STUUR- EN BEVEILIGINGSTECHNIEKEN

Transcriptie

1 STUUR- EN BEVEILIGINGSTECHNIEKEN DERDE GRAAD TSO - DERDE LEERJAAR LEERPLAN SECUNDAIR ONDERWIJS september 2006 LICAP BRUSSEL

2

3 STUUR- EN BEVEILIGINGSTECHNIEKEN DERDE GRAAD TSO - DERDE LEERJAAR LEERPLAN SECUNDAIR ONDERWIJS LICAP BRUSSEL (vervangt leerplan D/1995/0279/011 met ingang van september 2006) ISBN Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs Guimardstraat 1, 1040 Brussel

4

5 Inhoud Lessentabel Studierichtingprofiel Instroom en beginsituatie Algemene doelstellingen Na te streven attitudes Uitstroom Algemene didactische wenken Stage Projectmatig werken Het gebruik van informatie en communicatie technologie (ict) De geïntegreerde proef Opvatting van de geïntegreerde proef Opdracht Inhoud Evaluatie van de geïntegreerde proef Evaluatie Procesevaluatie Productevaluatie Leerplandoelstellingen, leerinhouden en didactische wenken Realisaties industriële sturingen Realisaties beveiligingstechnieken Realisaties domotica-immotica Minimale materiële vereisten Algemeen Realisaties industriële sturingen Realisaties beveiligingstechnieken Realisaties domotica-immotica Aanbevolen software Realisaties industriële sturingen Realisaties beveiligingstechnieken Realisaties domotica-immotica Bibliografie de graad tso 3de leerjaar 3

6

7 Lessentabel 3de graad tso 3de leerjaar 5

8 1 Studierichtingprofiel 1.1 Instroom en beginsituatie Het derde leerjaar van de derde graad bouwt verder op de tso-studierichting Elektrische installatietechnieken. Leerlingen met deze vooropleiding hebben dan ook alle troeven in handen om met succes dit studiejaar te voltooien. Instromen vanuit de studierichting Elektriciteit-elektronica 3de graad tso levert weinig of geen noemenswaardige problemen. Instromen vanuit de studierichtingen Elektromechanica en Industriële wetenschappen 3de graad tso is mogelijk, maar deze leerlingen hebben niet zoveel praktische vaardigheden verworven en hun ervaring met de technologie van dit vakgebied is erg beperkt. Tijdens de 3de graad bso Elektrische installaties en het specialisatiejaar Industriële elektriciteit werd voldoende basis gelegd om aan gemotiveerde leerlingen toe te laten dit specialisatiejaar met succes te volgen. Hierna volgt een opsomming van de vormingscomponenten die als voorkennis beschouwd worden: Combinatorische logische schakelingen met relais herkennen, ontwerpen, aansluiten en testen; Sequentiële logica met tijdrelais herkennen, ontwerpen, aansluiten en testen; Diverse digitale ingangen van PLC herkennen, aansluiten en testen; Diverse digitale uitgangen van een PLC herkennen, aansluiten en testen; Een PLC duidelijk kunnen situeren ten overstaan van bedrade logische schakelingen met elektromagnetische schakelaars; Conventionele voedingsschakelingen (trafo s, gelijkrichters, afvlakking) opbouwen en testen. 1.2 Algemene doelstellingen Dit specialisatiejaar beoogt de leerlingen extra vaardigheden en attitudes bij te brengen die hen in staat zullen stellen zelfstandig volgende systemen te installeren, in bedrijf te stellen, te onderhouden en te herstellen: Schakel- en automatiseringssystemen, vermogensturingen en aandrijfsystemen; Diverse beveiligings- (inbraak- en brandbeveiliging, toegangscontrole) en camerabewakingssystemen; Domotica-immoticasystemen. Zij kunnen, naast hun getuigschrift, het Certificaat van kwalificatie en opleiding inzake installatie en onderhoud van alarmsystemen en centrales verwerven. Dit op laste van de federale overheidsdienst binnenlandse zaken uitgereikte certificaat geeft hen de wettelijke basis om aan de slag te gaan als installateur (technicus) van alarmsystemen en -centrales in een beveiligingsonderneming. Na deze studierichting kunnen de leerlingen: De gevaren verbonden aan het installeren, in bedrijfstellen, onderhouden en herstellen van automatiserings-, beveiligings-, en bewakingssystemen inschatten en zo mogelijk gepaste maatregelen nemen. De regelgeving in verband met het welzijn op het werk (veiligheid, persoonlijke beschermingsmiddelen, ergonomie, hygiëne, milieu ) toepassen in de context van de uit te voeren opdrachten. Correct en doelgericht gebruik maken van nieuwe en oude media zoals catalogi, handleidingen en het internet. 6 3de graad tso 3de leerjaar

9 Tot een praktische realisatie komen die aan de gestelde eisen voldoet, waarbij de veiligheid voor zowel personen als omgeving een belangrijke bekommernis moet zijn. Sociale-, en functionele controle bevorderende beveiligingsconcepten uitwerken. Adviserend optreden in verband met fysische (bouwkundige) beveiliging. Elektronische beveiligingssystemen installeren, afregelen, instellen (programmeren), in bedrijf stellen, onderhouden en herstellen. Meewerken aan de uitvoering van een installatie en desgevallend coördinerend en leidinggevend optreden. 1.3 Na te streven attitudes De leerlingen zijn: Communicatief in beide landstalen. Empatisch. In staat om conflicten te beheersen. Klantgericht, nauwgezet en van onberispelijk gedrag. Vriendelijk, beleefd en voorkomend. Leergierig en nieuwsgierig in verband met nieuwe technologieën en alternatieve methoden. Volhardend, analytisch en kritisch. Probleemoplossend ingesteld. 1.4 Uitstroom Na het beëindigen van dit specialisatiejaar kan men o.a. de volgende beroepsactiviteiten uitoefenen: technicus automatiseringssystemen; installateur (technicus) algemene elektriciteit (energieverdeling en -sturing); installateur (technicus) elektrotechnische uitrustingen (schakelborden, controlekamers,...); installateur (technicus) van alarmsystemen en centrales; installateur (technicus) van domotica-immoticasystemen; Uitzonderlijk stappen leerlingen na het behalen van hun studiegetuigschrift naar het hoger onderwijs van niveau Bachelor in hetzelfde of aanverwant studiegebied. 2 Algemene didactische wenken 2.1 Stage We willen hier het belang van de bedrijfsstages voor de leerlingen benadrukken. Het geeft hen de kans om in gespecialiseerde domeinen de "werkrealiteit" te beleven, niet alleen op technologisch maar ook op administratief en sociaal vlak. Om het bedrijfs- en realiteitsgerichte karakter van de opleiding te ondersteunen is dergelijke stage onontbeerlijk. De leraren moeten de leerlingen op de stageplaatsen opvolgen. Deze regelmatige contacten bevorderen de samenwerking tussen scholen en bedrijven en zal er toe bijdragen dat de stage voor de leerling zinvol verloopt. 3de graad tso 3de leerjaar 7

