Lees De Pers met PressReader Download PressReader en lees de krant op tablets en smartphones gratis (registratie verplicht) PressReader.

Transcriptie

1 Vrijdag depers.nl Lees De Pers met PressReader Download PressReader en lees de krant op tablets en smartphones gratis (registratie verplicht) PressReader.com Kijk verderop voor 100% korting. GRATIS, MAAR NIET GOEDKOOP Moby Al dat lijden, wat een onzin... Pagina 11 Edelachtbare! Het is allemaal een leugen en een complot. Het moest, wat ik heb gedaan. U gaat er trouwens niet over. En verder heb ik kanker... Wat Ratko Mladic kan leren van zijn voorgangers bij oorlogstribunalen.... Pagina 3 GETTY IMAGES Zelfs de nummer één slaat geen goede volley... John van Lottum zapt weg bij vrouwentennis. Pagina 24 Holle bolle Chinees China gebruikt en vervuilt... Pagina 6 straks nog meer dan de VS. Fittie! Tussen Grieken en De Pers komt het niet meer goed.... Pagina 21 09:00 uur Rotzooi In Nunspeet is het Eibertjesdag, ofwel struinen over de braderie. 15:00 uur Conferentie Islamofobie, illusie of werkelijkheid? In de Brabanthallen. 21:00 uur Onverwoestbaar De Britse rockers van Status Quo treden op in Hellendoorn.

2 2 Dagblad De Pers Vrijdag 3 juni 2011 Eerst Vooruitbetalen? Wat is vooruitbetalen? Ben Mandemakers geeft niet op. Pagina 5 Cartoon Argus Rusland verbiedt alle Europese groenten EHEC-bacterie nieuw en hardnekkig Griekenland komt met nieuwe maatregelen Athene Griekenland wil vandaag een nieuw pakket maatregelen presenteren aan de ministers van Financiën van de eurolanden om een schuldenherstructurering af te wenden. Het zou gaan om versnelde privatiseringen van staatsbezittingen en nog eens 6,4 miljard euro aan nieuwe bezuinigingen, onder meer door belastingverhogingen. De vakbonden roepen voor 15 juni op tot stakingen. Lichaam studente gevonden in Slotermeer Leeuwarden Het lichaam van de 24-jarige studente die vorige week tijdens een zeiltripje op het Slotermeer in Friesland overboord sloeg, is gisteren in dat meer gevonden. De studente van het ROC Rijn IJssel in Arnhem was met veertig medestudenten en begeleiders gaan zeilen. Door harde rukwinden en regen sloeg de boot om. De andere vier studenten met wie ze de boot deelde, wisten zich in veiligheid te brengen. Honderden vermist in Middellandse Zee Tunis Tussen 200 en 270 mensen zijn vermist geraakt in de Middellandse Zee, nadat de boot waarmee zij van Noord-Afrika naar Europa probeerden te komen, in problemen was geraakt. De Tunesische kustwacht wist ongeveer 570 vluchtelingen te redden. De meeste opvarenden kwamen uit Libië. Hulpverleners worden bij hun reddingsacties gehinderd door het slechte weer. Recordaantal militairen dood in Afghanistan Kabul Niet eerder zijn zoveel buitenlandse militairen omgekomen in de oorlog in Afghanistan als in april en mei van dit jaar. Dat blijkt uit gegevens van de onafhankelijke website icasualties.org die gisteren naar buiten zijn gebracht. De buitenlandse troepenmacht had in april en mei maar liefst 110 doden te betreuren, 51 in april en 59 in mei. Dat is een toename van 85 procent ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar. #Bacterie Wat de bron is van de EHEC-besmetting in Duitsland is nog steeds niet duidelijk. Wel dat de EHEC-bacterie een nieuwe soort is, en zeer giftig. #Oorlogsmisdaden De opsporing van Mladic, die volgens zijn advocaat kanker heeft, heeft zeker 80 miljoen euro gekost. Redactie binnenland De opsporing van Ratko Mladic heeft de Servische regering de afgelopen acht jaar ten minste 80 miljoen euro gekost. Dat schat het actieteam dat speciaal voor de opsporing van de Gurken van onze oosterburen. EPA Redactie binnenland De Spaanse komkommers die door de Duitsers als boosdoener waren aangewezen voor de EHEC-besmetting, zijn niet de bron. De agressieve darmbacterie is niet op de komkommers aangetroffen, maakte de Spaanse premier Zapatero bekend. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie WHO is de EHEC-bacterie een nieuwe gemuteerde soort en is de bron vermoedelijk een dier. Volgens wetenschappers zijn sommige genen van de bacterie resistent voor bepaalde antibiotica en is de stam zeer giftig. Tot nu toe zijn achttien mensen overleden aan de gevolgen van de uitbraak. In Duitsland en zeven andere landen zijn er meer dan besmet. Al deze patiënten zijn onlangs in Duitsland geweest. De bacterie kan darmbloedingen, misselijkheid, koorts, diarree, braken en nierklachten veroorzaken. Rusland heeft een importverbod afgekondigd voor verse groenten uit de EU-landen. Dat is een drama voor de Nederlandse telers, omdat Rusland na Duitsland en Groot-Brittannië de derde belangrijke afzetmarkt is. De export bestaat voor een groot deel uit paprika s en tomaten. Noodfonds De Europese Commissie moet op zo kort mogelijke termijn kijken naar financiële steun uit een noodfonds, vindt Nico van Ruiten van landbouworganisatie LTO Nederland. LTO wil dat het kabinet zich inzet om de handelsbeperkingen weg te krijgen en iets doet om het consumentenvertrouwen te herstellen. De Europese Commissie noemt de maatregel van Rusland disproportioneel en wil dat het land het importverbod meteen opheft. Europese landen voeren jaarlijks voor 600 miljoen euro aan verse groenten uit naar Rusland. Opsporing zeer zieke Mladic kostte vermogen vroegere Bosnisch-Servische generaal was ingesteld. Volgens omroep B92 laat minister Malovic van Justitie uitzoeken waarom de opsporing van de Bosnisch-Servische oud-generaal zo duur was. De ongeveer ambtenaren die belast waren met de opsporing kostten de staat ongeveer 10 tot 12 miljoen euro per jaar. Het geld ging vooral op aan salarissen en opsporingsapparatuur. Mladic, die sinds dinsdagavond in de gevangenis in Scheveningen zit, zou lijden aan lymfklierkanker. Dat heeft zijn advocaat Milos Saljic gezegd. Volgens Saljic is de lymfklierkanker de reden van het ziekenhuisbezoek van Mladic in Saljic had vorige week kort na de arrestatie van Mladic al laten weten dat de oud-legerleider twee jaar geleden was opgenomen in een ziekenhuis in Belgrado en daar ook chemokuren onderging. Volgens critici zijn de verhalen over kanker verzinsels en is de advocaat bezig met zijn verdedigingsstrategie. Start up Mini-sudoku In de mini-sudoku gebruikt u op elke horizontale rij, op elke verticale rij en in elk vak de cijfers 1 tot en met 6 één keer. Meer puzzelen? Zie pagina 22 SANDERS-PUZZELLAND PLAATSEN Eerst vrouwelijke baas voor New York Times New York The New York Times krijgt voor het eerst een vrouwelijke hoofdredacteur. Jill Abramson volgt per 6 september Bill Keller op. Abramson, die in New York is geboren, stapte in 1997 over van de zakenkrant The Wall Street Journal naar de Times. Ze werd in 2003 in de directie benoemd. Haar taak is om de ontwikkeling van de 160 jaar oude krant tot een nieuwsplatform voort te zetten. Premier Kan van Japan kondigt aftreden aan Tokio Met de aankondiging dat hij aftreedt zodra Japan is hersteld van de gevolgen van de zware aardbeving en tsunami heeft de Japanse premier Naoto Kan gisteren een motie van wantrouwen overleefd. De 64-jarige Kan ligt onder vuur, omdat hij laks zou hebben gereageerd op de natuurrampen, die het leven kostten aan meer dan mensen. Er zijn nog mensen vermist. Dat beslis jij! Stem voor 18 juni op je favoriete tekst op Writenow.nu. Maak kans op een jaarabonnement op Passionate Magazine of toegangskaarten voor Geen Daden Maar Woorden Festival op 8 oktober in Rotterdam of 22 oktober in Utrecht. Heiligschennis Een ex-bankier uit South-Carolina is beschuldigd van stelen. Hij haalde 83 dollar uit de opbrengst van een kerkcollecte. Waar zijn de vrouwen? De Amerikaanse spoorwegen moeten op zoek naar vrouwen. Volgens Elliot Uttirdge is er een tekort aan mooie vrouwen in zijn ochtendtrein. Kaartje, leuk om te krijgen Niet als het vertelt dat je je moet laten testen op een SOA. Sinds 2004 zijn meer dan anonieme e-cards verstuurd met deze mededeling.

3 De lichamen waren al stijf, dat kon nooit zo snel. Radovan Karadzic zag een complot tegen de Serviërs. #Tribunaal Ratko Mladic wordt vandaag voorgeleid. Wat gaat hij zeggen? Hier alvast enkele tips, met dank aan zijn voorgangers. Dagblad De Pers Vrijdag 3 juni 2011 Eerst 3 Allemaal leugens, meneer de rechter Mark van Assen Alles is gelogen Slobodan Milosevic, die altijd zei dat hij nooit levend naar de gevangenis zou gaan, bleef tot zijn dood volhouden dat de hele aanklacht tegen hem (oorlogsmisdaden) een leugen was. Een gemanipuleerde en onbeschaamde leugen noemde de Servische leider het in zijn eerste verklaring voor het Joegoslaviëtribunaal. Het is een volslagen onverantwoorde vervorming van de geschiedenis. Alles is omgedraaid om de échte schuldigen te beschermen. Hiermee bedoelde hij de internationale gemeenschap. Ik ben het slachtoffer van een complot Een dramatisch keerpunt in de Servische belegering van Sarajevo was de mortieraanval op de Markale (markt) in het centrum van de stad. In augustus 1995 reten vijf granaten 37 mensen aan stukken en verwondden er meer dan negentig. Hierna begon de NAVO met luchtaanvallen op de troepen van Radovan Karadzic. Maar die zei in zijn openingsverklaring in Den Haag dat het hier een complot betrof. De Serviërs hebben er niks mee te maken. Die hele bomaanslag is in scène gezet. Op televisie waren alleen maar neplichaamsdelen te zien en oude lijken. De lichamen waren al stijf, dat kon nooit zo snel. Volgens Karadzic was de hele Joegoslavische burgeroorlog sowieso een opzetje van Duitsland. Door de Kroaten meteen te steunen in hun onafhankelijkheidsstreven hebben de Duitsers het karwei van de Tweede Wereldoorlog afgemaakt. Ik volgde alleen maar orders op Het is bijna niet voor te stellen, maar het vierjarige bewind van de maoïstische Rode Khmer in Cambodja heeft twee miljoen levens gekost. Grote schuldige daarvan is Pol Pot, maar die heeft zich nooit voor een rechter hoeven verantwoorden. Hij stierf in Met de klok mee: Karadzic, Mladic, Milosevic, Saddam Hoessein en Charles Taylor. FOTO S: REUTERS EN EPA Allemaal theater Saddam zat in een witte kooi in de rechtbank. Hij hield vol dat hij niet schuldig was ergens in de jungle; sommigen zeggen door een hartinfarct, anderen houden het op zelfmoord. Zijn naaste medewerkers staan echter wel voor het Cambodjatribunaal. Kaing Guek Eav bijvoorbeeld, ook wel bekend als Kameraad Duch. Hij was de baas van de beruchte Tuol Sleng-gevangenis in Phnom Penh, waar duizenden mensen werden doodgemarteld: mannen, vrouwen en kinderen. Duch wees in zijn allereerste verklaring onmiddellijk naar Nuon Chea, de ideoloog van de Rode Khmer, Broeder Nummer Twee. De kern van zijn betoog: hij was maar een simpele onderknuppel die moest doen wat hem gezegd werd. Het was Nuon Chea, hij zat achter de moorden. Duch beschrijft hoe hij de opdracht kreeg om acht westerlingen te doden: Nuon Chea beval me om hun lichamen te verbranden en zelfs geen botten over te laten. In een ander geval waren er driehonderd soldaten opgepakt. Duch moest bij Broeder Nummer Twee komen: Je hoeft ze niet te ondervragen. Dood ze maar meteen. En dat deed ik. De rechtbank is niet bevoegd Saddam Hoessein wist precies hoe het zat toen hij voor het eerst voor zijn rechters verscheen. Dit is allemaal theater, riep hij. Zijn advocaat zei meteen al dat een Iraakse rechtbank helemaal niet bevoegd was om te oordelen over genocide, misdaden tegen de menselijkheid en oorlogsmisdaden. Saddam had nog meer klachten: Ik ben onwettig afgezet, ik ben nog steeds de president van Irak. Ik ben het slachtoffer van een verkiezingsstunt van George Bush. Hij is hier de echte crimineel! Ook Charles Taylor bewandelt deze weg. De ex-president van Liberia staat momenteel terecht voor het Internationaal Strafhof in Den Haag op verdenking van onder meer oorlogsmisdaden. Hij zou rebellen in het naburige Sierra Leone gesteund hebben met geld en wapens, met onzegbare gruwelijkheden als gevolg. Op de eerste zittingsdag weigerde Taylor te komen, en zijn advocaat verliet de zaal. Reden: Het hof is onbevoegd. Dit is geen eerlijk proces. Ik kan niet meedoen aan deze charade, die onrecht doet aan het volk van Liberia en het volk van Sierra Leone. Alles is gelogen. Nu 100% korting op elk nieuw i-abonnement.* Tot einde zomer gratis bellen, sms en en alleen bij T-Mobile onbeperkt internetten. Samsung Galaxy S Nu gratis bij een 2-jarig i-150 abonnement supersnel internet op je mobiel 150 minuten, sms of mms Ga naar t-mobile.nl, jouw T-Mobile Shop of bel van 29,50 nu voor 0,- per maand.* Inclusief 8GB SD kaart. *I.c.m. een 2-jarig i-abonnement en 30,- aansluitkosten. Gratis bij gebruik in Nederland en alleen binnen je belbundel. Na 21 september betaal je het normale maandbedrag voor je i-abonnement. Kijk op t-mobile.nl voor alle abonnementsprijzen en buiten bundel tarieven. **Vanaf 1 juni t/m 31 augustus Arme Nemo Clownvissen verliezen hun gehoor in zuur water. De BBC meldt dat de oranje-witgestreepte vissen lijden onder de verzuring van de oceanen. Naaktroutes Wie bij het Duitse Wippra een stoet naaktlopers tegenkomt, moet niet raar opkijken. Nudisten hebben daar eigen wandelroutes gekregen. Gefeliciteerd De in Naaldwijk geboren tweeling Leny en Willy Nowee wordt vandaag 100 jaar oud. Ze krijgen dit weekend bezoek van de burgemeester.

