Enterprise risicomanagement. Bart Bolwijn

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Enterprise risicomanagement. Bart Bolwijn"

Transcriptie

1 Enterprise risicomanagement Bart Bolwijn

2 Inhoud presentatie Enterprise risicomanagement (ERM); Implementatie ERM: voorbeeld Ziekenhuis; Randvoorwaarden Proces ERM ondersteund door irisk; Vragen.

3 Definities Risicomanagement: > kennen en reduceren risico s op schade patiënt/organisatie Veiligheidsmanagement: > Veiligheid patiënt, medewerker, bezoeker Kwaliteitsmanagement: > kwaliteit

4 Veiligheidsmanagement Risicomanagement + 69 Normen > NIAZ 2.3. Leiderschap, Strategie en Beleid, Middelen, Personeel, Processen Score: (operationeel + borging)

5 Kwaliteitsmanagement Risico- + Veiligheidsmanagement normen NIAZ o.a tevredenheid patiënten- medewerkers-verwijzers, wachttijden, financiën, Score: (operationeel + borging)

6 Samenhang Kwaliteits management Veiligheidsmanagement Risicomanagement

7 Risicomanagement Welke risico s heeft het totale ziekenhuis op schade? = risicoprofiel ziekenhuis Welke risico s heeft elk organisatieonderdeel op schade? = risicoprofiel specialisme/dienst/proces Schade = schade aan patiënt en/of organisatie

8 High Reliability Organization (HRO) Focus op voorkomen van fouten Verwacht het onverwachte Borg dat fouten niet leiden tot calamiteiten Preventie én schade beperken

9 Risicobeheersing: strategieën

10 Risicoanalyse Retrospectief = terugkijken (i+ria) Prospectief = vooruitkijken (irisk / i+pra) Prospectieve risicoanalyse is essentieel om schade te voorkomen (Bow-tie/HFMEA / SAFER)

11 Risicomanagement: historische ontwikkeling Prospectieve risicoanalyse (detailniveau) Enterprise risicomanagement (organisatie brede doelstellingen) Retrospectieve incidentenanalyse

12 Waarom ERM? Voldoen aan wet- en regelgeving (corporate governance) Input voor stakeholders Strategische doelstellingen behalen

13 Suboptimaal risicomanagement Risicomanagement is nog te vaak: Ad hoc i.p.v. structureel en systematisch Gefragmenteerd: Blinde vlekken en overlap Onduidelijkheid in verantwoordelijkheden Diverse risicotalen (geen uniforme management informatie) Overkill aan (beperkt effectieve) maatregelen Decentrale aandacht voor verkeerde risico s Niet integraal en dus minder effectief

14 Rijnstate: Arnhem Rijnstate: Velp Ziekenhuis Rijnstate Rijnstate: Ziekenhuis Zevenaar Rijnstate: Poli Zuid

15 5 pijlers van veilig en betrouwbaar Rijnstate ziekenhuis Management Informatie Systeem Veilig Incidenten Melden (VIM) en Retrospectieve Incidenten Analyse Prospectieve Risico- Inventarisatie Best Practices (Veiligheids)cultuur

16 Veilig Incidenten Melden (VIM) Digitaal melden van ongewenste gebeurtenissen Afhandeling, analyse en rapportage door decentrale commissies (ca 56 commissies) Trendanalyse door centrale commissie Aantal meldingen februari 2008 juni 2013: Meldingsbereidheid met factor 4 tot 5 toegenomen Klachten, agressieve gebeurtenissen, onveilige werksituaties, bedrijf, transmuraal

17 Voorbeeld van Domeinen Risicomanagement

18 Centraal: Risico s 8 domeinen, 52 risicogroepen, 86 risico s Patiënt Vallen, Medicatie, verwisseling dossiers, MRSA Niet verzekerde patiënt, foutief handelen, uitstel diagnose of behandeling, minder maximale behandeling Personeel aantal en kwaliteit personeel te weinig, overmatig verzuim, slecht management, ontevreden personeel, te hoge arbeidskosten.

