20 augustus 2008 Programma Glastuinbouw 2030 projectvoorstel versie 1.2

Transcriptie

1 Programma Glastuinbouw 2030 I n v e s t e r e n i n s t r a t e g i s c h e i n n o v a t i e v o o r v e r s t e r k i n g v a n h e t g l a s t u i n b o u w c l u s t e r Projectvoorstel Datum: Titel: Aanvrager: Contactpersoon: In samwerking met: Contactpersoon: 20 augustus 2008 Programma Glastuinbouw 2030 projectvoorstel versie 1.2 Stichting Innovatie Glastuinbouw (SIGN) Postbus ZH BLEISWIJK Nico van Ruit; Voorzitter Stichting Innovatie Glastuinbouw InnovatieNetwerk Postbus DD UTRECHT Ger Vos; Directeur InnovatieNetwerk

2

3 I N H O U D 1. I n l e i d i n g F u n c t i e e n r o l S I G N S I G N s t a a t v o o r g r e n s v e r l e g g e n d e n t r e n d d o o r b r e k e n d S I G N o n t w i k k e l t v o o r h e t g l a s t u i n b o u w c l u s t e r S I G N : D e p r o d u c e n t a l s i n s p i r a t i e v o o r i n n o v a t i e R e s u l t a t e n p r o g r a m m a S I G N : E e r s t o n d e r z o e k e n e n v e r k e n n e n v a n d e v r a a g S I G N v e r v o l g e n s a a n d e s l a g m e t s p e e r p u n t e n S I G N : b o e k t r e s u l t a a t m e t é c h t e i n n o v a t i e s S I G N d r a a g t u i t w a t z i j d o e t N i e u w e c o n c e p t e n A m b i t i e S I G N O n t w i k k e l i n g n i e u w e s p e e r p u n t e n S p e e r p u n t 1 : P a r e l s i n h e t l a n d s c h a p S p e e r p u n t 2 : N i e u w e n u t s b e d r i j v e n S p e e r p u n t 3 : A r b e i d S p e e r p u n t 4 : I n t e r n a t i o n a l L o g i s t i c s S p e e r p u n t 5 : M e n s e n m a a t s c h a p p i j S p e e r p u n t 6 : O p t i m a l i s e r e n i n n o v a t i e l a n d s c h a p I m p l e m e n t a t i e o n t w i k k e l d e c o n c e p t e n U i t v o e r i n g e n o r g a n i s a t i e R a p p o r t a g e e n c o m m u n i c a t i e... 15

4 1. I n l e i d i n g Het Bestuur van de Stichting Innovatie Glastuinbouw (SIGN) heeft in 1998 het initiatief gom om te invester in strategische vraagstukk die de continuïteit van het glastuinbouwcluster op lange termijn kunn gaan bepal. Het gaat nadrukkelijk om vraagstukk die e lange termijn oriëntatie vrag verder gaan dan de belang van individuele bedrijv. De inhoudelijke financiële slagkracht is in 2004 vergroot door het aangaan van e strategische alliantie met InnovatieNetwerk, waarna het project de naam Programma Glastuinbouw 2020 kreeg. De aanpak van SIGN is vernieuwd onderscheidd. Het programma is gedrag door alle belangorganisaties in het tuinbouwcluster gefinancierd door het Productschap Tuinbouw, InnovatieNetwerk LTO Glaskracht Nederland. De activiteit de resultat van SIGN oogst alom waardering in de sector in de periferie van de sector, zoals bij overhed, politiek maatschappelijke organisaties.de akkerbouw de melkveehouderij hebb de aanpak van SIGN gekopieerd de stichting Kiemkracht Courage opgericht. Net als SIGN werk deze stichting nauw sam met InnovatieNetwerk. Dat SIGN op de goede weg is blijkt uit de werkbijekomst van 5 juni 2008 bij Greco Tomatoworld. De speerpunt zijn geëvalueerd aangescherpt. Met deze herijking is de basis gelegd voor het nieuwe programma Glastuinbouw Glastuinbouw in Nederland in het kort De Nederlandse glastuinbouw is e innovatieve economisch krachtige sector die e belangrijke bijdrage aan onze economie welvaart levert. Totaal oppervlakte kass: hectare Aantal glastuinders: Aantal werknemers in de glastuinbouw: Productiewaarde: 7 miljard Exportwaarde: 15 miljard Glastuinbouwsector: vol innovaties De glastuinbouw sector in vogelvlucht: Voortdurd nieuwe soort smak op de markt gebracht; Toepassing nieuwste techniek in automatisering mechanisering; Superieure veredeling; E grote arbeidsbehoefte op alle niveaus in de bedrijv; Steeds minder chemie nodig om gewass te bescherm; Nieuwe innovaties voorkom schadelijke effect zoals uitstoot licht CO2; Hoog gasverbruik, maar transitie naar e ergieutrale glastuinbouw is ingezet; Nederland heeft e ideaal klimaat; Bundeling van toelevering, teelt, logistiek handel in grote clusters, zoals het Westland, tot e samhangd economisch cluster met e uitstekd rdemt; Ge inkomsondersteunde subsidies vanuit de EU Kader 1: De Nederlandse Glastuinbouw SIGN wil, in nauwe samwerking met Productschap Tuinbouw, haar activiteit voor e periode van 3 jaar ( ) voortzett. De directie van InnovatieNetwerk heeft inmiddels lat wet de alliantie met SIGN voor deze periode van 3 jaar in principe te will continuer de formele besluitvorming daarover aan haar bestuur voorlegg. In dit voorstel zijn de activiteit beschrev die SIGN, in de alliantie met InnovatieNetwerk, gaat ondernem in het Programma Glastuinbouw 2030 voor de periode tot met eind Het Productschap Tuinbouw, LTO Glaskracht Nederland InnovatieNetwerk zijn gevraagd de voortzetting van het programma financieel te steun. InnovatieNetwerk is de onafhankelijke dktank van het ministerie van LNV, dat sinds 2000 niet alle de taak heeft om grsverleggde concept te bedk, maar ook in de praktijk te brg. InnovatieNetwerk richt zich op grsverleggde ontwikkeling voor de drie thema s ruimte, duurzaam ondernem gezondheid. De drie allianties met tuinbouw, akkerbouw melkveehouderij vall onder het thema duurzaam ondernem. Programma Glastuinbouw 2030 ~ projectvoorstel