10 2.2 Projectmatig werken Projectmatig werken volgens het technologisch proces Tijdens de lessen streeft men vooral naar projectwerking, waarbij de leerlingen individueel aan het werk gesteld worden. Dit laat de leerkracht toe de moeilijkheidsgraad aan te passen naar de leerling toe (binnenklasdifferentiatie). Binnen de context van dit leerplan wordt onder een project verstaan, een praktische realisatie waarin zowel cognitieve als meer uitvoeringsgerichte doelstellingen zinspelend op elkaar aan bod komen. Elk project verloopt volgens het technologisch proces waardoor de leerlingen regelmatig zichzelf en hun realisaties dienen te evalueren. Opdrachtbeschrijving vanuit een reële behoefte en formuleren van de eisen Opdoen van de relevante voorkennis en verzamelen van de nodige gegevens bijsturen evaluatie OK Voorbereiding, planning en organisatie evaluatie bijsturen OK Uitvoeren, realiseren bijsturen evaluatie bijsturen OK Einde project 8 3de graad tso 3de leerjaar

11 2.2.2 De keuze van projecten De grootste uitdaging is het kiezen van geschikte projecten in een logisch en pedagogisch verantwoord continuum, die ook nog binnen de gestelde tijd- en plaatsruimte en met de ter beschikking gestelde middelen kunnen worden gerealiseerd. Belangrijke richtlijnen hierbij zijn: De projecten dienen om de leerplandoelstellingen te realiseren. De projecten zijn zinvol, vermijd in ieder geval opdrachten waar enkel de vaardigheid op zich centraal staat. Elk project schenkt aandacht aan het technologisch proces. Elk project vertrekt steeds vanuit een voorbereiding en planning. De moeilijkheidsgraad van de projecten neemt geleidelijk toe. Elk nieuw project refereert enerzijds naar kennis en vaardigheden uit vorige projecten maar biedt anderzijds ook telkens iets nieuws aan. Breng voldoende verscheidenheid in. Beperk de projecten in de tijd Een dossier van projecten Omwille van deze didactische aanpak kan de leerling, volgens het profiel van de studierichting, een dossier van (deel)projecten bijhouden en aanvullen. Dit biedt heel wat voordelen: gans de leerstof kan erin worden gebundeld, het kan het persoonlijk werk van de leerling bevatten en het kan aangeven hoe de leerling heeft gepresteerd en hoe hij werd geëvalueerd. Mogelijke dossierinhouden: een omschrijving van de opdrachten en de gestelde kwaliteitseisen; verwijzingen naar informatiebronnen zoals brochures, handboeken, technische fiches, cd-rom s en websites; verwerkingsdocumenten in verband met de voorkennis zoals samenvattingen, geformuleerde oplossingen en verantwoording van gemaakte keuzen; tussentijdse opdrachten en toetsen; documenten in verband met de voorbereiding; documenten in verband met evaluatie en rapportering; foto s van de realisatie Hoe vertalen in een jaarplan? Wanneer alle projecten afgewerkt zijn dienen alle leerplandoelstellingen één of meerdere malen aan bod te zijn gekomen. Om het overzicht te behouden worden de leerplandoelstellingen het best opgelijst, wordt bijgehouden in welke projecten ze aan bod komen, welke diepgang er wordt gevraagd en bereikt, welke evaluatiemethoden er worden gehanteerd, welke elementen van belang zijn voor bijsturing, welke punten in een volgend project extra aandacht vragen. Dit overzicht vervult tevens de rol van jaarplan. 3de graad tso 3de leerjaar 9

12 2.2.5 Randvoorwaarden Hieronder worden enkele essentiële voorwaarden die deze leerplanvisie ondersteunen opgesomd: Deze visie vraagt een zorgvuldige keuze en opbouw van de diverse (deel)projecten. De meest geschikte opbouw van de leerstofonderdelen wordt bestudeerd en door het lerarenteam gedragen. Alle actoren dienen deze vormingsvisie te steunen en blijvend te stimuleren. Een krachtige leeromgeving met aangepaste infrastructuur en voldoende ruimte om aan projecten te werken. Een werkplaatsklas is hiervoor zeer geschikt. Een werkplaats met in de nabijheid een klas waar regelmatig ondersteunende theorie kan worden gegeven uiteraard ook. De leerkrachten coachen en inspireren hun leerlingen om eigenhandig hun opleiding te sturen. Polyvalente en gedreven leerkrachten die niet de inhoud maar de leerling centraal plaatsen. Aangepaste leermiddelen en evaluatie-instrumenten moeten worden ontwikkeld. Beperkte klasgroepen om via differentiatie recht te doen aan elke individuele leerling. 2.3 Het gebruik van informatie- en communicatietechnologie (ict) Het is evident dat van de mogelijkheden die de computer, op het didactisch vlak, biedt, optimaal gebruik moet worden gemaakt. Er dient opgemerkt dat de programma s die men gebruikt dermate gebruiksvriendelijk zijn dat de klemtoon ligt op de te verwerven leerplandoelstellingen en zeker niet op de beheersing van één of ander softwarepakket. 3 De geïntegreerde proef Voor de concretisering van de geïntegreerde proef verwijzen we naar: De omzendbrief SO 64 van 25 juni 1999 punt 8 Evaluatie en bekrachtiging van de studies. Het algemeen kader in verband met de geïntegreerde proef van het VVKSO, te raadplegen via de website Een algemeen model voor de geïntegreerde proef voor deze en andere studierichtingen, te downloaden (in PDF-formaat) via de website Opvatting van de geïntegreerde proef De geïntegreerde proef wordt opgevat als één (of meerdere) realiteitsgebonden project(en) rond de realisatie van een geautomatiseerde installatie hetzij een industriële machinesturing of een domotica-immoticasysteem. Bij kleine, relatief eenvoudige projecten kan de proef als een individuele opdracht worden opgevat. Bij grotere, meer complexe projecten kan de proef een groepsopdracht zijn. De belangrijkste theoretisch-technische en praktische vormingscomponenten uit het studierichtingprofiel komen aan bod. Waar mogelijk worden ook componenten uit de algemene vorming bij de proef betrokken. Opdracht(en) die tijdens de stage worden gerealiseerd vormen uiteraard een meerwaarde. Daarnaast ontwerpen de leerlingen met het oog op het behalen van het certificaat van vakbekwaamheid installatie en onderhoud van alarmsystemen een realistisch beveiligingsconcept dat als leidraad fungeert tijdens het eindexamen beveiligingstechnieken. 10 3de graad tso 3de leerjaar