19 Centraal: Risico s Governance: Wetgeving, strategische risico s Financiën Onvoldoende verzekeringen, fraude diefstal, niet voorspelde productie/omzet daling Gebouwen/apparatuur Brand, blokkering toegangen, uitval: elektriciteit, verwarming, water, telefoon

20 Centraal: Risico s ICT Uitval koeling, privacy, back-ups data, patiënten identificatie Imago Slechte persrelatie, ontevreden patiënten, negatieve publiciteit

21 Risico-score matrix Zeer waarschijnlijk Waarschijnlijk Onwaarschijnlijk Zeer onwaarschijnlijk 1 of meerdere keren per jaar Minder dan 1 keer per jaar Minder dan 1 keer per 5 jaar Minder dan 1 keer per 10 jaar Financieel Catastrofaal Directe of indirecte verliezen vanaf EUR Hoog Directe of indirecte verliezen tussen EUR en EUR Gemiddeld Directe of indirecte verliezen tot EUR Laag Directe of indirecte verliezen tot EUR De belangrijkste risico s kunnen worden gevonden aan de hand van de volgende matrix (prioriteren): Kans / Gevolg Laag Gemiddeld Hoog Catastrofaal Zeer waarschijnlijk Waarschijnlijk Onwaarschijnlijk Zeer onwaarschijnlijk

22 ERM: Impact middels diverse gevolgklassen ERNST SCORE Ernst categorie Gevolgklasse Gering Klein Matig Groot Catastrofaal Personen Minimaal letsel; geen of minimale interventie of behandeling noodzakelijk; geen ziekteverzuim Beperkt letsel of ziekte; beperkte interventie of behandeling noodzakelijk; ziekteverzuim 3 dagen Matig letsel; professionele interventie of behandeling noodzakelijk; ziekteverzuim 4-14 dagen Ernstig letsel; langdurige of permanente gevolgen; ziektverzuim 15 dagen Overlijden; meervoudig permanent letsel Operationeel Verlies / onderbreking: > 1 uur Verlies / onderbreking: > 8 uur Verlies / onderbreking: > 1 dag Verlies / onderbreking: > 1 week Financieel Financieel verlies < ; (incl. claims) < 5% over project budget Imago Risico op financieel verlies; niet significante toename van projectkosten Geruchten; mogelijkheid tot publieke bezorgdheid Aandacht van lokale media; daling van publieke vertrouwen op korte termijn Financieel verlies ; 5-10% over project budget Aandacht van lokale media; daling van publieke vertrouwen op lange termijn Financieel verlies ; 10-25% over project budget Aandacht van landelijke media; 3 dagen service beneden verwachting Permanent verlies van service of faciliteit Financieel verlies > ; > 25% over project budget Aandacht van landelijke media; > 3 dagen service beneden verwachting; totaal verlies van publieke vertrouwen Bron: A risk matrix for risk managers (2008). NHS National Patient Safety Agency

23

24 Input voor Prospectieve Risicoanalyse: VIM meldingen; Claims; Complicaties; Klachten; Necrologie.

25

26

27 Centraal profiel: rode risico s Brand Wetgeving Overmatig verzuim CSA (tijdelijk)

28 Borging risicomanagement 4x per jaar monitoring voortgang Domeinhouders-RvB 1x per jaar voortgang: RvT Jaarlijks overzicht resultaten decentrale PRI s Resultaten beheersmaatregelen Actualisatie risicoprofiel Onderdeel management preview kwaliteit-veiligheid

29 Conclusie Risicoprofiel Rijnstate Niet: Systemen zijn niet geborgd. Continuïteit ziekenhuis in gevaar. Wel: Kennen van risico s. Gericht sturen. Reduceren en beheersen van risico s. Bijdragen aan continuïteit bedrijfsvoering.

