ZIEKTEN BESTAAN NIET! WEL ZIEKEN. Al sinds het ontstaan van leven. Door Wim J. Verbrugge

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "ZIEKTEN BESTAAN NIET! WEL ZIEKEN. Al sinds het ontstaan van leven. Door Wim J. Verbrugge"

Transcriptie

1 ZIEKTEN BESTAAN NIET! WEL ZIEKEN Al sinds het ontstaan van leven Door Wim J. Verbrugge 1

2 Inleiding Het boekje Ziekten bestaan niet! Wel zieken, bestaat uit delen. In deel 1 besteedde ik aandacht aan een aantal signalen van een falend immuunsysteem. Daarin vertelde ik dat tot op de dag van vandaag ziekten worden gezien en behandeld als afzonderlijke aandoeningen. Dat is te verklaren door het feit dat we al een paar duizend jaar uitgaan van het bestaan van een groot aantal verschillende ziekten. Is de gedachte dat we te maken hebben met vele afzonderlijke ziekten met ieder een eigen oorzaak nog wel de juiste, vroeg ik mij af. Ik opperde dat we ons meer zouden kunnen realiseren dat vrijwel iedere aandoening een uitingsvorm is, uitgaande van één bron, een falend immuunsysteem. Als dat afweersysteem, we hebben er twee, niet goed kan functioneren dan kan het niet anders dan dat daardoor problemen ontstaan. Het immuunsysteem is een briljant stuk natuur. Als je daar meer inzicht in hebt, lees de signalen begrijpt, dan kan je vaak nog op tijd zijn met een effectieve behandeling. Naar mijn overtuiging zou de therapie in het bijzonder gericht moeten zijn op reparatie van het defecte afweersysteem. Maria Montessori, je weet wel van de gelijknamige school, had als uitgangspunt voor het kind: leer het mij zelf te doen! Ons afweersysteem zegt in feite net zoiets. Je gezondheid en herstelvermogen liggen in je immuunsysteem verankert. Daarom wil ik in dit deel daaraan enige extra aandacht schenken. En aan ons DNA. Ik zal proberen uit te leggen hoe het DNA haar opdrachten tot het maken van bepaalde hormonen verloopt en de opmerkelijke rol van water daarbij. DNA, het immuunsysteem, hormonen, daaraan ontlenen we ons leven. Het is daarom meer dan de moeite waard om er nog het een en ander over te vertellen. En, naar aanleiding van vragen van lezers, wat dieper in te gaan op mijn bewering dat LDL het slechte cholesterol, juist heel goed is en statines, de cholesterol verlagende medicijnen m.i. niet goed zijn. Van lezers die bekend zijn met kanker kreeg ik het verzoek om meer te vertellen over wat kankercellen precies zijn en waarom ze zo moeilijk te vernietigen zijn. En hoe ze zich verspreiden. Ook zal ik het hebben over bestaande behandelingsinzichten, ongeacht of die regulier of alternatief zijn, zolang ze maar op deugdelijke wetenschappelijke gronden berusten. Immers, iedereen heeft recht op alle voorhanden zijnde informatie. Iedereen heeft ook het recht zelf voor een bepaalde behandeling te kiezen. 2

3 Aangeboren immuunsysteem Bij de geboorte maken we onze entree in de wereld die gevuld is met vele levensvormen, waarvan een aantal voor het tere baby-gestel zeer schadelijke. De natuur is zo vriendelijk een baby al te hebben uitgerust met een effectief verdedigingssysteem. Dit noemen we het aangeboren immuunsysteem(aspecifiek deel). Dit stuk natuur wordt nog eens extra ondersteund door het nuttigen van moedermelk. Het verdedigingssysteem heeft tot doel indringers of veranderde eigen cellen te bestrijden. Indringers, zoals bacteriën of virussen en veranderde cellen moeten vernietigd worden. Het immuunsysteem reageert op ziekmakende indringers of niet correcte cellen door de immuunrespons. Daarin werkt een groot aantal cellen en moleculen samen. Naast de bescherming tegen virussen, bacteriën en parasieten wordt het immuunsysteem ook wel ingezet om afvalstoffen of zieke lichaamscellen als kankercellen op te ruimen. 25 Miljoen doden door Pestepidemie ( ) Het immuunsysteem is onderverdeeld in een aspecifiek (aangeboren) en adaptief (verworven) deel. Het aspecifieke deel is snel werkzaam, maar minder specifiek, vandaar de naam aspecifiek, voor de ziekteverwekker (pathogeen). Het adaptieve deel daarentegen past zich aan de pathogeen aan, dat is een uitermate slimme zet, maar dit kost tijd. Meestal een dag of vijf. Het resultaat is dat het uiteindelijk een sterke afweer wordt. Je lichaam is daarna vaak langdurig beschermd tegen deze ziekteverwekker. Om je een idee te geven hoe sterk en hoe lang de afweer tegen een bepaalde ziekmaker is moeten we de geschiedenis in. Lang geleden, rond het jaar 1347 landde een schip met koopwaar aan in Marseille. Men wist dat aan boord de Pest heerste. Winstbejag werd belangrijker gevonden dan het gezondheidsrisico. Het gevolg was dat de Pest miljoenen doden veroorzaakte in geheel Europa. Wie het kon, ontvluchtte de steden. Een totale ontwrichting was het gevolg. 3

4 Waarom stierf niet iedereen? Waarom zijn de voorvaderen, van wie wij afstammen, niet aan de Pest bezweken en anderen wel? Het antwoord is: omdat hun immuunsysteem met dit pathogeen (ziekmaker) kon afrekenen. Het was het tweede deel, het adaptieve, van het immuunsysteem dat deze geweldige klus klaarde. Dit immuunsysteem geeft vaak langdurige bescherming zei ik hiervoor. In ons lichaam is heden ten dage nog steeds de afweerstof tegen de Pest aantoonbaar. Ik vertel je dit verhaal om je een indruk te geven van de onvoorstelbare mogelijkheden van ons immuunsysteem. We zijn onder de indruk van een raket naar de maan, maar wat we zelf in huis hebben, ons immuunsysteem, overtreft die prestatie vele malen. Het is daarom mijn vaste overtuiging dat de weg van gezond naar ziek en van ziek naar gezond, daar ligt. Maar laat ik de draad weer oppakken en verder gaan met uitleggen wat het immuunsysteem is. We hebben dus twee afweersystemen. Beide vormen van afweer bevatten zowel humorale als cellulaire componenten. Even uitleggen. Enzymen in de tegenaanval Humorale componenten zijn enzymen. Ze bevinden zich in de lichaamsvloeistoffen. Bijvoorbeeld in het bloed. Humorale componenten remmen zelf de pathogeen (ziekteverwekker) of activeren andere enzymen of cellen die de pathogeen opruimen. Cellulaire componenten zijn de assistenten. De cellen die werken voor het immuunsysteem, zoals de witte bloedcellen. Witte bloedcellen eten ziekteverwekkers op De witte bloedcellen zijn dus de cellen van het immuunsysteem die zich in het bloed of in de lymfevloeistof bevinden. De cellulaire componenten vinden we terug in zowel het aspecifieke als het adaptieve immuunsysteem. Fagocyten en lymfocyten zijn vrij bekende witte bloedcellen. Fagocyten fagocyteren. Zo heet dat. Dat is het opnemen van de pathogenen, de ziekmakers, in de cel door blaasjes in het celmembraan (het jasje van de cel) te maken en zo de pathogeen te omvatten, en zo af te breken in lysosomen. Dus: witte bloedlichaampjes eten als het ware de ziekteverwekker op. 4

5 Specifieke kenmerken Elke cel of molecuul heeft specifieke structuren op het oppervlak. Dat noemen we epitopen. Lymfocyten ontwikkelen antistoffen specifiek voor epitopen op het vreemde materiaal (ziekteveroorzakers). Iedere antistof is specifiek voor een bepaald antigen. Dus voor iedere lichaamsvreemde snoeshaan wordt een apart stofje gemaakt, waardoor die het loodje legt. Om dat stofje te kunnen ontwikkelen moet je dus eerst een beetje ziek worden. Zodra een antistof is gebonden aan zijn antigen (ziekmaker) wordt die nog makkelijker als vreemd beschouwd, en opgeruimd door fagocyten (de opeet witte bloedlichaampjes) Bovendien hindert de binding van antilichamen het functioneren van de pathogeen, en word je niet doodziek. Je ziet dat je afweersysteem bijzonder slim te werk gaat. Wil je weten hoe we er ooit aan zijn gekomen? Onze immuunvoorgangers, de kraakbeenachtige vissen De meeste meercellige organismen bezitten een immuunsysteem dat uit een aangeboren immuniteit bestaat. Dat zijn letterlijk vooraf geprogrammeerde reacties op ziekteverwekkers. Het adaptieve immuunsysteem, waarbij de immuunreactie aan het pathogeen wordt aangepast, verscheen in de evolutie pas met de komst van kraakbeenachtige vissen. De organismen die een adaptief immuunsysteem bezitten, bezitten ook een aangeboren immuniteit en veel van de mechanismen die een rol spelen in het immuunsysteem behoren tot beide systemen. De hogere gewervelde dieren en alle zoogdieren hebben zowel een aangeboren als aanpassingsimmuun-systeem. Voortaan dus heel beleefd zijn tegen de visboer. Eerstelijns- en tweedelijns-afweer Aspecifieke afweer. De aspecifieke afweer houdt ziekteverwekkers buiten het lichaam. Het maakt geen onderscheid tussen de soorten indringers en is op te delen in de eerstelijnsafweer, de buitenkant van het lichaam, en de tweedelijnsafweer, de witte bloedcellen. De eerstelijnsafweer is een mechanische barrière die het binnendringen van bacteriën, virussen en schimmels tegengaat. Vooral de huid vormt de eerstelijnsafweer. Er zijn echter, omdat organismen niet helemaal door de huid beschermd kunnen worden, nog andere systemen die het lichaam beschermen, zoals de slijmlaag van de darmen, luchtwegen en genitaliën. Hoesten, niezen en braken zijn een reactie van het lichaam tegen indringers. De dekweefsels vormen de grens tussen het inwendige en het uitwendige milieu. 5

