Protocol Schoolverzuim

Transcriptie

1 Protocol Schoolverzuim Een praktische handreiking RMC De Friese Wouden/RMC Friesland Noord in samenwerking met VO- en MBO onderwijs

2 Voorwoord Het bestrijden van voortijdig schoolverlaten is in het convenant: Aanval op schooluitval , vastgelegd tussen RMC regio s en alle scholen voor voortgezet onderwijs en middelbaar beroepsonderwijs in diezelfde regio s en de staatssecretaris van OC&W. In Drachten heeft een kleine groep enthousiaste collega s, samengesteld uit een RMC medewerkster en vertegenwoordigers uit de scholen voor voortgezet onderwijs en middelbaar beroepsonderwijs, zich beziggehouden met het opzetten van een verzuimprotocol. Er is getracht een zo eenvoudig en volledig mogelijk protocol te schrijven als handreiking aan het basisonderwijs, voortgezet onderwijs en middelbaar beroepsonderwijs. Wanneer er eenduidige en doorlopende afspraken binnen het onderwijs gelden, kan een bijdrage geleverd worden aan het terugdringen van verzuim. Een ieder die aan dit protocol een waardevolle bijdrage kan leveren, of meent dat er onvolkomenheden in vermeld staan, wordt verzocht dit aan de werkgroep mee te delen. Dit protocol is een aanzet tot een afsprakenlijst voor verzuim op iedere school waarmee in 2011 op universele wijze gewerkt kan worden. Namens de werkgroep verzuimprotocol, S.P. Smit projectmanager VSV programmagelden 2

3 Inhoudsopgave 1. Inleiding Leer- en kwalificatieplicht... 5 Definiëring begrip voortijdig schoolverlater... 5 Kwalificatieplicht Verzuim... 6 Verschillende vormen van ongeoorloofd verzuim... 6 Verzuim en achterliggende problematiek... 6 Geoorloofd verzuim... 6 Langdurig ziekteverzuim en verzuim op basis van functionele klachten... 6 Verzuimbegeleiding in het geval van functionele klachten Verantwoordelijkheid scholen... 8 Instrumenten... 8 Samenvattend dragen volgende instrumenten bij aan een sluitend verzuimbeleid... 8 Verzuimregistratie Meldingsplicht scholen Melden verzuim Digitaal verzuimloket Melden verwijsindex Ondersteuning vanuit de overheid, Leerplicht en RMC Regio de Friese Wouden en Friesland Noord De kerntaken van deze ambtenaren zijn Strafoplegging Nawoord en aanbevelingen conclusie Bijlagen...14 Verzuimkaart: Als je ze niet kunt winnen, moet je zorgen dat je ze niet verliest Bijlage 1. Stroomschema Verzuimprotocol Onderwijs Bijlage 2. Stroomschema verzuim Leerplichtambtenaar Bijlage 3. Sociale kaart/afkortingenlijst Bijlage 4. Voorbeeld Afsprakenkaart Voortgezet onderwijs

4 1. Inleiding Het is algemeen bekend dat jongeren die regelmatig verzuimen een grotere kans hebben om voortijdig schoolverlater te worden. Ook is een verband aangetoond tussen regelmatig verzuim en het ontwikkelen van deviant en/of crimineel gedrag. Om die redenen is het terugdringen van ongeoorloofd schoolverzuim van groot belang. Scholen hebben een zeer belangrijke rol bij het terugdringen van schoolverzuim. Met deze handreiking willen we inzichtelijk maken, wanneer er sprake is van verzuim, wat er van de scholen wordt verwacht bij het bestrijden van verzuim en hoe de samenwerking is georganiseerd tussen de andere bij verzuim betrokken partijen. Daarnaast wordt omschreven wat er van een leerplichtambtenaar verwacht kan worden. 4

5 2. Leer- en kwalificatieplicht Ieder kind heeft recht op onderwijs en heeft tegelijk een leerplicht. Kinderen hebben onderwijs nodig om zich te ontwikkelen, te ontplooien, maar ook om later meer kans te hebben op werk. Ieder kind is volledig leerplichtig vanaf de 1e schooldag van de maand na de 5e verjaardag tot aan het einde van het schooljaar waarin de jongere 16 jaar wordt. Sinds 1 augustus 2007 geldt dat de jongere verplicht is onderwijs te blijven volgen totdat hij een startkwalificatie heeft behaald of tot het moment waarop hij de leeftijd van 18 jaar heeft bereikt. Deelnemers vanaf 18 jaar vallen onder de afspraken gemaakt bij het Regionaal Meld- en Coördinatiefunctie (voortijdig schoolverlaten), en de afspraken gemaakt in de Wet Studiefinanciering (uitschrijving). De IB-groep krijgt hierin een monitorende taak. Een startkwalificatie is behaald bij: Havo of VWO diploma; MBO diploma niveau 2 BOL of BBL. Heeft een jongere zijn schoolloopbaan beëindigd zonder startkwalificatie dan is hij een voortijdig schoolverlater. Definiëring begrip "voortijdig schoolverlater" Volgens de huidige wetgeving wordt onder een voortijdig schoolverlater verstaan; op wie de leerplichtwet 1969 niet meer van toepassing is en de leeftijd van 23 jaar nog niet heeft bereikt; en die niet in het bezit is van een startkwalificatie; en het onderwijs aan de school gedurende een aaneengesloten periode van tenminste een maand -of een door het bevoegd gezag van de school te bepalen kortere periode- zonder geldige reden niet meer volgt of die niet meer aan een school of instelling is ingeschreven, of van de school wordt verwijderd. Onder een voortijdig schoolverlater wordt niet verstaan diegene die in het bezit is van een diploma van een assistentenopleiding niveau 1, dan wel een getuigschrift van het praktijkonderwijs en werkzaam is op grond van een aanstelling of arbeidsovereenkomst. Volgens de wet op de Leerplicht 1969 en RMC wetgeving is de school verplicht, verzuimers en voortijdig schoolverlaters tot 23 jaar bij het RMC van de regio te melden. Kwalificatieplicht Er vallen veel leerlingen uit in het onderwijs. Per 1 augustus 2007 is de kwalificatieplicht tot 18 jaar ingevoerd, een extra hulpmiddel in de strijd tegen schooluitval. Met de invoering van de kwalificatieplicht wordt de partiële leerplicht in de leerplicht wet van 1969 vervangen. Leerlingen blijven volledig leerplichtig tot einde schooljaar waarin ze zestien worden. Alle jongeren die dan nog geen startkwalificatie hebben zijn daarna tot hun 18e of tot het moment waarop ze een startkwalificatie hebben behaald, kwalificatieplichtig. Start leerplicht Volledige leerplicht tot Kwalificatieplicht 1e schooldag van de maand Einde schooljaar waarin de Havo of Vwo diploma behaald na de 5e verjaardag jongere 16 jaar is geworden MBO diploma niveau 2 behaald Bereiken leeftijd 18 jaar 5