13 3.2 Opdracht De opdracht moet alle aspecten bevatten die in de visie op de studierichting werden opgenomen: conceptuele aspecten, voorbereidende en uitvoeringsgerichte aspecten en aspecten in verband met de kwaliteit. De concrete opdracht dient in hoofdzaak uit de volgende componenten te bestaan: Het samenstellen en bijhouden van een dossier. De praktische realisatie van een installatie of een gedeelte daarvan. De mondelinge toelichting van de realisatie, in een kort tijdsbestek, via een presentatie. 3.3 Inhoud Inhoud van de realisatie Zowel een nieuwe geautomatiseerde installatie, een variante op een bestaande installatie als een nieuwe implementatie van een oude geautomatiseerde installatie kan het onderwerp van de geïntegreerde proef zijn. Het kan gaan om een eenvoudige machine, een proces of een systeem Inhoud van het dossier Een dossier kan de volgende elementen bevatten: Een omschrijving van de opdracht met de vooropgestelde kwaliteitseisen. Tekeningen en schema s van het voorontwerp. Uitgewerkte uitvoeringsschema s, dimensionering van de installatie, materiaallijst, prijsaanvragen, berekening van de kostprijs, gereedschappen, uitvoeringstechnieken Naslagdocumenten van de planning en organisatie, de werkvolgorde en veiligheidsaspecten Documenten rond de opvolging: logboek, tussentijdse evaluaties, adviezen, bijsturingen, kwaliteitscontrole. Stagedocumenten indien er een verband bestaat tussen de geïntegreerde proef en een eventuele stage. Elementen ter ondersteuning van de toelichting: foto s, dia s, pc-presentaties. 3.4 Evaluatie van de geïntegreerde proef In de loop van het schooljaar gebeuren tussentijdse evaluaties waarvan minstens één met de jury. Dergelijke evaluaties kunnen leiden tot adviezen en bijsturing. De eindevaluatie op het einde van het schooljaar mag niet beperkt worden tot een productevaluatie van het dossier, de praktische realisatie en de presentatie. Zij moet gebaseerd zijn op het volledige proces en rekening houden met de hoofddoelstellingen van de studierichting. Daarbij zullen de volgende hoofdaspecten aan bod komen: Het concept. De voorbereiding van de uitvoering, het inzichtelijk handelen bij de uitvoering zelf. De kwaliteitscontrole. 3de graad tso 3de leerjaar 11

14 4 Evaluatie De evaluatie is geen doel op zich en maar dient om leerlingen te oriënteren, hen vooruit te helpen en het leerproces te sturen, niet om hen terecht te wijzen. Evaluatiemomenten zijn meer leermomenten dan beoordelingsmomenten. Evalueren is meestal geen afzonderlijke activiteit meer maar wordt sterk geïntegreerd in het leerproces. De geloofwaardigheid en het succes van onderwijsvernieuwingen zoals geïntegreerd en projectmatig werken neemt toe indien leerlingen ervaren dat de evaluatie op een aangepaste wijze verloopt, zij passen hun leergedrag aan. In de eerste plaats stellen we dat permanente- en zelfevaluatie sterk aangewezen zijn bij de geïntegreerde en projectmatige aanpak bij de realisatie van dit leerplan. Om de leerlingen toe te laten zichzelf en hun leerproces te evalueren is het uiteraard belangrijk dat de evaluatiecriteria goed begrepen en bekend zijn. Evaluatiemomenten waarbij men gebruik maakt van meer klassieke evaluatiemiddelen zijn echter nog steeds verantwoord binnen deze benadering, maar ook dan dienen de evaluatiecriteria en elementen op voorhand bij de leerlingen gekend te zijn. De prestaties van de leerlingen dienen globaal gewaardeerd te worden en vanuit de meest diverse standpunten benaderd. Er dient op een evenwichtige wijze rekening gehouden te worden met zowel het proces als het product. Bij de evaluatie worden de volgende aspecten in een verantwoord evenwicht in rekening gebracht, in overeenstemming met het profiel van de studierichting: Cognitieve aspecten: kennen, begrijpen, inzien, toepassen Psychomotorische aspecten (vaardigheden): nadoen, beheersen, oog-hand-coördinatie, ritme, snelheid nauwkeurigheid Attitudes: doorzetting, efficiëntie, sociale gerichtheid, 4.1 Procesevaluatie De procesevaluatie kan gebeuren: Aan de hand van een opvolging van de door de leerling geleverde prestaties waarin de neerslag (verwerking, reflectie en kritiek) ligt van het verwerkingsproces. Door een regelmatige individuele begeleiding van de leerling die moet leiden naar zelfevaluatie waardoor de leerling zijn eigen handelen kan bijsturen om tot kwaliteitsverbetering te komen. Langsheen de verschillende opeenvolgende oefeningen en opdrachten waaraan het inzicht en de persoonlijke vorming van de leerling kan getoetst worden. Enkele indicaties in verband met procesevaluatie: Gaat de leerling logische, gestructureerd en zorgvuldig te werk? Ontwikkelt de leerling zelfredzaamheid en groeit hij/zij naar meer zelfstandigheid? Maakt de leerling efficiënt gebruik van de ter beschikking gestelde gereedschappen en leermiddelen? Voert de leerling een opdracht volgens voorschrift uit? Voert de leerling spontaan controleberekeningen uit? Reflecteert de leerling na het uitvoeren van opdracht? 12 3de graad tso 3de leerjaar

15 4.2 Productevaluatie De productevaluatie kan gebeuren: In de vorm van rechtstreekse communicatie: individuele gesprekken, groepsbesprekingen en overleg. Als onrechtstreekse communicatie: bespreking van het werk van de leerling, onderlinge vergelijkingen en tegenstellingen. Enkele indicaties in verband met productevaluatie: Is een tekening conform de normen? Is het resultaat van een berekening correct? Voldoet de uitvoering van een installatie aan de vooropgestelde eisen? Verslagen De leerlingen moeten de meetresultaten uit de meetoefeningen correct kunnen weergeven en verwerken in een gestructureerd verslag en er de gepaste interpretatie kunnen aan geven. Ook hier is het aangewezen om een duidelijk vooropgesteld stramien te hanteren. Deze evaluatie mag zich niet beperken tot dit verslag, maar dient ook de activiteiten van de leerlingen tijdens de meetsessies in rekening te brengen (persoonlijke inzet, zin voor zelfstandigheid en nauwkeurigheid, aandacht voor veiligheid, kritische ingesteldheid, bereidheid tot teamwork...). Mondelinge overhoring Tijdens het aanbrengen van de leerstof kan men regelmatig duidelijk geformuleerde en doelgerichte vragen stellen. Uit de antwoorden van de leerlingen kunnen aandacht, inzet, inzicht en het begrijpen van de leerstof worden afgeleid. Overhoringen Regelmatige schriftelijke overhoringen kunnen noodzakelijk zijn. Een aantal vormen kunnen hierbij worden gebruikt: Korte, eventueel onaangekondigde overhoringen op het einde van een les of bij het begin van de volgende les, over enkele hoofdelementen van de beperkte leerstof. Aangekondigde, summatieve overhoringen waarbij alle elementen van een reeks lessen aan bod komen en waaruit ook moet blijken of de leerlingen de opgaven in hun juiste context kunnen plaatsen. Toetsen en examens Hiermee evalueert men of de leerlingen in staat zijn grotere pakketten leerstof te assimileren en ook dan de opgaven juist kunnen situeren in dit groter geheel. Leerplannen van het VVKSO zijn het werk van leerplancommissies, waarin begeleiders, leraren en eventueel externe deskundigen samenwerken. Op het voorliggende leerplan kunt u als leraar ook reageren en uw opmerkingen, zowel positief als negatief, aan de leerplancommissie meedelen via (leerplannen@vsko.be) of per brief (Dienst Leerplannen VVKSO, Guimardstraat 1, 1040 Brussel). Vergeet niet te vermelden over welk leerplan u schrijft: vak, studierichting, graad, licapnummer. Langs dezelfde weg kunt u zich ook aanmelden om lid te worden van een leerplancommissie. In beide gevallen zal de Dienst Leerplannen zo snel mogelijk op uw schrijven reageren. 3de graad tso 3de leerjaar 13

