Visiedocument Gemeente Eindhoven

Transcriptie

1 Nut en noodzaak gemeentelijk energiebedrijf Gemeente Eindhoven Pagina 1 van 33

2 Inhoudsopgave Visiedocument Gemeente Eindhoven 1. Nut en noodzaak Gemeentelijk Energiebedrijf Eindhoven Algemene schets ontwikkelingen energiemarkt Liberalisering energiemarkt Energiehandel is risicovol Opkomst duurzame energie als alternatief voor fossiele brandstoffen Smart grids Sluitende kringlopen (Cradle to Cradle) Samenvatting Korte beschrijving van de landelijke initiatieven op het gebied van duurzame energiebedrijven Landelijke initiatieven Korte beschrijving aantal initiatieven Duurzaam energiebedrijf Apeldoorn Gemeente Den Haag Provincie Limburg Gemeente Breda Duurzaam Energiebedrijf Drenthe Conclusie Situatie gemeente Eindhoven Bestaande energiestromen gemeente Eindhoven Inkoop van energie Opwekking en verkoop van energie Beleidsplandoelstellingen Conclusie Aanbevelingen BIJLAGEN:...26 Page 2 van 33

3 1. Nut en noodzaak Gemeentelijk Energiebedrijf Eindhoven De Gemeente Eindhoven heeft in het raadsprogramma Duurzaamheid en Klimaatbeleid aangegeven de internationale afspraken (Kyoto) op het gebied van het klimaat te ondersteunen en een actieve bijdrage te willen leveren aan de uitvoering ervan om de negatieve effecten van de klimaatveranderingen terug te dringen. Daarnaast wil de gemeente Eindhoven haar imago versterken als duurzame stad. In de afgelopen jaren is via verschillende projecten invulling gegeven aan het raadsprogramma en is gestart met het vergroten van de participatie van burgers en bedrijven bij het bewuster omgaan met energie. Hieruit is binnen de gemeente de behoefte ontstaan om de mogelijkheden te bekijken om te komen tot een Gemeentelijk Energiebedrijf (GEB). Dit GEB zal een centrale rol kunnen spelen in het verder invulling geven aan het raadsprogramma Duurzaamheid en Klimaatbeleid en ervoor zorgen dat bestaande initiatieven en deelprojecten op een integrale manier getoetst worden en nieuwe initiatieven op een gecoördineerde manier tot stand komen in lijn met de duurzaamheiddoelstellingen van de gemeente Eindhoven. De gemeente Eindhoven streeft naar energieneutraliteit in de periode De gemeente Eindhoven heeft Tensor Energy gevraagd om een visiedocument op te stellen over de ontwikkelingen op het gebied van Gemeentelijke Energiebedrijven. In dit document komen de volgende onderwerpen aan de orde: - Algemene schets van de ontwikkelingen op de energiemarkt - Korte beschrijving van de landelijke initiatieven op het gebied van duurzame energiebedrijven; - Beschrijving van de bestaande initiatieven binnen de gemeente Eindhoven; - Conclusies en aanbevelingen over de mogelijkheden gemeente Eindhoven; Pagina 3 van 33

4 2. Algemene schets ontwikkelingen energiemarkt 2.1 Liberalisering energiemarkt Visiedocument Gemeente Eindhoven Sinds 1 juli 2004 is de energiemarkt in Nederland volledig geliberaliseerd. Dit is gebeurd op basis van Europese afspraken over liberalisering van een aantal nutstaken (telecom, energie, vervoer) in De liberalisering is in Nederland gestart in 1998 en vervolgens in drie stappen uitgevoerd. De energiemarkt is vrijgegeven om de concurrentie tussen de verschillende energieleveranciers te bevorderen en de consument keuzevrijheid te geven om zelf een energieleverancier te kiezen. Voor die tijd was die keuzevrijheid er niet en konden consumenten en bedrijven alleen energie afnemen van de traditionele energieleverancier(nutsbedrijf) in de regio waar zij gevestigd waren. De overheid heeft als taak om er voor te zorgen dat de energiemarkt werkt en dat daar waar deze energiemarkt nog niet of onvoldoende werkt de consument te beschermen tegen mogelijk misbruik van machtsposities. Dit is vastgelegd in de Elektriciteitswet en de Gaswet. In deze wetten is tevens bepaald dat er een toezichthouder is op de energiemarkt. Dit is de Energiekamer, een onderdeel van de Nederlandse Mededingingsautoriteit. De Energiekamer ziet toe op de naleving van de Elektriciteitswet en de Gaswet en treedt waar nodig op om de positie van de consument te beschermen en marktwerking op de energiemarkt te bevorderen. De liberalisering heeft alleen betrekking op de levering van gas en elektriciteit. De aanleg en het beheer en onderhoud van de netwerken behoort tot de verantwoordelijkheid van de regionale en landelijke netbeheerders (Tennet en Gas Transportservices). Op dit gebied is er geen keuzevrijheid. De regionale netbeheerder wordt bepaald door het adres van een aansluiting. De Energiekamer ziet erop toe dat deze regionale netbeheerders efficiënt werken en geen onevenredige prijzen vragen voor hun dienstverlening. De liberalisering heeft ertoe geleid dat de traditionele Nederlandse energiebedrijven (bijv. Essent, Nuon, NRE) moeten worden opgesplitst in een leverancier en een netbeheerder. Voorheen waren dit geïntegreerde bedrijven. Het eigendom van de landelijke en regionale netbeheerders blijft in handen van publieke instanties (gemeentes, provincies). Het eigendom van de leverancierskant is overdraagbaar en dit heeft inmiddels tot meerdere (buitenlandse) overnames geleid (RWE (D) - Essent, Vattenfall (S) Nuon, EON (D) -NRE Energie, DONG Energy (DK) Intergas Energie, Centrica (UK) Oxxio, Electrabel (B) RENDO/ Cogas)). Er zijn nog slechts een beperkt aantal traditionele energiebedrijven actief die niet verkocht zijn (Eneco, Delta), waarvan wel verwacht mag worden dat ze op termijn in andere handen terecht zullen komen. Daarnaast zijn er een aantal nieuwe spelers met wisselend succes op de markt actief geworden (o.a. Nederlandse Energie Maatschappij (NEM), Oxxio (inmiddels overgenomen door Centrica), EnergyXS (failliet), MAIN Energie, Go Energy (failliet). Naar verwachting zullen ook de succesvolle initiatieven uiteindelijk worden overgenomen. Pagina 4 van 33