6 Ook de spoelende werking van tranen en urine houdt indringers buiten het lichaam. Mocht een ziekteverwekker toch het lichaam binnendringen, stuit deze op de tweedelijnsafweer. Deze lijn bevindt zich in het bloed, in weefselvloeistof en in lymfevaten. Deze afweerlinie bestaat uit diverse typen witte bloedcellen. NK-cel kan scannen De eerste soort witte bloedcel die een indringer tegenkomt is een macrofaag, welke werkt volgens fagocytose (opeten van de indringer). Bepaalde structuren die niet in het lichaam horen bevorderen de fagocytose. Na de fagocytose worden de antigenen van de indringer op een MHC II-molecuul geprint waarna de specifieke afweer (Cellulair en Onder NK-cel. Boven doelcel humoraal) wordt bevorderd. Een tweede soort witte bloedcel is een NK-cel. NK-cellen zijn constant bezig de cellen die ze tegenkomen te 'scannen' op MHC-Imoleculen, die de print presenteren van de eiwitten die in de cel geproduceerd worden. Als een dergelijk vreemd eiwit aangetroffen wordt door de scannende NK-cel, wordt die cel vernietigd. Andere witte bloedcellen zijn: neutrofiele granulocyten: (neutraal) granulum = korrel; De kern ziet er 'korrelig' uit en kleuren bij een kleurstof met neutrale ph) dendritische cellen monocyten (Grieks: monos = alleen; een celkern) eosinofiele granulocyt (kleuren met eosine) mestcellen (deze bevinden zich niet in het bloed maar in de weefsels die in contact staan met de buitenwereld) basofiele granulocyten (kleuren met een basische kleurstof). Dit stukje was misschien wat gecompliceerd. Ik heb mijn best gedaan om je inzicht te geven in dat slimme immuunsysteem anders blijft het een vaag begrip. Als het immuunsysteem start, hoe stopt het dan weer? Bij een ontsteking zie je roodheid, zwelling en pijn optreden. Dat is de ontstekingsreactie, of deftig de inflammatoire respons geheten. Dat heeft de typische mogelijkheid om met het eiwit in de cel met de naam TMED7 een deel van het immuunsysteem stop te zetten nadat een infectie succesvol verwijderd is. Zonder TMED7 zou het immuunsysteem ongecontroleerd doorwerken, met nadelige gevolgen voor het lichaam. Verderop zal ik vertellen hoe het immuunsysteem kan falen omdat kankercellen het om de tuin kunnen leiden. 6

7 Je kind laten rotten Het immuunsysteem heeft als eigenschap dat wanneer we een eerste besmetting door een ziekteverwekker overleven, we over het algemeen immuun zijn bij een herhaalde aanval van dezelfde ziekteverwekker. Het aanpassings-immuunsysteem of lerende immuunsysteem, is gebaseerd op immuuncellen. Dat zijn de witte bloedcellen. Die worden door stamcellen in het beenmerg geproduceerd. Deze cellen ontwikkelen zich vaak in lymfoïde organen: de lymfeknopen, beenmerg of thymus. Het adaptieve immuunsysteem heeft tijd nodig om zich te ontwikkelen. Zeg maar, om te leren. Bij een infectie duurt dat bij mensen circa 5 dagen en zal op den duur evolueren (letterlijk) tot een zeer specifieke afweer. Het geheugenonderdeel is een uniek onderdeel van het adaptieve immuunsysteem. Je kind laten rotten als het ziek is onderwees, onder luid gelach, eens een van mijn leermeesters. Zo n idiote uitspraak vergeet je nooit meer. Het was de inleiding tot de volgende uitleg: als een kind een ziekte opdoet, de kleuterschool is daar ideaal voor, dan moet je het immuunsysteem van het kind de gelegenheid geven om haar werk te doen. Te leren met welke ziektemaker het van doen heeft en de antistof voor het hele verdere leven te maken. Dat duurt een aantal dagen. De temperatuur van het patiëntje loopt op. Het kind voelt zich echt beroerd. Je maakt je zorgen. De neiging om in te grijpen met medicijnen is verleidelijk, maar fout. Fout, omdat je daarmee het immuunsysteem blokkeert te leren. Niets doen is de juiste therapie! Bij te hoog oplopende lichaamstemperatuur, koelen. Natte lakens zijn beter dan antibiotica. Uitzieken, het immuunsysteem de klus laten klaren. En je kind is levenslang beschermd. Met vaccinatie proberen we dit ook te bereiken. Groot probleem is dat bij vaccinatievloeistoffen nogal wat vragen zijn gerezen en de fabrikanten weigeren om antwoord te geven over de precieze inhoud ervan. Gebleken is uit onafhankelijk onderzoek dat aan anti-griepvaccin kwik (thiomersal) wordt toegevoegd en in plaats van een fragment van het griepvirus te gebruiken, een fragment van het HIV-virus is gebruikt. Nu dit bekend is groeit de weerstand tegen vaccinatie. 7

8 Cellulaire afweer Dit is een immuunrespons, gericht tegen intracellulaire micro-organismen (virussen, bacteriën). Daarvoor beschikken we over T-cellen, vernoemd naar de thymus. Vandaar de T. Er zijn 2 typen T-lymfocyten. T-helpercellen (CD4-positief) cytotoxische T-cellen (CD8-positief) Heb je tot hier volgehouden? Als je tot hier bent gekomen heb ik bewondering voor je uithoudingsvermogen. Het is niet de makkelijkste kost. Had je me maar niet moeten vragen om even uit te leggen hoe en wat het immuunsysteem is. Nu zit je mooi met mij opgescheept. Als ik je nog een beetje mag plagen, komt er nog een stuk. Allemaal immuungedoe kreun je? Tja, ik kan het ook niet helpen dat je dat allemaal in je hebt. Ik hoop voor je dat het ook goed werkt. Er zijn echter zoveel mensen met een falend immuunsysteem, die soms erg ziek zijn. Het is voor iedereen die ziek is, niet ziek is, of behandelaar is, m.i. noodzakelijk is om de allerbelangrijkste eigenschappen van ons afweersysteem te begrijpen. Ooit leerde je lopen, verkeersregels, beroepsopleiding etc. etc. Over het belangrijkste, ons eenmalige leven en hoe we dat in stand kunnen houden, weten veel mensen niet zo veel. Dat is jammer, want dat zou een heleboel gezondheidsproblemen hebben kunnen voorkomen als ze het wel zouden hebben geweten. Dat gebrek aan wetenschap probeer ik een beetje te verhelpen. Gaan we nog een stukje door? B-lymfocyten gaan naar school Antistoffen worden geproduceerd door B-lymfocyten, die behoren tot de witte bloedcellen. Dit deel van ons afweersysteem is in staat om onderscheid te maken tussen wat tot ons eigen lichaam behoort en wat vreemd is in ons lichaam, zoals bacteriën, virussen maar ook bloedcellen met een afwijkende bloedgroep. Het afweersysteem herkent niet de volledige lichaamsvreemde structuur maar slechts een eiwit- of een suikeronderdeel hiervan, dat antigeen genoemd wordt. Deze B-lymfocyten zijn ook weer waard te beschrijven. Ze worden niet gemaakt en gelijk in het diepe gegooid. Oh, nee! Ze gaan via de kleuterschool, naar de basisschool en zo hogerop. 8

9 De opleiding van een B-lymfocyt De B-lymfocyten worden gemaakt in het beenmerg vanuit lymfoïde stamcellen. Een jonge B-lymfocyt, die nog nooit eerder een antigeen heeft ontmoet, maakt een primaire antistof die het als zogenaamde B-cel receptor (BCR) op het celmembraan vertoont. De B-lymfocyten verlaten nu het beenmerg om naar de secundaire lymfoïde organen, zoals lymfeklieren en milt, te gaan. Hier zullen de B-lymfocyten voor het eerst antigenen ontmoeten. Aangezien een B-lymfocyt veel verschillende primaire antistoffen kan maken, zijn er slechts enkele cellen die het gepresenteerde antigeen kunnen binden. Om echter de B-lymfocyt aan te zetten om zijn antistof te gaan moduleren, zodat dit beter past, en om er voor te zorgen dat de B-lymfocyt zich gaat vermenigvuldigen, is er een tweede soort cel nodig van het specifieke afweersysteem: de T-helper lymfocyt. Alleen wanneer er binding van zowel een antigeen als van een T-helper lymfocyt aan de B-lymfocyt plaatsvindt, kan er differentiatie en proliferatie optreden. Deze uitrijping van een B-lymfocyt vindt plaats in de secundaire lymfoïde organen. De uitgerijpte B-lymfocyt kan of een plasmacel of een memory B-lymfocyt worden. De plasmacel verlaat de secundaire lymfoïde organen om zich naar het beenmerg te begeven. Hier bevinden zij zich in het juiste milieu om grote hoeveelheden antistoffen te gaan produceren. De memory B-lymfocyt blijft in de circulatie en zal tijdens een tweede invasie van een antigeen snel weer antistoffen van dezelfde specificiteit kunnen maken. Wanneer een antistof aan een antigeen bindt, wordt een immuuncomplex gevormd, dat door weer andere witte bloedcellen uit onze bloedbaan verwijderd wordt. Er is meer te vertellen. Ik zal je de tot de 5 klassen van de tot de familie van de immunoglobulinen behorende plasmacellen: IgA, IgD, IgE, IgG, IgM en de soms vage scheidslijn tussen aangeboren en aanpassings-immuunsystemen en de kruising tussen die immuunsystemen, besparen. Immunodeficiëntie Je hebt gelezen dat we een aangeboren en een verworven(lerend) immuunsysteem hebben. Immunodeficiëntie is een niet, of niet voldoende functionerend immuunsysteem; er zijn aangeboren of verworven vormen van. Een voorbeeld van een aangeboren afwijking van het immuunsysteem is SCID (Severe Combined Immuno Deficiency Syndrome), dat voorkomt bij zeer jonge kinderen. Verworven immunodeficiëntie komt voor bij aandoeningen van het immuunsysteem zoals aids (het "Verworven Immuun Deficiëntie Syndroom"), een besmettelijke ziekte, die door het Hiv wordt overgebracht, dat degeneratie van het immuunsysteem van het lichaam veroorzaakt. Het kan ook wel veroorzaakt worden door medicijnen, bijvoorbeeld bij transplantatie-patiënten. 9