16 5 Leerplandoelstellingen, leerinhouden en didactische wenken Uitbreiding: de doelstellingen en leerinhouden omtrent gelijkstroommotoren (5.1.7) en de doelstellingen en leerinhouden 23, 63, 64,121 en 127 zijn bedoeld als eventuele uitbreiding (U). Met het oog op het grondig verwerven van bepaalde doelstellingen verdient het aanbeveling om via zelf gekozen leerinhouden (aangepast aan de eigenheid van de school als uitbreiding) hieraan te werken. De opgesomde leerinhouden zijn dus niet beperkend. Indien nodig en mogelijk kunnen ze worden aangevuld. 5.1 Realisaties industriële sturingen Programmeerbare controllers Gestructureerd programmeren Procesvisualisatie Bussystemen Elektronische vermogensturingen Samengestelde regelsystemen Gelijkstroommotoren (U) Asynchrone wisselstroommotoren Speciale motoren Stappenmotoren Aandrijf- en positiesystemen Normering Programmeerbare controllers 1 Analoge ingangen van een PLC herkennen, aansluiten, parametreren en testen. AD-omzetting met PLC 2 De gangbare standaardsignalen toelichten. Standaardsignalen 0 10V 2 10V 0 20mA 3 Analoge uitgangen van een PLC herkennen, parametreren, aansluiten en testen. 4 Met behulp van de basisinstructies van een programmeerbare controller een eenvoudig programma schrijven. 5 Wijzigingen aanbrengen in een bestaand programma. 4 20mA DA-omzetting met PLC Sturen van een frequentieregelaar Basisinstructies Doelgericht gebruik van de softwareomgeving Helpfunctie van de softwareomgeving 14 3de graad tso 3de leerjaar

17 6 De functie van de basisbouwstenen van een programma toelichten en integreren in een project. 7 Gestructureerde programma s ontwerpen voor een gegeven probleem. Geheugenfuncties: set/reset Timers en tellers Laden en transfereren Vergelijkingsinstructies Rekeninstructies Organisatieblokken Functieblokken Datablokken Functies Systeemfuncties Systeemfunctieblokken IEC-functies Toepassingen Zorg dat de leerlingen noties hebben van de gangbare programmeertechnieken maar laat hen programmeren met een techniek naar keuze. Sluit een potentiometer of een PT100 met omvormer aan op een analoge ingang en maak de meetwaarden zichtbaar. Maak gebruik van de symbolenlijst. Herhaal desgewenst even de basisprincipes van AD- en DA-conversie Gestructureerd programmeren 8 Bestaande programma s analyseren op functionaliteit in de gangbare programmeertechnieken. Programmeertechnieken SFC/Grafcet 9 Een functiediagram opstellen. Ontwerp van een eenvoudige PLC-besturing vanuit de gegevens van het proces of de machine, zoals 10 Met geprogrammeerde combinatorische logica een programma opstellen om met diverse contactoren een aantal actoren te bedienen. LAD FBD STL Procesflowchart Bewegingsdiagram Pneumatisch schema Actieve veiligheid Omkeerschakeling met rem Automatische sterdriehoek Cilindersturing 3de graad tso 3de leerjaar 15

18 Zorg dat de leerlingen noties hebben van de gangbare programmeertechnieken maar laat hen programmeren met een techniek naar keuze. Het is niet de bedoeling om de leerlingen zoveel mogelijk programmeertalen aan te leren. Sluit de nodige I/O aan via een interne beveiliging om defecten te vermijden. Beperk het testen met simulator. Laat de leerlingen met reële actoren en sensoren aansluiten. Laat de leerlingen werken met ZLVS Procesvisualisatie 11 De fundamentele verschillen tussen de gangbare systemen opsommen. 12 Een systeem voor informatie-uitwisseling kunnen duiden en toepassen. 13 Een eenvoudig systeem uitbreiden met een gepaste supervisie. 14 Het communicatieprincipe HMI t.o.v. PLC kunnen toelichten. Display Alfanumerisch Grafisch HMI Alfanumerisch Grafisch Touch screen Toepassingen op visualisatie OP/TP/TD Pc als grafisch display Communicatieprincipe OP/TP versus PLC Bouw een realistische industriële sturing op waarbij OP/TP zich in verschillende locaties bevinden. Laat waar mogelijk de bediening gebeuren vanuit de OP/TP Bussystemen 15 De basisprincipes van seriële transmissie toelichten. RS Een aantal bussystemen herkennen en de eigenschappen toelichten. RS485 ASi-bus Profibus Ethernet 16 3de graad tso 3de leerjaar

19 17 De noodzaak van een protocol van een bussysteem toelichten. 18 Verschillende toestellen aansluiten en de communicatie parametreren. Adressering Protocollen Master/slave Master/master Frequentieregelaar Pneumatische modules Decentraal I/O-eiland Meerdere PLC s Bespreek minstens één bussysteem als basis. Verwijs naar de andere systemen als uitbreiding. Verwerk het bussysteem in een realistische industriële opstelling. Gebruik hierbij diverse sensoren en actoren. Maak een realistische opstelling van een master-master of een master-slave verbinding Elektronische vermogensturingen 19 Contactloze vermogensschakelingen t.o.v. contactoren kunnen duiden en toepassen. 20 De werking van de, in vermogenelektronica gebruikelijke basisschakelingen, met OPAMP s verklaren. Elektronische schakelaars Transistor (MOS)FET GTO SCR Galvanische scheiding Transformator Opto-koppelaar Schakelen van AC en DC SSR Triac Periode sturing Faseaansnijding Dimmer Softstarter Remmodule OPAMP s Comparator Vensterdiscriminator Schmitt-trigger Blokgolfoscillator 3de graad tso 3de leerjaar 17