5 2.2 Energiehandel is risicovol Visiedocument Gemeente Eindhoven De energiemarkt is een risicomarkt. De prijs van gas en elektriciteit wordt bepaald door marktontwikkelingen en is aan stevige fluctuaties onderhevig. De prijs van gas en elektriciteit komt tot stand op internationale groothandelsmarkten (TTF, OTC, ENDEX) waar de energie op lange termijn (tot aan 2014) verhandeld wordt. Daarnaast is er een energiebeurs (APX) waar elektriciteit day-ahead verhandeld wordt. Producenten, netbeheerders en leveranciers zorgen er samen voor dat het landelijke net in balans is. De prijs voor elektriciteit en vooral gas is direct gekoppeld aan de olieprijs. In de zomer van 2008 leidde de stijging van de olieprijs tot 147 dollar per vat tot een ongekende stijging van de elektriciteit- en gasprijzen. Als gevolg van de daaropvolgende kredietcrisis en recessie volgde een extreme daling van de prijzen. Dit voorbeeld illustreert de extreme prijsgevoeligheid van gas en elektriciteit. Kennis van de werking van de energiemarkt en actuele marktontwikkelingen is cruciaal voor het beheersen van energiekosten en het optimaliseren van rendement. Het moment van in- of verkopen is bepalend. Op het gebied van duurzame energie is er een levendige handel ontstaan in Garanties van Oorsprong en CO2-emissierechten. Garanties van Oorsprong (GvO's) worden voor duurzame elektriciteit en voor elektriciteit uit warmtekrachtkoppeling (WKK) uitgegeven. Dit gebeurt op basis van de Elektriciteitswet 1998 en verschillende Ministeriële Regelingen. In de eerste plaats zijn GvO's in Nederland het enige bewijs dat een energieleverancier duurzame elektriciteit levert aan zijn klanten, de eindverbruikers. Dit is wettelijk zo bepaald. Verder worden GvO's gebruikt voor stroometikettering. Energieleveranciers zijn namelijk verplicht om door middel van een stroometiket op de eindafrekening aan eindverbruikers te laten zien welke stroom geleverd wordt. In dit etiket mag alleen groene stroom worden vermeld als de energieleverancier GvO's heeft. GvO's worden in Nederland ook gebruikt om subsidie te verkrijgen. Producenten kunnen voor hun duurzame elektriciteitsproductie subsidie krijgen. In het verleden was dat de MEP-subsidie, nu is dat de SDE (Stimulering Duurzame Energieproductie). Voor duurzaam gas (gas uit biovergisting) zijn de eerste GvO s in aantocht. Er zijn op dit gebied momenteel slechts een paar kleinschalige initiatieven en daardoor zijn er nog te weinig GvO s beschikbaar om te voldoen aan de groeiende vraag. Steeds meer bedrijven en gemeenten gaan over tot compensatie van de CO₂-uitstoot die gepaard gaat met het verbruiken van aardgas door de aanplant van bomen. CO₂-emissiehandel is de handel in CO₂-emissierechten. Emissierechten geven bedrijven het recht om een bepaalde hoeveelheid CO₂ (een emissieplafond of cap) uit te stoten. De overheid wijst bedrijven een hoeveelheid emissierechten toe. De bedrijven ontvangen aan het begin van het jaar rechten. Aan het einde van het jaar moeten ze rechten inleveren overeenkomstig hun werkelijke uitstoot. Tussendoor kunnen zij handelen. Niet alleen aangewezen bedrijven maar ook andere bedrijven, instellingen en burgers kunnen in emissierechten handelen. De regels voor CO₂-emissiehandel zijn gebaseerd op de Europese richtlijn voor handel in broeikasgasemissierechten. Pagina 5 van 33

6 2.3 Opkomst duurzame energie als alternatief voor fossiele brandstoffen Volgens het internationaal Energie Agentschap (IEA) koerst de wereld af op een ernstig tekort aan olie na Olievelden raken sneller uitgeput dan gedacht en investeringen in het opsporen en ontginnen van nieuwe velden blijven achter bij wat nodig is. Het IEA verwacht dat de olieprijzen na 2013 zullen oplopen tot 100 dollar per vat of meer. In 2030 zal de vraag naar olie gestegen zijn tot 106 miljoen vaten per dag, een kwart meer dan nu. Door de huidige groeivertraging van de wereldeconomie stijgt de vraag naar olie nu weliswaar amper, maar dat effect is tijdelijk. Door de lagere vraag en de lagere olieprijzen van afgelopen tijd, worden nieuwe investeringen uitgesteld, waardoor het aanbod minder hard groeit. De groei zal weer aantrekken, vooral door de uitdijende transportsector in China, het Midden-Oosten en India. Het IEA maakt zich grote zorgen dat olieproducenten de verwachte toenemende vraag niet kunnen bijbenen. Te meer doordat bestaande olievelden sneller uitgeput blijken te raken dan voorheen gedacht. Dat concludeert het agentschap op basis van een analyse van achthonderd olievelden wereldwijd. Uit onderzoek van IEA blijkt verder dat fossiele brandstoffen in 2030 nog steeds 80 procent van alle energie leveren. Olie blijft de belangrijkste energiebron. De mondiale vraag naar energie groeit tot 2030 met 45 procent. Zonder verder beleid zal de uitstoot van broeikasgassen net zo hard toenemen. Europees beleid Begin 2007 presenteerde de Europese Commissie haar ambities voor het klimaat- en energiebeleid. Uitgangspunt is dat de aarde niet verder mag opwarmen dan met 2 graden Celsius. Hiervoor is het nodig dat: de uitstoot van broeikasgassen in industrielanden in 2020 is teruggebracht tot 30% onder het niveau van In maart 2007 werden de EU-landen het eens over een reductiedoelstelling van 20% in Als er een nieuwe internationale klimaatafspraak tot stand komt voordat het Kyoto-protocol in 2012 afloopt, verhoogt de EU dit percentage zelfs tot 30%. Daarnaast moet het aandeel duurzame energie, zoals wind en water, omhoog tot 20% in Voor biobrandstoffen geldt een apart percentage van 10% van de transportbrandstoffen. Nationaal beleid Het kabinet heeft de volgende doelen geformuleerd: Verhoging van het energiebesparingpercentage van 1% naar 2% per jaar; Vermindering van de uitstoot van broeikasgassen in 2020 met 30% ten opzichte van het niveau in 1990; Verhoging van het aandeel duurzame energie tot 20% van het totale energiegebruik in Om het verdergaande reductiepercentage voor 2020 te realiseren, is het plan Nieuwe energie voor het klimaat (werkprogramma 'Schoon en Zuinig') opgesteld. Hierin staan onder meer de volgende maatregelen aangekondigd: Pagina 6 van 33