5 2. F u n c t i e e n r o l S I G N S I G N s t a a t v o o r g r e n s v e r l e g g e n d e n t r e n d d o o r b r e k e n d SIGN is opgericht met het doel de innovatiekracht van het glastuinbouwcluster te versterk. Innovatie kt vele definities. SIGN definieert innovatie als het realiser van vernieuwing die tot waarde wordt gebracht in e glastuinbouwcluster, zodat zowel werkgevers als werknemers in de bedrijv direct voordeel ondervind. SIGN richt zich daarbij op grsverleggde vernieuwingsprocess die de individuele bedrijv overstijg. SIGN kijkt naar ingrijpde interne externe ontwikkeling door telks de vraag te stell wat de betekis ervan is voor de bedrijfstak wat we nu zoud moet do om hierop te anticiper. De rode draad die door alle activiteit van SIGN loopt én het motto is van het programma Glastuinbouw 2030: Wat nú gezamlijk te do opdat e vitale, duurzame gerespecteerde sector ontstaat op lange termijn? Sam met het Productschap Tuinbouw wil SIGN deze uitdaging aangaan S I G N o n t w i k k e l t v o o r h e t g l a s t u i n b o u w c l u s t e r SIGN InnovatieNetwerk hebb in de afgelop jar e bijzonder vruchtbare relatie opgebouwd. De combinatie van expertises vanuit beide organisaties heeft geleid tot toegevoegde waard tot concrete praktische resultat. De specifieke rol van SIGN ( InnovatieNetwerk) is het aanjag van grsverleggde vernieuwing, juist vanuit e vrije rol. Het vanuit e lange termijn perspectief zoek naar nieuwe innovatiedomein voor e duurzame vitale glastuinbouw, het (do) creër van omslag in dk (trdbreuk), het op gang brg van process zorg dat de glastuinbouw in actie komt. Daarmee zal SIGN (met InnovatieNetwerk) e prikkelde rol kunn blijv vervull bijdrag aan de voortdurde gewste vernieuwing van de innovatieagda van de glastuinbouw. SIGN InnovatieNetwerk hebb in de afgelop jar e gewaardeerde erkde positie verworv als initiator aanjager van vernieuwde systeeminnovaties in de glastuinbouw. SIGN staat voor systeeminnovatie is onderscheidd vernieuwd door: E verrassde aanpak waarbij de kern ligt op conceptontwikkeling, uitwerking het tot e zeker punt tot ontwikkeling brg; E focus op het zoek naar nieuwe invalshoek voor het bestaande dk do; De focus op de lange termijn (2030), het idtificer van bedreiging die op de glastuinbouw afkom het telks afvrag wat zoud we nu moet do om daarop te anticiper ; Het zoek naar het butt van creatieve inspirerde person of bedrijv die werkzaam zijn buit het domein van de tuinbouw S a m e n w e r k i n g e n a f s t e m m i n g SIGN onderscheidt zich van initiatiev als Flowers & Food Greport SIGN initieert conceptontwikkeling begeleidt de implemtatie. SIGN ontwikkelt sam met ondernemers de ideeën, maar investeert zelf niet in de realisatie. SIGN initieert innovatie, onderzoek conceptontwikkeling door e netwerk aan architect, ict-ers andere professionals uit andere sector in te zett: gericht op zoek naar voor de tuinbouw toepasbare innovaties. Vervolgproject kunn bij Flowers & Food ondersteunde financiering verkrijg voor e eerste pilot. SIGN Flowers & Food vull elkaar daarin dan naadloos aan. SIGN faciliteert de initiatiefase, maar kan - gezi haar rol - niet invester in marktparticipatie. Greport 2040 is e netwerkorganisatie gericht op visievorming, geeft richting aan waarhe ontwikkeld zal moet word. In deze visie zijn, vrij abstract, e vijftal ontwikkelingrichting aangegev. Doel is van de visie is tweeledig: het geeft richting aan de te ontwikkel activiteit voor de betrokk in het netwerk, maar lobbyt tegelijkertijd voor het esstiële draagvlak bij maatschappelijke organisaties. SIGN maakt onderdeel uit van de netwerkorganisatie Greport 2040 gaat de samwerking met partners uit dat netwerk aan om concept te Programma Glastuinbouw 2030 ~ projectvoorstel

