Visie: middelengebruik door licht verstandelijk beperkten (LVB) in de maatschappelijke opvang (MO).

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Visie: middelengebruik door licht verstandelijk beperkten (LVB) in de maatschappelijke opvang (MO)."

Transcriptie

1 Visie: middelengebruik door licht verstandelijk beperkten (LVB) in de maatschappelijke opvang (MO). Een advies van de werkgroep LVB en middelengebruik in de Maatschappelijke opvang, onder leiding van Mainline. Februari 2013

2 Inhoud VOORWOORD... 2 INLEIDING... 2 MIDDELENGEBRUIK... 3 INLEIDING...3 LICHT VERSTANDELIJK BEPERKT...3 WETGEVING EN BELEID OVER DRUGSGEBRUIK...4 DRUGSGEBRUIK ALS PSYCHISCHE STOORNIS...4 Misbruik... 4 Afhankelijkheid... 5 DUBBELE DIAGNOSE...5 VISIE OP MIDDELENGEBRUIK DOOR LVB IN DE MAATSCHAPPELIJKE OPVANG... 6 REFERENTIELIJST

3 Voorwoord Mainline heeft in contacten met diverse organisaties in de maatschappelijke opvang geconstateerd dat er behoefte is aan uitwisseling van kennis en ervaringen ten aanzien van het bespreekbaar maken van middelengebruik met LVB ers in woonvoorzieningen. Problemen met doorverwijzing (LVB-woonvoorzieningen Maatschappelijke opvangvoorzieningen verslavingszorg) en hanteren van beleid/ regels ten aanzien van gebruik worden genoemd. Naar aanleiding van deze signalen heeft Mainline het initiatief genomen om een netwerkbijeenkomst te organiseren. Vanuit deze netwerkbijeenkomst op 28 februari 2012, is een werkgroep samengesteld met daarin experts uit het werkveld. De werkgroep bespreekt specifieke thema s en bundelt beschikbare informatie. Deze informatie wordt met de overige netwerkleden gedeeld via een nieuwsbrief. Netwerkleden kunnen vragen en ontwikkelingen voorleggen aan de werkgroep. Leden van de werkgroep zijn: Hilde Roberts projectleider, Mainline Paul Proost beleidsmedewerker LVB/ psycholoog, Leger des Heils Amsterdam Ineke Baas senior beleidsmedewerker welzijn- en gezondheidszorg, Leger des Heils Liesbeth Kooy woonbegeleider, st. Ontmoeting Eefje Smits gedragskundige verslaving, Altrecht, de Kei Rick den Hollander woonbegeleider in de wijk, DNO Doen Ineke Maarman beleidsmedewerker, MEE Nederland Inleiding Om vanuit een gemeenschappelijk kader te praten is het wenselijk een gemeenschappelijke visie te formuleren over het middelengebruik door licht verstandelijk beperkten (LVB) * in de maatschappelijke opvang. Dit omdat veel MOorganisaties nog geen duidelijke visie hebben op middelengebruik. Niet altijd zijn dit voorzieningen die toegesneden zijn op LVB-problematiek. Verslaving, als hoofdproblematiek, * is vaak (op papier) een contra-indicatie, maar middelengebruik komt voor onder de cliënten en in de praktijk blijken veel organisaties deze visie losgelaten te hebben. De ervaring leert dat verbieden in de praktijk lang niet altijd werkt. Immers, een verslaving houd je niet zomaar buiten de deur. Net zo goed als dat symptomen van een andere psychiatrische aandoening niet verboden kunnen worden. Zonder duidelijke visie is het onduidelijk hoe het gebruik besproken kan worden en medewerkers ermee om kunnen gaan. Een algemene visie over middelengebruik lijkt echter niet voldoende recht te doen aan de kwetsbaarheid van de LVB er. Met deze visie willen we aandacht vragen voor de specifieke kenmerken en aandachtspunten voor mensen met LVB die middelen gebruiken, zodat de begeleiding beter bij de behoeften van de cliënt aan zal sluiten. De visie dient uit te gaan van het cliëntcentraal denken en handelen dat veel organisaties hanteren. * Toelichting op de begrippen volgt in het hoofdstuk middelengebruik 2

4 Middelengebruik Inleiding Middelengebruik kent een juridisch kader. Het is goed om hiervan op de hoogte te zijn. De praktijk is vaak echter weerbarstiger: een verbod voorkomt niet dat mensen drugs gebruiken en sommige verslavende middelen zijn maatschappelijk wel geaccepteerd en vallen hiermee buiten het juridische kader. Middelengebruik hangt ook samen met lichamelijke en psychische gezondheidsaspecten en een maatschappelijk kader. Om kwetsbare mensen goed te kunnen begeleiden is het belangrijker te focussen op hun kracht, op herstel en hun ondersteuningsvragen in plaats van je blind te staren of iets wel of niet mag vanuit een juridisch oogpunt. Hierbij geldt de vraag wie het meeste recht heeft op bescherming: de kwetsbare cliënt die wellicht in algemene zin de wet overtreedt door drugs te gebruiken, of de samenleving? Ter onderbouwing van de visie wordt in dit hoofdstuk uitleg gegeven over deze samenhang. Licht verstandelijk beperkt Mensen met een lichte verstandelijke beperking (LVB) hebben een IQ tussen 50 en 70 of een IQ tussen 70 en 85 1 in combinatie met een beperkt sociaal aanpassingsvermogen. Bijkomende kenmerken zijn vaak leerproblemen, psychiatrische stoornissen, medisch-fysiologische problemen en/ of problemen in gezin en sociale context. Dit uit zich vaak in ernstige gedragsproblemen. Dit leidt vaak tot een langdurige behoefte aan ondersteuning (Moonen, 2012). Veel gedragsproblemen komen voort uit het feit dat mensen met LVB overvraagd worden. Daardoor lopen zij op hun tenen en ontwikkelen gedragsproblemen. Het herkennen van LVB door professionals is een aandachtspunt. Ook moeten zij weten hoe ze moeten communiceren met mensen met een LVB (netwerk Gewoon meedoen, 2012). Door het beperkte cognitieve vermogen zijn ze kwetsbaarder voor problematisch middelengebruik. Daar komt bij dat een verstandelijke beperking zelden alleen voorkomt. Bijkomende psychiatrische problematiek maakt mensen met LVB extra kwetsbaar, ook voor middelengebruik. LVB ers lopen een grotere kans om schadelijke gevolgen te ondervinden van middelengebruik dan mensen zonder een dergelijke beperking. Ze hebben vaker motorische stoornissen, epilepsie, zintuiglijke stoornissen, psychische problemen en gedragsproblemen zoals agressie. Deze stoornissen en de medicatie ervoor gaan slecht samen met middelengebruik. Naast verhoogde kwetsbaarheid door aanleg lopen LVB ers ook meer risico op schade en afhankelijkheid vanwege hun sociale context, LVB'ers zijn vaker slachtoffer van uitbuiting en hebben meer problemen met anderen in werk, dagbesteding en relaties (Bransen et.al., 2008). Studies (Dijkstra & Bransen, 2010, Bransen et.al., 2008) tot nu toe laten zien dat middelengebruik ongeveer even vaak voorkomt onder mensen met LVB als in de algemene bevolking. Overmatig alcoholgebruik (binge-drinken) en fors cannabisgebruik komen vaker voor bij mensen met LVB. Om enkele cijfers te geven: Naar schatting 25% van de dak- en thuislozen in Nederland heeft vermoedelijk een (licht) verstandelijke beperking. Bij ruim 12% van de cliënten is de (licht) verstandelijke beperking met zekerheid geconstateerd (van den Broek, 2012). Van de cliënten van de instelling voor verslavingszorg Tactus 1 In Nederland wordt een andere definitie gebruikt dan in internationale literatuur. Hierdoor zijn uitkomsten van onderzoek niet zomaar over te nemen. Vooralsnog wordt de indicatiestelling nog niet aangescherpt. 3

