Illegale drugs: hasjiesj en. marihuana, opiaten. opwekkende. middelen

Transcriptie

1 Illegale drugs: hasjiesj en marihuana, en opiaten opwekkende middelen

2 2 Verslaving is waarschijnlijk het beste woord om het gevoel van verloren zijn, dat in onze hedendaagse maatschappij zo vaak voorkomt, duidelijk te maken. Door onze verslaving klampen we ons vast aan dingen die we beschouwen als middelen tot zelfontplooiing: rijkdom en macht, status en aanzien, overvloedige consumptie, eten en drinken, seksueel genot waarbij het eerder gaat om lust dan om liefde. We verwachten van deze dingen dat zij onze diepste behoeften zullen bevredigen, maar dat kunnen ze nooit. Zolang we echter in deze waan leven, zijn we verslaafd en dolen we rond in het verre land, op zoek naar iets wat daar nooit te vinden zal zijn. Wij krijgen een eindeloze reeks teleurstellingen te verwerken en ons verlangen naar zelfontplooiing blijft onvervuld. In deze tijd, waarin het aantal verslavingen steeds toeneemt, zijn we ver afgedwaald van ons vaderhuis. Leven in een ver land, dat is leven als een slaaf van de dingen van de wereld, met altijd die innerlijke hunkering naar vrijheid. Uit: Henri Nouwen, Eindelijk Thuis In deze katern behandelen we hasjiesj en marihuana, heroïne en cocaïne. Wat zijn de effecten op korte en lange termijn als iemand deze middelen gebruikt. En hoeveel mensen doen dat in Nederland? Hasjiesj en marihuana Het gebruik van hasjiesj en marihuana door jongeren heeft met name de laatste tien jaar in Nederland een grote vlucht genomen. Softdrugs, zoals deze producten worden genoemd, worden door jongeren gezien als relatief onschuldige, softe genotmiddelen. Het drinken van alcohol is schadelijker, zo stellen zij vaak. En is cannabis immers geen natuurproduct? Dus waar zouden we ons druk over maken. De jongeren worden in deze denkwijze nog wel eens bijgevallen door bepaalde deskundigen die pleiten voor een veel vrijere

3 omgang met softdrugs. Maar er kunnen wel wat kanttekeningen gemaakt worden bij hun opvattingen. Herkomst Laten we eerst kijken waar de softdrugs vandaan komen. Grondstof voor softdrugs vormt de hennepplant. De Latijnse naam van de hennepplant is Cannabis Sativa. Hasjiesj en marihuana worden daarom ook wel met cannabis aangeduid. Naast de legale teelt van deze plant (bijvoorbeeld voor de productie van touw en zangzaad), is er de laatste jaren een enorm leger aan thuiskwekers van de Nederlandse variant van cannabis, de Nederwiet, opgekomen. Illegaal natuurlijk, maar zo moeilijk is het nu ook weer niet om op je slaapkamer wat plantjes te kweken... Wanneer de hars van de vrouwelijke plant wordt verzameld en geperst, ontstaat hasjiesj. Dat wordt vervolgens in kleinere of grotere plakjes op de markt aangeboden. Hasjiesj wordt ook wel hasj of stuff genoemd en ziet eruit als een bouillonblokje. Marihuana of weed (wiet) bestaat uit de gedroogde toppen van de vrouwelijke hennepplant. Het is een mengseltje dat bestaat uit kleine takjes, blaadjes en zaadjes (1). In cannabis zitten ongeveer 400 chemische stoffen. Het bevat meer dan zestig zogenaamde cannabinoïden, waarvan de meest bekende en meest werkzame delta-9-tetrahydrocannabinol, of kortweg THC, is. Het THCgehalte - en daarmee de uitwerking die cannabis kan hebben op de gebruiker - kan nogal variëren (2). 3 Gebruik Je kunt hasjiesj en marihuana op verschillende manieren gebruiken. Het wordt soms gerookt in een speciale pijp maar meestal in een shaggie, dat dan een stickie of joint wordt genoemd. Hoewel deze begrippen langzamerhand hun oorspronkelijke betekenis verliezen, kun je zeggen dat een stickie klein is en bedoeld voor eigen gebruik en dat een joint groot is en wordt gedeeld met anderen. Het komt ook voor dat hasjiesj wordt verwerkt in bakproducten. Spacecake en hasjtruffels zijn daar voorbeelden van. Cannabis