7 Er komt een nieuwe subsidieregeling voor grootschalig duurzame energie: de Stimuleringsregeling Duurzame Energieproductie (SDE), als opvolger van de MEP. Hiermee wordt geïnvesteerd in de productie van duurzame elektriciteit en WKK-elektriciteit. Daarnaast geeft de nieuwe regeling impulsen aan de productie van Groen Gas. Om de doelen te halen, moet de productie van windenergie op land de komende vier jaar worden verdubbeld en vindt stimulering plaats van het plaatsen van windvermogen op zee. Provinciaal beleid Het energiebeleid van de provincie Noord-Brabant is in het kort samen te vatten als zuinig en inventief: eerst investeren in energiebesparing en daarna in duurzame energie, bio-energie en windenergie bijvoorbeeld. Concreet heeft de provincie een aantal thema's benoemd waar ze op inzet: energiebesparing bij Brabantse bedrijven en in Brabantse woningen bijvoorbeeld. Daarnaast ziet de provincie drie duurzame energietechnieken als het meest kansrijk: bio-energie, energie uit plantaardige en dierlijke stoffen, windenergie en koude- en warmteopslag. 2.4 Smart grids Het energiesysteem zal de komende jaren drastisch veranderen. Door afnemende energievoorraden en stijgende klimaatdruk zullen nieuwe technologieën, zoals decentrale energiesystemen en elektrisch rijden, een steeds grotere rol van betekenis gaan spelen. Onze energie-infrastructuur is hier niet op voorbereid en voor een aantal toepassingen zelfs ongeschikt. Energienetten moeten letterlijk intelligent worden (Smart Grids) en meer, nieuwe functionaliteiten krijgen die de gebruikswaarden vergroten. Daarbij valt te denken aan: Het energienet wordt tweerichtingsverkeer, waardoor de consument met zijn decentraal opgewekte energie (zonnestroom, wind, micro-wkk) producent wordt en dat ook in de energiekosten terugziet; Het net wordt zo slim dat het zichzelf repareert, back-up inschakelt en bij uitval een alternatieve route zoekt; Het net regelt in communicatie met de energiemeter wanneer elektrische apparaten aangaan en tegen welke energieprijs; Het net beschikt (decentraal) over slimme opslag van stroom en warmte en zet die in wanneer dat optimaal is; Woningen communiceren met het net en weten wanneer een elektrische auto (of scooter) optimaal kan worden geladen of wanneer hieruit stroom kan worden getrokken; Het slimme net zorgt hierdoor voor nieuwe beheer inzichten voor haar eigenaren en voor meer comfort voor haar gebruikers; Kernwoorden zijn intelligent, decentraal, opslag, ICT, monitoren, meten en afrekenen (billing). Pagina 7 van 33

8 Een smart grid bestaat uit een aantal die technisch haalbaar zijn, maar die qua invoering nog in de kinderschoenen staan. Er is samenwerking nodig tussen alle betrokken partijen en het zal veel innovatiekracht en volharding vragen. Het zelf aanleggen van een smart grid zal stuiten op wettelijke bezwaren, want het beheer en onderhoud van netwerken is nu voorbehouden aan de landelijke en regionale netbeheerders. 2.5 Sluitende kringlopen (Cradle to Cradle) De ambitie om toe te werken naar een CO 2 -neutrale gemeente sluit naadloos aan bij de filosofie van cradle-to-cradle (van wieg tot wieg), waarbij sluitende kringlopen het uitgangspunt zijn. Volledig hergebruik van grondstoffen is hierbij het uitgangspunt. Vanuit het principe afval = voedsel pleiten de bedenkers - William McDonough (architect) en Michael Braungart (chemicus) voor nieuwe productiemethoden waarin het concept afval wordt geëlimineerd. Cradle-to-cradle zoekt zoveel mogelijk aansluiting bij de ontwerpuitgangspunten van natuurlijke ecosystemen. Na gebruik produceert het eenmaal weggegooide product voedsel voor de directe omgeving of, via complete recycling, grondstoffen voor een nieuw industrieel proces. In plaats van een economie die langzaam haar eigen graf graaft (cradle-to-grave), vindt via deze benadering transformatie plaats naar een economie die kan blijven groeien, zichzelf regenereert en daardoor bijdraagt aan verdere groei van onze welvaart, de natuur en de biodiversiteit om ons heen (cradle-to-cradle). 2.6 Samenvatting Op basis van de voorgaande paragrafen hebben de volgende ontwikkelingen bijgedragen aan het ontstaan van de discussie over het opzetten van gemeentelijke energiebedrijven: - De splitsing van traditionele energiebedrijven in een leverancier en een netbeheerder; - De netbeheerders zijn veelal intern gericht door druk op efficiënter werken vanuit de Energiekamer en door moeite met de omvorming tot een commerciële organisatie; - Concurrentie op de leveranciersmarkt zorgt voor toenemende aandacht voor klantbehoud; - Door de overname van Nederlandse leveranciers door buitenlandse bedrijven gaat veel aandacht uit naar fusieperikelen en het vormen van nieuwe organisaties; - Veel provincies en gemeenten krijgen als aandeelhouder van de traditionele energiebedrijven door de overname de beschikking over financiële middelen; - Leveranciers en netbeheerders hebben op dit moment geen aandacht voor lokale initiatieven; - In- en verkopen van energie brengt risico s met zich mee, wat vraagt om een duidelijke strategie; - Vervanging van traditionele bronnen door duurzame alternatieven verlaagt de afhankelijkheid van handel; - Teruglevering van duurzame energie aan het openbare net opent mogelijkheden tot het maken van extra rendement; - Handel in GvO s en emissierechten biedt nieuwe mogelijkheden tot rendement en het behalen van CO₂-reductiedoelstellingen; - Er is een internationale noodzaak tot de overstap naar duurzame bronnen; - Landelijk en provinciaal beleid bieden aanknopingspunten voor het bereiken van duurzame doelstellingen; Pagina 8 van 33

9 - Samenwerking met het Rijk, de provincie en andere gemeenten vergroot de kans op succes en is noodzakelijk voor het behalen van de doelstellingen; - De opkomst van smart grids is een interessante ontwikkeling en een noodzaak voor volledige onafhankelijkheid en zelfvoorziening; - Voor smart grids zijn er nog veel technische en juridische beperkingen om direct toepasbaar te zijn; - De aanleg van eigen smart grid is momenteel juridisch onhaalbaar in verband met beperkingen in de Elektriciteit- en Gaswet; - Volledige energieneutraliteit vraagt om inventieve oplossingen, waarbij alle reststromen benut worden; - Cradle to cradle is een prima uitgangspunt voor beleid, maar het ontbreekt nog aan direct toepasbare toepassingen. Cradle to cradle is wel interessant op de middellange termijn. Pagina 9 van 33