6 3. Verzuim Definitie van verzuim volgens de Dikke van Dale, "het nalaten iets te doen, het niet nakomen van datgene wat is afgesproken". Men kan geoorloofd of ongeoorloofd verzuimen, van beide kennen we verschillende vormen. Hieronder worden de verschillende soorten verzuim weergegeven zoals beschreven in de leerplichtwet van Verschillende vormen van ongeoorloofd verzuim Op basis van de Leerplichtwet zijn scholen verplicht (vermoedelijk) ongeoorloofd verzuim te melden. Absoluut verzuim: Van absoluut verzuim is sprake als een leerplichtige jongere niet ingeschreven staat bij een school of onderwijsinstelling. De school meldt binnen vijf dagen de in- of uitschrijving, opdat de leerplichtambtenaar (RMC) kan controleren of de jongere al dan niet onderwijs volgt. Luxeverzuim: Er is sprake van luxeverzuim als een leerplichtige jongere zonder toestemming van school wegblijft vanwege extra vakantie of familiebezoek. Deze vorm van verzuim moet altijd gemeld worden. Relatief verzuim: Van relatief verzuim is sprake als een leerplichtige jongere wel op een school staat ingeschreven, maar zich onttrekt aan regels van aanwezigheidsplicht. Relatief verzuim moet gemeld worden als: de jongere drie dagen of meer achtereenvolgend verzuimt; de jongere in een periode van vier opvolgende lesweken meer dan 16 uren van het aantal lesuren verzuimt; de jongere regelmatig te laat op school of in de les verschijnt. Scholen dienen eerder tot melding over te gaan als zij vermoeden, dat door de school getroffen maatregelen onvoldoende effect hebben. Verzuim en signaalverzuim Verzuim is vaak een uitvloeisel van een achterliggende problematiek. Is dat het geval dan spreken we ook wel van zorgwekkend verzuim of signaalverzuim. Hiervan is sprake als het verzuim een signaal is voor problemen als: leerproblemen, leerstoornissen; sociaal-emotionele problemen of stoornissen; (ernstige) gedragsproblemen of gedragsstoornissen; gezondheidsproblemen (fysiek en psychisch/psychiatrisch) gezinsproblemen De school dient de leerplichtambtenaar op de hoogte te brengen van het verzuim en de achterliggende problematiek. Geoorloofd verzuim We kennen 2 soorten geoorloofd verzuim, verzuim op basis van een ziekmelding en verzuim op basis van aangevraagd verlof (met toestemming). Langdurig ziekteverzuim en verzuim op basis van functionele klachten Een bijzondere vorm van verzuim is afwezigheid op basis van ziekte en/of op basis van functionele klachten. Ziekteverzuimbegeleiding is er op gericht om leerlingen, die bovengemiddeld ziekteverzuim hebben, zo snel mogelijk in contact te laten komen met de GGD. Er is een groeiend aantal leerlingen, dat verzuimt op basis van functionele klachten. 6

7 Functionele klachten zijn: 1. klachten waarbij geen aantoonbare lichamelijke oorzaak voor gevonden kan worden 2. klachten die langer dan 3 maanden duren 3. er een discrepantie is tussen lichamelijke afwijkingen en algemeen functioneren 4. (vaak) een aanleiding (ziekte, overvraging, ongeval of een ander incident) reden geeft tot aanhoudende klachten Schoolverzuim door leerlingen met functionele klachten vraagt om een doelmatig verzuimbeleid en heldere signalering door deskundigen. Op schoolniveau betekent dit een nauwe samenwerking tussen mentor, Jeugdgezondheidszorg (JGZ), School-Maatschappelijk Werk, leerlingenbegeleider en leerplichtambtenaar met als doel de leerling door te verwijzen naar de goede hulpverlening. Verzuimbegeleiding in het geval van functionele klachten Er wordt in een vroeg stadium door de mentor contact met thuis opgenomen (meestal na 10 uren verzuim). Dit contact wordt door de kernteamleider overgenomen na een (cumulatief) verzuim van 30 uren. Als een leerling 60 uur afwezig is, wordt deze aangemeld bij de schoolarts of sociaalverpleegkundige. 7

