CELLENBETON ECOBALANS. Postbus 22088, 6360 AB Nuth T +31 (0) F +31 (0) info@lemgabenelux.

Transcriptie

1 CELLENBETON ECOBALANS Postbus 22088, 6360 AB Nuth T +31 (0) F +31 (0) info@lemgabenelux.com

2 2 Grondstofverbruik Wij bouwen voor meer dan een leven Grondstof per t cellenbeton Kalk 184,54 t Cement 157,15 t Anhydriet 11,05 t Aluminium 1,29 t Zand, aardvochtig 711,76 t Water m 3 Toegegeven, wat milieubescherming aangaat zijn we thans een heel stuk verder dan 20 jaar geleden. Maar juist wat milieuvriendelijk bouwen betreft, valt er nog veel te doen. Iedereen moet zich daarom ervan bewust worden dat een gebouw niet alleen aan functionele en esthetische eisen moet voldoen maar vooral ook ecologische effecten heeft. Vanaf de grondstofverschaffing tot de verschillende bouwmaterialen ontstaan meer of minder grote invloeden op de kringloop van de natuur. In onze ecobalans leggen wij de feiten op tafel, opdat u weet hoe goed onze cellenbeton zich met het milieu verdraagt. Want wat wij vandaag bouwen moet generaties lang in harmonie met de natuur blijven. Cellenbeton is een bouwmateriaal volgens NEN EN 771-4, DIN V en DIN V , DIN 4166 of algemene goedkeuringen van bouwtoezicht. Wij hebben de levenscyclus gedocumenteerd Met deze ecobalans kunt u nagaan, welke effecten de productie en het gebruik van cellenbeton op het milieu hebben. Van de grondstofverschaffing tot de afzonderlijke productiestappen en de gebruiksfase tot aan de recyclage. De ecobalans werd volgens de voorschriften van DIN opgesteld en bevat de volgende afzonderlijke punten: Informatie over voorafgaande procesketens (grondstofwinning en -productie, bijv. energiebronnen en cement) Productie van cellenbeton Transport naar verbruiker Bouw- en verwerkingsfase Afvoeren en recycleren Emissies in lucht en water Afval en afvalwater Afvoeren Hergebruik / recycling Grond-, hulpen bedrijfsstoffen, primaire energie Transport naar cellenbetonfabriek De omvangrijke, gedetailleerde ecobalans werd met de titel "Ecobalans voor het bouwmateriaal cellenbeton en cellenbeton-muurconstructies" opgesteld door milieurapportageorganisatie & milieuadviesbureau AGIMUS. Afbraak / demontage Productie van cellenbeton Gecumuleerd primaire-energieverbruik bij de materiaalproductie van massieve wandmaterialen. MJ/m 3 Beton Metselstenen Gebruiksfase van de cellenbetonwand ca. 80 jaar Cellenbeton in de levenscyclus Transport naar verbruiker Bouwfase/ bouwen van de cellenbetonwand Van de productie tot de 80-jarige gebruiksfase tot de herbouw doorloopt cellenbeton een lange levenscyclus. Maar ook daarna kan hij door recycling en hergebruik in een nieuwe materiaalkringloop opgaan. Bouwen met cellenbeton is een actieve bijdrage tot behoedzame omgang met hulpbronnen en tot klimaatbescherming Baksteen Poreuze baksteen Kalkzandsteen Cellenbeton p = 2,4 p = 1,2 p = 0,8 p = 1,4 p = 0,4 Bron: Porenbeton-Handbuch, 6e oplage 2008, Bauverlag - Gütersloh