10 3. Korte beschrijving van de landelijke initiatieven op het gebied van duurzame energiebedrijven Veel provincies en gemeentes hebben ambitieuze doelstellingen op het gebied van duurzame energie. In aansluiting op rijksbeleid en Kyoto-doelstellingen komt er steeds meer aandacht om deze ambitie te realiseren. Duurzame projecten zijn op dit moment vaak te kleinschalig voor energiebedrijven (netbeheerders). Bij andere marktpartijen ontbreekt vooralsnog de prikkel om met duurzaamheid aan de slag te gaan en zij hebben zich niet gecommitteerd aan de gemeentelijke doelstellingen. Dit leidt in veel gevallen tot een afwachtende houding. Daarom nemen steeds meer lokale overheden het heft in eigen hand. Gemeentes en provincies hebben een aantal opties bij het behalen van hun ambitieuze doelstellingen (o.a. Trias Energetica): - Verminderen van hun eigen energievraag door energiebesparing (gemeentelijke gebouwen, openbare verlichting etc.) (voorbeeldfunctie); - Vermindering van vraag door energiebesparing bij eindgebruikers (bewoners, bedrijven); - Toepassen van duurzame bronnen bij o.a. nieuwbouw, renovatie, warmtewinning; - Het (verder) optimaliseren van de toepassing van fossiele bronnen voor wat energie-efficiency en betrouwbaarheid (verstandig gebruiken van eindige bronnen); - Compenseren van de CO₂-uitstoot door bosaanplant; - Lokale initiatieven stimuleren en realiseren; - Partijen, organisatie en mensen verbinden; - Informeren, adviseren en communiceren over duurzame mogelijkheden aan investeerders en bewoners (loketfunctie); - Verstrekken van subsidiegelden aan opwekkers van duurzame energie; Om de ambities te realiseren is een combinatie van hiervoor genoemde opties noodzakelijk. Hierbij kan een centrale rol zijn weggelegd voor een gemeentelijk energiebedrijf. In de meeste gevallen gaat het bij de huidige Gemeentelijke energiebedrijven om de invulling van slechts een of twee van bovengenoemde opties. De vraag is dan ook wat nu precies de definitie is van een gemeentelijk energiebedrijf. Tensor Energy hanteert ten behoeve van dit onderzoek de volgende definitie: Een gemeentelijk energiebedrijf (of duurzaam energiebedrijf) is een lokaal energiebedrijf dat duurzame energieprojecten initieert, coördineert en/ of beheert met als primaire doel de gestelde klimaatsdoelstellingen te realiseren. De duurzaam opgewekte energie van het gemeentelijk energiebedrijf wordt in eerste instantie aangewend voor eigen verbruik van zowel de gemeente als van de bedrijven en inwoners van deze gemeente. De resterende energie wordt teruggeleverd aan de markt, welke kan bestaan uit omliggende gemeenten, bedrijven of bewoners maar ook uit andere energiebedrijven, de groothandelsmarkt en zelfs energiebeurzen. Het rendement dat met de duurzame energieproductie wordt behaald, wordt aangewend ter financiering van nieuwe duurzame energieprojecten. Pagina 10 van 33

11 In dit hoofdstuk worden de bekende en meest actuele gemeentelijke en provinciale initiatieven in kaart gebracht en met elkaar vergeleken. Het overzicht waarnaar wordt verwezen in paragraaf 3.1 is niet uitputtend, maar bevat de initiatieven die in de laatste maanden in de publiciteit zijn gekomen. Uit het onderzoek komen een aantal initiatieven naar voren die bijzonder leerzaam zijn. In paragraaf 3.2 worden de meest interessante facetten hiervan beschreven. Ten slotte worden in paragraaf 3.3 een aantal algemene conclusies getrokken over de status van de verschillende initiatieven. 3.1 Landelijke initiatieven De afgelopen maanden zijn veel lokale initiatieven in het nieuws geweest. Tegelijkertijd zijn er initiatieven ontplooid die tot op heden nauwelijks het nieuws hebben gehaald. De meest recente of interessante initiatieven zijn geïnventariseerd en vergeleken op een aantal kenmerken. Een nadere uitwerking hiervan is te vinden in bijlage Gemeentelijke Duurzame Initiatieven.xlsx Uit de inventarisatie van de verschillende initiatieven zijn in grote lijnen de volgende groepen te destilleren: 1. Mediahype: partijen die geroepen hebben een provinciaal of gemeentelijk energiebedrijf op te gaan richten maar tot op heden nog niets concreets hebben gedaan of alleen nog maar een motie hebben ingediend om mogelijkheden te gaan onderzoeken. Voorbeelden hiervan zijn: Zutphen, Zoetermeer, Amsterdam en Provincie Drenthe en Utrecht; 2. Smalle initiatieven: Prima initiatieven, veelal alleen gericht op de levering van warmte. Hoewel ze in de media genoemd worden als GEB, voldoen ze niet aan de integrale definitie die in dit rapport is gehanteerd. Voorbeelden hiervan zijn: Veenendaal, Culemborg, Den Haag, Haarlemmermeer, Hengelo en Delft. 3. Potentiële GEB s: dit zijn partijen die concreet aan de slag zijn of gaan en zich inzetten om met meerdere middelen energie te besparen en duurzaam op te wekken en dit ook actief te gaan vermarkten. Ze zijn zeer gericht bezig met het realiseren van hun doelstellingen. Voorbeelden hiervan zijn Apeldoorn, Tilburg, Heerhugowaard en Provincie Limburg. 3.2 Korte beschrijving aantal initiatieven Uit de bijlage blijkt dat veel gemeenten bezig zijn met klimaatbeleid, maar er nog niet zoveel uitgewerkt is op het gebied van gemeentelijke energiebedrijven. Voor dit onderzoek is met een aantal gemeenten/ provincies een interview gehouden om een gevoel te krijgen bij het gevolgde traject en om een beoordeling te kunnen geven van het initiatief. In de volgende paragrafen Duurzaam energiebedrijf Apeldoorn Korte samenvatting en huidige status In de Routekaart Apeldoorn Energieneutraal 2020 is een palet aan maatregelen uitgewerkt om te komen tot een energieneutrale gemeente in Om de gemeentelijke ambitie energieneutraal 2020 te bereiken is een transitie en versnelling benodigd in keuzes ten aanzien van techniek, maar ook op het Pagina 11 van 33