8 4. Verantwoordelijkheid scholen Scholen dragen een grote mate van verantwoordelijkheid voor hun leerlingen. Onder deze zogenaamde zorgplicht vallen naast de verantwoordelijkheid voor een goed pedagogisch klimaat ook de zorg voor het welzijn van de individuele leerling. Een goed georganiseerde zorgstructuur is daarom een vereiste, evenals een correct verzuimbeleid en de verplichting van ondersteuning bij het zoeken naar ander (passend) onderwijs. Geen enkele school mag een leerplichtige leerling uitschrijven, tenzij er sprake is van inschrijving op een andere school of onderwijsinstelling. MBO-scholen zijn verplicht de inschrijving te handhaven zolang: 1. een leerling leerplichtig/kwalificatieplichtig is en 2. er (nog) geen inschrijving op een andere school heeft plaatsgevonden. Instrumenten De school krijgt als eerste te maken met (on)geoorloofd verzuim. Het is voor de leerling en zijn omgeving van groot belang, dat de school snel en adequate stappen onderneemt om de leerling te bewegen het onderwijs te volgen. Daarvoor hanteert de school een leerlingenadministratiesysteem dat snel en precies signaleert en registreert. Maar het blijft niet alleen bij signaleren en registreren. De school zal ook tot actie moeten overgaan. Een strikte handhaving van afspraken en regels is daarvoor noodzakelijk. Elke school doet dat op zijn eigen wijze met inachtneming van een aantal algemeen geldende afspraken die in dit protocol beschreven staan. Communicatie met ouders/verzorgers is daarbij van groot belang. De formele handhaving van de leerplicht ligt in handen van de (MBO)-leerplichtambtenaar. De leerplichtambtenaar en voor de 18+leerlingen de RMC trajectbegeleider, hebben een belangrijke taak in het verzuimbeleid van de woongemeente (of RMC regio). Binnen de zorgstructuur van de school wordt aangegeven hoe de leerplichtambtenaar met andere interne- en externe hulpverleners overleg voert over deze groep leerlingen. Daarnaast wordt gekeken hoe en op welke wijze voortdurende verzuimproblematiek kan worden aangepakt. Daarbinnen past het ook om een verzuimspreekuur in te stellen. De school blijft vanzelfsprekend verantwoordelijk voor de leerling en kan een beroep doen op diverse zorg- en welzijnsinstanties indien noodzakelijk! Hiervoor moet de school beschikken over een goed zorgplan en/of zorgstructuur. De school is verantwoordelijk voor het organiseren van een zorgadviesteam (ZAT), waarin diverse vertegenwoordigers van o.a. jeugdzorg, politie, jeugdgezondheidszorg, maatschappelijkwerk, leerplicht etc. in participeren. In de regel komt dit zorgadviesteam eens in de zes weken bijeen. Naast (het verzuimspreekuur van) de leerplichtambtenaar kan de school een beroep doen op loopbaanbegeleidinginstrumenten als er sprake is van loopbaanvraagstukken. Centrum voor jeugd en Gezin, schoolmaatschappelijkwerk, JGZ, sociale kaart en de verwijsindex als er sprake is van zorg. Samenvattend dragen volgende instrumenten bij aan een sluitend verzuimbeleid 1 : Helder en eenduidig intern verzuimbeleid: schriftelijk vastgelegd; uitgangspunten en doelstellingen geformuleerd. Een correcte verzuimregistratie, met daarin vermeld: datum; aantal lesuren of hele dagen; vorm en reden van het verzuim; legitimiteit van het verzuim (geldige reden of niet); ondernomen acties/maatregelen; resultaat. 1 zie ook de tabel op pagina 10 8

9 Een goede communicatie met leerlingen, ouders/verzorgers en personeel: bij inschrijving op school schoolregels en verzuimbeleid kenbaar maken; vermelding verzuimbeleid in schoolgids; geregeld aandacht aan verzuim in schoolkrant en dergelijke. Leerlingen en zo nodig ouders/verzorgers direct aanspreken indien er sprake is van verzuim: leerling direct aanspreken op zijn verzuimgedrag, eventueel interne maatregel opleggen (lik-op-stukbeleid); ouders/verzorgers bijtijds schriftelijk op de hoogte brengen van verzuim; eventueel een persoonlijk gesprek aangaan met leerling en ouders/verzorgers. Het tijdig consulteren dan wel inschakelen van de leerplichtambtenaar: informeer de leerplichtambtenaar ook als het verzuim nog binnen de perken is, maar er wel problemen verwacht worden; informeer de leerplichtambtenaar ook in geval van regelmatig ziekteverzuim; meldt ongeoorloofd verzuim conform de afspraken; het verzuimspreekuur. Het vormgeven van het zorgprofiel van de school en/of instelling de begeleiding van leerlingen start bij de mentor de mentor wordt daarbij ondersteund door anderen binnen de school (schoolmaatschappelijk werk, decaan, leerlingenbegeleiders, enz.) de school en/of instelling organiseert het ZAT-overleg waarin interne- en externe zorgverleners zijn vertegenwoordigd. Zij hebben nauwe contacten met de Centra voor Jeugd en Gezin Verzuimregistratie Het is cruciaal dat verzuim, inclusief te laat komen, goed wordt geregistreerd. Alleen zo ontstaat er inzicht in verzuimgedrag en is er een stevige basis om actie te ondernemen. Het bijhouden van de administratie is in de allereerste plaats een verantwoordelijkheid van de school. 9

10 Scholen hanteren verschillende registratiewijzen. Belangrijk is dat de volgende aspecten van verzuim geregistreerd worden volgens onderstaande matrix: Reden afwezigheid: Spijbelen: betreft hele uren of dagen; reden onbekend of niet legitiem; Te laat komen: bij aanvang van de schooldag en/of bij aanvang van een tussentijds lesuur; reden onbekend of niet legitiem. Vrije dag/vakantie zonder toestemming (= luxeverzuim). Bezoek (huis)arts, specialist en dergelijke. Niet conform gemeld. Ziekte niet gemeld conform afspraak (= ongedekt ziekteverzuim): niet bijtijds gemeld; niet gemeld door één van de ouders/verzorgers; gemeld door de leerling zelf, mits 18+; geen schriftelijke verklaring afgegeven. Schorsing Ziekte gemeld conform afspraak (= gedekt ziekteverzuim) 2 : s morgens (telefonisch) gemeld door één van de ouders/verzorgers; bij hervatten onderwijs schriftelijke verklaring afgegeven. Langdurig ziekteverzuim. Bezoek (huis)arts, specialist e.d. Gemeld conform afspraak. Vrije dag/vakantie met toestemming van schooldirecteur of leerplichtambtenaar 3 Vrij verleend i.v.m. begrafenis, bruiloft, jubileum; verlof aangevraagd conform afspraak Vrij verleend i.v.m. sociale/economische omstandigheden; het besluit hieromtrent ligt altijd bij de schooldirecteur eventueel in samenspraak met de leerplichtambtenaar. Registreren als: Ongeoorloofd verzuim Ongeoorloofd verzuim; te laat Ongeoorloofd verzuim Ongeoorloofd verzuim Ongeoorloofd verzuim Schorsing Ziekte Ziekte/Vage functionele klachten Geoorloofd verzuim; bezoek arts Geoorloofd verzuim; extra verlof Geoorloofd verzuim; extra verlof Geoorloofd verzuim; extra verlof 2 Zie voor bijzonderheden met betrekking tot ziekteverzuim bijlage Protocol ziekteverzuim 3 Zie hiervoor de verzuimkaart op pagina 16 10

