17 pedagogen. Hoe inspireren ze je visie vandaag?

Transcriptie

1 17 pedagogen. Hoe inspireren ze je visie vandaag? KIDDOdag (baby s en peuters, 0-3 jaar) Dinsdag 5 mei 2015 Het Pand, Onderbergen GENT Programma Werken met kinderen doe je niet zomaar. Je zet je persoonlijke stijl in en je hebt een paar stokpaardjes en bepaalde ideeën over hoe opvoeden het beste kan. Dat wordt, bewust of onbewust, beïnvloed door de ideeën van een paar grote pedagogische denkers. Wie zijn die pedagogen? Hoe werken hun theorieën vandaag nog steeds door in de kinderopvang? Ook al veranderen pedagogische theorieën over de tijd heen, voor onze interactie met kinderen is het verhelderend te merken hoeveel van die ideeën onbewust meespelen. De ideeën van pedagogen zijn ook inspirerend voor je eigen pedagogische visie en voor je kwaliteitshandboek. Verheldering en inspiratie zijn de rode draad op deze KIDDOdag u u Onthaal 9.30 u u Intro 9.50 u u Welkom u u Tijdsblok 1: lezing 1 of workshops u u Lunch u u Tijdsblok 2: lezing 2 of workshops u u Tijdsblok 3: lezing 3 of workshops u u Receptie Intro De man van het archief Veerle Derave medewerker VCOK De man van het archief is de draad volledig kwijt. Al die pedagogen! De ene zegt het zus, de andere zegt het zo. Wie moet je nu geloven? Keynote 17 pedagogen. Hoe inspireren ze je visie vandaag? Ellen Rutgeerts hoofdredacteur KIDDO In de volksmond wordt soms gezegd: kinderen van een pedagoog zijn meestal het slechtst opgevoed. Dat is begrijpelijk. Er bestaan over opvoeding en omgaan met kinderen nu eenmaal verschillende theorieën en theorietjes. Wie zegt wat? En welke ideeën doorstaan de tijd? We doen de test! 1

2 LET OP! Het programma biedt jou een keuze tussen drie lezingen en twaalf workshops. Bij het aanduiden van je keuzes, kies je minstens voor één lezing! Vul in het vak opmerkingen reserveworkshops twee reserveworkshops in! Lezing 1 Françoise Dolto Spreek niet over kinderen maar mét kinderen Tom Verhaeghe medewerker Villa OU-KI Françoise Dolto focust in haar werk op de indringende betekenis die taal heeft voor jonge kinderen. Baby s en peuters moeten niet alleen verzorgd, gevoed, getroost of te slapen gelegd worden. Het is van groot belang dat je ze ook aanspreekt als een volwaardig persoon. Spreek met een jong kind over wat je doet, wat je ziet en ook over gevoelens en verwachtingen. Kijk en luister naar een kind dat speelt en laat het spel dat ontstaat van hem of haar zijn. Villa OU-KI probeert als spreekruimte voor ouders en kinderen op deze Doltoniaanse manier te werken. Je krijgt tips en inzichten mee die je ook voor jouw opvang kunt gebruiken. Lezing 2 Pedagogen eren of vereren? Een historisch perspectief op de omgang met pedagogische theorieën Angelo Van Gorp docent historische pedagogiek aan de vakgroep Sociale Agogiek, Universiteit Gent Sommige pedagogische theorieën hadden invloed op het opvoeden thuis, andere werden vertaald naar het (kleuter)onderwijs. Waar is die vertaling naar het (kleuter)onderwijs goed gebeurd en waar niet? En kunnen we daaruit iets leren voor de vertaling van bepaalde theorieën naar de kinderopvang? Op het einde van deze lezing weet je hoe je vandaag best wel en niet met inspirerende pedagogische theorieën kunt omgaan. Lezing 3 Haim Omer Nieuwe autoriteit: waakzame zorg en geweldloos verzet Greet Lust volwassenonderwijsdocent Begeleider in de kinderopvang en coach voor StapWijzer Omers benadering van destructief gedrag bij kinderen en jongeren is