6 realiser. Zo brgt SIGN ICT ondernemers in contact met tuinbouwgemet (uit het Greport netwerk) om de combinatie datactra-glastuinbouw in de praktijk te brg. Programma Glastuinbouw 2030 ~ projectvoorstel

7 3. R e s u l t a t e n p r o g r a m m a Het Programma Glastuinbouw 2030 investeert in het verkn van het tot ontwikkeling brg van strategische innovaties, die leid tot e trdbreuk in het dk /of do in het glastuinbouwcluster. Het programma gaat daarbij uit van speerpunt, die door ondernemers bestuurders uit het tuinbouwcluster zijn opgesteld. Rond die speerpunt ontwikkelt SIGN zogaamde concept activiteit om die concept tot realisatie te brg. De resultat van het Programma Glastuinbouw 2030 drag bij aan e economische vitale, duurzame maatschappelijk gerespecteerde glastuinbouw op lange termijn. SIGN voert het programma Glastuinbouw 2030 uit, in nauwe afstemming met e belangrijke inhoudelijke financiële bijdrage van InnovatieNetwerk S I G N : E e r s t o n d e r z o e k e n e n v e r k e n n e n v a n d e v r a a g In de periode tot met 2002 is de basis gelegd voor de uitwerking van inspirerde systeeminnovaties. Vervolgs heeft SIGN, sam met InnovatieNetwerk, fors geïnvesteerd in de uitwerking tot systeeminnovaties voor de glastuinbouw. Daarbij is globaal onderstaande werkwijze gevolgd: O pspor pspor them them a s a s issues issues Verkn Verkn verbeeld verbeeld B esprek esprek bediscussiër bediscussiër C om m unicer Initiër Initiër systeem systeem - - innovatieprogram innovatieprogram m a s a s U itvoering itvoering systeem systeem - - innovatieprogram innovatieprogram m a s a s - S tartbaanoverleg - P restaties - P ublicaties - E ssays - N ieuw sbrief - W orkshops - V errassde ontm oeting - P rogram m a- ontw ikkeling - Overleg stakeholders - Overdracht aan uitvoerders V ertaling ertaling essays essays naar naar acties acties voor voor het het nu nu O ntw ntw ikkeling ikkeling voorstell voorstell D raagvlak raagvlak creër, creër, discussie discussie stakeholderm obilisatie stakeholder- obilisatie O ntw ntw ikkel ikkel businessplan businessplan U itvoering itvoering innovatieprogram innovatieprogram m a/ a/ businessplan businessplan Resultat in de eerste fase tot met 2005 war onder andere EnergyWEB, de Tuinbouwcluster Academie, Tuinbouwcluster Innovatiefonds, Coolboxx, Verspark, Kas als Energiebron Intelligte Kas. Daarnaast is SIGN in 2005 nauw betrokk geweest bij het opstell van de Innovatie- knisagda Tuinbouw 2020 in het kader van Flowers & Food S I G N v e r v o l g e n s a a n d e s l a g m e t s p e e r p u n t e n SIGN heeft in 2005 begin 2006, in diverse gesprekk met ondernemers vertegwoordigers van bedrijv organisaties uit de top van de glastuinbouw, gesprok over urgte speerpunt waarin de sector nú moet invester om als glastuinbouwcluster op lange termijn duurzaam, maatschappelijk gerespecteerd economisch vitaal te blijv. Hieruit zijn de volgde speerpunt omslag vastgesteld: Arbeid in 2025: Van arbeidsintsiteit naar arbeidskwaliteit; Programma Glastuinbouw 2030 ~ projectvoorstel