4 4 Dagblad De Pers Vrijdag 3 juni 2011 Eerst Het debat over het gebruik van technologie is geëxplodeerd. Pinokkio Camera s op doellijn één keer in 40 jaar nodig Mooimakerij, fabeltjes, halve waarheden, Pinokkio prikt ze door. Reacties en suggesties naar: pinokkio@depers.nl Stephan Wageman Wat is de bewering? Waarom zouden we camera s op de doellijn installeren. Die hebben we één keer in de veertig jaar nodig. Wie zegt dat? UEFA-voorzitter Michel Platini. Waar zegt hij dat? In The Sunday Times van 29 mei. Hoe zat het ook alweer? Afgelopen jaar explodeerde het debat over het gebruik van technologie in de voetbalsport. De FIFA twijfelt en doet halve beloftes, terwijl de UEFA, onder leiding van Michel Platini, technologische hulpmiddelen categorisch afwijst. In het begin van het vorige seizoen had er een onderhoud plaats tussen de topcoaches in Europa en Platini. Tot verbazing van velen kwam er na afloop een unaniem standpunt dat technische hulpmiddelen in het voetbal onwenselijk zijn, omdat het amper gebruikt hoeft te worden en omdat de menselijke charme van de sport moet blijven bestaan. Wat is waar? Dat ligt er maar aan in welke context je de uitspraak van Platini plaatst. In de wedstrijden die de UEFA alleen organiseert zijn de laatste jaren zelden situaties voorgekomen waarbij doellijntechnologie uitkomst zou hebben geboden, maar in het mondiale voetbal neemt de schreeuw om technologische hulpmiddelen elke maand toe. Voorbeelden zijn er genoeg. Op het vorige WK, toen een zuiver doelpunt van Frank Lampard een meter achter de Duitse doellijn viel. De treffer werd niet gegeven. In Niet waar / Deels waar / Waar 2009 had Tottenham Hotspur bij Manchester United moeten winnen toen een schot van Pedro Mendes via de handen van Roy Carroll een halve meter achter de doellijn viel. De treffer werd niet toegekend. Fulham werd in 2007 een doelpunt onthouden, terwijl vorig seizoen in de Premier League camera s helemaal niet hadden misstaan. Chelsea behaalde een belangrijke zege tegen Tottenham met een doelpunt dat niet goedgekeurd had moeten worden. En zo zijn er talrijke voorbeelden in Nederland, Duitsland, IJsland en de rest van de wereld waar een camera op de doellijn de beslissing van de scheidsrechters zou hebben omgedraaid. Eindoordeel De bewering is gedeeltelijk waar, hoewel de periode van veertig jaar compleet uit de lucht is gegrepen. Wel heeft de UEFA sinds de invoering van de vijfde en zesde arbiter op de achterlijn geen grote fouten gemaakt met ballen die voor of achter de doellijn vallen. Column Nico Dijkshoorn Komkommer en jaar of tien geleden lunchte ik iedere middag in Ede kantine van Bibliotheek Amstelveen. Je moest je eigen brood meenemen. Op dinsdag, donderdag en vrijdag zat ik tegenover een collega die mij langzaam op de knieën probeerde te krijgen. Zij at komkommer. Ik at boterhammen belegd met zes lagen grillworst. Een western aan een keukentafel. Alsof we allebei onze hand langs ons heup lieten hangen, bereid om bij welke beweging dan ook de ander tussen de ogen te schieten. In het begin nam ik drie ons voorgesneden grillworst mee, in dunne plakjes. Dat bezorgde mij meteen een onoverbrugbare achterstand in ons eetgevecht. Mijn collega haalde, terwijl ze mij strak aan bleef kijken, een langwerpig stuk zilverpapier uit haar tas, pulkte het langzaam van de komkommer, bleef mij strak aankijken, deed de prop zilverpapier in haar mond en kauwde. Vullingen op zilver. Geen krimp. Daarna sneed ze haar komkommer in plakjes. Na ieder plakje keek ze op. Ze lustte me rauw. Ik ben mijn grillworst toen ook zelf gaan snijden. Zwijgend, met een roestig mes. Staal door dood vlees. Eens kijken of ze daar een antwoord op had. Vanaf dat moment zette zij een tandje bij en smeerde zij haar wasacracker tergend langzaam vol met hüttenkäse. Waterige kaas met beschimmelde brokken karnemelk er in. Op deze hüttenkäse legde zij plakjes komkommer. Dakpansgewijs. Jarenlang hebben wij dat volgehouden, tot ik uit de bibliotheek verdween. Het voelde als een niet afgemaakt gevecht. Tot deze week. Er zijn tientallen mensen bezweken aan komkommer. Inmiddels wordt dat genuanceerd. Het zou ook koolrabi of bloemkool kunnen zijn. Dat maakt mij niet uit. Al die Duitsers, ze zijn gestorven voor een goede zaak: het kapotmaken van de komkommer. Een aanstootgevende groente, geschapen naar ons evenbeeld: een dun velletje en vol met water. Neem een hap en je eet het absolute niets. Fijn dat dat nu voorgoed voorbij is. Nico Dijkshoorn is dichter/ schrijver/muzikant. GRATIS 50,- reistegoed! Luchtvaart heeft geen last meer van recessie Singapore Het internationale luchtverkeer heeft zich hersteld van de economische crisis. Het wereldwijde passagiersvervoer lag in april 7 procent hoger dan begin 2008 voordat de crisis begon, meldt de internationale luchtvaartassociatie IATA. Voor heel 2011 verwacht de IATA een groei van het internationale passagiersvervoer met 3 tot 4 procent. Bultrug gezien tussen Den Helder en Texel Den Helder In het Marsdiep tussen Den Helder en Texel is gisteren een bultrug gespot. Mensen die het dier gezien hebben, schatten dat het zes tot negen meter lang is. De walvis trok veel bekijks. In 2007 werd ook al een bultrug in het Marsdiep gezien. Vorige maand werd zo n walvis gezien voor de kust van Scheveningen. In 2009 zwom er een bij Texel. Cartoon BAS van de zuidas Bas ruimt de boodschappen op Wat is nu belangrijk in werk? Doe mee én ontvang altijd 50,- reistegoed! HETNATIONALEWERKONDERZOEK.nl Het Nationale Werkonderzoek 2011 is een initiatief van JobTrack.nl in samenwerking met Intelligence Group. Het resultaat wordt aangeboden aan werkgevers- en werknemersorganisaties en de landelijke politiek. Pedoproof naar school Kinderen van een Schotse school moeten vooral wijde broeken en lange rokken aan. Volgens de directie is dit minder spannend voor pedofielen. Waarom haten ze ons? Op die vraag proberen Amerikaanse geheime diensten een antwoord te vinden door onderzoek te doen naar het taalgebruik van buitenlanders. Gesnapt Reclamestunt of niet? Dankzij de applicatie Hidden vond een jongen zijn gestolen Macbook terug en fotografeerde hij stiekem de dader.

5 Wij hebben gewoon heel erg gelijk. Tjeerd van Veen Advocaat van de keukenkoning Dagblad De Pers Vrijdag 3 juni 2011 Eerst 5 Mandemakers bokst nog een derde rondje #Keukens De Consumentenautoriteit en keukengigant Mandemakers zijn verwikkeld in een juridisch gevecht over vooruitbetalen. De autoriteit won twee ronden op punten, Mandemakers gaat voor de beslissende ronde. Mathijs Rotteveel Een klant die een keuken wil kopen bij Keukenkampioen of Keukenconcurrent wordt er nadrukkelijk op gewezen dat hij die keuken minimaal vijf dagen voor levering volledig betaald moet hebben: Geen geld, geen keuken. Volgens de Consumentenautoriteit is dit vooruitbetaling en dat mag niet volgens de voorwaarden van de vereniging van de keukenbranche CBW. Dus volgt een boete van euro voor Keukenkampioen en Keukenconcurrent. Eigenaar Ben Mandemakers van de keukenketens maakt bezwaar, maar ook de bezwarencommissie is er snel uit: sorry, maar dit is toch echt vooruitbetalen. Bijna iedereen in de keukenbranche is het erover eens dat we hier met vooruitbetalen te maken euro Het Mandemakers-concern kreeg in 2009 een hoge boete omdat het zich niet aan betalingsvoorwaarden hield. houder gaf al in 2009 een boete van in totaal euro aan het Mandemakers-concern. Het was de eerste grote boete die de Consumentenautoriteit uitdeelde en dus werd het een prestigezaak. Betalen bij aflevering Als consumenten de hele aankoopsom vooruitbetalen en de winkel gaat failliet, is hij een groot gedeelte van zijn geld kwijt, meldt de toezichthouder in het sanctiebesluit. Het vragen van volledige betaling twaalf tot vijf dagen vóór de aflevering van de keuken is bovendien in strijd met de CBW-voorwaarde dat pas bij aflevering betaald hoeft te worden. Vooral het feit dat Keukenkampioen en Keukenconcurrent wel pronken met het kwaliteitsstempel van branchevereniging CBW, om zich vervolgens niet aan de spelregels te houden, steekt: De Consumentenautoriteit vindt het zeer ernstig als bedrijven zich wel met de CBW-voorwaarden profileren, maar zich er niet aan houden. Volgens de wet is dit een oneerlijke handelspraktijk. Het is niet de eerste keer dat winkelketens van Mandemakers de aandacht trekken van de toezichthouders. De ondernemer uit Waalwijk heeft naar schatting 30 tot 70 procent van de Nederlandse keukenmarkt in handen. Zijn verschillende keukenformules, van Keukenmaxx tot Brugman, lijken op het eerste oog hard met elkaar te concurreren. In werkelijkheid, zo toonde De Pers eerder aan, kunnen ze elkaars offertes inzien en hun prijzen op elkaar afstemmen. De Nederlandse Mededingings Autoriteit (NMA) was erg geïnteresseerd in de bevindingen van De Pers. Volgens Ben Mandemakers kon zoiets echter nooit in zijn concern voorkomen. Ook het vooruitbetalen bij aankoop van keukens is volgens hem verleden tijd. Dat hij in hoger beroep Ben Mandemakers geeft niet op. ARENDA OOMEN/ HOLLANDSE HOOGTE gaat in de zaak tegen de Consumentenautoriteit, heeft met de hoge boetes te maken. Die zijn onterecht, zegt advocaat Van Veen. Bovendien is het een principekwestie geworden. Wij hebben gewoon heel erg gelijk. Ondanks dat de vorige rechter het daar niet mee eens was. hebben en de rechter kwam 14 april tot dezelfde conclusie. Maar Mandemakers geeft niet op. Woensdag vertelde advocaat Tjeerd van Veen van de Waalwijkse keukenkoning dat hij in beroep gaat bij het College van Beroep voor het bedrijfsleven, de hoogst mogelijke instantie die zich over deze kwestie kan uitspreken. Wat is vooruitbetalen, vraagt de advocaat zich af. Is dat twaalf dagen voordat de keuken wordt afgeleverd, tien dagen, of twee uur? Als de vrachtwagen met de op maat gemaakte keuken op weg is naar de klant en Keukenconcurrent vraagt om betaling, is dat dan vooruitbetalen? Als het geld op moment van levering binnen moet zijn en de klant betaalt geen cash, dan moet je hem wel vragen de koopsom iets eerder over te maken. Zo kun je een betaling enkele dagen van tevoren ook als een contante betaling zien. Zo zou je het kunnen zien ja, maar daar denken ze bij de Consumentenautoriteit anders over. De toezicht- G E L D T V O O R A L L E D A M E S - E N H E R E N S L SLIPS 3+1GRATIS 1 t/m 30 juni 2011 of zolang de voorraad strekt I P S Bejaardenseks Een 95-jarige Hagenees is betrapt toen hij condooms wilde stelen. De politie besloot er vanwege zijn leeftijd geen zaak van te maken. Baby s aan de Nespresso Nestlé komt met de BabyNes, die met warm water en cupjes babymelk produceert. Fans van borstvoeding roepen op tot een boycot. Verslaafd? Eet een wortel! Gevangenissen in Nieuw-Zeeland zijn per 1 juli rookvrij. Nicotineverslaafden krijgen twee stukken wortel per dag ter compensatie.

6 6 Dagblad De Pers Vrijdag 3 juni 2011 Dossier China De Chinezen beginnen nu pas op stoom te komen. Meer, meer, meer, meer, meer #HolleBolleChina De Chinezen hebben de smaak van consumeren te pakken. Wat ze zelf niet hebben, zoeken ze ergens anders. Het kan niet lang meer duren of ze halen de Amerikanen als grootverbruiker en -vervuiler in. Mark van Assen China heeft altijd honger. Heel simpel: wie hard groeit, moet veel eten. Nu al verbruiken de bijna anderhalf miljard Chinezen in hun onstuitbare opmars naar een beter leven twee keer zoveel als ze zelf kunnen produceren. Dat betekent dus dat ze elders moeten inkopen. De import-top-5 van vorig jaar laat zien wat China met name nodig heeft. Op nummer 1 staat, heel overtuigend, olie. Niet alleen voor benzine, maar meer nog voor de productie van consumptiegoederen. Met name in Zuid-Amerika, Afrika en het Midden-Oosten werd voor 126 miljard dollar (87 miljard euro) ingekocht. Daar komt bij dat de vraag elk jaar met 6 procent groeit, het aandeel van China in de mondiale stijging van de vraag naar olie 40 procent is en de eigen voorraad in rap tempo slinkt. Het wordt dus alleen nog maar meer. Goede tweede is ijzererts. Nu al staat de helft van alle staalfabrieken in China. Er wordt als een dolle gebouwd en ook de vraag naar auto s rijst met de dag. Helaas heeft het land bij lange na niet genoeg erts. Dus werd er vorig jaar voor 46 miljard euro geïmporteerd. In januari van dit jaar werd er bijvoorbeeld 69 miljoen ton erts ingekocht, met name in Australië en Brazilië. Dat is de helft meer dan in dezelfde maand in ipods en computers Op de derde plaats: koper. In 2005 nam China nog 22 procent van de wereldwijde consumptie voor zijn rekening, vier jaar later was dat al bijna 40 procent. En ook dat wordt alleen nog maar meer. Chinezen trekken bijvoorbeeld nog steeds massaal naar de steden, dus moeten er veel huizen worden gebouwd. Met behoorlijke waterleidingen en elektriciteitskabels. En net als alle andere mensen gaan Chinezen graag shoppen als ze meer geld te besteden hebben. Om te beginnen 128 auto s per inwoners China is met zijn autobezit 72e op de wereldranglijst, vlak achter Fiji. Op nummer 1 staan natuurlijk de VS, met 779 stuks. wil iedereen natuurlijk een auto, maar ook ipods, telefoontjes en computers. Zit allemaal koper in. Het Chinese koper komt voornamelijk uit Zuid-Amerika (Chili en Peru) en Australië. De Chinezen en de rest van de wereld lopen nu nog een heel eind achter op de Amerikaanse consumenten, maar als China en de rest zijn aanbeland op de hélft van het Amerikaanse verbruik zijn de kopermijnen binnen 38 jaar helemaal leeg, zo rekende het blad Newsweek onlangs voor. De gemiddelde Amerikaan gebruikt in zijn leven 695 kilo koper. Op plaats vier en vijf: sojabonen (15 miljard euro, vooral uit Brazilië) en rubber (6 miljard, uit Thailand, Indonesië en Maleisië). De behoefte aan sojabonen zal alleen maar groter worden. Wie het beter krijgt, gaat meer vlees eten, waarvoor meer koeien nodig zijn, waarvoor meer voer nodig is, waarvoor meer soja geplant moet worden. En qua rubber zeggen we alleen maar: autobanden. Kwestie van tijd Nog maar dertig jaar geleden was China niet meer dan een marginale speler op de wereldmarkt. Onlangs heeft het Japan ingehaald als tweede grootste handelsnatie. De Chinezen hebben nu alleen nog de VS voor zich. Maar dat duurt niet lang meer. Op dit moment is China s werelds grootste consument van aluminium, koper, lood, nikkel, tin, zink, ijzererts, kolen, graan, rijst, palmolie, katoen en rubber. Het hoeft niet alles van ver te halen (China is bijvoorbeeld zelf de grootste producent van kolen), maar wel veel. Het probleem is niet zozeer dat er steeds meer Chinezen bij komen, al blijft de bevolking natuurlijk wel in aantal toenemen. Het meest pessimistische scenario houdt rekening met een groei van tussen de 143 en 173 miljoen tot Het wordt pas echt nijpend als al die Chinezen gaan consumeren op het niveau van de Amerikanen. De ecologische voetafdruk per Chinees (de mate waarin beslag wordt gelegd op de natuur) is nu nog te verwaarlozen. Bij de laatste meting, in 2003, vinden we de Chinees terug op de 69e plaats, zo blijkt uit een rapport van het Wereld Natuur Fonds. Dat is ver achter Nederland (26) en zelfs achter Letland (45), Papoea-Guinea (48) en Mauritius (64). De Amerikaan staat op nummer 1. Dat duurt echter niet lang meer. De Chinees heeft duidelijk de smaak te pakken. China s vreetkick Geschatte invoer van grondstoffen door China in 2010 in euro s Olie 87 mrd Sojabonen 15 mrd Koper 27 mrd Rubber 6 mrd IJzer 46 mrd BRON: STREET AUTHORITY. GRAPHIC: ELS ENGEL Welvaart Het gemiddelde huishouden in Shanghai heeft 1,9 airconditioners en 1,2 computers. In Peking komen er elk jaar auto s bij. Lekker weer Zonne-energie is in sommige delen van China geen slecht idee. In de stad Baotou bijvoorbeeld schijnt de zon 320 dagen per jaar. Slecht voorbeeld Toen Jimmy Carter president werd van de VS liet hij zonnecollectoren monteren op het Witte Huis. Zijn opvolger Reagan sloopte ze er weer af.

