Inleiding Hans Ouwehand, vicevoorzitter Raad van Bestuur CIZ Congres Invoering Langdurige Zorg. World Forum, Den Haag 8 december

Transcriptie

1 Inleiding Hans Ouwehand, vicevoorzitter Raad van Bestuur CIZ Congres Invoering Langdurige Zorg. World Forum, Den Haag 8 december Alleen uitgesproken tekst geldt. Goedemorgen. U bent hier om verschillende redenen. U heeft zorg nodig, u werkt in de zorg, u werkt bij een gemeente of een verzekeraar. U behartigt de belangen van cliënten. Of u bent om een andere reden geïnteresseerd in de nieuwe Wet Langdurige zorg. Ik sta hier als bestuurder van het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ) om u iets te vertellen over de veranderingen in de toegang tot de Wlz; de indicatiestelling. Indicatiestelling is eigenlijk niets anders dan het bepalen van toegang. Zoals een portier de ingang bewaakt van een gebouw, zo bewaken wij de toegang tot het wettelijk recht op collectief gefinancierde langdurige zorg. Het is een wet die de zwaarste en meest intensieve zorg beschrijft die we in Nederland kennen. En de wetgever vindt het belangrijk dat die dure zorg terecht komt bij de mensen die dit echt nodig hebben. De toegang bepalen voor de Wlz is complex, ingrijpend en lastig. Complex, want er is bijna altijd sprake van meerdere problemen tegelijkertijd. Het is ook ingrijpend: Toegang tot de Wlz is voor de rest van een leven. Vaak betekent het immers ook een opname in een instelling. Daar komen allerlei emoties bij kijken, bij degene die wordt opgenomen, maar ook bij de familie en vrienden. En het is lastig om het juiste moment te bepalen van een opname; het mag niet te vroeg, maar zeker ook niet te laat gebeuren. Dit zijn allemaal redenen waarom indicatiestelling controleerbaar, zorgvuldig en zo persoonlijk mogelijk moet gebeuren. Hoe die indicatiestelling voor de Wet langdurige zorg in zijn werk gaat, leggen we vanaf 1 januari 2015 uit op onze website, met korte voorlichtingsfilmpjes. We doen dat omdat we een helder verhaal te vertellen hebben. En we willen ook dat iedereen goed kan begrijpen wat we doen en hoe we dat doen. Ik wil u graag zo n filmpje laten zien. In dit filmpje zien we een medewerker van het CIZ en een cliënt met een verstandelijke handicap. Poortwachters houden het stelsel betaalbaar Voor sommige cliënten is de situatie al duidelijk. Voor heel veel anderen nog niet. Laten we die burger nu niet van het kastje naar de muur sturen, maar samen de juiste richting aangeven. Drie wetten kunnen we daarvoor inzetten: - De nieuwe Wet maatschappelijke ondersteuning en de Jeugdwet, met de gemeente als toegangspoort, via de buurtgerichte teams - De Zorgverzekeringswet, met de zorgverzekeraars als toegangspoort, via de wijkverpleegkundigen - De Wet langdurige zorg, met het CIZ als toegangspoort

2 pagina 2/5 Met elkaar kunnen we dit nieuwe systeem goed laten werken. Wij gaan daarbij helpen met informatie. Het CIZ krijgt in de loop van 2015 een compleet overzicht van aanvragen die binnen komen. Zo kan het CIZ de twee andere poortwachters informeren. Met gegevens om de Wmo en Zvw optimaal te benutten. Maar ook om vreemd aanvraaggedrag in een regio of gemeente te signaleren. Het doel is afwenteling voorkomen. Onze gezamenlijke opgave is te leren, feedback over de werking van het stelsel te geven en er wat mee te doen. Burgers moeten op de juiste plek op het juiste moment zorg krijgen, betaald vanuit de juiste wet. Dat komt tegemoet aan de wens van veel burgers zo lang mogelijk zorg thuis te krijgen. Maar dit helpt ook het stelsel betaalbaar te houden. De belastingbetaler is ten slotte ook een burger. Er is voor iedere professional in dit stelsel een opdracht om op te letten, verkeerde prikkels, misbruik en afwenteling te signaleren, elkaar aan te spreken, te leren en bij te sturen. Goed, we gaan terug naar de Wlz. Wanneer komt een burger nu in aanmerking voor zorg uit de Wlz? Het CIZ bepaalt dat aan de hand van heldere criteria. De Wlz-toegangscriteria Niet iedereen met een Zorgzwaartepakket (ZZP) voldoet aan de toegangscriteria van de nieuwe wet. Dit zijn de criteria: 1. Om te beginnen bepalen we de grondslag; de ziekte, aandoening, stoornis of beperking. 2. Ook stellen we bij voor zorg aan kinderen vast wat de zogenoemde gebruikelijke zorg is. Dat is normale zorg die ouders aan hun kinderen geven. 3. Daarna oordelen we over de noodzaak van permanent toezicht of 24 uur nabij zorg. We kijken daarbij naar fysieke problemen, regieproblemen (die moeten zwaar zijn) en het voorkomen van escalatie en ernstig nadeel. 4. Daarna stellen we de blijvende zorgbehoefte vast. Dat is de zorgbehoefte die overblijft omdat er geen verbetering of herstel meer optreedt. 5. En tot slot stelt het CIZ de aanspraak vast op de Wlz. In het indicatiebesluit dat we nemen, beschrijven we het zorgprofiel, de geldigheidsduur en het recht op dagbesteding en vervoer. Deze nieuwe criteria zijn bij velen nog onbekend en worden nog verkeerd begrepen. We zien ook dat iedereen er eigen interpretaties aan geeft. Laten we met elkaar de burger op de juiste manier informeren over de betekenis van de criteria. Wat betekenen de nieuwe toegangscriteria nu voor de burger, of zo u wilt cliënt, de zorgaanbieder en het CIZ? Ik begin met de burger. Wat verandert voor de burger? Wat verandert voor de burger is de aard van het contact met het CIZ. Dat contact wordt altijd persoonlijk. En er is ook aandacht voor de unieke situatie