gebaseerd op de geweldloze methodes die Gandhi, Martin Luther King en Mandela eerder al gebruikten. Omer wil dat en professionelen als nieuwe vorm van autoriteit kracht in plaats van macht gebruiken. Macht komt eerder van buitenaf, kracht komt vanuit de relatie. De ideeën van Omer over nieuwe vormen van autoriteit helpen in situaties waarbij je als begeleider voelt dat bijvoorbeeld klassieke strategieën van straffen en belonen falen. Hoe kan het dan wel? In deze lezing maak je kennis met het concept Nieuwe Autoriteit als een krachtige opvoedingstijl. Na elke lezing kun je kiezen voor één van volgende mogelijkheden: In het salon staat de spreker je graag te woord voor een gezellige en verdiepende babbel. In de videoruimte kan je kijken naar beeldfragmenten van de kinderopvang vroeger en nu. 2

3 Workshop 1 John Bowlby & Dr. Spock Oud en nieuw moeder- en vaderschap Jan Peeters coördinator VBJK John Bowlby leerde ons dat een veilige hechting voor de eerste levensjaren van een kind cruciaal zijn. Sensitief en responsief reageren geeft kinderen de kans om veilig en vol zelfvertrouwen op te groeien, zegt Bowlby. Daarna verwerkte Dr. Spock onder meer die adviezen over veilige hechting in een boek over de opvoeding: Baby and Childcare. Dit boek bevatte slechts één pagina voor vaders en werd een beststeller. Na feministische kritiek dreigde de verkoop in elkaar te zakken en herschreef Spock zijn boek met extra aandacht voor vaders. Vandaag vraagt de positie van vaders in de opvoeding nog altijd bijzondere aandacht, dat komt ook ten goede aan moeder en kind. In deze workshop ontdek je hoe je vaders in de opvang een betere plek kunt geven. Workshop 2 Thomas Gordon Positief opvoeden Isabelle Desegher medewerker VCOK Waarom luisteren belangrijker is dan praten en kinderen als gelijkwaardig beschouwd worden. Gordon is wereldwijd bekend geworden met zijn Parent Effectiveness Training. Hij zet sterk in op communicatie. Zijn ideeën over actief luisteren, omgaan met conflicten, ik-boodschappen en werken aan het zelfoplossende vermogen, zijn vandaag door iedereen gekend. Maar communiceren volgens de Gordon-methode, waarbij luisteren belangrijker is dan praten en kinderen gelijkwaardige partners zijn, blijft nog steeds een uitdaging. In deze workshop maak je kennis met de Gordon-methode en ga je op zoek naar gepaste reacties in de kinderopvang. Workshop 3 Pablo Picasso Het kost kunstenaars moeite om terug te tekenen als een kind Marleen Boudry freelance medewerker VCOK Picasso is in de eerste plaats kunstenaar en geen pedagoog. Maar met zijn visie op kunst heeft hij wel onze ideeën over kunsteducatie beïnvloed. Voor kunstenaars is het immers belangrijk dat hun blik nog niet is voorgeprogrammeerd. En laat dat nu precies een eigenschap zijn die kinderen het best beheersen. Wat kun je als begeleider doen om die open blik bij kinderen te behouden? In deze workshop leer je je eigen beeldpatronen los laten. Je ontdekt hoe je door oprecht interesse te toen in het werk van kinderen kunt meegaan in de onbevangen kijk van kinderen. Workshop 4 Jean-Jacques Rousseau (peuters) Laat kinderen vrij in en met de natuur Eliza Romeijn-Peeters auteur De boom in! en Speelgroen-mama Kinderen zijn van nature goed, heeft Jean-Jacques Rousseau letterlijk gezegd. Maar hij was niet alleen maar voorstander van l Enfant sauvage, de Nobele wilde. Nadat kinderen hun band met de natuur hebben kunnen beleven, hebben ze ook opvoeding nodig om in verbinding te komen met de samenleving. Maar laat hen eerst een beetje ruimte, aldus Rousseau. Hou rekening met het temperament van elk kind, dwing hen niet te snel en niet te veel in een keurslijf. Natuur ontdekken en respecteren kan helpen. Hiervoor hoef je zelf geen groot natuurkenner te zijn. Integendeel, je eigen enthousiasme en verwondering zijn de belangrijkste troeven om kinderen volop van de natuur te laten genieten en te leren. Van deze workshop krijg je goesting en ideeën om samen met de kinderen de natuur te beleven. 