaf 3.2 het aantal overlastmeldingen. Het thema slachtofferschap wordt behandeld in paragraaf 3.3. Het aantal jeugdige verdachten en Haltafdoeningen komt aan de orde in de paragrafen 3.4 en 3.5; verkeersveiligheid in paragraaf 3.6. Op de subjectieve onveiligheid, c.q. gevoelens van onveiligheid wordt ingegaan in paragraaf 3.7. Het hoofdstuk wordt afgesloten met paragraaf 3.8, waarin de belangrijkste conclusies zijn vermeld. Tabel 3.1: Misdrijven, absolute aantallen (2012) 3.1 Registreerde misdrijven In tabel 3.1 is een overzicht opgenomen van het absoluut aantal geregistreerde misdrijven in 2012 per gemeente, onderscheiden naar de aard van de misdrijven. In tabel 3.2 zijn de verschillende aandelen van de types misdrijven ten opzichte van het totaal weergegeven. Hieruit blijkt dat ruim eenvijfde van de totale misdrijven in Zeeland aantasting van de openbare orde/ruimte betreft. Ook de overige vermogensdelicten (18%), bijv. heling of afpersing, nemen een belangrijke plaats in, gevolgd door geweldsdelicten (14%), diefstal van brom- en snorfietsen (13%) en woninginbraak (9%). Woninginbraak Voertuigcriminaliteit Diefstal van brom-, snor-, fietsen Diefstal/inbraak bedrijven Winkeldiefstal Overige vermogensdelicten Zedendelicten Geweldsdelicten Aantasting openbare orde / ruimte Illegale handel Totaal Borsele Goes Hulst Kapelle Middelburg Noord-Beveland Reimerswaal Schouwen-Duiveland Sluis Terneuzen Tholen Veere Vlissingen Zeeland Bron: Politie Zeeland, bewerking SCOOP 21

22 Tabel 3.2: Misdrijven, % van totaal (2012) Diefstal van brom-, snor-, fietsen Diefstal/ inbraak bedrijven Woninginbraak Voertuigcriminaliteit Winkeldiefstal Overige vermogensdelicten Zedendelicten Geweldsdelicten Aantasting openbare orde / ruimte Borsele 8% 10% 4% () 4% 1% (-) 24% (+) 0% (-) 17% 21% 11% (+) 100% Goes 6% (-) 8% 11% 4% 6% 19% 2% 19% (+) 16% (-) 9% 100% Hulst 9% 7% 8% (-) 6% 3% 21% 1% 15% 20% 10% (+) 100% Kapelle 7% 16% (+) 15% 5% 1% (-) 15% 2% 7% () 26% (+) 8% 100% Middelburg 8% 4% 19% (+) 3% 6% (+) 15% 2% 13% 23% 6% 100% Noord-Beveland 14% (++) 12% 7% (-) 4% 2% 27% (++) 3% (+) 13% 11% () 7% 100% Reimerswaal 8% 20% (++) 12% 5% 2% 14% 1% 10% (-) 17% (-) 11% (+) 100% Schouwen-Duiveland 12% (+) 10% 10% 3% 2% (-) 21% 1% 13% 23% 5% (-) 100% Sluis 9% 8% 7% (-) 8% (++) 7% (+) 23% (+) 1% (-) 12% 18% 8% 100% Terneuzen 9% 7% 11% 6% (+) 4% 17% 1% 15% 22% 8% 100% Tholen 6% (-) 13% (+) 15% 4% 0% (-) 17% 2% 16% 21% 7% 100% Veere 11% (+) 13% (+) 12% 7% (+) 1% (-) 18% 2% 9% (-) 22% 5% (-) 100% Vlissingen 9% 6% 16% 2% (-) 5% 14% 2% 16% 23% 7% 100% Zeeland 9% 8% 13% 4% 4% 18% 2% 14% 21% 7% 100% Bron: Politie Zeeland, bewerking SCOOP Illegale handel Totaal 22

23 Tabel 3.3: Misdrijven, absoluut, per inwoners en ontwikkeling (index, 2010=100) absoluut per inwoners ontwikkeling (index: 2010=100) Borsele (-) 93 Goes Hulst (-) 85 Kapelle (-) 96 Middelburg Noord-Beveland Reimerswaal (-) 88 Schouwen-Duiveland Sluis Terneuzen Tholen (-) 94 Veere Vlissingen (+) 86 Zeeland Bron: Politie Zeeland, bewerking SCOOP Als we kijken naar de cijfers per gemeente en ons voor deze tabel beperken tot de grootste significante verschillen (++) dan blijkt dat Noord-Beveland in 2012 een significant hoog aandeel woninginbraken telt. Voertuigcriminaliteit scoort significant hoog in de gemeente Reimerswaal, diefstal/ inbraak in Sluis en overige vermogensdelicten is vooral