10 Overactief immuunsysteem Een "overactief" immuunsysteem is het kenmerk van een groot aantal verschillende auto-immuunaandoeningen, zoals diabetes mellitus type I, multiple sclerose (MS), psoriasis, en reumatoïde artritis (reuma). In deze ontbreekt de zelf-herkenningscapaciteit van het immuunsysteem en het valt een deel van het eigen lichaam van de patiënt aan, als ware het vreemde, dus vijandige stoffen. Bij reuma moet vooral het kraakbeen het ontgelden. Om het iets duidelijker te maken kijken we even naar het immuunsysteem in een plant. Bij zelf-bestuivende planten zal een stuifmeelkorrel die op stigma van een bloem landt een stuifmeelbuisje onderaan de steel naar de stempel voor bevruchting verzenden. Een stuifmeelkorrel van een genetisch andere plant zal niet ontkiemen, of het stuifmeelbuisje, zodra dat gevormd is, zal in de steel desintegreren. In kruis-bestuivende soorten, desintegreren de eigen stuifmeelkorrels, terwijl de niet-eigen korrels ontkiemen en bevruchten. Toch moeten niet alle cellen van buiten worden vernietigd aangezien sommigen voor voeding moeten worden geassimileerd. Daarom moet het immuunsysteem de capaciteit hebben om eigen en niet-eigen te ontdekken. Het afweerstelsel moet de capaciteit hebben om toekomstige gevaren te behandelen. De contraspionage dienst Dendritische cellen zijn ook onderdeel van het immuunsysteem. Deze cellen moeten niet verward worden met dendrieten in de neurologie. Dendritische cellen hebben hun naam te danken aan de vorm die de cellen hebben. Dendritische cellen hebben in het menselijk lichaam twee taken. 1: Ten eerste zijn ze betrokken bij de eerste reactie van het lichaam op pathogenen (lichaamsvreemde stoffen/ziekteverwekkers). Zij controleren voortdurend het lichaam op de aanwezigheid van deze pathogenen. Ze liggen daarom op plaatsen waar pathogenen binnendringen, zoals de huid en slijmvliezen. Zodra een dendritische cel een pathogeen tegenkomt zal hij geactiveerd worden en vervolgens cytokines en chemokines maken die dit pathogeen onschadelijk proberen te maken. 2: Hun tweede taak volgt onmiddellijk op de eerste en is onderdeel van het adaptieve immuunsysteem. Dendritische cellen hebben de eigenschap om pathogenen te kunnen opnemen en hun antigenen aan de buitenkant van hun celmembraan te presenteren. Daarom heten ze ook wel antigeen-presenterende cellen (APC's). Zodra ze een pathogeen hebben opgenomen migreren ze via lymfevaten naar de lymfeklieren (o.a. de thymus) waarin zij antigenen aanbieden aan naïeve CD4 T-cellen en CD8 T-cellen, waarna deze prolifereren in volwassen T-helpercellen. 10

11 Dendritische cellen spelen hierbij ook een rol in immuunregulatie waarbij T-cellen die autoreactief werken (en dus eigen weefsel aanvallen) apoptose ondergaan bij binding aan het antigeen wat lichaamseigen is (auto-antigeen). Populaties Dendritische cellen worden opgedeeld in twee subpopulaties: conventionele dendritische cellen en plasmacytoide dendritische cellen. Conventionele dendritische cellen bevinden zich in epitheel en maken bij activatie de ontstekingsmediatoren IL-6, IL-12 en TNF-alpha. Deze cellen spelen een rol bij de adaptieve immuunrespons. Plasmacytoide dendritische cellen bevinden zich door het gehele lichaam als precursorcellen (voorlopercellen). Pas nadat ze geactiveerd worden nemen ze de dendritische vorm aan en maken vervolgens veel IFN-alpha. Hun eventuele rol in de adaptieve immuunrespons is onderwerp van wetenschappelijke discussie. Ra ra wie ben je? Je kent het kinderspelletje wel. Voedingsadviseurs, ik wil ze niet gelijk tot deskundigen bombarderen, bedachten: je bent wat je eet. Leuk bedacht, maar dat je geen kadetje bent had je al ontdekt. Dus gaan we ons maar liever bezighouden met wat we werkelijk zijn. Om daar achter te komen moeten we eerst maar eens vaststellen hoe oud je bent. 11

12 Hoe oud denk je dat je werkelijk bent? Dat is makkelijk zal je zeggen, en je vult in gedachten je verjaardagenleeftijd in. Weet je hoe oud je echt bent? Je bent miljoenen jaren oud! Je bent namelijk zo oud als je DNA. Je DNA werd gevormd bij de eerste ontwikkeling van leven en het samengaan van het menselijk DNA en oer-viraal DNA. Ons DNA bestaat voor 17% uit dat oude virus-dna. Daarvan hoef je niet te schrikken, we doen het er al een aardig poosje mee en dat lukt heel aardig. Die samenwerking met vreemde microben is voor ons heel voordelig. Ons immuunsysteem hebben we er aan te danken. Ons verbrandingssysteem de mitochondriën zijn oude bacteriën die zich in alle lichaamscellen bevinden en zich daar keurig hebben aangepast en ons in staat stellen voedingstoffen te verbranden. De mens is uniek met unieke helpers. Ons DNA, daar hadden we het over, zijn eiwitten. Als je de naam in één keer foutloos kan uitspreken verdien je compliment. Desoxyribonucleïnezuur! Het bevindt zich in alle lichaamscellen. Hoe ziet het eruit? DNA bestaat uit twee strengen die om elkaar heen draaien, de zogenaamde dubbele helix. In 1953 vonden Watson en Crick uit hoe die strengen precies draaien. Op het DNA liggen onze genen. Zo n stuks. Sommige bronnen noemen 30 a Wie zou over meer genen beschikken: mensen of planten? Je zou geneigd zijn te denken dat mensen dat zullen zijn. Maar, dan heb je het mis. Planten hebben twee maal zoveel genen als wij. Planten zijn ons wat aantal genen betreft dus dik de baas. Alle genen van een organisme noemen we het genoom. DNA of Desoxyribonucleïnezuur is een molecuul waarin alle erfelijke informatie van alle bekende organismen is vastgelegd. Het zit opgeslagen in de kern van elke cel. De gedraaide strengen zijn met elkaar verbonden door stikstofbasen, Adenine (A), Thymine (T), Cytosine (C) en Guanine (G). A wordt gekoppeld aan T. C wordt gekoppeld aan G. Op deze manier wordt het DNA als het ware 'geschreven'. De informatie uit het DNA wordt omgezet naar eiwitten, die dingen kunnen regelen in het lichaam, zoals het regelen van de hormonen tot het vervoeren van zuurstof. De relatie tussen DNA en eiwitten is essentieel voor levende organismen. 12

13 Een proteïne is een overvloedig en complex molecuul. Ze zijn belangrijk voor het vormen van de lichaamsstructuur (structurele proteïnen), boodschappers, enzymen, hormonen enz. Het DNA in het menselijk lichaam bestaat uit 46 chromosomen, 23 van de vader en 23 van de moeder. Op die chromosomen liggen genen, wat een bepaalde DNA-volgorde is. Van elk gen heeft iemand een kopie van zijn vader en een van zijn moeder. DNA wordt daarom vaak gebruikt om te kijken of bepaalde mensen familie van elkaar zijn. Ik zei hiervoor al dat je al miljoenen jaren oud bent. Teilhard de Chardin, paleoloog, omschreef het als: wij zijn de laatste wagon van een trein van voorgangers. En zo is het. Als ik dat op een lezing zeg, komt onveranderlijk de opmerking: maar we zijn toch geëvolueerd, en niet het zelfde als de oermens. Van de wezenlijke mensachtige eerstelingen kunnen we ons geen enkele voorstelling maken. Als er gesproken wordt over een oermens dan gaat het over de mens van pakweg tot maximaal jaar geleden. Als je weet dat ons DNA zich aanpast met de snelheid van slechts een ½ procent per miljoen jaar, dan is het duidelijk dat we toch aardig moeten overeenkomen met onze opa die achter een mammoet aan zat. Hij zou zomaar bij je binnen kunnen lopen. 13

14 DNA katrol De DNA-strengen zijn als een telefoonkabel of een touw. Deze katrol maakt het mogelijk de extreem lange DNAstrengen in de kleine celkern te laten passen. Simpel gezegd: deze katrol zorgt ervoor om DNA efficiënt te verpakken in kleine ruimtes. De lengte van het DNA is 2 meter per cel. De mens bezit miljard cellen. De totale lengte van het DNA is 2x = meter. Dit komt dus overeen met km. De afstand van de aarde tot de zon is 150 miljoen km. De lengte van het DNA is dus vele malen langer dan deze afstand. En dat zit allemaal in jouw lichaamscellen opgeborgen. Onze kopieermachine Behalve DNA, hebben we nog iets. Dat heet RNA. RNA is een neef van DNA. RNA lijkt qua chemische structuur sterk op DNA, en net als DNA is RNA opgebouwd uit een lange keten van nucleotiden. RNA hoort net zoals DNA tot de nucleïnezuren. RNA dient voor het kopiëren van genetische informatie die is opgeslagen in het DNA. Het wordt in organismen geproduceerd tijdens de transcriptie, dat is het proces waarbij DNA wordt gekopieerd naar RNA. De volgorde van de nucleotiden bepaalt de genetische informatie waarvoor het RNA codeert. Alle cellulaire organismen gebruiken messenger RNA, afgekort mrna, voor het overbrengen van de genetische informatie die de eiwitsynthese regelt. Daarnaast bevindt RNA zich in veel virussen als genetisch materiaal in plaats van DNA. 14

15 DNA sterk waterafhankelijk Zoals ik het beschreven heb, leerden we het. DNA stuurde de andere systemen aan zoals het hormonale systeem. Vrij kort geleden werd ontdekt dat het DNA niet rechtstreeks de andere systemen aanstuurt, maar dat de aansturing via een enzymsysteem verloopt. DNA stuurt een boodschap naar het enzymsysteem en het enzym geeft de opdracht aan bijvoorbeeld het hormonale systeem. De overdracht van DNA naar het enzymsysteem loopt via een waterbrug. Wat we hier zien is dat DNA voor haar opdrachten waterafhankelijk is. Het zal je duidelijk zijn dat het water op dit niveau geen water kan zijn dat vergeven is van gifstoffen. Is dat wel het geval, en dat is het bij heel veel mensen, dan kan je verwachten dat er problemen op de loer liggen. Waterstofbruggen, ook aangeduid als H-bruggen, komen onder meer voor tussen watermoleculen, waar ze van groot belang zijn voor de fysische eigenschappen van water. Die pas ontdekte waterbrug tussen het DNA en enzymsysteem kan alleen goed functioneren als er geen gifstoffen in zitten, het ph neutraal is (ph7.36), dus niet zuur is, en bestaat uit kleine clusters. Water is opgebouwd uit moleculen, twee waterstof moleculen en één zuurstof molecuul. 5 moleculen vormen een cluster, en alle clusters samen is water. Uit de kraan, of in flessen verpakt, water bestaat uit clusters van 15 tot 30, en meer moleculen per cluster. De mens bestaat voor 75% uit water. Met dit water worden uiterst verfijnde waterstof constructies gevormd. We zijn ons daarvan niet bewust. Water is er zoveel, oceanen, rivieren, gletsjers, meren, het zwembad, of vijvertjes voor onze goudvissen, en het komt zo maar uit de kraan. Water is zo gewoon, dat we er nauwelijks aandacht aan willen schenken. Totdat., er opeens geen water meer uit de kraan komt. Totdat, het stinkt en niet te drinken is. Totdat, je ziek blijkt te zijn door water. In deel 1 van Ziekten bestaan niet! Wel zieken is beschreven welke gifstoffen er in ons drinkwater zitten en wat de oplossing is. Als je niet over deel 1 beschikt stuur dan een naar: ortho-medicine@hotmail.com. Je ontvangt het dan gratis. 15