7 China loopt voorop in de bouw van schone centrales. Bill McKibben Milieu-journalist Dagblad De Pers Vrijdag 3 juni 2011 Dossier China 7...China is onverzadigbaar Alles gaat hier veel te hard, dat kan het milieu niet aan #SnelleActie Als de Chinezen niet uitkijken, grazen ze de hele aarde kaal en laten ze nog een heleboel troep achter ook. Gelukkig hebben ze dat zelf goed in de gaten. Mark van Assen Het is een heel simpel rekensommetje. Als China in 2030 niet meer broeikasgas wil uitstoten dan nu, dan moet het tegen die tijd voor tweederde aan de groene energie zijn. Dat betekent dat ze enorm aan de bak moeten, want op dit moment verbruiken ze elk jaar nog drie miljard ton kolen. Hoeveel dat is? Meer dan het verbruik van Europa, Amerika en India bij elkaar. Het is een interessant probleem. Geen enkel land verbrandt zo veel kolen als China, maar tegelijkertijd investeert het meer in groene energie dan wie ook. En dat is goed, want actie is geboden. Pan Yue, de onderminister voor Milieubescherming, kwam in 2005 tot de volgende constatering, zo schrijft National Geographic deze maand: Het economisch wonder van China zal snel voorbij zijn, want het milieu kan het tempo niet meer aan. Zonnepanelen in de stad Yulin; China werkt aan de toekomst. HOLLANDSE HOOGTE Vier tips Maar hoe pak je zoiets aan? In een rapport van het Wereld Natuur Fonds en de China Council for International Cooperation on Environment and Development doen de onderzoekers China vier tips aan de hand. 1. Minder kinderen. Logisch: hoe minder mensen, hoe minder consumptie, hoe minder vervuiling. De beste manier om dit te bereiken is om vrouwen betere toegang te bieden tot veilige voorbehoedsmiddelen, beter onderwijs, de arbeidsmarkt en gezondheidszorg. 2. Minder consumptie. Op de een of andere manier moet de mensen duidelijk gemaakt worden dat meer consumeren niet per se leidt tot een beter leven. Met andere woorden: je hoeft heus niet zoveel te verbruiken als de Amerikanen om gelukkig te worden. 3. Meer efficiëntie. Zowel de industrie als de consument moet gestimuleerd worden zo veel mogelijk te bezuinigen en zo min mogelijk weg te gooien. En heel belangrijk: de autofabrikanten moeten zuinige auto s gaan maken. 4. Slimmer gebruik van land. Zorg door goed management dat je landbouwgrond zo lang mogelijk productief blijft. Put het land niet uit. En zorg ook dat er voldoende landbouwgrond overblijft. De lucht klaart op Dit ligt natuurlijk allemaal erg voor de hand, maar het zou zo maar kunnen zijn dat je door de snelheid waarmee je naar voren schiet een aantal essentiële zaken vergeet. Het is bijna onmogelijk om in de grote Chinese steden niet getroffen te worden door de enorme vervuiling, schrijft milieu-journalist Bill McKibben in National Geographic. Maar toch klaart de lucht langzaam op, zeker in steden als Peking en Shanghai. Daar wordt de zware industrie gemoderniseerd en verplaatst naar buiten de stadsgrenzen. Ook heeft de regering inmiddels veel van de kleine en smerigste kolengestookte energiecentrales gesloten. Sterker nog: China loopt voorop in de bouw van schone centrales. Die stoten veel minder smog uit dan wat de Amerikanen nog steeds hebben staan. McKibben keek verder zijn ogen uit in Rizhao, een van China s honderden groeisteden. Aanvankelijk ziet hij zijn ongerustheid bevestigd (dit gaat veel te snel), maar dan laat stadsontwikkelaar Yu Haibo hem de skyline van Rizhao zien. Boven op elk gebouw in de directe omgeving staan dezelfde zonnepanelen. Zeker 95 procent van alle gebouwen gebruikt zonne-energie, zegt Yu trots. Sommige mensen zeggen 99 procent, maar zo ver wil ik niet gaan. Citaten Ik wil niet dat baanbrekende groene technologieën en nieuwe manieren van produceren het eerst worden ingevoerd in China en India. Barack Obama President van de Verenigde Staten Good God... Je moet er niet aan denken wat er gebeurt als een goede leider aan de macht komt. Dan worden ze de leiders van de wereld. Richard Nixon President van de VS, begin jaren 70 In China s duizend jaren van beschaving is het conflict tussen mens en natuur nog nooit zo ernstig geweest als nu. Zhou Shengxian Chinees minister van Milieu Defensie Ook het leger wordt groter en groter Bij een nieuwe supermacht hoort natuurlijk ook een superleger. Met name de Amerikanen maken zich behoorlijk zorgen over de Chinese activiteiten op defensiegebied. Het is dan ook geen toeval dat de Amerikaanse minister van Defensie Robert Gates eerder dit jaar het vliegtuig nam naar Peking om daar te gaan praten met zijn Chinese collega. Washington is vooral bezorgd over een nieuw onzichtbaar gevechtsvliegtuig en de ontwikkeling van een nieuwe langeafstandsraket. Dit wapen zou een vliegdekschip kunnen vernietigen dat kilometer verderop ligt. Gates gaf bij die gelegenheid onomwonden toe dat de Chinezen op een aantal gebieden veel verder zijn dan gedacht. Ze hebben duidelijk het potentieel om ons in het nauw te kunnen brengen, zei hij. We moeten goed kijken naar wat ze doen en eventueel onze programma s daarop aanpassen. China liet daarop weten dat het helemaal niets kwaads in de zin heeft. Het vormt geen bedreiging en zijn leger is alleen maar gericht op verdediging, zo zei een woordvoerder. Eerder al was de Chinese minister van Defensie op bezoek geweest in de Verenigde Staten. Beiden hechten aan openheid. China = Amerika? Stel dat elke Chinees precies hetzelfde zou verbruiken als een Amerikaan, namelijk tien hectare aan productieve oppervlakte. China = aarde! In dat geval zou China als geheel beslag leggen op de totale beschikbare productieve capaciteit van de hele planeet. De allerbeste Het land dat qua consumptie en vervuiling het minste beslag legt op de aarde, is, jawel, Afghanistan. Chapeau.

8 8 Dagblad De Pers Vrijdag 3 juni 2011 Dossier China Er wordt in China ontzettend veel gevrouwnapt. Barend ter Haar Hoogleraar Chinese geschiedenis Chinees zoekt vrouw, maakt niet uit hoe en waar #TeVeelMannen Dat kan er ook nog wel bij: dankzij de éénkindpolitiek van Mao heeft China een dringend tekort aan vrouwen. De mannen zijn wanhopig. Eveline Domevscek Het is heel simpel. Vraag aan zoveel mogelijk vrouwen die langslopen hun telefoonnummer. Hoe pijnlijk de daaropvolgende situatie ook is, houd vol. Na een paar gênante teleurstellingen weet expert Chris Wu zowaar twee telefoonnummers te regelen. Zijn leerling, een 25-jarige student, krijgt hoop: hij zou zo maar eens níet eenzaam en alleen hoeven te blijven. Wu leerde zijn versierkunsten in Amerika en heeft deze zeer succesvol geïmporteerd naar zijn thuisland China. Er zijn een hoop wanhopige Chinese mannen die wel wat hulp kunnen gebruiken bij hun zoektocht naar een vrouw. Het is een groot probleem in China: niet zozeer de belabberde datingvaardigheden van de mannen, maar wel het steeds groter wordende tekort aan vrouwen. Voor 2 euro mogen leden van datingsite shijijiayuan de cv s van zoekende lotgenoten bekijken. Twaalf miljoen Chinezen zijn lid. GAMMA/HOLLANDSE HOOGTE The one? Anyone? De liefdesmarkt doet goede zaken Niet dansen, zingen of schaatsen, maar liefde. Dat scoort op de Chinese tv. In het best bekeken programma If You Are the One krijgen mannen 2o minuten de tijd zichzelf te verkopen aan 24 vrouwelijke gasten. Ook datingsites doen erg goede zaken. Zo kwamen er tijdens het afgelopen Hoe meer, hoe beter Volgens de laatste cijfers van het instituut Chinese Academy for Social Sciences (CASS) zijn in 2020 maar liefst 24 miljoen mannen in de huwbare leeftijd niet in staat een partner te vinden. Op dit moment is de man-vrouwverhouding in China 107 tegen 100. Op sommige plekken, zoals in de zuidelijke provincies Hainan en Guangdong, in en om de stad Kanton, is de verhouding nog veel schever: 170 mannen op 100 vrouwen. Het is allemaal het gevolg van de éénkindpolitiek, die China sinds 1979 voert. Onder Mao Zedong konden er niet genoeg kinderen geboren worden. Hoe meer, hoe beter, was het motto volgens Mao, die voortplanting als een vaderlandse plicht zag. Toen de Grote Roerganger in 1976 stierf, drong het besef door dat die bevolkingsexplosie tot staan gebracht moest worden. De Chinezen vreesden dat met zo n grote bevolking de economie niet genoeg kon groeien. Chinese ouders kozen onder de éénkindpolitiek massaal voor mannelijk nageslacht, omdat een jongen later wél in staat was voor zijn oude ouders te zorgen, in tegenstelling tot een dochter. Volgens CASS-onderzoeker Wang Guangzhou leidde dit met name op het platteland tot selectieve abortus, waarbij maar weinig meisjesfoetussen het overleefden. Met als gevolg dat nu, dertig jaar later, de mannen de grootste moeite hebben een van die zeldzame vrouwen aan zich te binden. Ook zijn er veel wanhopige ouders, omdat zij misschien wel nooit opa en oma zullen worden. Je zou denken: met zo n schaarste aan vrouwen moet hun positie toch wel vooruitgaan. Maar dat is zeker niet altijd het geval, zegt Barend ter Haar, hoogleraar Chinese geschiedenis aan Universiteit Leiden. Hun waarde als bruidsschat wordt natuurlijk wel vergroot, maar eenmaal geld en tijd in een vrouw geïnvesteerd laat hij een vrouw natuurlijk niet zo eenvoudig meer gaan. Hoewel het juridisch mogelijk is, is het op het Chinese platteland bijna onmogelijk van een partner te scheiden. De vrouwen die in de stad wonen en een baan hebben, hebben het volgens Ter Haar gemakkelijker. Maar die lijken juist weer meer interesse te hebben in buitenlandse mannen. Chinese nieuwjaar mensen af op het datingevenement dat de site Jiayuan.com een week lang organiseerde in het Ditan park in Peking. Volgens de organisatie was meer dan de helft van de aanwezigen een ouder die zijn eenzame kind aan liefde wilde helpen. Over de grenzen Dat is al decennia zo, zegt Ter Haar, niet uit eigen ervaring. Ik zag het in de jaren 60 en 70 om me heen gebeuren. Amerikanen en Nederlanders waren enorm in trek bij de Chinese vrouwen. Ook dat nog. Dit had niet alleen tot gevolg dat ook Chinese mannen over de landsgrenzen zijn gaan kijken voor een huwelijkskandidaat, maar ook dat gedwongen prostitutie, illegale huwelijken en vrouwenontvoeringen steeds vaker voorkomen in China. Er wordt ontzettend veel gevrouwnapt, zegt ook Ter Haar. Het is moeilijk in te schatten hoe vaak. Vrouwenhandel is in Nederland al moeilijk in kaart te brengen, laat staan in een land als China. Ouderzorg Zonder goed pensioensysteem en met de toenemende vergrijzing moet nu vaak één eenzame zoon voor zijn ouders en grootouders zorgen. Ondanks de roep van experts het éénkindbeleid af te schaffen, kondigde de Chinese regering in 2010 aan dit beleid met nog eens tien jaar te verlengen. Toch is het éénkindbeleid hier en daar al enigszins versoepeld. Zo mogen stedelijke echtparen weer twee kinderen hebben als beide partners zelf enig kind waren. Maar dan moet je die partner wel toevallig kunnen vinden. China = Duitsland Als je alle grondstoffen die China elk jaar importeert bij elkaar op een hoop gooit, is dat ongeveer gelijk aan de totale biocapaciteit van Duitsland. Da s veel China heeft in 2010 ongeveer 353 miljoen kilo melkproducten uit Nieuw-Zeeland geïmporteerd. In 2008 was dat nog maar 69 miljoen. Bedankt! Hierdoor heeft Nieuw-Zeeland zoveel geld verdiend, dat het herstel van de ernstige aardbeving van begin dit jaar sneller verloopt dan verwacht.