oververtegenwoordigd in de gemeente Noord-Beveland. De ontwikkeling van het totaal aantal misdrijven per gemeente, evenals het aantal misdrijven per 1000 inwoners is weergegeven in tabel 3.3. Uit tabel 3.3 blijkt dat het totaal aantal misdrijven in Zeeland tussen 2010 en 2012 met 11% is afgenomen. Ook tussen 2008 en 2010 was er sprake van een daling, met 7%. Uit de cijfers per gemeente blijkt verder dat alleen in de gemeente Noord-Beveland (+9%), sprake was van een toename. In alle andere 12 gemeenten was sprake van een daling van het aantal misdrijven. De grootste daling vond plaats in de gemeente Veere (-27%). Als we inzoomen op het aantal misdrijven per inwoners blijkt dat het relatief aantal misdrijven in de gemeenten Borsele, Hulst, Kapelle, Reimerswaal en Tholen significant onder het provinciaal gemiddelde uitkomt. Het relatief aantal misdrijven in Vlissingen ligt daarentegen significant boven het Zeeuwse cijfer. Dit was ook in 2010 het geval. 3.2 Overlastmeldingen Tabel 3.4 bevat een overzicht van het absoluut aantal geregistreerde gevallen van overlast, onderscheiden naar de aard van de gevallen. In tabel 3.5 is per gemeente een overzicht weergegeven van het aantal typen overlast ten opzichte van het totaal. 23

24 Tabel 3.4: Overlast, absolute aantallen (2012) Geluidshinder horeca Drugs/ drankoverlast Verkeersoverlast Burengerucht (relatie-problemen) Overlast jeugd Overige overlast Borsele Goes Hulst Kapelle Totaal Middelburg Noord-Beveland Reimerswaal Schouwen-Duiveland Sluis Terneuzen Tholen Veere Vlissingen Zeeland Bron: Politie Zeeland, bewerking SCOOP Tabel 3.5: Overlast, % van totaal (2012) Geluidshinder horeca Drugs/drankoverlast Verkeersoverlast Burengerucht (relatieproblemen) Overlast jeugd Overige overlast Totaal Borsele 2% (-) 3% 35% 15% 12% (-) 34% 100% Goes 4% 1% 27% 13% 17% 38% (+) 100% Hulst 2% 6% (++) 23% 18% (+) 18% 32% 100% Kapelle 2% 0% (-) 46% (++) 13% 18% 21% (-) 100% Middelburg 2% 1% 26% 8% (-) 24% 39% (+) 100% Noord-Beveland 2% 3% 23% 26% (++) 15% (-) 30% 100% Reimerswaal 1% (-) 2% 39% (+) 17% 15% (-) 27% 100% Schouwen-Duiveland 2% 3% 29% 10% 34% (+) 22% (-) 100% Sluis 5% 5% (+) 37% (+) 16% 10% (-) 28% 100% Terneuzen 9% (++) 2% 29% 15% 21% 24% (-) 100% Tholen 1% (-) 2% 35% (+) 14% 27% 21% (-) 100% Veere 1% (-) 3% 25% 14% 25% 32% 100% Vlissingen 5% 1% 20% (-) 12% 30% (+) 32% 100% Zeeland 4% 2% 28% 13% 23% 30% 100% Bron: Politie Zeeland, bewerking SCOOP 24

25 Kaart 3.1: Geregistreerde misdrijven (2012) Bron: Politie Zeeland, bewerking SCOOP 25

26 Zeeland telde in geregistreerde gevallen van overlast. De grootste categorie (30%) wordt gevormd door de zogenoemde overige overlast. Dit betreft overlast door een gestoord/gespannen persoon, overlast van vuurwerk zonder gevolgen, overlast van een illegale zender of overlast van zwervers. De tweede grote categorie bestaat uit verkeersoverlast (28%), gevolgd door overlast van jeugd (23%). Zaken als burengerucht (13%), drugs/drankoverlast (4%) en geluidshinder horeca (2%) nemen duidelijk een minder belangrijke plaats in. Als we de cijfers uit de tabel analyseren per gemeente blijkt dat Terneuzen significant vaker dan gemiddeld wordt geconfronteerd met drugs/drankoverlast; Hulst en Sluis significant vaker dan gemiddeld met geluidshinder door de horeca. Verkeersoverlast doet zich significant vaker voor in Kapelle, Reimerswaal, Sluis