8 Glastuinbouw ruimtelijke kwaliteit: Van glastuinbouw stand alone naar e ruimtelijke inpassing samsmelting van de glastuinbouw in de omgeving; Glastuinbouw als Nieuwe Nuts-bedrijf: Van glastuinbouw als ergiegebruiker naar e glastuinbouw als Nieuwe Nuts-bedrijf; Newtritionals: E glastuinbouw van traditionals naar e glastuinbouw van newtritionals; Regie in logistiek communicatie: Naar e duurzame regie in logistiek communicatie S I G N : b o e k t r e s u l t a a t m e t é c h t e i n n o v a t i e s Onderstaand e greep uit de resultat van SIGN in de periode Engineering regeling dekt risico s af SIGN heeft met Groeiservice e plan ontwikkeld voor e regeling die de eerste investeerders in nieuwe technologie beschermt teg onverwachte problem. Het ministerie van LNV heeft e bedrag van 1 miljo ter beschikking gesteld aan het Productschap Tuinbouw om de regeling in de praktijk te test. Bij geblek succes kan LNV op deze wijze meer project gaan ondersteun. Speerpunt glastuinbouw als Nieuwe Nuts-bedrijf SIGN InnovatieNetwerk hebb met Volker Wessels Duurzame Energieconcept e raamoverekomst voorbereid voor de sector. Dit is e overekomst die tuinders de mogelijkheid biedt om gratis e quick scan door Volker Wessels te lat uitvoer naar - of hoe - ze Nieuwe Nuts dist kunn aanbied aan de gebouwde omgeving. De overekomst is op 8 november 2007 ondertekd door LTO Glaskracht Volker Wessels. Verschillde gemet will glastuinbouw sterke rol gev op utility gebied: Amstelve wil 5000 woning koppel aan de glastuinbouw, Aalsmeer wil Nieuwe Nutsbedrijv opricht. Glastuinbouw ruimtelijke kwaliteit SIGN heeft e prestatie gemaakt voor de belangbehartigers met e aantal ontwerpuitgangspunt voor ruimtelijke kwaliteit glastuinbouw. Eind 2008 publiceert SIGN richtlijn in e rapport Parels in het landschap. Westland naar Zee Westland naar Zee - SIGN heeft aan Royal Haskoning opdracht verled om e innovatieve schets te mak van e nieuwe innovatieve uitbreidingslocatie voor de glastuinbouw voor de Nederlandse kust. Hierbij staat e integratie van kustverdediging, won, werk, recreër glastuinbouw ctraal. Het initiatief is gom vanuit de constatering dat op langere termijn de behoefte aan fysieke ruimte voor glastuinbouw in het west van ons land structureel stijgt. Enerzijds door verplaatsing als gevolg van andere ruimtebutting (woningbouw, kantor, bedrijfsterrein) anderzijds door de (explosieve) groei van bedrijv. Met Royal Haskoning zijn drie ontwerpstrategieën uitgewerkt: Extsief: inzett op e combinatie van kustverdediging, extsieve recreatie 1000 ha glastuinbouw in strok langs de kust; Intsief: intsieve recreatie (overdekte palmboulevard vanaf Hoek van Holland tot Kijkduin, verwarmd door de glastuinbouw), publieksvoorziing, ca. 750 ha glas; Lagune: verder uit de kust opspuit van e zandlichaam de binnzee butt voor e combinatie van glastuinbouw in de vorm van drijvde kass, aquacultuur, e marie jachthav 1000 woning. De visie is ingebracht bij de commissie Veerman, die advies uit zal brg over de kustverdediging van Nederland. Integrale gebiedsontwikkeling Voor de Zuidplaspolder heeft SIGN sam met Amvest, Volker Wessels, Dura Vermeer Estrade (woningbouwcorporatie Vestia) gewerkt aan plann voor combinaties van glastuinbouw, bedrijvigheid won. Programma Glastuinbouw 2030 ~ projectvoorstel