4 wordt verkocht onder exotische namen die vaak verwijzen naar het land van herkomst. Voorbeelden daarvan zijn Schimmel Afghaan (Afghanistan), Zwarte Paak (Pakistan) en Gele Liep (Libanon). In Nederland wordt door cannabis-consumenten echter voornamelijk de eigen Nederwiet gekocht. 4 Effecten De werking van cannabis is per persoon verschillend. De effecten zijn namelijk niet alleen afhankelijk van de eigenschappen van het middel zelf (hier: cannabis), maar ook met de eigenschappen van de gebruiker en de omgeving waarin het wordt gebruikt. Hasjiesj en marihuana zijn drugs en - zoals we zagen in hoofdstuk één - definiëren we drugs als middelen die een invloed hebben op het bewustzijn en d rom gebruikt worden. Dat geldt onverkort ook voor cannabis. Bij roken werkt cannabis binnen enkele minuten. Na twee tot vier uur verdwijnt langzamerhand de roes (3). Cannabis heeft een licht kalmerend effect. Muziek wordt intenser ervaren en in kunstvoorwerpen worden dingen gezien die anders nooit zouden zijn waargenomen. Situaties die in zichzelf doodnormaal zijn, worden zeer grappig gevonden. Zo n giechel- of lachaanval wordt lachkick genoemd. Omdat de hoeveelheid suiker in het bloed daalt, krijgt de cannabisgebruiker behoefte aan eten, vooral zoetigheid. Deze zucht naar eten wordt wel vreetkick genoemd. Verder worden de ogen rood en gaan ze een beetje tranen. De mond wordt droog. De benen voelen zwaar aan. Mijn eerste blowtje was het helemaal. Ik was weg. Het was anders dan in die saaie rot wereld waar ik in leefde. Dat was een wereld die me alleen maar verplichtingen oplegde waar ik niet aan kon voldoen. Ik wilde dat ook niet. Ik was heel negatief. Overal had ik commentaar op. Mijn ouders hebben altijd geprobeerd om door gesprekken achter beweegredenen van mijn gedrag te komen. Ik was een

5 gesloten boek, ik sprak niet met mijn ouders. Ik dacht dat ze het toch niet zouden begrijpen. Sander, ex-cannabisverslaafde Dit zijn grofweg geschetst de gevolgen van het gebruik bij de gunstige voorwaarden dat de gebruiker evenwichtig is en geen problemen heeft. De omgeving moet ideaal zijn en niet bedreigend. Als mensen echter cannabis gebruiken om aan de werkelijkheid en de problemen te ontsnappen werkt het óf niet óf zelfs tegengesteld. Onderliggende problemen kunnen vergroot aan de oppervlakte komen, angsten kunnen onbeheersbaar worden en onzekerheid kan omslaan in ziekelijke achterdocht (paranoia). Dit versterkende effect van cannabis verklaart waarom veel mensen na een eerste kennismaking besluiten het middel voorgoed te laten voor wat het is. Anderen worden na de eerste keer blowen zo ontzettend misselijk, dat ze het de volgende keer wel laten. Gevaren Men heeft in Nederland heel lang gedacht dat hasjiesj en marihuana relatief ongevaarlijke genotmiddelen waren. In de jaren zeventig werd daarom door de overheid een onderscheid gemaakt tussen drugs met een aanvaardbaar risico ( softdrugs : hasjiesj en marihuana) en drugs met een onaanvaardbaar risico voor de gezondheid ( harddrugs : heroïne, cocaïne etcetera). Dit onderscheid werd in de Opiumwet van 1976 nog eens formeel vastgelegd en geldt tot op heden als een van de grondslagen van het Nederlands drugsbeleid. De regering redeneerde in de jaren zeventig dat softdrugs als hasjiesj en marihuana niet verslavend waren en ook niet schadelijker voor de gezondheid dan bij voorbeeld alcohol. Door het cannabisgebruik en de kleinhandel niet meer streng te vervolgen, hoopte men cannabis uit het misdadige milieu van de handel in en het gebruik van harddrugs te halen. Handel in harddrugs, vond de regering, moet wèl streng worden aangepakt. Harddrugs zijn vaak zeer giftig, soms zelfs dodelijk en bovendien veel meer verslavend. 5