9 Verlegen familieleden kunnen elkaar besmetten. Dagblad De Pers Vrijdag 3 juni Weten Column Marcel Hulspas Dansen om de komkommer H et is dus niet de Spaanse komkommer. Misschien ligt het überhaupt nicht aan de komkommer. Een week geleden beweerde de Hamburgse minister van Volksgezondheid dat ze de dodelijke EHEC-bacterie hadden aangetroffen op Spaanse komkommers, maar deze week bleek het om een ander soort EHEC te gaan. De Duitsers hebben de komkommer veel te vroeg gedemoniseerd, schreef de Volkskrant. Demoniseren, dat kan dus ook met groente. En nu dreigt de tomaat ook gedemoniseerd te worden. Het aardige aan de EHEC-uitbraak is dat de consument plotseling een kijkje krijgt in de minder frisse keuken van de Europese voedselproductie. Zo weten we nu dat er jaarlijks tientallen doden vallen door die verdammte EHEC. Inmiddels weten we dus ook dat er niet één maar minstens twéé soorten EHEC bestaan. En toen de Spaanse komkommer eenmaal gedemoniseerd was, reisden Duitse rampjournalisten onmiddellijk af naar het hart van de Spaanse tuinbouw, Almería, om met eigen ogen te aanschouwen hoe ongelofelijk smerig die boeren daar bezig zijn. Maar Spanje sloeg terug. Kwamen de meeste Duitse komkommers niet uit Nederland? En een getergde importeur Vliegtuiglawaai zit tussen je oren Delft Waarom ergert de een zich aan vliegtuiglawaai terwijl een ander nergens last van heeft? Promovendus M. Kroese van de TU Delft onderzocht twee psychologische factoren: de argumenten die mensen uit hun omgeving opvangen, en hun persoonlijkheid. De eerste lijkt bepalend voor het al dan niet ervaren van hinder; de tweede bepaalt hoe je daar mee omgaat. van Spaanse komkommers haalde ook uit: de Duitse groothandel, dáár is het pas een bende! En ondertussen test onze Voedselen Warenautoriteit zich helemaal suf, in de hoop de vaderlandse komkommer van alle blaam te kunnen zuiveren, en de export te redden. Tevergeefs, natuurlijk. Eenmaal gedemoniseerd komt het nooit meer goed. Juist in deze week kwam de Wereldgezondheidsorganisatie na lang beraad tot de conclusie dat mobieltjes mogelijk kankerverwekkend zijn. Natuurlijk, onderzoekers hebben zich helemaal suf getest en gerekend aan die mobieltjes en die masten; áls het effect al bestaat, dan is het minder dan miniem. Maar ja... je weet het nooit. Dus prijst de WHO handsfree bellen en sms en aan als voorzorgsmaatregelen. Het mobieltje werd reeds lang geleden gedemoniseerd. Veel te vroeg, natuurlijk. Maar die conclusie komt altijd te laat. Marcel Hulspas is wetenschapsredacteur bij De Pers. Gebruik van kunstmest in China kan efficiënter Peking Als de Chinese autoriteiten de hoeveelheid kunstmest die China momenteel verbruikt beter over het land zouden verdelen, dan zou dat 52 miljoen ton graan meer opleveren. Dat is ruim 10 procent van de huidige graanproductie. Een en ander blijkt uit onderzoek van de Chinese landbouwkundige Chiaobin Wang en Wageninger Willem Hoogmoed. #Angstonderzoek Angst kan in de genen zitten. Daarom willen ze in Leiden families onderzoeken die er last van hebben. Wie durft? Marcel Hulspas Een op de tien Nederlanders krijgt tijdens zijn leven last van een sociale angststoornis, dat wil zeggen: hij of zij wordt extreem verlegen. Ze durven niet meer buiten te komen, anderen niet aan te kijken en moeten, om hun verjaardag te overleven, eerst kalmerende middelen slikken. Extreme verlegenheid kan allerlei oorzaken hebben en kan ook binnen een gezin besmettelijk zijn, maar het probleem zit voor een deel ook in de genen. Vaak hebben meerdere generaties binnen een familie er last van. Een speciaal onderzoeksteam van de Universiteit Leiden, het Leiden Social Anxiety Network, heeft daarom voor onderzoek naar extreme verlegenheid een speciaal family lab ingericht. Niet alleen de persoon die extreem verlegen is, maar zijn hele familie en eventuele schoonfamilie kunnen daar worden ontvangen, ondervraagd en onderzocht door een groep onderzoekers. Alles uit de kast De Leidenaren willen alles uit de kast trekken om het samenspel van genen en omgeving te ontrafelen: hersenscans, bloedonderzoek (voor het opsporen van de betrokken genen, en het meten van zaken als hormoonspiegels), en verder onderzoek naar psychologische kenmerken en omgevingsonderzoek. Om daaruit conclusies te trekken, is een hoop statistiek vereist. Ontwikkelingspsycholoog Michiel Westenberg: Familieonderzoek is gecompliceerd en duur en daardoor wereldwijd heel zeldzaam. Maar je hebt die hele families toch nodig, ook de kant waarin extreme verlegenheid niét voorkomt. En als daar de sociale omstandigheden ook nog bij betrokken worden, wordt het verhaal helemaal gecompliceerd. Westenberg: We weten wel iets over de effecten van genen en omgeving afzonderlijk, maar uit onderzoek naar bijvoorbeeld agressie of depressie blijkt juist de interactie tussen die twee heel belangrijk. Je hebt de omgeving dus nodig om de genen te kunnen vinden. Het family lab van de universiteit wordt komende week officieel geopend, tijdens een internationale conferentie gewijd aan sociale angststoornissen. En ook al zal de eerste stap heel moeilijk zijn: hoe meer verlegen mensen zich bij het lab melden, des te eerder zullen de oorzaken bekend zijn. lsan.nl GETTY IMAGES Extreem verlegen? Neem je familie mee naar het lab! Expert gelooft Wikipedia blindelings Marcel Hulspas Dat de artikelen op Wikipedia niet altijd even correct zijn, dat weet iedereen. Maar niemand trekt zich daar iets van aan. Leken vertrouwen wat ze op Wikipedia lezen blindelings. Teun Lucassen van de Universiteit Twente ontdekte iets heel opmerkelijks: grove inhoudelijke fouten in een artikel doen, zelfs bij experts, het vertrouwen in Wikipedia nauwelijks dalen. Lucassen veranderde de inhoud van diverse artikelen over automotoren en introduceerde daarbij grote inhoudelijke fouten. Vervolgens liet hij ruim 650 proefpersonen, van wie ongeveer de helft expert was op dat onderwerp, de artikelen lezen. Een deel van de proefpersonen kreeg de originele tekst voorgelegd; de rest de gemanipuleerde tekst, waarvan tot wel de helft van de beweringen onjuist was. De leken zagen de fouten uiteraard niet, en hun oordeel over Wikipedia was vooraf én achteraf even hoog. Bij de experts was wél sprake van een daling in het vertrouwen als ze een foutief gemaakt artikel voor hun neus kregen, maar de daling was zeer gering. Na afloop van het lezen van het correcte artikel was 80 procent tevreden over Wikipedia; na lezing van artikelen waarvan de helft van de beweringen onjuist was (en zelfs de definitie in het artikel niet klopte) vond nog steeds tweederde van de experts Wikipedia betrouwbaar. Volgens Lucassen toont dit aan dat mensen de inhoud van de artikelen zeer oppervlakkig bekijken en doorgaans blindelings geloven wat er staat. Wat uiteraard meespeelt is dat ook experts liever niet gaan twijfelen aan een bron waar ze in het dagelijks leven veel, en zonder bijgedachten, gebruik van willen maken. Doodsoorzaken bij de vleet Als de medische wetenschap erin zou slagen kanker uit te bannen, zou de gemiddelde Nederlander ongeveer drie jaar langer leven. Voortschrijdend inzicht Filosoof Bertrand Russell, tijdens WOI een fanatiek pacifist, pleitte aan het eind van WO II voor atoombommen op Rusland. Arm kind! Een Chinese moeder zal haar kind zelden in roze kleertjes steken. Roze, en roodpaars, zijn in China de kleuren van de rouw.

10 10 Dagblad De Pers Vrijdag 3 juni 2011 Hemeltaartdag voor Kluun style Marks Soort Mensen; door Mark Koster, Maarten Bloem en Persis Bekkering MSM agenda Haringparty Fuif der fuifjes en een nepkak-gevaarte #LekkerSmerig Kluuns jongetjesdroom is een taartengevecht. Hij heeft het geweten ook: gisteren duwden honderden mensen een vlaai in zijn gezicht. Redactie MSM Nietzsche vond dat de westerse samenleving zich te veel aan de apollinische kant bevond: die van beschaving, rede, wetenschap. Om niet uit evenwicht te raken moeten we ook ruimte bieden aan het dionysische in ons: roes, intense beleving, ongecontroleerd feesten. Gisteren organiseerde Kluun met zijn Nightwriters-baas Marcel Pantera een middag losbandig rouwdouwen: Hemeltaartdag. Na vier dagen komen er nog stukjes uit je oor en proef je de taarten op je bovenlip, herinnert Kluun zich van vorig jaar. Drie Hemelvaarten vindt dit gevecht al plaats op het grasveld voor nachtclub Panama. En als je echt wilt weten waar-ie nog brokjes vindt, bellen jullie me morgen maar, grinnikt Pantera. Het idee ontstond wandelend door Een middagje losbandig rouwdouwen. AMAURY MILLER het Vondelpark. Er zijn van die dingen waarvan je weet: dat gaat nooit gebeuren, begint Pantera. Ik vroeg Kluun drie jaar geleden wat hij met zijn verjaardag wilde doen. Taarten gooien in de achtertuin, grapte hij. Maar dat kan natuurlijk helemaal niet: de zooi is niet te overzien. Maar ons kent ons, dus werd Panama gebeld. Drie jaar verder blijft het evenement groeien. Voor de accountability kunnen de gasten tegenwoordig aan de CliniClowns doneren. Een jongetjesdroom, verzucht de zakenman. Dit gebeurt alleen in een film. De heren praten alsof ze in oorlog zijn. Kluun is gewapend met vier slagroomtaarten, drie dozen soesjes en chocobollen. Oh, plus een paar bekers vla, maar dat is geheim. MSM hoopt al tijden eens een aardbeienvlaai in zijn tronie te kunnen proppen. Maar we zijn niet de enigen. Ik geloof met jullie een half miljoen mensen. En hij rent het veld op, met een katapult. Elke vrijdag verklappen we waar MSM volgende week opduikt om te eavesdroppen, stoken of in te palmen. Maandag Het diner halen we vandaag bij tweesterrenkok Ron Blaauw, ook al zijn we geen moeders. Hij heeft dit jaar het MAMAdiner samengesteld, een filantropisch receptenboekje dat de ooievaar komt brengen. Hopelijk schiet hij een beetje op, want daarna rollen we door naar de première van de Nederlandse roadmovie Rabat. Dinsdag Dinsdag is de dag waar MSM al het hele jaar naar uitziet, de fuif der fuifjes: de haringparty in het Hilton. Onze baas Wegener is erg trots het societypartijtje te mogen organiseren. Om 18:00 begint het stinkende haringhappen met de neus in de wind. MSM is ook gevraagd om de nieuwe oogst in Twente te komen vieren, maar dat is ons iets te provinciaal. Want s middags fietsen we al langs alle hotspots van Rotterdam, op een georganiseerd persreisje. Woensdag Vandaag komt MSM op twee plekken om gratis luchtige vaderboekjes bedelen. Belinda Meuldijk, de ex van Rob de Nijs en de dochter van Wim Pipo de Clown Meuldijk, komt met een boek over haar vrolijke pa: Papa Pipo. Sapperdeflap, denken wij. Als op het feestje maar geen enge clown aanwezig is. Anders vluchten we in de roze sferen van Bastiaan Ragas, die een boekje volpende over het vaderschap Maar je krijgt er wel veel voor terug. Het zal een prima middagborrel worden met BN ermama s als Daphne Dubbel D. Donderdag Hillywood is een drol rijker: de enorme bruine installatie Stationnement Gênant van Wim T. Schippers krijgt een laatste rustplaats voor Villa VPRO. De omroep heeft het nepkak-gevaarte voor zijn 85e verjaardag aangeschaft. Wij komen naar de onthulling. s Avonds gaan we naar het Girls First-concert op het Java-eiland, voor het goede doel, Stichting Plan. Daar kwelen Jacqueline Govaert, Glennis Grace, Xander de Buisonjé, Ben Saunders; eigenlijk alle Nederlandse zangers met een hitnotering. De Toppers Plus, zeg maar. Vrijdag Mestreech is hartstikke hip jong, en dat moeten we weten ook. Sullie willen eens een modeweek, en daar komt-ie dan vandaag. MSM was ook bij de Fashion Week in Polen, dus openminded als we zijn drinken we wel een champoppeltje mee. Werken tot je 70 e? Tweet van de dag Heb ik net een milieubewuste elektrische scooter. Doet ie het nu al niet meer... #ikwilbenzine 7-letter-Lingo met Lucille Werner: o-p-l-a-d-e-n. Het Nationale Werkonderzoek 2011 is een initiatief van JobTrack.nl in samenwerking met Intelligence Group. Het resultaat wordt aangeboden aan werkgevers- en werknemersorganisaties en de landelijke politiek. Wat is nu belangrijk in werk? Geef je mening! Doe mee op: HETNATIONALEWERKONDERZOEK.nl Patty Payroll heeft een nieuwe klus Patty Brard derft inkomsten na haar glorieloze ontslag bij SBS6. Maar er is hoop, zo blijkt uit MSM s inbox die vandaag twee Patty-persberichten ontving. Morgen staat ze als hoofdgast in Comedy Live van BNN, en 20 juni presenteert ze haar eigen polonaise-cd. Geen zorgen Patty, er staat zo weer kweekkaviaar bij je op de plank! Eén piemel en 99 sexy vrouwen Topmodel Andrew Pejic is nog steeds een man, dat weet iedereen. Behalve de in slaap gevallen stukjestikkers van de Amerikaanse FHM. Op hun lijst van de 100 meest sexy vrouwen ter wereld prijkte de androgyne Pejic op nummer 98, boven Lady Gaga. Maar ja, het heeft een piemel. De fout is op de website inmiddels hersteld. Sylvia Hoeks eregast in Shanghai MSM is een beetje verliefd op actrice Sylvia Hoeks, en in China zijn ze dat ook. De Tirzavertolker is op het filmfestival Shanghai uitgenodigd als ambassadeur van de Europese film. Collega is de Duitser Alexander Fehling, die Sergeant Wilhelm speelde in Inglorious Basterds. Van 11 tot 19 juni proberen wij in Shanghai naar binnen te sneaken. In memoriam: Willem Duys Het zal u niet ontgaan zijn dat gisteren een stukje tv-geschiedenis is overleden: Willem Duys. MSM was altijd jaloers op zijn encyclopedische kennis en losse pols, die immer goede vragen uit de mouw schudde zonder voorbereiding. De AVRO was goed voorbereid, want de omroep had al een in memoriam -uitzending klaarliggen met herinneringen. Cohen pakt een prijs Niet Job maar Leonard Cohen heeft een hoge Spaanse literaire onderscheiding gekregen voor zijn bijdragen op het gebied van het songwriten. Bekende Britten pro-drugs Types als Judi Dench en Sting hebben een brief gestuurd aan de Britse premier David Cameron om hem op te roepen drugs te decriminaliseren. Film over sterrenstelers Het verhaal van een stel pubers dat in 2009 de huizen van Hollywoodsterren als Orlando Bloom leegroofden wordt verfilmd als de Bling Ring.