12 gebied van organisatie, proces en financiën. Duidelijk is dat partijen en belangen verenigd moeten worden om een collectieve exploitatie van lokale bronnen te bereiken. Deze benodigde transitie en versnelling vinden op dit moment onvoldoende plaats, dit komt door het feit dat er geen probleemeigenaar van het collectief is. Het oprichten van een lokaal duurzaam energiebedrijf wordt in de Routekaart aangehaald als randvoorwaarde om de benodigde versnelling te realiseren voor de 2020-doelstelling. De volgende argumenten spelen hierbij een rol: Verbinden van kennis, organisaties en verschillende doelen (bijv. grondwater/wko) zorgt voor efficiency Combineren van zaken met verschillende rentabiliteit onder een financieel/juridische constructie beperkt risico s Binnen een dergelijke constructie wordt uitgegaan van de toekomstwaarde voor Apeldoorn (bijv. waarde van het vastgoed of dubbelgebruik van de ondergrond) De gemeente Apeldoorn ziet het als haar rol om nu als ontwikkelaar/initiator van het concept op te treden: hoe zou een lokaal energiebedrijf eruit kunnen zien. Positieve punten - Centrale coördinatie door de gemeente Apeldoorn; - Installatie van een werkgroep met zowel medewerkers van de gemeente Apeldoorn en met externe deskundigen; - Politieke overeenstemming bereikt voordat de pers is ingeschakeld; - Concreet onderzoek naar mogelijke en ruwe uitwerking van: o Gewenste rechtsvorm; o Gewenst organisatiemodel; o Business case voor het duurzame energiebedrijf. Aandachtspunten - De gemeente Apeldoorn wil een echt energiebedrijf worden: o Apeldoorn wil de hele energieketen bedienen van initiatief tot exploitatie en wil een volwaardig energiebedrijf worden; o Apeldoorn wil flexibel in techniek zijn en kunnen op- en afregelen; o Apeldoorn wil flexibel zijn in de eigendomsverhoudingen; - Het voeren van een energiebedrijf zoals beschreven door Apeldoorn is het voeren van een risicodragende onderneming Gemeente Den Haag Korte samenvatting en huidige status Aardwarmte Den Haag is een samenwerking van E.ON Benelux, Eneco, Haagse Hitte (= gemeente Den Haag), Energiek (=Staedion), Vestia en Haag Wonen. Op 17 september 2008 ondertekenden de zes betrokken partijen hiervoor de oprichtingsakte van de VOF Aardwarmte Den Haag. Het is het eerste Nederlandse aardwarmteproject voor woonwijken. Woningcorporatie Staedion is gestart met de bouw van Het Venster in Den Haag. Het zijn de eerste woningen die worden aangesloten op het aardwarmteproject dat voor de verwarming van nieuwe woningen in Den Haag Zuidwest gaat Pagina 12 van 33

13 zorgen. De VOF Aardwarmte Den Haag draagt zorg voor de ontwikkeling van de warmtebron, het bijbehorende warmtestation, de leidingen en de aansluiting van bijna alle woningen die de corporaties in de komende 5 jaar in het projectgebied Den Haag Zuidwest bouwen. De totale investering bedraagt circa 50 miljoen euro. Alle woningen worden voorzien van een lage-temperatuur verwarmingssysteem, voornamelijk met vloerverwarming. Deze verwarming werkt met water dat minder warm hoeft te zijn dan bij een gewone centrale verwarming. Het past prima bij de temperatuur van het warme water dat uit de aarde wordt opgepompt. Bovendien wordt het comfort in de woningen hiermee verder verhoogd. De gebruiker van de warmte is niet duurder uit dan bij conventionele gasverwarming. Door gebruik te maken van warmte die van meter diepte wordt opgepompt, komt er jaarlijks ton minder CO2 in de lucht. In het najaar 2009 wordt gestart met de bouw. Positieve punten - Focus op warmte en combinatie van restwarmte met bedrijven en woningen; - Verbruikers niet duurder uit dan bij conventionele warmte; Aandachtspunten - Het betreft alleen de opzet van een warmtebedrijf. - Afhankelijkheid van traditionele energieleveranciers; Provincie Limburg Korte samenvatting en huidige status Het Energieprogramma Provincie Limburg is een concrete uitwerking van de wijze waarop de provincie Limburg haar bijdrage wil leveren aan de ambities voor CO₂-reductie, duurzame energieopwekking en energiebesparing, zoals deze op nationaal en Europees niveau voor 2020 zijn vastgelegd. Dat betekent dat Limburg in 2020: haar CO₂-uitstoot met 20% heeft verlaagd ten opzichte van 1990, 20% van haar energiebehoefte duurzaam opwekt en 20% energie heeft bespaard ten opzichte van Bovendien wil de Provincie in 2011 aansprekende energietransitieprojecten hebben gerealiseerd. Indien de Provincie deze klimaatdoelen wil realiseren dan is een maximale inspanning nodig. Zonder duidelijke regie wordt grootschalige energiebesparing en duurzame energie op korte termijn niet gerealiseerd. Binnen alle coalitieprogramma s vinden dan ook activiteiten plaats die bijdragen aan het Energieprogramma. In het Energieprogramma Provincie Limburg kiest de provincie voor een brede energiemix. Om als Provincie Limburg mogelijke initiatiefnemers te bewegen te investeren in duurzame energie en energiebesparing, wordt een effectief stimuleringsinstrumentarium ontwikkeld. Voor dit instrumentarium wordt de bijlage van de Provincie geraamd op EUR 39,5 miljoen. Het Energieprogramma beoogt eind 2011 zichtbare resultaten te hebben geboekt. Basis voor deze resultaten vormen de uitvoering en realisatie van tien energietransitieprojecten. Deze projecten bevinden zich inmiddels in een initiële fase. Er zijn gesprekken met meerdere stakeholders gevoerd en er zijn diverse werkgroepen gestart. De Provincie Limburg spreekt niet over het opzetten van een Duurzaam Energiebedrijf, maar laat de realisatie van doelstellingen over aan de markt. Daarbij speelt de Provincie een proactieve rol als het gaat om stimuleren en opzetten van aansprekende voorbeeldprojecten, wegnemen van juridische drempels (vergunningen, wetgeving), communicatie over resultaten, opzetten van Investeringsfonds met eigen bijdrage. Pagina 13 van 33

14 Pagina 14 van 33 Visiedocument Gemeente Eindhoven Positieve punten - Ambitieuze, duidelijke doelstellingen; - Sterke lobby binnen de provincie voor het winnen van steun voor het Energieprogramma; - Goed doordacht plan; - Heldere projectorganisatie en projectplan die bruikbaar is voor opzetten GEB; - Brede energiemix voor het bereiken van klimaatdoelstellingen; - Belang van integrale aanpak; - Belang van regisserende en initiërende rol voor provincie in energietransitie projecten om de burgers en het bedrijfsleven te betrekken en te laten zien dat de transitie naar een nieuwe energiewereld mogelijk is; Aandachtspunten - Investeringsplan(Klimaatfonds) nog niet volledig gefinancierd; Gemeente Breda Korte samenvatting en huidige status De gemeente Breda stelt zich tot doel om in 2044 een CO 2 -neutrale stad te zijn, met als tussenstappen 25% CO 2 -neutraal (t.o.v. 2006) in 2015 en 45% CO 2 -neutraal (t.o.v. 2006) in Het doel voor 2020 komt overeen met de landelijke doelstelling. Deze doelstellingen komen voort uit berekeningen en worden op basis daarvan haalbaar geacht en zijn vastgelegd in het in de visie Steek positieve energie in het klimaat. Als invulling van deze visie, heeft de gemeente Breda het initiatief genomen tot uitvoering van project Biomassacentrale Breda. Positieve punten - Centrale coördinatie door de gemeente Breda bij de uitvoering van het project. Het project kan als voorbeeld dienen voor de overige partijen in Breda; Aandachtspunten - Het project zit op veel zaken nog in de onderzoeksfase. Zo zijn de organisatievorm, klantenafhandeling en financiering nog niet duidelijk; - Het initiatief voldoet niet aan de in dit rapport- gehanteerde definitie; Het betreft het opzetten van een biomassacentrale; - De opgewekte elektriciteit wordt teruggeleverd aan het net; de elektriciteit wordt niet gebruikt ter compensatie/ verdiscontering van het verbruik van de gemeentelijke voorzieningen. Dit is een gemiste kans Duurzaam Energiebedrijf Drenthe Korte samenvatting en huidige status Het initiatief Duurzaam Energiebedrijf Drenthe vormt onderdeel van het Programma Klimaat en Energie van de provincie Drenthe. Het initiatief bevindt zich in de onderzoeksfase en het is nog niet bekend wat de organisatievorm gaat worden, maar het zou een vereniging of stichting kunnen zijn. De provincie Drenthe wil als initiator en aanjager gaan fungeren maar ook geld verstrekken middels een revolving fund of zelfs als aandeelhouder of exploitant voor eventuele grote projecten zoals energie uit asfalt.