6 6 Het tij lijkt echter een klein beetje te keren. Als iemand vandaag de dag beweert dat cannabis ook (zeer) negatieve kanten heeft, wordt dit niet direct als moraliserend aan de kant geschoven. De praktijk leert namelijk dat hasjiesj en marihuana eveneens schadelijk zijn voor de gezondheid en bovendien tot geestelijke afhankelijkheid kunnen leiden, net als bij harddrugs. Het langdurig roken van hasjiesj en marihuana veroorzaakt opeenhoping van fijn afvalmateriaal in de bovenste luchtwegen wat tot een chronische bronchitis kan leiden. De zogenaamde vitale capaciteit van de longen (de hoeveelheid lucht die kan worden ingeademd) wordt kleiner. Na een joint neemt de vitale capaciteit van de longen net zo veel af als na het roken van zestien sigaretten! Verder zijn in de rook van cannabis, net als in de rook van tabak, kankerverwekkende stoffen maar wel in hogere mate. Onderzoekers schatten dat bij de verbranding van cannabis ongeveer vier tot zes keer zoveel kankerverwekkende stoffen vrij komen. De afweersystemen in de longen tegen bacteriën zijn na het roken van cannabis minder werkzaam. Er zijn aanwijzingen dat de vruchtbaarheid van mannen en vrouwen minder wordt als gevolg van langdurig cannabisgebruik. Ook blijkt uit onderzoek dat lichaamscellen van rokers van marihuana ernstige beperkingen hebben waar het gaat om hun vermogen bacteriën en tumorcellen te doden. Overigens, de hoeveelheid teer en het niveau van carbonmonoxide bij rokers van marihuana is drie tot vijf keer zo groot als bij tabak-rokers. Dit kan te maken hebben met het feit dat marihuana-gebruikers veel dieper inhaleren en de rook langer vasthouden in hun longen. Frequent cannabisgebruik kan de hormoonhuishouding van zowel mannen als vrouwen negatief aantasten, het kan de aanvang van de puberteit vertragen en heeft bij mannen een negatieve uitwerking op de sperma-productie. Bij vrouwen kan de menstruatie-cyclus en de ei-sprong verstoord worden. Cannabis kan het bewustzijn zodanig veranderen zodat de gebruiker waandenkbeelden krijgt (4). Het gebruik van hasjiesj en marihuana kan onderliggende psychiatrische problemen vergroten, waardoor

7 zogenaamde psychosen kunnen ontstaan. Bij een psychose wordt de lijder angstig en haalt hij zich allerlei dingen in het hoofd die niet in overeenstemming zijn met de (door anderen ervaren) realiteit. Een acute cannabispsychose duurt hooguit enige uren. Ik werkte op een kantoor in de stad en in de middagpauze ging ik dan naar de coffeeshop. Kocht ik een voorgedraaide joint of een stukje stuff voor een geeltje. Dan maakte ik een blow, dat was wel lekker. Maar als ik dan terug was op kantoor kon ik me echt niet meer concentreren. En ik werd achterdochtig, dacht dat iedereen aan me kon zien dat ik geblowd had. En het werk interesseerde me ook niet meer. Ik werd heel erg duf en melig. Na een paar maanden rookte ik van s morgens vroeg tot s avonds laat. Ik moest altijd wat in huis hebben. Ik verloor m n interesse in dingen die ik eigenlijk heel leuk vond. Ik begon me te vervelen. Begon te dagdromen. Als ik geen stuff meer had voelde ik me beroerd. Ik gaf er al mijn geld aan uit. Ik ben er mee gestopt maar dat heeft wel moeite gekost. Hasjiesj is verslavend. Mij maken ze niks meer wijs. Eric, ex-hasjroker 7 Sommige jongeren experimenteren een of twee keer met cannabis en houden het daarna voor gezien. Ook komt het voor dat iemand zo nu en dan een stickie rookt. De laatste jaren echter zien we een duidelijke toename van het aantal jongeren dat met cannabis experimenteert en er daarna mee dóórgaat. Is dat al verontrustend, nog verontrustender is het dat de gemiddelde leeftijd waarop door jongeren wordt begonnen met het gebruik van cannabis steeds lager wordt. Juist in de cruciale leeftijdsfase van de pubertijd, de groei van kind naar volwassene, is het gebruik van bewustzijnsveranderende middelen niet vrijblijvend! Ik was dertien toen een klasgenoot me vroeg of ik weleens