9 Hierbij is e ergieweb het uitgangspunt: de kass lever de ergie voor de woning zijn zodanig gepositioneerd, dat er e fraai semble ontstaat. Bouw met gro glas Het concept Bouw met Gro Glas heeft tot doel om de nieuwste tuinbouwtechnologie gro te integrer in de woon werkomgeving. Voor woning, kantor, schol verzorgingstehuiz zijn ontwerp gemaakt hoe de gebouw als ergiebron kunn functioner. Hiermee wil SIGN de aandacht vestig op de tuinbouw tevs lat zi dat tuinbouwtechnologie groe sierteeltproduct uitstekde combinaties zijn om e gezonde leef- werkomgeving te realiser. E samwerking met de Bond Nederlandse Architect de Nederlandse Bond van Bouwprojectontwikkelaars resulteerde in lezing voor 120 architect 70 projectontwikkelaars. Met diverse grote kleine projectontwikkelaars (AM, Blauwhoed Eurowoning, Hegeman) werkt SIGN aan project voor kaswoning. Het boek Bouw met Gro glas is inmiddels aan de derde druk toe. Speerpunt van arbeidsintsiteit naar arbeidskwaliteit Essay Work is Gaming - Arbeid is blijft e belangrijk thema voor de glastuinbouw. SIGN InnovatieNetwerk hebb de Technische Universiteit Eindhov Waging Universiteit gevraagd, e visie op te stell hoe de arbeid er in 2030 uit zal zi. Het inspirerde essay levert e beeld op waarin de virtuele wereld van internet, computergames emotiegevoelige bediingssystem, is geïntegreerd in het werk van de medewerker in e kas in De medewerkers in de kass van 2030 zijn de jonger die nu opgroei in e virtuele wereld, waarin bijvoorbeeld het internet gebruikt wordt als café om bij te prat. Met andere woord: e medewerker in e kas in 2030 voelt zich bij het plukk van tomat lekker als hij bij zijn werk ondersteund wordt door zich kan begev in e virtuele omgeving. In het essay is onder andere het concept Work is Gaming uitgewerkt: Het inzett van de ervaring uit de computergame-sector om de arbeid leuker slimmer te mak. De kinder van nu zijn de werknemers van de toekomst. Als kinder nu vrijwillig ur zelfs dag aan één stuk achter de computer doorbrg, dan biedt de gamesector blijkbaar wat schol werkgevers minder goed lukt: plezier, uitdaging, amusemt. De uitdaging voor de tuinbouwsector is hoe we van de knis ervaring uit de gaming world gebruik kunn mak om de virtuele wereld te koppel aan de echte wereld van bloem plant. Geprikkeld door deze innovatieve gedachte schrijv SIGN InnovatieNetwerk eind oktober 2007 de Challge Work is Gaming uit. Het doel van de Challge is om in twee stapp e spannd innovatief proof-of-concept van e game te ontwerp te realiser waarin de verbinding is gelegd tuss de reële wereld van het werk in e glastuinbouwbedrijf de virtuele, game, wereld. Inmiddels hebb SIGN InnovatieNetwerk één bedrijf geselecteerd dat invulling gaat gev aan deze uitdaging S I G N d r a a g t u i t w a t z i j d o e t SIGN InnovatieNetwerk verspreid actief hetge zij onderzocht gevond hebb. Om het grootschaliger toepasbaar te krijg, of om draagvlak voor verder onderzoek te gerer. Met name Bouw met gro glas heeft de afgelop jaar veel media aandacht gekreg. Hieronder e beperkte opsomming van de communicatieactiviteit de afgelop periode: Nieuwsvoorziing via internet Alle rapport publicaties uit het programma Glastuinbouw 2020 zijn via de website toegankelijk. InnovatieNetwerk confertie 2008 over Nieuwe Nuts Bouw met gro glas Ruim 200 architect, projectontwikkelaars, bouwers vertegwoordigers van overhed bezocht de jaarconfertie van InnovatieNetwerk over twee thema s uit de koker van SIGN. Programma Glastuinbouw 2030 ~ projectvoorstel

10 Video producties In 2008 publicer SIGN / InnovatieNetwerk 10 korte videodocumtaires, waarvan de helft direct de tuinbouw betreft: alg, aardwarmte, kas als ergiebron, bouw met gro glas, gevecht teg de gevestigde orde (aanbesteding Waddinxve). Nieuwsbrief SIGNaal In december 2006 juni 2007 zijn de SIGNaal nr 10 nr 11 versch. Artikel in algeme vakpers De resultat van SIGN gev veelvuldig aanleiding voor publicaties in de algeme krant in de vakblad. Agrarisch Dagblad, Financieel Dagblad, NRC Handelsblad de tuinbouwvakblad besteedd regelmatig aandacht aan de resultat van SIGN/InnovatieNetwerk. Overzicht publicaties (sinds januari 2006) Work is Gaming: Worklife balance in de glastuinbouw van 2030 (rapport 2007) - E blik in de toekomst van arbeid in de glastuinbouw uitgewerkt in drie vernieuwde concept om werk aantrekkelijker te mak Nieuwe Nuts: publiekssamvatting uitgebreide rapportage (rapport 2008) Visie op dectrale nutsvoorziing, waarbij de land- tuinbouw e belangrijke rol als leverancier van Nieuwe Nuts vervult Helianthos: zonneceltechnologie voor de land- tuinbouw (rapport 2006) Financiële modell voor de inpassing in de tuinbouw van dunne folie roll to roll zonneceltechnologie van Akzo. Tank bij de fotonboer in 2025 (voortgangsrapportage, 2007) - Verkning naar de mogelijkhed om electroliet te tank bij boer tuinders in samwerking met stichting Courage Blue & gre: de zoete smaak van zilt (flyer 2008) De combinatie van garnalteelt zeekraal bij de Happy Shrimp farm Flowerport China: Sam ondernem op Oost-Aziatische markt (rapport, 2007) - E essay dat de kans risico s beschrijft voor de Nederlandse tuinbouwsector op de snelgroeide sierteeltmarkt in China. Bouw met Gro Glas (boek, oktober 2007) - Prachtig boek met schets teking hoe tuinbouwtechnologie gro geïntegreerd kunn word in de leef- werkomgeving van ms Grehouse Village: a design for a grehouse powered neighbourhood (flyer, mei 2007) - The heat is stored in underground natural water reservoirs and used for warming the grehouse at night or during the winter, and there is sufficit ergy left to heat a large number of houses Vlugschrift Innovatiekracht Nederlandse glastuinbouw (flyer, februari 2007) - Analyse van de innovatiekracht van de Nederlandse glastuinbouw Toekomstsignal (boek, januari 2007) - Het boek schetst e beeld van de toekomst van de glastuinbouw de aanpak van SIGN om tot ingrijpde vernieuwing te kom E kas voor elke woonwijk (rapport, december 2006) - Duurzame ergie voor de gebouwde omgeving uit de glastuinbouw Programma Glastuinbouw 2030 ~ projectvoorstel

