Juridisch secretaresse. Ontwikkelingen op de arbeidsmarkt en in het beroep

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Juridisch secretaresse. Ontwikkelingen op de arbeidsmarkt en in het beroep"

Transcriptie

1 Juridisch secretaresse Ontwikkelingen op de arbeidsmarkt en in het beroep 1

2 Colofon Uitgave september 2013 Teksten ECABO ECABO ECABO is het kenniscentrum beroepsonderwijs bedrijfsleven voor de economisch-administratieve, ICT- en veiligheidsberoepen. In deze beroepen werken ongeveer twee miljoen Nederlanders. Bijna leerlingen doen een mbo-opleiding in één van de ECABO-sectoren: dat is zo n 16% van het hele mbo. ECABO is een van de zeventien kenniscentra in ons land. Samen vormen wij de schakel tussen beroepsonderwijs en bedrijfsleven, vanuit één gezamenlijk doel: een arbeidsmarkt in balans voor iedereen. ECABO wil bijdragen aan de instroom van voldoende en goed opgeleide medewerkers voor de kennissamenleving. ECABO houdt de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt en in het beroepsonderwijs daarom scherp in de gaten. Informatie Voor informatie over dit onderzoek kunt u terecht bij: - Mariet van der Burgt Secretariële opleidingen m.vdburgt@ecabo.nl - Frits Wouda Arbeidsmarktonderzoek f.wouda@ecabo.nl 2

3 Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 3 Leeswijzer... 4 Inleiding... 5 Wie hebben er meegewerkt aan het onderzoek?... 6 Highlights... 7 Samenvatting, conclusies en aanbevelingen... 8 I. Werkgelegenheid, werk- en denkniveau / opleidingsachtergrond en vacatures... 8 II. Werkzaamheden van de juridisch secretaresse... 9 III. (Juridische) kennis... 9 IV. Trends en ontwikkelingen V. Veranderingen in het beroep van de juridisch secretaresse in de komende 3 tot 5 jaar Arbeidsmarkt Functienamen van de juridisch secretaresse Werkgelegenheid Vereiste werk- en denkniveau Opleidingen verwant aan het beroep Opleidingsachtergrond van de respondenten Bekendheid met opleiding juridisch secretaresse Vacatures Ontwikkelingen in het beroep Veranderingen in het beroep (Juridische) kennis Werkzaamheden Trends en ontwikkelingen Bijlagen... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. Bijlage 1 Kennisaspecten bij figuur Bijlage 2 Werkzaamheden bij figuur Bijlage 3 Ontwikkeling aantal vacatures voor Juridisch secretaresse vanaf april juni Wat is er nog meer aan (arbeidsmarkt)informatie beschikbaar?

4 Leeswijzer ECABO doet continu onderzoek naar de kwantitatieve en kwalitatieve ontwikkelingen op de arbeidsmarkt. Daarin past ook dit onderzoek. De uitkomsten van dit onderzoek worden gebruikt bij het actueel houden van het kwalificatiedossier: zo krijgt het bedrijfsleven de mensen die het nodig heeft. ECABO heeft vertegenwoordigers van organisaties uit het werkveld van de juridisch secretaresse gevraagd welke ontwikkelingen zij zien op de arbeidsmarkt en in het beroep. Welke betekenis hebben die ontwikkeling voor de mbo-opleiding juridisch secretaresse? In deze publicatie beschrijven we de belangrijkste uitkomsten. In de conclusies en aanbevelingen vermelden we bovendien mogelijke acties van en aandachtspunten voor ECABO. Scholen kunnen hun voordeel doen met de uitkomsten bij het vormgeven van hun onderwijs. Bedrijven kunnen er in hun personeelsbeleid op inspelen. 4

5 Inleiding Het ministerie van OC&W heeft de kenniscentra, waaronder ECABO, de opdracht gegeven om de kwalificatiestructuur te herzien. Het kwalificatiedossier secretariële beroepen omvat de kwalificaties secretaresse niveau 3 en managementassistent/directiesecretaresse niveau 4. Daarbij is onder andere mogelijk om te kiezen voor de keuzetaak juridisch secretaresse niveau 4. De kwalificatie kan worden gezien als een diploma- en exameneis voor de mbo-opleidingen. Binnen de kaders van een kwalificatie kunnen onderwijsinstellingen zelf vorm geven aan hun onderwijs. Aan iedere kwalificatie ligt een beroepscompetentieprofiel ten grondslag. Hierin staan de kerntaken en werkprocessen beschreven die een ervaren beroepsbeoefenaar moet kennen en kunnen. Dossier actueel houden Zijn het huidige beroepscompetentieprofiel en kwalificatie van de mbo-opleiding juridisch secretaresse nog actueel? Om dat te bepalen heeft het sectorteam secretariële beroepen ECABO verzocht om onderzoek te doen naar de ontwikkelingen in de sectoren waar de juridisch secretaresse werkzaam is. De resultaten, conclusies en aanbevelingen worden gepresenteerd in de sectorraad secretariële beroepen die bestaat uit afgevaardigden uit het bedrijfsleven én het onderwijs en behartigt de opleidingsbelangen voor de beroepsgroep. In dit rapport worden de resultaten van het onderzoek beschreven. De ontwikkelingen en eventuele andere bevindingen worden meegenomen bij de herziening van de keuzetaak juridisch secretaresse (onderdeel van het kwalificatiedossier). Wat doet de juridisch secretaresse? Een belangrijke taak van een juridisch secretaresse is het beheren van de dossiers. Voor het bewaken van de procedures en termijnen (fatale data) zoekt ze voor de dossiervorming aanvullende informatie in de organisatie, de roladministratie, bij cliënten of de daarvoor in aanmerking komende instanties ter completering van de dossiers. Dit vraagt inzicht in het hele juridische proces. De juridisch secretaresse verricht haar werkzaamheden namelijk niet consecutief maar simultaan. Het handhaven van wettelijke termijnen ligt gevoelig. Overschrijding kan verstrekkende gevolgen hebben. Ze werkt zelfstandig binnen de gegeven taakstelling en is verantwoordelijk voor haar eigen werk. Zij is verantwoordelijk voor de inhoudelijke en administratieve dossierbehandeling en maakt dossiers toegankelijk voor de leidinggevende en de klant. Ze is zich bewust van het grote afbreukrisico dat met bewaking van wettelijke termijnen en procedures samenhangt. 5

6 Wie hebben er meegewerkt aan het onderzoek? In juni 2013 is een vragenlijst uitgezet onder leerbedrijven van ECABO, erkend voor juridisch secretaresse. Ook is een deel van de vragen gepost op een aantal LinkedIn groepen. Dit heeft geresulteerd in een respons van 86 ingevulde vragenlijsten van de leerbedrijven en 13 ingevulde vragenlijsten via LinkedIn. 99 respondenten hebben de vragenlijst ingevuld, 63 van hen voeren juridisch secretariële werkzaamheden uit. Van de overigen hebben er 24 een leidinggevende functie waarbij ze leiding geven aan juridisch secretaresses. De resterende 12 respondenten zijn werkzaam op een P&O afdeling, als docent aan juridisch secretaresses of werkzaam bij een intermediair gespecialiseerd in het bemiddelen van juridisch secretaresses. Fig. 1 Aantal respondenten per (sub)branche. N=99 advocatuur juridisch advies/rechtsbijstand notariaat divers overheid vastgoed/makelaardij advocatuur en notariaat De meeste respondenten werken in de advocatuur. Ook respondenten uit organisaties die juridisch advies geven of rechtsbijstand verlenen zijn goed vertegenwoordigd. In divers zitten respondenten werkzaam bij o.a. de rechtbank, woningcorporatie, deurwaarderspraktijk en bewindvoerdersorganisatie. Conclusies en aanbevelingen De conclusies en aanbevelingen zijn opgesteld in samenspraak met experts uit het werkveld en ter beoordeling voorgelegd aan een klankbordgroep. 6

7 Highlights 1. Naar verwachting blijft de werkgelegenheid voor de juridisch secretaresse redelijk stabiel maar neemt het aantal vacatures het komende jaar, in 2014, af. 2. Effecten van digitalisering en bredere inzetbaarheid worden het meest genoemd als redenen waarom het beroep van juridisch secretaresse de komende drie tot vijf jaar behoorlijk zal veranderen. 3. Er wordt een groter beroep gedaan op snapsnelheid en snapvermogen. 4. Mbo- en mbo/hbo niveau worden het meest genoemd als vereist werk en denkniveau. 5. Juridische kennis is een vereiste. Welke kennis dat is hangt sterk af van het type organisatie en afdeling waar de juridisch secretaresse werkzaam is. 6. Het takenpakket wordt steeds breder, maar klassieke secretariële taken zoals het uitvoeren van administratieve werkzaamheden, agendabeheer en het onderhouden van het archief worden het meest genoemd als taken die vaak of regelmatig worden uitgevoerd. 7. Een aan het beroep verwante opleiding is noodzakelijk, maar hoeft niet altijd een specifieke juridisch secretariële opleiding te zijn. In een aantal gevallen kan worden volstaan met de opleiding managementassistent/directiesecretaresse. Via werkervaring, specifieke cursussen en trainingen wordt dan de noodzakelijke juridisch kennis verkregen. 7

8 Samenvatting, conclusies en aanbevelingen I. Werkgelegenheid, werk- en denkniveau / opleidingsachtergrond en vacatures Werkgelegenheid Ruim de helft van de respondenten verwacht dat de werkgelegenheid voor de juridisch secretaresse stabiel zal blijven. Iets meer respondenten verwachten een stijging van de werkgelegenheid dan een daling. Toename van bedrijfsactiviteiten wordt het vaakst genoemd als reden van de verwachte stijging. Werkzaamheden worden onderdeel van het takenpakket van de professionals (advocaten e.d.) en afname werkzaamheden door toepassing ICT worden het vaakst genoemd als reden van de verwachte daling van de werkgelegenheid. Vereist werk- en denkniveau Iets meer dan de helft van de respondenten geeft aan dat mbo/hbo niveau het vereiste werk- en denkniveau is voor de juridisch secretaresse. Vier van de tien respondenten geven mbo niveau aan. Vier van de tien respondenten die juridisch secretariële werkzaamheden uitvoeren hebben een mbo (voor)opleiding en een kwart heeft een hbo (voor)opleiding. De overige respondenten hebben (voor)opleidingen die variëren van vmbo tot wo. Twee derde van de respondenten die juridisch secretariële werkzaamheden uitvoeren hebben ook één of meerdere aanvullende opleidingen, cursussen of trainingen gevolgd. Dat varieert van specifieke secretariële opleidingen tot functiegerichte juridische trainingen en cursussen, maar ook een meer algemene training, zoals een training klantgerichtheid wordt genoemd. Vacatures Bijna een derde van de respondenten geeft aan dat er het afgelopen jaar een vacature is geweest voor juridisch secretaresse. Het merendeel van de vacatures is vervuld door een kandidaat met een secretariële of juridisch/secretariële opleidingsachtergrond. De meeste kandidaten hebben werkervaring, maar in een aantal gevallen is gekozen voor een schoolverlater of een stagiair. Voor het komende jaar verwacht één op de zes respondenten een vacature voor juridisch secretaresse. Dit percentage is beduidend lager dan het percentage respondenten dat aangeeft het afgelopen jaar een vacature te hebben gehad. Deze verwachte afname van het aantal vacatures sluit niet aan bij de vacatureontwikkeling van Jobfeed in de afgelopen periode (bijlage 3). Daarin is te zien dat het aantal vacatures vanaf aug 2011 aug 2012 wederom een stijging laat zien. Bij het vervullen van een vacature gaat de voorkeur uit naar kandidaten met een secretariële of juridisch secretariële opleidingsachtergrond. Evenveel respondenten geven aan een voorkeur te hebben voor een kandidaat met een mbo opleidingsniveau als voor een kandidaat met een mbo/hbo opleidingsniveau. Met betrekking tot werkervaring is er geen duidelijke voorkeur. Meest genoemd is een kandidaat met werkervaring, gevolgd door geen voorkeur en vervolgens een recent gediplomeerde. Conclusies De verwachting is dat de werkgelegenheid voor de juridisch secretaresse in zijn geheel redelijk stabiel zal blijven. Het aantal vacatures zal naar verwachting van de respondenten het komend jaar afnemen. Deze verwachte daling sluit niet aan bij de vacatureontwikkeling van Jobfeed (bijlage 3). Bij het vervullen van een vacature is er een lichte voorkeur voor een kandidaat met werkervaring. Een aantal respondenten geeft aan dat naast de werkervaring ook sterk gekeken wordt of de kandidaat past bij de organisatie en sectie waarvoor de werkzaamheden worden verricht. Mbo/hbo niveau is het meest genoemd als vereist opleidingsniveau. Daarna volgt mbo niveau. Er wordt een steeds groter beroep gedaan op snapsnelheid en snapvermogen. De verwachting is dat als gevolg van bezuinigingen, effecten digitalisering en hogere eisen die vanuit de organisatie worden gesteld, de functie meer organisatorisch van aard wordt en het traditionele 8