8 geblowd had. Natuurlijk, antwoordde ik heel stoer. Dat was helemaal niet waar, maar ik rookte wel sinds mijn tiende. Hij gaf me toen een blowtje. Ik merkte er weinig van. Ik voelde me alleen een beetje moe en liep niet meer zo vast op de weg. Eigenlijk vond ik het niet lekker, maar dat gaf ik natuurlijk niet toe. Na een tijdje werd het blowen echt leuk; ik lag af en toe dubbel van het lachen en beleefde alles heel heftig. Het gaf me een soort kracht. Sander, ex-cannabisverslaafde Jongerenwerkers, docenten en ouders zien meer en meer jongeren die niet meer vooruit te branden zijn. Jongeren met dalende schoolprestaties, die veel spijbelen, een beetje verveeld rondhangen en met geen mogelijkheid tot enige activiteit te prikkelen zijn. En ze draaien een jointje (5). 8 Ik kon hele dagen op een bankje zitten en voor me uit staren, met een blowtje erbij. De eenzaamheid die ik van binnen voelde, werd ook zichtbaar naar buiten. Ik trok me terug en was behoorlijk zwaarmoedig. Af en toe probeert hij te stoppen, maar wordt dan agressief, heeft het warm en koud tegelijk en voelt zich rot. Heel lang heb ik gedacht dat blowen niet verslavend was en dat ik geen probleem had. Maar ondertussen had ik het spul gewoon nodig om te zijn wie ik dacht dat ik was. Sander, ex-cannabisverslaafde Het huidige cannabisgebruik heeft eigenlijk niets meer te maken met het hippie-streven van de jaren zestig: peace, love and understanding. Cannabis wordt door jongeren gerekend tot de categorie genotmiddelen waarin ook tabak en alcohol zich bevinden. Het was voor mij een leuke, onschuldige tijd toen ik hasjiesj rookte. Dat was aan het einde van de jaren zestig. Ik

9 voelde me wel aangetrokken tot de jongens die hasj rookten. Dat waren tenminste niet van die alledaagse figuren. Daar wilde ik gewoon bij horen. We zetten ons af tegen het saaie en bezadigde burgerdom. Dat brave gedoe. We voelden ons ook geen drop outs, maar een soort intellectuele elite. Ver verheven boven de domme rest. Er werd ook veel gelachen, veel gepraat. Tegenwoordig weten die neohippies helemaal niet meer waarom ze blowen. Ze hebben geen idealen meer, ze willen alleen nog maar stoned zijn. Het heeft geen sfeer meer, geen inhoud. Carla, ex-gebruikster Langdurig gebruik van cannabis kan de persoonlijkheid van de gebruiker nadelig beïnvloeden. De persoonsverandering kan soms dramatisch zijn. Sommige jongeren veranderen in veeleisende dwarsliggers die graag anderen de schuld geven van hun onvrede en onder invloed van cannabis in alle toonaarden ontkennen dat ze een probleem hebben. Anderen kruipen weg in hun eigen wereldje en worden neerslachtig, lusteloos en vooral onbereikbaar. Het is moeilijk vast te stellen in hoeverre cannabisgebruik daaraan schuldig is, maar dat het zijn steentje bijdraagt, dat staat wel vast. 9 Het is verbazingwekkend te constateren hoe gek je kunt worden van weed of hasj. De patiënten zijn achterdochtig, verward, agressief, extreem angstig, stellen zich dreigend op. Ik schat dat vijf procent, misschien iets meer, van alle inbewaringstellingen in ons ziekenhuis uitsluitend het gevolg is van cannabisgebruik. Ongeveer het dubbele aantal wordt hier opgenomen vanwege door cannabis uitgelokte psychotische verschijnselen, maar kan binnen drie dagen weer naar huis. Tijdens mijn studie in de jaren zeventig heb ik altijd gehoord dat cannabis even verslavend was als snoep. Als je als modern, ruimdenkend psychiater wilt waarschuwen voor de gevaren van hasj, word je toch al gauw met de EO geas-

10 socieerd. Het past niet in de ideologie. H. Kramer, psychiater Sociale gevaren Cannabis kan overigens ook de agressie versterken. Het is bekend dat sommige vandalen onder de voetbalsupporters voor de wedstrijd een blowtje roken en een pilsje drinken om in de juiste stemming te komen voor de confrontatie met de supporters van de tegenpartij, die zich ongetwijfeld op dezelfde manier voorbereiden. Hierbij moet worden opgemerkt dat cannabis en alcohol elkaar onderling versterken wat hun werking betreft. 10 Ik werd van blowen heus niet ineens passief, maar had wel alleen nog maar zin om op dat basketbalveldje rond te hangen. Ik raakte ook opgesloten in mijn eigen gedachtenwereldje. Constant was ik er in mijn gedachten mee bezig hoe ik iemand neer kon slaan. Op een dag ramde ik ook letterlijk iemand op die manier in elkaar. Aan het eind van dat gevecht leek het even net of die jongen verlamd was. Daar ben ik flink van geschrokken. Het is wel weer goed gekomen met die jongen, maar het was voor mij het punt om te besluiten niet meer te vechten. Een volgende keer zou het misschien echt verkeerd aflopen. Sander, ex-cannabisverslaafde Het gebruik van cannabis terwijl men nog moet deelnemen aan het verkeer, is zeker af te raden. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat het beoordelingsvermogen van de cannabisgebruiker vermindert. Verder heeft men een verband gevonden tussen de hoeveelheid THC en het rijgedrag. Wel is het zo dat de cannabisgebruiker zijn rijgedrag aanpast en voorzichtiger wordt, waarmee de negatieve effecten voor een gedeelte worden opgeheven. Uit verkeersongevallen blijkt dat naast alcohol ook cannabisgebruik regelmatig een rol heeft gespeeld. Het gebruik van cannabis kan daarnaast een

