Bio-energie ,10 p.m. Energie uit afval en biomassa. Puur natuur. Wat is bio-energie?

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Bio-energie. 0900-9892 0,10 p.m. Energie uit afval en biomassa. Puur natuur. Wat is bio-energie?"

Transcriptie

1 Bio-energie Energie uit afval en biomassa Puur natuur Bio-energie is een verzamelnaam voor energie die vrijgemaakt wordt uit afval en biomassa. Die energie is direct of indirect vastgelegd in biologisch materiaal uit zonlicht en CO 2. Bomen en planten zijn natuurlijke grondstoffen waarin zonlicht en CO 2 zijn vastgelegd tot een vorm van biomassa en een potentiële bron voor bio-energie. Als Materiaalcascadering Afgedankte meubels kunnen worden hergebruikt. Houtsnippers kunnen gebruikt worden voor het vervaardigen van spaanplaat. Als er geen bruikbare toepassing meer is, kan (bio)energie worden gewonnen uit de natuurlijke grondstof. En ten slotte dient de energieomzetting zo efficiënt mogelijk te geschieden. water gekookt wordt boven een kampvuur, wordt er dus gebruik gemaakt van een vorm van bio-energie. Ook uit mest van koeien of kippen kan bio-energie worden gewonnen. Duurzaam is bio-energie pas als de voorraad biomassa niet afneemt. Als er hout wordt verstookt, moet ervoor gezorgd worden dat er minstens evenveel hout bijgroeit (o.a. door bijplanten) als dat voor energietoepassingen wordt gebruikt. De toepassing van natuurlijke grondstoffen zoals hout dient zorgvuldig bekeken te worden; materiaalcascadering kan dan een goede optie zijn. Is een open haard duurzaam? Het stoken van houtblokken in een gewone open haard gaat gepaard met forse warmteverliezen. Veelal moet er meer worden bijgestookt met de CV-installatie dan er nuttig aan ruimteverwarming wordt bijgedragen door de open haard. Door de noodzakelijke trek van de schoorsteen verdwijnt er veel warmte die aanwezig is in de huiskamer naar buiten. Ook bevatten de rookgassen allerlei schadelijke stoffen. Het stoken van houtblokken in een open haard is daarom niet aan te bevelen. Een speciale houtkachel of tegelkachel, waarbij het hout zo schoon mogelijk verbrand wordt, levert wel een nuttige bijdrage aan de toepassing van duurzame energie. Wat is bio-energie? Onder invloed van zonlicht wordt CO 2 uit de atmosfeer vastgelegd in plantaardig materiaal (fotosynthese). De CO 2 wordt in de vorm van allerlei koolstofverbindingen vastgelegd (C). Bij dit proces komt zuurstof vrij (O 2 ). Het plantaardig materiaal kan direct als energiebron dienen. Snelgroeiende gewassen zoals de populier, de wilg en olifantsgras kunnen speciaal voor dit doel worden geteeld (energieteelt). Via de

2 voedselketen kan het plantaardig materiaal ook omgezet worden in dierlijk organisch materiaal. Mest van koeien, varkens en kippen is daarom ook te zien als een vorm van bio-energie. Biomassa Grosso modo zijn er twee hoofdstromen van biomassa: specifiek voor energiedoelen geteelde of geoogste biomassa (energieteelt) en organische reststromen. Voorbeelden van de organische reststromen zijn: Snoeiafval (uit plantsoenen en bossen); Dunningshout uit bossen; Rest- en afvalhout uit industrie (bijvoorbeeld houtzagerij); Groente-, fruit- en tuinafval (GFT); Agrarisch restmateriaal (stro en mest); Oud papier; Cacaodoppen. Afval Sommige reststromen vallen in de categorie afval. Hierbij is van belang dat de eerste prioriteit van het afvalbeleid is, het tegengaan van het ontstaan van afval. Hierbij kan de Ladder van Lansink een goede leidraad vormen. Als er niks anders meer met het afval gedaan kan worden dan storten, kan het beter gebruikt worden voor energieopwekking. Uit het brandbare deel van het afval, dat in belangrijke mate uit biomassa Ladder van Lansink De Ladder van Lansink, opgesteld door voormalig Kamerlid A. Lansink, is een vorm van materiaalcascadering. Hij houdt in: eerst preventie, dan hergebruik, dan verbranding en dan pas storten. bestaat, kan via diverse conversietechnieken energie worden gewonnen. Voorbeelden van deze reststromen met een mix aan organische en anorganische materialen zijn: Slib uit rioolwaterzuiveringsslib; Baggerspecie; Verpakkingsmateriaal; Huishoudelijk afval; Sloopafval. Omzetting in energie Biomassa en afval kunnen op veel verschillende manieren worden omgezet in bruikbare energievormen zoals elektriciteit, warmte en gasvormige of vloeibare brandstoffen (bio uels). f Voor het zo efficiënt mogelijk omzetten van biomassa en afval in energie wordt meestal gebruik gemaakt van een warmtekrachtkoppeling. Verbranding Uit de warmte die vrijkomt bij de verbranding van biomassa en afval kan met behulp van een stoomturbine elektriciteit worden opgewekt. De restwarmte kan voor verwar-

3 mingsdoeleinden worden gebruikt. Het bijstoken van hout in kolencentrales en afvalverbrandinginstallaties (AVI s) wordt reeds toegepast. Vergelijking gescheiden opwekking en warmtekrachtkoppeling (wkk) Gescheiden opwekking Warmtekrachtkoppeling Elektriciteit Brandstof Elektriciteitscentrale Verliezen WKK Brandstof Warmte CV-ketel Vergassing Vaste biomassa wordt door verhitting zonder zuurstof omgezet in een gasvormige brandstof. Door verbranding kan de gasvormige brandstof worden omgezet in elektriciteit en warmte. Warmte-krachtkoppeling Elektriciteit wordt voor het grootste deel in grote elektriciteitscentrales opgewekt. Hierbij treden niet te vermijden warmteverliezen op (45 t.o.v. 81 eenheden brandstof). Bij warmte-opwekking met een CVketel zijn de verliezen minder groot (6 t.o.v. 56). Warmtekrachtkoppeling wekt tegelijkertijd elektriciteit en warmte op. De warmte die bij elektriciteitsopwekking vrijkomt wordt voor het grootste deel nuttig gebruikt. Als we uitgaan van een elektriciteitsbehoefte van 35 eenheden en een warmtebehoefte van 50 eenheden, is er in de conventionele situatie (gescheiden opwekking) 136 eenheden aan brandstof nodig. Bij warmtekrachtkoppeling zijn er dan slechts 100 eenheden brandstof nodig. De energiebesparing bedraagt hiermee 26%. Als er een vergelijking gemaakt wordt met de best beschikbare elektriciteitscentrale (STEG-installatie met rendement van 55%) dan is de besparing nog steeds 16%. Vergisting Natte biomassa en afval zoals mest en GFT kunnen door bacteriën in een zuurstofloze omgeving (anaëroob) en lage temperaturen worden omgezet in biogas. Ook op stortplaatsen ontstaat biogas, het zogenaamde stortgas. In Nederland wordt dit op tal van plaatsen opgevangen en gebruikt. Na zuivering heeft het stortgas praktisch dezelfde kwaliteit als aardgas. Omzetting in vloeibare brandstoffen Omzetting van plantaardig materiaal in vloeibare brandstoffen kan plaatsvinden: Met behulp van bacteriën: suikerbieten of suikerriet kunnen op deze manier worden omgezet in bio-ethanol; Door extractie: uit koolzaad wordt biodiesel geperst; Door pyrolyse; hierbij wordt in een zuurstofvrije omgeving door verhitting het plantaardig materiaal omgezet in gasvormige en vloeibare bio-brandstoffen. Door de relatief hoge energie-inhoud worden de meeste biofuels toegepast in de transportsector (auto s, bussen, tractoren). Energie-opbrengst Bio-energie is een verzamelnaam voor energie uit allerlei verschillende soorten biomassa en afval. Daarbij kan ook de omzetting van biomassa en afval in bruikbare