9 uitwerken van stukken plaats maakt voor het redigeren daarvan, maar ook dat er meer multidisciplinaire inzetbaarheid binnen het kantoor of de organisatie wordt verwacht. Kortom, het werk wordt breder, inhoudelijker en de juridisch secretaresse moet snel verbanden kunnen leggen. Een vooropleiding die verwant is aan het beroep wordt door de respondenten belangrijk gevonden, maar hoeft niet altijd een specifieke juridisch secretariële opleiding te zijn of een opleiding juridisch medewerker. Een opleiding managementassistent/directiesecretaresse volstaat volgens een aantal respondenten ook. Daarnaast wordt een aantal vakopleidingen en trainingen genoemd, gericht op specifieke (sub)branches zoals het notariaat en bewindvoeringsorganisaties. Aanbevelingen ECABO - In 2014 geen extra werving van juridisch secretaresses noodzakelijk voor de arbeidsmarkt. - De doelgroep geeft de voorkeur aan een juridisch secretaresse met werkervaring. Dit betekent minder kansen voor schoolverlaters zonder relevante werkervaring. Alternatief is om de juridisch secretaresse op te leiden via de beroepsbegeleidende leerweg (BBL) of een langere stage te laten volgen in het laatste jaar van de opleiding. - MBO niveau 4 is het minimale vereiste opleidingsniveau voor de juridisch secretaresse - Juridisch secretaresses dienen breed te worden opgeleid i.v.m. met brede inzetbaarheid en verandering van taken. - Een juridisch secretariële opleiding is niet altijd noodzakelijk, maar kan wel een pre zijn bij sollicitaties. Ook het functiepakket kan daardoor inhoudelijk interessanter worden. - De opleiding moet een sterk inhoudelijk karakter blijven behouden in verband met een toename van taken waarvoor meer juridische kennis is vereist. II. Werkzaamheden van de juridisch secretaresse Secretariële taken zoals het uitvoeren van administratieve werkzaamheden, beheren van de agenda en onderhouden / actualiseren van het digitale archief, zijn de meest genoemde taken die de juridisch secretaresse vaak of regelmatig uitvoert. Maar ook taken waarvoor meer juridische kennis is vereist, zoals het bewaken van termijnen en procedures, beheren van het dossier en het opstellen van standaarddocumenten, wordt door meer dan twee derde van de respondenten genoemd. Het organiseren van bijeenkomsten en het regelen van reizen en accommodaties worden het minst genoemd. Conclusies Hoewel de meerderheid van de respondenten aangeeft dat het takenpakket van de juridisch secretaresse steeds breder wordt, worden de klassieke secretariële taken zoals het beheren van de agenda, het onderhouden van het archief en het uitvoeren van administratieve werkzaamheden, het meest genoemd als taken die de juridisch secretaresse veel of regelmatig uitvoert. Maar ook taken waarvoor meer juridische kennis is vereist worden vaak genoemd. Aanbevelingen ECABO - In de opleiding aandacht blijven houden voor de traditionele secretariële taken, maar ook aandacht voor nieuwe taken waarvoor meer juridische kennis is vereist. Het redigeren van stukken i.p.v. het uitwerken van documenten vereist een andere voorbereiding in de opleiding. - Veel tijd en aandacht moet worden blijven besteed aan taalbeheersing zowel schriftelijk als mondeling. Ook de gewenste (werk)houding van de juridisch secretaresse binnen de zakelijke dienstverlening vereist aandacht in de opleiding III. (Juridische) kennis Acht van de tien respondenten zijn het eens met de stelling dat de juridisch secretaresse (juridische) kennis moet hebben. Juridische terminologie en basiskennis / indeling van het recht worden het meest genoemd. Maar ook procedures bij de rechtbank en in hoger beroep, de organisatie van de rechterlijke macht en de taken/bevoegdheden van de notaris, deurwaarder en advocaat worden veel genoemd. Het minst genoemd zijn de specifieke rechtsgebieden zoals basiskennis belastingrecht en basiskennis faillissementsrecht. 9

10 Conclusies De juridisch secretaresse moet zeker (enige) juridische kennis hebben. Welke kennis dat precies is kan per type organisatie verschillen. De basiskennis van de specifieke rechtsgebieden kan niet alleen per organisatie maar zelfs per afdeling verschillend zijn. Daarentegen zal kennis van juridische terminologie, basiskennis/ indeling van het recht, procedures bij de rechtbank en in hoger beroep, de organisatie van de rechterlijke macht en de taken/bevoegdheden van de notaris, deurwaarder en advocaat voor alle juridisch secretaresses, ongeacht het type organisatie waar ze werkzaam zijn, noodzakelijk zijn. Aanbevelingen ECABO - Het accent in de opleiding dient te liggen op algemene brede juridische kennis. Specifieke kennis wordt opgedaan via werkervaring, trainingen en cursussen (binnen de organisatie of specifieke trainingsinstituten) - Afstemmen van de kennis voor de juridisch secretaresse met de vereiste kennis in de opleiding juridisch medewerker. Deze opleiding bereidt eveneens voor op ondersteunende werkzaamheden in de juridische dienstverlening. IV. Trends en ontwikkelingen Meer dan acht van de tien respondenten zijn het eens met de stelling dat er een groter beroep wordt gedaan op snapsnelheid en snapvermogen om het werk van juridisch secretaresse goed te blijven doen. Slechts 1% is het oneens met de stelling. Ruim twee derde van de respondenten is het eens met de stelling dat het takenpakket van de juridisch secretaresse steeds breder wordt. Minder dan 10% is het oneens met de stelling. Meer dan vier van de tien respondenten zijn het eens met de stelling dat het gebruik van social media steeds belangrijker wordt voor het werk van de juridisch secretaresse en een kwart is het met de stelling oneens. Ruim een kwart is het eens met de stelling dat juridisch secretaresses gebruik maken van de mogelijkheden van Het Nieuwe Werken. Een derde geeft neutraal aan en bijna vier van de tien respondenten zijn het met de stelling oneens. Conclusies Op snapsnelheid en snapvermogen wordt een steeds groter beroep gedaan. Ook vindt een groot deel van de respondenten dat het takenpakket van de juridisch secretaresse steeds breder wordt. Het gebruik van social media en Het Nieuwe Werken is voor een groot deel van de respondenten nog niet aan de orde. Het Nieuwe Werken zal ook in de toekomst minder aan de orde zijn omdat de aard van de werkzaamheden maakt dat veel juridisch secretaresses op vaste tijden op hun werkplek moeten zijn. Het gebruik van social media in het belang van de organisatie of om kennis te delen wordt in de toekomst mogelijk belangrijker. Aanbevelingen ECABO - Meer aandacht voor digitalisering van de werkzaamheden; gebruik van software en social media. Ook is er een rol weg gelegd voor de juridisch secretaresse bij het beheren van de accounts van de leidinggevende met betrekking tot social media en het adviseren over relevante blogs en sites etc.. V. Veranderingen in het beroep van de juridisch secretaresse in de komende 3 tot 5 jaar Ruim de helft van de respondenten verwacht dat het beroep van de juridisch secretaresse de komende 3 tot 5 jaar behoorlijk zal veranderen. Ongeveer één op de tien is het met de stelling oneens. De effecten van digitalisering en bredere inzetbaarheid worden door de respondenten die verwachten dat het beroep behoorlijk zal veranderen het meest genoemd als redenen voor de verandering. Maar ook hogere eisen vanuit de organisatie en de aard van het klantcontact worden veel genoemd. 10

11 Conclusies De veranderingen die respondenten verwachten, hangen deels samen met bezuinigingen en daarmee samenhangend, bredere inzetbaarheid en efficiënter werken en vinden voor een deel hun oorsprong in de effecten van digitalisering en de hogere eisen die vanuit de organisatie worden gesteld. Er treedt een verschuiving op van de werkzaamheden. De functie wordt meer organisatorisch van aard en het traditionele uitwerken van stukken maakt plaats voor het redigeren daarvan. Kennis van diverse software programma s is een vereiste. Daarnaast worden cliëntgroepen complexer waardoor hogere eisen aan communicatieve vaardigheden worden gesteld. Bij een aantal organisaties is er sprake van een duidelijke tweedeling in de juridisch secretariële werkzaamheden. Er zijn secretaresses die voornamelijk uitvoerende werkzaamheden verrichten, die qua complexiteit meer in de richting van de administratief medewerker gaan en secretaresses die meer ondersteunend aan de manager, initiërend bezig zijn, meer juridisch inhoudelijke taken voor hun rekening nemen. Coördinatie van de werkzaamheden vindt veelal plaats door een coördinerend secretaresse of managementassistent. Deze heeft wel functionele bevoegdheden, maar geen hiërarchische bevoegdheden. Aanbevelingen ECABO - Het aanleren van digitale vaardigheden is een van de belangrijkste aandachtspunten in de opleiding voor de juridisch secretaresse. - Aan sociale en communicatieve vaardigheden moet blijvend veel aandacht worden besteed. - Bij een aantal organisaties is er sprake van een duidelijke tweedeling in de secretariële ondersteuning. Er zijn secretaresses die voornamelijk uitvoerend bezig zijn en secretaresses die meer ondersteunend aan de manager, initiërend bezig zijn. Coördinatie van werkzaamheden vindt plaats door een coördinerend secretaresse of managementassistent. 11

12 1. Arbeidsmarkt Respondenten hebben vragen beantwoord over ontwikkelingen op de arbeidsmarkt voor de juridisch secretaresse. Vragen zijn gesteld over de functienaam van de juridisch secretaresse, de werkgelegenheid, het vereiste werk- en denkniveau, de opleidingsachtergrond, opleidingen verwant aan het beroep, bekendheid met de opleiding juridisch secretaresse, vacatures en vacaturevervulling. 1.1 Functienamen van de juridisch secretaresse Fig. 1.1 Functienamen van de juridisch secretaresse. N=63 juridisch secretaresse andere functienamen secretaresse (management) assistent juridisch adviseur advocaat administratief medewerker officemanager teamleider Van de 63 respondenten die juridisch secretariële werkzaamheden uitvoeren, hebben er 17 de functienaam juridisch secretaresse of juridisch secretarieel medewerker, 12 (senior) secretaresse, algemeen secretaresse, coördinerend secretaresse of secretarieel medewerker, 5 juridisch adviseur of medewerker, 6 assistent, legal assistent, afdelingsassistent, Vat assistent, managementassistent of managementassistent legal, 2 administratief medewerkers, 2 teamleiders en 2 officemanager. Daarnaast komen functienamen voor als insolventiemedewerkster, notarieel medewerkster, bewindvoerder en medewerker. Maar ook 4 advocaten geven aan juridisch secretariële werkzaamheden uit te voeren. 1.2 Werkgelegenheid Hoe verwacht u dat de werkgelegenheid voor juridisch secretaresse zich de komende drie tot vijf jaar binnen uw bedrijf / instelling zal ontwikkelen? Fig. 1.2 Verwachte ontwikkeling werkgelegenheid de komende drie tot vijf jaar. N= % 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% sterke stijging stijging stabiel daling sterke daling onbekend Meer dan de helft van de respondenten verwacht dat de werkgelegenheid voor de juridisch secretaresse stabiel zal blijven. Eén op de zes verwacht een stijging en één op de vijf verwacht een daling van de werkgelegenheid. 12