11 4. N i e u w e c o n c e p t e n De geformuleerde speerpunt gev e duidelijke richting aan waar we de komde periode aan will werk. Vertegwoordigers van binn buit de sector steld de speerpunt vast. De ministeries van LNV VROM, kunstaars, architect ondernemers zat aan tafel. De komde periode kunn we hetge de afgelop jar is voorbereid introducer in de markt A m b i t i e S I G N InnovatieNetwerk SIGN hebb e visie ontwikkeld voor e programma Glastuinbouw De inleiding op deze visie staat in het kader hiernaast weergegev. Binn de visie is e aantal nieuwe Glastuinbouw in 2030: nationale trots In 2030 is de glastuinbouw economisch zo sterk speerpunt gedefinieerd. Inmiddels zijn deze speerpunt getoetst in maatschappelijk zo aantrekkelijk, dat Nederland trots het veld is draagvlak gecreëerd voor ontwikkeling. is op de sector. De glastuinbouw is aanlokkelijk om te werk, aantrekkelijk om te zi gerespecteerd Nieuwe speerpunt kom niet uit de lucht vall. Maatschappelijke om zijn bijdrage aan milieu, maatschappij trds, economische verschuiving, politieke ontwikkeling wijz op economie. richting die de glastuinbouw in zou kunn slaan. Of in ieder geval Door het snelle innovatietempo is de sector zou kunn onderzoek. Sam met het Productschap Tuinbouw wil sterk als exporteur van zowel technologie als van SIGN haar specifieke kracht inbrg om de geformuleerde primaire product - grot, plant bloem. speerpunt te realiser. Nieuwe product zijn ver buit de traditionele toepassing van grot bloem succesvol: om de luchtkwaliteit in gebouw te verbeter De ambitie voor de komde periode is het succes van de afgelop bijvoorbeeld. De glastuinbouw zet Nederland op de periode vast te houd te overtreff. Gesignaleerd is dat kaart door de logistieke regie over de afzet van trdbreuk noodzakelijk zijn: kans marktrijp mak. SIGN tuinbouwproduct wereldwijd. investeert de komde drie jaar in innovaties die er echt toe do. Er zijn telers die kiez voor e niche, SIGN zoekt naar nieuwe manier van samwerk; in de ket, e zeer specifieke teelt. Ander, vooral maar ook met nieuwe partners. Partners die innovatie kunn brg. grotetelers, zijn volumetelers. De bedrijfsomvang Daarnaast ligt e focus op het daadwerkelijk implemter van e loopt daarom sterk uite, van 2,5 hectare tot 250 innovatie, de fase voor de marktgang. hectare. In totaal beslaat de Nederlandse glastuinbouw hectare O n t w i k k e l i n g n i e u w e c o n c e p t e n Kader 2: Visie ambitie Glastuinbouw 2030 SIGN/InnovatieNetwerk gaat de komde periode concept ontwikkel, die aansluit op de speerpunt. Voor de nadere ontwikkeling van onderstaande speerpunt is breed draagvlak. Deze zijn tijds e werkbijekomst op 5 juni 2008 getoetst aangescherpt. Door technische innovaties of e trdbreuk in productinnovatie kan het uiteraard altijd zo zijn dat in de loop van de periode e speerpunt vervalt, of e andere wordt toegevoegd. De concept kunn betrekking hebb op product of dist,maar ook op process. S p e e r p u n t 1 : P a r e l s i n h e t l a n d s c h a p Gewste omslag: de maatschappij ervaart de glastuinbouw als e positief beeld in het landschap. Ontwikkelingsrichting: integratie van glastuinbouw in verstedelijkt gebied gebruik makde van moderne architectuur. Maar ook op glastuinbouwlocaties is ontwikkel onder architectuur, voor e brede maatschappelijke acceptatie (licse to produce), e must. De politiek ziet de meerwaarde van kleinschalige glastuinbouwlocaties, die in symbiose met hun omgeving waarde oplever. Daarnaast zull grootschalige glastuinbouwlocaties van honderd hectares aan de rand van het gebied e mix van functies bied met e hoge beeldkwaliteit. S p e e r p u n t 2 : N i e u w e N u t s b e d r i j v e n Gewste omslag: de glastuinbouw levert netto meer warmte, koude elektra dan de sector afneemt van het net is e alternatief voor de traditionele nutsbedrijv. Nieuwe Nuts is het antwoord op de uitdaging van de 21e eeuw: duurzame ergie, kringlop van water afval, e sterke betrokk lokale gemeschap. Programma Glastuinbouw 2030 ~ projectvoorstel