16 DNAardigheid Soms stuit je op onderzoeken waarbij je je afvraagt of het wel een echt onderzoek betreft of sprake is van science fiction uit de Flower Power tijd. Ondanks deze bedenkingen wil ik het je niet onthouden. Ik beloofde immers dat ik zonder onderscheid te maken informatie zou geven. We zijn een heel eind gekomen met het ontraadselen van DNA. Dat er bijzondere eigenschappen zouden bestaan werd gepubliceerd door Pjotr Garjajev s: Programmering door middel van taal. De Russische bionatuurkundige en moleculair bioloog Pjotr Garjajev en zijn collega s verkenden ook het vibrationele gedrag (trillings-verschijnsel) van DNA. Levende chromosomen functioneren als een holografische computer waarbij gebruik wordt gemaakt van endogene DNA laserradiatie. Dit betekent dat als men een laserfrequentie richt op DNA en daarmee de golflengte van DNA, de genetische informatie verandert. Omdat de basisstructuur van DNA-paren en taal hetzelfde is hoeft DNA niet gedecodeerd te worden. Men kan simpelweg woorden en zinnen van de menselijke taal gebruiken. Levend DNA reageert altijd op door taal gemoduleerde laserstralen en zelfs radiogolven. Dit verklaart op een wetenschappelijke manier waarom zaken als affirmaties (psychologische definitie: positief zinnetje dat je zo goed in je hoofd opneemt dat je er echt in gaat geloven. w.v.) en hypnose zulke sterke effecten kunnen hebben op mensen en hun lichaam. Het is normaal en natuurlijk dat ons DNA reageert op taal. Terwijl westerse onderzoekers enkelvoudige genen uit DNAstrengen halen, creëerden de Russen apparaten die het metabolisme van cellen kunnen beïnvloeden door middel van gemoduleerde radio- en lichtfrequenties. Op deze wijze zouden zelfs genetische defecten kunnen worden gerepareerd. Ze vingen daarnaast informatiepatronen op van specifiek DNA en voegden het elders toe, waardoor een ander genoom ontstond. Kikkerembryo s werden veranderd in salamanderembryo s door simpelweg informatiepatronen van het DNA uit te zenden. Hier kwam geen enkel snijwerk aan te pas. Mensen die bekend zijn met esoterie en spiritualiteit gaan er vanuit dat ons lichaam geprogrammeerd kan worden door middel van taal, woorden en gedachten. Dit zou nu ook wetenschappelijk verklaard en bewezen zijn. De frequentie moet precies goed zijn en dit verklaart waarom niet iedereen er even goed in is. Het individu dient aan het innerlijk en de persoonlijke ontwikkeling te werken om bewuste communicatie met het DNA op gang te brengen. De Russische wetenschappers ontdekten bovendien dat ons DNA verstorende patronen kan veroorzaken in het vacuüm, waardoor gemagnetiseerde wormgaten kunnen worden geproduceerd. 16

17 Wormgaten zijn microscopische equivalenten van de zogenoemde Einstein-Rosen bruggen in de nabijheid van zwarte gaten. Het verhaal van Pjotr Garjajev vond ik te bijzonder om het niet te vermelden. Wat de werkelijke wetenschappelijke waarde ervan is zullen we moeten afwachten. Prof. Garjajev is nog niet klaar met ons. Laten we hem nog even blijven volgen. Hypercommunicatie Dit zijn tunnels die verschillende gebieden in het universum met elkaar verbinden via welke informatie buiten tijd en ruimte om kan worden verstuurd. Het DNA trekt deze informatiedeeltjes aan en stuurt ze door naar ons bewustzijn. Dit proces van hypercommunicatie (telepathie, channeling) is het meest effectief wanneer je ontspannen bent. Stress, zorgen, of hyperactiviteit houden succesvolle hypercommunicatie tegen of de informatie wordt geheel verstoord. In de natuur wordt hypercommunicatie al miljoenen jaren succesvol toegepast. De georganiseerde levensstroom in insecten toont dit wellicht het beste aan. De moderne mens kent het begrip als intuïtie. Wanneer een mierenkoningin van haar kolonie wordt afgescheiden, zullen de werksters volgens plan blijven doorgaan. Wanneer de koningin sterft stopt al het werk in de kolonie. Blijkbaar verstuurt de koningin de bouwplannen middels het groepsbewustzijn. Het maakt niet uit waar ze zich bevindt, zolang ze maar in leven is. Hypercommunicatie bij mensen vindt het meest plaats wanneer iemand plotseling toegang krijgt tot informatie die niet behoort tot zijn of haar kennis. Dergelijke hypercommunicatie wordt dan ervaren als inspiratie of intuïtie. Jarenlang droomde een 42-jarige verpleger dat hij gekoppeld was aan een soort kennis-cd-rom. Verifieerbare kennis werd naar hem verstuurd die hij zich s morgens tijdens het ontwaken herinnerde. Wanneer hypercommunicatie plaatsvindt, vinden in zowel het DNA als de mens zelf supernatuurlijke fenomenen plaats. 17

18 De Russische wetenschappers bestraalden DNA-monsters met laserlicht. Op het scherm ontstond een golfpatroon. Toen ze de monsters verwijderden bleef het golfpatroon bestaan. Dit toont dat energie buiten tijd en ruimte om nog altijd door de geactiveerde wormgaten kan reizen nadat het DNA verwijderd is. De bijwerkingen van hypercommunicatie bij mensen worden vaak omschreven als onverklaarbare elektromagnetische velden in de nabijheid van de betrokken persoon. Elektronische apparaten kunnen geïrriteerd raken en uren buiten werking blijven. Wanneer het elektromagnetische veld langzaam oplost werken de apparaten weer normaal. Vele genezers en natuurkundigen herkennen deze effecten uit hun werkterrein: hoe beter de atmosfeer en de energie, hoe slechter apparaten werken. Hopelijk is dit een geruststelling voor velen omdat je niet onhandig bent maar goed in hypercommunicatie. Nieuwetijdskinderen De onderzoekers denken dat mensen met volledige individualiteit die het groepsbewustzijn weer bereiken goddelijke krachten krijgen en de vormen op Aarde zouden kunnen veranderen. De mensheid beweegt nu in de richting van een dergelijk groepsbewustzijn. Meer dan 50 procent van de kinderen wordt bestempeld als een probleemkind wanneer ze naar school gaan omdat het systeem iedereen bij elkaar gooit en aanpassing vereist. Maar de individualiteit onder kinderen vandaag de dag is zo sterk dat ze weigeren zich aan te passen. Meer helderziende kinderen worden geboren. Deze kinderen streven naar het groepsbewustzijn wat niet langer onderdrukt kan worden. Weer kan moeilijk beïnvloed worden door een enkel individu. Met behulp van een groepsbewustzijn is het gemakkelijker te beïnvloeden. Dit is niets nieuws voor inheemse stammen. Het weer wordt sterk beïnvloed door de Schumann resonantie van de Aarde. Dezelfde frequenties worden ook in onze hersenen geproduceerd en kunnen het weer beïnvloeden wanneer veel mensen tegelijk hun denken synchroniseren. Een moderne beschaving gebaseerd op groepsbewustzijn heeft dus nooit milieuproblemen of schaarste omdat men met behulp van de mentale krachten controle over de energieën heeft van de thuisplaneet. Realiteit leren begrijpen DNA is tevens een organische supergeleider die bij lichaamstemperatuur werkt. Kunstmatige supergeleiders werken alleen bij extreem lage temperaturen tussen -200 en -140 graden Celsius. Bovendien kunnen alle supergeleiders licht en dus informatie opslaan. Onder bepaalde omstandigheden kunnen wormgaten zichzelf organiseren waaruit bepaalde vacuüm-domeinen ontstaan waarin bijvoorbeeld zwaartekracht kan worden omgezet in elektriciteit. Vacuüm domeinen zijn ballen van geïoniseerd gas die grote hoeveelheden energie bevatten. Er zijn gebieden in Rusland waar ze vaak worden gezien. Russische wetenschappers ontdekten dat deze ballen kunnen worden gestuurd door middel van gedachten. De domeinen zenden lage frequenties uit die ook geproduceerd worden in ons brein. Dit verklaart waarom ze met behulp van onze gedachten kunnen worden gestuurd. Mensen die bekend zijn met de esoterie en spiritualiteit produceren ook zichtbare ballen of kolommen van licht ten tijde van diepe meditatie of energetisch werk. Vroegere generaties die hypercommunicatie en vacuüm domeinen ervoeren waren ervan overtuigd dat ze werden bezocht door een engel. Denk je eens in met welke vormen van bewustzijn je kunt communiceren wanneer je toegang krijgt tot hypercommunicatie. Mensen met dergelijke ervaringen hebben geen last van hallucinaties. Ze leren enkel onze realiteit beter begrijpen, aldus onze Russische onderzoekers. 18