4 energie op verschillende manieren plaatsvinden. De opbrengst van bio-energie is in grote mate afhankelijk van de natuurlijke grondstof en van het omzettingsproces. In een kilogram hout zit behoorlijk wat energie. Bijstook in een centrale levert hoogwaardige elektriciteit. In een gewone open haard levert het energetisch gezien niets op. In onderstaande tabel staat voor een aantal nu gangbare toepassingen de energieopbrengst weergegeven. Soort biomassa Energie-inhoud Proces/technologie Opbrengst Eenheid Hout (droog) (MJ/ton) Bijstook centrale kwhe/ton (MJ/ton) Houtverwerkende industrie kwhe/ton m 3 a.e./ton Open haard Negatief Afval (MJ/ton) Verbranding kwhe/ton m 3 a.e./ton Groent-, Fruit- en Tuinafval (nat) (MJ/ton) Vergisting 150 kwhe/ton Stortgas (kj/m 3 ) Vergisting 1,5 kwhe/m 3 0,5 m 3 a.e./m 3 Koolzaad (droog) (MJ/ton) Extractie 675 liter bio-diesel/ton Waarom bio-energie? Goed voor milieu Beschikbaarheid van elektriciteit en warmte vinden we vanzelfsprekend. We staan er meestal niet bij stil dat productie van elektriciteit en warmte uit aardgas of steenkool blijvende schade toebrengt aan ons leefmilieu. Bij de verbranding van deze brandstoffen komen schadelijke gassen vrij. Eén daarvan is het broeikasgas CO 2 dat bij doorgroeiende uitstoot zelfs tot een verandering van ons klimaat kan leiden. Door gebruik te maken van bio-energie komt er geen extra CO 2 vrij. Weliswaar komt er bij het omzettingsproces CO 2 vrij, echter die is kort daarvoor vastgelegd door de fotosynthese. Door evenveel biomassa aan te planten als er wordt verbruikt, wordt een toename van CO 2 voorkomen. Bij de verbranding van fossiele brandstoffen ontstaat zonder maatregelen wel een toename van de hoeveelheid CO 2 in de atmosfeer. Een maatregel om dit te ondervangen is het aanplanten van bomen. Daarnaast zullen de fossiele brandstofvoorraden op lange termijn opraken. Afhankelijkheid van deze bronnen maakt de energievoorziening kwetsbaar. Door nieuwe aanplant is bio-energie een onuitputtelijke energiebron. Meer voordelen Toepassing van bio-energie maakt nuttig gebruik van afvalstoffen die aan het eind van hun gebruikscyclus zijn gekomen. Tevens wordt voorkomen dat er een ongecontroleerde emissie van het sterkere broeikasgas methaan uit stortplaatsen plaatsvindt doordat het afval verbrand wordt in plaats van gestort. Met name verbranding en vergisting zijn omzettingstechnologieën die uitontwikkeld en relatief kosten-effectief zijn. Daarbij kan tevens het energiebesparende warmtekrachtkoppelingsconcept worden toegepast. Op korte termijn kan hiermee een aanzienlijk deel duurzame energie op een relatief kosteneffectieve manier worden opgewekt. Het ontwikkelen van areaal voor energieteelten en het beheer van bossen ten behoeve van bio-energie heeft positieve effecten op de werkgelegenheid in land- en bosbouw. Daarentegen kan de beschikbaarheid van biomassa een probleem vormen voor bio-energie, doordat

5 Nederland te weinig biomassa bezit om de doelstellingen te halen. Teelt en import van biomassa kunnen deze tekorten compenseren. Stand van zaken De energie die opgewekt is uit biomassa en afval leverde in 1999 elektriciteit (1.408 GWh) voor ruim huishoudens, warmte voor ca huishoudens (13,5 PJ) en gas voor ca huishoudens (vergelijkbaar met 55 milj. m 3 aardgas). In de onderstaande taartdiagram wordt de herkomst van bio-energie over 1999 gegeven. Afvalverbranding 43% Beleid Stortgas 6% Vergisting 13% Houtverbranding 38% Doelstelling In het jaar 2020 moet 120 PJ worden opgewekt met duurzame bio-energie. Dat komt overeen met het gasverbruik van ca. 1,4 miljoen huishoudens. Met bio-energie moet in procent van de totale doelstelling voor duurzame energie worden ingevuld. Bio-energie-opties Afvalverbrandingsinstallaties 30 PJ 40 PJ 45 PJ Houtverbranding huishoudens * 8 PJ 8 PJ 8 PJ Industrie 5 PJ 5 PJ 5 PJ Bijstook kolencentrales 3 PJ 18 PJ 20 PJ 2 PJ 6 PJ 30 PJ Stortgas / vergisting 6 PJ 8 PJ 8 PJ Overig PJ Totaal 54 PJ 85 PJ 120 PJ Financiële stimulering Door de overheid wordt een aantal fiscale stimuleringsmaatregelen en subsidies ter beschikking gesteld ter bevordering van bio-energie. Dat zijn de Energie-investerings- * Opgewekt met behulp van efficiënte en milieuvriendelijke houtkachels en tegelkachels. In de bovenstaande tabel zijn de streefwaarden voor de bio-energieopties nader uitgesplitst. De verschillende onderdelen zijn uitgedrukt in vermeden fossiele brandstof (PJ). Uit de tabel blijkt dat afvalverbrandingsinstallaties voor elektriciteitsopwekking aanvankelijk centraal staan. Vervolgens verschuift het accent naar bijstook van biomassa (afvalhout en slib) in kolencentrales. In de laatste tien jaar tot 2020 komt meer de nadruk te liggen op toepassingen van geavanceerde technieken, zoals vergassing.