15 Inmiddels is er een quick scan uitgevoerd voor de provincie en is er een motie aangenomen om een haalbaarheidsonderzoek uit te gaan voeren. De provincie Drenthe wil het Duurzaam Energiebedrijf Drenthe breed opzetten waarbij provincie, gemeenten, woningcorporaties, bedrijven en inwoners mogen participeren en wil duurzame banken betrekken als mede-investeerders. Daarnaast zullen zij van alle mogelijke subsidiebronnen (ook Europese) gebruik willen gaan maken. Drenthe wil alle mogelijkheden voor duurzame opwek gaan onderzoeken met de insteek alle mogelijkheden ook te gaan benutten. De provincie Drenthe wil de eigen opwek in eerste instantie aanwenden om het eigen verbruik te reduceren, zowel van provinciale en gemeentelijke organisaties als van haar inwoners. Eventuele overproductie zullen zij op de markt gaan aanbieden. Positieve punten - Drenthe wil een initiërende en faciliterende rol spelen; - Drenthe wil een breed opgezet energiebedrijf oprichten; - Drenthe wil gemeenten, bedrijven, woningbouwcorporaties en inwoners laten participeren; Aandachtspunten - Drenthe heeft de discussie over een mogelijk energiebedrijf via de pers gespeeld; - Verschillende politieke partijen hebben verschillende adviseurs ingeschakeld; - In 2004 heeft Drenthe een initiatief gelanceerd (zonnepanelen) dat breed in de pers is uitgemeten en dit is nooit wat geworden. Pagina 15 van 33

16 3.3 Conclusie Visiedocument Gemeente Eindhoven In de laatste maanden wordt opvallend vaak het begrip Gemeentelijk Energiebedrijf of Duurzaam Energiebedrijf genoemd. Nadere analyse van deze initiatieven leert het volgende: - In een aantal gevallen wordt de term genoemd om in de media te komen het lijkt een hype te zijn, zonder dat precies duidelijk is wat de doelstellingen zijn en zonder dat is nagedacht over de organisatievorm of beleid; - De termen CO₂-neutraal, klimaatneutraal en energieneutraal worden door elkaar gebruikt; - De verkoop van Essent en Nuon aan buitenlandse bedrijven heeft ervoor gezorgd dat een groot aantal provincies en gemeenten in Nederland de beschikking krijgt over financiële middelen. Het opzetten van een gemeentelijk energiebedrijf wordt veel genoemd bij het aanwenden van deze middelen; - Er is nog geen duidelijke definitie van Het begrip Gemeentelijk Energiebedrijf. Het wordt op vele manieren uitgelegd, waarbij de rol van de gemeente telkens weer ander is. Er wordt gesproken over een gemeenschappelijk energiebedrijf, een concurrent voor de gevestigde energiebedrijven, een coöperatie, een duurzaam energiebedrijfje etc.; - Het GEB wordt onderwerp van een politieke strijd, waardoor de duurzame intenties niet van de grond komen; - Veel initiatieven bevinden zich nog in een plan- of initiatiefase. Er worden haalbaarheidsstudies uitgevoerd, maar er is nog geen beleids- en organisatieplan; - In veel gevallen wordt de term Gemeentelijk Energiebedrijf gebruikt voor het opstarten of onderbrengen van een losstaand duurzaam energieproject (bijv. warmtenet). Hoewel dit een goede eerste stap kan zijn, is er vaak geen link met een integraal gemeentelijk Klimaatbeleid; - Bij geen van de initiatieven wordt gebruik gemaakt van de mogelijkheid om de opgewekte energie te verhandelen (warmte wordt geleverd aan bewoners, maar de opgewekte elektriciteit wordt vergeten) om zo extra bronnen beschikbaar te krijgen voor de financiering van nieuwe duurzame initiatieven; - Het inkopen van energie staat volledig los van het verkopen van energie; - Het verduurzamen van het energieverbruik van de gemeentelijke gebouwen wordt in sommige gemeenten meegenomen voor het behalen van de klimaatdoelstellingen. Het betreft dan duurzame energie die is opgewekt in het buitenland (waterkracht) of buiten de gemeente; - De realisatie van de doelstellingen wordt teveel overgelaten aan marktpartijen. De gemeente fungeert als loket voor vragen of als financier door verlening van subsidie, maar neemt geen proactieve houding aan. De ervaring leert dat informeren en financieren alleen niet leidt tot het bereiken van ambitieuze doelstellingen; - De realisatie van ambitieuze doelstellingen vraagt om een integrale, centrale en innovatieve aanpak noodzakelijk. Door praktisch en kleinschalig te beginnen, met voldoende impact en geloofwaardigheid, geeft de gemeente het goede voorbeeld; Pagina 16 van 33