11 negatieve invloed hebben op de arbeidsprestaties. Hoe complexer de opdrachten, hoe slechter de cannabisgebruiker die uitvoert. Uit Amerikaans onderzoek blijkt tevens dat cannabisgebruikers 55 procent vaker industriële of bedrijfsongevallen veroorzaken en 85 procent vaker afwezig zijn wegens ziekteverzuim. Verslaafd aan cannabis? Dat je verslaafd zou kunnen raken aan cannabis, wordt nog altijd door velen (niet in de laatste plaats de gebruikers zelf) hartgrondig ontkend. Maar de feiten wijzen anders uit. Uit Amerikaans onderzoek blijkt dat de progressie van het eerste cannabisgebruik naar regelmatig cannabisgebruik net zo snel ging als bij tabakgebruik en zelfs veel sneller dan alcoholgebruik. De verslavingshulpverlening heeft in toenemende mate te maken met personen, vooral jongeren, die om hulp aankloppen puur en alleen vanwege hun cannabisgebruik. Ze klagen over ontwenningsverschijnselen bij het stoppen met marihuanagebruik zoals geïrriteerdheid, angst en onzekerheid over hun gezondheid en over relaties. Ook geven ze aan dat het gebruik van marihuana een negatieve invloed heeft op hun rijgedrag, schoolprestaties, werk en het gezinsleven. Verslaving aan cannabis? Dat is zeker mogelijk. 11 Van soft naar hard? Het is niet zo dat cannabisgebruik automatisch leidt tot harddrugsgebruik, zoals de door velen verguisde steppingstonetheorie beweert. Wel blijkt dat meer dan negentig procent van de harddruggebruikers zijn begonnen met softdrugs. Ook blijkt uit recent internationaal onderzoek door Spaanse en Amerikaanse wetenschappers dat cannabis dezelfde afkickverschijnselen kan veroorzaken als bij gebruik van heroïne, alcohol of nicotine. De onderzoekers stellen dat de middelen dezelfde reactie in de hersenen teweegbrengen als harddrugs. Zij schrijven dit toe aan het actieve ingrediënt van marihuana, THC, dat verdovend, kalmerend en hallucinerend werkt. Bij proefdieren veroorzaakte marihuana dezelfde dopaminegolf

12 (genoegdoening, roes) als bij heroïne. Tevens werden grote hoeveelheden van de stof CRF aangetroffen, veroorzaker van de ontwenningsverschijnselen. Italiaanse wetenschappers schrijven bovendien op grond van een ander onderzoek, dat de overeenkomsten tussen THC en heroïne een biologische basis bieden voor de theorie dat het gebruik van marihuana soms een voorstation van heroïneverslaving is. De hersenen zouden wel eens, zo stellen zij, al vast lekkergemaakt door de marihuana, naar echte heroïne kunnen verlangen. Degenen die de steppingstonetheorie verguizen, vergeten bovendien vaak dat cannabisgebruik wel degelijk de drempel naar gebruik van andere (soms veel zwaardere) drugs verlaagt. In het huidige uitgaansleven blijken jongeren zich in hun middelengebruik niet meer te beperken tot cannabis. Op het menu staan inmiddels ook XTC, speed, cocaïne en paddo s. 12 Medische marihuana Recent zijn de mogelijk medische kwaliteiten van cannabis nogal in de belangstelling. Het gebruik van cannabis zou heilzaam werken bij diegenen die kanker hebben en chemotherapie moeten ondergaan. Marihuana zou hierbij de misselijkheid als gevolg van die chemotherapie onderdrukken. Ook zou marihuana heilzaam zijn bij Aids, de oogziekte glaucoom en verder bij zeer uiteenlopende ziekten als epilepsie, multiple sclerose, migraine, chronische pijn, jeuk, depressie, menstruatiekrampen, astma en dergelijke. Een wondermiddel dus? Een commissie van de Nederlandse Gezondheidsraad adviseerde in 1997 negatief aan minister Borst van Volksgezondheid over medische marihuana. Borst had in augustus 1996 de Gezondheidsraad gevraagd op basis van internationaal literatuuronderzoek te informeren over de stand van de wetenschap met betrekking tot de geneeskundige toepassing van marihuana. De commissie die de literatuur van de afgelopen 25 jaar bestudeerde, kwam tot de conclusie dat er onvoldoende feiten zijn die geneeskundig gebruik van marihuana en cannabinoïden rechtvaardigen. Artsen kunnen volgens de commissie ook geen verantwoordelijk-