5 heeft 6,5% een licht verstandelijke beperking. Hiervan gebruikt 63% alcohol (Dijkstra & Bransen, 2010). Bij de instellingen voor sterk gedragsgestoorde volwassenen met een lichte verstandelijke beperking hebben 21% van de cliënten de diagnose middelenafhankelijkheid gekregen (Marrozoz et.al., 2007). Kwantitatief onderzoek naar LVB en middelengebruik in de maatschappelijke opvang ontbreekt. Het blijkt wel dat het niet eenvoudig is om cijfers te geven over het voorkomen van LVB in de maatschappelijke opvang. De meeste mensen met een licht verstandelijke beperking kunnen zich redelijk goed uitdrukken en ook aan hun uiterlijk valt niets bijzonders te zien. Daarbij zijn ze vaak goed in het verbergen van hun beperking. Dit pleit voor goede screening. Wanneer bekend is of iemand een LVB heeft kan hiermee rekening worden gehouden. Door minder hoge eisen te stellen, is er minder kans dat deze kwetsbare mensen in moeilijke of risicovolle situaties terecht komen of een behandeling of begeleiding krijgen die onvoldoende aansluit. Begeleiding afgestemd op het niveau van de LVB er scheelt een hoop spanning en stress voor de betreffende persoon. Dit zal een positieve weerslag hebben op het middelengebruik. Daarbij is het ook belangrijk om (problematisch) middelengebruik tijdig te herkennen om ernstigere problemen te voorkomen. Wetgeving en beleid over drugsgebruik Het drugsbeleid heeft als doel om de schade voor de volksgezondheid te beperken en om de overlast en criminaliteit te bestrijden. In de Nederlandse wetgeving is druggebruik niet strafbaar voor personen die 18 jaar of ouder zijn. Het bezitten, produceren en verhandelen van drugs is wel strafbaar. Kleine hoeveelheden voor persoonlijk gebruik worden gedoogd. Bij bezit van maximaal 5 gram cannabis (wiet, marihuana, hasj) of niet meer dan 5 hennepplanten, kan de politie de drugs en planten in beslag nemen. Meestal vindt er geen strafvervolging plaats. Voor minderjarigen jonger dan 18 jaar geldt het gedoogbeleid niet. Voor hen is de aankoop en het bezit van softdrugs verboden. Bezit, handel, verkoop en productie van harddrugs is altijd verboden. Wanneer iemand harddrugs bezit, verhandelt of verkoopt, kan deze een gevangenisstraf en/of een geldboete krijgen. Vanuit gezondheidsoogpunt richt de overheid het bieden van een goede behandeling aan druggebruikers om van hun verslaving af te komen. Is afkicken geen optie, dan is het doel de gezondheid van de verslaafde te verbeteren en de risico s voor de gebruiker en diens omgeving te verminderen (harm reduction). Drugsgebruik als psychische stoornis Veel mensen gebruiken psychoactieve middelen, zoals alcohol, cannabis, of andere drugs. In het algemeen betreft dit recreatief gebruik. Mensen gebruiken voor hun plezier, zonder dat dit tot problemen leidt. Bij een minderheid van de bevolking is sprake van middelenmisbruik of -afhankelijkheid. Bij het stellen van een diagnose wordt meestal gebruik gemaakt van de DSM-IV. De DSM-IV is een systeem om psychische stoornissen te ordenen. In de DSM-IV wordt niet meer gesproken over verslaving, maar over middelenmisbruik en -afhankelijkheid. Misbruik Als het gebruik van middelen en alcohol leidt tot herhaaldelijke problemen op het werk, thuis en in het sociale leven, is er sprake van misbruik. Dit kunnen problemen zijn met het nakomen van verplichtingen op school (bijvoorbeeld spijbelen), op het werk (bijvoorbeeld vaak te laat komen) of thuis (bijvoorbeeld liegen) of herhaaldelijk in aanraking komen met justitie. Als het gebruik aanhoudt ondanks deze problemen spreken we over misbruik. Volgens de DSM IV is van middelenmisbruik sprake 4

6 wanneer minstens een van de volgende symptomen zich over een periode van minimaal twaalf maanden voordoet: herhaald gebruik van een middel waardoor het niet meer lukt te voldoen aan verplichtingen op school, het werk of thuis (bijvoorbeeld absentie, schorsing of verwijdering van school); herhaald gebruik van een middel in situaties waarin dat fysiek gevaarlijk is; herhaald in aanraking komen met justitie in verband met een middel; voortdurend gebruik van een middel ondanks aanhoudende of terugkerende problemen op sociaal of relationeel terrein die te maken hebben met het gebruiken van het middel. De problemen door het middelengebruik verschillen niet voor mensen met een LVB in vergelijking met mensen met een normale intelligentie. Wat wel anders is bij jongeren en volwassenen met LVB, is dat ze niet of weinig inzicht hebben in de oorzaak-gevolg relatie tussen het alcohol- en drugsgebruik en de problematische gevolgen daarvan. Afhankelijkheid Een gebruiker wordt afhankelijk van drugs en/of alcohol als hij de controle over het middel is verloren en/of wanneer er sprake is van tolerantie of onthoudingsverschijnselen. Bij afhankelijkheid (verslaving) kan er op termijn wel lichamelijke schade (bijvoorbeeld neurologische stoornissen) of geestelijke schade (bijvoorbeeld depressies, angststoornissen) ontstaan. De leefstijl van de gebruiker bepaalt in welke mate er schade en beperkingen optreden. Volgens de DSM IV is van middelenafhankelijkheid sprake wanneer drie of meer van de volgende symptomen zich binnen twaalf maanden tegelijkertijd voordoen: Tolerantie treedt op, dat wil zeggen dat er steeds meer van het verslavende middel nodig is om het gewenste effect te bereiken of dat steeds minder effect optreedt bij het gebruik van eenzelfde hoeveelheid van het verslavende middel. Er treden onthoudingsverschijnselen op als men het middel niet gebruikt, of er worden gelijksoortige middelen genomen om de onthoudingsverschijnselen het hoofd te bieden. Het middel wordt in steeds grotere hoeveelheden genomen, over een langere tijd dan eigenlijk de bedoeling was. Er is de drang om te stoppen met het middel. Verschillende (mislukte) pogingen zijn ondernomen om te stoppen of de hoeveelheid te minderen. Veel tijd wordt gestoken in het verkrijgen of het gebruiken van het middel. Belangrijke sociale activiteiten, werk of vrijetijdsbesteding worden opgegeven of verminderd voor het middelengebruik. Iemand gaat door met het gebruik, ook al kent men de nadelen daarvan voor het functioneren of de gezondheid. Dubbele diagnose Iemand met een dubbele diagnose is gelijktijdig gediagnosticeerd op misbruik en/of afhankelijkheid van alcohol of drugs en een andere psychiatrische stoornis. Problemen spelen vaak op diverse leefgebieden. In de behandeling en begeleiding is het belang te letten op de onderlinge samenhang. De ervaring leert dat aandacht voor de verschillende leefgebieden op een positieve manier doorwerkt in het middelengebruik, ook zonder dat hier expliciet op gestuurd wordt. Door bijvoorbeeld dagbesteding te bieden, te helpen schuldenproblematiek op te lossen en een veilige woonomgeving te bieden, worden stressfactoren gereduceerd die kunnen leiden tot middelengebruik. Kort gezegd: allerlei facetten, zoals werk, wonen, sociale contacten (het maatschappelijke steunsysteem), beschikbare financiële middelen, maar ook kwetsbaarheid, lichamelijke klachten, 5

7 middelengebruik en licht verstandelijke beperking/ niet aangeboren hersenletsel, zijn factoren die van invloed zijn op de mate van ervaren levensgeluk. Hoe meer ervaren levensgeluk, hoe minder verlangen naar het gebruik van middelen (craving). De verslavingszorg richt zich vaak op het middelengebruik en lichamelijke klachten, de GGZ ondersteunt bij het omgaan met psychische problemen en emoties, deskundigheid op het gebied van LVB is nodig om deze mensen op hun niveau te begeleiden om overvraging tegen te gaan. MEE heeft kennis van LVB, en traint professionals om mensen met LVB te herkennen, met ze te communiceren en ze de adequate ondersteuning te bieden. Binnen de maatschappelijke opvang wordt vaak de ondersteuning op sociale contacten, financiën en vooral wonen geboden. Samenwerking tussen verschillende deskundigheden is dan ook noodzakelijk. Over het algemeen wordt aangenomen dat mensen met een licht verstandelijke beperking een drie tot vier keer zo grote kans hebben op het ontwikkelen van psychopathologie dan normaal begaafden (Van Gennep, 2002, in Neijmeijer et al. 2010). Visie op middelengebruik door LVB in de maatschappelijke opvang Intenties en basisvoorwaarden De visie met betrekking tot middelengebruik moet de volgende intenties uitdragen: 1. Menswaardigheid voorop stellen 2. Kijken naar het gezonde deel van de mens, waarbij iemands krachten en talenten worden herkend en benut 3. Gerichtheid op kwaliteit van leven Daarbij geldt dat ieder mens drie basisvoorwaarden heeft om te functioneren: - behoefte aan autonomie: je eigen richting in het leven kunnen bepalen. - behoefte aan competentie; onder positieve en ondersteunende omstandigheden je capabel genoeg voelen om de eigen ontwikkeling vorm te geven, keuzes te maken en tot actie te komen. - behoefte aan verbondenheid: ergens bij willen horen. Zoveel mogelijk dient bij de ondersteuning van de cliënten rekening gehouden te worden met het realiseren van deze basisvoorwaarden, afgestemd op de capaciteiten van de cliënt Visie Gezien de kwetsbaarheid van de doelgroep, wordt middelengebruik in principe ontmoedigd. Het is echter aan de cliënt zelf om te bepalen of hij zijn gebruik wil veranderen en op welke manier. Medewerkers staan niet veroordelend tegenover de individuele keuze om middelen te gebruiken en scheppen een klimaat waarin hier openlijk over gesproken kan worden. Dit betekent dat middelengebruik op proactieve wijze onderdeel gemaakt wordt van het zorg- en begeleidingsplan. Het uitgangspunt "cliënt centraal" biedt de mogelijkheid te werken vanuit de individuele wensen en mogelijkheden van de cliënt. Zodoende is het zorgaanbod gedifferentieerd, van voorzieningen waar middelengebruik is toegestaan tot voorzieningen waar dit niet is toegestaan. Het aanbod is gericht op de hulpvraag van de cliënt, het verbeteren van de kwaliteit van leven en het reduceren van schade door middelengebruik voor het individu en zijn omgeving. 6