11 Ze recenseren niet mijn muziek, maar mij als persoon. Moby Fotograaf en techno-artiest Dagblad De Pers Vrijdag 3 juni 2011 MsM 11 Mijn foto s zijn vooral subjectief, ik vind het interessant om uitersten tegenover elkaar te zetten. Gewoon mens zijn is al gedoe genoeg #Moby Techno-artiest Moby praatte tijdens een bliksembezoek MSM bij over zijn slapeloosheid, fotografie en waarom hij niet zo geliefd is. Maarten Bloem Moby is 45, klein, kaal, alert en aimabel. Hij zal zich bij een akoestische sessie later op de middag branden aan een halogeentje, gestrekt gaan en wat bleekjes vertrekken. MSM heeft dan al met hem gepraat in Galerie Reflex in. In samenwerking met Galerie Famous is een foto-expositie met werk van de beroemde technoartiest opgezet. Die foto s staan tevens in een boekwerk dat zijn titel deelt met de laatste cd van Moby, Destroyed. Moby, eigenlijk heet hij Richard Melville Hall, scoorde zijn eerste hit Go alweer in Met het album Play uit 99 wordt hij in één klap een wereldster. Sindsdien toert ie de globe over en hij blijkt al jaren ook te fotograferen. Mijn oom was fotograaf bij The New York Times, ik kreeg zijn afdankertjes vroeger. Een tijd terug had ik mezelf twee doelstellingen gegeven: vastleggen hoe mijn leven onderweg is en nieuwe nummers schrijven. Het resultaat is een dagboek van de artiest Moby in foto s. Kiekjes van hotelkamers, desolate vliegtuigterminals, nachtshots (hij lijdt aan slapeloosheid) afgewisseld met foto s van optredens. Hobbyisme of kunst, vragen we ons in de galerie hardop af. Geen idee, het is vooral subjectief; daar houd ik van. En ik vind het interessant om uitersten tegenover elkaar te zetten. Het bizarre van de hotelkamer waar je in je eentje zit om vervolgens op te treden voor duizenden uitzinnige mensen. Dat kan gekke dingen doen met een mens. Dik en ziekjes Over gekke dingen gesproken, terwijl we ons inlazen voor onze tête-à-tête met de technogrootmeester, stuitten we op recente interviews waarin hij verhaalt over langdurige therapie en overwonnen alcohol- en drugsverslaving. Gaat het wel helemaal lekker met de muzikant, die relaxed oogt en van wie wij altijd dachten dat hij zo extreem gezond was als een vis? Het gaat prima, maak je geen zorgen. Drank en drugs, daar werd ik te oud voor, ik heb hulp gezocht. Als je jong bent, duren je katers kort, nu moest ik vier dagen bijkomen en dat werd ongezond. Vrienden van me leven nog alsof ze achttien zijn. Ze zijn allemaal dik en ziekjes; dat wilde ik voorkomen. Een nuchtere Moby heeft de avond ervoor de Melkweg nog op zijn kop gezet. Op Twitter, Moby heeft een dikke miljoen plus-volgers, regeert de lof. Een blik op Google leert dat de technomiljonair niet bij iedereen geliefd is, en dan drukken we ons nog mild uit. Waarom roept hij zoveel negatieve reacties op, vragen we hem op de man af. Geen idee, stelt hij onschuldig. Ik wil natuurlijk, net als andere mensen, gewoon aardig gevonden worden. Maar vooral in de Verenigde Staten lijkt dat onmogelijk. Bloggers haten me, recensenten ook. Ik lees het niet meer. Ze recenseren niet mijn muziek maar mij als persoon. Ruzies met types als Eminem en Bill O Reilly, kinnesinne van rechtlijnige muziekfans die het matig appreciëren dat hij zijn muziek verkoopt voor commercials op tv; gepredik in het verleden over veganisme, christendom en marxisme; zou daar de oorzaak liggen? Ik denk eerder aan het genre waarin ik werk. Alles wat elektronisch is wordt nog steeds als minder gezien. Als een indie-rock-bandje een keertje een elektronummertje maakt is iedereen lyrisch. Ik kan niets goed doen. En oké, hij geeft soms eerlijk zijn mening. Daar houden ze in Amerika niet altijd van. Het is een infantiel land eigenlijk. Amerika is angstig en provinciaals. Gekoloniseerd NY Maar het is wel zijn thuis. Jarenlang was Moby de bekende nerd-bohémien uit New York: das war einmal. Standplaats is nu Los Angeles, een moeilijke verhuizing lijkt ons, maar Moby heeft het naar eigen zeggen goed gedaan. New York is een plek waar je leuk kunt uitgaan. Maar de stad is veranderd. Gekoloniseerd door bankiers van Wall Street en op creatief gebied daardoor minder leuk, want onbetaalbaar. In LA mijd ik Beverly Hills en Hollywood, ik woon in East LA. Tussen de daklozenopvang en de betaalbare woningen. In een villa met een dikke bankrekening, werpen we tegen. Het gaat om de mensen die zo n buurt aantrekt. Creatieve types; schrijvers, kunstenaars, daar omring ik me graag mee. Europa bleek nooit een optie. lijkt mij heerlijk, maar het weer is hier ook waardeloos. Dat is een andere reden dat ik nu in LA woon. In New York zat ik in februari in de kou Velvet Underground te luisteren, omdat ik dacht dat lijden erbij hoorde. Nu ben ik ouder en besef: wat een onzin. Ik luister nog steeds Velvet Underground maar dan in een milder klimaat. Slecht weer beïnvloedt je humeur, waarom dat opzoeken en ondergaan? Het is al gedoe genoeg om gewoon mens te zijn. De foto s van Moby hangen nog tot 13 juni in Galerie Reflex te. Lily huurt agenten in Lily Allen wil een beetje privacy bij haar huwelijk volgende week. Ze heeft daarom agenten ingehuurd om een oogje in het zeil te houden. Videoclip Rhihanna choqueert De nieuwe clip van Rihanna zorgt voor opschudding in de VS. Ze knalt in de video een man overhoop die haar aangerand heeft. Bieber in het bootje? Volgens ingewijden zou zanger Justin Bieber binnenkort op zijn knieën gaan voor vriendinnetje Selena Gomez en om haar handje vragen.

12 Ga mee! Reizen Uw bestemming voor effectief adverteren. Elke vrijdag in De Pers en op zaterdag in de regionale dagbladen Het reisaanbod in de zeven regionale dagbladen van Wegener NieuwsMedia en De Pers is voor onze lezers wekelijks een bron van inspiratie. Binnenland Algemeen Luxe stacaravans en bung. tenten op 22 topcampings in NL, va 13 p.n.p.6p. Anvr/Sgr Vacansoleil.nl // SPECIAAL VOOR U GESELECTEERD SUPER SUMMER SALE 3 dagen Antwerpen v.a. 79,- 4 dagen Praag v.a. 99,- 4 dagen Berlijn v.a. 119,- 4 dagen Parijs v.a. 119,- 4 dagen Londen v.a. 149,- NAJAARS KNALLERS 5 dagen Brugge en devlaamse kust v.a. 149,- 4 dagen Thüringen v.a. 159,- Kijk op effeweg.nl óf bel: Prijzen zijn per persoon en excl. reserveringskosten. Fouten voorbehouden. U bereikt met uw advertentie ruim 3,2 miljoen lezers* Voor informatie en reserveringen: Wegener NieuwsMedia Postbus HB Apeldoorn reizen@wegenernieuwsmedia.nl * NOM Printmonitor 2009-I / 2009-II bereik vrijdag + zaterdag Alleengaande reizen Bergvak. 60 hoger opgeleide singles. MTB, racefietsen, wandelen: Kunst & Cultuurvakanties Itinéraire Baroque; 6-dg muziekreis naar de Dordogne (FR) 27 juli-1 aug ' incl. 9 concerten met o.a. Ton Koopman, excursies, ****hotel, 5 diners en KLM vliegticket Eiffel. 8dgs. Wandelvak. vanuit 6-huizendorp. Juli/Aug. 495 incl trein DJOSER Wandel Madeira 8 dgn v.a. 1095,- Brochure? of De 100 mooiste fiets- en wandelreizen in Europa individueel - bagagevervoer - charmante verblijven DJOSER FIETS India 18 dgn v.a. 2395,- Brochure? of Bourgogne 5-daagse reis dagelijks vertrek 249,- Groepsaccommodaties VAKANTIEHUIZEN voor GROEPEN Bel of ga snel naar 5 DAGEN PRAAG / BERLIJN / PARIJS v.a. 199,- Pinksteren wandelreis Ardennen 5-d vertrek juni 227,- Bergvak. 60 hoger opgeleide singles (25-49 jr.) MTB, racefietsen, DJOSER FIETS India 18 dgn v.a. 2395,- Brochure? of BOOTREIS LANGS ELFSTEDEN Elfstedencruise: Luxe geheel verzorgde en begeleide 5-daagse bootreis. Info: MET FIETS LANGS ELFSTEDEN of met auto, motor, sloep of te voet Info: en Brochures? Bel het bureau voor toerisme van Fryslân, Friesland Holland: (ook in het weekend) Authentiek vissershüske 2-4 p. met uitzicht op Wad STAVOREN, luxe app.aan haven en IJsselmeer Tel Sfeervol overnachten in klein schalig comfortabel hotel in weidse Friese ruimte, vlakbij Leeuwarden De Wiltzangh Uw thuis in Drenthe Kom naar LANGELO voor een mooie rustige fietsvakantie in een schitterende bosrijke omgeving va 24,- p.p.p.d. Gr. fietsen beschikb. Café-Pension Bralts PESSE 4-8p bung t.h. aangeb. tot % korting NORG: 2-6pers. comfort app. nabij restaurants, natuurgeb. en zwembad. Aanbiedingen: Borger Tevens vak.woningen t.h. Fietsen of wandelen in bosrijke omgeving? Voor natuur, rust en veel fiets- en wandelplezier BOK'S BUNGALOWPARK Putterweg 76, Garderen, Telefoon: Uniek, kunstz. vormgegeven, roy. VAKANTIEHUIS landel. gel. in Achterhoek, max. 8 p Achterh. LANDG. "DE BOL- LERT": t.h. 6 luxe 2-10p. FINSE BUNG'S in prachtig natuurgeb. 6 & 8 p. met sauna! Red. prijs! Diepenheim - Twente. Hotel 't Holt Arr. 3 d./2 n. v.a. 99,50 p.p. HP. Tel TWENTE - DE LUTTE HP arrangement 3d/2n 109pppa lutteweide.nl OOTMARSUM Last/min HP 3d/2n 120, Hotel OOTMARSUM div.vak.huizen v.a. 180,- p.w SCHOUWSE KUST t.h. luxe chalets en campingplaatsen. Voor info bel Zon, Zee, Zand kom slapen en genieten op het strand CADZAND-BAD: luxe 2-6p. bung & app. op loopafst. van strand Fiets- & Natuurarrangement De mooiste routes van het eiland. Luxe bungalows bij het water T / Strand, Zee en Zon. Schouwenduivenland. T.h. 4-6 zomerwon Zeeuws-Vlaanderen, 120 vakantiewoningen direct aan zee. Meer info: of *** RENESSE AAN ZEE *** bungalows/chalets/caravans camping. Tel Groede, FAM.CAMPING 2,5 km v. zee. T.h. stacar's, huisjes, Weekend vanaf 115,- dewoordhoeve.nl LUXE APPARTEMENTEN**** Noordwijk aan Zee, speeltuin, tennisbaan en gratis parkeergarage. Folder: Haal méér uit je vakantie VOORDELIGE STEDENTRIPS! André Rieu in Maastricht 2-daagse autoreis Stedentrip Barcelona al vanaf 189 p.p. Bezoek het concert van deze eersteklas violist en wals mee over het Vrijthof in Maastricht. Het André Rieu arrangement is inclusief 1 overnachting in NH Hotel Maastricht****, ontbijt, transfer en kaarten (rang 4) voor het grootse concert op het Vrijthof in Maastricht. Vertrekdata: 22, 23 en 24 juli Boek nu de laatste plaatsen, op = op! Praag Hotel Angelo**** 3-daagse vliegreis Barcelona - Hotel Amrey Sant Pau** 3-daagse vliegreis al vanaf 209 p.p. Highlights: Sagrada Familia, Ramblas, Plaza de Catalunya, Parc Guëll, Montjuïc Bij ons inclusief: retourvlucht Eindhoven - Barcelona per transavia.com en 2 nachten in het moderne Hotel Amrey Sant Pau** nabij de Sagrada Familia o.b.v. logies en ontbijt. Dagelijks vertrek t/m 31 oktober Prima hotel nu in prijs verlaagd! Lissabon - Hotel Acores Lisboa**** 3-daagse vliegreis al vanaf 299 p.p. Highlights: Torre de Belem, Castelo de Sao Jorge, de Barrio Alto Bij ons inclusief: retourvlucht - Lissabon per transavia.com en 2 nachten in het sfeervolle Hotel Acores Lisboa**** met een prima ligging o.b.v. logies en ontbijt. Dagelijks vertrek t/m 31 december al vanaf 139 p.p. Highlights: Joodse Wijk, Oude Raadhuisplein, Karelsbrug, Gouden Straatje, Praagse Burcht, Wenceslasplein Bij ons inclusief: retourvlucht Rotterdam - Praag per transavia.com en 2 nachten in het Hotel Angelo**** in het centrum o.b.v. logies en ontbijt. Dagelijks vertrek t/m 31 december Nu supervoordelig met transavia.com! Uitstekend hotel met zeer goede service! Ga naar bel of ga naar uw ANVR reisbureau voor nog véél méér voordelige stedentrips! Voor alle reizen geldt: getoonde prijzen zijn per persoon o.b.v. 2 personen, tenzij anders vermeld, exclusief reserveringskosten. Bijdrage Calamiteitenfonds 2,50 per boeking.