13 Wat is de reden van de verwachte stijging? Fig. 1.3 Redenen verwachte stijging werkgelegenheid. N=14 toename bedrijfsactiviteiten 9 meer functiedifferentiatie/specialisatie 3 anders Toename van de bedrijfsactiviteiten wordt het meest genoemd als reden van de verwachte stijging. Drie respondenten schrijven de verwachte stijging toe aan meer functiedifferentiatie c.q. specialisatie. Bij anders wordt als reden genoemd: - als de kwaliteit van de juridisch secretaresse stijgt, zullen meer taken van de advocaten kunnen worden overgenomen Wat is de reden van de verwachte daling? Fig. 1.4 Redenen verwachte daling werkgelegenheid. N=21 werkzaamheden onderdeel takenpakket professionals afname werkzaamheden door toepassing ict toename werkdruk afname bedrijfsactiviteiten 5 5 anders 4 uitbesteding activiteiten Werkzaamheden van de juridisch secretaresse worden onderdeel van het takenpakket van de professionals (advocaten etc.) en afname van de werkzaamheden door toepassing van ICT worden het vaakst genoemd als reden voor de verwachte daling van de werkgelegenheid. Toename van de werkdruk en afname van de bedrijfsactiviteiten worden door respectievelijk vijf en vier respondenten genoemd. Uitbesteding van activiteiten wordt door niemand genoemd. Vier respondenten geven anders aan. Toelichting anders : - interne reorganisatie; verplaatsing activiteiten naar een andere regio - efficiënter werken - andere manier van werken en meer denken in mogelijkheden en oplossingen - de crisis, kantoren die dicht/failliet gaan 1.3 Vereiste werk- en denkniveau Voor de juridisch secretaresse in mijn organisatie is minimaal het volgende werk en denkniveau vereist. Fig. 1.5 Vereiste werk- en denkniveau juridisch secretaresse. N= % 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% hbo mbo/hbo mbo vmbo anders 13

14 Mbo/hbo niveau wordt door meer dan de helft van de respondenten (52%) genoemd als het vereiste werk- en denkniveau voor de juridisch secretaresse. Mbo niveau wordt door vier van de tien respondenten (42%) genoemd. Hbo niveau en anders worden door respectievelijk 4% en 2% genoemd. Toelichting anders : - hbo rechten of Schoevers - havo en aanvullende cursussen 1.4 Opleidingen verwant aan het beroep Ik vind het belangrijk dat een juridisch secretaresse een opleiding heeft genoten die verwant is aan het beroep. Fig. 1.6 Belangrijk dat de juridisch secretaresse een opleiding heeft genoten die verwant is aan het beroep. N= % 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% * helemaal eens enigszins eens neutraal enigszins oneens helemaal oneens Meer dan drie kwart van de respondenten (77%) is het eens met de stelling dat de juridisch secretaresse een opleiding moet hebben genoten die verwant is aan het beroep. Een op de zes geeft neutraal aan en een op de twintig is het met de stelling oneens. Welke opleiding is dat dan? En welk opleidingsniveau? (meerdere antwoorden mogelijk) Fig. 1.7 Aan het beroep van juridisch secretaresse verwante opleidingen. N=77 secretariële opleiding opleiding tot juridisch medewerker specifieke vakopleiding 15 anders Opleidingsrichting Een secretariële opleiding (70%) en een opleiding tot juridisch medewerker (69%) worden het meest genoemd als een aan het beroep verwante opleiding. Een specifieke vakopleiding wordt door een op de vijf respondenten (19%) genoemd en een op de zestien (6%) geeft anders aan. Toelichting anders : - hbo rechten - pienterheid is belangrijker dan opleiding; een opleiding geeft meerwaarde, maar inzicht is belangrijker - sociale dienstverlening Bij specifieke vakopleiding worden genoemd: - hbo rechten - notarieel secretaresse - bewindvoering - kennis van wet en regelgeving op het gebied van sociale zaken - secretariële opleiding aangevuld met een cursus juridisch secretaresse - juridisch secretaresse (3x) - voldoende inzicht in de juridische structuur en de procedures om op begrijpende wijze werk te verrichten 14

15 Opleidingsniveau Driekwart van de respondenten (74%) geeft mbo/hbo niveau aan als gewenst opleidingsniveau en zes van de tien (61%) geven (eveneens) mbo niveau aan. Hbo niveau wordt door 4% genoemd. 1.5 Opleidingsachtergrond van de respondenten Wat is uw hoogste afgeronde (voor)opleiding? Deze vraag is uitsluitend beantwoord door respondenten die hebben aangegeven juridisch secretariële werkzaamheden uit te voeren. Fig. 1.8 Opleidingsachtergrond respondenten. N=63 40% 14% 25% 21% wo overig hbo mbo Vier van de tien respondenten (40%) die juridisch secretariële werkzaamheden uitvoeren hebben een mbo opleiding als hoogste afgeronde (voor)opleiding. Een kwart (25%) heeft een hbo opleiding en 9 respondenten (14%) geven aan een wo opleiding als hoogst genoten vooropleiding te hebben. Overig bestaat uit 9 respondenten, waarvan 5 met een havo/mms opleiding en 4 met een vmbo/mavo opleiding. Van de 25 respondenten die een mbo diploma als hoogst afgeronde (voor)opleiding hebben genoemd, hebben er 11 een secretariële opleiding, 5 een juridische opleiding en 9 een andere opleiding: - Bedrijfsadministratie / administratief medewerker / meao / commerciële economie (4x) - Toerisme - Verzorging - Agogisch werk - Verkort mbo - Arbeidsmarktpolitiek en personeelsbeleid De 16 respondenten die een hbo opleiding als hoogst afgeronde (voor)opleiding hebben genoemd hebben de volgende opleidingen gevolgd: - (Commerciële) economie / MER (5x) - (Office) management (3x) - HBO Recht - P&A - SJD - Makelaardij - Maatschappelijk werk - Bewindvoerder - Klerken opleiding - Bibliotheek of documentatie academie Van de 9 respondenten die een wo diploma als hoogst afgeronde (voor)opleiding hebben genoemd, hebben er 8 een studie Nederlands recht afgerond en één de studie Scandinavische talen. Opmerkelijk dat de juridisch secretaresses met een mbo-opleiding minder juridisch gerelateerde opleidingen hebben gevolgd dan de respondenten met een hbo achtergrond. 15

16 Heeft u daarnaast nog een (aanvullende) juridisch/secretariële opleiding, cursus of training gevolgd? 41 respondenten geven aan een (aanvullende) juridisch/secretariële opleiding, cursus of training te hebben gevolgd. 11 respondenten hebben een secretariële opleiding gevolgd, 6 een juridisch secretariële opleiding en 25 respondenten geven aan één of meerdere specifieke trainingen (intern of extern) te hebben gevolgd. In de trainingen gaat het zowel om specifieke juridische kennis zoals strafrecht of arbeidsrecht, als rolprocedures bij de rechtbank. Maar ook meer algemene cursussen/trainingen b.v. trainingen taalvaardigheid en klantgerichtheid worden door de respondenten genoemd. 1.6 Bekendheid met opleiding juridisch secretaresse Bent u bekend met de opleiding juridisch secretaresse die op de Regionale Opleidingscentra (ROC s) wordt gegeven? Heeft u contact met een ROC in uw omgeving? Fig. 1.9 Bekendheid met de opleiding juridisch secretaresse. N=86 bekend met de opleiding 27% 73% 60% niet bekend met de opleiding bekend met de opleiding en contact met een ROC 13% bekend met de opleiding, maar geen contact met een ROC Bijna drie kwart (73%) van de respondenten is bekend met de opleiding juridisch secretaresse die op de ROC s wordt gegeven. Zes van de tien respondenten (60%) hebben contact met een ROC in de omgeving. 1.7 Vacatures Is er het afgelopen jaar binnen de vestiging van uw bedrijf / instelling een vacature geweest voor juridisch secretaresse? Fig Vacatures afgelopen jaar voor juridisch secretaresse. N= Ja Nee Onbekend Een derde van de respondenten (31%) geeft aan dat er het afgelopen jaar een vacature is geweest voor juridisch secretaresse. Twee derde (67%) geeft aan dat dat niet het geval is. 1% geeft onbekend aan. 16

17 Hoe is deze vacature vervuld? Wat waren de werkervaring en opleidingsachtergrond? Fig Opleidingsachtergrond medewerker bij vervulling vacature juridisch secretaresse (meer antwoorden mogelijk). N=27 secretariële achtergrond jur/sec achtergrond anders juridische achtergrond eigen personeel onbekend (Opleidings)achtergrond 13 respondenten geven aan dat één of meer vacatures zijn vervuld door kandidaten met een secretariële opleidingsachtergrond, 9 respondenten geven een juridisch/secretariële opleidingsachtergrond aan. Juridische achtergrond en door eigen personeel worden respectievelijk door 3 en 2 respondenten genoemd. 7 respondenten geven anders aan. Toelichting: - Middels loonkostensubsidie via de wet WWB - Stagiair (4x) - Studenten Rechten die tijdelijk werk zochten Opleidingsniveau 11 keer is aangegeven dat de vacature is vervuld door een kandidaat met een mbo opleidingsachtergrond, 9 keer met een mbo/hbo opleidingsachtergrond en 3 keer met een hbo opleidingsachtergrond. Werkervaring 18 keer is aangegeven dat een kandidaat met werkervaring (>1 jaar) de vacature heeft vervuld, 3 keer een schoolverlater (<1 jaar) en 2 keer onbekend. Daarnaast zijn er ook 4 stagiaires aangenomen. Verwacht u het komende jaar een vacature voor juridisch secretaresse binnen de vestiging van uw bedrijf / instelling? Fig Verwachting vacatures komend jaar voor juridisch secretaresse. N= Ja 66 Nee Onbekend Van de 99 respondenten geven 16 respondenten (16%) aan het komende jaar een vacature voor juridisch secretaresse te verwachten. Twee derde (66%) geeft aan dat niet te verwachten.18% geeft onbekend aan. Waar gaat de voorkeur van de organisatie naar uit bij de vervulling van een vacature voor juridisch secretaresse? Hoeveel werkervaring en welke opleidingsachtergrond? Opleidingsachtergrond Van de 16 respondenten die het komend jaar een vacature verwachten hebben er 7 een voorkeur voor een kandidaat met een secretariële opleidingsachtergrond en 8 met een juridisch/secretariële opleidingsachtergrond. Niemand spreekt de voorkeur uit voor een kandidaat met een juridische opleidingsachtergrond. 1 kandidaat geeft anders aan: - Via WWB (Wet Werk en Bijstand) uitstroom 17

18 Opleidingsniveau Een gelijk aantal respondenten nl. 7 hebben een voorkeur voor mbo en mbo/hbo niveau. 1 respondent heeft geen voorkeur Werkervaring 7 respondenten hebben voorkeur voor een kandidaat met werkervaring, 3 voor een recent gediplomeerde en 5 respondenten geven aan geen voorkeur te hebben. 2. Ontwikkelingen in het beroep Respondenten hebben vragen beantwoord over de veranderingen in het beroep, de juridische kennis die de juridisch secretaresse moet hebben, de werkzaamheden die worden uitgevoerd en gereageerd op een viertal stellingen. 2.1 Veranderingen in het beroep Het beroep van juridisch secretaresse zal de komende 3 tot 5 jaar behoorlijk veranderen. Fig. 2.1 Het beroep van juridisch secretaresse zal de komende 3 tot 5 jaar behoorlijk veranderen. N= % 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% helemaal eens enigszins eens neutraal enigszins oneens helemaal oneens Meer dan de helft van de respondenten (53%) is het eens met de stelling dat het beroep van juridisch secretaresse de komende 3 tot 5 jaar behoorlijk zal veranderen. Meer dan een derde (37%) geeft neutraal aan en één op de tien (9%) is het met de stelling oneens. Waar zit die verandering in? Aan de respondenten die het eens zijn met de stelling is gevraagd welke van onderstaande redenen van toepassing zijn en indien mogelijk daar een toelichting op te geven. Fig. 2.2 Redenen waarom het beroep van juridisch secretaresse verandert. N= 53 effecten digitalisering bredere inzetbaarheid hogere eisen vanuit de organisatie aard klantcontact veranderend werk- en denkniveau veranderende wet- en regelgeving effecten sociale media economische factoren anders