11 5. Meldingsplicht scholen De school heeft een aantal verplichtingen wat betreft melden van ongeoorloofd verzuim: Melden verzuim De school meldt ongeoorloofd verzuim bij de leerplichtambtenaar via het digitaal verzuimloket van de woongemeente en/of het RMC van de regio. De nieuwe termijn voor het melden van schoolverzuim is de ongeoorloofde afwezigheid van maximaal 16 uren les- of praktijktijd in een periode van vier weken. Deze uren staan vrijwel gelijk aan drie dagen afwezigheid. Eerder melden mag altijd. Met de toevoeging over een periode van vier weken wordt strategisch verzuim van leerlingen ondervangen. Deze meldtermijn gaat gelden voor alle leerplichtigen in het primair onderwijs, het voortgezet onderwijs, het speciaal onderwijs en het middelbaar beroepsonderwijs. Digitaal verzuimloket Om gemeenten en scholen te ondersteunen is er vanaf schooljaar landelijk en digitaal een verzuimloket uitgerold! De invoering vindt gefaseerd plaats per RMC regio vanaf 1 augustus Vanaf 1 augustus 2009 is het melden via het digitaal loket verplicht 4! Vanuit het oogpunt van preventief handelen en werk maken van de pedagogische taak van de school, worden niet alle verzuimgevallen (direct) gemeld bij het verzuimloket. In de afsprakenlijst wordt melding gedaan wanneer er in ieder geval digitaal wordt gemeld. Tot de kerntaak van de school hoort ook dat zij zich inspannen om verzuim tegen te gaan. Dit kan via een spreekuur of (zoals dat nog op vele plaatsen gebeurt) met een uitnodiging voor een gesprek met de leerplichtambtenaar op het gemeentehuis. Bij 3 dagen aaneengesloten ongeoorloofde afwezigheid wordt het verzuimloket ingezet. Deze werkwijze geeft de mogelijkheid om afstemming tussen school en leerplichtambtenaar te bevorderen. Soms (in het geval van snel oplopend verzuim) is het noodzakelijk om direct het verzuimloket te gebruiken. Die mogelijkheid blijft bestaan. Bijvoorbeeld wanneer pedagogische aanpak van de school ontoereikend blijkt. Een sluitend proces rond het aanmelden en aanpakken van verzuim is een voorwaarde om schooluitval bij de bron aan te pakken. Soort verzuim: Absoluut verzuim Relatief verzuim Luxe verzuim VSV Melden: Als een leerplichtige jongere niet (meer) staat ingeschreven bij een onderwijsinstelling. Bij 9 maal te laat komen op school of in de les. Bij verzuim van meer dan 16 uren les- of praktijktijd in een periode van 4 weken. Als een leerplichtige jongere zonder toestemming van school wegblijft vanwege extra vakantie of familiebezoek. > 4 weken verzuim. Hoe? In- of uitschrijving binnen vijf werkdagen d.m.v. standaardformulier Inen uitschrijvingen, verstuurd aan het RMC via verzuimloket Per omgaande leerplichtambtenaar op de hoogte brengen. Leerplichtambtenaar/Verzuimspreekuur (indien aanwezig). Verzuimloket. Per omgaande leerplichtambtenaar op de hoogte brengen via het verzuimloket. Verzuimloket/exit procedure 4 Lees ook de folder Verzuim melden: 11

12 Te laat komen geldt eveneens als een vorm van verzuim. De aanpak hiervan is als volgt: Frequentie per schooljaar School Leerplicht 5 maal te laat Eigen regime 10 maal te laat Leerling wordt aangemeld bij de leerplichtambtenaar. 15 maal te laat ondanks Leerling wordt aangemeld met de mededeling dat de leerling te laat blijft komen. Verzuimspreekuur. Geeft een waarschuwing. Maakt een Halt-verwijzing op. Maakt een proces-verbaal op indien de jongere niet meer voor Halt in aanmerking komt. Bij recidive het opvolgende schooljaar kan de leerplichtambtenaar afwijken van bovenstaande werkwijze Melden verwijsindex De verwijsindex is een landelijk systeem, waarin melding gemaakt kan worden cq. een signaal kan worden afgegeven van zorgen over jeugdigen tot 23 jaar. Doel is: Zorgen dat partijen die met een jongere werken en zorg hebben, met elkaar in contact komen en gezamenlijk een plan van aanpak opstellen. Iedere school en onderwijsinstelling hebben indicatoren vastgesteld voor verwijzing in deze index. 12