8 Randvoorwaarden Terugval is een onderdeel van het proces en leidt dus niet direct tot ontslag uit de maatschappelijke opvang. Met passende ondersteuning en begeleiding, specifiek gericht op LVB kan terugval verminderd worden Belangrijk is dat vooral gestuurd wordt op het beperken van overlast en voorkomen van schade. Dus niet verbieden, maar individuele afspraken maken. Doel is om veiligheid te bieden en te werken aan weerbaarheid. Bij jongeren, mensen die een korte gebruiksgeschiedenis hebben en een beperkte geschiedenis van dakloosheid ligt de nadruk meer op de opvoedingssituatie. Je geeft grenzen aan en zoekt de motivatie om het gebruiksgedrag te veranderen. Gebruik binnen is daarom niet toegestaan. Bij gebruik binnenshuis volgt een gesprek waarin samen gekeken wordt hoe dit in de toekomst voorkomen kan worden. Door het bieden van structuur, een stabiele situatie door inkomen en dagbesteding kan het gebruik naar achtergrond verschuiven. Bij oudere, langdurige gebruikers, met vaak een langere historie van dakloosheid ligt de nadruk meer op het stoppen van verloedering en de overlast op straat voorkomen. Gebruik is binnenshuis toegestaan. Continuïteit van zorg is nodig. Ook bij een time-out wordt contact gehouden. De maatschappelijke opvangvoorziening maakt deel uit van een ketennetwerk, waarin reguliere VG-opvang en verslavingszorg zitten. Wanneer het gebruik gestabiliseerd is, komt doorstroom naar ambulante begeleiding of reguliere VG-hulp in beeld, bij een terugval kan verslavingszorg ondersteunen. Het tijdig signaleren van LVB-problematiek en middelengebruik is noodzakelijk om adequate begeleiding te kunnen bieden. Meer aandacht voor screening is dan ook nodig. Bij implementatie van de visie is dan ook aandacht voor het herkennen van de problematiek en handvatten te bieden hoe deze doelgroep te begeleiden en voor de bejegening. 7

9 Referentielijst Bransen, E., Schipper, H., Mutsaers, K. Haverman, M. & Blekman, J. (2008). Aard en omvang van middelengebruik bij licht verstandelijk gehandicapte jongeren. Utrecht: Trimbos-Instituut. Broek, P. Van den (2012). Project (On) Beperkte Opvang. Mensen met een lichte verstandelijke beperking in de maatschappelijke opvang. Landelijk evaluatierapport. Utrecht/Amersfoort: Federatie Opvang & MEE Nederland. Dijkstra, M. & Bransen, E. (2010). Middelengebruik bij volwassenen met een lichte verstandelijke beperking. Utrecht: Trimbos-Instituut. Gennep, A. van (2002). Richtlijnen voor de praktijk van onderzoek en diagnostiek van problemen met de geestelijke gezondheid bij volwassenen met een verstandelijke beperking. Utrecht: LKNG. In: Neijmeijer, L., Moerdijk, L., Veneberg, G. & Muusse, C. (2010). Licht verstandelijk gehandicapten in de GGZ. Een verkennend onderzoek. Utrecht: Trimbos-Instituut. Marrozoz, I., Partouns, A. Koot, H. Didden, R. & Clerkx, M. (2007). 4 jaar onderzoek De Borg. Moonen, X. (2012). Inzoomen op de doelgroep. Mensen met een lichte verstandelijke beperking. Presentatie bij het congres Seksualiteit en middelengebruik bij mensen met een LVB 13 december Eindhoven; Euregionaal Congresburo. Netwerk Gewoon meedoen (2012). Zag je het maar. Kansen voor jongeren met een licht verstandelijke beperking. Utrecht: Zuidam & Nijhof. 8

Eigen regie bij LVB cliënten. Brigitte Althoff

Eigen regie bij LVB cliënten. Brigitte Althoff Eigen regie bij LVB cliënten Brigitte Althoff Voorstellen Onderzoek gedaan naar de ethische dilemma's in de ambulante zorg voor volwassen cliënten met een licht verstandelijke beperking (LVB) die alcohol

Nadere informatie

De rol van de gedragskundige. LVB en Verslaving Workshopronde 1 Slotbijeenkomst Trimbos 16-04-2013

De rol van de gedragskundige. LVB en Verslaving Workshopronde 1 Slotbijeenkomst Trimbos 16-04-2013 De rol van de gedragskundige LVB en Verslaving Workshopronde 1 Slotbijeenkomst Trimbos 16-04-2013 Spin in het web? Agenda Korte uiteenzetting LVB en verslaving Functie-eisen Rol gedragskundige Discussie

Nadere informatie

Lectoraat GGZ-Verpleegkunde. LVG en Verslaving. s Heerenloo 30 juni 2010

Lectoraat GGZ-Verpleegkunde. LVG en Verslaving. s Heerenloo 30 juni 2010 Lectoraat GGZ-Verpleegkunde LVG en Verslaving s Heerenloo 30 juni 2010 1 Wat komt aan bod? Overzicht programma LVG en verslaving Prevalentiegegevens Casus Brijder en s Heerenloo Discussie nav casuïstiek

Nadere informatie

Ondersteuningsaanbod op het terrein van mensen met een licht verstandelijke beperking die middelen gebruiken

Ondersteuningsaanbod op het terrein van mensen met een licht verstandelijke beperking die middelen gebruiken Ondersteuningsaanbod op het terrein van mensen met een licht verstandelijke beperking die middelen gebruiken Interventies 2 Meetinstrument SumiD-Q 2 Open en Alert 2 Kennis 2 Kennisplein gehandicaptensector

Nadere informatie

De trekthermometer. Carin Wiering. Verpleegkundig Specialist GGZ GGZ Drenthe Carin Wiering. Verpleegkundig Specialist GGZ

De trekthermometer. Carin Wiering. Verpleegkundig Specialist GGZ GGZ Drenthe Carin Wiering. Verpleegkundig Specialist GGZ De trekthermometer Over het begeleiden van craving bij cliënten met triple-problematiek Carin Wiering Carin Wiering Verpleegkundig Specialist GGZ GGZ Drenthe carin.wiering@ggzdrenthe.nl GGZ Drenthe Verpleegkundig

Nadere informatie

Een stap verder in forensische en intensieve zorg

Een stap verder in forensische en intensieve zorg Een stap verder in forensische en intensieve zorg Palier bundelt intensieve en forensische zorg. Het is zorg die net een stapje verder gaat. Dat vraagt om een intensieve aanpak. Want onze doelgroep kampt

Nadere informatie

Ervaren problemen door professionals

Ervaren problemen door professionals LVG en Verslaving Lectoraat GGZ-Verpleegkunde Ervaren problemen door professionals Kennisdeling 11 november 2010, Koos de Haan, deel 2 1 Wat komt aan bod? Onderzoek naar problemen door professionals ervaren

Nadere informatie

LVB en Verslaving. Samenwerken, het kan! Lisette Bloemendaal Erna Mensen 5 februari 2013