19 Nobelprijswinnaar ontdekt teleportatie DNA Luc Antoine Montagnier (Chabris, 18 augustus 1932) is een Franse arts en viroloog. Hij won samen met Françoise Barré-Sinoussi en Harald zur Hausen de Nobelprijs voor de Fysiologie of Geneeskunde van 2008.Montagnier studeerde natuurwetenschappen op de universiteit van Poitiers en ontving in 1960 zijn doctoraat van de Universiteit van Parijs. Montagnier werd onderzoeksdirecteur van het Centre National de la Recherche Scientifique in 1974 en in 1985 verbond hij zich als professor aan het Pasteur Instituut. Dr. Montagnier is vooral bekend geworden door zijn ontdekking in 1983, waar hij ontdekte dat het Human Immunodeficiency Virus (HIV) de oorzaak is van AIDS. Deze ontdekking leidde rechtstreeks tot de ontwikkeling van een test voor het opsporen van de aanwezigheid van HIV in de bloed. De Amerikaanse wetenschapper Robert Gallo beweerde een jaar later dat hij degene was die HIV ontdekt had. Maar in 1992 bepaalde de wetenschappelijke gemeenschap dat Montagnier voor deze ontdekking moest worden gecrediteerd. Voor deze ontdekking ontving hij in 1994 de Dr. A.H. Heinekenprijs voor de geneeskunde en in 2008 de Nobelprijs voor de Fysiologie of Geneeskunde. Bij een experiment met DNA is een vrij bizar bijeffect waargenomen. De DNA blijkt geteleporteerd tussen twee glazen testbuizen. De befaamde bioloog en Nobelprijswinnaar Luc Montagnier heeft met zijn nieuwste experiment veel stof doen opwaaien in de wereld van kwantummechanica. Teleportatie van DNA Volgens de publicatie van Montagnier bestond het experiment uit twee buisjes, waarvan er één gevuld was met water en één bacterie-dna bevatte. Het geheel was omhuld door een zwak elektromagnetisch veld van 7 Hz. Achttien uur en een polymerase-kettingreactie later, had het DNA zichzelf tot ieders stomme verbazing afgedrukt op het water. Met andere woorden, de DNA was detecteerbaar in het water en had zich dus geteleporteerd, of eigenlijk gedupliceerd. Een vreemd onlogisch detail is dat de DNA wel eerst verdund moest worden voordat het experiment werkte. Montagnier heeft de resultaten voor de zekerheid vergeleken met eenzelfde situatie waar minder tijd overheen ging en ook nog zonder of met een zwakker elektromagnetisch veld. Het effect werd in die scenario s echter niet waargenomen. Ongebruikelijke kwantumeffecten Het afdrukken van DNA op water is een kwantumeffect. Die bevinding op zich is echter niet eens het meest verwonderende aspect van het experiment. Iets wat nog meer verbazing oogst, is de relatief lange tijd waarin het fenomeen zich manifesteert. Van soortgelijke kwantumfenomenen wordt namelijk algemeen aangenomen dat ze zich slechts fracties van een seconde openbaren en niet seconden, minuten, laat staan uren lang. 19

20 Verder doen ze zich doorgaans alleen voor bij lage temperaturen dichtbij de nul Kelvin. Er wordt heftig gediscussieerd over wat dit voor implicaties heeft. Het blootleggen van een proces dat de onderliggende kwantumfactoren van de natuur bij kamertemperaturen toont, zou een schokgolf door de wetenschappelijke wereld doen gaan. In de wetenschap, en zeker bij dergelijk schokkende resultaten, is het echter een goede gewoonte om eerst de reproduceerbaarheid te testen. Dat zal door andere wetenschappers moeten gebeuren, voordat de conclusies algemeen aangenomen worden als waarheid. Op het moment zijn er namelijk nog wat sceptici onder de onderzoekers. Zo vindt onderzoeker Klaus Gerwert van de Ruhr-Universität in Bochum het moeilijk te geloven dat informatie gedurende een dergelijk lange periode opgeslagen kan worden in water. Zo zegt hij in New Scientist magazine. Speculatie De ware implicaties van deze ontdekking zijn nog lastig in te schatten. Het zou kunnen betekenen dat het leven in staat is om kwantumeigenschappen van de natuur te gebruiken om zichzelf op subtiele wijze te projecteren of eigenlijk af te drukken, met als doel voortzetting van zichzelf, ofwel voortplanting. Een andere mogelijke uitleg van wat er in dit experiment naar voren komt, zou zijn dat het leven zelf een complexe projectie is van dit soort kwantumfenomenen en dat het leven er zelfs in grote mate afhankelijk van is, maar dat dit zo lastig detecteerbaar is dat we nog ver verwijderd zijn van een goed begrip hiervan. Een theorie die nog meer gezocht is, en wat Montagnier dan ook zeker niet suggereert, zou zijn dat het watermolecuul kwantumeigenschappen heeft die we nog niet kennen, maar die misschien in de toekomst zouden kunnen verklaren waarom water zo belangrijk is voor het fenomeen leven. Dit nog naast het feit dat water bijzonder gemakkelijk chemische verbindingen aangaat. Mogelijk wordt ooit ontdekt dat water een goed medium kan zijn waarop DNA zich kan kopiëren met behulp van kwantumprocessen. Dit zijn echter nogal speculatieve gedachten. De befaamde bioloog en Nobelprijswinnaar Luc Montagnier heeft met zijn nieuwste experiment veel stof doen opwaaien in de wereld van kwantummechanica. 20

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Het immuunsysteem Ons immuunsysteem beschermt ons tegen allerlei ziekteverwekkers, zoals bacteriën, parasieten en virussen, die ons lichaam binnen dringen.

Nadere informatie

Al sinds het ontstaan van leven. door Wim Verbrugge

Al sinds het ontstaan van leven. door Wim Verbrugge Al sinds het ontstaan van leven. door Wim Verbrugge 1 Inleiding Het boekje Ziekten bestaan niet! Wel zieken, bestaat uit delen. In deel 1 besteedde ik aandacht aan een aantal signalen van een falend immuunsysteem.

Nadere informatie

Diagnostische toets Van HIV tot AIDS?

Diagnostische toets Van HIV tot AIDS? Diagnostische toets Van HIV tot AIDS? Moleculen 1. Basenparing In het DNA vindt basenparing plaats. Welke verbinding brengt een basenpaar tot stand? A. Peptidebinding B. Covalente binding C. Zwavelbrug

Nadere informatie

Afweer: 3 Barrières / Wat / Waar

Afweer: 3 Barrières / Wat / Waar Afweer: 3 Barrières / Wat / Waar ASPECIFIEKE AFWEER Primaire / Externe bescherming (fysieke barrière) (AANGEBOREN) Secundaire / Interne bescherming (cellulaire / biochemische barrière) SPECIFIEKE AFWEER

Nadere informatie

Immunologie. Afweer. Wij leven als levende organismen in evenwicht met onze omgeving

Immunologie. Afweer. Wij leven als levende organismen in evenwicht met onze omgeving Immunologie Afweer 1 Wij leven als levende organismen in evenwicht met onze omgeving Verstoring van het evenwicht tussen organisme en omgeving kan ertoe leiden dat ons lichaam door indringers uit de omgeving

Nadere informatie

Chapter 6. Nederlandse samenvatting

Chapter 6. Nederlandse samenvatting Chapter 6 Nederlandse samenvatting Chapter 6 122 Nederlandse samenvatting Het immuunsysteem Het immuunsysteem (of afweersysteem) beschermt het lichaam tegen lichaamsvreemde en ziekmakende organismen zoals

Nadere informatie

Ziekteverwekkende micro-organismen dringen via lichaamsopeningen het lichaam binnen:

Ziekteverwekkende micro-organismen dringen via lichaamsopeningen het lichaam binnen: IMMUNITEIT 1 Immuniteit Het lichaam van mens en dier wordt constant belaagd door organismen die het lichaam ziek kunnen maken. Veel van deze ziekteverwekkers zijn erg klein, zoals virussen en bacteriën.

Nadere informatie

Bloed, Afweer en Infectieziekten

Bloed, Afweer en Infectieziekten Bloed, Afweer en Infectieziekten Functies Vervoer van stoffen O 2 van longen naar cellen CO 2 van cellen naar longen Voedingstoffen van de dunne darm naar cellen Ureum van de lever naar de nieren Hormonen

Nadere informatie

Samenvatting. Figuur 1. Een T cel gemedieerde immuun response. APC: antigen presenterende cel; Ag: antigen; TCR: T cel receptor.

Samenvatting. Figuur 1. Een T cel gemedieerde immuun response. APC: antigen presenterende cel; Ag: antigen; TCR: T cel receptor. Samenvatting Het immuunsysteem Het menselijke lichaam bevat een uniek systeem, het immuunsysteem, wat ons beschermt tegen ongewenste en schadelijk indringers (ook wel lichaamsvreemde substanties of pathogenen

Nadere informatie

Appendices. Nederlandse samenvatting 148. Dit proefschrift op één pagina 152. Dankwoord 153. About the author 155. List of publications 156

Appendices. Nederlandse samenvatting 148. Dit proefschrift op één pagina 152. Dankwoord 153. About the author 155. List of publications 156 Appendices Nederlandse samenvatting 148 Dit proefschrift op één pagina 152 Dankwoord 153 About the author 155 List of publications 156 148 Nederlandse samenvatting Dendritische cellen en macrofagen in

Nadere informatie

1 De huid en bescherming Waar beschermt onze huid ons eigenlijk allemaal tegen?

1 De huid en bescherming Waar beschermt onze huid ons eigenlijk allemaal tegen? Samenvatting door Y. 1076 woorden 27 januari 2015 8,9 6 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou 1 De huid en bescherming Waar beschermt onze huid ons eigenlijk allemaal tegen? Onze huid

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation

Cover Page. The handle  holds various files of this Leiden University dissertation Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/38737 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Goeij, Bart E.C.G. de Title: Antibody-drug conjugates in cancer Issue Date: 2016-04-13

Nadere informatie

Samenvatting. Samenvatting

Samenvatting. Samenvatting Samenvatting Introductie Wat zijn T cellen? T cellen zijn witte bloedcellen die een cruciale rol spelen bij het beschermen tegen ziekteverwekkers zoals virussen en bacteriën. Dit doen zij door middel van

Nadere informatie

[IMMUNOLOGIE PORTFOLIO]

[IMMUNOLOGIE PORTFOLIO] 2014 Immunologie.webwetenschap.nl Jacko van de wetering [IMMUNOLOGIE PORTFOLIO] De opdrachten van immunologie bij elkaar gezet in het opdracht. Inhoud Plan van aanpak... 5 Plan van aanpak... 5 Doelgroep

Nadere informatie

Immunitei t. Acupunctuur kan helpen. Algemeen

Immunitei t. Acupunctuur kan helpen. Algemeen Immunitei t Acupunctuur kan helpen Algemeen Het immuunsysteem van de mens is een complex verdedigingssysteem dat ons behoedt tegen ziekte, verwekt door aanvallen van bacteriën, virussen, schimmels, parasieten,

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting De cellen van het menselijke immuunsysteem kunnen grotendeels worden verdeeld in een aangeboren (innate) en een verworven (adaptieve) tak. De cellen van het aangeboren immuunsysteem vormen een eerste lijn

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting voor geïnteresseerden buiten het vakgebied

Nederlandse samenvatting voor geïnteresseerden buiten het vakgebied Nederlandse samenvatting voor geïnteresseerden buiten het vakgebied Met dit proefschrift ga ik promoveren in de biochemie. In dit vakgebied wordt de biologie bestudeerd vanuit chemisch perspectief. Het