6 aftrek (EIA), Willekeurige Afschrijving Milieu-investe ringen (VAMIL), Groen beleggen, Subsidieregelingen v oor warmte/kracht voorzieningen in de glastuinbouw en CO 2 - reductieplan. Per 1 juli 2003 geldt de regeling Milieukwaliteit Elektriciteitsproductie (MEP). Met deze subsidieregelin g wordt de binnenlandse productie van duurzame elektriciteit gesubsidieerd. Meer informatie over de MEP is te vinden in het informatieblad Duurzame energie, Financiële stimuleringsregelingen, verkrijgbaar bij het Informatiecentrum Duurzame Energie. Of kijk op onze website : energie.nl. Regelgeving Alhoewel het gebruik van bio-energie geen netto bijdrage levert aan het broeikaseffect, komen er bij de omzetting van biomassa en afval in energie ook (rook)gassen vrij die schadelijk zijn voor het milieu. Om deze schadelijke effecten te beperken, worden aan de uitstoot van stookinstallaties beperkingen opgelegd. Afhankelijk van soort biomassa, afval en de omzettingstechnologie is o.a. de volgende regelgeving relevant: Besluit emissie-eisen stookinstallaties milieubeheer (Bees-A, 1992); Besluit Luchtemissies Afvalverbranding (BLA, 1993); Nederlandse Emissierichtlijn (NER, 1992). Door de verschillende regelgevingen ontstaan onduidelijkheden op het gebied van de emissie-eisen. De overheid is momenteel bezig deze regelgevingen te stroomlijnen. Kosten Het bijstoken van hout in kolencentrales en de winning van stortgas voor elektriciteits- opwekking zijn al zonder financiële stimuleringsregelingen rendabel (resp. 2,2 en 3,2 cent per kwh). Ook het omwerken van stortgas naar aardgas en het opwekken van bio-energie uit afval in afvalverbrandingsinstallaties zijn rendabel. Op lange termijn kunnen ook de meeste andere bio-energieopties kosteneffectief worden. Een belangrijk aandachtspunt vormt de beschikbaarheid van biomassa. Een relatief beperkt aanbod van biomassa zou in de toekomst kostenverhogend kunnen werken.

7 Meer informatie? Neem voor meer informatie over bio-energie of andere vormen van duurzame energie contact op met het Informatiecentrum Duurzame Energie. Aanvullende informatie over bio-energie Kerngegevens bio-energie Nederland 2000 Bio-energie op maat voor agrariërs Bio-energie in de gebouwde omgeving Beschikbaarheid van biomassa en afval in Nederland Beschikbaarheid van biomassa uit import Informatiedocument zuiveringsslib Kleinschalige verbranding van resthout Emissies bij verbranding van resthout Leveranciers voor biomassaverbrandingsinstallaties Leveranciers voor biomassavergassingsinstallaties Leveranciers vergistingsinstallaties Billy Bever en biomassa-energie (Stripverhaal) Overige informatiebladen: Aardwarmte Duurzame Energie algemeen Energie-opslag Groene elektriciteit Warmtepompen Waterkracht Windenergie Zon-PV: Elektriciteit uit zonlicht Zon-Thermisch: Warmte uit zonlicht Projectbureau Duurzame Energie, december 2003 Overname door derden van (delen van) dit informatieblad is slechts toegestaan na schriftelijke toestemming van PDE. Dit informatieblad is met de grootste zorg samengesteld. Aan de inhoud kunnen echter geen rechten worden ontleend. Bestelcode: BA001/

Praktische opdracht Scheikunde Biomassa als brandstof

Praktische opdracht Scheikunde Biomassa als brandstof Praktische opdracht Scheikunde Biomassa als brandstof Praktische-opdracht door een scholier 694 woorden 13 april 2016 9 2 keer beoordeeld Vak Scheikunde Pagina 1 van 5 PO biomassa als brandstof (practicum

Nadere informatie

Productie van bio - energie uit energiemaïs

Productie van bio - energie uit energiemaïs Productie van bio - energie uit energiemaïs Door: Frank Veldeman Stijn Van Aken Nick De Keyser Groepsopdracht Ethiek Academiejaar: 2006-2007 Lector: Dhr. Lips Dirk 2 e jaar Agro- en Biotechnologie Inleiding

Nadere informatie

Waarom doen we het ook alweer?

Waarom doen we het ook alweer? Apart inzamelen van gft-afval Als Vereniging Afvalbedrijven stimuleren we dat al het afval in Nederland op de juiste manier wordt verwerkt. Hierbij houden we rekening met het milieu en de kosten. De meest

Nadere informatie

Bio-energie. 0900-9892 0,10 p.m. in de gebouwde omgeving

Bio-energie. 0900-9892 0,10 p.m. in de gebouwde omgeving Bio-energie in de gebouwde omgeving Bio-energie is net als zon, waterkracht en wind een duurzame vorm van energie. In Nederland komt biomassa bijvoorbeeld vrij als snoeihout, dunningshout, bermgras en

Nadere informatie

VRAAG EN ANTWOORD HOUTIGE BIOMASSA ALGEMEEN

VRAAG EN ANTWOORD HOUTIGE BIOMASSA ALGEMEEN VRAAG EN ANTWOORD HOUTIGE BIOMASSA ALGEMEEN Wat is biomassa? Biomassa is organisch materiaal afkomstig van bomen en planten. Ook mest, slib en andere biologisch afbreekbare stoffen worden beschouwd als

Nadere informatie

Biobased economy in het Groene Hart

Biobased economy in het Groene Hart Biobased economy in het Groene Hart Energie & Bio/Groen Gas 27 juni 2013, Langeraar, Michiel van Galen Inhoud Landelijke doelen energie en beleid Stimuleringsbeleid Groen Gas Het proces Stand van zaken

Nadere informatie

Les Biomassa. Werkblad

Les Biomassa. Werkblad LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE Les Biomassa Werkblad Les Biomassa Werkblad Niet windenergie, niet zonne-energie maar biomassa is de belangrijkste bron van hernieuwbare energie in Nederland. Meer dan 50%

Nadere informatie

Boeren met energie. 11 November 2010

Boeren met energie. 11 November 2010 Boeren met energie 11 November 2010 Wat doen wij? Ontwikkelen projecten energie uit biomassa Opzetten expertisecentrum energie uit hout droogtechnieken stookgedrag rookgasmetingen rookgasreiniging Ontwikkelen

Nadere informatie

Bio-WKK en WKK in de glastuinbouw: meer met minder

Bio-WKK en WKK in de glastuinbouw: meer met minder Voor kwaliteitsvolle WarmteKrachtKoppeling in Vlaanderen Bio-WKK en WKK in de glastuinbouw: meer met minder 16/12/2010 Cogen Vlaanderen Daan Curvers COGEN Vlaanderen Houtige biomassa in de landbouw 16

Nadere informatie

De zon als warmtebron. Hoe werkt een zonneboiler?

De zon als warmtebron. Hoe werkt een zonneboiler? koud tapwater 0900-9892 Zonneboilers Algemene informatie over actieve thermische zonne-energie De zon als warmtebron De zon is een onuitputtelijke bron van energie Zonne-energie omgezet in warmte is de

Nadere informatie

Begrippen. Broeikasgas Gas in de atmosfeer dat de warmte van de aarde vasthoudt en zo bijdraagt aan het broeikaseffect.