20 PWM Modulator VCO Breng een bezoek aan een werkplaats of tractiestation van Trein/Tram/Metro. Solid state relays: werking & praktisch voorbeeld (bv. verwarming, éénfase motor schakelen). Sta stil bij de regelprincipes: continu, periodesturing, fase aansnijding, frequentie, PWM, enz Benader de OPAMP s toepassingsgericht. Vermijd wiskundige afleidingen en al te lange theorielessen Samengestelde regelsystemen 21 Het belang van signaalconditionering in een industriële omgeving toelichten. 22 Begeleid zelfstandig een regelaar instellen voor een eenvoudig proces. Meetomvormers Meetzenders Afgeschermde kabel Soorten regelaars P PI Sensoren Temperatuur (PT100, thermokoppel) Snelheid (tacho) Druk Niveau Licht 23 Intelligente regelaars kunnen instellen. (U) Autotuning (PID) Herhaal desgewenst even de leerstof procesrespons. Beperk de leerstof signaalconditionering in functie van de aangeboden projecten. Benader deze leerstof ervaringsgericht! De leerlingen beschikken over onvoldoende basiskennis wiskunde voor een te theoretische benadering. Werk een realistisch regelsysteem uit. Het is de bedoeling dat de leerlingen basisinzicht verwerven betreffende de werking van de meest voorkomende automatie systeemonderdelen zoals wegmeetsystemen, snelheidmeetsystemen, analoog meet- en stuursystemen (ADC en DAC), interface systemen, enz de graad tso 3de leerjaar

21 5.1.7 Gelijkstroommotoren (U) 24 De principewerking, draairichtingomkering en de toerentalregelprincipes verklaren. 25 De principewerking, draairichtingomkering en de toerentalregelprincipes voor DC-motoren met permanente magneten verklaren. 26 De principewerking van een DC-regelaar toelichten en een DC-regelaar instellen voor een gegeven toepassing. 27 Het werkingsprincipe van de stuur- en vermogenkringen verklaren. DC-motor met onafhankelijke bekrachtiging Samenstelling Eigenschappen Toepassingen DC-motor met permanente magneten Samenstelling Principewerking Eigenschappen Toepassingen DC-regelaar Toepassingsvoorbeelden Toerentalregeling met gelijkstroommotor Snelheidsregelaar Terugkoppelsystemen Continu PWM Maak bij voorkeur een realistische opstelling met een DC-motor met permanente magneten Asynchrone wisselstroommotoren 28 Verschillende aanzetmethoden toelichten en in functie van de belasting de juiste aanloopmethode selecteren. 29 De verschillende methoden voor de snelheidsregeling bespreken en in functie van de belasting de juiste aanloopmethode selecteren. 30 De principiële werking van de vermelde snelheidsregelaars toelichten aan de hand van een blokschema. 31 Een frequentieregelaar instellen voor een gegeven toepassing. Aanlopen met softstarter Aanlopen met frequentieregelaar Slipregelingen Frequentieregelingen Frequentieregelaar Toepassingen Filters, EMC Bedradingstechnologie (afgeschermde kabel) 3de graad tso 3de leerjaar 19

22 32 Een frequentieregelaar via een PLC aansturen. Separaat Digitaal Analoog Bussysteem GSE-bestand Kies het juiste aandrijf- en remsysteem. Herhaal indien nodig de verschillende remsystemen. Dimensioneer steeds de beveiligingscomponenten voor het motorvertrek alvorens de schakeling te bouwen. Maak gebruik van een PLC om de motor met of zonder frequentieregelaar te sturen. Maak gebruik van verschillende frequentieregelaars. Verklaar het gebruik van afgeschermde motorbedrading Speciale motoren 33 De voordelen van borstelloze motoren kunnen verklaren. 34 Het werkingsprincipe van de bij BLDC-motoren gebruikte stuur- en vermogenkringen toelichten. Borstelloze DC-motoren 180 inverter 120 inverter Ga na of de leerlingen voldoende vertrouwd zijn met de werkingsprincipes van de synchrone motor en herhaal desnoods de relevante inhouden van het 6 e leerjaar Elektrische installatietechnieken. Laat de leerlingen een zo realistisch mogelijke opstelling maken met een synchrone motor Stappenmotoren 35 De voor- en nadelen van de verschillende motortypes opsommen en een overwogen keuze maken voor een gegeven toepassing. 36 De elektrische aansluiting van stappenmotoren toelichten en de consequenties voor de sturing bespreken. Permanent magneet stappenmotoren (PM) Variabele reluctantie stappenmotoren (VR) Hybride stappenmotoren (HR) Unipolaire stappenmotoren Bipolaire stappenmotoren 20 3de graad tso 3de leerjaar

23 37 Verschillende stapsequenties tekenen en hun specifieke eigenschappen toelichten. Full Step bedrijf Half Step bedrijf Half Step bedrijf met shaping Microstepping 38 De werking van een translator toelichten. Translator 39 De principiële werking van een stappenmotorsturing toelichten. 40 Een stappenmotorsturing instellen en aansturen met een programmeerbare controller. Stapsequenties Constante stroomsturing Shaping Fase en enable choppers Bruginverter Toepassingen Integreer stappenmotoren en hun drives in aangeboden projecten. Maak bij voorkeur gebruik van bipolaire hybride motoren. Werk indien mogelijk een volledige stappenmotorsturing uit, dit biedt de leerlingen de kans om gelijkenissen met andere motorsturingen te ontdekken en de desbetreffende leerstof te kaderen in een groter geheel. Vermijd het uitwerken van een translator met discrete componenten of beperk deze werkmethode tot enkelrichting, enkelfase sturing Aandrijf- en positiesystemen 41 De principiële opbouw van een aandrijfsysteem aan de hand van blokschema toelichten. 42 Een aandrijfsysteem opbouwen en aansturen voor een gegeven toepassing. 43 Een elektro-pneumatisch systeem toelichten en realiseren. 44 De principiële opbouw van een servosysteem aan de hand van een blokschema toelichten. Aandrijfsystemen Gebruikte motoren Gebruikte drives Gebruikte sensoren Snelheidsregeling Koppelregeling Toepassingen Elektro-pneumatisch systeem Gebruikte cilinders, actoren Gebruikte ventielen Gebruikte sensoren Positioneersystemen Gebruikte motoren Gebruikte drives Gebruikte sensoren 3de graad tso 3de leerjaar 21