17 4. Situatie gemeente Eindhoven De gemeente Eindhoven voert al jaren een actief klimaatbeleid. Met het nieuwe, innovatieve uitvoeringsprogramma Klimaatbeleid wordt de uitvoering van het klimaatbeleid voortgezet en geïntensiveerd en wordt geanticipeerd op de toenemende aandacht voor het onderwerp. Klimaatbeleid leidt steeds vaker tot (rendabele) kansen en mogelijkheden. Het uitvoeringsprogramma sluit aan bij het beleidsspeerpunt Duurzaamheid en Klimaatbeleid. De gemeente streeft naar energieneutraliteit (de energievraag van de eigen organisatie, woningen, bedrijven en overige vaste aansluitingen binnen de gemeente Eindhoven wordt duurzaam opgewekt binnen de eigen gemeentegrenzen). Het energieverbruik van alle vaste aansluitingen in de gemeente wordt geschat op ruim 1 miljard kwh elektriciteit en 280 miljoen m³ aardgas. De totale CO₂-uitstoot van de gemeente komt hiermee op 1,1 miljard ton. Om te komen tot energieneutraliteit wordt ingezet op twee belangrijke wegen: energiebesparing en het opwekken van duurzame energie. Het bereiken ervan vraagt om een intensieve en langjarige inspanning van alle betrokken actoren. De gemeente Eindhoven kan naar verwachting energieneutraliteit bereiken in de periode Hierna wordt kort beschreven welke duurzame bronnen er momenteel zijn (of op korte termijn gepland staan voor uitvoering) binnen de gemeente Eindhoven. 4.1 Bestaande energiestromen gemeente Eindhoven Inkoop van energie Voor de gemeentelijke gebouwen en voorzieningen heeft de gemeente Eindhoven jaarlijks de volgende energiebehoefte: - Gas: 3 miljoen m³ (ca. 100 aansluitingen) - Elektriciteit: 25 miljoen kwh (ca. 500 aansluitingen) De Europese aanbesteding voor de levering van aardgas en elektriciteit in de jaren is in juni 2009 afgerond. Vanaf juli 2009 zal gestart worden met de daadwerkelijke inkoop aan de hand van marktontwikkelingen. De ingekochte energie kan tevens vergroend worden door de aankoop van Garanties van Oorsprong of compensatie van de CO2-uitstoot die gepaard gaat met het verbranden van aardgas. Daarnaast moet er voor de diverse bio energiecentrales brandstof worden ingekocht (biodiesel, hout etc.). Pagina 17 van 33

18 4.1.2 Opwekking en verkoop van energie Visiedocument Gemeente Eindhoven De gemeente Eindhoven beschikt over een aantal decentrale opwekeenheden. Per eenheid wordt aangegeven hoeveel energie er wordt opgewekt en waar de die energie aan verkocht/ geleverd wordt. Bio energiecentrale Meerhoven (2010) Warmte: GJ Elektriciteit: kwh per jaar De warmte wordt geleverd aan woningen in Meerhoven en m² voorzieningen. De elektriciteit is nog niet verkocht. Facturatie en klantafhandeling zijn voorlopig ondergebracht bij NRE Netwerk. Bio- energiecentrale Tongelreep: Warmte: GJ Elektriciteit: kwh per jaar De warmte wordt geleverd aan de Nationaal Zwemcentrum Pieter van den Hoogenband. De elektriciteit is de afgelopen jaren verkocht aan Electrabel (elektriciteitsleverancier van de gemeente Eindhoven). Voor de komende jaren is de elektriciteit nog niet verkocht. Bio-energiecentrale Ir. Ottenbad (gepland) Warmte: GJ Elektriciteit: kwh per jaar De warmte wordt geleverd aan de Nationaal Zwemcentrum Pieter van den Hoogenband. Diverse WKO s Binnen de gemeente Eindhoven zijn diverse WKO-installaties (Warmte/ Koude-opslag) geplaatst. Ze zijn o.a. terug te vinden bij: ROC Eindhoven Vijfkamplaan en Sterrenlaan, Novalis College, TU/e, High Tech Campus, Eindhoven Airport, Kennedy Business Center en het DWZI-gebouw. Zonnepanelen In de afgelopen jaren zijn er zonnepanelen geplaatst binnen de gemeente Eindhoven op onder meer de volgende locaties: Stadhuis Eindhoven, High Tech Campus, Keuringsdienst van Waren, Novalis College, diverse basisscholen en Parkeergarage Mathildelaan. Pagina 18 van 33

19 4.2 Beleidsplandoelstellingen Visiedocument Gemeente Eindhoven De in paragraaf genoemde projecten dragen als volgt bij aan de CO2-reductie doelstellingen Bio-energiecentrale Meerhoven: Bio-energiecentrale Tongelreep: Bio-energiecentrale Ottenbad: WKO: Zonnepaneel stadhuis: ton ton (schatting) ton nn kilo In dit onderzoek is niet gekeken naar de plannen van de gemeente Eindhoven op het gebied van energiebesparing. Pagina 19 van 33

20 5. Conclusie In veel Nederlandse provincies en gemeenten wordt gewerkt aan de invulling van doelstellingen op het gebied van duurzaamheid. De laatste trend is de discussie over het opzetten van een Gemeentelijk Energiebedrijf. Deze trend wordt versterkt door het beschikbaar komen van grote sommen geld voor de aandeelhouders van Essent en Nuon na de overname door buitenlandse partijen. Er bestaat veel onduidelijkheid over de definitie van een Gemeentelijk Energiebedrijf. In dit onderzoek wordt uitgegaan van de volgende definitie: Een gemeentelijk energiebedrijf (of duurzaam energiebedrijf) is een lokaal energiebedrijf dat duurzame energieprojecten initieert, coördineert en/ of beheert met als primaire doel de gestelde klimaatsdoelstellingen te realiseren. De duurzaam opgewekte energie van het gemeentelijk energiebedrijf wordt in eerste instantie aangewend voor eigen verbruik van zowel de gemeente als van de bedrijven en inwoners van deze gemeente. De resterende energie wordt teruggeleverd aan de markt, welke kan bestaan uit omliggende gemeenten, bedrijven of bewoners maar ook uit andere energiebedrijven, de groothandelsmarkt en zelfs energiebeurzen. Het rendement dat met de duurzame energieproductie wordt behaald, wordt aangewend ter financiering van nieuwe duurzame energieprojecten. Uit dit onderzoek blijkt dat er nog geen enkele gemeente in Nederland is die beschikt over een volledig operationeel eigen energiebedrijf die voldoet aan bovenstaande definitie. Op basis van de resultaten van dit onderzoek kunnen de volgende kritische succesfactoren worden gedefinieerd voor het opzetten van een Gemeentelijk Energiebedrijf: - De doelstelling van het klimaatbeleid is helder en eenduidig; - De doelstelling van het GEB is volledig duidelijk en eenduidig; - De organisatievorm van het GEB is duidelijk; - Het initiatief wordt goed voorbereid en met alle partijen (incl. oppositie) besproken en in relatie tot alle gemeentelijke programma s uitgewerkt. Om klimaatdoelstellingen te realiseren is een integrale aanpak en duidelijke regie noodzakelijk. Dit vraagt om een goede lobby binnen de gemeente. Het GEB wordt zo geen onderwerp van politieke discussie; - Communicatie naar buiten wordt centraal gecoördineerd waardoor de boodschap helder en eenduidig blijft; - Er worden heldere energietransitieprojecten gedefinieerd waar iedereen binnen de gemeente zich aan committeert; - Er is gemeentelijk geld beschikbaar voor het financieel stimuleren van energietransitieprojecten; - Er wordt een effectieve en continue communicatie en lobby opgezet naar initiatiefnemers, investeerders en financiers; - Het GEB richt zich in eerste instantie op de volgende taken: o Reduceren van energieverbruik gemeentelijke voorzieningen o Centrale monitoring van energieverbruik en voortgangsrapportage Pagina 20 van 33