Begrippen. Broeikasgas Gas in de atmosfeer dat de warmte van de aarde vasthoudt en zo bijdraagt aan het broeikaseffect. LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE Informatieblad Begrippen Biobrandstof Brandstof die gemaakt wordt van biomassa. Als planten groeien, nemen ze CO 2 uit de lucht op. Bij verbranding van de biobrandstof komt

Nadere informatie

De rol van hernieuwbare brandstoffen en afval in de Vlaamse energiemix

De rol van hernieuwbare brandstoffen en afval in de Vlaamse energiemix 08/04/2011 De rol van hernieuwbare brandstoffen en afval in de Vlaamse energiemix Luc Pelkmans, VITO 4 de Vlaamse afval- en materialencongres Brugge, 6 april 2011 Inhoud» Vlaamse onderbouwing van de Belgische

Nadere informatie

Les Biomassa LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE. Werkblad. Les Biomassa Werkblad. Over biomassa. Generaties biobrandstoffen

Les Biomassa LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE. Werkblad. Les Biomassa Werkblad. Over biomassa. Generaties biobrandstoffen LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE Les Biomassa Werkblad Les Biomassa Werkblad Niet windenergie, niet zonne- energie maar biomassa is de belangrijkste bron van hernieuwbare energie in Nederland. Meer dan 50%

Nadere informatie

Transitie naar een duurzame elektriciteitsvoorziening en de rol van biomassa. Ir. Harry A. Droog

Transitie naar een duurzame elektriciteitsvoorziening en de rol van biomassa. Ir. Harry A. Droog Transitie naar een duurzame elektriciteitsvoorziening en de rol van biomassa Ir. Harry A. Droog Voorzitter Platform Duurzame Electriciteitsvoorziening Biomassa meestook symposium, 27 mei 2010, Amsterdam

Nadere informatie

VAN BIOMASSA TOT BROODROOSTER feiten over bio-energiecentrales

VAN BIOMASSA TOT BROODROOSTER feiten over bio-energiecentrales VAN BIOMASSA TOT BROODROOSTER feiten over bio-energiecentrales Duurzame Energie in Nederland DE WEGWIJZER VOOR UW KEUZE Inhoudsopgave Woord vooraf 4 Energie van de toekomst 5 Dit is biomassa 8 Dit is bio-energie

Nadere informatie

Bio-energie. Beschikbaarheid van biomassa en afval in Nederland. Beschikbaarheid

Bio-energie. Beschikbaarheid van biomassa en afval in Nederland. Beschikbaarheid Bio-energie Beschikbaarheid van biomassa en afval in Nederland Bij de totstandkoming van een bio-energieinstallatie is het van groot belang dat de initiatiefnemer zicht krijgt op de toekomstige beschikbaarheid

Nadere informatie

Bio-energie op maat voor agrariërs

Bio-energie op maat voor agrariërs Bio-energie op maat voor agrariërs Op een agrarisch bedrijf kunnen verschillende vormen van biomassa aanwezig zijn waaruit het - in principe - mogelijk is om energie te winnen. Daarbij gaat het natuurlijk

Nadere informatie

Een bio-energiecentrale bij u in de buurt. Antwoorden op uw vragen. SenterNovem is een agentschap van

Een bio-energiecentrale bij u in de buurt. Antwoorden op uw vragen. SenterNovem is een agentschap van Een bio-energiecentrale bij u in de buurt Antwoorden op uw vragen SenterNovem is een agentschap van Inleiding Er zijn plannen voor de aanleg van een bioenergiecentrale bij u in de buurt. Dat stelt u ongetwijfeld

Nadere informatie

EfficiEncy Duurzaam. EnErgiEbEsparing. Warmte en koude. KEnnis industrie. energie financiering. instrumenten. GebouwDe omgeving

EfficiEncy Duurzaam. EnErgiEbEsparing. Warmte en koude. KEnnis industrie. energie financiering. instrumenten. GebouwDe omgeving Warmte en koude Kennis, advies, instrumenten en financiële steun EfficiEncy Duurzaam GebouwDe omgeving energie financiering KEnnis industrie instrumenten EnErgiEbEsparing De Nederlandse overheid streeft

Nadere informatie

Biomassa: brood of brandstof?

Biomassa: brood of brandstof? RUG3 Biomassa: brood of brandstof? Centrum voor Energie en Milieukunde dr ir Sanderine Nonhebel Dia 1 RUG3 To set the date: * >Insert >Date and Time * At Fixed: fill the date in format mm-dd-yy * >Apply

Nadere informatie

Duurzame energie, dat loont voor u als akkerbouwer. Belangrijkste duurzame energietoepassingen in de akkerbouw

Duurzame energie, dat loont voor u als akkerbouwer. Belangrijkste duurzame energietoepassingen in de akkerbouw Duurzame energie, dat loont voor u als akkerbouwer Belangrijkste duurzame energietoepassingen in de akkerbouw Als akkerbouwer kunt u duurzame energie opwekken en toepassen. Brandstof en elektriciteit blijven

Nadere informatie

Een bio-energiecentrale bij u in de buurt. Antwoorden op uw vragen

Een bio-energiecentrale bij u in de buurt. Antwoorden op uw vragen Een bio-energiecentrale bij u in de buurt Antwoorden op uw vragen Inleiding Er zijn plannen voor de aanleg van een bio-energiecentrale bij u in de buurt. Dat stelt u ongetwijfeld voor vragen. Wat betekent

Nadere informatie

Inventaris hernieuwbare energie in Vlaanderen 2013

Inventaris hernieuwbare energie in Vlaanderen 2013 1 Beknopte samenvatting van de Inventaris duurzame energie in Vlaanderen 2013, Deel I: hernieuwbare energie, Vito, februari 2015 1 1 Het aandeel hernieuwbare energie in 2013 bedraagt 5,8 % Figuur 1 zon-elektriciteit

Nadere informatie

slibvergisting, wordt omgezet in elektric iteit 0,029 per kwh. slibvergisting, wordt omgezet in elektriciteit 0,029 per kwh.

slibvergisting, wordt omgezet in elektric iteit 0,029 per kwh. slibvergisting, wordt omgezet in elektriciteit 0,029 per kwh. Regeling van de Minister van Economische Zaken van.., nr. WJZ, houdende vaststelling van de vaste bedragen per kwh ter stimulering van de milieukwaliteit van de elektriciteitsproductie voor het jaar 2005

Nadere informatie

GROENE TEST. Naam:.. 1. Het verbruik van fossiele grondstoffen veroorzaakt ecologische problemen. Welke?

GROENE TEST. Naam:.. 1. Het verbruik van fossiele grondstoffen veroorzaakt ecologische problemen. Welke? GROENE TEST Naam:.. 1. Het verbruik van fossiele grondstoffen veroorzaakt ecologische problemen. Welke? O Afkoeling van het klimaat O Meer vulkaanuitbarstingen O Zure regen O Zoete regen 2. Waarvoor dienen

Nadere informatie

Jij en energie: Problemen en oplossingen

Jij en energie: Problemen en oplossingen Figuur 1 Affakkelen van gassen, fossiele brandstofopslag in Den Helder bron: AMeces Toen eind jaren zestig de grote gasvoorraad in Nederland ontdekt werd, zijn de industrie en de huishoudens massaal overgeschakeld

Nadere informatie

Energie nulmeting. Regio Amstelland-Meerlanden. Bosch & Van Rijn Consultants in renewable energy & planning. Twynstra Gudde Adviseurs en Managers

Energie nulmeting. Regio Amstelland-Meerlanden. Bosch & Van Rijn Consultants in renewable energy & planning. Twynstra Gudde Adviseurs en Managers Energie nulmeting Regio Amstelland-Meerlanden Concept 22 oktober 2008 Opdrachtgever: Twynstra Gudde Adviseurs en Managers Opgesteld door: Bosch & Van Rijn Drs. G. Bosch Ing. J. Dooper Inhoudsopgave 1.