30 In control!

31 Systemen Risicomatrix: centraal / decentraal COGNOS- management info itask: VIM, klachten, MAG itask: Verbeterpunten + resultaten Management review: kwaliteit en veiligheid Claims Complicatie registratie

32 Risicomanagement en iprova irisk: Breedte: Enterprise en/of organisatorische eenheden Diverse risicodomeinen Prospectief i + PRA: Diepte: 1 of enkele organisatorische eenheden Proces / project / onderwerp Prospectief i + RIA: Diepte: 1 of enkele organisatorische eenheden Incident / ongewenste gebeurtenis Retrospectief

33 ERM volgens ISO 31000

34 ORGANISATIE EENHEID A EENHEID B EENHEID C

35 Kenmerken irisk Benoemen van risicodomeinen incl. risico-eigenaren Per domein mogelijke risico s inventariseren Per risico vastleggen van: Oorzaken Risicoscore (evt. doel risicoscore) Bestaande en geplande beheersmaatregelen Analyses op centraal niveau en op decentraal niveau Analyseprojecten Filter- en exportmogelijkheden Krachtige integratie met itask voor opvolging van verbetermaatregelen

36 irisk: risicoprofiel in matrixweergave

37

38

39 ERM: valkuilen Verkeerde positionering: Toezicht i.p.v. beheer Belegd bij één persoon Eenmalige actie i.p.v. continu proces Te weinig communicatie Gebruik van standaard checklist Mate van detail

40 Risico van risicomanagement of ontbreken ervan? Denken dat er niets meer fout kan gaan Risico s die je niet ziet, zijn de echte risico s

41 ERM: noodzaak én (vooral) kans Risicomanagement gaat niet over het voorspellen van de toekomst, maar over de beheersing van risico s door te kijken naar de toekomst (Halman, 2008)

Geen verbouwing zonder PRI

Geen verbouwing zonder PRI Geen verbouwing zonder PRI Symposium Luchtbehandeling Operatiekamer Drs. G. Gerritsen Manager Kwaliteit Rijnstate Arnhem Risicomanagement = Welke risico s heeft het totale ziekenhuis op schade? (= risicoprofiel

Nadere informatie

Integraal Risicomanagement in ziekenhuis Rijnstate

Integraal Risicomanagement in ziekenhuis Rijnstate Integraal Risicomanagement in ziekenhuis Rijnstate 17 februari 2016 G. Gerritsen Seminar Crisisbeheersing Zorgsector SVDC Zeist IRM in Rijnstate Ervaringen in Rijnstate sinds 2007 met invoering integraal

Nadere informatie

VMS veiligheidseisen voor het ZKN-Keurmerk Een vertaling van de NTA8009:2011 naar de situatie van de zelfstandige klinieken

VMS veiligheidseisen voor het ZKN-Keurmerk Een vertaling van de NTA8009:2011 naar de situatie van de zelfstandige klinieken VMS veiligheidseisen voor het ZKN-Keurmerk Een vertaling van de NTA8009:2011 naar de situatie van de zelfstandige klinieken Leiderschap 1. De directie heeft vastgelegd en is eindverantwoordelijk voor het

Nadere informatie

EEN MEERJARIG BELEIDSPLAN MET SMART DOELSTELLINGEN

EEN MEERJARIG BELEIDSPLAN MET SMART DOELSTELLINGEN VOORBEELD VEILIGHEIDSPLAN EEN MEERJARIG BELEIDSPLAN MET SMART DOELSTELLINGEN Hieronder ziet u de hoofdstukken en paragrafen van het veiligheidsplan. Per paragraaf ziet u welke informatie u moet geven.

Nadere informatie

Risico. Een onzekere gebeurtenis met oorzaken, een kans van optreden en effecten op doelstellingen (bron: Risicogestuurd

Risico. Een onzekere gebeurtenis met oorzaken, een kans van optreden en effecten op doelstellingen (bron: Risicogestuurd Risicomanagement Risico Een onzekere gebeurtenis met oorzaken, een kans van optreden en effecten op doelstellingen (bron: Risicogestuurd werken; Van Staveren); Managen van onzekerheid; van onveilige (schijn)zekerheid

Nadere informatie

Kennismaking met Risico-analyses. HKZ 18 juni 2015

Kennismaking met Risico-analyses. HKZ 18 juni 2015 Kennismaking met Risico-analyses HKZ 18 juni 2015 kwaliteit en veiligheid zorg-en welzijnssector HKZ, ISO, ZKN 18 jaar ervaring Willy Limpens, adviseur en gekwalificeerd Lead Auditor, o.a. HKZ VMS Agenda