3

4 Workshop 5 Loris Malaguzzi Ouders schrijven mee Fien Lannoye medewerker VCOK De pedagogiek in het Noord-Italiaanse Reggio Emilia werd niet alleen door Loris Malaguzzi ontwikkeld. Hij deed het samen met ouders en andere opvoeders. Ze focusten op het krachtige kind, maar ook op de relatie tussen opvang, ouders en gemeenschap. Daarom gebruikten ze pedagogisch documenteren niet alleen om kinderen te observeren, maar ook om ouders en gemeenschap te vertellen over het leven in de opvang. Hoe kun je dit anno 2015 inzetten in jouw communicatie met ouders? In deze workshop ervaar je hoe je met foto s, woorden, tastbare materialen en andere vormen van documentatie het gesprek met ouders kunt vormgeven. Workshop 6 Emmi Pikler Opvoeden in beeld Isa Deschuyteneer freelance medewerker VCOK en psychotherapeut in Centrum Zon-Maan Kinderen ontwikkelen zich vanzelf en op hun eigen ritme. Willen volwassenen die ontwikkeling te veel stimuleren, dan forceren we vaak. Daarom ijvert Pikler voor een grote (bewegings)vrijheid. Dat betekent niet dat je aan kinderen geen aandacht meer moet besteden. Integendeel, Pikler wijst op het belang van details in de persoonlijke interactie met kinderen en in het creëren van een ondersteunende omgeving. Pikler deed jarenlang onderzoek en bouwde mee aan een pedagogische praktijk met wereldfaam, soms beter bekend als de Lóczy-methode. Via filmfragmenten, uit de oude doos en recente opnames, maak je uitgebreid kennis met haar werk en ideeën. Workshop 7 Tom Hodgkinson Lui opvoeden, scharrelkinderen, helikopterouders: hoe denk jij over opvoeden? Liesbeth Lambert medewerker VCOK-VBJK Volgens Hodgkinson willen ouders het zo perfect doen waardoor hun kinderen te weinig vrijheid krijgen en overstressed raken. Samen met anderen lanceert hij een tegenbeweging: Laat kinderen gewoon doen. Hij pleit niet voor luie opvoeders in de zin van aanmodderen, maar eerder in de zin van loslaten. Anderen spreken over goed-genoeg-ouderschap, houden een pleidooi voor scharrelkinderen en helikopterouders. Het zijn verschillende visies over opvoeden vandaag. Ook als professional heb je je eigen ideeën over opvoeden en goed ouderschap. Met stellingen kom je te weten hoe jij over opvoeding denkt. Heb je ruimte voor andere visies? Kun je ideeën die verder van jou liggen, toch begrijpen? Workshop 8 Maria Montessori Help mij het zelf te doen Céline Bert Klimop school Als je kinderen vrijlaat in een voorbereide omgeving met voor hen geschikte materialen, dan doen ze volgens Montessori vanzelf wat goed voor hen is. Het is dus aan volwassenen om die omgeving te creëren met materialen passend bij hun ontwikkeling. Kinderen betrekken bij het dagelijkse leven en huishoudelijke taken hoort hier ook bij. Volgens de Montessorifilosofie bieden deze oefeningen voor het dagelijkse leven heel wat kansen om zich te voor te bereiden op dit leven. Hoe creëer je zo n omgeving? Hoe observeer je kinderen om te weten wat ze nodig hebben? Hoe laat je hen zelfstandig en in alle vrijheid ontwikkelen? Céline Bert werkt als kleuterjuf bij de jongste peuters en kleuters op de Klimop school. Zij formuleert enkele ideeën als antwoord op deze vragen aan de hand van tal van voorbeelden. Vervolgens wisselen we uit over de vraag hoe je een Montessoriaanse visie vertaalt naar de kinderopvang. 4