Nadere informatie

Rol energiedragers binnen de Nederlandse energievoorziening

Rol energiedragers binnen de Nederlandse energievoorziening Indicator 12 februari 2013 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Energie speelt een cruciale

Nadere informatie

Kernenergie. kernenergie01 (1 min, 22 sec)

Kernenergie. kernenergie01 (1 min, 22 sec) Kernenergie En dan is er nog de kernenergie! Kernenergie is energie opgewekt door kernreacties, de reacties waarbij atoomkernen zijn betrokken. In een kerncentrale splitst men uraniumkernen in kleinere

Nadere informatie

Biomassa in de duurzame energievoorziening

Biomassa in de duurzame energievoorziening Biomassa in de duurzame energievoorziening Hamid Mozaffarian ECN Perslunch, Amsterdam, 5 oktober 2010 www.ecn.nl Inhoud Bijdrage biomassa in de wereld primaire energie-mix Nederlandse HE-doelstellingen

Nadere informatie

100% groene energie. uit eigen land

100% groene energie. uit eigen land 100% groene energie uit eigen land Sepa green wil Nederland op een verantwoorde en transparante wijze van energie voorzien. Dit doen we door middel van duurzame energieopwekking op eigen Nederlandse productielocaties.

Nadere informatie

Inventaris hernieuwbare energie in Vlaanderen 2013

Inventaris hernieuwbare energie in Vlaanderen 2013 1 Beknopte samenvatting van de Inventaris duurzame energie in Vlaanderen 2013, Deel I: hernieuwbare energie, Vito, september 2014 1 Het aandeel hernieuwbare energie in 2013 bedraagt 5,9% Figuur 1 bio-elektriciteit

Nadere informatie

Inventaris hernieuwbare energie in Vlaanderen 2014

Inventaris hernieuwbare energie in Vlaanderen 2014 1 Beknopte samenvatting van de Inventaris hernieuwbare energiebronnen Vlaanderen 2005-2014, Vito, januari 2016 1 Het aandeel hernieuwbare energie in 2014 bedraagt 5,7 % Figuur 1 groene stroom uit bio-energie

Nadere informatie

De leden van de raad van de gemeente Groningen te GRONINGEN

De leden van de raad van de gemeente Groningen te GRONINGEN Onderwerp Steller Biomassa Anne Helbig De leden van de raad van de gemeente Groningen te GRONINGEN Telefoon 8892 Bijlage(n) - Ons kenmerk Datum Uw brief van Uw kenmerk - Geachte heer, mevrouw, Tijdens

Nadere informatie

Toets_Hfdst10_BronnenVanEnergie

Toets_Hfdst10_BronnenVanEnergie Toets_Hfdst10_BronnenVanEnergie Vragen Samengesteld door: visign@hetnet.nl Datum: 31-1-2017 Tijd: 11:10 Samenstelling: Geowijzer Vraag: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19,

Nadere informatie

Warmte in Nederland. Onze warmtebehoefte kost veel energie: grote besparingen zijn mogelijk

Warmte in Nederland. Onze warmtebehoefte kost veel energie: grote besparingen zijn mogelijk Warmte in Nederland Onze warmtebehoefte kost veel energie: grote besparingen zijn mogelijk Warmte kost veel energie Warmtevoorziening is verantwoordelijk voor bijna 40% van het energiegebruik in Nederland.

Nadere informatie

Wat doet Cogen Projects?

Wat doet Cogen Projects? 1 Biomassa en WKK Stappenplan voor de industriële ondernemer 17 maart 2005, Eindhoven Erik Koolwijk en Joep Coenen Wat doet Cogen Projects? missie: bijdragen aan een duurzamere en betrouwbare energievoorziening

Nadere informatie

Energie: inleiding en beleid Gepubliceerd op Compendium voor de Leefomgeving (

Energie: inleiding en beleid Gepubliceerd op Compendium voor de Leefomgeving ( Indicator 11 augustus 2010 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Energiedragers De economie

Nadere informatie

Interactie tussen bio-materialen en bio-energie. Annita Westenbroek 17 december 2013

Interactie tussen bio-materialen en bio-energie. Annita Westenbroek 17 december 2013 Interactie tussen bio-materialen en bio-energie Annita Westenbroek 17 december 2013 Discussiepunten (1) Er is genoeg biomassa! Ja, na gebruik voor materialen en chemie blijft er voldoende over voor energie!

Nadere informatie

Duurzaamheid. Openbare wijkraad vergadering 15 nov 2018

Duurzaamheid. Openbare wijkraad vergadering 15 nov 2018 Duurzaamheid Openbare wijkraad vergadering 15 nov 2018 Duurzaamheid Duurzaamheid Duurzame ontwikkeling is de ontwikkeling die aansluit op de behoeften van het heden zonder het vermogen van de toekomstige

Nadere informatie

Artikel 10 Deze regeling treedt in werking met ingang van 1 januari 2006.

Artikel 10 Deze regeling treedt in werking met ingang van 1 januari 2006. Regeling van de Minister van Economische Zaken van, nr. WJZ..., houdende vaststelling van de vaste bedragen per kwh ter stimulering van de milieukwaliteit van de elektriciteitsproductie voor het jaar 2006

Nadere informatie

Handreiking Aanvulling op het EEP - Addendum op de MEE. In opdracht van het ministerie van Economische Zaken

Handreiking Aanvulling op het EEP - Addendum op de MEE. In opdracht van het ministerie van Economische Zaken Handreiking Aanvulling op het EEP - Addendum op de MEE In opdracht van het ministerie van Economische Zaken Handreiking Aanvulling op het EEP - Addendum op de MEE Deze handreiking bevat informatie over

Nadere informatie

Praktische opdracht ANW Biobased economy keuzekaart

Praktische opdracht ANW Biobased economy keuzekaart Praktische opdracht ANW Biobased economy k Praktische-opdracht door een scholier 1807 woorden 26 juni 2011 4,7 3 keer beoordeeld Vak ANW Keuzeopdracht ANW Jan H. 4V SGL 09-06-2011 Biobased Economy Het

Nadere informatie

Net voor de Toekomst. Frans Rooijers

Net voor de Toekomst. Frans Rooijers Net voor de Toekomst Frans Rooijers Net voor de Toekomst 1. Bepalende factoren voor energie-infrastructuur 2. Scenario s voor 2010 2050 3. Decentrale elektriciteitproductie 4. Noodzakelijke aanpassingen

Nadere informatie

DEELSESSIE 3. Duurzame energie: Deelvoorzitter Marga Hoek, Groene Zaak

DEELSESSIE 3. Duurzame energie: Deelvoorzitter Marga Hoek, Groene Zaak DEELSESSIE 3 Duurzame energie: Van afvalinzamelaar tot energieleverancier Deelvoorzitter Marga Hoek, Groene Zaak Ger de Jong Meerlanden De Meerlanden N.V. Rijden op GFT NVRD 24 mei 2012 Duurzame energie