en Tholen. Burengerucht/ relatieproblemen doen zich onevenredig vaak voor in Hulst en Noord-Beveland. Schouwen-Duiveland en Vlissingen onderscheiden zich doordat er significant vaker sprake is van overlast door jongeren. De overige overlast manifesteert zich relatief sterk in Goes en Middelburg. Hoe het totaal aantal gevallen van overlast zich in de periode per gemeente ontwikkelde, evenals het aantal gevallen per 1000 inwoners in 2012, is weergegeven in tabel 3.6. Tabel 3.6 maakt duidelijk dat het totaal aantal gevallen van overlast tussen 2010 en 2012 met ongeveer 14% is afgenomen. Ook tussen 2008 en 2010 was reeds sprake van een (sterke) daling. Relatief de grootste daling vond plaats in de gemeente Kapelle, waar de afname bijna 40% bedroeg. Ook in Tholen (-31%), Vlissingen (-27%), Sluis (-21%), Reimerswaal (-19%) en Schouwen-Duiveland (-19%) was de afname van het aantal geregistreerde gevallen van overlast aanzienlijk. Opvallend was dat in Middelburg, als enige Zeeuwse gemeente, een stijging van het aantal gevallen van overlast kan worden vastgesteld. In Terneuzen bleef het niveau (min of meer) gelijk. Als we kijken naar het aantal gevallen van overlast in relatie tot de bevolkingsomvang is het opvallend dat deze in Middelburg en Vlissingen significant veel hoger liggen dan gemiddeld in Zeeland. In de gemeenten Borsele, Kapelle, Sluis en Veere liggen ze significant lager dan gemiddeld. 3.3 Slachtofferschap In 2012 telde Zeeland in totaal slachtoffers van misdrijven (tabel 3.7). Dit is 9% minder dan in Per inwoners waren in 2012 ongeveer 30 personen slachtoffer van een misdrijf (2010: 33). Uit tabel 3.7 blijkt verder dat de afname van het slachtofferschap zich relatief het sterkst voordeed in de gemeente Veere (-29%). Ook in de gemeenten Hulst (-16%), Schouwen-Duiveland (-12%) en Terneuzen (-15%) was de afname aanzienlijk. Opmerkelijk is verder dat in de gemeenten Borsele (+8%), Kapelle (+9%), Noord-Beveland (+9%), Reimerswaal (+6%) en Sluis (+10%) sprake was van een stijging van het aantal slachtoffers van misdrijven. Tabel 3.6: Overlast, absoluut, per inwoners en ontwikkeling (index, 2010=100) absoluut per inwoners ontwikkeling Borsele (-) 98 Goes Hulst Kapelle (-) 63 Middelburg (+) 106 Noord-Beveland Reimerswaal Schouwen-Duiveland Sluis (-) 79 Terneuzen Tholen Veere (-) 95 Vlissingen (+) 73 Zeeland Bron: Politie Zeeland, bewerking SCOOP 26

27 Tabel 3.7: Slachtoffers van misdrijven, absoluut, per inwoners en ontwikkeling (index, 2010=100) absoluut per inwoners ontwikkeling Borsele (-) 108 Goes Hulst (-) 84 Kapelle (-) 109 Middelburg Noord-Beveland Reimerswaal (-) 106 Schouwen-Duiveland Sluis Terneuzen Tholen Veere Vlissingen (+) 90 Zeeland Bron: Politie Zeeland, bewerking SCOOP In verhouding tot de totale bevolking telde Vlissingen in 2012 (evenals in 2010) de meeste slachtoffers van een misdrijf. Vlissingen is daarmee de enige gemeente waar het slachtofferschap significant boven het Zeeuws gemiddelde ligt. In Borsele, Hulst, Kapelle en Reimerswaal ligt ze significant onder het Zeeuwse cijfer. 3.4 Aantal jeugdige verdachten Zeeland telde in (aangehouden) verdachten in de leeftijdscategorie 12 t/m 24 jaar. Dit is een daling met 6% ten opzichte van twee jaar eerder. Ook tussen 2008 en 2010 was er een daling van 6%. Per 1000 inwoners van 12 t/m 24 jaar bedroeg het aantal jeugdige verdachten ongeveer 26. Tabel 3.8: Jeugdige (aangehouden) verdachten (12 t/m 24 jaar), absoluut, per t/m 24-jarigen en ontwikkeling (index, 2010=100) absoluut per t/m 24-jarigen ontwikkeling (index: 2010=100) Borsele 20 6 (-) 21 Goes (+) 200 Hulst Kapelle 11 6 (-) 38 Middelburg Noord-Beveland Reimerswaal 18 5 (-) 25 Schouwen-Duiveland Sluis Terneuzen Tholen 26 6 (-) 28 Veere Vlissingen (+) 94 Zeeland Bron: Politie Zeeland, bewerking SCOOP 27