13 6. Ondersteuning vanuit de overheid, Leerplicht, RMC Regio de Friese Wouden en Friesland Noord De missie van de leerplichtambtenaar is het tegengaan van schoolverzuim en VSV. Hierbij wordt ingezet op de maatschappelijke zorg en handhaving indien nodig. Tot en met schooljaar 2010/2011 is vanuit de overheid extra geld beschikbaar gesteld aan onderwijsinstellingen voor het realiseren van maatschappelijke zorg binnen de school. Sinds 2002 zijn scholen verplicht om niet-leerplichtige jongeren zonder startkwalificatie te melden bij de gemeente als ze de school verlaten of als ze langer dan een maand zonder reden van de school wegblijven. De gemeente is verplicht om deze jongeren te volgen totdat ze een startkwalificatie hebben, of de leeftijd van 23 jaar hebben bereikt. De gemeente moet zich inspannen om de jongeren alsnog een startkwalificatie te laten behalen. Regio de Friese wouden en Friesland Noord hebben trajectbegeleiders in dienst die trajecten voor voortijdig schoolverlaters uitzetten om alsnog hun startkwalificatie te behalen De leerplichtambtenaar ziet er op toe dat ouders, leerlingen en scholen de leerplichtwet waaronder ook de kwalificatieplicht valt, naleven. We onderscheiden de volgende functionarissen: 1. leerplichtambtenaar (18- en voortgezet onderwijs) 2. MBO-leerplichtambtenaar 3. RMC-trajectbegeleider (18+) De kerntaken van deze ambtenaren zijn: Preventief controleren en adviseren; Toezicht houden op naleving van de Leerplichtwet/kwalificatieplicht; Verwijzen naar (jeugd)hulpverlening; (Bevorderen) samenwerking met alle bij een leerling betrokken partijen; Handhaven en sanctioneren. Het traject van start (verzuimmelding door de school) tot eind (straf opgelegd door de rechter) is schematisch weergegeven in bijgevoegde stroomschema s opgenomen in bijlage 2. Alle acties door de leerplichtambtenaar ondernomen, worden vastgelegd. Strafoplegging In stroomschema 2 is te zien tot welke maatregelen een proces-verbaal leerplicht kan leiden. 7. Nawoord en aanbevelingen conclusie Tijdens de actieperiode ( ) van het kabinet tegen schooluitval kan dit protocol op alle scholen voor voortgezet onderwijs en middelbaar beroepsonderwijs gebruikt worden en waar nodig aangepast aan de locale situatie met behoud van het wettelijke karakter van het protocol schoolverzuim. Aan het begin van schooljaar dient een evaluatie van het protocol te leiden tot een vastgelegd protocol schoolverzuim dat door alle scholen in de 3 Friese RMC regio's voor de toekomst een leidraad kan en moet zijn in verzuim en daarmee een verankerd middel tegen voortijdig schoolverlaten. 13

14 8. Bijlagen Als laatste hoofdstuk van dit verzuimprotocol zijn de verzuimkaart, stroomschema's, sociale kaart en afspraken kaarten toegevoegd. 1. De verzuimkaart is een soort folder (Een soortgelijke is ontwikkeld door de afdeling leerplicht in regio Zwolle, deze is overgenomen). De verzuimkaart wordt gezien als een handig instrument wat kort het protocol en de daarin gemaakte afspraken samenvat. Daarnaast is dit een informatief instrument om uit te delen tijdens de spreekuren en toe te voegen aan de schoolgids. 2. In de stroomschema's van de scholen en van leerplicht is de werkwijze en zijn de afspraken kort beschreven. Met het doorlopen van het stroomschema kan men checken of men niets vergeet in de gemaakte afspraken van het protocol. 3. Op de sociale kaart kan met de instanties vinden waarmee wordt samengewerkt on het verzuimprotocol. Voor een uitgebreide sociale kaart kan men ook kijken op de website van het RMC de Friese Wouden Een voorbeeld van hoe de afspraken in het kader van verzuim en te laat komen zou kunnen worden gehanteerd in de vorm van een afsprakenkaart Voortgezet onderwijs. De afsprakenkaart voortgezet onderwijs is het systeem van CSG Liudger. 14

15 "Als je ze niet kunt winnen, moet je zorgen dat je ze niet verliest" 5 Naar School, omdat onderwijs nodig is Met een diploma op zak staan jongeren sterker in de maatschappij. Daarom gaan in Nederland in principe alle kinderen naar school. Zij hebben het recht en zelfs de plicht om naar school te gaan. Toch zijn er kinderen die regelmatig niet op school komen. Als dit gebeurt zonder reden is er sprake van ongeoorloofd verzuim ofwel spijbelen. Er wordt helaas veel gespijbeld en vaak zonder dat de ouders dat weten. Als leerlingen vaak spijbelen raken ze steeds verder achterop, met alle gevolgen van dien. Het kan zelfs zover komen dat leerlingen hun school niet afmaken. Op deze verzuimkaart wordt uitgelegd wat leerplicht en kwalificatieplicht precies inhouden. Ook komt aan de orde wat scholen, ouders en verzorgers kunnen en moeten doen om ervoor te zorgen dat kinderen naar school blijven gaan. Het is heel belangrijk dat verzuim, inclusief te laat komen, goed door school wordt geregistreerd. Alleen zo ontstaat er inzicht in verzuimgedrag en is er een goede basis om, als dat nodig is, actie te ondernemen. Gemeenten gaan er vanuit dat iedere school beschikt over een goed functionerend verzuimprotocol, waarin precies omschreven staat welke actie wordt ondernomen bij welke mate van verzuim. Het actueel houden van een sluitende leerlingen- en verzuimadministratie is een wettelijk vastgelegde verantwoordelijkheid van iedere school. Scholen mogen zelf bepalen op welke wijze ze leerlingengegevens en verzuim registreren. Leerplichtambtenaren zijn volgens de leerplichtwet verantwoordelijk voor de controle van leerlingen- en verzuimadministratie. Volledige leerplicht: Vanaf de eerste schooldag van de maand na de 5e verjaardag tot aan het eind van het schooljaar waarin de leerling 16 jaar wordt of aan het einde van het 12e volledig gevolgde schooljaar. Een schooljaar loopt van 1 augustus tot 1 augustus. Kwalificatieplicht: De kwalificatieplicht sluit aan op de volledige leerplicht en geldt voor jongeren die: a. nog geen 18 jaar zijn; b. nog geen startkwalificatie hebben behaald Deze jongeren zijn tot hun 18e verjaardag (of tot het moment dat zij een mbo2, havo- of vwo-diploma hebben behaald) kwalificatieplichtig. Dit betekent concreet dat zij een volledig onderwijsprogramma moeten volgen dat is gericht op het behalen van de startkwalificatie. Hoe werkt de leerplicht: De school is wettelijk verantwoordelijk voor het melden van alle soorten schoolverzuim bij de leerplichtambtenaar van de woongemeente van de betreffende leerling. De school meld het verzuim via de De directeur van de school beslist, al dan niet in overleg met de leerplichtambtenaar, over de verlofaanvragen tot maximaal 10 schooldagen. Bij meer dan 10 dagen beslist de leerplichtambtenaar. Zowel de directeur als de leerplichtambtenaar zijn bij hun beslissing vanzelfsprekend gehouden aan de leerplichtwet. Als verzuim is gemeld, neemt de leerplichtambtenaar contact op met de school en de ouders. Vanaf 12 jaar is een leerling medeverantwoordelijk voor het schoolverzuim. Bij achterliggende problematiek kan de leerplichtambtenaar helpen bij het zoeken naar een oplossing. Als een school het vermoeden heeft dat er sprake is van achterliggende problematiek, dan zal zij de betreffende leerling inbrengen in het Zorg en Advies Team van de school. Ouders/verzorgers moeten hiervoor toestemming geven als de school zich zorgen maakt over een leerling kan de leerplichtambtenaar vanzelfsprekend ook al in een eerder stadium ingeschakeld worden. Hier is geen toestemming van ouders/verzorgers voor nodig. Alle ongeoorloofd schoolverzuim is sanctioneerbaar. 5 Geïnspireerd door Johan Cruijff 15