Nadere informatie

Leereenheid. Specifieke en Aspecifieke immuniteit

Leereenheid. Specifieke en Aspecifieke immuniteit Leereenheid Specifieke en Aspecifieke immuniteit INHOUDSOPGAVE 1. INTRODUCTIE 3 2. LEERDOELEN 3 3. STUDIEAANWIJZINGEN 4 4. LEERKERN 4 4.1 AFWEER 5 4.2 IMMUUNSYSTEEM 7 5. ZELFTOETS 13 6. DE VOOR DEZE LEEREENHEID

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Het mucosale immuunsysteem Het afweersysteem beschermt het lichaam tegen infecties met bacteriën, virussen, schimmels en parasieten. De huid en de mucosale weefsels zoals bijvoorbeeld

Nadere informatie

NEDERLANDSE SAMENVATTING

NEDERLANDSE SAMENVATTING 112 NEDERLANDSE SAMENVATTING Immuunsysteem Het immuunsysteem bestaat uit een samenwerkingsverband tussen verschillende cellen in het lichaam die samenwerken om schadelijke cellen en organismen (kankercellen,

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting. Inleiding

Nederlandse samenvatting. Inleiding Nederlandse samenvatting 157 Inleiding Het immuunsysteem (afweersysteem) is een systeem in het lichaam dat werkt om infecties en ziekten af te weren. Het Latijnse woord immunis betekent vrijgesteld, een

Nadere informatie

6,9. Praktische-opdracht door een scholier 1495 woorden 3 april keer beoordeeld

6,9. Praktische-opdracht door een scholier 1495 woorden 3 april keer beoordeeld Praktische-opdracht door een scholier 1495 woorden 3 april 2007 6,9 19 keer beoordeeld Vak ANW Inhoud 1. Wat is AIDS? 2. Wat is HIV? 3. Hoe werkt het ziekteverloop van AIDS? 4. Wat doet het immuunsysteem

Nadere informatie

Inhoud. Inleiding 7. 1. Medische achtergrondkennis 9 - Anatomie en fysiologie 10 - Ziektebeelden 17

Inhoud. Inleiding 7. 1. Medische achtergrondkennis 9 - Anatomie en fysiologie 10 - Ziektebeelden 17 Inhoud Inleiding 7 1. 9 - Anatomie en fysiologie 10 - Ziektebeelden 17 2. Zorgvraag verhelderen 23 - Recepten 24 - Zelfzorgvragen 30 3. Geneesmiddelen 37 - Medicijnen tegen griep en verkoudheid 38 - De

Nadere informatie

Nederlandse Samenvatting

Nederlandse Samenvatting Nederlandse Samenvatting Nederlandse samenvatting Hematopoiesis Een volwassen mens heeft ongeveer vijf liter bloed waarin zich miljarden cellen bevinden. Deze cellen zijn onder te verdelen op basis van

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle  holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/18692 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Herbert-Fransen, Marieke Fernande Title: Targeting the tumor-draining area : local

Nadere informatie

CHAPTER 10. Nederlandse samenvatting

CHAPTER 10. Nederlandse samenvatting CHAPTER 10 Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Al sinds mensenheugenis is het mensen opgevallen dat infectieziekten bij de ene persoon veel ernstiger verlopen dan bij de andere. Terwijl

Nadere informatie

DC-SIGN + cellen een rol spelen in de opruiming van dode thymocyten uit de cortex van de humane thymus (Hoofdstuk 2). De co-expressie van het

DC-SIGN + cellen een rol spelen in de opruiming van dode thymocyten uit de cortex van de humane thymus (Hoofdstuk 2). De co-expressie van het : Hematopoietische antigeen presenterende cellen in de cortex van de humane thymus: Aanwijzingen voor een rol in selectie en verwijdering van apoptotische thymocyten. Het immune systeem van (gewervelde)

Nadere informatie

Samenvatting Biologie H9 + 6.5

Samenvatting Biologie H9 + 6.5 Samenvatting Biologie H9 + 6.5 9.1 Ziekteverwekkers Kenmerken van groepen organismen waartoe ziekteverwekkers kunnen behoren: Bacteriën: produceren giftige stoffen ziek, meestal wordt er antibiotica tegen

Nadere informatie

4. Bereiden 49 - Rekenen 50 - Bereiden 52. 8. Persoonlijke groei 81 - Feedback 82

4. Bereiden 49 - Rekenen 50 - Bereiden 52. 8. Persoonlijke groei 81 - Feedback 82 Inhoud Inleiding 7 1. 9 - Virussen en bacteriën 10 - Het afweersysteem 14 - Ziektebeelden 19 2. Verhelderen van de zorgvraag 25 - Recepten 26 - Zelfzorgvragen 33 3. Geneesmiddelen 39 - Medicijnen tegen

Nadere informatie

Gewichtsverlies bij Huntington patiënten

Gewichtsverlies bij Huntington patiënten Wetenschappelijk nieuws over de Ziekte van Huntington. In eenvoudige taal. Geschreven door wetenschappers. Voor de hele ZvH gemeenschap. Mollige muizen wijzen op het belang van de hypothalamus bij de ziekte

Nadere informatie

Afsluitende les. Leerlingenhandleiding. DNA-onderzoek en gentherapie

Afsluitende les. Leerlingenhandleiding. DNA-onderzoek en gentherapie Afsluitende les Leerlingenhandleiding DNA-onderzoek en gentherapie Inleiding In de afsluitende les DNA-onderzoek en gentherapie zul je aan de hand van een aantal vragen een persoonlijke en kritische blik

Nadere informatie

Immuunreactie tegen virussen

Immuunreactie tegen virussen Samenvatting Gedurende de laatste eeuwen hebben wereldwijde uitbraken van virussen zoals pokken, influenza en HIV vele levens gekost. Echter, vooral in de westerse wereld zijn de hoge sterftecijfers en

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting 171 172 Nederlandse samenvatting NEDERLANDSE SAMENVATTING Met vaccinaties kunnen veel ziektes voorkomen worden, zoals de mazelen, de rode hond en de griep. Echter een vaccin voor het voorkomen van kanker

Nadere informatie

Chapter 9. Nederlandse samenvatting

Chapter 9. Nederlandse samenvatting Chapter 9 Nederlandse samenvatting 150 Samenvatting NEDERLANDSE SAMENVATTING De natuurlijke afweer van het lichaam wordt verzorgd door het immuunsysteem. Zonder immuunsysteem zouden pathogenen zoals virussen

Nadere informatie

6.7. Werkstuk door een scholier 1654 woorden 17 april keer beoordeeld. Biologie voor jou. Erfelijkheidsmateriaal

6.7. Werkstuk door een scholier 1654 woorden 17 april keer beoordeeld. Biologie voor jou. Erfelijkheidsmateriaal Werkstuk door een scholier 1654 woorden 17 april 2006 6.7 33 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Erfelijkheidsmateriaal Het menselijk lichaam bestaat uit een veel organen, deze organen

Nadere informatie

De overeenkomsten tussen de ziekte van Parkinson en de ziekte van Huntington

De overeenkomsten tussen de ziekte van Parkinson en de ziekte van Huntington Wetenschappelijk nieuws over de Ziekte van Huntington. In eenvoudige taal. Geschreven door wetenschappers. Voor de hele ZvH gemeenschap. Succesvolle gentherapiestudie bij de ziekte van Parkinson geeft

Nadere informatie

WAT IS KANKER? KANKERCENTRUM. Onco_alg_008

WAT IS KANKER? KANKERCENTRUM. Onco_alg_008 WAT IS KANKER? KANKERCENTRUM Onco_alg_008 WAT VINDT U TERUG IN DEZE BROCHURE 01 Inleiding 3 02 Celindeling 3 03 Het lymfestelsel 4 WAT IS KANKER? 2 01 INLEIDING Kanker is een verzamelnaam voor meer dan

Nadere informatie

Werkstuk ANW Gentherapie

Werkstuk ANW Gentherapie Werkstuk ANW Gentherapie Werkstuk door een scholier 2605 woorden 27 april 2003 5,8 40 keer beoordeeld Vak ANW Inleiding Het onderwerp dat wij hebben gekozen is: genezen met gentherapie. Wij hebben voor

Nadere informatie

Het vaccin waarmee de meisjes worden geïnjecteerd, beschermt onder andere tegen HPV18.

Het vaccin waarmee de meisjes worden geïnjecteerd, beschermt onder andere tegen HPV18. Examentrainer Vragen HPV-vaccinatie Baarmoederhalskanker is een vorm van kanker die relatief vaak voorkomt bij vrouwen. De ziekte kan zijn veroorzaakt door een infectie met het humaan papillomavirus (HPV).

Nadere informatie

Inhoud. Inleiding 7. 1. Medische achtergrondkennis 9 - Virussen en bacteriën 10 - Het afweersysteem 14 - Ziektebeelden 19

Inhoud. Inleiding 7. 1. Medische achtergrondkennis 9 - Virussen en bacteriën 10 - Het afweersysteem 14 - Ziektebeelden 19 Inhoud Inleiding 7 1. 9 - Virussen en bacteriën 10 - Het afweersysteem 14 - Ziektebeelden 19 2. De intake 25 - Ernst van de klachten 26 - Het intakegesprek 27 3. Geneesmiddelen 33 - Medicijnen tegen kinderziektes

Nadere informatie

Het immuunsysteem van de pasgeborene: klaar voor actie? Joris van Montfrans, MD, PhD Kinderarts-immunoloog

Het immuunsysteem van de pasgeborene: klaar voor actie? Joris van Montfrans, MD, PhD Kinderarts-immunoloog Het immuunsysteem van de pasgeborene: klaar voor actie? Joris van Montfrans, MD, PhD Kinderarts-immunoloog j.vanmontfrans@umcutrecht.nl Disclosure slide Research sponsors Stichting Vrienden van het WKZ

Nadere informatie

Samenvating in het Nederlands

Samenvating in het Nederlands Samenvating in het Nederlands Inleiding Dit proefschrift gaat over de behandeling van solide tumoren met immuuntherapie. Het immuunsysteem herkent en bestrijdt niet alleen schadelijke virussen, bacteriën

Nadere informatie

4,4. Praktische-opdracht door een scholier 2016 woorden 4 november keer beoordeeld

4,4. Praktische-opdracht door een scholier 2016 woorden 4 november keer beoordeeld Praktische-opdracht door een scholier 2016 woorden 4 november 2005 4,4 5 keer beoordeeld Vak ANW Voorwoord Het leven, wat heeft er allemaal met het leven te maken. Het leven is erg ingewikkeld, een goede