5 Workshop 9 Lev Vygotsky Een sociale omgeving helpt groeien Katelijne De Brabandere medewerker VCOK Als Vygotsky spreekt over de zone van de naaste ontwikkeling bedoelt hij het verschil tussen wat een kind kan doen zonder of met hulp kan doen. Een klein zetje op de trap van de glijbaan, helpt een kind om het de volgende keer zelf te doen. In het nieuwe pedagogische raamwerk staat dat opvang kinderopvang stimuleert in allerlei ervaringsgebieden. Hoe kun je baby s en peuters nieuwe ervaringen laten opdoen zodat ze met de zone van de naaste ontwikkeling verder groeien? Met bestaande cases verkennen we Vygotksy s standpunt over de actieve rol die medewerkers in de kinderopvang spelen. Workshop 10 Peter Petersen Opvoeden tot samen leven Annemie Laghuwitz medewerker De Kleine Berg, groepsopvang met ouderparticipatie Je wordt pas mens in relatie tot andere mensen. Kinderen opvoeden, betekent dus in de eerste plaats hen leren samenleven met anderen. Als je oog hebt voor de totale opvoeding van het kind, dan komen andere, meer technische vaardigheden vanzelf wel aan bod. Dat ondervond Petersen in zijn experimenteerschool in Jena. Voor hem is de school een samenlevingsvorm die het liefste zo dicht mogelijk aansluit bij het gezin. De Kleine Berg ziet opvang als het verlengde van de gezinscontext thuis. Daarom zijn ouders in deze opvang samen met de professionele opvoeders mee verantwoordelijk voor de dagelijkse werking. Hoe werkt dit? En waarom is dit bondgenootschap vandaag een grote kracht in de opvoeding van jonge kinderen? Workshop 11 Janusz Korczak Neem kinderen serieus Kaat Verhaeghe & Annabel Vandenzande Bestuursleden Janusz Korczak Vlaanderen vzw Kinderen zijn volwassenen in wording: ze moeten nog van alles leren voor ze erbij horen. Neen, zegt Korczak, ze zijn volwaardig en hebben recht op vandaag. Maar wat betekent dat? In deze workshop hebben we het over de absoluutheid van de kindertijd, rechtvaardigheid en respect, dialoog en participatie. Hoe jong ook, het kind is reeds iemand. Een kind vertelt van alles en toont de wereld. Hoe kijk jij als professional naar kinderen? Door stil te staan bij onze manier van omgaan met kinderen, ontsluiten we de betekenis van Korczak vandaag. Workshop 12 Rudolf Steiner & Iván Böszörményi-Nagy Binnenkijken bij Ekoala Ann Lust coördinator groepsopvang Ekoala Ekoala is een duurzaam kinderopvangproject waar opgroeien in harmonie met hart en natuur centraal staat. De rode draad is verbinding tussen kinderen, ouders en begeleiders. De pedagogische werking is geïnspireerd op de visie van pedagogen als Rudolf Steiner en Iván Nagy. Steiner zet sterk in op vrije kunsten en handvaardigheid voor de ontwikkeling van kinderen. Nagy wijst op de onlosmakelijke verbondenheid tussen ouders en kinderen. De peilers van Koala zijn veiligheid, rust, regelmaat en ritme. Dit uit zich in de zorg voor materialen en inrichting, in aandacht voor geweldloze communicatie en omgaan met kinderen, in kansen voor vrije expressie, ruimte voor ouders, dagelijkse rituelen, seizoensthema s... Zo ontdek je enkele concrete uitingen van Nagy s en Steiners visie. 5