16 Acties scholen: Adequaat registreren. Adequaat verzuimprotocol. Waarborgen dat uniform en adequaat wordt gehandhaafd. Zorgen dat leerlingen op de hoogte zijn van geldende procedures (schoolgids). Een goed functionerende zorgstructuur. Melden binnen gestelde termijnen. Pestprotocol hanteren. Anti-agressieprotocol hanteren. Een veilige school garanderen. Lesroosters indien mogelijk aansluitend. Adequaat klachtenprotocol. Acties school en/of leerplicht: Actie verwijzing naar JGZ. Actieve verwijzing naar VNN. Actieve verwijzing naar ANW, GGZ-jeugd. Acties leerplicht: Behandelen verzuimmeldingen. Behandelen vrijstellingsaanvragen. Onderhouden contacten ketenpartners Waarschuwen (mondeling/schriftelijk). Melding bij AMK. Opleggen Halt-straf en opmaken Proces Verbaal. Adviseren instanties betrokken bij Jeugdzorg. Verlenen van vrijstelling. Soort verzuim: Absoluut verzuim Relatief verzuim Luxeverzuim VSV Melden: Als een leerplichtige jongere niet (meer) staat ingeschreven bij een onderwijsinstelling. Bij 9 maal te laat komen op school of in de les. Bij verzuim van meer dan 16 uren les- of praktijktijd in een periode van 4 weken. Als een leerplichtige jongere zonder toestemming van school wegblijft vanwege extra vakantie of familiebezoek. > 4 weken verzuim. Hoe? In- of uitschrijving binnen vijf werkdagen d.m.v. standaardformulier In- en uitschrijvingen, verstuurd aan het RMC via verzuimloket. Per omgaande leerplichtambtenaar op de hoogte brengen. Leerplichtambtenaar/Verzuimspreekuur (indien aanwezig). Verzuimloket. Per omgaande leerplichtambtenaar op de hoogte brengen via het verzuimloket. Verzuimloket. Richtlijn voor de aanpak van het te laat komen. Onderdeel van het verzuimprotocol van de school. Uitgaande van 1x te laat is 1 uur verzuim. Scholen bepalen in principe zelf na hoe vaak te laat zij tot welke actie overgaan. Frequentie per schooljaar 5 maal te laat 10 maal te laat School Eigen regime Leerling wordt aangemeld bij de leerplichtambtenaar. Leerplicht Neemt de melding op in het dossier. Verzuimspreekuur Geeft een waarschuwing. 15 maal te laat ondanks eerdere waarschuwing Leerling wordt aangemeld met de mededeling dat de leerling te laat blijft komen. Maakt een Halt-verwijzing op; Maakt een proces-verbaal op indien de jongere niet meer voor Halt in aanmerking komt. De leerplichtambtenaar zal u graag ondersteunen bij het opstellen van een verzuimprotocol voor uw school. In de geest van de leerplichtwet adviseren wij scholen, in geval de leerling in de periode van 8 schoolweken niet meer te laat is gekomen, opnieuw te starten met tellen. 16

17 BIJLAGE 1 Reden afwezigheid: Spijbelen: betreft hele uren of dagen; reden onbekend of niet legitiem; Te laat komen: bij aanvang van de schooldag en/of bij aanvang van een tussentijds lesuur; reden onbekend of niet legitiem. Vrije dag/vakantie zonder toestemming (= luxeverzuim). Bezoek (huis)arts, specialist en dergelijke. Niet conform gemeld. Ziekte niet gemeld conform afspraak (= ongedekt ziekteverzuim): niet bijtijds gemeld; niet gemeld door één van de ouders/verzorgers; gemeld door de leerling zelf, mits 18+; geen schriftelijke verklaring afgegeven. Schorsing Ziekte gemeld conform afspraak (= gedekt ziekteverzuim): s morgens (telefonisch) gemeld door één van de ouders/verzorgers; bij hervatten onderwijs schriftelijke verklaring afgegeven. Langdurig ziekteverzuim. Bezoek (huis)arts, specialist e.d. Gemeld conform afspraak. Vrije dag/vakantie met toestemming van schooldirecteur of leerplichtambtenaar Vrij verleend i.v.m. begrafenis, bruiloft, jubileum; verlof aangevraagd conform afspraak Vrij verleent i.v.m. sociale omstandigheden; het besluit hieromtrent ligt altijd bij de schooldirecteur eventueel in samenspraak met de leerplichtambtenaar. Registreren als: Ongeoorloofd verzuim Ongeoorloofd verzuim; te laat Ongeoorloofd verzuim Ongeoorloofd verzuim Ongeoorloofd verzuim Schorsing Ziekte Ziekte/Vage functionele klachten Geoorloofd verzuim; bezoek arts Geoorloofd verzuim; extra verlof Geoorloofd verzuim; extra verlof Geoorloofd verzuim; extra verlof 17