19 Effecten digitalisering (39 respondenten, 74%) Toelichting: - Minder persoonlijk contact met de cliënten doordat de communicatie steeds vaker digitaal is. - Grote vaardigheid van de juridisch secretaresse verwacht met het office pakket, maar ook op het internet, zoekmachines, juridische informatie kunnen opzoeken en verwerken. - Een aantal processen wordt gedigitaliseerd waardoor minder secretariële ondersteuning nodig zal zijn. - Door toename digitalisering wordt de functie meer organisatorisch van aard. Het traditionele uitwerken van stukken maakt steeds meer plaats voor het redigeren daarvan. - Steeds minder handmatig typ-werk, andere wijze van aanleveren van te verwerken concepten. Bredere inzetbaarheid (36 respondenten, 68%) Toelichting: - Inzetbaar op meerdere afdelingen - Meer verantwoording - Multidisciplinaire inzetbaarheid binnen het kantoor - Meer juridisch inhoudelijk werk - De jurist verwacht meer betrokkenheid bij de praktijk dan alleen maar de telefoon beantwoorden en agendabeheer Hogere eisen / kwaliteitsnormen vanuit de organisatie (27 respondenten, 51%) Toelichting: - Aan representativiteit worden hogere eisen gesteld - Veel meer werk met minder ondersteuning - Het werk wordt steeds inhoudelijker. Snel verbanden kunnen leggen - Kwaliteitsnormen van bv. een aangifte in het strafproces gaan omhoog Aard van het klantcontact (24 respondenten, 45%) Toelichting: - Door digitalisering minder direct klantencontact, meer contact via de mail, toenemend gebruik van social media, telefonische aangiften, aangiften via internet etc. - Omgaan met een grote diversiteit aan cliënten en daarop feilloos kunnen inspelen - Meer PR - Meer oplossingsgericht Veranderend werk- en denkniveau Door 20 respondenten (38%) genoemd. 18 respondenten verwachten dat het niveau zal stijgen, 2 dat het niveau zal dalen. Toelichting op de verwachte stijging van het werk- en denkniveau: - Veel vraag naar hbo recht binnen de internationale advocatuur. Niveau (vooral taalvaardigheid) laat te wensen over bij de mbo opgeleiden. - Het werk wordt steeds specifieker. Standaard werkzaamheden zijn er minder. - De juridisch secretaresse moet meer een legal assistent worden - Er wordt veel meer eigen inbreng verwacht Veranderende wet- en regelgeving (20 respondenten, 38%) Toelichting: - Steeds meer administratieve voorschriften - In staat zijn om de belangrijkste punten uit wetsveranderingen te destilleren Effecten social media (18 respondenten, 34%) Toelichting: - Ervoor zorgen dat ook in de social media professioneel geprofileerd wordt. Zowel persoonlijk als (eventueel) kantoor breed Economische factoren (18 respondenten. 34%) Toelichting: - Vanwege bezuinigingen is de juridisch secretaresse inzetbaar op verschillende afdelingen - De kostprijs staat onder druk 19

20 Anders Door 2 respondenten genoemd. Geen toelichting 2.2 (Juridische) kennis De juridisch secretaresse moet zeker (juridische) kennis hebben. Fig. 2.3 (Juridische) kennis. N= % 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% helemaal eens enigszins eens neutraal enigszins oneens helemaal oneens Een grote meerderheid van de respondenten (81%) is het eens met de stelling dat de juridisch secretaresse zeker (juridische) kennis moet hebben. 16% geeft neutraal aan en 2% is het enigszins met de stelling oneens. De juridisch secretaresse in mijn organisatie / afdeling moet kennis hebben van: Deze vraag is alleen beantwoord door respondenten die het (helemaal of enigszins) eens zijn met de voorgaande stelling. In figuur 2.4 zijn de kennisdomeinen kort beschreven. Voor een volledige beschrijving zie bijlage 1. Fig. 2.4 Welke (juridische) kennis moet de juridisch secretaresse hebben. N=97 juridische terminologie basiskennis/indeling van het recht procedures rechtbank/hoger beroep organisatie rechterlijke macht taken/bevoegdheden notaris, deurwaarder, basiskennis privaatrecht basiskennis bestuursrecht basiskennis ondernemingsrecht basiskennis arbeidsrecht basiskennis belastingrecht basiskennis faillissementsrecht % 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% helemaal eens enigszins eens neutraal enigszins oneens helemaal oneens Meer dan acht van de tien respondenten (84%) zijn het eens met de stelling dat de juridisch secretaresse kennis moet hebben van juridische terminologie. Meer dan de helft van de respondenten is het eens met de stellingen dat de juridisch secretaresse kennis moet hebben van de indeling van het recht (73%), procedures bij de rechtbank en in hoger beroep (69%), de organisatie van de rechterlijke macht (61%) en de taken en bevoegdheden van de notaris, deurwaarder en advocaat (61%). Minder dan de helft van de respondenten is het eens met de stellingen dat de juridisch secretaresse zeker basiskennis moet hebben van het privaatrecht (44%), bestuursrecht (36%), ondernemingsrecht (33%), arbeidsrecht (32%), belastingrecht (28%) en faillissementsrecht (27%). 20

21 Andere juridische kennis / wetgeving die is genoemd: - Aansprakelijkheidsrecht - Sociale wetgeving - Internationaal recht - Intellectueel eigendomsrecht - Familierecht - Porta Juris en EMI (programma van SSR) - Kennis op het gebied van vastgoed, onteigening, erfpacht, pacht etc. - Incasso - Proces totstandkoming wetgeving - Strafrecht - De vereisten qua kennis rechtsgebieden zijn gerelateerd aan de sectie waarbinnen de juridisch secretaresse actief is. De (basis)kennis is dan per betreffende sectie wel noodzakelijk. - Wet WOZ en lokale heffingen - De basiskennis is alleen vereist voor het bepaalde vakgebied waarin de juridisch secretaresse werkzaam is Overige opmerkingen: - De secretaresse wordt ingewerkt en leert al doende over de juridische praktijk; is ondersteunend bezig en minder inhoudelijk. - Een juridisch secretaresse moet zeker weten hoe en waar procedures lopen. Inhoudelijk hoeven zij geen basiskennis te hebben. Zij leren dat in de praktijk. Dit kan een aantal jaren duren maar de inhoudelijke kennis komt vanzelf. - Indien geen basiskennis aanwezig betekent dit een lagere salariëring. Hoe meer kennis, hoe hoger inschaling in salaris. - Bij onze organisatie is het geen voorwaarde om kennis te hebben van wet- en regelgeving. Wel prettig als iemand het heeft. - Tenzij het een pre is bij het werven van secretaresses, maar anders is een normale secretaresseopleiding voldoende. In de praktijk is het vaak zo dat je alles leert van je collega s en het hangt ook af van welke divisie je wordt ingedeeld. 2.3 Werkzaamheden Van de werkzaamheden in figuur 2.5 is gevraagd of de juridisch secretaresse deze vaak, regelmatig of zelden uitvoert. Ook wordt gevraagd of de werkzaamheid in de organisatie voorkomt en of het een taak van de juridisch secretaresse is of van een andere functionaris in de organisatie. In figuur 2.5 zijn de werkzaamheden kort genoemd. Voor de volledige beschrijving, zie bijlage 2. 21

22 Fig. 2.5 Werkzaamheden van de juridisch secretaresse. N=99 voert administratieve werkzaamheden uit beheert de digitale agenda onderhoudt/actualiseert het digitale archief bewaakt termijnen en procedures beheert het dossier stelt juridische (standaard)documenten op geeft (proces)informatie aan klanten verricht balie-, receptiewerkzaamheden onderhoudt het relatienetwerk verricht financiële werkzaamheden notuleert/maakt verslag en handelt zaken af organiseert bijeenkomsten regelt reizen en accomodaties % 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% vaak zelden komt niet voor in onze organisatie/afdeling regelmatig geen taak voor de juridisch secretaresse Secretariële werkzaamheden zoals het uitvoeren van administratieve taken, het beheren van de (digitale) agenda en het onderhouden en actualiseren van het (digitale) archief worden vaak of regelmatig uitgevoerd door de juridisch secretaresse volgens respectievelijk 96%, 95% en 88% van de respondenten. Ook het bewaken van termijnen en procedures (85%), het beheren van het dossier (85%), het opstellen van juridische (standaard)documenten (71%), het geven van procesinformatie aan klanten (70%) en het verrichten van balie-, en receptiewerkzaamheden (70%) zijn werkzaamheden die volgens een groot aantal respondenten vaak of regelmatig door de juridisch secretaresse worden uitgevoerd. Het onderhouden van het relatienetwerk (50%), het verrichten van financiële werkzaamheden (49%), het notuleren/verslag maken en zaken afhandelen (48%), het organiseren van bijeenkomsten (36%) en het regelen van reizen en accommodaties (24%) worden volgens een kleiner deel van de respondenten vaak of regelmatig door de juridisch secretaresse uitgevoerd. Een aantal werkzaamheden behoort wel tot het takenpakket van de juridisch secretaresse, maar komt zelden voor. Dit geldt volgens bijna vier van de tien respondenten voor bijeenkomsten organiseren (38%), verslagen uitwerken of notuleren (38%) en reizen en accommodaties regelen (37%), Volgens (ruim) een kwart van de respondenten geldt dat ook voor financiële werkzaamheden verrichten (29%), het relatienetwerk onderhouden (25%) en (proces)informatie geven aan klanten (24%). Tabel 1 Indien een taak wel voorkomt in de organisatie, maar geen taak is voor de juridisch secretaresse, wie voert de taak dan wel uit: Taak Uitgevoerd door - receptie (2x) onderhoudt en actualiseert het (digitale archief) - postkamer - notaris - kandidaat notaris/klerk onderhoudt het relatienetwerk - advocaat (2x) - sales 22

23 verricht balie-/receptiewerkzaamheden - receptionist(e) (4x) - medewerker pr regelt reizen en accommodatie - (unit) secretaresse (2x) - officemanager organiseert bijeenkomsten - marketing & communicatie (3x) - notaris notuleert/maakt verslag en handelt zaken af - hbo niveau - boekhouder verricht financiële werkzaamheden - financiële administratie - afdelingen financiën beheert het dossier - klerk bewaakt termijnen en procedures - roladministratie stelt juridische (standaard) documenten op, actualiseert deze en/of voert mutaties uit - klerk Andere werkzaamheden die zijn genoemd: - Bijhouden van social media, digitale nieuwsbrief opstellen - Contactpersoon zijn voor cliënten en tussenpersonen - Urendeclaraties van advocaten afhandelen - Beheer voorraad kantoorartikelen en kantinebenodigdheden, onderhoud van machines, contact met systeembeheerder en software leveranciers - Marketing presentaties verzorgen - Waarborgen telefonische bereikbaarheid van alle medewerkers - Telefoonverkeer regelen, opzoekt van (niet juridische) informatie op het internet - Expeditie werkzaamheden verrichten, minuut-akten verwerken - Digitaal uitwerken van dictaten - Inschrijvingen, wijzigingen e.d. doorvoeren bij de kamer van koophandel - Post scannen en mailen, faxen, roladministratie bijhouden. Toevoegingen via High Trust aanvragen en indienen Toelichting op de werkzaamheden: - Iedere secretaresse heeft eigen talenten en ambities. Wie meer wil, kan dat ook krijgen, ook inhoudelijk. In overleg met de advocaat kun je ruimte voor jezelf creëren om inhoudelijk meer aan de slag te gaan - Bewaakt termijnen en procedures is een uiterst belangrijk onderdeel, echter m.i. onderbelicht in de opleiding - Processtukken worden niet opgesteld door de juridisch secretaresse. Wel toevoegingsaanvragen, elektronische formulieren van de rechtbank, eenvoudige briefjes aan de rechtbank e.d. - De juridisch secretaresse heeft veel contact met het publiek, slachtoffers en anderszins. Omgaan met geautomatiseerde systemen. 2.4 Trends en ontwikkelingen Aan de respondenten is gevraagd in hoeverre ze het eens zijn met de volgende stellingen: Het takenpakket voor de juridisch secretaresse wordt steeds breder Er wordt een groter beroep gedaan op snapsnelheid en snapvermogen om het werk van juridisch secretaresse goed te blijven doen Juridisch secretaresses maken gebruik van de mogelijkheden van Het Nieuwe Werken (tijd en plaats onafhankelijk werken). Gebruik van social media wordt steeds belangrijker voor het werk van de juridisch secretaresse 23