LVB en Verslaving. Samenwerken, het kan! Lisette Bloemendaal Erna Mensen 5 februari 2013 Samenwerken, het kan! Lisette Bloemendaal Erna Mensen 5 februari 2013 Binnenplein Casus Methodieken 2 Binnenplein Onderdeel van Aveleijn (VG) Gericht op verstandelijke beperking en verslaving Ambulant

Nadere informatie

Ambulant werken met kwetsbare mensen

Ambulant werken met kwetsbare mensen Ambulant werken met kwetsbare mensen UMC St Radboud Judith Wolf & Dorieke Wewerinke Van asiel & beschermen naar herstel & participeren Zelfstandig wonen Transmuraal wonen Nachtopvang Inloop Flexibele ondersteuning

Nadere informatie

Triple Trouble in de praktijk. Triple Trouble in de praktijk. Komt een man bij de dokter. Drie soorten middelen. Stoornis in het gebruik van middelen

Triple Trouble in de praktijk. Triple Trouble in de praktijk. Komt een man bij de dokter. Drie soorten middelen. Stoornis in het gebruik van middelen Triple Trouble in de praktijk Triple Trouble in de praktijk LEDD congres 2014 Joanneke van der Nagel Jannelien Wieland Robert Didden Van enkelvoudig naar complex licht tot ernstig Over wat te doen wie

Nadere informatie

14-12-2011. Programma. Problematisch middelengebruik voorkomen bij mensen met LVB. Alcohol- en drugsgebruik bij LVB. Definitie LVB

14-12-2011. Programma. Problematisch middelengebruik voorkomen bij mensen met LVB. Alcohol- en drugsgebruik bij LVB. Definitie LVB Problematisch middelengebruik voorkomen bij mensen met LVB Marijke Dijkstra Trimbos instituut Focus op onderzoek Utrecht, 2 december 2011 Improving Mental Health by Sharing Knowledge Programma Middelengebruik

Nadere informatie

Gedwongen opname en verslaving Dr Anne Van Duyse - De Sleutel en PC Sint Jan Baptist

Gedwongen opname en verslaving Dr Anne Van Duyse - De Sleutel en PC Sint Jan Baptist Gedwongen opname en verslaving Dr Anne Van Duyse - De Sleutel en PC Sint Jan Baptist Deel 1: Wet op de gedwongen opname Deel 2: problematisch middelengebruik Toetsing van de wet bij verslaving Geesteszieke

Nadere informatie

De resultaten van het project

De resultaten van het project De resultaten van het project Project (On)Beperkte Opvang Mensen met Licht Verstandelijke Beperkingen in de Maatschappelijke Opvang Peter van den Broek Landelijk projectleider Agenda Het project De instrumenten

Nadere informatie

Middelengebruik bij mensen met een verstandelijke beperking. Arjetta Timmer Brijder Verslavingszorg

Middelengebruik bij mensen met een verstandelijke beperking. Arjetta Timmer Brijder Verslavingszorg Middelengebruik bij mensen met een verstandelijke beperking Arjetta Timmer Brijder Verslavingszorg Parnassia Bavo Groep Brijder Verslavingszorg Preventie Jeugd Zorg ambulant & klinisch Bereidheidliniaal

Nadere informatie

Keuzevak Effectieve Verslavingspreventie. Welkom. iri Kruit Voorlichting en training

Keuzevak Effectieve Verslavingspreventie. Welkom. iri Kruit Voorlichting en training Keuzevak Effectieve Verslavingspreventie Welkom Docent: Siri Kruit s.r.kruit@hr.nl 1 Huiswerkopdracht : Programma les 2 Theorie basis informatie Cannabis -presentatie Voorlichtingsmateriaal -nabespreken

Nadere informatie

verwijzers Behandeling en begeleiding Forensische zorg voor mensen met een LVB

verwijzers Behandeling en begeleiding Forensische zorg voor mensen met een LVB verwijzers Behandeling en begeleiding Forensische zorg voor mensen met een LVB Forensische cliënten met een licht verstandelijke beperking (LVB) hebben na een delict strafrechtelijk zorg opgelegd gekregen.

Nadere informatie

Leernetwerkbijeenkomst project LVB & Verslaving. Workshop ontwikkeling beleid & deskundigheid Rianca den Ouden

Leernetwerkbijeenkomst project LVB & Verslaving. Workshop ontwikkeling beleid & deskundigheid Rianca den Ouden Leernetwerkbijeenkomst project LVB & Verslaving Workshop ontwikkeling beleid & deskundigheid Rianca den Ouden Visie-ontwikkeling Kernvragen: Wat hebben de cliënten nodig? Wat hebben de medewerkers nodig?

Nadere informatie

(Forensische) ACT en FACT voor verslaafden

(Forensische) ACT en FACT voor verslaafden Improving Mental Health by Sharing Knowledge (Forensische) ACT en FACT voor verslaafden Congres sociale verslavingszorg 12 juni 2013 Laura Neijmeijer Doelgroep: mensen met langdurende of blijvende ernstige

Nadere informatie

Je vader en/of moeder verslaafd? Transgenerationele overdracht van verslaving

Je vader en/of moeder verslaafd? Transgenerationele overdracht van verslaving Je vader en/of moeder verslaafd? Transgenerationele overdracht van verslaving Drs. Margreet van der Meer Hoofd Kwaliteit Innovatie Centrum VNN Lectoraat Verslavingskunde Hanzehogeschool Je vader en/of

Nadere informatie

Staat uw leven in het teken van drank en drugs? Een opname biedt uitkomst!

Staat uw leven in het teken van drank en drugs? Een opname biedt uitkomst! Staat uw leven in het teken van drank en drugs? Een opname biedt uitkomst! KLINISCHE BEHANDELING: ALS U DE CONTROLE OVER UW LEVEN TERUG WILT Onderdeel van Arkin Stoppen met alcohol of drugs en uw manier

Nadere informatie

Minor Licht Verstandelijk Beperkt

Minor Licht Verstandelijk Beperkt Minor Licht Verstandelijk Beperkt Academie voor Sociale Studies Inleiding De minor Licht Verstandelijk Beperkt biedt een inspirerend en intensief half jaar deskundigheidsbevordering op het gebied van werken

Nadere informatie

> Retouradres Postbus EJ Den Haag. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG

> Retouradres Postbus EJ Den Haag. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG > Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag T 070 340 79 11 F 070 340

Nadere informatie

Mistral DTOX, een goed begin is het halve werk. Edwin Spapens GZ-Psycholoog Mistral DTOX & Mistral Kliniek

Mistral DTOX, een goed begin is het halve werk. Edwin Spapens GZ-Psycholoog Mistral DTOX & Mistral Kliniek Mistral DTOX, een goed begin is het halve werk. Edwin Spapens GZ-Psycholoog Mistral DTOX & Mistral Kliniek Cluster jeugd Preventie, inclusief minimale interventie van 1-3 gesprekken I- hulp (ambitie ook

Nadere informatie

Leefstijltraining PLUS. LEDD 27 november Tonko Hoffman, Psycholoog Petra Pols, GGZ Verpleegkundig Specialist i.o. Forensisch FACT-LVB Palier

Leefstijltraining PLUS. LEDD 27 november Tonko Hoffman, Psycholoog Petra Pols, GGZ Verpleegkundig Specialist i.o. Forensisch FACT-LVB Palier Leefstijltraining PLUS LEDD 27 november 2014 Tonko Hoffman, Psycholoog Petra Pols, GGZ Verpleegkundig Specialist i.o. Forensisch FACT-LVB Palier Agenda Voorstellen Achtergrond team F-FACT-LVB Achtergrond

Nadere informatie

Keuzevak Effectieve Verslavingspreventie. Welkom. iri Kruit Voorlichting en training

Keuzevak Effectieve Verslavingspreventie. Welkom. iri Kruit Voorlichting en training Keuzevak Effectieve Verslavingspreventie Welkom Docent: Siri Kruit s.r.kruit@hr.nl 1 Huiswerkopdracht : Programma les 2 Theorie basis informatie Cannabis -presentatie Voorlichtingsmateriaal -nabespreken

Nadere informatie

AARD, OMVANG EN MOBILITEIT VAN PROBLEMATISCHE HARDDRUGSGEBRUIKERS IN ROTTERDAM. Harddrugsgebruikers geregistreerd. S. Biesma. J. Snippe. B.