18 Leerplicht (RMC regio) contactadres voor Middelbaar Beroeps Onderwijs RMC Regio De Postbus , 9200 HA Drachten Friese Wouden of 293 RMC regio Postbus JA Leeuwarden Friesland Noord Leerplicht contactadressen Voortgezet onderwijs RMC regio de Friese Wouden Achtkarspelen Postbus 1, 9285 ZV Buitenpost Heerenveen Postbus 15000, 8440 GA Heerenveen Ooststellingwerf Postbus 38, 8430 AA Oosterwolde Opsterland Postbus 10000, 9244 ZP Beetsterzwaag Skarsterlân Postbus 101, 8500 AN Joure Smallingerland Postbus 10000, 9200 HA Drachten Tytsjerksteradiel Postbus 3, 9250 AA Burgum Weststellingwerf Postbus 60, 8471 AB Wolvega Leerplicht contactadressen Voortgezet onderwijs RMC regio Friesland Noord Ameland Postbus 22, 9160 AA Hollum Het Bildt, Postbus 21000, 8900 JA Leeuwarden Boarnsterhim Postbus 21000, 8900 JA Leeuwarden Dantumadeel Postbus 22, 9104 ZG Damwoude Dongeradeel Postbus 1, 9100 AA Dokkum Ferwerderadiel Postbus 21000, 8900 JA Leeuwarden Franekeradeel Postbus 21000, 8900 JA Leeuwarden Harlingen Postbus 10000, 8860 HA Harlingen Kollumerland Postbus 13, 9290 AA Kollum Leeuwarden Postbus 21000, 8900 JA Leeuwarden Leeuwarderadeel Postbus 21000, 8900 JA Leeuwarden Menaldumadeel Postbus 21000, 8900 JA Leeuwarden Schiermonnikoog Postbus 20, 9166 ZP Schiermonnikoog Terschelling Postbus 12, 8800 AA West-Terschelling , Vlieland Postbus 10, 8899 ZN Vlieland

19 Ongeoorloofd verzuim Geoorloofd verzuim Stroomschema Verzuimprotocol Onderwijs < 5 uren Registratie Afwezig; reden te laat <5/10/15 uren (verzuimkaart) Registratie Afwezig reden na contact huis = ziek < 3 dgn. Registratie = niet ziek Registratie < 3 hersteld Registratie Ziekmelding > 3 dagen 1 /8 Registratie Aangevraagd verlof <10 dagen Toestemming Registratie Afwijzing Registratie Contact ouders Melding LPA > 16 uren les- of praktijktijd in een periode van 4 weken. Melden verzuimloket Contact ouders GGD (melding verzuimloket IBG & zorgmelding) Melding LPA Aanspreken ouders Melding LPA 19

20 BIJLAGE 2 Melding aan LPA via contactpersoon Stroomschema verzuim Leerplichtambtenaar Spreekuur op school Via verzuimloket Adviseert de school bij... Alternatief traject GGD andere school en/of opleiding Meldingsformulier LPA Verwijst naar... Centrum Jeugd en Gezin, huisarts, hulpverleningsinstanties Zorg Advies Team Meldt bij... Verwijsindex (CJG) Overige communicatiemiddelen ( , telefoon etc.) Openbaar ministerie Zorgmelding HALT: strafmaatregel Procesverbaal voor jongere en/of ouders Raad voor kinderbescherming 20

21 BIJLAGE 3 Sociale kaart Bij de afhandeling van een verzuimmelding kunnen diverse instanties betrokken zijn: Schoolmaatschappelijk en jeugdmaatschappelijk werk; Samenwerkingsverbanden VO/permanente commissies leerlingenzorg Bureau Jeugdzorg: jeugdbescherming en -reclassering; Geestelijke gezondheidszorg: MEE; GGD; jeugdarts, sociaal verpleegkundigen, gezinscoaches; Raad voor de Kinderbescherming; Politie; Halt; Openbaar Ministerie. Afkortingenlijst AMK AMW Arr. BBL BJ BOL CJG CP GGD GGZ Halt IBG IO Lpa Lpw OM PV RMC ROC RvdK VNN WVO WSf ZAT Algemeen Meldpunt Kinderbescherming Algemeen Maatschappelijk Werk Arrondissement Beroepsbegeleidende leerweg Bureau Jeugdzorg Beroepsopleidende leerweg Centrum Jeugd & Gezin Contactpersoon Gemeenschappelijke Gezondheidsdienst Geestelijke Gezondheidszorg Het alternatief Informatie Beheergroep Inspecteur voor het onderwijs Leerplichtambtenaar Leerplichtwet Openbaar Ministerie Proces-verbaal Regionaal Meldpunt Coördinatiefunctie Regionaal Opleidingscentrum Raad voor de Kinderbescherming Verslavingszorg Noord Nederland Wet voortgezet onderwijs Wet Studiefinanciering Zorg advies team 21

22 BIJLAGE 4 STAPPENPLAN TE LAAT KOMEN Naam leerling : Mentor : Groep/klas : Geboortedatum: Opgesteld en ingevuld door : Datum : ACTIE 5 keer te laat: brief ouders - actie meldkamer Straf: leerling komt een lesuur na bij de meldkamer Mentorgesprek naar aanleiding van de straf DATUM 10 keer te laat: brief ouders - actie meldkamer Straf: leerling komt een lesuur na bij de meldkamer Mentorgesprek naar aanleiding van de straf Melden in locatie zorgteam - actie teamleider Gesprek met de ouders - actie teamleider Bij 11 tot 15 keer: bij elke overtreding een uur nakomen bij de meldkamer Mentorgesprek Teamleider communiceert met de ouders 15 keer te laat: melding bij de LPA voor gesprek tijdens spreekuur op school, leerling krijgt een waarschuwing Leerling komt donderdag- en vrijdagmiddag tot uur na bij de meldkamer Mentorgesprek met de leerling Ouders worden op de hoogte gesteld: brief matig schoolverzuim - meldkamer Ouders (en TL) krijgen bericht van de LPA nadat het gesprek is gevoerd Teamleider vraagt de PCL om advies en meldt de leerling aan bij het ZAT Bij 16 en 17 keer: bij elke overtreding een uur nakomen bij de meldkamer Mentorgesprek Bij 18 keer te laat: Temleider meldt bij LPA en ZAT Leerling wordt met ouders uitgenodigd voor gesprek op gemeentehuis met LPA Ouders krijgen standaardbrief 18 x te laat: - actie meldkamer Leerling wordt naar huis gestuurd en moet de volgende dag ook thuis werken LPA informeert de teamleider over de afloop van het gesprek Bij 19 keer te laat: teamleider is casemanager en stelt ouders en LPA op de hoogte Vervolgens: meldkamer meldt..x te laat aan de teamleider en onderneemt geen verdere actie meer. Leerling moet zich één week van uur op school melden. Vrije tijd doorbrengen bij de meldkamer bovenbouw Teamleider bepaalt wat er verder gaat gebeuren en overlegt met LPA. (maatwerk - in welke mate is de leerling een meervoudige zorgleerling) Mbw