3 3 Wij maken meer van grondstoffen Onze cellenbeton wordt gemaakt van water, kalk, zand, cement en poriënvormende aluminium. Het grondstofverbruik is relatief gering. Van 1m 3 vaste grondstoffen worden 5 m 3 cellenbeton gemaakt. Wij sparen al bij de productie energie Stroomverbruik Energiebron Percentage [%] Water 3,6 Atoomenergie 39,2 Steenkool 27,0 Bruinkool 20,8 Aardgas 6,5 Olie 1,4 MVA 1,5 Totaal 100,0 Percentages van de energiebronnen in de stroommix van het totale energieverbruik voor de productie van cellenbeton.. Zand Water Kalk/cement In vergelijking met andere bouwmaterialen voor wanden wordt bij cellenbeton duidelijk productie-energie gespaard. Daarvoor zorgen een gesloten productiekringloop en de energiebesparende harding in een verzadigde dampatmosfeer. In de Lemga cellenbetonfabriek wordt bovendien sinds jaren energie bespaard door het consequente gebruik van windenergie. De totale energiebehoefte voor de productie van cellenbetonproducten wordt door één enkele energiebron - verschillende eigen windenergieparken - gedekt. (Zie ook pagina 8) Wij produceren met industriewater Wegen Rijsmiddel Mengen Gieten Rijzen Snijden Snijden Harden Voor de productie van t cellenbeton is gemiddeld m 3 industriewater nodig. Dit is samengesteld uit hergebruikt condenswater en vers water, dat voor het merendeel uit eigen bronnen komt. Laden Verpakken Productie met natuurlijke grondstoffen Cellenbetonstenen worden volgens DIN-normen en toelatingen met een permanente controle op het productieproces vervaardigd. Voor de productie mengen we de gemalen natuurlijke kwartszand, kalk, cement en water met een geringe hoeveelheid van het rijsmiddel aluminium. Deze mix wordt in mallen gegoten en gaat door poriënvorming rijzen doordat de reactie van bindmiddel, water en aluminium gasvormig waterstof vrij laat komen. Na het binden worden de vaste ruwe blokken machinaal in verschillende steenformaten gesneden, geprofileerd en vervolgens in autoclaven bij C en een druk van 8-12 bar met stoom gehard. Bij dit verharden ontsnapt de waterstof zodat er alleen nog lucht in de poriën overblijft. De kant en klare cellenbetonstenen worden automatisch gestapeld en met krimpfolie op houten pallets voor meermalig gebruik verpakt. Productieschema Primaire energieverbruik Primaire- Hoeveelheid Primaire Percenenergiebron verbruik energie-inhoud [MJ] tage [%] per 1000 t cellenbeton Aardgas m ,93 Propaan 300 kg ,45 Stookolie EL l ,69 Stookolie S l ,73 Diesel l ,11 Benzine 122 l ,12 Bruinkool kg ,75 Steenkool kg ,95 Stroom ,27 Totaal ,00 44 % van het totale energieverbruik wordt gebruikt bij de productie, 56 % is nodig voor het winnen en bewerken van de grondstoffen en voor het transport.