24 45 Een servosysteem instellen en aansturen voor een gegeven toepassing. Relatief positioneren Absoluut positioneren Principiële werking van de vermogenkring Toepassingen Maak gebruik van verschillende sensoren zoals: optische, inductieve, capacitieve en snelheidsopnemers (tacho), Gebruik encoders (absoluut en incrementeel). Als de leerlingen onvoldoende voorkennis hebben, is het aangeraden het basisprincipe van sensoren nog eens uit te leggen. De belangrijkste punten van een incrementeel gever nog eens uitleggen: principe, resolutie, kanalen, richting detectie, referentiepunt, interface, enz. De belangrijkste punten van een absolute encoder nog eens uitleggen: principe, resolutie, referentiepunt, interface, enz. Om de werking van een absolute encoder aan te tonen kan bijvoorbeeld een windrichtingindicator gebouwd worden met een resolutie van 8 stappen per omwenteling (3 bit) Normering 46 Tijdens ontwerp en realisatie van projecten rekening houden met ter zake geldende wetgevingen en reglementeringen. 47 Elektrische machine-uitrusting ontwerpen en toetsen aan de huidige normen en veiligheidseisen. Houtbewerkingmachines (KB 1976) Guillotinescharen (KB 1975) Veilige stuurkringen, lage spanning, ongewild aanzetten, IT-netten... (AREI) Werken onder spanning Voorkomingprincipes Tweehandbedieningen Afschermingen Risicoanalyse bespreken (één methode) Risicograad Veiligheids- en noodstopmodules EN60204 Machinerichtlijn Bepaal in diverse schema s met noodstoprelais de veiligheidscategorie. Voer noodstopcircuit met noodstoprelais praktisch uit. Bouw noodstopcircuits volgens veiligheidscategorie 2/3/ de graad tso 3de leerjaar

25 5.2 Realisaties beveiligingstechnieken Structuur van de sector Normen van de sector Basisbegrippen inbraakbeveiliging Basisbegrippen brandbeveiliging Risicoanalyse en risicobeheersplan Organisatorische beveiliging Fysische en bouwkundige beveiliging Inbraakdetectie Branddetectie Centralisatie Alarmmelding en -verificatie Bekabeling Buitenbeveiliging Beveiligingsstudie Praktische uitvoering Structuur van de sector 48 De bestaande wetten en koninklijke besluiten toelichten en toepassen. Wet van april 1990 (FOD binnenlandse zaken) betreffende; bewakingsondernemingen beveiligingsondernemingen privé-detectives beveiligingsadviseurs 49 De voorwaarden tot de uitoefening van het beroep opsommen. interne bewakingsdiensten. Voorwaarden voor een beveiligingsonderneming Voorwaarden voor het personeel Plichten van de gebruiker Plichten van de installateur (technicus) Sancties 50 De wet op de privacy toelichten. Wet op de bescherming van de persoonlijke levenssfeer 51 De wetten in verband met brandgevaar en voorkoming ervan kunnen gebruiken en interpreteren. ARAB artikel 52 (voorzorgen tegen brandgevaar) Haal aan de hand van enkele praktijkvoorbeelden de structuur van de wet aan. Verduidelijk het rechtsysteem van de moderne rechtstaat. Maak aan de hand van voorbeelden de noodzakelijkheid van de wet op de inbraakbeveiliging duidelijk. 3de graad tso 3de leerjaar 23

26 5.2.2 Normen van de sector 52 De noodzaak en het tot stand komen van INCERT toelichten. De norm INCERT - Inleiding 53 De onderdelen van de norm INCERT opsommen. Indeling van de norm Erkenning van de installateur (technicus) Erkenning van het materiaal Erkenning van de installaties 54 De normen op een installatie kunnen toepassen. Erkenning van installaties 55 Een technisch dossier van een inbraakbeveiliginginstallatie kunnen opstellen. Ontwerpvoorstel Installatienormen Onderhoudsnormen Opstellen van een technisch dossier 56 Aan de hand van de norm S een brandbeveiliginginstallatie kunnen uittekenen. De NORM S Breng de normering aan met behulp van talrijke praktijkvoorbeelden. Pas de normen toe op meerdere, geprojecteerde voorbeelden, tracht steeds een consensus te zoeken tussen brand- en inbraakbeveiliging Basisbegrippen inbraakbeveiliging 57 Criminaliteitsstatistieken interpreteren. Statistiek van de criminaliteit tijdstip van de inbraak soort pand toegangsweg modus operandi 58 Het verloop van een inbraak kunnen aanhalen en verklaren. 59 Het basisprincipe van een beveiligingsplan toelichten. PIVA-ALRE (VIBAG-ALRE) Theorie (Inbraak) Het OFEM plan (Inbraak) Organisatorische beveiliging Fysische beveiliging Elektronische beveiliging Meldingsmaatregelen 24 3de graad tso 3de leerjaar

27 5.2.4 Basisbegrippen brandbeveiliging 60 De fysische oorzaak van brand en het verloop van een brand omschrijven en de verschillende stadia van een brand toelichten. Brandbegrippen en brandverloop Vuurdriehoek Principe brandvoorkoming Ontwikkelen van een brand Verschijnselen gedurende het brandverloop Rook Explosies Implosie Branduitbreiding Branddoorslag en brandoverslag 61 De verschillende brandklassen benoemen en toelichten. Indeling van branden Klasse A Klasse B Klasse C Klasse D 62 De basisprincipes van brandbestrijding opsommen. Blusprincipes 63 Het juiste blusmiddel kiezen voor een gegeven brand. (U) Elektriciteitsbranden Polaire solventen Op basis van vuurdriehoek Op basis van negatieve katalyse Keuze van de blusmiddelen Natte blusstoffen Droge blusstoffen Gasvormige blusstoffen 64 De verschillende soorten kleine blusmiddelen opsommen en hun gebruik toelichten. (U) Kleine Blusmiddelen Muurhaspels Draagbare blussers Mobiele poederblussers Lage drukopstelling Automatische blussystemen Maak gebruik van statistieken om de verschillende begrippen toe te lichten. Haal het nut van beveiligingsplannen aan en bespreek de verschillende onderdelen ervan. 3de graad tso 3de leerjaar 25

28 Licht de verschillende soorten branden toe aan de hand van enkele praktijkvoorbeelden. Leg de principes van blussen uit aan de hand van een bezoek aan de plaatselijke brandweer. Geef tal van voorbeelden van branden en de gepaste blusmiddelen. Zoek de blusmiddelen in de eigen school op en licht ze toe in functie van de aard en bestemming van het lokaal Risicoanalyse en risicobeheersplan 65 Analyse van de risico s toelichten. Risicobeheer 66 De verschillende risico s inventariseren volgens de vermelde analysemethodes. Inventariseren van risico s Inbraak Diefstal Vandalisme Overval Industriële spionage Brand Sabotage Analysemethodes De methode van INCERT De acht stappen methode De kleurenmethode 67 De verschillende beheersmethodes toelichten. Beheersmethodes Organisatorische maatregelen Fysische maatregelen Elektronische maatregelen Bespreek aan de hand van talrijke praktijkvoorbeelden de verschillende risico s Organisatorische beveiliging 68 Organisatorische beveiliging toelichten. Kenmerken van organisatorische beveiliging 69 Principe van merken en registreren bespreken. Merken en registreren Gebruikte methoden Gebruikte materialen 26 3de graad tso 3de leerjaar