Nadere informatie

Focus op Risico s en Kansen. HKZ 10 november 2015

Focus op Risico s en Kansen. HKZ 10 november 2015 Focus op Risico s en Kansen HKZ 10 november 2015 Wie ik ben: adviseur/trainer/ondernemer begeleiden bij kwaliteitsmanagement en certificering Qarebase advies/training moderne webapplicatie Qarebase Lead

Nadere informatie

Prospectieve risicoinventarisatie

Prospectieve risicoinventarisatie Jeannette Knol, Eric Masseus adviseurs kwaliteit Prospectieve risicoinventarisatie SAFER, (H)FMEA Definitie Voorspellende analysemethode om onveilige situaties (risico s) te inventariseren en preventief

Nadere informatie

Voorkomen is beter. De opzet van een VMS: Veiligheids Management Systeem. 08 april 2014 HKZ kwaliteitsdag 2014 - workshop opzetten VMS

Voorkomen is beter. De opzet van een VMS: Veiligheids Management Systeem. 08 april 2014 HKZ kwaliteitsdag 2014 - workshop opzetten VMS Voorkomen is beter De opzet van een VMS: Veiligheids Management Systeem 2 VMS normen Safety and Quality Assessment System SQAS VGM-Checklist Aannemers VCA 2000 OHSAS18001 / BS8800 / NPR5001 ISO27001 /

Nadere informatie

RISICOGERICHT- EN STRATEGISCH STUREN

RISICOGERICHT- EN STRATEGISCH STUREN RISICOGERICHT- EN STRATEGISCH STUREN Twee zijdes van dezelfde medaille ~ Door: mr. Frédérique Bakker & Jan Gerben Verzijl RC De functie van bestuurder of toezichthouder is in deze tijden niet eenvoudig.

Nadere informatie

Risicomanagement en NARIS gemeente Amsterdam

Risicomanagement en NARIS gemeente Amsterdam Risicomanagement en NARIS gemeente Amsterdam Robert t Hart / Geert Haisma 26 september 2013 r.hart@risicomanagement.nl / haisma@risicomanagement.nl 1www.risicomanagement.nl Visie risicomanagement Gemeenten

Nadere informatie

Interne audits vanuit risico denken. Kleemans Organisatieadvies Ingrid van Rijckevorsel

Interne audits vanuit risico denken. Kleemans Organisatieadvies Ingrid van Rijckevorsel Interne audits vanuit risico denken Kleemans Organisatieadvies Ingrid van Rijckevorsel Agenda Opening, verwachtingen Theorie risicomanagement Risicogericht auditen Opdracht Opening, verwachtingen Opening

Nadere informatie

Van Nederlands Technische Afspraak naar handzame VMS - checklist. Vormgeven aan het VMS op basis van de NTA in Atrium MC Parkstad

Van Nederlands Technische Afspraak naar handzame VMS - checklist. Vormgeven aan het VMS op basis van de NTA in Atrium MC Parkstad Van Nederlands Technische Afspraak naar handzame VMS - checklist Vormgeven aan het VMS op basis van de NTA in Atrium MC Parkstad Inhoud Nederlands Technische Afspraak 8009 NTA: basiseisen gesteld aan VMS

Nadere informatie

Risico s in beeld. Wat nu? Door Ilona Hoving 1

Risico s in beeld. Wat nu? Door Ilona Hoving 1 Risico s in beeld. Wat nu? 29-9-2015 Door Ilona Hoving 1 Even voorstellen Ilona Hoving 29-9-2015 Door Ilona Hoving 2 Wat gaan we DOEN? Korte introductie op thema Aan de slag met risico s Hoe waardeer je

Nadere informatie

Paul Klukhuhn MBA 11 maart 2014 1www.risicomanagementacademie.nl

Paul Klukhuhn MBA 11 maart 2014 1www.risicomanagementacademie.nl Risicomanagement: Inventarisatie & analyse Paul Klukhuhn MBA 11 maart 2014 1www.risicomanagementacademie.nl PROGRAMMA 09.00-12.30 Identificatie Welkom & voorstelrondje Definitie risicomanagement en risico