4 4 Goede warmte-isolatie van de buitenmuur spaart waardevolle stookenergie Belangrijkste gegevens voor cellenbeton-buitenmuren Bouwmaterialen Muur 1 Muur 2 Muur 3 Muur 4 Cellenbeton PPW 2-0,40 PPW 2-0,40 PPW 4-0,50 PPW 4-0,60 Densiteitsklasse volgens DIN V ,40 0,40 0,50 0,60 Gemiddelde steendensiteit [kg/dm 3 ] 0,375 0,375 0,475 0,575 Muurdikte [cm] 24 36, Buitenpleister (licht pleister) [cm] 1,0 1,0 1,0 1,0 Binnenpleister (gipspleister) [cm] 1,0 1,0 1,0 1,0 Dunbedmortel [cm] 0,10 0,10 0,10 0,10 Warmtedoorlatingscoëfficiënt [U-waarde] van de muur 0,41 1) 0,28 1) 0,42 1) 0,47 1) met buiten- en binnenpleister Primaire energie-inhoud per m 2 muuroppervlak met buiten- en 82,14 1) 122,87 1) 127,59 1) 153,52 1) binnenpleister na bouw [kwh/m 2 ] 1) De warmtedoorlatingscoëfficiënten U en de primaire energie-inhoud per m 2 muurdikte zijn bij buitenmuren met een densiteitsklasse 0,35 en de densiteitsklassen 0,40 en 0,50 met nieuwere ªR-waarden duidelijk geringer. Warmtetechnische waarden Gemiddelde Bouw- Densiteitsklasse Rekenwaarde van warmmaterialen volgens DIN V van de steen- tegeleidingsvermogen rekenwaarde [-] densiteit [kg/dm 3 ] λ R [W/(m K)] PPW 2-0,40 0,40 0,375 0,11 PPW 4-0,50 0,50 0,475 0,14 PPW 4-0,60 0,60 0,575 0,16 2) De nieuwere rekenwaarden van het warmtegeleidingsvermogen zijn bij cellenbeton van densiteitsklasse 0,35: ªR = 0,09 W/(m K), densiteitsklasse 0,40: ªR =0,10 W/(m K), densiteitsklasse 0,50: ªR = 0,13 W/(m K). Lucht-emissies en primaire energie-inhoud (PEI) Emissies en PEI Cellenbeton Dunbedmortel Pleister Energie-inzet Voor het complete productieproces van t cellenbeton wordt gemiddeld MJ, wat 324,11 kwh/m 3 (zie diagram energieverbruik pagina 2) zijn, aan primaire energie verbruikt. Van het totale energieverbruik is slechts 44 % direct voor rekening van het productieproces. Het resterende deel wordt gebruikt bij het winnen van de grondstoffen, het bewerken ervan en voor het transport. Snelle en schone verwerking Cellenbeton kan rationeel worden ver- en bewerkt. Daarbij komen geen voor de gezondheid gevaarlijke stoffen of vezels vrij. Het grove stof dat bij het zagen vrijkomt, vormt geen risico, omdat het niet in de longen kan komen. Reststoffen uit de productie ontstaan door ondersnede van de ongebakken steen. Deze worden gebruikt voor bijproducten zoals kattenbakkorrels, oliebinder of opvulsel in plafonds. Cellenbeton in de totale balans Voor een algehele ecobalans werden complete cellenbetonmuren beoordeeld. Cellenbeton wordt met dunbedmortel en andere functielagen (binnen- en buitenpleister) verwerkt. Bij de volgende berekeningen werden ook deze materialen betrokken. Als referentie geldt steeds 1 m 2 cellenbetonmuur. CO 2 [kg/kg] 0,543 0,143 0,134 CO [kg/kg] 0, , , SO 2 [kg/kg] 0, , , NO x [kg/kg] 0, , , N 2 O [kg/kg] 0, , , NMVOC* [kg/kg] 0, , , PEI [KWh/Kg] 0,864 0,188 0,188 * Niet-methaan-koolwaterstoffen Gebruik voor vele generaties Bij cellenbeton gaat het om een duurzaam bouwmateriaal dat universeel bij metselwerk wordt toegepast. De economische levensduur van woongebouwen wordt vastgelegd op 80 jaar. De functionele levensduur van bedrijfs- en industriegebouwen bedraagt 40 tot 50 jaar.