13 heid nemen voor een product zonder kwaliteitscontrole en van onbekende samenstelling. Dit geldt niet alleen voor het roken van marihuana maar ook voor andere consumptiewijzen, zoals in thee. Het kan natuurlijk zijn dat na wetenschappelijk onderzoek blijkt dat bij bepaalde ziekten een bepaalde vorm van marihuana wel effectief is. Overigens, er is een vorm van THC als medicijn beschikbaar in de vorm van Marinol, een gezuiverde vorm. Ondanks de verkrijgbaarheid hiervan, wordt het maar op beperkte schaal gebruikt omdat het in het algemeen niet werkt. Wil marihuana als medicijn erkend worden, dan zal de weg van elk geneesmiddel bewandeld moeten worden en dat is een langdurige weg. Er gelden in Nederland strikte richtlijnen wat als medicijn gekwalificeerd mag worden en aan welke veiligheids- en werkzaamheid-standaarden de stof dient te beantwoorden. Nu zijn de voorstanders van medische marihuana vrijwel allemaal te vinden in het kamp van degenen die ook het recreatieve gebruik van marihuana bepleiten. De kwestie medische marihuana wordt echter niet bepaald door voor- of tegenstanders van marihuanagebruik maar op basis van medischinhoudelijke gronden. Een farmacoloog zei hierover: We moeten het roken van een ruwe stof als marihuana niet steunen net zo min als we het roken van tabak zouden aanraden om angst te verminderen en voor gewichtscontrole. 13 Opiaten Heroin, it s my wife and it s my life, because a mainer to my vein leads to a center in my head. And then I m better off and dead... (6) zong de bekende popzanger Lou Reed jaren geleden over de geneugten van heroïne. Velen in Nederland en daarbuiten zeggen hem dat niet na. Hoewel verslaving aan heroïne in Nederland op de terugtocht lijkt - overigens in tegenstelling tot andere landen in de wereld - zijn er in Nederland toch nog vele duizenden aan heroïne verslaafd. Heroïne hoort tot de zogenaamde opiaten. Opiaten worden in de geneeskunde gerekend tot de pijnstillende en bewustzijnsverlagende mid-

14 delen. Het zijn stoffen die het bewustzijn en de emoties dempen. We onderscheiden natuurlijke opiaten, zoals opium, half-synthetische opiaten als morfine en heroïne en synthetische opiaten als palfium en methadon. 14 Inleiding Onder de bewustzijnsverlagende middelen neemt opium een vooraanstaande plaats in (7). Opium wordt onttrokken aan de onrijpe zaadbol van de Papaverplant, de Papaver Somniferum. Met een mesje worden overlangs inkepingen gemaakt waarna uit de openingen een melkachtige vloeistof druppelt. De druppels drogen op en verkleuren bruin. Met een mesje wordt het goedje van de zaadbol geschrapt en verzameld: de ruwe opium. In dit ruwe opium zitten al de werkzame stoffen, de opiaten (8). In de vorige eeuw werden enige werkzame stoffen uit de opium geïsoleerd. Zo ontstond morfine en heroïne. In het begin van deze eeuw werd een nieuw opiaat ontdekt. Duitsers zochten naar vervangingen van stoffen die nodig waren voor de productie van strategische fabrikaten, zoals benzine, rubber en morfine. Zo werd in de laboratoria een zuiver synthetisch opiaat ontwikkeld dat morfine als pijnstiller moest vervangen: methadon. Morfine Morfine werd in 1803 ontdekt. Het middel werd snel populair als effectieve pijnstiller. Tijdens de Amerikaanse burgeroorlog werden vele gewonden in het veldhospitaal met morfine behandeld en raakten daaraan vervolgens (lichamelijk) verslaafd. Toen de oorlog afgelopen was, telde de Verenigde Staten talloze zogenaamde morfinisten, morfineverslaafden. Morfineverslaving of morfinisme komt nog steeds voor, hoewel het bijna nooit in de openbaarheid komt. Mensen met veel pijn aandoeningen, bijvoorbeeld als gevolg van brandwonden, worden vaak behandeld met morfine. Als dan de pijnbehandeling wordt gestaakt, kan de patiënt een sterke zucht houden naar morfine. Op de illegale markt wordt zo nu en dan