Nadere informatie

Prospectieve Risico- Inventarisatie Patiëntveiligheid

Prospectieve Risico- Inventarisatie Patiëntveiligheid Methodiek voor RAV-en Prospectieve Risico- Inventarisatie Patiëntveiligheid Inhoudsopgave Inleiding 4 Prospectieve risico-inventarisatie 5 Methodiek PRI 5 SAFER 5 BOW-tie 5 Werkwijze 6 Uitwerking prospectieve

Nadere informatie

Het wat en hoe van risicomanagement. LOKmml-bijeenkomst donderdag 24 maart 2016

Het wat en hoe van risicomanagement. LOKmml-bijeenkomst donderdag 24 maart 2016 Het wat en hoe van risicomanagement LOKmml-bijeenkomst donderdag 24 maart 2016 Opbouw presentatie Introductie Douwe Meetsma Normvereisten uit ISO 15189 en context Wat is Risico management Operationeel

Nadere informatie

VEILIGE ZORG BEGINT BIJ Q-ACADEMY! Trainingen veiligheids- en risicomanagement

VEILIGE ZORG BEGINT BIJ Q-ACADEMY! Trainingen veiligheids- en risicomanagement VEILIGE ZORG BEGINT BIJ Q-ACADEMY! Trainingen veiligheids- en risicomanagement Veilige zorg Met de trainingen van Q-Academy Veilige zorg voor cliënten en patiënten wordt steeds belangrijker. Bewustwording

Nadere informatie

SAP Risk-Control Model. Inzicht in financiële risico s vanuit uw SAP processen

SAP Risk-Control Model. Inzicht in financiële risico s vanuit uw SAP processen SAP Risk-Control Model Inzicht in financiële risico s vanuit uw SAP processen Agenda 1.Introductie in Risicomanagement 2.SAP Risk-Control Model Introductie in Risicomanagement Van risico s naar intern

Nadere informatie

RiskCongres PublicValues Donderdag 6 april 2017 Venue New Babylon, Den Haag Thema: Risicomanagement in de publieke sector: De paarse krokodil? Het gaat om wat je niet ziet! www.riskcongrespublicvalues.nl

Nadere informatie

LEAN HANDLEIDING Continu verbeteren

LEAN HANDLEIDING Continu verbeteren LEAN HANDLEIDING Continu verbeteren Ontdek de kracht van de oorzaak-gevolg analyse en creëer uit ongewenste gebeurtenissen nieuwe kansen & mogelijkheden. Versie 3.00-2019 E-mail: info@leansixsigmatools.nl

Nadere informatie

Nota Risicomanagement en Weerstandsvermogen

Nota Risicomanagement en Weerstandsvermogen Nota Risicomanagement en Weerstandsvermogen September 2015 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Aanleiding... 4 3. Nadere toelichting... 5 4. Doelstellingen en wettelijke kaders... 6 4.1. Doelstellingen...

Nadere informatie

R = k 1 * k 2 * S. Risicomanagement. R = risico ( /j) k 1 = kans op een incident (j -1 ) k 2 = kans dat het incident leidt tot schade S = schade ( )

R = k 1 * k 2 * S. Risicomanagement. R = risico ( /j) k 1 = kans op een incident (j -1 ) k 2 = kans dat het incident leidt tot schade S = schade ( ) Inhoud 1. Aanleiding 2. PRS methode + validatie 3. PRS formulier * demonstratie * 4. PRIMA aanpak * demonstratie * 5. SAFER procedure 6. Resultaten tot op heden 7. Borging Risicomanagement R = k 1 * k

Nadere informatie

Masterclass Veiligheidsmanagementsysteem

Masterclass Veiligheidsmanagementsysteem Masterclass Veiligheidsmanagementsysteem PART zorg 13 mei 2014 Agenda 1 2 3 4 5 Introductie VMS - huiswerkopdracht Introductie VIM Casus en gespreksoefening Taken VIM-team Discussie + afsluiting Plaats

Nadere informatie

Governance - hoe geef je dat goed vorm en wat vraagt de norm?

Governance - hoe geef je dat goed vorm en wat vraagt de norm? Governance - hoe geef je dat goed vorm en wat vraagt de norm? HKZ-Kwaliteitsdag, 17 april 2018 1 SAFER, SMARTER, GREENER Agenda Introductie DNV GL Introductie Governancecode Zorg Evolutie/ontwikkeling

Nadere informatie

Ruimte voor vernieuwing, in control veranderen?