5 5 Muur 1: Dikte 24,0 cm Muur 2 : Dikte 36,5 cm Muur 3: PPW 4-0,50: Muur 4: PPW 4-0,60: 3915, , ,22 Zo weinig mogelijk aanvullende bouwmaterialen 2136, , , ,77 Door de goede isolerende eigenschappen, de verwerking met dunbedmortel en het gladde oppervlak van cellenbetonmuren zijn slechts weinig pleisterwerk en minimale hoeveelheden dunbedmortel als aanvullende bouwmaterialen nodig. De tabel "luchtemissies en primaire energie-inhoud (PEI)" toont resultaten van de feitelijke balans voor cellenbeton alsmede waarden die volgens producentengegevens uit de eco-inventarissen zijn berekend. Stookenergie beïnvloedt de balans voor buitenmuren Voor de ecologische balans van buitenmuren met cellenbeton moeten zowel de energie voor het maken van de muur als de hoeveelheid energie voor het verwarmen van het gebouw in aanmerking worden genomen. De transmissiewarmteverliezen door de buitenmuren worden met de warmtedoorlatingscoëfficiënt (U-waarde) berekend. Beoordeling van de resultaten De primaire energie-inhoud werd voor de buitenmuurconstructies op basis van de Duitse warmteisolatieverordening 1995 berekend. De hieruit afgeleide uitspraken gelden nog steeds - ook wanneer de energiespaarverordeningen 2002, 2004 en 2007 ten grondslag worden gelegd. De stookenergieverliezen van de buitenmuren tijdens het gebruik overtreffen de primaire energie-inhoud van de buitenmuren op het moment van de bouw met een veelvoud. De primaire energie-inhoud van de buitenmuur is evenredig aan de wanddikte en densiteit van de steen. De belangrijkste kencijfers voor de beoordeling van de muren (primaire energie-inhoud en emissies) zijn in de grafiek hiernaast weergegeven. Ze hebben betrekking op de gebruiksduur met inachtneming van de U- waarde van de muurconstructie (zie tabel Belangrijkste gegevens pagina 4). 493,02 82,14 178,56 51,99 0, ,50 684,81 0,32 1,14 1,75 122,87 77,61 0, ,75 402,84 163,85 506,81 0,32 767,53 0,88 1,29 127,59 209,18 80,55 545,17 Hoge energiebesparing zonder extra isolatie Cellenbeton heeft zulke optimale isolerende eigenschappen dat voor een kant en klare, volgens de energiespaarverordeningen berekende muur, enkel mortel en pleister als aanvullende bouwmaterialen worden ingezet. De invloed van het pleisterwerk op de U-waarde is gering, maar wordt echter meegerekend. 0,19 723,68 0, ,56 1,23 1,85 153,52 241,69 96,84 623,77 Primaire energie-inhoud (kwh/m 2 ) van de onderzochte cellenbetonmuren in vergelijking met productie en gebruik Muur 1: Dikte 24,0 cm Muur 2 : Dikte 36,5 cm Muur 3: PPW 4-0,50: CO 2 emissies (kg/m 2 ) door productie en gebruik van cellenbetonmuren Muur 1: Dikte 24,0 cm Muur 2 : Dikte 36,5 cm Muur 3: PPW 4-0,50: SO 2 emissies (kg/m 2 ) door productie en gebruik van cellenbetonmuren Muur 4: PPW 4-0,60: 0,23 821,10 0, ,65 Muur 4: PPW 4-0,60: Productie Na 10 jaar Na 50 jaar Na 80 jaar 1,39 2,10