AARD, OMVANG EN MOBILITEIT VAN PROBLEMATISCHE HARDDRUGSGEBRUIKERS IN ROTTERDAM. Harddrugsgebruikers geregistreerd. S. Biesma. J. Snippe. B. AARD, OMVANG EN MOBILITEIT VAN PROBLEMATISCHE HARDDRUGSGEBRUIKERS IN ROTTERDAM Harddrugsgebruikers geregistreerd S. Biesma J. Snippe B. Bieleman SAMENVATTING In opdracht van de gemeente Rotterdam is de

Nadere informatie

Joanneke van der Nagel Marion Kiewik Robert Didden. Iedereen. gebruikt toch? Verslaving bij mensen met een lichte verstandelijke beperking

Joanneke van der Nagel Marion Kiewik Robert Didden. Iedereen. gebruikt toch? Verslaving bij mensen met een lichte verstandelijke beperking Joanneke van der Nagel Marion Kiewik Robert Didden Iedereen gebruikt toch? Verslaving bij mensen met een lichte verstandelijke beperking Boom Amsterdam 2013, J. vandernagel, M. Kiewik & R. Didden p/a Uitgeverij

Nadere informatie

Algemene informatie over Centrum Maliebaan

Algemene informatie over Centrum Maliebaan Algemene informatie over Centrum Maliebaan Centrum Maliebaan is een instelling voor verslavingspsychiatrie in de provincie Utrecht. Verslavingspsychiatrie is een gespecialiseerde vorm van geestelijke gezondheidszorg.

Nadere informatie

IrisZorg. verslavingszorg. en maatschappelijke opvang. dicht bij mensen, ver in zorg

IrisZorg. verslavingszorg. en maatschappelijke opvang. dicht bij mensen, ver in zorg IrisZorg verslavingszorg en maatschappelijke opvang dicht bij mensen, ver in zorg > IrisZorg: dicht bij mensen, ver in zorg Bij IrisZorg kan iedereen rekenen op de deskundigheid en betrokkenheid van onze

Nadere informatie

Kinderen met een beperking van AWBZ naar Jeugdwet

Kinderen met een beperking van AWBZ naar Jeugdwet Kinderen met een beperking van AWBZ naar Jeugdwet Een presentatie over de factsheetvan de Werkgroep Jeugd met een Beperking van het Transitiebureau Jeugd De wetten De jeugdwet De Wet Langdurige Zorg (Wlz)

Nadere informatie

LVB en (cannabis)gebruik

LVB en (cannabis)gebruik LVB en (cannabis)gebruik Bart Alders Mondriaan Preventie Programma - Koppeling van literatuur over LVB en middelengebruik en wat we zien in de praktijk - Waarom cannabisgebruik bij de LVBdoelgroep veel

Nadere informatie

Wier. Behandelcentrum voor mensen die moeilijk leren, met gedragsproblemen en/of psychiatrische problemen. Patiënten & familie

Wier. Behandelcentrum voor mensen die moeilijk leren, met gedragsproblemen en/of psychiatrische problemen. Patiënten & familie Wier Behandelcentrum voor mensen die moeilijk leren, met gedragsproblemen en/of psychiatrische problemen Patiënten & familie 2 Voor wie is Wier? Wier is er voor mensen vanaf achttien jaar (en soms jonger)

Nadere informatie

Opnameinbloemlezingenenreadersmoedigenwijaan, maarwelgraageerstevenoverleggen. Alerechtenvandeartikelenliggenbij destichtingcognitieenpsychose.

Opnameinbloemlezingenenreadersmoedigenwijaan, maarwelgraageerstevenoverleggen. Alerechtenvandeartikelenliggenbij destichtingcognitieenpsychose. Ukunternatuurlijkuitciteren,graagzelfs,maardanwel metbronvermelding.u magditartikelookruimhartig verspreidenmitshetnietvoorcommerciëledoeleindenis. Indiegevalen pasnaonzeschriftelijketoestemming. Opnameinbloemlezingenenreadersmoedigenwijaan,

Nadere informatie

Verslavingskunde in de huisartsenpraktijk door Tactus Verslavingszorg

Verslavingskunde in de huisartsenpraktijk door Tactus Verslavingszorg Verslavingskunde in de huisartsenpraktijk door Tactus Verslavingszorg Wat kan Tactus Verslavingszorg mij in de huisartsenpraktijk bieden? Een verslaving is vaak lastig te herkennen. Mensen raken niet zomaar

Nadere informatie

Van AWBZ naar Jeugdwet. Een presentatie over de Factsheet Jeugd met een beperking Werkgroep Jeugd met een Beperking van het Transitiebureau Jeugd

Van AWBZ naar Jeugdwet. Een presentatie over de Factsheet Jeugd met een beperking Werkgroep Jeugd met een Beperking van het Transitiebureau Jeugd Van AWBZ naar Jeugdwet Een presentatie over de Factsheet Jeugd met een beperking Werkgroep Jeugd met een Beperking van het Transitiebureau Jeugd De wetten De Jeugdwet De Wet Langdurige Zorg (Wlz) De Zorgverzekeringswet

Nadere informatie

Achtergronddocument Specifieke groepen binnen de GGZ

Achtergronddocument Specifieke groepen binnen de GGZ Achtergronddocument Specifieke groepen binnen de GGZ Specifieke groepen binnen de GGZ 1 2 Achtergronddocument bij advies Hoogspecialistische GGZ 1 Inleiding In dit achtergronddocument bespreekt de commissie

Nadere informatie

Beschrijving Doelstellingen Wmo Stabilisering en Groei

Beschrijving Doelstellingen Wmo Stabilisering en Groei Beschrijving Doelstellingen Wmo 2015-2018 Stabilisering en Groei Beschrijving doel Stabilisering Doel Individu in staat stellen op het hoogst haalbare niveau van participatie en zelfredzaamheid te komen

Nadere informatie

Forensische zorg en LVB. Een beter leven in een veilige maatschappij

Forensische zorg en LVB. Een beter leven in een veilige maatschappij Forensische zorg en LVB Een beter leven in een veilige maatschappij Position Paper Forensische zorg en LVB: Een beter leven in een veilige maatschappij November 2017 Een hogere kwaliteit van bestaan voor

Nadere informatie

Op weg naar 2020: Transformatie van de maatschappelijke zorg

Op weg naar 2020: Transformatie van de maatschappelijke zorg Op weg naar 2020: Transformatie van de maatschappelijke zorg Paul Maatschappelijke zorg (Wolf, 2015) Maatschappelijke zorg richt zich op mensen met meerdere complexe problemen om: sociale uitsluiting te

Nadere informatie

B&W. Advies. Noodopvang en woningen bijzondere doelgroepen. Zoetermeer steeds ondernemend. \u,/.,;/ 9P..\9\.\ Zocx C?.3-.l.l.--2:c.

B&W. Advies. Noodopvang en woningen bijzondere doelgroepen. Zoetermeer steeds ondernemend. \u,/.,;/ 9P..\9\.\ Zocx C?.3-.l.l.--2:c. Zoefermeer VERGADERING B&W ó.d. IJ NOV 2009 B&W DM^nr. 2009/20150 Advies 090641 Datum: 03-11-2009 Versie: 1 Conform advies bésldtëh Noodopvang en woningen bijzondere doelgroepen Verantwoordelijk Portefeuille

Nadere informatie

Verraderlijk gewoon: Licht verstandelijk gehandicapte jongeren, hun wereld en hun plaats in het strafrecht

Verraderlijk gewoon: Licht verstandelijk gehandicapte jongeren, hun wereld en hun plaats in het strafrecht Verraderlijk gewoon: Licht verstandelijk gehandicapte jongeren, hun wereld en hun plaats in het strafrecht Landelijke PrO-dag Marigo Teeuwen Nijkerk 10 december 2014 Vandaag: onderzoek en praktijk Onderzoek

Nadere informatie

Angst Stemming Psychose Persoonlijkheid Gebruik middelen Rest

Angst Stemming Psychose Persoonlijkheid Gebruik middelen Rest Ad Kaasenbrood, psychiater/psychotherapeut Congres Een te gekke wijk, Bunnik, 8 November 2017 Psychiatrische ziekten Komen vaak voor Zijn ernstig Zijn duur Zijn complex Verhouden zich tot geestelijke gezondheid,

Nadere informatie

Rode draad voor kindveiligheid in Amsterdam

Rode draad voor kindveiligheid in Amsterdam Rode draad voor kindveiligheid in Amsterdam Vijfhoek & Ronde Tafel, versie 31 juli 2017 1 Introductie De Vijfhoek Kindveiligheid (Ouder- en Kind Teams, Samen DOEN, Veilig Thuis, de William Schrikker groep,

Nadere informatie

Profiel van daklozen in de vier grote. steden. Omz, UMC St Radboud Nijmegen. IVO, Rotterdam. Jorien van der Laan Sandra Boersma Judith Wolf

Profiel van daklozen in de vier grote. steden. Omz, UMC St Radboud Nijmegen. IVO, Rotterdam. Jorien van der Laan Sandra Boersma Judith Wolf Profiel van daklozen in de vier grote Omz, UMC St Radboud Nijmegen steden Resultaten uit de eerste meting van de Cohortstudie naar daklozen in de vier grote steden (Coda-G4) IVO, Rotterdam Jorien van der

Nadere informatie

Waarom komt hij onze afspraken nooit na? Snapt ze nu wat ik zeg? Ik weet niet meer hoe ik dit anders kan aanpakken?