21 Pagina 21 van 33 Visiedocument Gemeente Eindhoven o Opstarten van een aantal aansprekende voorbeeldprojecten op beeldbepalende ontwikkelingsgebieden (bijv. PV op daken, geothermie, afvalvergisting) om de markt te laten zien hoe verduurzaming kan worden aangepakt. Hiermee wordt bereikt dat marktpartijen het benodigde geld zelf gaan investeren en wordt het effect en het rendement van de gemeentelijke investering vergroot; o Verdiscontering van inkoop van energie voor gemeentelijke gebouwen met opgewekte energie. Klantafhandeling en facturatie centraal opzetten of centraal uitbesteden; o Initiator en regisseur van samenwerkingsverbanden in de gemeente, waarbij de uitvoering zoveel mogelijk wordt overgelaten aan derde partijen. Het GEB zorgt bijvoorbeeld voor versoepelde procedures en advies bij subsidieverlening etc. - Het GEB zet in op een brede duurzame energiemix; - Samenwerking met alle betrokken partijen in de gemeente (en erbuiten). Het realiseren van de ambitieuze doelstellingen kan alleen maar bereikt worden in samenwerking met alle betrokken partijen; - Duidelijke communicatie over de behaalde resultaten van de duurzame inspanningen; - Gemaakte winsten herinvesteren in nieuwe duurzame projecten; - Veel aandacht voor integrale warmtebenutting (restwarmte industrie, bedrijventerreinen, woonwijken etc.). De aanleg van warmtenetten is nog vrij domein en biedt daarom veel mogelijkheden; De gemeente Eindhoven wil energieneutraal zijn in en heeft inmiddels de beschikking over (of krijgt op korte termijn de beschikking over) een aantal eigen duurzame bio-energiecentrales. Met inachtneming van de bovengenoemde kritische succesfactoren heeft de gemeente Eindhoven daarmee nu een unieke kans voor het op relatief korte termijn opzetten van een Duurzaam Energiebedrijf Eindhoven (DEE). Het DEE kan zorgen voor de benodigde inbedding van het beleid in de organisatie en voor continuïteit bij het bereiken van de doelstellingen ook na Het maakt een structurele invulling van het klimaatbeleid mogelijk en brengt de realisatie van de ambitieuze klimaatdoelstellingen een belangrijke stap dichterbij. Daarnaast beschikt de gemeente Eindhoven over de benodigde kennis en vaardigheden voor de realisatie van duurzame projecten. Deze competenties kunnen in het DEE worden gecentraliseerd, kwaliteit kan worden gewaarborgd en gedeeld met marktpartijen. Tot slot geeft de huidige situatie de gemeente Eindhoven de kans om voorop te lopen in de realisatie van haar doelstellingen en (mede)koploper te zijn bij het ontwikkelen en opzetten van een Duurzaam Energiebedrijf in Nederland en Europa. In dit DEE kunnen op korte termijn bestaande initiatieven worden ondergebracht en de volgende taken worden uitgevoerd: - De inkoop van energie (gas en elektriciteit) voor gemeentelijke voorzieningen kan worden verduurzaamd en op basis van een inkoopstrategie verder worden geprofessionaliseerd; - De inkoop van de benodigde brandstoffen (biodiesel, hout) kan worden gecentraliseerd, bewaakt en verder geprofessionaliseerd;

22 - De verkoop van duurzame opgewekte elektriciteit van bestaande projecten kan worden gecentraliseerd en zorgen voor financiële input voor investering in nieuwe duurzame projecten; - De verkoop van duurzaam opgewekte warmte uit bestaande projecten kan worden gecentraliseerd en geoptimaliseerd. Er kan tevens worden gekeken naar een centrale klantenafhandeling en facturatie; - De in- en verkoop van energiestromen kan worden geoptimaliseerd door er op een centrale manier naar te kijken en te bewerkstelligen dat verduurzaming plaatsvindt door duurzame energie die in de gemeente zelf is opgewekt (verdisconteren inkoop en opwek); Door inkoop van de energie ten behoeve van gemeentelijke voorzieningen te verdisconteren met de in de gemeente opgewekte duurzame energie wordt tevens voorkomen dat de gemeente afhankelijk is van de ontwikkelingen op de energiemarkt. Het risico van prijsfluctuatie bij in en verkoop van energie wordt hiermee drastisch beperkt. De Europese aanbesteding voor de levering van aardgas en elektriciteit aan de gemeentelijke voorzieningen is in juni 2009 afgerond. Hierin is helaas geen rekening gehouden met de mogelijkheid van verdiscontering. Daarom kan nu gekozen worden voor verduurzaming van het aardgas en de elektriciteit en tevens de verkoop van de opgewekte duurzame energie (warmte en elektriciteit). - De handel in Garanties van oorsprong kan centraal worden gefaciliteerd en zorgen voor financiële input voor investering in nieuwe duurzame projecten; - Het terugdringen van het verbruik van de gemeentelijke voorzieningen kan centraal worden opgezet en via een energiedashboard worden bewaakt. Via benchmarking tussen panden kan het energieverbruik worden teruggedrongen. Deze informatie kan tevens gebruikt worden als input voor verbruiksverlaging bij bedrijven en andere instanties in de gemeente Eindhoven. Op ieder moment is er managementinformatie beschikbaar over het bereiken van de doelstellingen. - Er kan een Carbon-footprint worden opgesteld en uitgevoerd om alle CO₂-uitstoot van de gemeente (evenementen, papier, kilometers, energie) te verduurzamen door middel van compensatie door aanplant bomen; - Er kan op een centrale manier worden gecommuniceerd met betrokken marktpartijen; - Kennis over bestaande projecten kan worden gecentraliseerd en beschikbaar worden gemaakt voor meerdere mensen, zodat de gemeente niet afhankelijk is van slechts een enkele enthousiasteling; - Kennis over de projectmatige aanpak (initiatief, ontwerp, aanbesteding, bouw) van de succesvolle realisatie van nieuwe duurzame projecten kan worden vervat in een centraal projecthandboek dat beheerd wordt in het DEE. De kwaliteit van projecten wordt daarmee bewaakt en continu verbeterd. Het op te zetten Duurzaam Energiebedrijf Eindhoven leent zich tevens voor het verder invulling geven aan het Klimaatbeleid in de komende jaren over coalitieperiodes heen. De volgende aansprekende, beeldbepalende ontwikkelingsrichtingen kunnen vanuit het DEE worden opgezet via een pilotproject en als voorbeeld worden ontwikkeld voor marktpartijen: Pagina 22 van 33