Nadere informatie

DONOR IN HART EN NIEREN

DONOR IN HART EN NIEREN DONOR IN HART EN NIEREN vmbo MODULE: blz blz donor in hart en nieren Module 2 DONOR IN HART EN NIEREN vmbo MODULE: blz Lessen over orgaandonatie Dit boekje gaat over orgaandonatie Donororganen en donorweefsels

Nadere informatie

Afweer en Immuniteit

Afweer en Immuniteit Afweer en Immuniteit Foto: Wim van Egmond over drie linies van afweer en vaccinatie Je lichaam wordt gedurende je leven voortdurend aangevallen door ziekteverwekkers. Meestal merk je daar niets van omdat

Nadere informatie

Samenvatting. Samenvatting

Samenvatting. Samenvatting Samenvatting Schistosomen en het immuunsysteem van de gastheer De parasieten van de schistosoma familie zoals Schistosoma mansoni en Schistosoma haematobium veroorzaken de ziekte schistosomiasis, ook wel

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting. Baarmoederhalskanker en het humaan papillomavirus

Nederlandse samenvatting. Baarmoederhalskanker en het humaan papillomavirus Nederlandse samenvatting Baarmoederhalskanker en het humaan papillomavirus Baarmoederhalskanker is de op een na meest voorkomende vorm van kanker bij vrouwen. Elk jaar krijgen wereldwijd ongeveer 500.000

Nadere informatie

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S 2 Ik en autisme In het vorige hoofdstuk is verteld over sterke kanten die mensen met autisme vaak hebben. In dit hoofdstuk vertellen we over autisme in het algemeen. We beginnen met een stelling. In de

Nadere informatie

het machtigste leven op aarde erfelijkheid & ordening

het machtigste leven op aarde erfelijkheid & ordening antwoorden en uitleg bij Micropia-onderwijsmateriaal Havo/VWO 3-4 het machtigste leven op aarde erfelijkheid & ordening In dit document vindt u de vragen uit het Micropia-onderwijsmateriaal voor Havo/VWO

Nadere informatie

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over, 3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol

Nadere informatie

DEEL 7. VERVOLG HOOFDSTUK III - Over Besmettelijke Ziekten. Bacteriën

DEEL 7. VERVOLG HOOFDSTUK III - Over Besmettelijke Ziekten. Bacteriën DEEL 7 VERVOLG HOOFDSTUK III - Over Besmettelijke Ziekten Bacteriën Een bacterie is eigenlijk het kleinste levende wezentje op aarde. Ze zijn verschrikkelijk klein: een duizendste van een millimeter groot.

Nadere informatie

Inleiding. Chapter 11. Achtergrond en doel van het onderzoek

Inleiding. Chapter 11. Achtergrond en doel van het onderzoek Chapter 11 Inleiding Achtergrond en doel van het onderzoek Kanker is na hart en vaatziekten de belangrijkste doodsoorzaak in Nederland. Per jaar wordt in Nederland bij ongeveer 70.000 mensen kanker vastgesteld

Nadere informatie

Inhoud. Inleiding 7. 1. Medische achtergrondkennis 9 - Anatomie en fysiologie 10 - Ziektebeelden 17

Inhoud. Inleiding 7. 1. Medische achtergrondkennis 9 - Anatomie en fysiologie 10 - Ziektebeelden 17 Inhoud Inleiding 7 1. 9 - Anatomie en fysiologie 10 - Ziektebeelden 17 2. De intake 23 - Ernst van de klachten 24 - Het intakegesprek 26 3. Geneesmiddelen 31 - Medicijnen tegen griep en verkoudheid 32

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting In het menselijk lichaam heeft het maagdarmstelsel de belangrijke taak om het voedsel te verteren en voedingsstoffen tot zich te nemen. Om deze functie uit te voeren bestaat het

Nadere informatie

Afweer en Samenwerking over samenwerkende afweercellen en problemen met het afweersysteem

Afweer en Samenwerking over samenwerkende afweercellen en problemen met het afweersysteem HAVO Afweer en Samenwerking over samenwerkende afweercellen en problemen met het afweersysteem Arjan is sinds een paar weken terug van vakantie. Hij is met twee vrienden een week naar Egypte geweest met

Nadere informatie

Het is een ziekte die jarenlang door verschillende factoren zich ontwikkeld. Sommige factoren kun je zelf voorkomen, een paar niet.

Het is een ziekte die jarenlang door verschillende factoren zich ontwikkeld. Sommige factoren kun je zelf voorkomen, een paar niet. Werkstuk door een scholier 1583 woorden 23 april 2011 4,9 12 keer beoordeeld Vak Zorg en welzijn KANKER: Ik ga vandaag mijn spreekbeurt houden over kanker om twee redenen. De eerste is dat iedereen kanker

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting 6 78 Nederlandse samenvatting Colon kanker Colon (dikke darm) kanker is één van de meest voorkomende kankers en is de tweede doodsoorzaak door kanker in geïndustrialiseerde landen. Het voorstadium van

Nadere informatie

Kanker. Inhoud. Inleiding. Wat is kanker? Inleiding

Kanker. Inhoud. Inleiding. Wat is kanker? Inleiding Kanker Inhoud Inleiding Inleiding Wat is kanker? Soorten kanker In het kinderziekenhuis Wat kan je doen tegen kanker? Afsluiting Bronvermelding Ik houd mijn werkstuk over kanker, omdat het mij een moeilijk

Nadere informatie

In de eeuwigheid van het leven waarin ik ben is alles volmaakt, heel en compleet en toch verandert het leven voortdurend. Er is geen begin en geen

In de eeuwigheid van het leven waarin ik ben is alles volmaakt, heel en compleet en toch verandert het leven voortdurend. Er is geen begin en geen 14 In de eeuwigheid van het leven waarin ik ben is alles volmaakt, heel en compleet en toch verandert het leven voortdurend. Er is geen begin en geen einde, alleen een voortdurende kringloop van materie

Nadere informatie

Vanjezelfhouden.nl 1

Vanjezelfhouden.nl 1 1 Kan jij van jezelf houden? Dit ontwerp komt eigenlijk altijd weer ter sprake. Ik verbaas mij erover hoeveel mensen er zijn die dit lastig vinden om te implementeren in hun leven. Veel mensen willen graag

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Het menselijke lichaam kan zich op vele manieren goed beschermen tegen binnendringende ziekteverwekkers. Hierbij speelt het immuunsysteem een zeer belangrijke rol. Het immuunsysteem

Nadere informatie

Werkstuk Biologie Hersenkanker/tumor

Werkstuk Biologie Hersenkanker/tumor Werkstuk Biologie Hersenkanker/tumor Werkstuk door een scholier 1349 woorden 19 oktober 2003 6 70 keer beoordeeld Vak Biologie Inleiding: Mijn werkstuk gaat over hersentumoren. Ik heb het gekozen omdat

Nadere informatie

Praktische informatie over immunotherapie PATIËNTEN

Praktische informatie over immunotherapie PATIËNTEN Praktische informatie over immunotherapie PATIËNTEN Mijn contactgegevens Mijn behandelende arts Tel. Ziekenhuis Tel. Over deze brochure In deze brochure vindt u informatie over immunotherapie bij kanker.

Nadere informatie

GODS GEZIN. Studielessen voor 4-7 jarigen

GODS GEZIN. Studielessen voor 4-7 jarigen GODS GEZIN Studielessen voor 4-7 jarigen 2003 Geschreven door Beryl Voorhoeve en Judith Maarsen Oorspronkelijk bedoeld voor studie in kleine groepen in de Levend Evangelie Gemeente Gebruikte Bijbelvertaling

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle  holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/29019 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Ariotti, Silvia Title: Function and behavior of CD8+ T cells in the skin Issue

Nadere informatie

Besmetting met HIV Inleiding Wat is HIV Wat is AIDS

Besmetting met HIV Inleiding Wat is HIV Wat is AIDS Besmetting met HIV Inleiding Door een ongeluk, waarbij u mogelijk in contact bent gekomen met het bloed van iemand met HIV of AIDS, loopt u kans om met HIV besmet te raken. Juist bij een ongeluk gaat alles

Nadere informatie

Op weg met Jezus. eerste communieproject. Hoofdstuk 5 Bidden. H. Theobaldusparochie, Overloon

Op weg met Jezus. eerste communieproject. Hoofdstuk 5 Bidden. H. Theobaldusparochie, Overloon Op weg met Jezus eerste communieproject H. Theobaldusparochie, Overloon Hoofdstuk 5 Bidden Eerste communieproject "Op weg met Jezus" hoofdstuk 5 blz. 1 Joris is vader aan het helpen in de tuin. Ze zijn

Nadere informatie

Gezondheid havo/vwo 3-4

Gezondheid havo/vwo 3-4 Gezondheid havo/vwo 3-4 In samenwerking met de Maag Lever Darm Stichting. Microben en je gezondheid zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Sommige microben kunnen je ziek maken. Toch is het grootste

Nadere informatie

afweerstoornissen bij kinderen

afweerstoornissen bij kinderen afweerstoornissen bij kinderen Dr. G.J.A. Driessen, kinderarts infectioloog-immunoloog ErasmusMC, Sophia Kinderziekenhuis subafdeling infectieziekten-immunologie Afweercentrum ErasmusMC virussen parasieten

Nadere informatie

Behandelingen bij longkanker. inclusief klinische studie immuuntherapie

Behandelingen bij longkanker. inclusief klinische studie immuuntherapie Behandelingen bij longkanker inclusief klinische studie immuuntherapie 1 Longkanker Longkanker is niet één ziekte: er bestaan meerdere vormen van longkanker. In deze brochure bespreken we de twee meest

Nadere informatie

Kanker. Inleiding. Wat is kanker. Hoe ontstaat kanker

Kanker. Inleiding. Wat is kanker. Hoe ontstaat kanker Kanker Inleiding Ik heb dit onderwerp gekozen omdat veel mensen niet weten wat kanker precies inhoud en ik zelf er ook meer van wil weten omdat mijn oma er in de zomervakantie aan gestorven is. Dat je

Nadere informatie

Gezondheid vwo 5-6. In samenwerking met de Maag Lever Darm Stichting.