Waarom komt hij onze afspraken nooit na? Snapt ze nu wat ik zeg? Ik weet niet meer hoe ik dit anders kan aanpakken? Herkennen van LVB Waarom komt hij onze afspraken nooit na? Snapt ze nu wat ik zeg? Ik weet niet meer hoe ik dit anders kan aanpakken? Definitie LVB het intellectueel functioneren ligt duidelijk onder het

Nadere informatie

Als er meer nodig is om uw verslaving de baas te worden

Als er meer nodig is om uw verslaving de baas te worden Als er meer nodig is om uw verslaving de baas te worden DAGBEHANDELING: DRIE DAGEN PER WEEK, TWAALF WEKEN LANG Onderdeel van Arkin De intensieve behandeling tijdens de Dagbehandeling helpt om uw verslaving

Nadere informatie

Je bent alleen maar verslaafd! Wim van Loon, Psychiater. 10 februari 2014

Je bent alleen maar verslaafd! Wim van Loon, Psychiater. 10 februari 2014 Je bent alleen maar verslaafd! Wim van Loon, Psychiater. 10 februari 2014 Comorbiditeit: Voorkomen van verschillende stoornissen bij 1 persoon. Dubbele diagnose: Verslaving (afhankelijkheid en misbruik

Nadere informatie

Versiedatum: 20-06-2016 Aantal pagina s: 1/5. Handelingsprotocol Verslavingsbeleid

Versiedatum: 20-06-2016 Aantal pagina s: 1/5. Handelingsprotocol Verslavingsbeleid Aantal pagina s: 1/5 1 Uitgangspunten... 2 2 Aanpak... 3 2.1 Preventie van problematisch gebruik... 3 2.2 Begeleiding bij problematisch gebruik... 4 2.3 Problematisch gebruik of misbruik / verslaving...

Nadere informatie

Verstandelijke beperking en middelengebruik. Een folder voor mantelzorgers en begeleiders van mensen met een verstandelijke beperking

Verstandelijke beperking en middelengebruik. Een folder voor mantelzorgers en begeleiders van mensen met een verstandelijke beperking Verstandelijke beperking en middelengebruik Een folder voor mantelzorgers en begeleiders van mensen met een verstandelijke beperking Johan woont al enkele jaren zelfstandig. Als begeleider ga jij twee

Nadere informatie

Post-hbo opleiding bemoeizorg. Ik vond alle docenten top! Veel passie voor het werk, dit stralen ze uit naar de groep. evaluatie deelnemer

Post-hbo opleiding bemoeizorg. Ik vond alle docenten top! Veel passie voor het werk, dit stralen ze uit naar de groep. evaluatie deelnemer mensenkennis Post-hbo opleiding bemoeizorg Ik vond alle docenten top! Veel passie voor het werk, dit stralen ze uit naar de groep. evaluatie deelnemer Bemoeizorg Hulpverleners in de bemoeizorg hebben te

Nadere informatie

Bemoeizorg. mensenkennis. Assertieve psychiatrische hulp aan zorgmijders. post-hbo opleiding

Bemoeizorg. mensenkennis. Assertieve psychiatrische hulp aan zorgmijders. post-hbo opleiding post-hbo opleiding Bemoeizorg Assertieve psychiatrische hulp aan zorgmijders mensenkennis Post-hbo opleiding bemoeizorg Assertieve psychiatrische hulp aan zorgmijders In onze samenleving zijn er meer dan

Nadere informatie

Het zou het beste zijn als maatschappelijke steunsystemen georganiseerd werden door de gemeente.

Het zou het beste zijn als maatschappelijke steunsystemen georganiseerd werden door de gemeente. 1. Het zou het beste zijn als maatschappelijke steunsystemen georganiseerd werden door de gemeente. 2. De overheid moet niet achter de voordeur van mensen willen treden. Dat is privégebied en de eigen

Nadere informatie

namens Jellinek dank voor uw uitnodiging

namens Jellinek dank voor uw uitnodiging namens Jellinek dank voor uw uitnodiging Bani da Lima - Ahrendt Manager Behandelzaken JellinekMinnesota Franca Hasenbos Manager Bedrijfsvoering Jellinek Gooi- en Vechtstreek & JellinekMinnesota Onderwerpen

Nadere informatie

Wijnand Mulder Leo Rijff 17-09-2012

Wijnand Mulder Leo Rijff 17-09-2012 Wijnand Mulder Leo Rijff 17-09-2012 Gedetineerd in de psychiatrie? Mensen die niet kunnen meedoen, of van wie we willen dat ze niet meedoen, moeten uit de maatschappij verwijderd worden? Doelgroep 7

Nadere informatie

Achtergronden. De verslaving. Controleverlies

Achtergronden. De verslaving. Controleverlies Achtergronden We beschouwen verslaving vandaag als een ziekte. Door veranderingen in de hersenen zijn verslaafden niet goed in staat om hun innamegedrag onder controle te houden. Een verslaafde drinker

Nadere informatie

Preventie en voorlichting

Preventie en voorlichting Preventie Preventie en voorlichting Introductie De afdeling preventie geeft voorlichting en advies over genotmiddelen aan jongeren, ouders en professionals. Verslavingszorg verleent hulp aan volwassenen

Nadere informatie

MIDDELENGERELATEERDE en VERSLAVINGSSTOORNISSEN. Dr. Marie-Catherine Monté en Dr. Marieke Waignein

MIDDELENGERELATEERDE en VERSLAVINGSSTOORNISSEN. Dr. Marie-Catherine Monté en Dr. Marieke Waignein MIDDELENGERELATEERDE en VERSLAVINGSSTOORNISSEN Dr. Marie-Catherine Monté en Dr. Marieke Waignein 28 november 2014 Middelengerelateerde problematiek 1. Algemeen A. Middelengebruik in België B. Gevolgen:

Nadere informatie

Auditinstrument. LVB & Middelengebruik

Auditinstrument. LVB & Middelengebruik Auditinstrument LVB & Middelengebruik Trimbos-instituut Organisatie: Organisatie-eenheid / locatie: Datum afname: Auditoren: Versie 9 mei 0 Pagina . Visie & beleid a. Beleid rondom middelengebruik De organisatie(eenheid)

Nadere informatie

verwijzers De beste ondersteuning op maat Behandeling en begeleiding voor mensen met een licht verstandelijke beperking

verwijzers De beste ondersteuning op maat Behandeling en begeleiding voor mensen met een licht verstandelijke beperking verwijzers De beste ondersteuning op maat Behandeling en begeleiding voor mensen met een licht verstandelijke beperking Mensen met een licht verstandelijke beperking (LVB) hebben een niet-zichtbare beperking

Nadere informatie

Begeleid Wonen. www.st-neos.nl. Maatschappelijke opvang en aanpak huiselijk geweld

Begeleid Wonen. www.st-neos.nl. Maatschappelijke opvang en aanpak huiselijk geweld Begeleid Wonen www.st-neos.nl Maatschappelijke opvang en aanpak huiselijk geweld De stichting Neos is een organisatie voor maatschappelijke opvang en aanpak huiselijk geweld. De organisatie richt zich

Nadere informatie

Herkennen van en omgaan met mensen met een lichte verstandelijke beperking

Herkennen van en omgaan met mensen met een lichte verstandelijke beperking Herkennen van en omgaan met mensen met een lichte verstandelijke beperking Doelgroep s Heeren Loo, Almere: Alle leeftijden: kinderen, jongeren & volwassenen (0 100 jaar) Alle niveaus van verstandelijke

Nadere informatie

Inhoud. deel i de omvang en aard van het probleem 19. Voorwoord 1 1

Inhoud. deel i de omvang en aard van het probleem 19. Voorwoord 1 1 Voorwoord 1 1 deel i de omvang en aard van het probleem 19 1 Psychiatrische comorbiditeit van verslaving in relatie tot criminaliteit 2 1 Arne Popma, Eric Blaauw, Erwin Bijlsma 1.1 Inleiding 2 2 1.2 Psychiatrische