Ruimte voor vernieuwing, in control veranderen? Ruimte voor vernieuwing, in control veranderen? ZKN Congres, 5 juni 2013 drs. F.H. (Erik) Drenth, directeur VvAA Risicomanagement voor de gezondheidszorg Inhoud 1. VvAA in het kort 2. De sector in de media:

Nadere informatie

Actualiteitendag Platform Deelnemersraden Risicomanagement

Actualiteitendag Platform Deelnemersraden Risicomanagement Actualiteitendag Platform Deelnemersraden Risicomanagement Benne van Popta (voorzitter Detailhandel) Steffanie Spoorenberg (adviseur Atos Consulting) Agenda 1. Risicomanagement 2. Risicomanagement vanuit

Nadere informatie

RISK MANAGEMENT. Hinrich Slobbe

RISK MANAGEMENT. Hinrich Slobbe RISK MANAGEMENT Hinrich Slobbe Info@wizfiz.nl 11-05-19 Wat is een risico? Wat is Risk Management? Case De Efteling Risico analyse model Risicobeheersing en - financiering Risk Management versus verzekeren

Nadere informatie

Inspiratiedag. Workshop 1: Risicogestuurde interne controle. 15 september 2016

Inspiratiedag. Workshop 1: Risicogestuurde interne controle. 15 september 2016 Inspiratiedag Workshop 1: Risicogestuurde interne controle 15 september 2016 Programma Inleiding Risicomanagement Interne beheersing Relatie met de externe accountant Van interne controle naar beheersing

Nadere informatie

Frans de Bree en Joric Witlox Hengelo, 4 december 2008

Frans de Bree en Joric Witlox Hengelo, 4 december 2008 Frans de Bree en Joric Witlox Hengelo, 4 december 2008 16:00 Inleiding 16:15 Wat is risicobeheersing 16:35 Brandveiligheid 17:30 Versterking inwendige mens 18:15 rapport IGZ: Med. hulpmiddelen 18:45 quick

Nadere informatie

RI&E Wat, waarom en hoe?

RI&E Wat, waarom en hoe? RI&E Wat, waarom en hoe? FEBEM / FEGE 4 juni 2012 Rik Brebels Corporate Advisor SHEQ van Gansewinkel Groep 1 Inhoud 1. RI&E 2. Taak Risico Analyse TRA 3. Plan van aanpak RI&E RI&E = Risico-inventarisatie

Nadere informatie

Beheersing beheerst. Over risicogestuurde interne controle in het sociale domein

Beheersing beheerst. Over risicogestuurde interne controle in het sociale domein Beheersing beheerst Over risicogestuurde interne controle in het sociale domein Beheersing beheerst Over risicogestuurde interne controle in het sociale domein Hoe draagt interne controle bij aan het efficiënt

Nadere informatie

Assetmanagement. Resultaten maturityscan. 14 januari 2015

Assetmanagement. Resultaten maturityscan. 14 januari 2015 Assetmanagement Resultaten maturityscan 14 januari 2015 De 7 bouwstenen van Assetmanagement 2 22.Afwijkingen en herstelacties 23. Preventieve acties 24. Verbetermanagement 5.Leiderschap en betrokkenheid

Nadere informatie

20 minuten. datum copyright auteur versie

20 minuten. datum copyright auteur versie 20 minuten Trouw, januari 2015 NIVEL cijfers, onderzoek naar vermijdbare schade 2008 2011/12 Zorggerelateerde schade 8% van alle opnamen 7,1% van alle opnamen Potentieel vermijdbare schade 2,9% van alle

Nadere informatie

Rapportage Risicomanagement

Rapportage Risicomanagement Rapportage Risicomanagement Nederlands Adviesbureau Risicomanagement Ervaar zelf de voordelen van NARIS Gratis demo Neem direct contact met ons op! 1 Maak zelf ook kennis met NARIS Risicomanagement Deze

Nadere informatie

Hoezo dé nieuwe ISO-normen?