Gezondheid vwo 5-6. In samenwerking met de Maag Lever Darm Stichting. Gezondheid vwo 5-6 In samenwerking met de Maag Lever Darm Stichting. Zijn microben nou goed of slecht voor onze gezondheid? Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie sterven jaarlijks 17 miljoen mensen aan

Nadere informatie

Gezondheid. ziekte, hygiëne en medicijnen. mbo

Gezondheid. ziekte, hygiëne en medicijnen. mbo Gezondheid ziekte, hygiëne en medicijnen mbo Microben zijn onlosmakelijk verbonden met je gezondheid. In de gezondheidszorg wordt dagelijks strijd geleverd met microben. Verplegers en doktersassistenten

Nadere informatie

Figuur 1: schematische weergave van een cel

Figuur 1: schematische weergave van een cel Inleiding De titel van het proefschrift is Preventing the transmission of mitochondrial diseases. Dat wil zeggen: het tegengaan dat mitochondriële ziekten worden doorgegeven aan het nageslacht. Mitochondriën

Nadere informatie

Vertaalproblemen? Nieuwe inzichten in de productie van het ziekte van Huntington eiwit Jij zegt tomaten huntingtine

Vertaalproblemen? Nieuwe inzichten in de productie van het ziekte van Huntington eiwit Jij zegt tomaten huntingtine Wetenschappelijk nieuws over de Ziekte van Huntington. In eenvoudige taal. Geschreven door wetenschappers. Voor de hele ZvH gemeenschap. Vertaalproblemen? Nieuwe inzichten in de productie van het ziekte

Nadere informatie

Micro-organismen. organismen

Micro-organismen. organismen Micro-organismen organismen Agenda Wat zijn micro-organismen? Verschil tussen bacteriën en virussen Wat zijn micro-organismen? Een micro-organisme is niet zichtbaar met het blote oog: Bacteriën (gram positief/negatief)

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Introductie Zoals de titel aangeeft, gaat dit proefschrift over het bestuderen van T cel differentiatie door middel van genetische barcoding. Ik ben mij er terdege van bewust dat alleen al deze titel als

Nadere informatie

glijden. Ik zie ze zachtjes wegstromen, oplossen en verdwijnen, om nooit meer terug te keren.

glijden. Ik zie ze zachtjes wegstromen, oplossen en verdwijnen, om nooit meer terug te keren. INLEIDING Welkom in de affirmatiewereld. Je hebt ervoor gekozen om gebruik te gaan maken van het gereedschap dat in dit boek beschreven wordt en je hebt daarmee de bewuste beslissing genomen om je leven

Nadere informatie

Interne Geneeskunde Allergologie. Immunotherapie voor insectenallergie bij mastocytose

Interne Geneeskunde Allergologie. Immunotherapie voor insectenallergie bij mastocytose Interne Geneeskunde Allergologie Immunotherapie voor insectenallergie bij mastocytose Interne Geneeskunde Allergologie Wat is mastocytose? Mastocytose is de naam voor een zeldzame ziekte, die het gevolg

Nadere informatie

Gezondheid havo 5. In samenwerking met de Maag Lever Darm Stichting.

Gezondheid havo 5. In samenwerking met de Maag Lever Darm Stichting. Gezondheid havo 5 In samenwerking met de Maag Lever Darm Stichting. Microben en je gezondheid zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Sommige soorten kunnen je ziek maken. Toch is het grootste gedeelte

Nadere informatie

hoofdstuk 11 9/21/00 1:12 PM Pagina 203 Samenvatting in het Nederlands

hoofdstuk 11 9/21/00 1:12 PM Pagina 203 Samenvatting in het Nederlands hoofdstuk 11 9/21/00 1:12 PM Pagina 203 Samenvatting in het Nederlands hoofdstuk 11 9/21/00 1:12 PM Pagina 204 204 SAMENVATTING IN HET NEDERLANDS Inleiding Het humaan immuundeficiëntie virus (HIV) is de

Nadere informatie

Snel en effectief ingrijpen dankzij ziekte-overstijgend immunologisch onderzoek. Een betere aanpak van chronische ziekten

Snel en effectief ingrijpen dankzij ziekte-overstijgend immunologisch onderzoek. Een betere aanpak van chronische ziekten Snel en effectief ingrijpen dankzij ziekte-overstijgend immunologisch onderzoek Een betere aanpak van chronische ziekten Samenvatting Het probleem Door de vergrijzing van de bevolking groeit het aantal

Nadere informatie

Samenvatting Biologie Hoofdstuk 7 Bescherming

Samenvatting Biologie Hoofdstuk 7 Bescherming Samenvatting Biologie Hoofdstuk 7 Bescherming Samenvatting door een scholier 1136 woorden 21 juni 2011 8 1 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou BASISSTOF 1 DE HUID EN HET ONDERHUIDSE

Nadere informatie

Alles over de bloedziekten PNH & AA. Wat is bloed?

Alles over de bloedziekten PNH & AA. Wat is bloed? Alles over de bloedziekten PNH & AA Wat is bloed? Binnenin je lichaam zit een rode vloeistof. Dat is je bloed. Bloed is erg belangrijk voor je lichaam, het zorgt voor vervoer van stoffen, voor de warmte

Nadere informatie

SAMENVATTING IN HET NEDERLANDS

SAMENVATTING IN HET NEDERLANDS SAMENVATTING IN HET NEDERLANDS Een organisme bestaat uit verschillende weefsels, die opgebouwd zijn uit cellen. Cellen zijn dus de bouwblokken van elk levend organisme. De ontwikkeling van slechts een

Nadere informatie

Relaties. HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo.

Relaties. HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo. Relaties HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo.org Relaties kunnen een belangrijke rol spelen bij het omgaan

Nadere informatie

Biofotonen en de regulering van het lichaam met Prof. Fritz-Albert Popp van het International Institute of Biophysics in Neuss, Duitsland.

Biofotonen en de regulering van het lichaam met Prof. Fritz-Albert Popp van het International Institute of Biophysics in Neuss, Duitsland. Biofotonen en de regulering van het lichaam met Prof. Fritz-Albert Popp van het International Institute of Biophysics in Neuss, Duitsland. In de andere twee testen werd duidelijk dat de stem de activiteit

Nadere informatie

5. Overtuigingen. Gelijk of geluk? Carola van Bemmelen Food & Lifestylecoaching. Jouw leven op dit moment weerspiegelt exact jouw overtuigingen

5. Overtuigingen. Gelijk of geluk? Carola van Bemmelen Food & Lifestylecoaching. Jouw leven op dit moment weerspiegelt exact jouw overtuigingen 5. Overtuigingen Jouw leven op dit moment weerspiegelt exact jouw overtuigingen Een overtuiging is een gedachte die je hebt aangenomen als waarheid doordat ie herhaaldelijk is bevestigd. Het is niet meer

Nadere informatie

Nederlandse Samenvatting

Nederlandse Samenvatting 149 150 Nederlandse Samenvatting Het immuunsysteem beschermt ons lichaam tegen de invasie van lichaamsvreemde eiwiten en schadelijke indringers, zoals bijvoorbeeld bacteriën. Celen die de bacteriën opruimen

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting Hexachloorbenzeen

Nederlandse samenvatting Hexachloorbenzeen Hexachloorbenzeen Hexachloorbenzeen (HCB; C 6 Cl 6 ) is een organochloorverbinding (Figuur 1) die in het verleden werd gebruikt als bestrijdingsmiddel tegen schimmels. Mede door de schadelijke effecten

Nadere informatie

De ultieme droom van de professor is. om planten resistent te maken tegen ziekten.

De ultieme droom van de professor is. om planten resistent te maken tegen ziekten. om planten resistent te maken tegen ziekten. 1 om mensen te leren hoe belangrijk taal is in de geschiedenis van Nederland. 2 om een voor iedereen een goede sport- of bewegingsvorm te vinden. 3 dat scholieren,

Nadere informatie

KANKER EN KANKERONDERZOEK

KANKER EN KANKERONDERZOEK DE GEMENE DELER KANKER EN KANKERONDERZOEK Naam: Klas: Datum: INLEIDING Kanker is een veelvoorkomende ziekte. Bijna een derde van de Nederlanders krijgt er vroeg of laat zelf mee te maken. Op dit moment

Nadere informatie

Werkstuk Biologie Bloed

Werkstuk Biologie Bloed Werkstuk Biologie Bloed Werkstuk door een scholier 1195 woorden 14 juni 2004 6,2 321 keer beoordeeld Vak Biologie De inleiding Waarom doen wij ons werkstuk over bloed? Wij doen ons werkstuk over bloed,

Nadere informatie

Ik ga jullie vertellen over het Noonan syndroom en wat dat betekent voor mij! Noonan Syndroom In 1963 is dit syndroom voor het eerst door Jacqueline Noonan ontdekt. Ze hebben daarom dit Syndroom naar haar

Nadere informatie

De filosofie van het voeren

De filosofie van het voeren Terug naar Voorwoord Terug naar Inhoudsopgave Verder naar volgende hoofdstuk De filosofie van het voeren Inhoudsopgave van dit hoofdstuk: Het algehele beeld Hoe voeding in de Natuur er uit zou zien...

Nadere informatie

Wat is een allergie? Afweersysteem

Wat is een allergie? Afweersysteem De allergie survivalgids 15 Hoofdstuk 1 Wat is een allergie? Afweersysteem Voordat we uitleggen wat een allergie is, is het handig dat je eerst weet wat een afweersysteem is. Het afweersysteem van je lichaam

Nadere informatie

0-3 maanden zwanger. Zwanger. Deel 1

0-3 maanden zwanger. Zwanger. Deel 1 Zwanger Ik was voor het eerst zwanger. Ik voelde het meteen. Het kon gewoon niet anders. Het waren nog maar een paar cellen in mijn buik. Toch voelde ik het. Deel 1 0-3 maanden zwanger Veel te vroeg kocht

Nadere informatie

Hoe gaat het in z n werk daar? Wat is er anders dan een gewone poli?

Hoe gaat het in z n werk daar? Wat is er anders dan een gewone poli? INTERVIEW d.d. 28 december 2009 Coeliakiepoli Op het interview-wenslijstje van Nynke en Zara staat Dr. Luisa Mearin. Zij is kinderarts MDL in het LUMC te Leiden en heeft als eerste met haar collega s in

Nadere informatie

Eén van de taken van het immuunsysteem is het organisme (mens en dier) te beschermen tegen de ongewenste effecten van het binnendringen van

Eén van de taken van het immuunsysteem is het organisme (mens en dier) te beschermen tegen de ongewenste effecten van het binnendringen van Samenvatting Eén van de taken van het immuunsysteem is het organisme (mens en dier) te beschermen tegen de ongewenste effecten van het binnendringen van pathogenen, waaronder bacteriën, virussen en parasieten.

Nadere informatie