3 pagina 3/5 van een individuele aanvrager. Het CIZ krijgt voor de aanvrager een naam en een gezicht, want aan iedere aanvraag wordt een medewerker toegewezen die verantwoordelijk is voor het klantcontact. We hebben nu nog een centraal klantcontactcentrum, maar dat slanken we begin volgend jaar af omdat er we nog iets beters voor terug krijgen: direct contact met degene die uw aanvraag behandelt. In dat contact gaan we overigens wel zuinig met uw en onze tijd om. Wanneer een aanvraag heel helder is, alle documenten zijn compleet, dan kan telefonisch contact voldoende zijn. Dat kan zowel gaan om een onbetwiste afwijzing; (iemand komt in de verste verte niet in de buurt van de toegangscriteria) of om een onbetwist positief indicatiebesluit; (deze persoon voldoet duidelijk aan alle criteria). We investeren met een persoonlijk ontmoeting vooral in de aanvragen waarbij niet direct duidelijk is wat er moet gebeuren. Dan doen we onderzoek tijdens een spreekuur, we vragen extra documenten of medisch advies en we gaan op huisbezoek om de situatie ter plekke te bekijken en te spreken met begeleiders, familie of mantelzorgers. Mantelzorgers mogen zo n gesprek altijd bijwonen en dat is ook altijd nuttig. Persoonlijk contact kost wel meer tijd. In de afgelopen jaren werd 50% van de besluiten binnen twee weken genomen. Dat gaat veranderen. We nemen meer tijd, maar niet langer dan zes weken. We gaan ook betere informatie geven over het verloop van een aanvraagprocedure. Mondeling, en in 2016 komen we met een track & trace systeem via internet, waardoor de procedure ook on line is te volgen. We verbeteren de toelichting op ons besluit en maken heldere besluitbrieven op maat. De vereisten aan de identificatie worden strenger; altijd een geldig identiteitsbewijs en een handtekening meesturen met een aanvraag. Wat niet verandert is onze onafhankelijke, objectieve, uniforme beoordeling. Dat betekent dat we los van de (soms ook financiële) belangen van zorgaanbieders, gemeenten en verzekeraars tot een besluit komen. We zijn en blijven alert op de signalen van misbruik en fraude. Fraude is van alle tijden en daar hebben we rekening mee te houden, ook omdat het gaat om publiek geld. We melden fraude bij de bevoegde instanties en werken actief mee aan het tegengaan van misbruik; sjoemelen bijvoorbeeld met een diagnose of identiteitsgegevens. Dat kan niet en dat mag niet. Wat verandert voor de zorgaanbieder? Ik wil beginnen met een groot compliment voor alle zorgaanbieders. Door onze uitstekende samenwerking hebben we de afgelopen jaren de toegang tot de zorg echt verbeterd. We hebben wachtlijsten opgelost en de afhandeltermijnen voor een indicatiebesluit enorm verkort. U heeft feitelijk een deel van ons werk gedaan en daar willen we u dan ook voor bedanken. Nu gaat onze relatie echter fundamenteel veranderen. Op 31 december komt er een einde aan het taakmandaat en mogen zorgaanbieders geen indicatiebesluiten meer voorbereiden. In vakjargon: u kunt geen gebruik meer maken van SIP s, HiT s of Indicatiemeldingen.