Nadere informatie

Achtergrondinformatie opdracht 3, module 5, les 9

Achtergrondinformatie opdracht 3, module 5, les 9 Achtergrondinformatie opdracht 3, module 5, les 9 Roken alcohol en drugs Roken, alcohol en drugs zijn schrikbeelden voor veel ouders. Dit geldt voor allochtone ouders én Nederlandse ouders. Sommige kinderen

Nadere informatie

Preventie en voorlichting

Preventie en voorlichting Preventie en voorlichting Verslavingszorg Preventie en voorlichting Verslavingszorg Mondriaan voor geestelijke gezondheid Verslavingszorg Preventie en voorlichting Doordacht dynamisch! Colofon Tekst Afdeling

Nadere informatie

Maatschappij en Gezondheidszorg Symposium 5.2

Maatschappij en Gezondheidszorg Symposium 5.2 Maatschappij en Gezondheidszorg Symposium 5.2 Als de zorg niet sluit OGGZ Openbare geestelijke gezondheidszorg (Ongevraagde geestelijke gezondheidszorg) Openbare Geestelijke Gezondheidszorg Vluchtelingen

Nadere informatie

MEE. Ondersteuning bij leven met een beperking. Omgaan met mensen met een licht verstandelijke beperking. Voor verwijzers

MEE. Ondersteuning bij leven met een beperking. Omgaan met mensen met een licht verstandelijke beperking. Voor verwijzers MEE Ondersteuning bij leven met een beperking Omgaan met mensen met een licht verstandelijke beperking Voor verwijzers Omgaan met mensen met een licht verstandelijke beperking Veel mensen met een licht

Nadere informatie

Vroegsignalering bij middelengebruik! En dan? Brijder en Brijder Jeugd Leontien Los & Margriet Katoen

Vroegsignalering bij middelengebruik! En dan? Brijder en Brijder Jeugd Leontien Los & Margriet Katoen Vroegsignalering bij middelengebruik! En dan? Brijder en Brijder Jeugd Leontien Los & Margriet Katoen Programma Brijder en Brijder Jeugd Wie zit er in de zaal? Middelengebruik en GGZ Wat is verslaving?

Nadere informatie

Samen doen. Zorgvisie. Zorg- en dienstverlening van A tot Z

Samen doen. Zorgvisie. Zorg- en dienstverlening van A tot Z Samen doen Zorgvisie Zorg- en dienstverlening van A tot Z Wat en hoe? 3 W Samen met de cliënt bepalen we wát we gaan doen en hóe we het gaan doen. Mensen met een verstandelijke beperking kunnen op diverse

Nadere informatie

NIEUWSBRIEF LVB en verslaving september 2012

NIEUWSBRIEF LVB en verslaving september 2012 NIEUWSBRIEF LVB en verslaving september 2012 Verbeterproject LVB en verslaving Gebruik van alcohol en drugs kan tot problemen leiden. Dat geldt nog sterker voor mensen met een licht verstandelijke beperking.

Nadere informatie

Open en Alert. en drugsgebruik door (delinquente) jongeren met LVG. Els Bransen, projectleider

Open en Alert. en drugsgebruik door (delinquente) jongeren met LVG. Els Bransen, projectleider Improving Mental Health by Sharing Knowledge Open en Alert Aanpakken van alcohol en drugsgebruik door (delinquente) jongeren met LVG Els Bransen, projectleider ebransen@trimbos.nl Jeugd en middelengebruik

Nadere informatie

Treiteraanpak Amsterdam

Treiteraanpak Amsterdam Treiteraanpak Amsterdam Intimidatie in de woonomgeving Mireille Geldorp Johan Mandemaker Thijs Fassaert 23-10-2017 23-10-2017 Wat doet de Treiteraanpak? Stoppen van zeer extreme vormen van woonoverlast

Nadere informatie

PATIËNTEN VERWIJZEN BIJ PROBLEMEN MET ALCOHOL EN DRUGS

PATIËNTEN VERWIJZEN BIJ PROBLEMEN MET ALCOHOL EN DRUGS Informatie voor huisartsen PATIËNTEN VERWIJZEN BIJ PROBLEMEN MET ALCOHOL EN DRUGS Wanneer verwijst u naar de BasisGGZ (Novae) of de Specialistische GGZ (VNN)? WANNEER VERWIJST U NAAR DE BASISGGZ (NOVAE)

Nadere informatie

MAATSCHAPPELIJKE OPVANG EN BESCHERMD WONEN IN DE REGIO OOST-VELUWE

MAATSCHAPPELIJKE OPVANG EN BESCHERMD WONEN IN DE REGIO OOST-VELUWE MAATSCHAPPELIJKE OPVANG EN BESCHERMD WONEN IN DE REGIO OOST-VELUWE ONZE AGENDA VOOR 2016-2020 NA INSPRAAK Sommige mensen hebben zo weinig grip op hun dagelijks leven, dat ze niet zelfstandig kunnen wonen.

Nadere informatie

Inzicht in psychische kwetsbaarheid. informatieblad. 1 augustus Vooruitgang door vernieuwend werkgeven

Inzicht in psychische kwetsbaarheid. informatieblad. 1 augustus Vooruitgang door vernieuwend werkgeven Inzicht in psychische kwetsbaarheid informatieblad 1 augustus 2018 Vooruitgang door vernieuwend werkgeven Blad 2 van 8 Inhoudsopgave Definitie... 3 Mogelijkheden... 5 Beperkingen... 6 Waarmee moet een

Nadere informatie

VMDB 15-06-2013. Arnold Scholten Psycholoog Brijder Verslavingszorg

VMDB 15-06-2013. Arnold Scholten Psycholoog Brijder Verslavingszorg VMDB 15-06-2013 Arnold Scholten Psycholoog Brijder Verslavingszorg DUBBELE DIAGNOSE Psychiatrische Stoornis + middelenproblematiek Er bestaat wederzijdse beïnvloeding Prognose is minder goed Afzonderlijke

Nadere informatie

Postmaster opleiding diagnostiek en behandeling (SG)LVB

Postmaster opleiding diagnostiek en behandeling (SG)LVB mensenkennis Ik vond het een meerwaarde om binnen te kijken in een andere keuken. Het is inhoudelijk een sterke opleiding, mede door de goede organisatie en begeleiding. Postmaster opleiding diagnostiek

Nadere informatie

Jongeren. Experimenteren Zijn onzeker Overzien risico s niet of nauwelijks Kunnen moeilijk nee zeggen Voelen druk van buitenaf Willen indruk maken

Jongeren. Experimenteren Zijn onzeker Overzien risico s niet of nauwelijks Kunnen moeilijk nee zeggen Voelen druk van buitenaf Willen indruk maken Ontstaan Straathandel Niet alleen voor toeristen en personen die zich niet wilden laten registreren Ook jongeren werden aangesproken op straat Niet enkel wiet Ook andere drugs Jongeren Experimenteren

Nadere informatie

Training & themabijeenkomsten 2018

Training & themabijeenkomsten 2018 Training & themabijeenkomsten 2018 voor mantelzorgers en vrijwilligers Inhoudsopgave 3 4 7 9 11 11 Trainingen en themabijeenkomsten - Het hoe en waarom Trainingen voor mantelzorgers Trainingen voor vrijwilligers

Nadere informatie

Psychosomatiek Eikenboom

Psychosomatiek Eikenboom specialistische geestelijke gezondheidszorg informatie voor patiënten en verwijzers Psychosomatiek Eikenboom Er zijn mensen, die jarenlang tobben met lichamelijke klachten waarvoor artsen geen afdoende

Nadere informatie

Kansrijke verbetersignalen uit de GGZ

Kansrijke verbetersignalen uit de GGZ Kansrijke verbetersignalen uit de GGZ De nummering in deze lijst heeft betrekking op de plek waar het onderwerp op de longlist van geïnventariseerde verbetersignalen stond. 1 2 5 10 13 18 28 37 42 Gevolgen

Nadere informatie

Housing First. Housing First juli 2013 Pag. 1 van 5. Wat is Housing First?

Housing First. Housing First juli 2013 Pag. 1 van 5. Wat is Housing First? Housing First Wat is Housing First? Het aanbieden van een individuele woonst én langdurige begeleiding aan mensen die chronisch dakloos zijn en kampen met een verslavings en/of psychiatrische problematiek.