13 Snacken is in Pamplona verheven tot kunst. Tijdens de Week van de Pintxos Pagina 16 Dagblad De Pers Vrijdag 3 juni ReizenExtra Menorca gebruikt de zee anders #Balearen Het aantrekkelijke eiland in de Middellandse Zee probeert kajakkers te trekken. Andrew Eames peddelt een stukje mee. In de baai van Cala Macarelleta wordt veel gekajakt. Andrew Eames Santa Galdana Regelmatig maakt een groep kajakkers een tocht van twee dagen door de stille wateren aan de noordkust van Menorca. Elke dag zijn er zo n 150 kajakkers op het water; zij maken deel uit van wat Menorca een Kajak Concentración noemt. De combinatie van een spectaculaire, wilde kust, prachtig blauw water en lekker weer maakt het tot een mooi avontuur. Het eiland in de Balearen moet wel met nieuwe ideeën komen om toeristen te trekken; het traditionele toerisme, vooral dat uit Groot-Brittannië, is op z n retour. Dat is ook te zien aan de hoeveelheid gesloten restaurants en bars. Kajakken is een goede optie: ik besluit mijn eigen tweedaagse tocht te houden. Mijn basis is Santa Galdana, een resort aan de zuidkant van het eiland. Ik kan profiteren van de expertise van gids Ben Dumont, die Surf and Sail Menorca leidt, een van de aanbieders van kajaktochten. Onbedorven Op de meeste plekken aan de Middellandse Zee is de prachtige kust bedorven door asfalt, opdat de mensen er met hun auto kunnen komen. Maar op Menorca is de kust met rust gelaten. Er zijn wel veel jachthavens, maar er zijn bijna geen hoogbouwhotels; om bij de stranden te komen moet je moeite doen en dat zorgt ervoor dat ze niet bedorven zijn. Op mijn eerste ochtend brengt Ben me naar een baai waar het water rustig en doorzichtig is; ik kan zo uit de kajak het strand oplopen en daar, als een soort Robinson Crusoe, mijn voetstappen achterlaten op het maagdelijke witte zand. De volgende dag zijn de weersomstandigheden geschikt om langs de grotten in de kustlijn te varen. Met lantaarns op ons hoofd glippen we de Drakengrot in, die zo heet vanwege het oorverdovende geluid dat de zee maakt als de golven wat hoger zijn. Daarna bezoeken we de Kathedraal; Trips Wild kamperen op verlaten stranden Surf and Sail Menorca (www. surfsailmenorca.com) verhuurt kajaks voor 10 euro per uur. Een groepstocht onder begeleiding kost voor een ochtend 25 euro inclusief ontbijt en 35 euro voor een middag inclusief zonsondergang met champagne. Op kun je zien wanneer er een The Concentració Popular Kajak Menorca plaatsvindt. De prijs van 35 euro per dag is inclusief materiaal, gids, picknick en vervoer ter plaatse. Ervaren kajakkers kunnen ook een trip rond het eiland maken, die duurt ongeveer 9 dagen; je mag wild kamperen op verlaten stranden, als je bij zonsopgang maar weer weg bent. een grot die zijn bijnaam te danken heeft aan het hoge plafond en de grote opening waardoor het zonlicht naar binnen stroomt en de grot dramatisch verlicht. Verraste schildpadden Aan het eind van onze tour heeft Ben nog een verrassing voor me: een rivier die bijna niemand kent en die als een gang tussen de hoge rietpluimen het binnenland in stroomt. Verraste schildpadden glippen het water in als ze ons horen aankomen. We zien trouwens ook hier en daar wat vroege exemplaren van de nudisten, waar Menorca om bekendstaat. Want dat is het leuke van kajakken in Menorca: je ziet plekken en dingen die andere mensen niet zo gauw zullen tegenkomen. The Independent Zeehondenpels De eerste kajaks dateren van jaar terug. Deze bestonden uit een geraamte van drijfhout waarover zeehondenpels gespannen werd. Kajakrecord De langste tocht ooit gemaakt staat op 3.234,79 kilometer. Zo ver kajakte een Engelse in 2010 over de kronkelige Zuid-Amerikaanse Amazone. Geheime eilanden De Balearen bestaan uit zes eilanden, waaronder Cabrera en Dragonera. Deze zijn zo klein dat ze zelden op landkaarten staan vermeld.

14 698 km Reizen BUNGALOWPARKSCHINOPGEUL.NL Zomerkriebels in Limburg? v.a. 79,- Weekend/midweek Info/reserveren: Htl 't Vlinderhöfke bij M'stricht MOOI WANDEL/FIETSARR Boerderijvakantie op Romeinse boerderij met vee in Eys (Zd-Limburg). Leuk voor uw kinderen, dus ook voor u. Tel Gasthof Euverem. Gezellig, voordelig familiehotel met lekker eten, tussen Gulpen en Slenaken. Div.arrangementen. Tel: , GULPEN / Slenaken 2 tot 8 pers. vakantiewoningen. Tel: Landgoed Hof van Ulvend vakantie in Zuid-Limburg VALKENBURG Hotel Pension Oranje. L.O. 31,- / H.P. mog. Tel VALKENBURG a/d GEUL, gezellige 2-p. vakantieappartementen 3 dgn genieten in een prachtig hotel in Limburg voor op 5 min. loopafst. van het maar 99,50 p.p. Ook Pinkster- bruisende centrum, tel arr. GRATIS kl.folder? of Voordelige chalets en luxe bungalows vrij op park aan Noord-Hollandse kust, zwembad met sauna aanwezig Bel of boek via St. Maartenszee, bungalows, dichtbij strand, rustig, vanaf 195,- p.w. Tel HEILOO Bungalowpark Het DE GROTE VOS, Sint/Mzee Bung s aan duin 1-4 slkmr. Caendorp Ruim opgezet park met veel privacy, vrijst. 4-6 pers. bungalows. Info / folder: / Hotel, Appartementen en Bungalows op Texel of Tel Voor de ideale vakantie Texelvakanties.nl Meer informatie of gratis brochure tel: Zomer op Texel, de Koog T.h. CHALETS, Pinksteren, juli-aug./najaar FF er tussenuit op het mooie AMELAND Appartementen 2-5 pers DAGEN ANDORRA v.a. 399,- Vakantie in 't sprookjesachtige ZWARTE WOUD 3x HP 114, 7x HP 252 pp Ruime 2-p. kamer m. bad of douche/wc/ tv/balkon, ontbijtbuffet. Fam. Stoffer, Oberdorfstr. 48, D Baiersbronn GASTHOF HOTEL RAPPEN Tel: (nl-eig.) 5 dgn MOEZEL / ZWARTE WOUD / DRES- DEN / RÜGEN / BAYEREN v.a. 99,- _ Lid ANVR/SGR TEXEL Last Minute! Betaalbare bungalows op de mooiste plekjes van het eiland. Ga naar T.h. CHALETS, Pinksteren, juli-aug./najaar DAGEN BALTISCHE STATEN v.a. 725,- Te huur caravans a.d. Moezel en stacaravans a.d. Rijn. Bel: Holl. fam. hotel in Boppard, dir. a.d. Rijn. Kamer met ontb. va 35,- p.p. p.n., va 7 nachten is het avondeten gratis. Tel Wij spreken Nederlands. 10/12 DAGEN ITALIË FLORENCE / ELBA / UMBRIË / VENETIË/ ROME/SORRENTO v.a. 499,- BUGA 2011 in Koblenz impressioneert: pers en bezoekers zijn vol lof! Laat ook u zich op deze tuinbeurs betoveren door de veelzijdigheid van de natuur. Nationale tuinbeurs Wellness all in! 4x overn./hp vanaf 475 per pers. (EK vanaf 505 ) Te boeken tot incl. ontbijt, water/fruit op de kamer, hp, 2x inkom Bundesgartenschau (tuinbeurs), 1x rugmassage met aromat. bloesemoliën, inkom in het oudste spelcasino van Duitsland, dagelijks gebruik van het thermaalbad en de exclusieve sauna Kaisergarten. Römerstr. 1-3, D Bad Ems, Tel /799-0, Fax Bad-Ems@haeckers-kurhotel.de >SAUERLAND - WILLINGEN< Ned.pens. va. 30,50, 5 nacht. HP 182,50 pp. T: Sauerland & Eifel 2-34 pers. vakantiehuizen / pensions v.a. 210,- pw. Tel of BEIEREN, Schwarzwald, Sauerland, Mosel. Stacaravans en tenten. va. 10 p.d.p.6p. anvr/ Sgr Vacansoleil.nl // s Wellness-spaarweek 5 X overn. inkl. HP, gratis entree in de wellnessafdeling, toottocht etc. 376,- p. p /96770 DJOSER rondreizen Griekenland dgn v.a. 1495,- Nog plaatsen op o.a. 10 en 23 juli Brochure? of Luxe stacaravans, tenten op topcampings, va 11 p.n.p.6p. sgr/ anvr Vacansoleil.nl THÜRINGEN omg. JENA WEIMAR, Landelijk gel. Nederlands Hotel, 6 dgn incl. HP 145,- pp Tel Moezel, tussen Cochem+Zell Pens. L/O v.a. 22 p.p.d. incl. gr. ontbijt - 90% tevreden gasten! T: www. pension-elisabeth.de 4d Berlijn - Actie va 99 5d Thüringen, Erfurt va 179 5d Rijn en Moezel va 229 5d Halle, Leipzig va 239 5d Harzgebergte van 239 5d Teutoburgerwald va 249 8d Allgäu va 439 Vraag snel de brochure aan! Tel ANVR / SGR Zuid-Eifel-Hotel Wallstein, Fam. Hösdorff, Bergstr.23, Wallendorf, T Moezel: b.v. 5x overn./hp 190, 7x overn./hp 255, buffets, folder: Hotel Mosella, D Bullay, tel , 8/10 DAGEN HONGARIJE/ BALATONMEER/BOEDAPEST v.a. 399,- 115 RETOUROVER- TOCHT MET HUT + VERVOER AUTO P.P. VANAF IJMUIDEN Snel weg naar Schotland NEWCASTLE Voor een comfortabele reis bent u bij DFDS Seaways aan het juiste adres. Terwijl u dineert in de beste restaurants op de Noordzee of geniet van een koud drankje op ons zonnedek, zetten wij koers naar Engeland. Na een overnachting in uw eigen hut arriveert u in Noord-Engeland op slechts een uurtje rijden van de Schotse grens. EDINBURGH 195km 424 km NEWCASTLE HULL IJmuiden - Newcastle is de meest noordelijke route vanuit Nederland naar Engeland. Zo bespaart u liters benzine en rijdt u maarliefst 220 km minder in vergelijking met andere routes. 756 km DOVER HARWICH IJMUIDEN NU MET 10% KORTING op geselecteerde dagen! IJMUIDEN-NEWCASTLE DFDS.NL/AANBIEDING

15 VOORDELIG OP PAD EERST NAAR VERVAT! VERNIEUWDE SITE ACTIEMODEL FREELINE 390 COMPLEET UIT VOORRAAD LEVERBAAR VOUWWAGENS EN TENTTRAILERS ALLE MODELLEN OP SHOW EN SNEL LEVERBAAR VANAF TALLEN BOVAG GEKEURDE OCCASIONS 2500 TENTEN EN VOORTENTEN UIT VOORRAAD KORTING TOT 40% OP DE GROTE MERKEN KAMPEER SUPERMARKT LAGE PRIJS GARANTIE OP A-MERKEN Stadionweg 31/33, 3077 AP Rotterdam, DAGEN OOSTENDE BRUGGE/GENT/BRUSSEL v.a. 299,- WEEKENDJE ARDENNEN **** in de Ardennen**** Ardennen: mooi vrijstaande vak. huizen voor 2 tot 30 pers. Ardennen, vrijst. bungalows op bosachtig park met indoor zwembad. Tel Lekker even naar een huisje in Frankrijk Tel: Uniek vakantieadres in het groene hart van Frankrijk, kindvriendelijk. NORMANDIË: Omg. D-Day stranden 2-,4- en 6 p. vak.won. te huur KORTING St. Tropez en Provence, luxe stacar SGR Karakteristieke huizen, wijn- en culinaire reizen Côte d'azur Mobilhomes v.a. 260,- p.w Kempen, Ardennen, kust, Luxe stacaravans en tenten op topcampings, va 13 p.n.p.6p. sgr/ anvr Vacansoleil.nl De mooiste vakantiehuizen en prachtige vakantieparken met zwembad. Keuze uit meer dan 600 accommodaties STACARAVANS EN BUNGALOWTENTEN op ****campings bij stranden CÔTE D'AZUR - LANGUEDOC - ATLANTISCHE KUST Carazur (SGR) Compl.inger. tenten/caravans Boerderijtjes & Landhuizen ** FRANCE INDIVIDUELLE ** Recre A France DAGEN POLEN/ GDANSK/ MAZUREN / KRAKAU v.a. 399,- DE PORTUGAL SPECIALIST Naar Portugal voor de beste prijs? Ga met Paradise op reis! Bel of deportugalspecialist.nl SGR DJOSER rondreizen Rusland dgn v.a. 1495,- Nog plaatsen op o.a. 10 en 31 juli, 14 aug Brochure? of DAGEN MEER VAN LUGANO / SAAS GRUND/ LAGO MAGGIORE v.a. 499,- Zonvakantie Turkije? Alleen, met z n tweeën of hele gezin? Ga naar DJOSER WANDEL Turkije 8 dgn v.a. 895,- Brochure? of Vakantiehuizen voor levensgenieters. Bijna 3000 huizen te huur en te koop. Provence en Côte d Azur Prachtige vakantievilla s met zwembad www. beausite.nl 5/8 DAGEN NORMANDIË/ BRETAGNE/LOIRE DAL v.a. 299, LID SGR Vakantieparken, cottages, vaarvakanties en overtochten 4 Londen 149 5d Canterbury Kent va 239 5d South Downs va 269 8d Lake District va 479 8d Zuid-England va d Schotland va d Noord-Ierland va 699 Vraag snel de brochure aan! Tel ANVR/SGR Algarve - bijzondere vakantiehuizen. (sgr) 10 DAGEN HARRACHOV REUZENGEBERGTE v.a. 399,- 10 DAGEN MEER VAN BLED v.a. 499,- 8 DAGEN CAPPADOCIË Turkije v.a. 175,- 10d Rimini, Bologna va d Umbrië, Toscane va 449 8d Verona en Venetië va d Sorrento, Pompeï va d Toscane, Elba va dRomeenMilaanva d Sicilië, Zuid-Italië va d Bella Italia va 1049 Vraag snel de brochure aan! Tel ANVR/SGR BOEK NU OP SUNCLICK.NL en vergeet je sunnebril niet! 199 Al vanaf Al vanaf DAGEN vliegreis, **hotel met ontbijt. 8 DAGEN All-Inclusive. vliegreis, ****hotel, Al vanaf Driehoek Pisa-Florence-Siena Vakantiehuizen Agriturismo's & Landhuizen * * Fi VAKANTIEHUIZEN * * Vakantiehuizen en app. met zwembad in Toscane en Umbrië AGRITURISMO in heel Italia. Ook individuele rondreizen. Tel of SGR) Prachtig Kroatië SOLMAR TOURS! Kroatië, Porec, Hotel Delfin**hp 1/7 10 dgn. 315,-. Bijk. kst. 30,- RC en admin.kst. Kijk op of bel Lid SGR 10 DAGEN ISTRIË OPATIJA/ ROVINJ / VRSAR / PRIMOSTEN v.a. 399,- ZON, WATER EN BERGEN U vindt het aan de meren in Karinthië (OOSTENRIJK) Te huur stacaravans op gezinscamping aan meer. Ned. gastechtpaar. Veel activiteiten Nu lastminute-korting! Chalets & Appartementen * * Fi VAKANTIEHUIZEN * * d Tirol, Kufstein va 329 8d Wenen, omgeving va 419 6d Alpenländischer Musikherbst va d Karinthië va d Salzburgerland va d Tirol, Kirchberg va 529 Vraag snel de brochure aan! Tel ANVR/SGR 8/10 DAGEN WENEN/ SALZBURG/BERWANG/ NAUDERS/KIRCHBERG KLOPEINERSEE v.a. 399,- 8 DAGEN All-Inclusive. vliegreis, *****hotel, KIJK VOOR ALLE AANBIEDINGEN NAAR TURKIJE, MACEDONIË, BULGARIJE, EGYPTE, KRETA EN EILAT OP Tel Luxe busreis 10 dgn Spanje 14x buffet Hotel Reymar/playa*** op boulevard Malgrat, zwembad, kamerbad/douche, toilet, tv, airco, balkon. Kind <12j 99, okt juni juni juni juli juli Camping+ tent juli/aug va 134 Salou app*** juli 1 183GratisgidsRC boekonline+bespaar 6www.boosten.nl Vakantie is toch de mooiste tijd van het jaar! Zonvakanties naar Spanje! Malgrat, Hotel Riviera***hp, 1/7 10 dgn. 269,- Excl. RC/FC toeslag. Gratis folder of Lid SGR Bijzondere vakantiehuizen in het echte Spanje. (sgr) LASTMINUTE-KORTINGEN Italië Spanje Frankrijk DJED REIZEN: Gevarieerde, kleinschalige Egypte reizen. Ook reizen op maat vanaf 2 personen. Gegarandeerd wekelijks vertrek. Brochure? DJOSER JUNIOR rondreizen Namibië/Botswana/Zambia 24 dgn v.a. 2595,- Nog enkele plaatsen op o.a. 5 juli, 2 aug en 13 aug Brochure? of Sri Lanka Travel De specialist in de mooiste rondreizen, strandvakanties en reizen op maat naar Sri Lanka en de Malediven! Bali Travel De specialist in de mooiste rondreizen, strandvakanties en reizen op maat! Tel DJOSER rondreizen Indonesië dgn v.a. 1740,- Nog enkele plaatsen op o.a. 14 en 26 juli, 4 aug Brochure? of Maleisië met uw gezin? Experts in verre gezinsreizen (SGR) Laat uw reis door ons op maat maken! (Anvr/ Sgr) DJOSER rondreizen Sri Lanka/ Malediven dgn v.a. 1795,- Brochure? of /12 DAGEN BARCELONA COSTA BRAVA PYRENEEËN v.a. 399,- DJOSER rondreizen Kenia dgn v.a. 2365,- Extra vertrek: 31 juli Brochure? of TANZANIA SPECIALIST Privé reizen op maat of DJOSER rondreizen Zuid-Afrika dgn v.a. 2165,- Nog plaatsen op o.a. 9, 17 juli, 6 aug Brochure? of DJOSER rondreizen China/ Tibet dgn v.a. 1785,- Nog enkele plaatsen op o.a. 14, 16 en 25 juli Brochure? of Tickets, maatwerk, groepen; ELAL va (SGR) 24 juni - JAPAN - Reis-Info-Dag TAO Japan specialist. Indiv/gr Thailand Travel De specialist in de mooiste rondreizen, strandvakanties en reizen op maat! Vliegtickets al v.a. 469,- Tel REISVACCINATIES door gespecialiseerde huisartsen op tijden dat het u ook schikt. Vergoeding door zorgverzekeraar. Afspraak via:

16 16 Dagblad De Pers Vrijdag 3 juni 2011 Extra Reizen Vertel iedereen dat stieren geen ballen hebben. Ernest Hemingway Ontdekker van de stierenrenners Waar is... Sabrina Gaudio Melaka, Maleisië Wat Hollandse cultuur snuiven Waar Melaka, Maleisië Waarom Omdat de VOC er in de zeventiende eeuw Hollands erfgoed achterliet nu V anmorgen ging mijn wekker al om zes uur omdat ik vandaag wat Hollandse cultuur wilde opsnuiven! In Maleisië? Jazeker, en wel in Melaka! Nadat Melaka eerst in handen was geweest van de Portugezen, die geloofden dat het een belangrijke haven zou worden die Portugal met de specerijenhandel in China zou verbinden, veroverde de VOC in 1641 het fort van Melaka. Vrijwel direct begonnen zij met het herbouwen van de stad. Het resultaat, een stukje Nederlands erfgoed, is nog altijd te bezichtigen. Er is het Stadthuys, gebouwd voor de Nederlandse gouverneurs van Melaka, met een opvallend brandweerrood gekleurd exterieur. Ernaast staat de Catholic Christ Church, in diezelfde rode kleur, op een schattig pleintje, compleet met fontein en kitscherig versierde trishaws. Er staat zelfs een echte Hollandse molen in Melaka. Nou ja, over de echtheid van veel gebouwen valt te discussiëren. Soms kan het voelen als een soort Disneyland, gericht op het raken van de tere toeristenziel (en bijhorende knaken). Boottochtjes langs We gaan op vakantie en we nemen mee... Wanneer mannen op vakantie gaan, dragen ze vrijwel alle kleren uit hun koffer. Vrouwen trekken gemiddeld slechts 61 procent van de meegebrachte kleren aan. Bovendien winkelt de helft van de vrouwen tijdens de vakantie, tegenover 7 procent van de mannen. Dat blijkt uit een enquête door het Britse reisbureau sunshine.co.uk. Opvallend is dat vrouwen voor een vakantie van zeven dagen gemiddeld tien onderbroeken meenemen en mannen slechts drie. 37 procent van de mannen gaat er namelijk van uit voornamelijk in een zwembroek te zullen lopen en 12 procent is van plan een was te draaien. authentieke wijken, nagebouwde koloniale pandjes, boa constrictors die in een becak liggen te wachten totdat een melige Japanner de slang over zijn schouders gelegd krijgt en angstig kaas mag zeggen in de cameralens, voor twee euro vijftig. Desondanks móét je Melaka haast wel leuk vinden. De koloniale pandjes, authentiek of niet, brengen gezelligheid met zich mee, bijna een thuisgevoel. De prachtige rivier, fijne restaurants in overvloed, hippe kunstgaleries en bovendien is het hier opvallend schoon. Lonely Planet verwoordt het Melaka-gevoel perfect: dim sum breakfast, the call to prayer followed by churchbells down the road, laksa lunches, rides in crazy and gaudy trishaws, tandoori dinners and late night drinks at balmy bars. Dat alles met dank aan alle culturen die ooit hun stempel op de stad hebben gedrukt. Waarbenjij.nu bevat bijna 1,5 miljoen reisverhalen en meer dan 5 miljoen foto s van reizigers uit de hele wereld. Kindvriendelijke reizen met Family Fun Travel Een nieuwe Nederlandse reisorganisatie, genaamd Family Fun Travel, richt zich specifiek op gezinnen met kinderen tot twaalf jaar. Initiatiefnemers Angela Schop en Herbert Workel ondervonden zelf dat veel reizen en accommodaties ongeschikt zijn voor jonge gezinnen. Family Fun Travel biedt weekendjes weg in eigen land, maar ook stedentrips in Europa en zelfs safari s in Zuid- Afrika. De reistempo s, afstanden en accommodaties van de reizen zijn geschikt voor kleine kinderen. Schop en Workel hebben de meeste bestemmingen zelf met hun kinderen bezocht om zeker te zijn van kindvriendelijkheid. Pamplona, de stad van 1000 pintxos #Navarra De kleine hoofdstad van Navarra puilt uit met bars en restaurants waar je fantastische designsnacks kunt delen met de locals. En voor de spijsvertering spurten we voor de stieren uit. Dirk Koppes Pamplona Antxoas y Txangurro staat er op de menukaart van de dertiende Week van de Pintxos. Ansjovis en krab, die geserveerd worden in een ansjovisblikje. Een verrukkelijk hapje van chef Alex Mugica, die met zijn gelijknamige restaurant een van de kanshebbers is om de jaarlijkse pintxos-wedstrijd van de stad Pamplona te winnen. Een serieuze zaak, waar elke zichzelf respecterende kok mee wil scoren. De winnaar kan op een jaar lang extra klandizie rekenen. Wat ze elders in Spanje tapas noemen, heet bij de Basken pintxos: kleine hapjes die je in een bar geserveerd krijgt. Terwijl in het Iberische zuiden de snacks simpel en (meestal) gratis zijn, moet je hier wel betalen. Maar daar krijg je wel een culinair hoogstandje voor terug. Zo heeft Alex Mugica met Antxoas y Txangurro de klassieke Russische salade heruitgevonden. Naast de ansjovis ligt in het blikje een stukje hard ei, knoflook, mayonaise, mini-ansjovis op zuur en wat gefrituurde ham. Elke deelnemer aan de Week van de Pintxos heeft lang van tevoren zijn hapjes moeten bedenken en opgeven bij de organisatie. Daardoor hebben ze een keurige folder waarin de honderd deelnemers en hun recepten (helaas in een jolige kruising van Baskisch en Spaans) staan met een handige plattegrond van Pamplona. Plus de website waar we op onze favoriet kunnen stemmen. We sluiten ons aan bij een van de vele groepen locals die door de stad zwerven. Het past in de traditie van de Txikiteo, waarbij een clubje vrienden (koadrila) snel een paar bars bezoekt, glaasjes bier drinkt en een pintxo verorbert. Snelheid staat centraal, langer dan een kwartier blijf je niet. Ook los van de Week van de Pintxos (eind maart) is een pintxos-proeverij een aanrader. Ongehuwde zusters Achteraf zal blijken dat chef Alex Mugica de bronzen plak heeft gewonnen met zijn ansjovis. Niet dat hij de prijs nodig heeft, want zijn hippe restaurant trekt sowieso veel publiek. Het tongue-in-cheek protserige interieur is overgenomen van zijn voorgangsters, negen ongehuwde zusters die hier een restaurant runden. Ernest Hemingway zal ongetwijfeld tot de vaste bezoekers van het etablissement der schone zusters hebben gehoord. De Amerikaanse schrijver had een speciale band met Pamplona. Feitelijk kun je hem de ontdekker van Los Sanfermines noemen, het festival voor de martelaar Fermin, zoon van een Romeinse senator en de eerste bisschop van Pamplona. Fermin kwam aan zijn einde doordat hij in stukken werd getrok- vanaf 59euro p.p. 3 of 4 dagen Luxemburg Bourgondisch wandelen in Luxemburg! zoek & boekcode Periode 3-dagen 4-dagen 04/06-03/ /08-31/ Voor een weekverblijf in het hoogseizoen kunt u ook nog terecht op deze camping, kijk voor meer informatie op met zoek & boekcode Prijs per persoon per arrangement o.b.v. 2 personen Toeslag extra persoon: 5,00 per persoon per nacht. 3- of 4-dagen wandelarrangement Geniet van het voorjaars- of najaarszonnetje op camping Fuussekaul, gelegen in het hartje van de Luxemburgse Ardennen, en kom weer helemaal tot rust met dit heerlijk wandelarrangement. Met een wandelkaart op zak kunt u het prachtige natuurpark van de Our en de Boven-Sûre verkennen. Uw verblijf De verschillende type stacaravans zijn geschikt voor 4 tot 6 personen en voorzien van een compleet ingerichte keuken, woonkamer met TV en gaskachel, 2 slaapkamers, toilet, een badkamer met douche en wastafel en een eigen terras met meubilair en parasol. Er is ook een buitenzwembad en een wellnesscentrum. Bent u daar al ns geweest? Inbegrepen drinken, fruit, snoep) per persoon Informatie & Reserveringen of via met zoekcode Hemingway 9x in Pamplona Ernest Hemingway bezocht Pamplona de eerste keer in 1923 tijdens Los Sanfermines. Daarna keerde hij 8 keer terug, voor het laatst in Barretje Hemingway Elke oude bar beweert dat Hemingway stamgast was. Dat klopt bij Bar Txoko, Hotel La Perla en Cafe Iruna, allemaal aan Plaza del Castillo. Gezondste pintxo Bar Fitero won in 2011 de prijs voor gezondste pintxo met inspiratie van een zomeravond : tomaat, bosvrucht, courgette en tonijn.

17 Niemand leidt een compleet leven, behalve stierenvechters. Ernest Hemingway Stierenfetisjist en Pamplonafan Dagblad De Pers Vrijdag 3 juni Extra Reizen Wijn & spijs Highlights van Navarra Sinds de jaren negentig kan de vernieuwde wijnbouw uit Navarra de concurrentie met de rioja aan. Naast gebruikelijke variaties op de Chardonnay en Merlot is vooral de traditionele rosé van de lokale druif Garnacha een vondst. Tudela is de groentenregio bij uitstek. Elders hebben vegetariërs het zwaar in de met varkensvlees overladen Iberische keuken, in de restaurants van Tudela zijn ze trots op hun regionale variant van de artisjok. Ook de witte asperges smaken subliem en hun seizoen begint eerder dan bij onze Limburgers. Veel restaurants hebben een groentemenu. ken door een stier. Het festival trok in Hemingways jaren 20 een bescheiden Spaans publiek. Pas door in zijn romans de traditie te noemen van jongemannen die door de nauwe middeleeuwse straatjes voor stieren uit rennen (encierro), kregen Los Sanfermines een internationaal publiek. Zwart-witfoto s in een plaatselijk museum laten zien hoe aanvankelijk slechts weinig mannen, (gehuld in zwarte broek en dito jasje) de route van een verzamelplaats buiten de stadsmuren naar de stierenvechtersarena aflegden. Tegenwoordig is het een acht dagen durend spektakel, waarbij iedere dag om 8.00 uur honderden in wit kostuum gehulde waaghalzen proberen een stukje van het stierentraject af te leggen. Veel leuker (en aangenamer voor de Designpintxos proeven in de oude stad. spijsvertering) is het om de dag te beginnen met het traditionele ontbijt met stierenvlees, lam, eieren in tomatensaus en glazen rosé. Daarna stort je je op een week lang zuipen, vreten en heel veel loeiharde muziek. Carnaval in de hoogste versnelling. De rest van het jaar treft de bezoeker een bedachtzaam en soms stug bergvolk, dat rustig de groeiende stroom buitenlandse bezoekers verwelkomt. We zijn in hartje conservatief katholiek Spanje: niet voor niets heeft Opus Dei hier zijn universiteit. Desondanks doe je de Navarrezen tekort door ze bekrompen te noemen. In tuinbouw en wijnteelt bedienen ze zich van de modernste technieken. De werkloosheid is dan ook het laagst van heel Spanje. Ook de keuken is allesbehalve ouderwets. De moleculaire keuken van El Bulli is welbekend en geen chef schrikt terug van een schuimpje meer of minder. Neem restaurant Enekorri. In een combinatie van Ikea-kasten en Marcel Wanders-lampen serveert Fernande Flores al 25 jaar zijn moderne variant op de Baskische keuken. Neem een in rozemarijn gerookte varkensschouder met rauwe aardappel en rode pesto. Subliem is de tagliatelli met inktvis en courgette en een ondefinieerbare emulsie. Ik ben geen zoetekauw, maar het dessert van kruiden, kruidnagel, foeliebloem, kardemom, kaneel en vanille is absoluut reden om terug te keren. alexmugica.com; enekorri.com; semanadelpincho.es Stad van Pompeius De Romeinse consul Pompeius stichtte in 75 voor Christus de stad Pamplona, gelegen op een heuvel in glooiend landschap. De poort naar Spanje Pamplona werd in de afgelopen 2000 jaar vaak veroverd en geplunderd en was voor de Fransen de poort naar het Iberisch schiereiland. Karel de Grote en de Basken Nadat Karel de Grote in 778 had geprobeerd Spanje te veroveren, werd zijn achterhoede in de pan gehakt bij Roncesvalles, vlakbij Pamplona.