Nadere informatie

Biomassa WKK in de glastuinbouw

Biomassa WKK in de glastuinbouw Management samenvatting Biomassa WKK in de glastuinbouw Evaluatie van transitieroutes Februari 2005 Auteurs Opdrachtgevers : Ir. Joep Coenen, Cogen Projects Ir. Stijn Schlatmann, Cogen Projects : Productschap

Nadere informatie

Groep 8 - Les 3 Restproducten

Groep 8 - Les 3 Restproducten Leerkrachtinformatie Groep 8 - Les 3 Restproducten Lesduur: 20 minuten (zelfstandig) DOEL De leerlingen weten wat restproducten zijn en welke restproducten horen bij verschillende manieren van energie

Nadere informatie

ECN-N Energiescenario s Drenthe 2030

ECN-N Energiescenario s Drenthe 2030 December 2016 ECN-N--16-031 Energiescenario s Drenthe 2030 Gerdes, J. Gewijzigd op: 16-12-2016 13:20 2 Inhoud 1 Context van de energiescenario s voor 2030 4 2 Uitgangspunten voor drie scenario s 5 3 Ontwikkelingen

Nadere informatie

feiten& weetjes energiecentrale REC Alles wat je zou moeten weten... Hoe Hoe eigenlijk? zit het eigenlijk? De REC maakt van uw afval duurzame energie

feiten& weetjes energiecentrale REC Alles wat je zou moeten weten... Hoe Hoe eigenlijk? zit het eigenlijk? De REC maakt van uw afval duurzame energie Alles wat je zou moeten weten... feiten& weetjes zit het energiecentrale REC De REC maakt van uw afval duurzame energie Omrin is koploper in het scheiden van huishoudelijk afval. Ons doel? Zo veel mogelijk

Nadere informatie

Beleid voor biomassa. -Lopend beleid -Discussies -Trends

Beleid voor biomassa. -Lopend beleid -Discussies -Trends Beleid voor biomassa -Lopend beleid -Discussies -Trends Beleid duurzame energie in beweging Volkskrant 30 maart 2010: Van der Hoeven neemt afstand van eigen duurzaamheidsbeleid Van onze verslaggever Michael

Nadere informatie

Brandstofcel in Woning- en Utiliteitsbouw

Brandstofcel in Woning- en Utiliteitsbouw Brandstofcel in Woning- en Utiliteitsbouw Leo de Ruijsscher Algemeen directeur De Blaay-Van den Bogaard Raadgevende Ingenieurs Docent TU Delft faculteit Bouwkunde Inleiding Nu de brandstofcel langzaam

Nadere informatie

Duurzame energieopties gemeente Woudrichem

Duurzame energieopties gemeente Woudrichem Duurzame energieopties gemeente Woudrichem Inleiding Er bestaan verschillende vormen van duurzame energie. Deze worden onderverdeeld in: Gebouwgebonden opties (zonne-energie, warmtepompen) Geothermische

Nadere informatie

Glastuinbouwdag 16 maart 2018 Biomassa het duurzame alternatief. Voorzitter NBKL Eppo Bolhuis

Glastuinbouwdag 16 maart 2018 Biomassa het duurzame alternatief. Voorzitter NBKL Eppo Bolhuis Glastuinbouwdag 16 maart 2018 Biomassa het duurzame alternatief Voorzitter NBKL Eppo Bolhuis Bio energie betreft 65 % van de duurzame energie markt Twee derde van alle hernieuwbare energie in Nederland

Nadere informatie

Transitie naar een. CO -neutrale toekomst

Transitie naar een. CO -neutrale toekomst Transitie naar een CO -neutrale toekomst 2 CO 2 reductie van bron tot gebruiker Steeds méér duurzame energie, maar niet minder CO 2 -uitstoot KLIMAATVERDRAG VAN PARIJS In het verdrag van Parijs werd afgesproken

Nadere informatie

ARN, uw duurzame innovatieve partner!

ARN, uw duurzame innovatieve partner! ARN, uw duurzame innovatieve partner! WELKOM! 5 maart 2019 ARN als energie- en grondstoffenproducent Aandeelhouders/PPS-structuur Regio Nijmegen 37,5% Regio De Vallei 11,76% Regio Rivierenland 5,88% REMONDIS

Nadere informatie

Verbruik van duurzame energie,

Verbruik van duurzame energie, Indicator 28 april 2009 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Het aandeel duurzaam in het binnenlandse

Nadere informatie

Welkom WWW Themadag Verwarmen zonder gas

Welkom WWW Themadag Verwarmen zonder gas Welkom WWW Themadag Verwarmen zonder gas 26-08-2017 Waarom deze themadag? Rijk, provincies en gemeenten sturen aan op energieneutraal wonen. Als het aan de overheid ligt is in 2050 geen woning meer aan

Nadere informatie

Stand van zaken bioenergie in Nederland subsidies en regelgeving

Stand van zaken bioenergie in Nederland subsidies en regelgeving Stand van zaken bioenergie in Nederland subsidies en regelgeving Kees Kwant Inhoud Doelstellingen duurzaam energiebeleid Energiesituatie in Nederland Ondersteuning vanuit SenterNovem (SDE, EOS, EIA, DEN-B)

Nadere informatie

Provinciaal klimaat- en energiebeleid: doelen, emissies, maatregelen. Robert Koelemeijer - PBL

Provinciaal klimaat- en energiebeleid: doelen, emissies, maatregelen. Robert Koelemeijer - PBL Provinciaal klimaat- en energiebeleid: doelen, emissies, maatregelen. Robert Koelemeijer - PBL Doelstellingen - Mondiaal Parijs-akkoord: Well below 2 degrees. Mondiaal circa 50% emissiereductie nodig in

Nadere informatie

Alternatieve energiebronnen

Alternatieve energiebronnen Alternatieve energiebronnen energie01 (1 min, 5 sec) energiebronnen01 (2 min, 12 sec) Windenergie Windmolens werden vroeger gebruikt om water te pompen of koren te malen. In het jaar 650 gebruikte de mensen

Nadere informatie

Jaarbericht SDE en MEP

Jaarbericht SDE en MEP Tussen 9 september, de dag van de duurzaamheid, tot 9 oktober heeft u zich aangemeld voor en kans gemaakt op een gratis energieonderzoek. U was één van de negen bedrijven die een energieonderzoek heeft

Nadere informatie

Warmte in Nederland. Onze warmtebehoefte kost veel energie: grote besparingen zijn mogelijk

Warmte in Nederland. Onze warmtebehoefte kost veel energie: grote besparingen zijn mogelijk Nationaal Expertisecentrum Warmte maakt duurzame warmte en koude mogelijk Warmte in Nederland Onze warmtebehoefte kost veel energie: grote besparingen zijn mogelijk In opdracht van 1 Warmte kost veel energie

Nadere informatie

WERKEN AAN EEN GROENE TOEKOMST

WERKEN AAN EEN GROENE TOEKOMST WERKEN AAN EEN GROENE TOEKOMST GRONDSTOFFEN VOOR EEN BIOBASED ECONOMIE MIDDEN- N EDERLAND OVER WAGRO Van oorsprong een groen composteringsbedrijf met een terrein van maar liefst 11 hectare, gelegen te