Nadere informatie

Meander Nijmegen. Samen groot worden. Zorg voor jeugdigen. Begeleiding en (tijdelijk) wonen voor kinderen, jongeren en gezinnen BEGELEID (KAMER) WONEN

Meander Nijmegen. Samen groot worden. Zorg voor jeugdigen. Begeleiding en (tijdelijk) wonen voor kinderen, jongeren en gezinnen BEGELEID (KAMER) WONEN BEGELEID (KAMER) WONEN OPVOEDINGS- ONDERSTEUNING HULP OP MAAT LOGEERHUIS Meander Nijmegen stgmeander.nl Zorg voor jeugdigen Begeleiding en (tijdelijk) wonen voor kinderen, jongeren en gezinnen Samen groot

Nadere informatie

KWETSBARE BURGERS IN EEN GEMEENTE MET... 100.000 INWONERS

KWETSBARE BURGERS IN EEN GEMEENTE MET... 100.000 INWONERS KWETSBARE BURGERS IN EEN GEMEENTE MET... 100.000 KWETSBARE BURGERS NORMAAL BEGAAFD OF VERSTANDELIJK BEPERKT? HOEVEEL BURGERS MET EEN BEPERKING IN EEN GEMEENTE MET 100.000? HOEVEEL ZORGZWAARTEPAKKETTEN

Nadere informatie

LVG en Criminaliteit: bejegenen, behandelen, beveiligen. Nico Overvest, manager Stichting De Borg

LVG en Criminaliteit: bejegenen, behandelen, beveiligen. Nico Overvest, manager Stichting De Borg LVG en Criminaliteit: bejegenen, behandelen, beveiligen Nico Overvest, manager Stichting De Borg Agenda Even voorstellen Bejegenen, behandelen, beveiligen o Welke experts zijn hier vandaag? o Waar zijn

Nadere informatie

Aanmeldformulier ten behoeve van Toetsings- en AdviesCommissie (TAC) Cello

Aanmeldformulier ten behoeve van Toetsings- en AdviesCommissie (TAC) Cello Aanmeldformulier ten behoeve van Toetsings- en AdviesCommissie (TAC) Cello Betreft aanmelding voor Wonen Woonbegeleiding Persoonsgegevens Achternaam: Voorvoegsel: Voornamen: Roepnaam: Geslacht: Geboortedatum:

Nadere informatie

Even voorstellen. Femke Dirkx GGz Breburg Verpleegkundig specialist GGz

Even voorstellen. Femke Dirkx GGz Breburg Verpleegkundig specialist GGz Sociale veerkracht Het vermogen van mensen en gemeenschappen om met veranderingen om te gaan en de toegang tot externe hulpbronnen die ze daarbij hebben Even voorstellen Femke Dirkx GGz Breburg Verpleegkundig

Nadere informatie

Brijder Verslavingszorg Hoofddorp

Brijder Verslavingszorg Hoofddorp Ons Team Ons team is zeer divers. We bestaan uit het secretariaat, psychologen, maatschappelijk werkers, sociaal psychiatrisch verpleegkundigen, cognitief gedragstherapeutisch werkers, ervaringsdeskundigen,

Nadere informatie

Zorgprogramma voor mensen met gerontopsychiatrische problematiek in het verpleeghuis

Zorgprogramma voor mensen met gerontopsychiatrische problematiek in het verpleeghuis Zorgprogramma voor mensen met gerontopsychiatrische problematiek in het verpleeghuis Anne van den Brink Specialist Ouderengeneeskunde Onderzoeker Pakkende ondertitel Inhoud presentatie Inleiding Aanleiding

Nadere informatie

Aveleijn ondersteunt mensen met een verstandelijke beperking of een lage sociale redzaamheid. Leven vol betekenis

Aveleijn ondersteunt mensen met een verstandelijke beperking of een lage sociale redzaamheid. Leven vol betekenis Aveleijn ondersteunt mensen met een verstandelijke beperking of een lage sociale redzaamheid. Leven vol betekenis We gaan uit van eigen kracht, eigen keuzes en eigen mogelijkheden. 02 Aveleijn Inhoud Missie

Nadere informatie

Overzicht beschikbare informatie over alcohol, drugs, verslaving en psychiatrische aandoeningen.

Overzicht beschikbare informatie over alcohol, drugs, verslaving en psychiatrische aandoeningen. Overzicht beschikbare informatie over alcohol, drugs, verslaving en psychiatrische aandoeningen. Er is amper psycho-educatie materiaal beschikbaar voor dubbele diagnose cliënten over de interactie tussen

Nadere informatie

Beter geïntegreerd! Wat zeggen de richtlijnen?

Beter geïntegreerd! Wat zeggen de richtlijnen? Beter geïntegreerd! Wat zeggen de richtlijnen? Beter geïntegreerd! Wat zeggen de richtlijnen? Richtlijnen Casus IDDT Richtlijnen, wat zeggen ze niet! Richtlijnen Dubbele Diagnose, Dubbele hulp (2003) British

Nadere informatie

Schizofrenie en comorbide verslaving

Schizofrenie en comorbide verslaving Schizofrenie en comorbide verslaving Wilma Reesink GGZ Verpleegkundig Specialist GGNet Apeldoorn Workshopindeling: 1. Stellingen bespreken aan de hand van het Lagerhuismodel met doel: kennis testen, dilemma

Nadere informatie

WAAR BEMOEI IK ME MEE?

WAAR BEMOEI IK ME MEE? WAAR BEMOEI IK ME MEE? Omgaan met zelfbeschikking van zelfstandig wonende cliënten met een LVB die alcohol of drugs gebruiken Els Bransen & Brigitte Althoff Trimbos-instituut Netherlands Institute of Mental

Nadere informatie

Heeft de persoon straffen of maatregelen die tot executie gebracht moeten worden? ja nee niet bekend/gecheckt

Heeft de persoon straffen of maatregelen die tot executie gebracht moeten worden? ja nee niet bekend/gecheckt Naam: Datum MW: Geboortedatum: Politie- en justitiecontacten Is persoon/het systeem bekend bij politie? Voor welke strafbare feiten is cliënt bekend bij politie en in welke periode? Bron: Is persoon/het

Nadere informatie

Nederlandse cannabisbeleid

Nederlandse cannabisbeleid Improving Mental Health by Sharing Knowledge Het Nederlandse cannabisbeleid & de volksgezondheid: oorsprong en ontwikkeling Margriet van Laar Hoofd programma Drug Monitoring CIROC Seminar Woensdag 7 maart,

Nadere informatie

Rook-, Alcohol- en Drugsbeleid het Bouwens

Rook-, Alcohol- en Drugsbeleid het Bouwens Rook-, Alcohol- en Drugsbeleid het Bouwens Vastgesteld in de MR-vergadering van 8 juni 2015. 1 Inleiding Per 1 januari 2014 is wettelijk vastgelegd dat geen alcohol verkocht mag worden aan jongeren jonger

Nadere informatie

Zorgpad alcohol en ouderen t.b.v. Huisarts

Zorgpad alcohol en ouderen t.b.v. Huisarts Zorgpad alcohol en ouderen t.b.v. Huisarts 1. De rol van de huisarts De huisarts kijkt op basis van de anamnese m.b.v. de Audit C of ICD 10 de cliënt alcoholafhankelijk is en doorverwezen moet worden naar

Nadere informatie

Jaargang 2 nummer 1 16 dec 2010

Jaargang 2 nummer 1 16 dec 2010 Jaargang 2 nummer 1 16 dec 2010 Inhoudsopgave: Inleiding Minisymposium LVG en Verslaving De belangrijkste problemen volgens hulpverleners De ervaringen van cliënten De ervaringen van verwanten Vervolgstappen

Nadere informatie

Informatie voor werkgevers

Informatie voor werkgevers Informatie voor werkgevers Werk en verslaving Informatie voor werkgevers Werk en verslaving Het aantal verslaafden aan alcohol, drugs en medicijnen in Nederland groeit. Het merendeel van deze mensen heeft

Nadere informatie

Inhoud. Ontgifting en stabilisatie. Observatie en Diagnostiek en Behandeling. Cijfers en Onderzoek. Aanbod Jeugd in Nederland

Inhoud. Ontgifting en stabilisatie. Observatie en Diagnostiek en Behandeling. Cijfers en Onderzoek. Aanbod Jeugd in Nederland Polls drugsweb Kun je op eigen houtje van drugs afkomen Ja: 85% Moeten we minder gaan drinken Ja: 57% Bang om verslaafd te worden Ja: 21% Drugs meenemen naar buitenland Ja: 73% Wiet is een harddrug Ja:

Nadere informatie