24 Fig. 2.6 Het takenpakket voor de juridisch secretaresse wordt steeds breder. N= % 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% helemaal eens enigszins eens neutraal enigszins oneens helemaal oneens Zeven van de tien respondenten (69%) zijn het eens met de stelling dat het takenpakket voor de juridisch secretaresse steeds breder wordt. Een kwart (23%) geeft neutraal aan en 7% is het enigszins met de stelling oneens. Fig. 2.7 Er wordt een groter beroep gedaan op snapsnelheid en snapvermogen om het werk van juridisch secretaresse goed te blijven doen. N= % 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% helemaal eens enigszins eens neutraal enigszins oneens helemaal oneens Meer dan acht van de tien respondenten (85%) zijn het eens met de stelling dat er een groter beroep wordt gedaan op de snapsnelheid en snapvermogen om het werk van de juridisch secretaresse goed te blijven doen. 14% geeft neutraal aan en 1% is het enigszins oneens. Fig. 2.8 Juridisch secretaresses maken gebruik van de mogelijkheden van Het Nieuwe Werken (tijd en plaats onafhankelijk werken). N= % 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% helemaal eens enigszins eens neutraal enigszins oneens helemaal oneens Ruim een kwart van de respondenten (27%) is het eens met de stelling dat de Juridisch secretaresses gebruik maken van de mogelijkheden van Het Nieuwe Werken. Een derde (33%) geeft neutraal aan en vier van de tien respondenten (39%) zijn het met de stelling oneens. Fig. 2.9 Gebruik van social media wordt steeds belangrijker voor het werk van de juridisch secretaresse. N= % 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% helemaal eens enigszins eens neutraal enigszins oneens helemaal oneens Meer dan vier van de tien respondenten (44%) zijn het eens met de stelling dat het gebruik van social media steeds belangrijker wordt voor het werk van de juridisch secretaresse. Bijna een derde (29%) geeft neutraal aan en een kwart van de respondenten (26%) is het met de stelling oneens. Zaken die nog niet aan de orde zijn geweest Zes respondenten benadrukken het belang van een goede taalbeheersing, zowel mondeling als schriftelijk. 1 respondent merkt op dat de competenties om goed te functioneren verschillen per organisatie. Ook wordt opgemerkt dat een secretariële opleiding in principe voldoende is, maar dat 24

25 juridische kennis wel prettig is. Een ander merkt op dat specifieke aspecten intern worden verzorgd ongeacht de vooropleiding. Interesse in het vak is een belangrijke voorwaarde om succesvol te zijn (1x) en goed contact aan de telefoon en goed kunnen communiceren wordt door 2 respondenten genoemd. Werkhouding is soms een probleem; hoe je te gedragen binnen de zakelijke dienstverlening. 25

26 Bijlage 1 Kennisaspecten bij figuur Basiskennis van het recht/indeling van het recht. Denk aan: rechtsbronnen, rechtsgebieden, wetboeken, vormen van rechtspraak etc. - Juridische terminologie. Kan begrippen beschrijven met betrekking tot: schriftelijke stukken zoals processtukken en juridische akten procedures zoals de rechtbankprocedure, de rekestprocedure, de kantongerechtprocedure en het kort geding. de advocatuur in de Nederlandse rechtsorde (zoals tableau, stagiair en patroon). het notariaat (zoals authentieke akte, minuut). - Organisatie van de rechterlijke macht Kan verschillende soorten rechters en rechterlijke colleges benoemen kan de taken van het OM benoemen - De procedures bij de rechtbank en in hoger beroep. Zowel bestuursrecht, civielrecht als strafrecht. Denk aan: dagvaarding, verzoekschrift, kort geding, arbitrage, rechtsmiddelen, rollen en termijnen etc. - Kan de taken en bevoegdheden van de notaris, deurwaarder en advocaat benoemen. - Basiskennis van het arbeidsrecht. Denk aan verschillende soorten arbeidsrelaties, ontslagrecht in het algemeen en non-actiefstelling. - Basiskennis van het faillissementsrecht. Denk aan executie- en beslagrecht en procedures voor de deurwaarde - Basiskennis van het ondernemingsrecht. Met name rechtspersonenrecht. - Basiskennis van het belastingrecht. - Basiskennis van het bestuursrecht. Denk aan algemeen en bijzonder bestuursrecht, algemene beginselen van behoorlijk bestuur. - Basiskennis van het privaatrecht. Denk aan goederenrecht en verbintenissenrecht (overeenkomsten). 26

Medisch secretaresse. Ontwikkelingen op de arbeidsmarkt en in het beroep

Medisch secretaresse. Ontwikkelingen op de arbeidsmarkt en in het beroep Medisch secretaresse Ontwikkelingen op de arbeidsmarkt en in het beroep 1 Colofon Uitgave september 2013 Teksten ECABO ECABO ECABO is het kenniscentrum beroepsonderwijs bedrijfsleven voor de economisch-administratieve,

Nadere informatie

MBO-beroep in beeld. Directiesecretaresse/managementassistent mbo-beroep, niveau 4

MBO-beroep in beeld. Directiesecretaresse/managementassistent mbo-beroep, niveau 4 MBO-beroep in beeld Directiesecretaresse/managementassistent mbo-beroep, niveau 4 In deze uitgave beschrijven we de inhoud van een mbo-beroep. Zo weet u wat u van iemand mag verwachten die gediplomeerd

Nadere informatie

MBO-beroep in beeld. Secretarieel medewerker mbo-beroep, niveau 2. Bent u HR-adviseur? Bent u praktijkopleider, begeleidt u een stagiair?

MBO-beroep in beeld. Secretarieel medewerker mbo-beroep, niveau 2. Bent u HR-adviseur? Bent u praktijkopleider, begeleidt u een stagiair? MBO-beroep in beeld mbo-beroep, niveau 2 In deze uitgave beschrijven we de inhoud van een mbo-beroep. Zo weet u wat u van iemand mag verwachten die gediplomeerd is in dit vakgebied. Bent u praktijkopleider,

Nadere informatie

MBO-beroep in beeld. Juridisch medewerker zakelijke dienstverlening mbo-beroep, niveau 4. Bent u HR-adviseur?

MBO-beroep in beeld. Juridisch medewerker zakelijke dienstverlening mbo-beroep, niveau 4. Bent u HR-adviseur? MBO-beroep in beeld Juridisch medewerker zakelijke dienstverlening mbo-beroep, niveau 4 In deze uitgave beschrijven we de inhoud van een mbo-beroep. Zo weet u wat u van iemand mag verwachten die gediplomeerd

Nadere informatie

MBO-beroep in beeld. Medisch secretaresse mbo-beroep, niveau 4. Bent u HR-adviseur? Bent u praktijkopleider, begeleidt u een stagiair?

MBO-beroep in beeld. Medisch secretaresse mbo-beroep, niveau 4. Bent u HR-adviseur? Bent u praktijkopleider, begeleidt u een stagiair? MBO-beroep in beeld mbo-beroep, niveau 4 In deze uitgave beschrijven we de inhoud van een mbo-beroep. Zo weet u wat u van iemand mag verwachten die gediplomeerd is in dit vakgebied. Bent u praktijkopleider,

Nadere informatie

MBO-beroep in beeld. Secretaresse mbo-beroep, niveau 3. Bent u HR-adviseur? Bent u praktijkopleider, begeleidt u een stagiair?

MBO-beroep in beeld. Secretaresse mbo-beroep, niveau 3. Bent u HR-adviseur? Bent u praktijkopleider, begeleidt u een stagiair? MBO-beroep in beeld mbo-beroep, niveau 3 In deze uitgave beschrijven we de inhoud van een mbo-beroep. Zo weet u wat u van iemand mag verwachten die gediplomeerd is in dit vakgebied. Bent u praktijkopleider,

Nadere informatie

MBO-beroep in beeld. Juridisch secretaresse mbo-beroep, niveau 4. Bent u HR-adviseur? Bent u praktijkopleider, begeleidt u een stagiair?

MBO-beroep in beeld. Juridisch secretaresse mbo-beroep, niveau 4. Bent u HR-adviseur? Bent u praktijkopleider, begeleidt u een stagiair? MBO-beroep in beeld mbo-beroep, niveau 4 In deze uitgave beschrijven we de inhoud van een mbo-beroep. Zo weet u wat u van iemand mag verwachten die gediplomeerd is in dit vakgebied. Bent u praktijkopleider,

Nadere informatie

Arbeidsmarkt in beweging. Actuele ontwikkelingen in het werkveld van de juridisch medewerker zakelijke dienstverlening

Arbeidsmarkt in beweging. Actuele ontwikkelingen in het werkveld van de juridisch medewerker zakelijke dienstverlening Arbeidsmarkt in beweging Actuele ontwikkelingen in het werkveld van de juridisch medewerker zakelijke dienstverlening 1 2 Colofon Uitgave Februari 2013 Teksten ECABO ECABO ECABO is het kenniscentrum beroepsonderwijs

Nadere informatie

Secretarieel medewerker

Secretarieel medewerker Secretarieel medewerker Leeswijzer voor bedrijven Kenniscentrum beroepsonderwijs bedrijfsleven ECABO houdt ontwikkelingen in de economisch-administratieve, ICT- en veiligheidsberoepen bij. Deze ontwikkelingen

Nadere informatie

Secretaresse. Mbo-kwalificaties in de sector Secretarieel. Secretaresse

Secretaresse. Mbo-kwalificaties in de sector Secretarieel. Secretaresse Secretaresse Leeswijzer voor bedrijven Kenniscentrum beroepsonderwijs bedrijfsleven ECABO houdt ontwikkelingen in de economisch-administratieve, ICT- en veiligheidsberoepen bij. Deze ontwikkelingen leggen

Nadere informatie

Medisch secretaresse

Medisch secretaresse Medisch secretaresse Leeswijzer voor bedrijven Kenniscentrum beroepsonderwijs bedrijfsleven ECABO houdt ontwikkelingen in de economisch-administratieve, ICT- en veiligheidsberoepen bij. Deze ontwikkelingen

Nadere informatie

MBO-beroep in beeld. Telefonist /receptionist mbo-beroep, niveau 2. Bent u HR-adviseur? Bent u praktijkopleider, begeleidt u een stagiair?

MBO-beroep in beeld. Telefonist /receptionist mbo-beroep, niveau 2. Bent u HR-adviseur? Bent u praktijkopleider, begeleidt u een stagiair? MBO-beroep in beeld Telefonist /receptionist mbo-beroep, niveau 2 In deze uitgave beschrijven we de inhoud van een mbo-beroep. Zo weet u wat u van iemand mag verwachten die gediplomeerd is in dit vakgebied.

Nadere informatie

MBO-beroep in beeld. Juridisch medewerker openbaar bestuur

MBO-beroep in beeld. Juridisch medewerker openbaar bestuur MBO-beroep in beeld Juridisch medewerker openbaar bestuur mbo-beroep, niveau 4 In deze uitgave beschrijven we de inhoud van een mbo-beroep. Zo weet u wat u van iemand mag verwachten die gediplomeerd is

Nadere informatie

Directiesecretaresse

Directiesecretaresse Directiesecretaresse Leeswijzer voor bedrijven Kenniscentrum beroepsonderwijs bedrijfsleven ECABO houdt ontwikkelingen in de economisch-administratieve, ICT- en veiligheidsberoepen bij. Deze ontwikkelingen

Nadere informatie

Administratieve en Juridische Dienstverlening

Administratieve en Juridische Dienstverlening School voor Administratieve en Juridische Dienstverlening Bedrijfsadministrateur/Junior Assistent-accountant Financieel Administratief Medewerker Medewerker (Financiële) Administratie Medewerker Human

Nadere informatie

Behoefte aan Ad-opleidingen in het ECABO domein

Behoefte aan Ad-opleidingen in het ECABO domein Behoefte aan Ad-opleidingen in het ECABO domein Afdeling arbeidsmarktonderzoek, Maart 2011 ECABO Disketteweg 6 Postbus 1230 3821 RA AMERSFOORT Telefoon 033 450 46 46 Fax 033 450 46 66 info@ecabo.nl www.ecabo.nl

Nadere informatie

VERGELIJKING KWALIFICATIEDOSSIERS JURIDISCH

VERGELIJKING KWALIFICATIEDOSSIERS JURIDISCH VERGELIJKING KWALIFICATIEDOSSIERS JURIDISCH 2008 / 2009 VERSUS 2010-2011 * Vanaf schooljaar 2009-2010 is er sprake van drie kwalificatiedossiers voor de sector Juridisch: - Juridisch medewerker (met uitstromen

Nadere informatie

- Kandidaat-notaris (fulltime) - Junior Secretarieel Medewerker - Administratief Medewerker

- Kandidaat-notaris (fulltime) - Junior Secretarieel Medewerker - Administratief Medewerker Over Prick & Van Houtum notarissen Prick & Van Houtum notarissen is een modern en professioneel kantoor dat gevestigd is aan de rand van het centrum van Zevenaar. Wij staan voor onafhankelijk juridisch

Nadere informatie

Telefonist/receptionist

Telefonist/receptionist Telefonist/receptionist Leeswijzer voor bedrijven Kenniscentrum beroepsonderwijs bedrijfsleven ECABO houdt ontwikkelingen in de economisch-administratieve, ICT- en veiligheidsberoepen bij. Deze ontwikkelingen

Nadere informatie

MBO-beroep in beeld. Financieel administratief medewerker mbo-beroep, niveau 3

MBO-beroep in beeld. Financieel administratief medewerker mbo-beroep, niveau 3 MBO-beroep in beeld Financieel administratief medewerker mbo-beroep, niveau 3 In deze uitgave beschrijven we de inhoud van een mbo-beroep. Zo weet u wat u van iemand mag verwachten die gediplomeerd is

Nadere informatie

MBO-beroep in beeld. Contactcenter teamleider mbo-beroep, niveau 4. Bent u HR-adviseur? Bent u praktijkopleider, begeleidt u een stagiair?