18 Reizen Australië met uw gezin? Experts in verre gezinsreizen (SGR) ANTWERPEN BERLIJN Canada met uw gezin? Experts in verre gezinsreizen (SGR) WRC Reizen: voor voordelige auto- & camperreizen naar Canada, kijk op GO 2 USA met JAN DOETS New England Basic 9dg 1343, incl. Boston, Kust Maine, Mystic, White & Green Mountains Jubileum Trip Portland - San Francisco Connection 16 dg 1818,- incl. Kustroute Oregon, Crater Lake NP, Redwood NP, Napa Valley & Yosemite NP Jubileum Trip Unique Southwest USA 16 dg 2121,- incl. verblijf op Apache Spirit Ranch, San Francisco, LA & Las Vegas Prijs va. en pp. gebaseerd op 2 pers. en incl. luchthavenbelasting. Jan Doets 30 jaar - Profiteer van aantrekkelijke Jubileum reizen Kijk op jandoets.nl voor online offertes, boekingen, info en fun of bel of info@jandoets.nl Jan Doets America Tours WRC: voor aantrekkelijke auto- en camperreizen naar de USA, kijk op Florida met uw gezin? Experts in verre gezinsreizen (SGR) Vertrek op: 17, 19, 21, 23, 25, 27, 29, 31 juli, 2, 4 aug Nu heel wel heel voordelig! Breng tevens een bezoek aan Gent en Brugge. Inclusief: 2 hotelovernachtingen, 2x ontbijtbuffet en vervoer per Tourist Class touringcar PARIJS Vertrek o.a.: 5, 8, 11, 20, 23, 26 juli, 4, 13, 16, 25, 28 aug Ga mee met deze supervoordelige busreis en bekijk de stad vanaf de Eiffeltoren! Inclusief: 3 hotelovernachtingen, 3x ontbijtbuffet en vervoer per Tourist Class touringcar NORMANDIË INVASIESTRANDEN Vertrek op: 15 juli, 26 aug, 16 sept en 7 okt Geniet van natuur en rust tijdens deze busreis. Ontdek Cean en de invasiestranden. Ga ook mee met de dagtocht naar de Mont Saint-Michel! Inclusief: 7 hotelovernachtingen, 7x ontbijtbuffet en diner en vervoer per Comfort Class touringcar ROME EN MILAAN 3 dagen vanaf Boekcode: dagen vanaf Boekcode: dagen vanaf Boekcode: 9022 Vertrek o.a.: 1, 4, 13, 16, 22 juli, 3, 12, 18, 21, 24, 27 aug Verblijf in het nieuwe H2 hotel aan Alexanderplatz, in het centrum van Berlijn! Inclusief: 3 hotelovernachtingen, 3x ontbijtbuffet en vervoer per Tourist Class touringcar LONDEN Vertrek o.a.: 3, 12, 18, 24, 27, 30 juli, 2, 5, 17, 23, 26, 29 aug London is the place to be! Maak een stadsrondrit en bekijk Buckingham Palace en de Big Ben. Inclusief: 3 hotelovernachtingen, 3x ontbijtbuffet, overtocht per boot Calais-Dover v.v. en vervoer per Tourist Class touringcar VEELZIJDIG POLEN! Vertrek op: 15 aug en 26 sept Profiteer van dit scherp geprijsde programma en maak kennis met het prachtige en veelal onbekende Polen. Inclusief: 9 hotelovernachtingen, 9x ontbijtbuffet en diner, stadswandeling Torun o.l.v. een gids en vervoer per Comfort Class touringcar PRAAG, BOEDAPEST EN WENEN 4 dagen vanaf Boekcode: dagen vanaf Boekcode: dagen vanaf Boekcode: 9022 Gezinsreis Costa Rica? Experts in verre gezinsreizen (SGR) Special: 16 dagen Costa Rica inclusief hotels + auto va 1375,- DJOSER FIETS Cuba 18 dgn v.a. 2085,- Brochure? www. djoser.nl of dagen vanaf Boekcode: 9022 Vertrek op: 25 juli en 15 aug Bekijk in Rome het Vaticaan en het beroemde Colosseum. Ontdek in Milaan de schitterende Duomo. Breng ook een bezoek aan Florence! Inclusief: 9 hotelovernachtingen, 9x ontbijt en diner en vervoer per Comfort Class touringcar Vertrek op: 5 aug, 2 sept en 7 okt Een indrukwekkende busreis door Centraal Europa met een bezoek aan de steden Praag, Boedapest, Bratislava en Wenen. Inclusief: 10 hotelovernachtingen, 10x ontbijt en diner, stadsrondrit Boedapest en Wenen en vervoer per Comfort Class touringcar Vermeld bij boeking de boekcode 9022 en maak kans op een stedentrip! 11 dagen vanaf 79,- 439,- 119,- 549,- 119,- 459,- 149,- 549,- Boekcode: 9022 DJOSER rondreizen Peru 21 dgn v.a. 2485,- Nog enkele plaatsen op o.a. 12 juli, 9 en 23 aug Brochure? of DJOSER rondreizen Suriname 20 dgn v.a. 2095,- Nog plaatsen op o.a. 26 juli, 16 en 30 aug Brochure? of Gratis brochure 2011 Ja, stuur mij de nieuwe brochure met supervoordelige busreizen Naam Adres Postcode Geboortejaar Plaats Zonder postzegel opsturen naar: effeweg.nl, Antwoordnummer 778, 7700 VG Nieuwleusen dhr/mvr 9022 Boek nu: of bel Alle fouten voorbehouden. Prijzen zijn vanaf en per persoon, excl. 17,- reserveringskosten per boeking.

19 De eigenaar van het hotel stuifzuigt zelfs zijn terras. Dagblad De Pers Vrijdag 3 juni Extra Reizen La mama regelt het wel Uitzicht vanaf het Castello del Buonconsiglio. MARLE SMIT #Trento Italië, maar dan met een licht Duits sausje, dat is Trento. Hier komen de Italianen wél gewoon op tijd. Heerlijk. Eveline Domevscek Trento Trentino is where the noodle meets the strudel. De Nederlandse gids die al bijna zijn hele leven in Trentino woont, lacht het sympathieke spleetje tussen zijn tanden bloot. Oké, het is zeker niet de eerste keer dat hij deze oneliner deelt, maar treffend is hij wel. Wie naar Trento gaat, de hoofdstad van de autonome regio Trentino in Noord-Italië, waant zich in twee werelden. De gekleurde huisjes, smalle straatjes, de luiken, de op straat discussiërende mensen en een enorm aanbod aan koffiebarretjes: veramente Italiano dus. Maar aan de andere kant is het er wel erg netjes (zo stofzuigt (!) de eigenaar van het prachtige hotel Aquila d Oro zijn terras), gaan de winkels voor Italiaanse begrippen erg vroeg (19 uur) dicht en wat doen al die schnitzels en spätzle op het menu? Het is niet zoals Venetië, dat is écht Italië. Maar ook weer niet zo Duits als Bolzano, daar wordt zelfs Duits gesproken, zegt de 29-jarige Michela Lazzarin, die zelf werd geboren in de regio en er studeerde, maar opgroeide in Noord-Duitsland. Ze lacht. Ik pas hier perfect. Ik vind het fijn dat mensen gewoon op tijd komen. Aan de andere kant denken andere Italianen dat wij koude en gereserveerde mensen zijn. Dat is niet waar. Uiteraard. Ze lacht, als bewijs. Koud en gereserveerd? Nee, de sfeer voelt eerder warm en gemoedelijk. En jong, door de vele studenten. Die studenten hebben er ook voor gezorgd dat de stad inmiddels bekendstaat als festivalstad, er overal fietsen staan én dat de horecaprijzen zeker op de studentenavonden dinsdag en woensdag lekker laag zijn. Cultuur snuiven De alom aanwezige horeca is verleidelijk, maar het is zonde om niet ook even langs de belangrijkste plekken van Trento te slenteren. Het Domplein bijvoorbeeld, vanwaar je een prachtig uitzicht hebt op uiteraard de Dom, de markt, de smalle straatjes en de imposante bergen die er aan alle kanten bovenuit steken. Naast de Dom, met daarin een van de grootste altaren van de wereld, is ook een wandeling door het gigantische, met stadsmuren omringde Castello del Buonconsiglio de moeite waard. Zelfs als de barokke en gotische fresco s en de talloze kunstcollecties je gestolen kunnen worden, dan nog maakt het uitzicht op Trento veel goed. Zo kun je vanaf dit hoger gelegen fort een grote gele vlag zien die van de tegenoverliggende berg naar beneden is uitgerold. Precies daar moet je zijn voor wat hedendaagser cultuur snuiven. De vlag wijst op de daaronder gelegen Le Gallerie di Piedicastello, twee voormalige tunnels die nu dienst doen als galerieën, de een wit, de ander zwart. Niet geschikt voor claustrofobische mensen, wel voor degenen die een gratis en hip vormgegeven geschiedenislesje in het halfdonker willen krijgen. Vino? Trentodoc? Een ober staat ineens met twee dikke zwarte flessen aan tafel. Ook al heeft ristorante Scrigno del Duomo in het centrum van Trento meer dan honderd flessen wijn tegen de muur staan, de keuze is eenvoudig: als je in Trento bent, drink je namelijk Trentodoc, de mousserende wijn uit de regio. In wijnproeverij Palazzo Roccabruna kun je tijdens het aperitief zoveel bubbels proberen als je wilt. En wie tipico Trentino geborreld heeft, moet natuurlijk ook typisch eten. Dat kan in Antica Birreria Pedavena, een voormalige brouwerij die elke avond stampvol zit met studenten. Het lijkt nog het meest op een Duitse stube, evenals de kaart met daarop enorm veel vlees, van schnitzels tot würstel. Daar horen echte Duitse bierpullen bij, al hebben deze wel een Italiaans maatje (0,2 liter). Een echte aanrader is een mix van Italiaans en Duits, zoals het hoort in Trento: pasta, strangolapreti (gnocchi met spinazie, zo lekker dat je buiten Italië nooit meer gnocchi bestelt), lasagna en spätzle. Hoewel deze combinatie niet op de kaart staat en de bediening sputtert dat dit ab-so-luut niet mogelijk is, is het even later geregeld. De eigenaresse, een ronde Italiaanse mama, staat binnen een paar minuten in schort aan tafel. Nessun problema. Mama regelt het wel. Zoals het dan weer hoort in Italië. visittrentino.it Het is zomer! Zwemmen met de kinderen. Samen een schitterende wandeling maken. Op avontuur in de bergen. Lekker bijkomen op het terras. Genieten op het water. Slapen in een safaritent. Vakantie vieren aan zee. Het kan allemaal bij Landal GreenParks. U verblijft al een week in augustus op de Veluwe in een 4-persoons bungalows vanaf 580,-* Boek nu uw zomervakantie met veel voordeel! Interesse? Reserveer direct op landal.nl/zomervoordeel of bel ( 0,20 p. min.). * De beschikbaarheid van bungalows voor deze aanbieding is beperkt en geldig in de periode van 1 juli tot 2 september Kijk voor de volledige actievoorwaarden (incl. deelnemende parken en type accommodaties) op landal.nl/zomervoordeel. Druk- en zetfouten voorbehouden. Hoezo Italiaans? Trento was eerst een Keltische stad, later veroverd door de Romeinen. Daarna behoorde het tot Oostenrijk en na WOI werd het Italiaans. Onverwachte kunst Elders in de provincie Trente ligt Rovereto, een stad die met museum MART een van de grootste moderne kunstcollecties van Europa bezit. Olympisch goud Schaatser Matteo Anesi is geboren in Trente. Hij won met o.a. Enrico Fabris goud op de ploegenachtervolging op de Olympische Spelen in 2006.

20 Na de treinreis verder fietsen? Stap over op een OV-fiets! Alshetstationnietuweindbestemmingis,kuntugemakkelijkeenOV-fietshurenophetstation.Datkanop175stationsenbijvoorbeeld ookopterschellingentexel.alsov-fietsabonneehuurtueenov-fietsvoorslechts 3,-perdag.Zonderborg,legitimatieofformulieren. Meer informatie op ov-fiets.nl. Topklasse Prosecco Verleidelijke, sprankelende wijn Eenvoudig thuisbezorgd! Prosecco is nog steeds razend populair. Wij selecteerden voor u een echte Prosecco DOC van het beroemde huis MontAsolo. Alleen wijn uit de specifieke Prosecco-regio die gemaakt is van 100% Prosecco-druiven mag zich DOC (Denominazione di Origine Controllata) noemen. Hiermee weet u zeker dat u een topklasse Prosecco in huis haalt. MontAsolo - Prosecco DOC Frizzante Aantrekkelijke licht mousserende witte wijn. Licht geel van kleur met een fijne mousse. Uitbundige frisse en fruitige geur met hinten van vers geplukte bloemen. Verrassende droge smaak met indrukken van amandelen. Lange, frisse en kruidige afdronk met een heel klein aangenaam zoetje. Adviesprijs 8,95 Lezersprijs 5,95 Betalen en bezorging De levertijd bij bestelling met de onderstaande bon is 10 werkdagen.levertijd bij bestelling via onze webwinkel is 5 werkdagen. Vanaf vier dozen betaalt u geen verzendkosten. Bij minder dan vier dozen draagt u 5,95 bij. Bij vragen over uw bestelling kunt u bellen met de Klantenservice op telefoonummer: ( 0,45 per gesprek). Het is helaas niet mogelijk uw bestelling telefonisch of per door te geven. Bon MontAsolo - Prosecco DOC Hierbij bestel ik: (aantal) x dozen (6 flessen) MontAsolo Prosecco DOC à 5,95 per fles. VOORLETTERS VOORNAAM NAAM M V ADRES HUISNUMMER POSTCODE PLAATS TELEFOON GEBOORTEDATUM Hierbij machtig ik Buckeroo Payment Service om i.o.v. Wegener NieuwsMedia BV eenmalig het verschuldigde bedrag af te schrijven. webwinkel.depers.nl categorie wijnen Betalen en bezorging De levertijd bij bestelling met de onderstaande BANK-/GIROREKENING HANDTEKENING Stuur de volledig in blokletters ingevulde bon in een envelop naar Webwinkel, ovv Wijnen, Postbus 1090, 5004 BB Tilburg. De Pers gaat zorgvuldig om met persoonsgegevens. Op alle informatie die u aan ons verstrekt is de Wet Bescherming Persoonsgegevens van toepassing. In het colofon van de krant en op treft u nadere informatie aan.