15 morfine aangeboden die afkomstig is van inbraken bij artsen en apothekers. Verslaving vindt men soms onder artsen, verplegers en apothekers, omdat deze groep beroepshalve toegang heeft tot de gifkast. Heroïne Begin jaren zeventig werd de Nederlandse drugsmarkt overspoeld met goedkope Chinese heroïne. De Nederlandse drugsscene moest even aan het idee wennen maar stapte uiteindelijk toch massaal over van de opium en de speed op heroïne. Vóór 1972 was er in Limburg geen korrel horse te krijgen. Niet dat ik weet in ieder geval. De scene rookte n jointje, nam af en toe wat speed of acid, spuiten deed vrijwel niemand en behalve af en toe een flinke vechtpartij ging het er heel relaxed aan toe. Ik bedoel, je gebruikte met elkaar en je kon nog je beurs op tafel laten liggen zonder dat die meteen geklauwd werd. We hadden ook geen echte zorgen. We waren alleen ziek van het materialisme en het gehuichel. Een soort romantische helden, zo voelden we ons. We hadden onze idealen. Toen kwam ineens de horse in de scene. Ik weet ook niet waar die pusher vandaan kwam, maar hij was er elke dag, in het café waar we kwamen. Het ging met scheppen tegelijk. Het kon niet op. Ongelooflijke bergen china voor een geeltje of zo. Totdat de hele stuff- en pepscene zo hooked was als een balletje natuurlijk. Binnen een paar maanden lag iedereen op z n gat. Het is eigenlijk nooit meer leuk geweest daarna. Roel, druggebruiker. 15 Streng politieoptreden onder druk van de Amerikanen en onderlinge machtsstrijd maakte een einde aan het Chinese avontuur waarna de Turken hun opwachting maakten. De Turkse voorstelling werd een daverend succes, niet in de laatste plaats omdat de heroïne die

16 ze verkochten soms voor negentig procent zuiver was. De Turkse (heroïne nummer 4) wordt door Turken verhandeld, maar komt in feite uit Afghanistan en Pakistan. Ze wordt nog steeds op de Nederlandse markt aangetroffen. De Chinese heroïne was duur en onzuiver (tien tot dertig procent zuiver). Zij werd vaak aangeboden in korrels, de zogenaamde rocks. De kleur was grijs/bruin en soms rose (pink china). De Turkse heroïne is donkerder, een stuk zuiverder (veertig tot negentig procent zuiver) en goedkoper. De Turkse kan alleen worden gespoten als zij eerst gekookt wordt in een mengsel van water en citroenzuur. Zonder citroenzuur lost ze niet op. 16 Rituelen en effecten Het gebruik van heroïne in Nederland neemt duidelijk af en de gemiddelde leeftijd van de heroïnegebruiker neemt toe. Ook het spuiten van heroïne neemt af. Heroïnegebruik wordt verbonden met een losers -imago. Toch kent Nederland nog altijd zo n verslaafden aan heroïne. Heroïne (diacetylmorfine), ook wel horse, smack of bruin genoemd, wordt op straat aangeboden in poedervorm met een kleur die varieert van grijs tot bruin. De heroïne wordt op straat los verhandeld of verpakt in kleine balletjes plastic met een gemiddeld gewicht van 1/10 of 1/4 gram waar dan vijfentwintig en vijftig gulden voor betaald moet worden. Een gram heroïne kost tegenwoordig ongeveer 75 gulden. Een junkie gebruikt de ene dag veel en de andere dag weinig of niks. Zijn gebruik hangt af van het geld waarover hij beschikt. De meeste junkies kunnen toekomen met een kwart of een halve gram per dag, maar zij gebruiken over het algemeen zoveel als zij maar krijgen kunnen. Heroïne kan gesnoven, gerookt of gespoten worden. De laatste tijd is het chinezen populair: de heroïne wordt op een zilverpapiertje gelegd en verhit zodat olie ontstaat. Bij verdere verhitting van de olie komt rook vrij die door een buisje wordt ingeademd. Chasing the dragon, het jagen van de draak, wordt dat genoemd. Daar word je de eerste keer doodziek van, maar als je er aan gewend bent,