MBO-beroep in beeld. Contactcenter teamleider mbo-beroep, niveau 4. Bent u HR-adviseur? Bent u praktijkopleider, begeleidt u een stagiair? MBO-beroep in beeld Contactcenter teamleider mbo-beroep, niveau 4 In deze uitgave beschrijven we de inhoud van een mbo-beroep. Zo weet u wat u van iemand mag verwachten die gediplomeerd is in dit vakgebied.

Nadere informatie

Medewerker sociale zekerheid

Medewerker sociale zekerheid Medewerker sociale zekerheid Leeswijzer voor bedrijven Kenniscentrum beroepsonderwijs bedrijfsleven ECABO houdt ontwikkelingen in de economisch-administratieve, ICT- en veiligheidsberoepen bij. Deze ontwikkelingen

Nadere informatie

MBO-beroep in beeld. Informatiebeheerder mbo-beroep, niveau 4. Bent u HR-adviseur? Bent u praktijkopleider, begeleidt u een stagiair?

MBO-beroep in beeld. Informatiebeheerder mbo-beroep, niveau 4. Bent u HR-adviseur? Bent u praktijkopleider, begeleidt u een stagiair? MBO-beroep in beeld Informatiebeheerder mbo-beroep, niveau 4 In deze uitgave beschrijven we de inhoud van een mbo-beroep. Zo weet u wat u van iemand mag verwachten die gediplomeerd is in dit vakgebied.

Nadere informatie

De behoefte aan Ad-opleidingen in het ECABO domein

De behoefte aan Ad-opleidingen in het ECABO domein De behoefte aan Ad-opleidingen in het ECABO domein Afdeling arbeidsmarktonderzoek Odile Sondermeijer Maart 2014 14 03 13 De behoefte aan Ad-opleidingen in het ECABO domein 1 14 03 13 De behoefte aan Ad-opleidingen

Nadere informatie

Juridisch medewerker zakelijke dienstverlening

Juridisch medewerker zakelijke dienstverlening Juridisch medewerker zakelijke dienstverlening Leeswijzer voor bedrijven Kenniscentrum beroepsonderwijs bedrijfsleven ECABO houdt ontwikkelingen in de economisch-administratieve, ICT- en veiligheidsberoepen

Nadere informatie

Juridisch secretaresse

Juridisch secretaresse Juridisch secretaresse Leeswijzer voor bedrijven Kenniscentrum beroepsonderwijs bedrijfsleven ECABO houdt ontwikkelingen in de economisch-administratieve, ICT- en veiligheidsberoepen bij. Deze ontwikkelingen

Nadere informatie

MBO-beroep in beeld. Medewerker sociale zekerheid mbo-beroep, niveau 4. Bent u HR-adviseur? Bent u praktijkopleider, begeleidt u een stagiair?

MBO-beroep in beeld. Medewerker sociale zekerheid mbo-beroep, niveau 4. Bent u HR-adviseur? Bent u praktijkopleider, begeleidt u een stagiair? MBO-beroep in beeld mbo-beroep, niveau 4 In deze uitgave beschrijven we de inhoud van een mbo-beroep. Zo weet u wat u van iemand mag verwachten die gediplomeerd is in dit vakgebied. Bent u praktijkopleider,

Nadere informatie

ED 5-14. Graafschap College JURIDISCHE DIENSTVERLENING. Opleidingen. Juridische dienstverlening

ED 5-14. Graafschap College JURIDISCHE DIENSTVERLENING. Opleidingen. Juridische dienstverlening JURIDISCHE DIENSTVERLENING ED 5-14 Graafschap College Opleidingen Juridische dienstverlening 2014-2015 Jouw advies helpt mensen verder Ben je hulpvaardig en kun je goed met mensen omgaan? Lijkt het je

Nadere informatie

Erkend leerbedrijf. dáár wordt het vak geleerd. horeca bakkerij reizen recreatie facilitaire dienstverlening

Erkend leerbedrijf. dáár wordt het vak geleerd. horeca bakkerij reizen recreatie facilitaire dienstverlening Erkend leerbedrijf dáár wordt het vak geleerd horeca bakkerij reizen recreatie facilitaire dienstverlening Waarom erkend leerbedrijf? Jonge mensen wegwijs maken in de sector: dat is de taak van een leerbedrijf.

Nadere informatie

De behoefte aan Ad-opleidingen in het ECABO domein

De behoefte aan Ad-opleidingen in het ECABO domein De behoefte aan Ad-opleidingen in het ECABO domein Afdeling arbeidsmarktonderzoek Odile Sondermeijer Juni 2013 13 06 26 De behoefte aan Ad-opleidingen in het ECABO domein 1 13 06 26 De behoefte aan Ad-opleidingen

Nadere informatie

De behoefte aan Ad-opleidingen in het ECABO domein

De behoefte aan Ad-opleidingen in het ECABO domein De behoefte aan Ad-opleidingen in het ECABO domein Afdeling arbeidsmarktonderzoek Odile Sondermeijer Juni 2013 13 06 26 De behoefte aan Ad-opleidingen in het ECABO domein 1 13 06 26 De behoefte aan Ad-opleidingen

Nadere informatie

Resultaten enquête leerbedrijven Kans op werk 2017

Resultaten enquête leerbedrijven Kans op werk 2017 Resultaten enquête leerbedrijven Kans op werk 2017 Inhoudsopgave Inleiding... 3 Resultaten... 4 Aanbod vacatures... 4 Invulling vacatures... 5 Verwachte vacature ontwikkeling... 6 Geschiktheid toekomstige

Nadere informatie

In totaal legden 64 mensen deze enquete af. Statistieken voor vraag 1 : Wat voor organisatie is het?

In totaal legden 64 mensen deze enquete af. Statistieken voor vraag 1 : Wat voor organisatie is het? In totaal legden 64 mensen deze enquete af. Statistieken voor vraag 1 : Wat voor organisatie is het? 1. Gemeente 36.96% 2. Provincie 0.00% 3. Deurwaarderkantoor 4.35% 4. Incassobureau 0.00% 5. Bedrijfsleven

Nadere informatie

Resultaten enquête leerbedrijven Kans op werk 2018

Resultaten enquête leerbedrijven Kans op werk 2018 Resultaten enquête leerbedrijven Kans op werk 2018 Inhoudsopgave Inleiding... 3 Resultaten... 4 Aanbod vacatures... 4 Invulling vacatures... 5 Verwachte vacature ontwikkeling... 6 Geschiktheid vacatures

Nadere informatie

MBO-beroep in beeld. Bedrijfsadministratief medewerker mbo-beroep, niveau 2

MBO-beroep in beeld. Bedrijfsadministratief medewerker mbo-beroep, niveau 2 MBO-beroep in beeld Bedrijfsadministratief medewerker mbo-beroep, niveau 2 In deze uitgave beschrijven we de inhoud van een mbo-beroep. Zo weet u wat u van iemand mag verwachten die gediplomeerd is in

Nadere informatie

MBO-beroep in beeld. Medewerker ICT mbo-beroep, niveau 2. Bent u HR-adviseur? Bent u praktijkopleider, begeleidt u een stagiair?

MBO-beroep in beeld. Medewerker ICT mbo-beroep, niveau 2. Bent u HR-adviseur? Bent u praktijkopleider, begeleidt u een stagiair? MBO-beroep in beeld Medewerker ICT mbo-beroep, niveau 2 In deze uitgave beschrijven we de inhoud van een mbo-beroep. Zo weet u wat u van iemand mag verwachten die gediplomeerd is in dit vakgebied. Bent

Nadere informatie

Statistieken voor vraag 2 : Wat is de omvang van uw organisatie?

Statistieken voor vraag 2 : Wat is de omvang van uw organisatie? In totaal legden 20 mensen deze enquete af. Statistieken voor vraag 1 : Wat voor organisatie is het? 1. Gemeente 41.67% 2. Provincie 0.00% 3. Deurwaarderkantoor 0.00% 4. Incassobureau 0.00% 5. Bedrijfsleven

Nadere informatie

Contactcenter teamleider

Contactcenter teamleider Contactcenter teamleider Leeswijzer voor bedrijven Kenniscentrum beroepsonderwijs bedrijfsleven ECABO houdt ontwikkelingen in de economisch-administratieve, ICT- en veiligheidsberoepen bij. Deze ontwikkelingen

Nadere informatie

ECABO Kans op werk en stage binnen de economisch-administratieve, ICT- en veiligheidsberoepen

ECABO Kans op werk en stage binnen de economisch-administratieve, ICT- en veiligheidsberoepen ECABO Kans op werk en stage binnen de economisch-administratieve, ICT- en veiligheidsberoepen Dit document vormt een korte samenvatting van de belangrijkste bevindingen uit de Monitor arbeidsmarkt en beroepsonderwijs

Nadere informatie

Bedrijfsadministrateur

Bedrijfsadministrateur Bedrijfsadministrateur Leeswijzer voor bedrijven Kenniscentrum beroepsonderwijs bedrijfsleven ECABO houdt ontwikkelingen in de economisch-administratieve, ICT- en veiligheidsberoepen bij. Deze ontwikkelingen

Nadere informatie

Juristnet opleidingen MBO NICEMOVE Maliebaan 45 3581 CD Utrecht www.mbo-nicemove.nl nicemoveopleidingen.nl

Juristnet opleidingen MBO NICEMOVE Maliebaan 45 3581 CD Utrecht www.mbo-nicemove.nl nicemoveopleidingen.nl Betreft OPLEIDING MBO4 FINANCIEEL JURIDISCH HULPVERLENER OPLEIDING naar de kwalificaties van MBO4 JURIDISCH ADMINISTRATIEF DIENSTVERLENER TOEGEKEND OPLEIDINGSDOMEIN ECONOMIE EN ADMINISTRATIE CREBONUMMER

Nadere informatie

MBO-beroep in beeld. Contactcenter medewerker mbo-beroep, niveau 3. Bent u HR-adviseur? Bent u praktijkopleider, begeleidt u een stagiair?

MBO-beroep in beeld. Contactcenter medewerker mbo-beroep, niveau 3. Bent u HR-adviseur? Bent u praktijkopleider, begeleidt u een stagiair? MBO-beroep in beeld Contactcenter medewerker mbo-beroep, niveau 3 In deze uitgave beschrijven we de inhoud van een mbo-beroep. Zo weet u wat u van iemand mag verwachten die gediplomeerd is in dit vakgebied.

Nadere informatie

Medewerker personeel en arbeid

Medewerker personeel en arbeid Medewerker personeel en arbeid Leeswijzer voor bedrijven Kenniscentrum beroepsonderwijs bedrijfsleven ECABO houdt ontwikkelingen in de economisch-administratieve, ICT- en veiligheidsberoepen bij. Deze

Nadere informatie

Juridisch secretariaat 3 JURIDISCH SECRETARIAAT 3 (CSE08.3/CREBO:50179)

Juridisch secretariaat 3 JURIDISCH SECRETARIAAT 3 (CSE08.3/CREBO:50179) JURIDISCH SECRETARIAAT 3 (CSE08.3/CREBO:50179) sd.cse08.3.v1 ECABO, Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd, overgenomen, opgeslagen of gepubliceerd in enige vorm of

Nadere informatie

MBO-beroep in beeld. Medewerker personeel en arbeid

MBO-beroep in beeld. Medewerker personeel en arbeid MBO-beroep in beeld Medewerker personeel en arbeid mbo-beroep, niveau 4 In deze uitgave beschrijven we de inhoud van een mbo-beroep. Zo weet u wat u van iemand mag verwachten die gediplomeerd is in dit

Nadere informatie

Medewerker beheer ICT

Medewerker beheer ICT Medewerker beheer ICT Leeswijzer voor bedrijven Kenniscentrum beroepsonderwijs bedrijfsleven ECABO houdt ontwikkelingen in de economisch-administratieve, ICT- en veiligheidsberoepen bij. Deze ontwikkelingen

Nadere informatie

Onderzoek naar de secretariële beroepen. maart 2014 ECABO

Onderzoek naar de secretariële beroepen. maart 2014 ECABO Onderzoek naar de secretariële beroepen maart 2014 ECABO Inhoudsopgave Colofon... 2 Samenvatting... 3 1. Inleiding... 10 2. Kenmerken van de secretaresses... 11 3. Vereiste werk- en denkniveau functie

Nadere informatie

Verdieping sociale zekerheid

Verdieping sociale zekerheid Keuzedeel mbo Verdieping sociale zekerheid gekoppeld aan één of meerdere kwalificaties mbo Code K0116 Penvoerder: Sectorkamer zakelijke dienstverlening en veiligheid Gevalideerd door: Sectorkamer zakelijke

Nadere informatie

Strategic Decisions Monitor

Strategic Decisions Monitor Strategic Decisions Monitor Krapte op de arbeidsmarkt Februari 2018 2 KIRC 2018 Niets uit deze publicatie mag geheel of gedeeltelijk op enigerlei schriftelijke, elektronische of andere wijze openbaar worden

Nadere informatie

Statistieken voor vraag 1 : Wat voor organisatie is het?