Nadere informatie

Duurzame energie, dat loont ook voor u! Duurzame energietoepassingen in de boomkwekerij en vaste plantenteelt

Duurzame energie, dat loont ook voor u! Duurzame energietoepassingen in de boomkwekerij en vaste plantenteelt Duurzame energie, dat loont ook voor u! Duurzame energietoepassingen in de boomkwekerij en vaste plantenteelt Als boomkweker of vaste plantenteler kunt u duurzame energie opwekken en toepassen. Brandstof

Nadere informatie

Presentatie HoSt Microferm voor CLM/NMU

Presentatie HoSt Microferm voor CLM/NMU Presentatie HoSt Microferm voor CLM/NMU 25-11-2010 Door Bart Brouwer Sheet 1 of 26 Agenda Introductie HoSt B.V. Waarom Microferm? Het Microferm concept Beschrijving installatie Voordelen Economie Vragen

Nadere informatie

4 keer beoordeeld 4 maart Natuurkunde H6 Samenvatting

4 keer beoordeeld 4 maart Natuurkunde H6 Samenvatting 5,2 Samenvatting door Syb 763 woorden 4 keer beoordeeld 4 maart 2018 Vak Natuurkunde Methode Pulsar Natuurkunde H6 Samenvatting PARAGRAAF 1 Er zijn veel verschillende soorten energie: Bewegingsenergie

Nadere informatie

Energietransitie in de Betuwse Bloem

Energietransitie in de Betuwse Bloem Energietransitie in de Betuwse Bloem Eric Poot, Wageningen UR Glastuinbouw Energietransitie Landelijk niveau (Nederland) Energie infrastructuur: Landelijke grids aardgas en electra Kennis: landelijke energietransitie

Nadere informatie

De plaats van WKK in een rationele energiepolitiek

De plaats van WKK in een rationele energiepolitiek Voor kwaliteitsvolle WarmteKrachtKoppeling in Vlaanderen De plaats van WKK in een rationele energiepolitiek Jean-Pierre Lemmens COGEN Vlaanderen easyfairs Industrie & Milieu 2010 Seminarie Bio-energie

Nadere informatie

Profielwerkstuk Natuurkunde Energie

Profielwerkstuk Natuurkunde Energie Profielwerkstuk Natuurkunde Energie Profielwerkstuk door een scholier 2410 woorden 21 december 2005 4,7 79 keer beoordeeld Vak Natuurkunde Windmolen Hoe werken windmolens. Een windmolen bestaat uit de

Nadere informatie

Vertaling Aardrijkskunde Afval en energie

Vertaling Aardrijkskunde Afval en energie Vertaling Aardrijkskunde Afval en energie Vertaling door een scholier 1337 woorden 2 juni 2004 5,8 76 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde AFVAL EN ENERGIE Energie Het is heel moeilijk te zeggen wat energie

Nadere informatie

Duurzame Industrie. De ombouw van energie-intensief naar energie-efficiënt

Duurzame Industrie. De ombouw van energie-intensief naar energie-efficiënt Duurzame Industrie De ombouw van energie-intensief naar energie-efficiënt De ombouw van energie-intensief naar energie-efficiënt De verduurzaming van Nederland en van de industrie vraagt onder andere

Nadere informatie

Sectorplan 7 Afval van energievoorziening

Sectorplan 7 Afval van energievoorziening Sectorplan 7 Afval van energievoorziening 1 Achtergrondgegevens 1. Belangrijkste afvalstoffen Poederkoolvliegas, E-bodemas, rookgasontzwavelinggips, KVvliegas, KV-slak, bodemas en vliegas 2. Belangrijkste

Nadere informatie

Wat vraagt de energietransitie in Nederland?

Wat vraagt de energietransitie in Nederland? Wat vraagt de energietransitie in Nederland? Jan Ros Doel/ambitie klimaatbeleid: Vermindering broeikasgasemissies in 2050 met 80 tot 95% ten opzichte van 1990 Tussendoelen voor broeikasgasemissies Geen

Nadere informatie

Duurzame biomassa. Een goede stap op weg naar een groene toekomst.

Duurzame biomassa. Een goede stap op weg naar een groene toekomst. Duurzame biomassa Een goede stap op weg naar een groene toekomst. Nuon Postbus 4190 9 DC Amsterdam, NL Spaklerweg 0 1096 BA Amsterdam, NL Tel: 0900-0808 www.nuon.nl Oktober 01 Het groene alternatief Biomassa

Nadere informatie

Bioketels: duurzaamheid en luchtkwaliteit. Voorzitter NBKL Eppo Bolhuis

Bioketels: duurzaamheid en luchtkwaliteit. Voorzitter NBKL Eppo Bolhuis Bioketels: duurzaamheid en luchtkwaliteit Voorzitter NBKL Eppo Bolhuis 1 Hernieuwbare energie naar bron, voor warmte in TJ (CBS) 2010 2017 Geothermie 318 3.047 Bodemenergie 2.183 4.079 Buitenlucht 536

Nadere informatie

www.begreenenergy.nl

www.begreenenergy.nl www.begreenenergy.nl Fueling the future Steeds meer consumenten en ondernemers zijn zich ervan bewust dat het tegengaan van klimaatverandering een verantwoordelijkheid is voor iedereen. De wereldwijde

Nadere informatie

De duurzaamheid van warmtenetten

De duurzaamheid van warmtenetten De duurzaamheid van warmtenetten De duurzaamheid van verschillende warmtebronnen voor een warmtenet overzichtelijk in een CO 2 -ladder Een regionaal warmtenet in de regio Amsterdam Warmte. We kunnen niet

Nadere informatie

buffer warmte CO 2 Aardgas / hout WK-installatie, gasketel of houtketel brandstof Elektriciteitslevering aan net

buffer warmte CO 2 Aardgas / hout WK-installatie, gasketel of houtketel brandstof Elektriciteitslevering aan net 3 juli 2010, De Ruijter Energy Consult Energie- en CO 2 -emissieprestatie van verschillende energievoorzieningsconcepten voor Biologisch Tuinbouwbedrijf gebroeders Verbeek in Velden Gebroeders Verbeek

Nadere informatie

Twence, bron van grondstoffen en energie

Twence, bron van grondstoffen en energie het draait om Twence in 2018 Twence, bron van grondstoffen en energie Twence brengt nuttige materialen en grondstoffen terug in de kringloop en produceert energie uit niet-herbruikbaar afval, biomassa

Nadere informatie

Afsluitende les. Leerlingenhandleiding. Alternatieve brandstoffen

Afsluitende les. Leerlingenhandleiding. Alternatieve brandstoffen Afsluitende les Leerlingenhandleiding Alternatieve brandstoffen Inleiding Deze chemie-verdiepingsmodule over alternatieve brandstoffen sluit aan op het Reizende DNA-lab Racen met wc-papier. Doel Het Reizende

Nadere informatie

Profielwerkstuk Natuurkunde Duurzame energie

Profielwerkstuk Natuurkunde Duurzame energie Profielwerkstuk Natuurkunde Duurzame energie Profielwerkstuk door een scholier 2527 woorden 6 mei 2004 6,1 242 keer beoordeeld Vak Natuurkunde Inleiding Duurzame energie is energie dat opgewekt is door