23 Aanmelding voor LPA spreekuur: Te Laat / (Ongeoorloofd)Afwezig Gegevens leerling: Naam: Adres: Klas: Geboortedatum: Woonplaats: Aangemeld door teamleider: M. de Uil Datum: Telefoon: m.deuil@csgliudger.nl Reden van aanmelding: 0 50 uur aaneengesloten afwezigheid Oorzaak: uur cumulatief afwezig Oorzaak: 0 Luxe verzuim 0 ongeoorloofd afwezig (melden bij 10 uur) 0 bij herhaling ongeoorloofd afwezig 0 15 x te laat 0 18 x te laat 0 bij herhaling te laat Deze leerling is wel / niet eerder aangemeld Voor uitleg: Zie bijlage 23

24 Bijlage bij de melding Procedure afwezigheid leerlingen A Geoorloofd afwezig Aantal Gevolg Sanctie Actie door Dossier Meer dan 3 dagen Telefoontje Geen Meldkamer (eventueel in naar huis overleg met de mentor, teamleider) Langere tijd Contact met Geen Mentor (zie Mentor ouders taakomschrijving) noteert in My@VO 100 uur cumulatief - Melding LPA Geen Teamleider Teamleider en bij 50 uur - Uitdraai toevoegen noteert in aaneengesloten - Maatwerk My@VO (via uitdraai Lammert) omschrijving oorzaak van de afwezigheid B Ongeoorloofd afwezig Aantal Gevolg Sanctie Actie door Dossier Elk lesuur Brief naar ouders Leerling Meldkamer: Teamleider licht verzuim haalt gemiste - verstuurt de brief noteert in: tijd dubbel in - maakt aantekening My@VO op de excellijst 10 uur cumulatief - Brief ouders matig Leerling - Meldkamer verstuurt Teamleider verzuim haalt gemiste de brief en waarschuwt noteert in: - Melding voor LPA tijd dubbel in de teamleider My@VO spreekuur (do) - Teamleider meldt LPA - Brief voor leerling en zorgteam met tijdstip (di) - LPA maakt rooster, voert gesprek en verstuurt brief naar ouders (cc teamleider) Bij herhaling: - Ouders worden Leerling - Teamleider meldt LPA Teamleider op de hoogte gesteld. haalt gemiste - LPA nodigt ouders uit noteert in: (meldkamer meldt - Melding LPA Gesprek tijd dubbel in - ZAT bespreekt de My@VO dit z.s.m. bij de op gemeentehuis met leerling teamleider) LPA (waarschuwing) - Justitiële afhandeling (Onderhoud Ter Parkette) en Proces Verbaal of HALT afdoening 24

25 C Te Laat Aantal Gevolg Sanctie Actie door Dossier 5 keer - Melden bij de 1 lesuur straf - Meldkamer verstuurt Teamleider meldkamer de brief noteert in - Brief ouders ter My@VO informatie (licht verzuim) Start met het stappenplan Te laat komen 10 keer - Melden bij de 1 lesuur straf - Meldkamer Teamleider meldkamer verstuurt de brief noteer in - Brief ouders ter - Teamleider voert My@VO informatie gesprek met ouders (licht verzuim) - Teamleider meldt bij - Melden in Zorgteam zorgteam keer Melden bij Elke keer - Meldkamer de meldkamer 1 lesuur straf 15 keer - Melden bij de Leerling meldt - Meldkamer verstuurt Teamleider meldkamer zich op donder- de brief en waarschuwt noteer in - LPA melding voor dag èn vrijdag- de teamleider My@VO het spreekuur middag bij het - Teamleider meldt (waarschuwing) straflokaal van LPA, ZAT en PCL - Brief ouders matig Lammert (is - LPA maakt rooster schoolverzuim 1 voor alle klassen voert gesprek en - Brief voor leerling en ongeacht het verstuurt brief naar met tijdstip einde van de ouders (cc teamleider) - Melden in ZAT lestijd) en blijft - PCL advies vragen tot uur keer - Melden bij de Elke keer - Meldkamer meldkamer 1 lesuur straf 18 keer - Ouders worden op de Op de dag van - Meldkamer registreert, Teamleider hoogte gesteld via het constateren waarschuwt teamleider noteert in standaardbrief, van de 18e keer en verstuurt de brief My@VO Brief matig te laat wordt de naar de ouders schoolverzuim 2 leerling door - Melding LPA via VSV- de teamleider - Teamleider meldt bij formulier Gesprek met werk naar LPA en ZAT op gemeentehuis huis gestuurd. - LPA nodigt ouders uit, direct Moet zich om voert gesprek en - Justitiële afhandeling uur melden verstuurt de brief naar (Onderhoud Ter en wordt de dag ouders (cc teamleider) Parkette) en Proces daarna op non- Verbaal of HALT afdoening actief gezet (08.00 uur werk halen, uur werk inleveren) 19e keer en verder - Alle te laat meldingen Leerling moet - Meldkamer registreert, Teamleider doorgeven aan de LPA een week lang waarschuwt teamleider noteert in Brief ernstig van en verstuurt de brief My@VO schoolverzuim uur op school naar de ouders zijn. Melden bij - Teamleider meldt bij meldkamer LPA en ZAT bovenbouw 25