Statistieken voor vraag 1 : Wat voor organisatie is het? In totaal legden 20 respondenten deze enquête af. Statistieken voor vraag 1 : Wat voor organisatie is het? 1. Gemeente 41,67% 10. Rechtbank 8,33% 2. Provincie 0,00% 11. Bureau Jeugdzorg 0,00% 3. Deurwaarderskantoor

Nadere informatie

In deze uitgave beschrijven we de inhoud van een mbo-beroep. Zo weet u wat u van iemand mag verwachten die gediplomeerd is in dit vakgebied.

In deze uitgave beschrijven we de inhoud van een mbo-beroep. Zo weet u wat u van iemand mag verwachten die gediplomeerd is in dit vakgebied. Mbo-beroep in beeld Commercieel medewerker binnendienst mbo-beroep, niveau 3 In deze uitgave beschrijven we de inhoud van een mbo-beroep. Zo weet u wat u van iemand mag verwachten die gediplomeerd is in

Nadere informatie

MBO-beroep in beeld. Commercieel medewerker bank- en verzekeringswezen mbo-beroep, niveau 4. Bent u HR-adviseur?

MBO-beroep in beeld. Commercieel medewerker bank- en verzekeringswezen mbo-beroep, niveau 4. Bent u HR-adviseur? MBO-beroep in beeld Commercieel medewerker mbo-beroep, niveau 4 In deze uitgave beschrijven we de inhoud van een mbo-beroep. Zo weet u wat u van iemand mag verwachten die gediplomeerd is in dit vakgebied.

Nadere informatie

Kans op werk en kans op stage binnen de economisch-administratieve, ICT- en veiligheidsberoepen

Kans op werk en kans op stage binnen de economisch-administratieve, ICT- en veiligheidsberoepen ECABO Kans op werk en kans op stage binnen de economisch-administratieve, ICT- en veiligheidsberoepen Dit document vormt een korte samenvatting van de belangrijkste bevindingen uit de Monitor arbeidsmarkt

Nadere informatie

Gediplomeerden van het mbo van opleidingen ECABO

Gediplomeerden van het mbo van opleidingen ECABO Gediplomeerden van het mbo van opleidingen ECABO Analyse van de positie van gediplomeerden van het mbo van opleidingen binnen ECABO op basis van de gegevens van de MBO-Kaart - Tabellen en vragenlijsten

Nadere informatie

Zes nieuwe ICT-opleidingen voor het MBO

Zes nieuwe ICT-opleidingen voor het MBO Zes nieuwe ICT-opleidingen voor het MBO Servicemedewerker ICT De Servicemedewerker ICT zorgt ervoor dat iedereen beschikt over een goed functionerende pc. Aan de hand van procedures installeert hij hard-

Nadere informatie

Beroepspraktijkvorming op de werkvloer

Beroepspraktijkvorming op de werkvloer Beroepspraktijkvorming op de werkvloer Compact kwalificatiedossier Supervisors logistiek Logistiek supervisor - niveau 4 Beroepspraktijkvorming op de werkvloer Compact kwalificatiedossier Supervisors logistiek

Nadere informatie

Wij zoeken een proactieve en flexibele secretaresse / receptioniste, die affiniteit heeft met P&O. Het betreft een functie voor 28 36 uren per week.

Wij zoeken een proactieve en flexibele secretaresse / receptioniste, die affiniteit heeft met P&O. Het betreft een functie voor 28 36 uren per week. Elzinga bv is een specialistisch spuitbedrijf in het hart van Friesland en opereert op een kwalitatief hoogwaardig niveau. Schadeherstel, carrosserieonderhoud, schilderwerken, jachtcoating, stralen en

Nadere informatie

Kans op werk en kans op stage binnen de economisch-administratieve, ICT- en veiligheidsberoepen

Kans op werk en kans op stage binnen de economisch-administratieve, ICT- en veiligheidsberoepen ECABO Kans op werk en kans op stage binnen de economisch-administratieve, ICT- en veiligheidsberoepen Dit document vormt een korte samenvatting van de belangrijkste resultaten van het jaarlijkse arbeidsmarktonderzoek

Nadere informatie

Vragenlijst Werkgevers Arbeidsmarktmonitor 2009

Vragenlijst Werkgevers Arbeidsmarktmonitor 2009 V01 Hoe heeft het aantal werknemers in uw bedrijf zich ontwikkeld in 2009? (Inclusief directieleden op de loonlijst) Op 1 januari 2009 in dienst In dienst getreden in 2009 Uit dienst getreden in 2009 Op

Nadere informatie

Districtsrapportage. Oost

Districtsrapportage. Oost Districtsrapportage Oost 1 Inhoudsopgave INHOUDSOPGAVE Pagina INHOUDSOPGAVE Pagina ACHTERGRONDINFORMATIE ACHTERGRONDINFORMATIE 1 WERKGELEGENHEID 3 1 WERKGELEGENHEID 3 VACATURES 4 VACATURES 4 3 VOORKEUR

Nadere informatie

MBO-beroep in beeld. Netwerkbeheerder mbo-beroep, niveau 4. Bent u HR-adviseur? Bent u praktijkopleider, begeleidt u een stagiair?

MBO-beroep in beeld. Netwerkbeheerder mbo-beroep, niveau 4. Bent u HR-adviseur? Bent u praktijkopleider, begeleidt u een stagiair? MBO-beroep in beeld Netwerkbeheerder mbo-beroep, niveau 4 In deze uitgave beschrijven we de inhoud van een mbo-beroep. Zo weet u wat u van iemand mag verwachten die gediplomeerd is in dit vakgebied. Bent

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 47518 24 augustus 2018 Regeling van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap 15 augustus 2018 nr. MBO/1393992

Nadere informatie

Arbeidsmarkt in beweging

Arbeidsmarkt in beweging Arbeidsmarkt in beweging Actuele ontwikkelingen in het beroep ondersteuner / assistent uitvoering financiële wettelijke beschermingsmaatregelen - mbo niveau 4 ECABO Sector Juridisch Februari 2014 Deborah

Nadere informatie

In deze uitgave beschrijven we de inhoud van een mbo-beroep. Zo weet u wat u van iemand mag verwachten die gediplomeerd is in dit vakgebied.

In deze uitgave beschrijven we de inhoud van een mbo-beroep. Zo weet u wat u van iemand mag verwachten die gediplomeerd is in dit vakgebied. Mbo-beroep in beeld Assistent communicatiemedewerker mbo-beroep, niveau 4 In deze uitgave beschrijven we de inhoud van een mbo-beroep. Zo weet u wat u van iemand mag verwachten die gediplomeerd is in dit

Nadere informatie

MBO Bonaire Zakelijke dienstverlening 2013/2014

MBO Bonaire Zakelijke dienstverlening 2013/2014 SGB MBO SECTOR ADMINISTRATIE KAYA KORONA 4 KRALENDIJK TEL. +599 717 8142 WWW.SGBONAIRE. COM create create your your future future @ MBO Bonaire Zakelijke dienstverlening MBO Bonaire 2013/2014 Sector zakelijke

Nadere informatie

Districtsrapportage. NOORDWEST -Noord-Holland-Noord -Zuidelijk Noord-Holland

Districtsrapportage. NOORDWEST -Noord-Holland-Noord -Zuidelijk Noord-Holland Districtsrapportage NOORDWEST - - 21 INHOUDSOPGAVE Pagina ACHTERGRONDINFORMATIE 3 1 WERKGELEGENHEID 4 2 VACATURES 5 3 ECABO ENQUETE 6 4 LEERLINGEN 7 5 GEDIPLOMEERDEN 8 7 PERSPECTIEVEN WERKGEVERS 1 8 ARBEIDSMARKTPERSPECTIEVEN

Nadere informatie

MBO-beroep in beeld. Medewerker toezicht en veiligheid mbo-beroep, niveau 2

MBO-beroep in beeld. Medewerker toezicht en veiligheid mbo-beroep, niveau 2 MBO-beroep in beeld mbo-beroep, niveau 2 In deze uitgave beschrijven we de inhoud van een mbo-beroep. Zo weet u wat u van iemand mag verwachten die gediplomeerd is in dit vakgebied. Bent u praktijkopleider,

Nadere informatie

Stage. bij gemeenten Onderzoek stagebeleid gemeenten december 2010. Beroepsonderwijs en bedrijfsleven: dat werkt!

Stage. bij gemeenten Onderzoek stagebeleid gemeenten december 2010. Beroepsonderwijs en bedrijfsleven: dat werkt! Stage bij gemeenten Onderzoek stagebeleid gemeenten december 2010 Beroepsonderwijs en bedrijfsleven: dat werkt! Stage bij gemeenten Onderzoek stagebeleid gemeenten december 2010 Beroepsonderwijs en bedrijfsleven:

Nadere informatie

Internationale beroepspraktijkvorming

Internationale beroepspraktijkvorming Internationale beroepspraktijkvorming Uw leerlingen over de grens: tips en spelregels Mbo-leerlingen kiezen steeds vaker voor een stage in het buitenland. Maar hoe regelt u die internationale BPV (i-bpv)?

Nadere informatie

Medewerker evenementenorganisatie

Medewerker evenementenorganisatie Medewerker evenementenorganisatie Leeswijzer voor bedrijven Kenniscentrum beroepsonderwijs bedrijfsleven ECABO houdt ontwikkelingen in de economisch-administratieve, ICT- en veiligheidsberoepen bij. Deze

Nadere informatie

Administratie. novacollege.nl/zakelijk. Juridisch. Secretarieel. Zakelijk 2015/2016

Administratie. novacollege.nl/zakelijk. Juridisch. Secretarieel. Zakelijk 2015/2016 novacollege.nl/zakelijk Administratie Juridisch Secretarieel Zakelijk 2015/2016 Mijn droom is onderdrukte mensen in Irak te helpen. Daar gaan veel mensen onterecht de gevangenis in, omdat ze geen geld

Nadere informatie

Assistent communicatiemedewerker

Assistent communicatiemedewerker Assistent communicatiemedewerker Leeswijzer voor bedrijven Kenniscentrum beroepsonderwijs bedrijfsleven ECABO houdt ontwikkelingen in de economisch-administratieve, ICT- en veiligheidsberoepen bij. Deze

Nadere informatie

Rapportage. Trendonderzoek Interne Communicatie 2013 Resultaten online enquête

Rapportage. Trendonderzoek Interne Communicatie 2013 Resultaten online enquête Rapportage Trendonderzoek Interne Communicatie 2013 Resultaten online enquête Suzanne Janssen Universiteit Twente Bas van Glabbeek Involve Joyce Ribbers Universiteit Twente Achtergrond van het onderzoek

Nadere informatie

MBO-beroep in beeld. Coördinator beveiliging mbo-beroep, niveau 3. Bent u HR-adviseur? Bent u praktijkopleider, begeleidt u een stagiair?

MBO-beroep in beeld. Coördinator beveiliging mbo-beroep, niveau 3. Bent u HR-adviseur? Bent u praktijkopleider, begeleidt u een stagiair? MBO-beroep in beeld Coördinator beveiliging mbo-beroep, niveau 3 In deze uitgave beschrijven we de inhoud van een mbo-beroep. Zo weet u wat u van iemand mag verwachten die gediplomeerd is in dit vakgebied.