Nadere informatie

[Samenvatting Energie]

[Samenvatting Energie] [2014] [Samenvatting Energie] [NATUURKUNDE 3 VWO HOOFDSTUK 4 WESLEY VOS 0 Paragraaf 1 Energie omzetten Energiesoorten Elektrisch energie --> stroom Warmte --> vb. de centrale verwarming Bewegingsenergie

Nadere informatie

Werkstuk Informatica Energie

Werkstuk Informatica Energie Werkstuk Informatica Energie Werkstuk door een scholier 2227 woorden 27 februari 2004 5,8 143 keer beoordeeld Vak Informatica Wat is groene energie? Groene energie is duurzame energie die particulieren

Nadere informatie

Duurzame energie Fryslân Quickscan 2020 & 2025

Duurzame energie Fryslân Quickscan 2020 & 2025 Duurzame energie Fryslân Quickscan 2020 & 2025 Willemien Veele Cor Kamminga 08-04-16 www.rijksmonumenten.nl Achtergrond en aanleiding Ambitie om in 2020 16% van de energie duurzaam op te wekken in Fryslân

Nadere informatie

Compact Plus biogasinstallatie, Lierop, 600 kw

Compact Plus biogasinstallatie, Lierop, 600 kw Hoe maak je biogas? Inhoud presentatie Wie en wat is Biogas Plus? Hoe werkt een biogasinstallatie? Voor wie is een biogasinstallatie interessant? Is een biogasinstallatie duurzaam? Zijn subsidies nodig?

Nadere informatie

Mono vergisting in Wijnjewoude?!

Mono vergisting in Wijnjewoude?! Mono vergisting in Wijnjewoude?! Jan Willem Bijnagte bijnagte@cocos.nl www.cocos.nl 06 82404591 Inhoud CCS Mono mestvergisting Gasverwaarding Noord Deurningen Bio-Up Kansen Wijnjewoude Mono mestvergisting

Nadere informatie

DE RYCK Klima. 1 kw primaire energie 2,25 kw warmte. ŋ verlies op motor 10% netto vermogen op WP 34% geeft warmte afvoer verwarmingscircuit

DE RYCK Klima. 1 kw primaire energie 2,25 kw warmte. ŋ verlies op motor 10% netto vermogen op WP 34% geeft warmte afvoer verwarmingscircuit DE RYCK Klima LUWAGAM : pomp lucht-water aangedreven met gasmotor PAUL DE RYCK Werking op laag niveau (buitenlucht min. 0 C) omzetten naar warmte op hoog niveau (buiswater max. 50 C) Serreverwarming buis

Nadere informatie

Maak werk van zon & wind Schone energie voor heel Tynaarlo. Tynaarlo

Maak werk van zon & wind Schone energie voor heel Tynaarlo. Tynaarlo Maak werk van zon & wind Tynaarlo Aanleiding Najaarsnota 2008 aankondiging plannen voor duurzame energie Voorjaar 2009 ontwikkelen scenario s Mei 2009 raadpleging inwoners Tynaarlo Juni 2009 voorstellen

Nadere informatie

Impact van de voorgestelde projecten van de Thematafel Biomassa van het Gelders Energieakkoord

Impact van de voorgestelde projecten van de Thematafel Biomassa van het Gelders Energieakkoord 27 juli 2016 Impact van de voorgestelde projecten van de Thematafel Biomassa van het Gelders Energieakkoord Vertrouwelijk Quintel Intelligence Atrium - Strawinskylaan 3051 1077 ZX Amsterdam Nederland www.energi

Nadere informatie

Biomassa. in het klimaatakkoord en de energietransitie

Biomassa. in het klimaatakkoord en de energietransitie Biomassa in het klimaatakkoord en de energietransitie Over Morgen Energieke ruimdenkers en versnellers. Adviseurs die zichtbare oplossingen bieden voor een betere en toekomstbestendige leefomgeving. Oplossingen

Nadere informatie

Samenvatting Biologie Thema 7

Samenvatting Biologie Thema 7 Samenvatting Biologie Thema 7 Samenvatting door een scholier 1416 woorden 5 juni 2012 6,8 19 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Par. 1 De mens is afhankelijk van het milieu. De mens

Nadere informatie

Zeg ook JA tegen afval scheiden.

Zeg ook JA tegen afval scheiden. Zeg ook JA tegen afval scheiden. Elkaar iets beloven. Voor een betere toekomst. Zonder het onnodig verbruiken en weggooien van grondstoffen. Om dat te kunnen realiseren moeten we met elkaar JA zeggen tegen

Nadere informatie

WARMTEKRACHTKOPPELING (WKK) INFOBROCHURE

WARMTEKRACHTKOPPELING (WKK) INFOBROCHURE WARMTEKRACHTKOPPELING (WKK) INFOBROCHURE Wat is het? Warmtekrachtkoppeling (WKK) is een verzamelnaam voor veel verschillende technologieën waarbij warmte en mechanische energie gelijktijdig worden opgewekt.

Nadere informatie

Emissiekentallen elektriciteit. Kentallen voor grijze en niet-geoormerkte stroom inclusief upstream-emissies

Emissiekentallen elektriciteit. Kentallen voor grijze en niet-geoormerkte stroom inclusief upstream-emissies Emissiekentallen elektriciteit Kentallen voor grijze en niet-geoormerkte stroom inclusief upstream-emissies Notitie: Delft, januari 2015 Opgesteld door: M.B.J. (Matthijs) Otten M.R. (Maarten) Afman 2 Januari

Nadere informatie

Projectgroep Biomassa & WKK

Projectgroep Biomassa & WKK Projectgroep Biomassa & WKK SDE 2009 De Stimuleringsregeling Duurzame Energieproductie uitgevoerd door SenterNovem in opdracht van het Ministerie van Economische Zaken. 7 mei 2009 Jan Bouke Agterhuis Beleidskant

Nadere informatie

Gerard Reijn 27 november 2018, 19:35

Gerard Reijn 27 november 2018, 19:35 Vattenfall bouwt een superhoutkachel die straks 90 duizend huishoudens kan verwarmen. Een stap op weg naar een klimaatneutrale toekomst, zegt het energiebedrijf. Maar het stoken van hout staat steeds meer

Nadere informatie

Verbruik van duurzame energie,

Verbruik van duurzame energie, Indicator 15 december 2009 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Het aandeel duurzaam in het

Nadere informatie

Betekenis Energieakkoord voor Duurzame Groei voor de Installatiebranche. Teun Bokhoven Duurzame Energie Koepel 3 februari 2014 / VSK beurs

Betekenis Energieakkoord voor Duurzame Groei voor de Installatiebranche. Teun Bokhoven Duurzame Energie Koepel 3 februari 2014 / VSK beurs Betekenis Energieakkoord voor Duurzame Groei voor de Installatiebranche Teun Bokhoven Duurzame Energie Koepel 3 februari 2014 / VSK beurs Inhoud Introductie Duurzame Energie Koepel en Sector beschrijving

Nadere informatie