12 Ontwikkelingsrichting: kas als lokale ergie leverancier waste to wealth: afvalstrom (lokaal) gebruik als ergiebron. Nieuwe organisatievorm bevorder lokale gemeschapp. Alg loss het probleem van de natte fractie uit vergisters het drainwater van kass op. S p e e r p u n t 3 : F a v o r i t e e m p l o y e r Gewste omslag: in 2030 preferer veel medewerkers werk in de tuinbouw bov e kantoorbaan. Doorontwikkeling gametechnologie als innovatie ter verhoging van de status van het werk in de glastuinbouw: het product is schoon, het werk uitdagd, werktijd flexibel, de techniek vooruitstrevd. Ontwikkelingsrichting: SIGN zet in op drie spor: 1. Work is gaming!; de toepassing van instrumt uit de game-industrie voor e aantrekkelijker imago van werk in de tuinbouw. 2. ambit intelligce: wat is de invloed van steeds slimmere omgeving, met chips in kleding apparatuur die op elkaar reageert? 3. de werk-ondernemer: de meer flexibele inpassing van hoogwaardige arbeid in verschillde bedrijv, bedrijfs- onderdel of process. S p e e r p u n t 4 : ( I n t e r n a t i o n a l ) L o g i s t i c s Gewste omslag: Tuinbouw Nederland regisseert lokale markt; marktmacht verwerv, lokaal producer voor lokale markt maar de regie in Nederland houd. De uitdaging is het verover van marktposities op internationale markt, of eiglijk, verre lokale markt. Ontwikkelingrichting: het definiër van de specifieke marktpottie op latte, grote lokale markt, waarbij de focus ligt op organisatiestructur de ontwikkelde (technische) know-how toepassing. Greports zich ontwikkel tot de Silicon Valley van de glastuinbouw. Het ontwikkel van meer marktmacht, zodat de marges niet alle in de retailsector vall. S p e e r p u n t 5 : N i e u w e p r o d u c t e n e n d i e n s t e n Gewste omslag: de sector levert niet alle bloem plant, maar vervult ook maatschappelijke functies. De glastuinbouw kan de oplossing bied voor maatschappelijke behoeft, zoals recreatie of medicinale inhoudsstoff. Ontwikkelingsrichting: 1. ander gebruik van kascomplex: onderzoek van e goed weer garantie vakantiepark (in Zeeland teg glastuinbouwlocatie aan, deels als verblijfsrecreatie, deels als dagrecreatie bij slecht weer), e kas als zorgcomplex (Spa in het Westland), of de kas als fysieke kantoortuin. 2. In samwerking met nieuwe partners ontwikkel van e nieuw financieringsmodel voor de ontwikkeling van medicijn uit plant, waar ge patt op rust. Hiermee kan de sector hoogwaardige product op de markt zett. S p e e r p u n t 6 : I n s t i t u t i o n e l e b e l e m m e r i n g e n o v e r w i n n e n Gewste omslag: niet alle de trdsetters innover, maar de hele ket. De groei in omvang technologie noodzaakt tot e andere financieringsstructuur. De kapitaalsbehoefte is groter, sneller. Met nieuwe financiële middel invester ondernemers in risicovolle innovaties in teelt, marketing productontwikkeling. Dit vergt e omslag in dk voor ondernemers, maar ook in de financieringssector. Bij echte systeeminnovaties blijkt de gevestigde orde e belangrijk obstakel. Het betreft wetgeving, toegang tot infrastructuur (o.a. gas- elektriciteitsnetwerk), marktmacht ingeslet culturele patron. Ontwikkelingsrichting: 1. Het wijzig van het innovatielandschap door het ontwikkel van financieringsinstrumt, knismanagemt lobby. 2. Grsverleggde verandering op het gebied van fytosanitaire organisatie plantkwaliteit: gechargeerd: Toekomst zonder toezicht. In samwerking met LNV, NAK PT onderzoek welke doorbrak bodigd zijn. 3. Het invtariser van mogelijkhed om de gevestigde orde te doorbrek, bijvoorbeeld door lokale vrijstelling, bestuurlijk draagvlak, manifest etc. Programma Glastuinbouw 2030 ~ projectvoorstel