29 70 Methoden voor omgevingsbeheer uitvoerig bespreken, toepassen en de genomen maatregelen argumenteren. 71 De principes van toegangscontrole toelichten en voor een gegeven risico het beste systeem selecteren en argumenteren. Omgevingsbeheer Sociale controle Veiligheidverlichting Domoticasytemen Toegangsbeheer Principes van toegangscontrole Verschillende soorten systemen Sleutelsystemen Codeklavieren Speciale systemen 72 Een actieplan organisatorische beveiliging opstellen. Toepassingen op organisatorische beveiliging Laat de leerlingen een bestaande woning inventariseren volgens de gebruikte methode. Laat de leerlingen hun eigendommen registreren. Laat de leerlingen de verschillende systemen voor toegangscontrole zelf aansluiten. Geef uitgebreid overzicht van de mogelijkheden van domoticasystemen en laat eventueel een studie maken van de voor- en nadelen van de meest geschikte systemen. De mens is de zwakke schakel in organisatorische beveiliging, geef zelf het goede voorbeeld!!! Fysische en bouwkundige beveiliging 73 De opbouw en functie van veiligheidsdeuren bespreken. 74 Veilig hang - en sluitwerk selecteren voor een beveiligingsopdracht, argumenteren en de plaatsing ervan beoordelen. 75 De verschillende soorten beglazing opsommen en de constructie ervan toelichten. 76 De verschillende soorten fysische omtrekbeveiligingen selecteren voor een beveiligingsopdracht en argumenteren. 77 De plaatsing en de principes van beveiligingsverlichting plannen, uitvoeren, toelichten en argumenteren. Deuren Brandvertragende deuren Inbraakwerende deuren Scharnieren en paumellen Dievenklauwen Kenmerken van een goed slot Soorten sloten Veiligheidsbeslag Inbraakwerend glas Kogelwerend glas Lichtstraten Traliewerk Rolluiken Hekwerken Beveiligingsverlichting 3de graad tso 3de leerjaar 27

30 78 De principes van compartimentering toelichten. Compartimenteringstechnieken 79 De verschillende soorten kluizen opsommen. Kluizen en brandkasten 80 Principe van informatiebeveiliging toelichten. Informatiebeveiliging 81 De rol van domotica bij fysische beveiliging argumenteren. Domotica met het accent op beveiliging 82 Een actieplan fysische beveiliging opstellen. Toepassingen fysische beveiliging Toepassingen domotica Toon de samenstelling van veiligheidsdeuren. Toon, eventueel in samenwerking met de afdeling hout de plaatsing van sloten en veiligheidsbeslag. Toon met stalen de verschillende soorten glas. Gebruik catalogi om hekwerken en rolluiken te selecteren voor een beveiligingsopdracht. Gebruik catalogi om de soorten verlichting te bespreken. Bespreek van de verschillende soorten kluizen de plaatsing en benadruk de verankering ervan. Leer de leerlingen het informaticamateriaal veilig op te bergen, geef zelf het goede voorbeeld!!! Inbraakdetectie 83 De verschillende beveiligingsstrategieën opsommen en toelichten. 84 Het blokschema van een inbraakbeveiligingsysteem tekenen en bespreken. 85 De opbouw en werking van de verschillende magneetcontacten toelichten, een magneetcontact selecteren voor een gegeven beveiligingsopdracht en argumenteren. Beveiligingsstrategieën Periferische beveiliging Perimetrische beveiliging Volumetrische beveiliging Object beveiliging Blokschema van beveiligingsysteem Detectie Verwerking Alarmmelding Veiligheidsklassen van magneetcontacten Standaard Gepolariseerd Gebalanceerd Combinatie gepolariseerd en gebalanceerd Diverse montagemogelijkheden van magneetcontacten Inbouw 28 3de graad tso 3de leerjaar

31 86 Een opsomming geven van diverse mechanische detectoren en hun voor- en nadelen toelichten. 87 Het onderscheid maken tussen passieve en actieve detectoren. 88 Het blokschema van een PIR-detector tekenen en de werking van de detector uitvoerig toelichten. 89 Het fundamentele verschil tussen spiegel en fresnell detectoren verklaren. 90 De soorten detectoren bespreken en de juiste detector selecteren voor een toepassing. Opbouw PVC Opbouw aluminium Rolluikcontact Wegneembare contacten Trillingsdetectoren Microswitch Draadbespanning Kwikschakelaars Passieve detectoren Actieve detectoren Stralingscurve van het menselijk lichaam situeren. Doorlaatcurve van glas interpreteren. PIR-detector Blokschema Stoorbronnen en oorzaken voor vals alarm De signaalverwerking van de nieuwere detectoren bespreken Anti-maskingsystemen Step Focus Spiegeldetector Fresnell-lensdetector Gordijndetector Plafonddetector Detector met diverse detectievelden 91 PIR detectoren plaatsen en in dienst stellen. Plaatsingsvoorschriften Documentatie van de fabrikant 92 Het Dopplereffect toelichten. Het Dopplereffect 93 Detectoren rangschikken volgens hun werkingsfrequentie. 94 De werking van een ultrasoon- en radardetector uitleggen aan de hand van hun blokschema. Voortplantingssnelheid van trillingen en golven Berekenen van de Dopplershift MW of Radardetector X-band S-band K-band Ultrasoondetector MW- of radardetector Blokschema Werking 3de graad tso 3de leerjaar 29

32 95 Signaalverwerking bij ultrasoon en MW-detectoren bespreken. 96 De soorten detectoren bespreken en de juiste detector selecteren voor een toepassing. 97 De werking, het nut en de voordelen van bijzondere detectoren toelichten. 98 Dubbeltechnologie en speciale detectoren plaatsen en in dienst stellen. 99 De werking van actief infrarooddetectoren toelichten aan de hand van hun blokschema en de juiste detector selecteren voor een toepassing. 100 De werking van glasbreukdetectoren toelichten aan de hand van hun blokschema en de juiste detector selecteren voor een toepassing. 101 De werking van trillingsdetectoren toelichten aan de hand van hun blokschema en de juiste detector selecteren voor een toepassing. 102 Elektronische perimetrische detectoren plaatsen, testen en in dienst stellen. Ultrasoondetector Blokschema Werking Anti-Masking Gebalanceerde signaalverwerking PIR-US PIR-MW PIR met vectorverwerking PIR met CCD-camera Nieuwe technologieën Plaatsingsvoorschriften Documentatie van de fabrikant Actief infrarooddetector (AIR) Blokschema Werking Verstrooiingsveld Documentatie en plaatsingsvoorschriften van de fabrikant Akoestische detectoren voor glasbreuk Blokschema Werking Documentatie en plaatsingsvoorschriften van de fabrikant Elektronische trillingsdetectoren voor glasbreuk Blokschema Werking Documentatie en plaatsingsvoorschriften van de fabrikant Trillingsdetectoren met mechanische opnemer en elektronische verwerking Blokschema Werking Documentatie en plaatsingsvoorschriften van de fabrikant Seismische detectoren Blokschema Werking Documentatie en plaatsingsvoorschriften van de fabrikant Plaatsingsvoorschriften 30 3de graad tso 3de leerjaar