17 word je stoned. Iemand die stoned is, is herkenbaar aan de vernauwde pupillen (speldekoppen), de eigenaardige kille blik en een slap gezicht met naar beneden getrokken mondhoeken. Van spuiten direct in de aderen word je ook stoned maar eerst krijg je een geweldige rush. Een rush of flash is het sensationele gevoel dat een beginnend gebruiker krijgt nadat hij heroïne gespoten heeft. De verslaafde gebruiker waardeert de flash omdat de ontwenningsverschijnselen dan onmiddellijk en totaal plaats maken voor de pijnstillende werking. Heroïne geeft een algemeen gevoel van welbehagen en onverschilligheid. Pijn, verdriet en angst worden niet meer gevoeld. De eerste keer dat ik heroïne gebruikte, herinner ik me nog goed. In die tijd rookte ik veel hasjiesj, maar ik verveelde me dood. Een vriend gaf me wat heroïne. Hij was er zelf helemaal weg van. Het lichaam wilde de heroïne eerst niet hebben, want het is gif, dus ik heb zo n beetje m n darmen uitgekotst. Maar ik voelde wel: dit is inderdaad waar ik altijd naar gezocht heb. Een drug die effectief aan alle rotgevoelens een einde maakt. Alsof ik verliefd was, zo voelde ik me. Ik ben nou al twaalf jaar aan het gas en ook al twaalf jaar bezig met afkicken. Af en toe een tijdje clean, maar meestal bezig. Ik ben er nog steeds niet vanaf. Ik kan het niet uit mijn kop zetten. Al ben ik een jaar clean, als het me gigantisch tegenzit en ik ben in de stemming van verrek allemaal maar, dan weet ik ineens weer hoe makkelijk je, voor één keertje maar, aan het getob een einde kunt maken. En dan zit ik er zó weer aan vast. Peter, heroïneverslaafde 17 Werking en gevaren De eerste weken van de verslaving worden de honeymoon genoemd, de wittebroodsweken. De gebruiker heeft aan een relatief kleine hoeveelheid heroïne genoeg om zich goed te voelen. Maar al na enkele weken treedt de gewenning op. Het lichaam heeft steeds

18 meer van de stof nodig om datzelfde prettige gevoel weer te ervaren. En de gebruiker merkt dat als hij het niet gebruikt, het lichaam gaat protesteren en hij zich ziek gaat voelen: de ogen gaan tranen, de neus gaat lopen, hij gaat gapen, rillen, trillen, hij krijgt kippevel en wordt van binnen warm en van buiten koud en andersom. Hij heeft pijn aan spieren en botten. Vanwege de vaak heftige afkickverschijnselen (de zogenaamde junkziekte) vervalt de verslaafde in het onregelmatige ritme van hosselen (geld zoeken), scoren (dope halen) en gebruiken. Hij is alleen nog maar bezig met het bestrijden van de ontwenningsverschijnselen. Hij is hooked, hij zit vast aan het middel. 18 Ik vond het allemaal geweldig en had naar mijn idee een flitsend bestaan. De waarheid was dat ik bezig was een gevoelloos persoon te worden. Ik leefde en handelde uit onmacht. Ik was op zoek naar erkenning en warmte, iets wat ik nergens vond. Erik, ex-heroïnegebruiker De gevaren van heroïnegebruik zijn vele. De gevaren hebben te maken met de stof zelf én met de wijze van toediening. Bij chronisch gebruik kunnen verstopping van de darmen en een geremde ademhaling optreden. Het gevaar is helemaal niet ondenkbeeldig dat een verslaafde bij een overdosis stikt, al of niet in zijn eigen braaksel. Ook kan bij overdosering plotselinge bewusteloosheid optreden. Impotentie komt voor en bij vrouwen kan de menstruatie uitblijven. Voortgaand heroïnegebruik eindigt onherroepelijk in heroïneverslaving. De gebruiker staat stil in de persoonlijke groei, hij vervlakt emotioneel en is lichamelijk en psychisch afhankelijk van de stof. Het spuiten van heroïne direct in de bloedbaan (mainlining) is riskant vanwege het gevaar van overdosering en vanwege het gevaar van besmetting met het hepatitus- en HIV- virus (9). Een besmetting kan plaatsvinden wanneer iemand de vuile spuit gebruikt van iemand die zelf besmet is.