13 4. 3. I m p l e m e n t a t i e o n t w i k k e l d e c o n c e p t e n SIGN zal e aantal ingezette traject uit de voorgaande periode blijv volg: Parel in het landschap: het organiser van ondersteuning bij tuinders met bouwplann om de visuele kwaliteit sterk te verhog SIGN stimuleert de combinatie van glastuinbouw met IT bedrijv duurzame ergie. Datactra gebruik ontzettd veel ergie waarbij warmte vrijkomt. Glastuinbouwbedrijv kunn restwarmte gebruik stroom lever. Het voordeel voor beide partij is het drukk van de netwerkkost. Bouw met gro glas: het succes van de afgelop periode vraagt om e grotere inzet om de 7000 architect, de projectontwikkelaars woningbouwcorporaties te stimuler gebouw te schepp waar plant meer functies vervull dan alle de sierwaarde. Als luchtzuivering, klimaat verbeter (luchtvochtigheid, akoestiek) om gebruikers e ontstressde omgeving te bied. Sam met het Productschap Tuinbouw werkt SIGN aan e opschalingsprogramma. Work is gaming: in de praktijk brg van de ontwikkelde concept om het plezier in de arbeid te verhog Alternatieve financieringsstructur: het meedk aan e samhangd pakket van financieringsinstrumt, o.a. uitbouw van de Engineeringregeling, verhuur- risicodelingsmogelijkhed voor ergieleverde kass. Bouw met gro glas Glastuinbouw, ruimtevaart psychologie. Drie boeide vakgebied die op het eerste gezicht weinig met elkaar te mak hebb. Bouw met gro glas bewijst het tegdeel door gebruik te mak van nieuwe techniek inzicht uit deze vakgebied. Het concept maakt optimaal gebruik van daglicht, zonnewarmte de weldaad van gro. Het toont de vele mogelijkhed die architect met gro glas kunn aanbor. Waarom zou e architect dat do? Omdat Bouw met gro glas de kern raakt van e uiterst actueel tevs tijdloos thema: e schoon, gezond prettig binnklimaat in woning, schol, kantor zorginstelling, gecombineerd met e substantieel lager ergieverbruik voor koel verwarm. Nieuwe techniek uit de glastuinbouw bied nieuwe oplossing. Bijvoorbeeld, in de zomer warmte oogst opslaan om die in de winter weer aan te bor. Veel glas stimuleert ook de toepassing van gro. Plant zijn meer dan versiering. Ze reinig de lucht, zorg voor bevochtiging bied ms aangame omstandighed om in te ler te werk. Bouw met gro glas pleit dan ook voor gebouw met e eig ecosysteem, met plant als integraal onderdeel van het gebouw de technische installaties. Voor opdrachtgevers, architect, stedbouwkundig, projectontwikkelaars beleidsmedewerkers zal dit boek e opbaring zijn, of op zijn minst e bevestiging van wat m al vermoedde. Auteur(s): John Bergs, Huub ter Haar, Stef Huisman, Jon Kristinsson, Ingolf Kruseman Peter Oei ISBN: Uitgeverij Aeas, Postbus 101, 5280 AC Boxtel Programma Glastuinbouw 2030 ~ projectvoorstel

14 5. Uitvoering organisatie Het programmabestuur van SIGN fungeert als stuurgroep voor het project Glastuinbouw De directie van InnovatieNetwerk heeft elk jaar e evaluerd gesprek met de voorzitter van het bestuur, de directeur van SIGN de medewerkers over de aanpak, inhoud voortgang. Op grond daarvan word de activiteit geaccordeerd. De directeur van InnovatieNetwerk is tevs adviseur van het bestuur van SIGN. De capaciteit van het werkapparaat bestaat uit 1,9 fte. Daarvan vult P.T. (Peter) Oei als programmadirecteur 0,9 fte in. De programmadirecteur legt verantwoording af aan het bestuur van SIGN. Voor arbeidsrechterlijke zak is de directie van InnovatieNetwerk verantwoordelijk. Voor de invulling van de overige 1,0 fte is e vacature uitgezet; de beoogde medewerker zal in dist kom van LTO Noord Glaskracht.. In de periode gaat SIGN nauwer samwerk met het productschap Tuinbouw om ontwikkelde concept sneller naar de markt te krijg. De imago campagne van de sector kan thema s contt ontl aan de activiteit van SIGN / InnovatieNetwerk. Net als in de afgelop twee periodes werkt SIGN in alliantie met InnovatieNetwerk. E groot voordeel daarvan is de samwerking op sectoroverschrijdde thema s, zoals bijvoorbeeld de toepassing van alg. In de praktijk financiert InnovatieNetwerk ook vanuit de andere thema s ruimte gezondheid activiteit voor de glastuinbouw. Zo is de productie van het boek Bouw met gro glas door uit het budget van gezondheid betaald studies naar ruimtelijke kwaliteit van de glastuinbouw uit het budget van ruimte. Programma Glastuinbouw 2030 ~ projectvoorstel

15 6. R a p p o r t a g e e n c o m m u n i c a t i e SIGN rapporteert tweemaal aan PT, InnovatieNetwerk, LTO Glaskracht Nederland over de voortgang van het programma. Tevs legt zij verantwoording af aan medefinanciers zoals het Productschap Tuinbouw. SIGN stelt begin 2012 e eindrapportage op dit deze in bij de financiers, inclusief eindafreking accountantsverklaring. Uiteraard noemt SIGN bij de verschillde uiting de financiers partners. Programma Glastuinbouw 2030 ~ projectvoorstel