33 Illustreer de plaatsing van alle detectoren aan de hand van een plattegrond en voorbeelden uit de praktijk. Maak zoveel mogelijk gebruik van realistische, didactische opstellingen. Raadpleeg catalogi en toets de gegevens van de fabrikant aan de werkelijkheid. Leg het Dopplereffect uit aan de hand van enkele voorbeelden, op het internet vind je tal van applets die het effect met behulp van animaties verduidelijken. Laat de leerlingen detectoren testen in een realistische omgeving Branddetectie 103 Het werkingsprincipe van brand-, vlam- en rookmelders toelichten. 104 De verschillende brand-, vlam- en rookmelders plaatsen, aansluiten en in dienst nemen. Thermische detector Thermodifferentiaaldetector Optische rookdetector Ionische rookdetector Gecombineerde detectoren Vlamdetectoren Branddrukknoppen Nieuwe technologieën Plaatsingsvoorschriften Documentatie van de fabrikant Bespreek van de diverse brand- en rookmelders de karakteristieken, de uitvoering en de werkingsprincipes, laat de leerlingen zelfstandig de detectoren plaatsen en aansluiten rekening houdend met de plaatsingsvoorschriften van de fabrikant Centralisatie 105 Een gedetailleerd blokschema van een inbraak en brandalarmcentrale tekenen en de functie van elk blok toelichten. 106 De verschillende soorten lussen tekenen en aansluiten. Gedetailleerd blokschema Voeding Ingangen Verwerking Uitgangen De ingangen De normaal gesloten lus De enkele weerstandslus De dubbele weerstandslus 3de graad tso 3de leerjaar 31

34 De brandlus De datalus 107 Een gepaste functie toekennen aan zones. Functies van de ingangen 108 De verschillende elektrische specificaties van uitgangen bespreken en de uitgangen aansluiten. 109 De verschillende uitgangen een gepaste functie toewijzen. Directe zone Vertraagde zone Volgzone 24-uurzone Hold-upzone Brandzone De uitgangen Technische zone De relaisuitgang De open collector uitgang De LS uitgang Netwerkverbindingen Programmeren van uitgangen 110 De verschillende verwerkingseenheden onderscheiden, plaatsen en aansluiten. (Zowel brand- als inbraakcentrales) 111 Een verwerkingseenheid parametreren en programmeren via UP- en DOWNLOAD. 112 Gedetailleerd de werking en de functie van de voeding van een systeem bespreken. 113 Door gebruik te maken van de normen de gepaste autonomie berekenen. 114 De fysische locatie van de centrale in het beveiligingsconcept bepalen. De verwerkingseenheid Klassieke verwerking De geïdentificeerde verwerking De analoge verwerking Programmeren volgens menusysteem Programmeren met adressering Draadloze verwerking Programmering via UP- en DOWNLOAD Modem RS232 - RS485 verbindingen Nieuwe technologieën De voeding als batterijlader Schema Werking Laden van batterijen De back-up batterijen en autonomie De autonomie uitrekenen voor inbraakdetectiesystemen De autonomie voor de branddetectiesystemen Plaatsing van de centrale en de klavieren 32 3de graad tso 3de leerjaar

35 Toon de diverse functionele blokken op de print van de centrale. Herhaal de kleurcode indien nodig, creëer enkele fouten. Laat de leerlingen zelfstandig meerdere centrales programmeren, steeds volgens een, vooraf door de leerlingen, opgesteld uitvoeringsplan. Bied de leerlingen de kans om de programmatie uit te voeren van op afstand. Maak hiervoor gebruik van diverse media en de software van de fabrikant. Maak ook gebruik van draadloze systemen. Motiveer de inplanting van de centrale. Hou rekening met INCERT!!! Alarmmelding en -verificatie 115 De verschillende soorten lokale alarmmelders plaatsen en aansluiten. 116 De verschillende soorten automatische nummervormers opsommen en toelichten op functionaliteit. 117 De verschillende media opsommen en toelichten op functionaliteit. 118 Een eenvoudig ethernet netwerk opbouwen en configureren. 119 Alarmmeldingen programmeren volgens de wettelijke bepalingen. Binnensirene Buitensirene Brandsirene Rookgenerator Flitslicht Automatische nummervormers PSTN ISDN DSL-netwerk Kabeldistributie netwerk GSM-netwerk RAM-datanetwerk Ethernet TCP/IP Topologie Netwerkkaarten OSI-model Programmeren van alarmmeldingen met behulp van verschillende media en protocollen 120 Het belang van alarmverificatie toelichten. Alarmverificatie Technische verificatie Inluisteren Camerasystemen 3de graad tso 3de leerjaar 33

36 121 Een systeem voor inluisteren opbouwen. (U) Inluistersystemen 122 Een systeem voor camerabewaking toelichten op functionaliteit. 123 De basisbegrippen van de camerabewaking toelichten. 124 De verschillende soorten camera s opsommen, en toelichten. Documentatie van de fabrikant Verificatie door cameracontrole Licht Lichtgevoeligheid Resolutie Brandpuntafstand Openingshoek F-getal C- of CS-mount CCD CMOS Formaten van de opname elementen 125 Lenzen kiezen in functie van de toepassing. Berekening van lenzen 126 De openingshoek op verschillende manieren kunnen bepalen. 127 Het blokschema van een monitor tekenen en toelichten. (U) 128 De verschillende besturingsorganen opsommen en inpassen in een volledig systeem. 129 Beeldtransmissie en registratiemethoden beschrijven en de voor- en nadelen van compressietechnieken belichten. 130 Een volledig systeem plaatsen, aansluiten en in gebruik nemen. Berekening van de openingshoek Blokschema van een monitor Besturingsorganen voor camerabewaking Beeldtransmissie Digitale registratie Compressiemethoden Documentatie van de fabrikant Laat de leerlingen sirenes zelf plaatsen en aansluiten. Laat de leerlingen ook de schuimbeveiliging plaatsen en aansluiten. Leg de principes van de verschillende soorten doormeldingen uit aan de hand van een flowchart. Laat de leerlingen de automatische nummervormers zelf aansluiten en configureren met behulp van de door de fabrikant verstrekte handleidingen. Laat de leerlingen overseinen naar een bewakingscentrum, een eigen ontvanger kan natuurlijk ook wonderen doen. Hou rekening met INCERT!!! 34 3de graad tso 3de leerjaar