4 pagina 4/5 Dit betekent ook dat u cliënten niet kunt opnemen vóór het indienen van een aanvraag. De afhandeltermijn in bijzondere omstandigheden is 14 dagen, maar dan moet wel aan criteria worden voldaan. Zo niet, dan wordt de afhandeltermijn alsnog 6 weken. De afhandeling van ziekenhuisaanvragen en spoedaanvragen verandert ook. De meeste zorg na een verblijf in een ziekenhuis moet vanuit de Zvw of Wmo geleverd worden. Het indiceren voor de Wlz is complex en niet uit te voeren binnen 48 uur. Spoedaanvragen bestaan niet binnen de Wlz. Het CIZ verwacht, dat nagenoeg geen Wlz-aanvragen vanuit het ziekenhuis worden ingediend. Toch houden we het eerste kwartaal 2015 de huidige 48-uurs regeling in stand. Na dit kwartaal beoordelen we, samen met VWS en uw brancheorganisaties, aan de hand van ervaringen hoe we hiermee verder willen gaan. Zodra overduidelijk is dat iemand per direct onder de zorg vanuit de Wlz valt, kan een cliënt onmiddellijk in zorg worden genomen. Het CIZ indiceert dan binnen twee weken en laat het besluit met terugwerkende kracht ingaan op het moment dat de zorg werd gestart. De subsidieregeling voor Eerstelijns Verblijf wordt nog uitgewerkt. We voeren deze regeling, op verzoek van VWS, tijdelijk uit; eigenlijk valt deze regeling onder de Zorgverzekeringswet. Het gaat dan om op herstel gerichte zorg voor tijdelijke opname voor maximaal 6 maanden. Maar ook om palliatief terminale zorg voor cliënten zonder Wlz-aanspraak. Het zijn reguliere aanvragen; de afhandeltermijn is 14 dagen. Tot slot bevat de Wlz een nieuw criterium; wanneer een aanvraag niet compleet is ingediend, kan het CIZ de afhandeling niet starten. Concreet betekent dit: altijd een geldig kopie ID en een handtekening van de cliënt meesturen of uploaden. Het is een van de maatregelen om misbruik van de wet tegen te gaan. Wat verandert voor het CIZ? Wat betekent de nieuwe wet nu voor het CIZ? Door de reductie van doelgroepen geven we volgend jaar veel minder indicatiebesluiten af. Dit jaar zullen we nog circa AWBZ-indicatiebesluiten nemen. In 2015 daalt dit aantal naar circa Wlz-indicatiebesluiten. Dat is een reductie van ongeveer 70%. Dit houdt in, dat we begin 2015 afscheid nemen van ruim 500 collega s. Wanneer er in uw organisatie vacatures zijn voor MBO-ers en HBOers, spreekt u me dan na afloop gerust aan. Ik breng u graag in contact met mijn collega s die een nieuwe uitdaging zoeken. Een gevolg van dit alles is ook dat we kantoren afstoten. We werken vanaf 1 januari 2015 vanuit vier regio s; de regio Noordoost (met een kantoor in Zwolle), de regio Noordwest (met een kantoor in Amsterdam), de regio Zuidoost (met een kantoor in Nijmegen) en de regio Zuidwest (met een kantoor in Rotterdam). Daarnaast houden we voorlopig ook spreekuren op onze huidige locaties.

5 pagina 5/5 Wanneer je als instituut kleiner wordt, moet je je op de essentie richten. Ook daarom wordt onze werkwijze anders. Het CIZ bestaat nu 10 jaar. Waarom was je ook alweer opgericht? Wat waren de idealen van de onafhankelijke indicatiestelling? Daar kunnen we ons nu weer helemaal op richten. Ons ideaal is de zorgbehoefte van een burger op onafhankelijke en deskundige wijze vaststellen. En we kunnen dat straks veel vaker persoonlijk doen; terwijl we de burger recht in de ogen kijken. Want de regels zijn wel gelijk. Maar toch is iedereen anders. Onze kernwaarden onafhankelijkheid, objectiviteit en uniformiteit geven burgers in het hele land op dezelfde manier toegang tot intensieve zorg. En daarmee hopen we dat een betekenisvol leven mogelijk blijft en soms zelfs opnieuw mogelijk wordt. We willen ook lessen trekken uit de AWBZ-periode; we hebben geleerd dat de houdbaarheid van een zorgstelsel bevochten moet worden. Onze rol is een strenge en rechtvaardige poortwachter te zijn, die met goede argumenten de toegang bewaakt. Maar we kunnen de komende jaren ook met service onze meerwaarde vergroten. Door nieuwe en moderne manieren van klantcontact, via beeldbellen, elektronische uitwisseling van gegevens, Skype, maar ook door track & trace. En we hebben geleerd dat nieuwe vormen van transparantie en publieksverantwoording nodig zijn. De indicatiestelling is zo belangrijk dat anderen mogen gaan meekijken hoe we dat doen. Ook daarin kunnen we onszelf verbeteren. Maar belangrijk is: op 1 januari 2015 zijn we er klaar voor. Onze nieuwe werkprocessen zijn herijkt, onze ICT is aangepast, onze medewerkers zijn opgeleid en onze communicatie is vernieuwd. In de eerste zes weken van 2015 handelen we alle AWBZ-aanvragen nog af. En daarna volgt een periode waarin we de nieuwe wet totaal zullen gaan doorgronden. We zullen de komende twee jaar zeker ook nog nodig hebben om onze organisatie te transformeren en de nieuwe persoonlijke manier van werken volledig eigen te maken, maar zoals gezegd; op 1 januari zijn we er klaar voor. Ik wens u en onszelf toe dat we gaan leren, intensief contact met elkaar zoeken, informatie delen, bijsturen en het nieuwe stelsel optimaal laten werken. Voor iedereen die langdurige zorg nodig heeft. Dat is een geweldig uitdaging en daar wens ik u veel succes bij. Dank voor uw aandacht.