6 6 Degelijk bouwen met cellenbeton rendeert lange tijd 300,00 250,00 200,00 150,00 100,00 50,00 Terugverdientijd voor de primaire energie-inhoud (kwh/m 2 ) bij buitenmuurdikte 24,0 cm en 36,5 cm Muur 2: PPW 2-0,40, Dikte 36,5 cm Muur 1: PPW 2-0,40, Dikte 24,0 cm Terugverdientijd voor primaire energie-inhoud: 3,1 jaar jaar Milieubescherming bij afbraak Bij een complete ecobalans van begin tot einde van de cellenbeton en bij een actieve milieubescherming behoort ook de afbraak. Is deze na een lange gebruiksduur nodig dan kan cellenbeton zonder problemen naar een stortplaats (volgens TA 1 bouwafval) worden afgevoerd. Maar er zijn ook verschillende manieren van recycling en hergebruik mogelijk. Zuiver afval kan bij de productie worden hergebruikt of tot bijproducten zoals kattenbakkorrels, oliebinders, bodembeluchters of plafondopvulsel worden verwerkt. Wij nemen onze verantwoording voor het milieu serieus en ontwikkelen samen met andere ondernemingen ecologisch en economisch zinvolle manieren voor het afvoeren en hergebruiken van cellenbeton. Want datgene wat wij vandaag bouwen, mag het milieu ook in de toekomst niet belasten. Met de densiteit stijgt ook de gebruikte energie Om een optimaal draagvermogen in de bouw van meerdere verdiepingen te garanderen wordt cellenbeton met een grote steendensiteit toegepast. Met toenemende densiteit stijgt tevens de primaire energie-inhoud omdat gerelateerd aan het muuroppervlak het meeste materiaal wordt gebruikt. Daaraan gekoppeld stijgt het totale energieverbruik tijdens het gebruik als buitenmuur, want met stijgende densiteit stijgt ook het warmtegeleidingsvermogen. Over een gebruiksperiode van 80 jaar gezien zijn daarom het energieverbruik en de emissies van muur 4 (zie pagina 5)- vergeleken met muur 2 - het hoogste. Buitenmuren met een dikte van 36,5 cm zijn milieuvriendelijker Buitenmuurconstructies met 36,5 cm dikte hebben weliswaar in vergelijking met 24 cm dikke muren de grotere primaire energie-inhoud, maar hun isolerende werking maakt dit al na korte tijd rendabel. Met een geringe U-waarde van 0,28 W/(m 2 K) bei ªR= 0,11 W/(m K) maakt de 36,5 cm dikke muur van cellenbeton een goede warmte-isolatie mogelijk. Cellenbeton met verbeterde rekenwaarden van het warmtegeleidingsvermogen ªR = 0,09 c.q. 0,10 W/(m K) vormt een muurconstructiemiddel dat nu al voldoet aan scherpere eisen van warmte-isolatie in de toekomst. Weliswaar is voor een 36,5 cm dikke buitenmuur voor de productie 34 % meer energie nodig dan voor een 24,0 cm dikke buitenmuur, maar dit effect wordt al snel tenietgedaan. Vanwege de betere warmte-isolatie zijn de kosten voor stoken bij dikkere buitenmuren duidelijk geringer. De extra energie bij de productie van de 36,5 cm dikke muur is daarom al na 3,1 jaar terugverdiend. Op de gebruiksperiode van 80 jaar bezien is de degelijke dikkere buitenmuur dus meetbaar economischer en milieuvriendelijker.

7 Milieubescherming als verplichting De firma Gebr. Schlamann staat niet alleen voor jarenlange ervaring en hoge kwaliteit van haar cellenbetonproducten, ze is daarnaast ook nauw verweven met milieubescherming. Dat ligt niet alleen aan de hercultiveringsmaatregelen die uit voormalige zandafgraafgebieden waardevolle biotopen doet ontstaan. Als men met de auto op rijksweg 6 vanuit Hannover de LEMGA cellenbetonfabriek nadert, springen meteen de bedrijfseigen windenergieparken met de witte rotorbladen in het oog. Bij de Gebr. Schlamann kent het gebruik van energie uit windkracht een lange traditie. Al in 1995 werden de twee eerste windenergieparken met een vermogen van elk 150kW in bedrijf gesteld. Slechts één jaar later, in 1996, kwam een derde park met een vermogen van 600kW erbij. Met deze drie parken kon al 60% van het stroomverbruik van de cellenbetonfabriek worden gedekt. Deze hoeveelheid stroom zou voldoende zijn om ca. 200 eengezinshuizen van stroom te voorzien. Bij de firma Gebr. Schlamann is milieubescherming traditie en verplichting tegelijk. Onze producten dragen het bedrijfseigen keurmerk: "geproduceerd met energie uit windkracht". In 2009 werden twee bestaande parken door een windenergiepark (Enercon E53) met een vermogen van 800kW vervangen. Door een duidelijk verbeterd rendement van deze zeer moderne installatie kan nu 100% van het jaarlijkse stroomverbruik van 1,5 miljoen kwh worden gedekt.

8 Postbus 22088, 6360 AB Nuth T +31 (0) F +31 (0) info@lemgabenelux.com