Nadere informatie

Periode 2 21-11-11 t/m 10-02-12. Periode 2 19-11-12 t/m 8-02-13

Periode 2 21-11-11 t/m 10-02-12. Periode 2 19-11-12 t/m 8-02-13 Administratief Medewerker Administratief Medewerker niveau 2 wo + do ma + di wo + do ma + di Bank en Verzekeringswezen Commercieel medewerker Bank en Verzekeringswezen niveau 4 Kerntaken: Verricht front-office

Nadere informatie

Resultaten verkennend onderzoek instroom advocaat-stagiaires

Resultaten verkennend onderzoek instroom advocaat-stagiaires BIJLAGE 1 Resultaten verkennend onderzoek instroom advocaat-stagiaires Totaal aantal respondenten: 257 1. Hoeveel advocaten werken op uw kantoor? (Indien uw kantoor meerdere vestigingen heeft, reken dan

Nadere informatie

Rapportage resultaten enquête project derdengelden

Rapportage resultaten enquête project derdengelden Rapportage resultaten enquête project derdengelden Inleiding De verplichting om een stichting derdengelden ter beschikking te hebben is sinds de introductie in 1998 een terugkerend onderwerp van discussie

Nadere informatie

MBO-beroep in beeld. Medewerker beheer ICT mbo-beroep, niveau 3. Bent u HR-adviseur? Bent u praktijkopleider, begeleidt u een stagiair?

MBO-beroep in beeld. Medewerker beheer ICT mbo-beroep, niveau 3. Bent u HR-adviseur? Bent u praktijkopleider, begeleidt u een stagiair? MBO-beroep in beeld Medewerker beheer ICT mbo-beroep, niveau 3 In deze uitgave beschrijven we de inhoud van een mbo-beroep. Zo weet u wat u van iemand mag verwachten die gediplomeerd is in dit vakgebied.

Nadere informatie

DONATEUR KIEST GOEDE DOEL VANWEGE ONDERWERP EN STOPT MET STEUN VANWEGE ONTEVREDENHEID OVER GOEDE DOEL

DONATEUR KIEST GOEDE DOEL VANWEGE ONDERWERP EN STOPT MET STEUN VANWEGE ONTEVREDENHEID OVER GOEDE DOEL Meting maart 2013 Het Nederlandse Donateurspanel van WWAV wordt mede mogelijk gemaakt door het CBF en is uitgevoerd door Peil.nl DONATEUR KIEST GOEDE DOEL VANWEGE ONDERWERP EN STOPT MET STEUN VANWEGE ONTEVREDENHEID

Nadere informatie

MBO-beroep in beeld. Commercieel medewerker binnendienst mbo-beroep, niveau 3

MBO-beroep in beeld. Commercieel medewerker binnendienst mbo-beroep, niveau 3 MBO-beroep in beeld Commercieel medewerker binnendienst mbo-beroep, niveau 3 In deze uitgave beschrijven we de inhoud van een mbo-beroep. Zo weet u wat u van iemand mag verwachten die gediplomeerd is in

Nadere informatie

Arbeidsmarktregio Zeeland

Arbeidsmarktregio Zeeland Regiosheet Arbeidsmarktregio REGIOSHEET Arbeidsmarktregio 1 1 Dit is de regiosheet voor de arbeidsmarktregio, waarin de arbeidsmarkt wordt geschetst voor de beroepen in het ECABO-domein. ECABO brengt in

Nadere informatie

ECABO Vacaturemeter mbo vacatures voor de economisch-administratieve, ICT en veiligheidsberoepen, april 2010 t/m juli 2014

ECABO Vacaturemeter mbo vacatures voor de economisch-administratieve, ICT en veiligheidsberoepen, april 2010 t/m juli 2014 ECABO Vacaturemeter mbo vacatures voor de economisch-administratieve, ICT en veiligheidsberoepen, april 21 t/m juli 214 Oost-Utrecht Nederland ECABO domein, mbo niveau Oost-Utrecht ECABO domein, mbo niveau

Nadere informatie

Rapportage. Onderzoek: Toekomst van het Communicatievak

Rapportage. Onderzoek: Toekomst van het Communicatievak Rapportage Onderzoek: Toekomst van het Communicatievak In opdracht van: DirectResearch & Logeion en d Associatie van hoofden Communicatie Datum: 15 september 2014 Projectnummer: 2013008 Auteur(s): John

Nadere informatie

In deze uitgave beschrijven we de inhoud van een mbo-beroep. Zo weet u wat u van iemand mag verwachten die gediplomeerd is in dit vakgebied.

In deze uitgave beschrijven we de inhoud van een mbo-beroep. Zo weet u wat u van iemand mag verwachten die gediplomeerd is in dit vakgebied. Mbo-beroep in beeld (Junior) accountmanager mbo-beroep, niveau 4 In deze uitgave beschrijven we de inhoud van een mbo-beroep. Zo weet u wat u van iemand mag verwachten die gediplomeerd is in dit vakgebied.

Nadere informatie

Medewerker toezicht en veiligheid

Medewerker toezicht en veiligheid Medewerker toezicht en veiligheid Leeswijzer voor bedrijven Kenniscentrum beroepsonderwijs bedrijfsleven ECABO houdt ontwikkelingen in de economisch-administratieve, ICT- en veiligheidsberoepen bij. Deze

Nadere informatie

Bijlagen. Tevredenheid van potentiële werknemers

Bijlagen. Tevredenheid van potentiële werknemers Bijlagen Tevredenheid van potentiële werknemers Evaluatie Pastiel Bijlagen Tevredenheid van potentiële werknemers Pastiel Drs. Jan Dirk Gardenier MBA Erik Geerlink, MSc Lotte Piekema, MSc Februari 2014

Nadere informatie

Vakkennis en vaardigheden specifiek 2015/ Juridisch-administratieve beroepen

Vakkennis en vaardigheden specifiek 2015/ Juridisch-administratieve beroepen brede kennis van rechtsbronnen / rechtsgebieden kan psycho-sociale problematiek van doelgroepen (globaal) herkennen brede kennis van indeling recht / rechtsregels kan de bedrijfsregels en -procedures m.b.t.

Nadere informatie

Informatieverzorger. Mbo-kwalificaties in de sector Informatiedienstverlening. Informatieverzorger

Informatieverzorger. Mbo-kwalificaties in de sector Informatiedienstverlening. Informatieverzorger Informatieverzorger Leeswijzer voor bedrijven Kenniscentrum beroepsonderwijs bedrijfsleven ECABO houdt ontwikkelingen in de economisch-administratieve, ICT- en veiligheidsberoepen bij. Deze ontwikkelingen

Nadere informatie

Arbeidsmarktregio Gorinchem

Arbeidsmarktregio Gorinchem Regiosheet Arbeidsmarktregio GIOSHEET beidsmarktregio rinchem 1 1 Dit is de regiosheet voor de arbeidsmarktregio, waarin de arbeidsmarkt wordt geschetst voor de beroepen in het ECABO-domein. ECABO brengt

Nadere informatie

Arbeidsmarktregio Noord-Holland Noord

Arbeidsmarktregio Noord-Holland Noord Regiosheet Arbeidsmarktregio REGIOSHEET Arbeidsmarktregio 1 1 Dit is de regiosheet voor de arbeidsmarktregio, waarin de arbeidsmarkt wordt geschetst voor de beroepen in het ECABO-domein. ECABO brengt in

Nadere informatie

ECABO Vacaturemeter mbo vacatures voor de economisch-administratieve, ICT en veiligheidsberoepen, april 2010 t/m juli 2014

ECABO Vacaturemeter mbo vacatures voor de economisch-administratieve, ICT en veiligheidsberoepen, april 2010 t/m juli 2014 ECABO Vacaturemeter mbo vacatures voor de economisch-administratieve, ICT en veiligheidsberoepen, april 1 t/m juli 1 Midden-Limburg Nederland ECABO domein, mbo niveau Midden-Limburg ECABO domein, mbo niveau

Nadere informatie

ECABO Vacaturemeter mbo vacatures voor de economisch-administratieve, ICT en veiligheidsberoepen, april 2010 t/m juli 2014

ECABO Vacaturemeter mbo vacatures voor de economisch-administratieve, ICT en veiligheidsberoepen, april 2010 t/m juli 2014 ECABO Vacaturemeter mbo vacatures voor de economisch-administratieve, ICT en veiligheidsberoepen, april 21 t/m juli 214 Twente Nederland ECABO domein, mbo niveau Twente ECABO domein, mbo niveau Twente:

Nadere informatie

ECABO Vacaturemeter mbo vacatures voor de economisch-administratieve, ICT en veiligheidsberoepen, april 2010 t/m juli 2014

ECABO Vacaturemeter mbo vacatures voor de economisch-administratieve, ICT en veiligheidsberoepen, april 2010 t/m juli 2014 ECABO Vacaturemeter mbo vacatures voor de economisch-administratieve, ICT en veiligheidsberoepen, april 21 t/m juli 214 Zeeland Nederland ECABO domein, mbo niveau Zeeland ECABO domein, mbo niveau Zeeland:

Nadere informatie

ECABO Vacaturemeter mbo vacatures voor de economisch-administratieve, ICT en veiligheidsberoepen, april 2010 t/m juli 2014

ECABO Vacaturemeter mbo vacatures voor de economisch-administratieve, ICT en veiligheidsberoepen, april 2010 t/m juli 2014 ECABO Vacaturemeter mbo vacatures voor de economisch-administratieve, ICT en veiligheidsberoepen, april 21 t/m juli 214 Haaglanden Nederland ECABO domein, mbo niveau Haaglanden ECABO domein, mbo niveau

Nadere informatie

De Nederlandse Maritieme Arbeidsmarkt 2014

De Nederlandse Maritieme Arbeidsmarkt 2014 De Nederlandse Maritieme Arbeidsmarkt 2014 Sectorrapport Scheepsbouw Ruud van der Aa Jenny Verheijen 1 Inhoudsopgave Inleiding 3 Belangrijkste uitkomsten 4 1. Samenstelling werkgelegenheid 5 2. Verwachte

Nadere informatie

Onderzoek Alumni Bètatechniek

Onderzoek Alumni Bètatechniek Onderzoek Alumni Bètatechniek 0 meting - Achtergrond Eén van de knelpunten op de Nederlandse arbeidsmarkt is een tekort aan technisch geschoolden. De Twentse situatie is hierin niet afwijkend. In de analyse

Nadere informatie

MBO-beroep in beeld. Medewerker evenementenorganisatie mbo-beroep, niveau 4

MBO-beroep in beeld. Medewerker evenementenorganisatie mbo-beroep, niveau 4 MBO-beroep in beeld Medewerker evenementenorganisatie mbo-beroep, niveau 4 In deze uitgave beschrijven we de inhoud van een mbo-beroep. Zo weet u wat u van iemand mag verwachten die gediplomeerd is in

Nadere informatie

ECABO Vacaturemeter mbo vacatures voor de economisch-administratieve, ICT en veiligheidsberoepen, april 2010 t/m juli 2014

ECABO Vacaturemeter mbo vacatures voor de economisch-administratieve, ICT en veiligheidsberoepen, april 2010 t/m juli 2014 ECABO Vacaturemeter mbo vacatures voor de economisch-administratieve, ICT en veiligheidsberoepen, april 21 t/m juli 214 West-Brabant Nederland ECABO domein, mbo niveau West-Brabant ECABO domein, mbo niveau

Nadere informatie

ECABO Vacaturemeter mbo vacatures voor de economisch-administratieve, ICT en veiligheidsberoepen, april 2010 t/m juli 2014

ECABO Vacaturemeter mbo vacatures voor de economisch-administratieve, ICT en veiligheidsberoepen, april 2010 t/m juli 2014 ECABO Vacaturemeter mbo vacatures voor de economisch-administratieve, ICT en veiligheidsberoepen, april 1 t/m juli 1 Zuid-Gelderland Nederland ECABO domein, mbo niveau Zuid-Gelderland ECABO domein, mbo

Nadere informatie

Sessie Open vraag, eerlijk antwoord! Uitwerking van de sessie Open vraag, eerlijk antwoord op de Themadag FD d.d. 25 november 2011

Sessie Open vraag, eerlijk antwoord! Uitwerking van de sessie Open vraag, eerlijk antwoord op de Themadag FD d.d. 25 november 2011 Sessie Open vraag, eerlijk antwoord! Uitwerking van de sessie Open vraag, eerlijk antwoord op de Themadag FD d.d. 25 november 2011 Vraag Antwoord Vragen over het kwalificatiedossier Waarom is het kwalificatiedossier

Nadere informatie