28 Als we de ontwikkeling van het aantal jeugdige verdachten analyseren per gemeente blijkt dat er de afgelopen twee jaar veel schommelingen in de aantallen verdachten ten opzichte van 2010 hebben plaatsgevonden. Voor de meeste gemeenten was sprake van een (soms grote) daling van het aantal jeugdige verdachten, bijvoorbeeld in Borsele, Kapelle, Noord-Beveland, Reimerswaal en Tholen. Drie gemeenten, Goes, Middelburg en Schouwen-Duiveland zagen het aantal jonge verdachten echter stijgen. In Goes vond zelfs een verdubbeling plaats van het aantal aangehouden verdachten tussen 12 en 24 jaar. Kijkend naar het aantal jeugdige verdachten per t/m 24-jarigen valt op dat dit in Goes en Vlissingen als enige gemeenten significant boven het Zeeuws gemiddelde uitkomt. Borsele, Kapelle, Reimerswaal en Tholen tellen significant minder jeugdige verdachten dan het Zeeuws gemiddelde. 3.5 Haltafdoeningen In 2012 waren er in Zeeland in totaal 384 Haltafdoeningen voor jongeren van twaalf tot achttien jaar. Dit is bijna 10% minder dan in 2010 (426). Onder Haltafdoeningen wordt verstaan alle jongeren (12 t/m 17 jaar) die in het afgelopen jaar een zaak hebben afgedaan met een werkstraf bij Halt, inclusief de jongeren die om welke reden dan ook voortijdig zijn afgehaakt. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen jongeren onder de 12 jaar en jongeren vanaf 12 jaar. Bij de jongste categorie wordt gesproken van Stopreacties (geen cijfers). In vergelijking met 2010 is ook het aantal Haltafdoeningen in Zeeland per 1000 jongeren iets gedaald; van 15 naar 14 per Tabel 3.9: Haltafdoeningen absoluut en per t/m 17 jarigen (2012) Haltafdoeningen absoluut per jongeren Borsele Goes Hulst 19 9 Kapelle 6 6 (-) Middelburg (+) Noord-Beveland 4 8 (-) Reimerswaal 8 5 (-) Schouwen-Duiveland (+) Sluis (+) Terneuzen Tholen Veere Vlissingen Zeeland Bron: Halt Zeeland, CBS/statline, bewerking SCOOP 3.6 Verkeersveiligheid In tabel 3.10 is een overzicht weergegeven van het aantal verkeersdoden in Zeeland en Nederland in 2011 en over de periode Tabel 3.10: Aantal verkeersdoden (2011) Verkeersdoden 2011 Verkeersdoden (gemiddeld) Omdat de leeftijdsgrens bij Haltafdoeningen scherp kan worden getrokken (12 t/m 17 jaar), wordt voor deze categorie een relatief cijfer weergegeven: het aantal afdoeningen per duizend jongeren in deze leeftijdscategorie (tabel 3.9). Uit de cijfers blijkt dat het aantal Haltafdoeningen per jongeren van 12 t/m 17 jaar zich in Middelburg, Schouwen-Duiveland en in Sluis sterk onderscheiden van het provinciaal gemiddelde. In deze gemeenten ligt het significant hoger. In de gemeenten Kapelle, Noord-Beveland en Reimerswaal ligt dit cijfer significant lager dan gemiddeld. Borsele 1 1,0 Goes 0 2,0 Hulst 0 0,7 Kapelle 0 1,3 Middelburg 3 1,3 Noord-Beveland 0 1,3 Reimerswaal 2 1,3 Schouwen- 5 4,3 Duiveland Sluis 2 1,7 Terneuzen 1 2,3 Tholen 0 2,0 Veere 2 2,7 Vlissingen 1 0,7 Zeeland 17 22,7 Nederland ,3 Bron: ROVZ / DVS, CBS/statline, bewerking SCOOP 28

29 Het aantal dodelijke verkeersslachtoffers in Zeeland lag in 2011 duidelijk onder dat van de jaren daarvoor. In 2008 werden nog 28 dodelijke verkeersslachtoffers geteld, in en in Absoluut gezien vielen er in 2011 in Schouwen-Duiveland de meeste slachtoffers te betreuren (5). In deze gemeente vielen ook gemiddeld de meeste dodelijke slachtoffers over de periode Onveiligheidsgevoelens Naast gegevens over de (on)veiligheid in een buurt, wijk of gemeente, de objectieve veiligheid, is ook de subjectieve veiligheid van belang. Hier gaat het om de beleving van de (on)veiligheid, dus het gevoel of men zich wel of niet veilig voelt in de eigen woonomgeving. In tabel 3.11 is weergegeven hoe het absoluut aantal dodelijke verkeersslachtoffers in de periode zich verhoudt tot het aantal inwoners en het aantal kilometers openbare weg. Tabel 3.11: Relatief aantal verkeersdoden ( ) Per inwoners Per km weg Borsele 4,4 1,7 Goes 5,5 4,1 Hulst 2,4 1,1 (-) Kapelle 10,8 (+) 6,8 (++) Middelburg 2,8 3,8 Noord-Beveland 17,8 (++) 4,2 Reimerswaal 6,2 2,7 Schouwen-Duiveland 12,7 (+) 5,6 (+) Sluis 7,0 1,9 Terneuzen 4,3 2,4 Tholen 7,8 3,8 Veere 12,2 (+) 5,6 (+) Vlissingen 1,5 2,3 Zeeland 5,9 3,3 Nederland 3,9 4,7 Bron: ROVZ / DVS / CBS Statline, bewerking SCOOP Gerelateerd aan het aantal inwoners, lag het aantal verkeersslachtoffers in Zeeland in de periode hoger dan in Nederland. Dat werd ook in de vorige atlas vastgesteld. Binnen Zeeland sprongen Kapelle, Noord- Beveland, Schouwen-Duiveland en Veere er in de periode negatief uit. In deze gemeenten lag het relatief aantal dodelijke slachtoffers deze jaren significant hoger dan gemiddeld in Zeeland. Als we de cijfers vervolgens relateren aan het aantal kilometers openbare weg, komt een ander beeld naar voren. Het aantal dodelijke verkeersslachtoffers per km openbare weg lag in Nederland tussen 2009 en 2011 gemiddeld duidelijk hoger dan in Zeeland. Binnen Zeeland onderscheidden Kapelle, Schouwen-Duiveland en Veere zich. Hier lag het aantal slachtoffers in verhouding significant hoger dan gemiddeld in de provincie. Tabel 3.12: Onveiligheidsgevoelens, % van de bevolking van 16 jaar en ouder (2013) voelt zich in het algemeen wel eens onveilig voelt zich wel eens onveilig in de eigen kern/wijk Borsele 17% 12% (-) Goes 22% 19% Hulst 16% (-) 13% Kapelle 12% (-) 7% () Middelburg 25% 18% Noord- 15% (-) 12% Beveland Reimerswaal 16% (-) 12% Schouwen- 19% 17% Duiveland Sluis 22% 13% Terneuzen 28% (+) 23% (+) Tholen 18% 11% (-) Veere 15% (-) 10% (-) Vlissingen 33% (+) 25% (+) Zeeland 22% 17% Bron: SCOOP, Enquête Staat van Zeeland (2013) Ruim één op de vijf Zeeuwen (22%) voelt zich in het algemeen wel eens onveilig. Dit is precies hetzelfde percentage als in In de eigen kern of wijk voelt 17% van de inwoners van Zeeland zich wel eens onveilig (2009:16%). Als we de cijfers analyseren per gemeente blijkt dat algemene onveiligheidsgevoelens significant vaker voorkomen onder bewoners van de gemeente Terneuzen en Vlissingen. Inwoners uit Hulst, Kapelle, Noord-Beveland, Reimerswaal en Veere voelen zich daarentegen minder vaak onveilig. Ook wat onveiligheidsgevoelens betreft over de eigen kern of wijk scoren Terneuzenaren en Vlissingers significant hoger dan gemiddeld. De score voor Borsele, Kapelle, Tholen en Veere is significant lager dan gemiddeld. 29