Hoezo dé nieuwe ISO-normen? De nieuwe ISO-normen Dick Hortensius Senior consultant Managementsystemen NEN Milieu & Maatschappij dick.hortensius@nen.nl 1 Hoezo dé nieuwe ISO-normen? 2 1 De cijfers voor Nederland (eind 2013) Norm Aantal

Nadere informatie

CALAMITEIT in een ziekenhuis. 28 september 2006.

CALAMITEIT in een ziekenhuis. 28 september 2006. CALAMITEIT in een ziekenhuis. 28 september 2006. Arie C van Alphen. SEMINAR CRISISBEHEERSING ZORGSECTOR NAAR HOGER NIVEAU 17 FEBRUARI 2016. CONTEKST. 2006. ZGT: Almelo/Hengelo; fusieziekenhuis; opleidingskliniek;

Nadere informatie

Wat zijn de risicomanagement eisen uit IORP II en wat is de bestuurlijke impact?

Wat zijn de risicomanagement eisen uit IORP II en wat is de bestuurlijke impact? Educatiesessie 19 september 2018 Wat zijn de risicomanagement eisen uit IORP II en wat is de bestuurlijke impact? N A T H A L I E H O U W A A R T Programma 1. Wat zegt IORP over risicomanagement? 2. Hoe

Nadere informatie

Checklist documenten

Checklist documenten Checklist documenten De checklist kan gebruikt worden als hulpmiddel bij de voorbereiding voor een -Keurmerk audit. Met de checklist krijgt u een indruk welke onderwerpen mogelijk nog aandacht nodig hebben

Nadere informatie

Integraal risicomanagement

Integraal risicomanagement Samenvatting Integraal risicomanagement in 40 Nederlandse ziekenhuizen Inhoud Inleiding 3 Onderzoeksvragen 3 Integraal risicomanagement onvoldoende beschreven 4 Aanbevelingen 5 Over VvAA 7 2 VvAA Risicomanagement

Nadere informatie

TRAININGEN VEILIGHEIDS- EN RISICOMANAGEMENT. Veilige zorg begint bij Q-Academy!

TRAININGEN VEILIGHEIDS- EN RISICOMANAGEMENT. Veilige zorg begint bij Q-Academy! TRAININGEN VEILIGHEIDS- EN RISICOMANAGEMENT Veilige zorg begint bij Q-Academy! Veilige zorg met de trainingen van Q-Academy Veilige zorg voor cliënten en patiënten wordt steeds belangrijker. Bewustwording

Nadere informatie

Disclosure slide. (potentiële) belangenverstrengeling

Disclosure slide. (potentiële) belangenverstrengeling Disclosure slide (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder Andere

Nadere informatie

Grip op Zorgpaden. Best of both worlds!

Grip op Zorgpaden. Best of both worlds! Grip op Zorgpaden Best of both worlds! Christiaan Hol Business Partner Zorglogistiek, Amphia Ziekenhuis Robert Klingens Senior Consultant, Process Express [1] Agenda 1. Het ziekenhuis: een complexe organisatie

Nadere informatie

De effectieve directie

De effectieve directie Studiedag - Journée d études De interne audit en het auditcomité Walgraeve M. Hoofd interne audit NVSM 17.10.2008 Verslag over: De effectieve directie - Financiële, operationele en strategische risico

Nadere informatie

Succes met samenwerken

Succes met samenwerken Succes met samenwerken Aanpak verhogen veiligheidscultuur bij Monique van Assen Erik van Berge Henegouwen Wiet Nieuwenhuis Agenda Wat doet? ImpulsProgramma Veiligheid Samenwerkingen Discussie 2 RWS ONGECLASSIFICEERD

Nadere informatie

De toepassing van integraal veiligheidsmanagement binnen de zorgsector

De toepassing van integraal veiligheidsmanagement binnen de zorgsector De toepassing van integraal veiligheidsmanagement binnen de zorgsector De hete appel niet doorschuiven maar verantwoordelijkheid delen 16-3-2011 1 Noodzaak VMS Structureel falend risicomanagement kost

Nadere informatie

Interne audits, het rendement

Interne audits, het rendement Interne audits, het rendement HKZ Kwaliteitsdag Olav Kloek 8 april 2014 SAFER, SMARTER, GREENER Strategie van de organisatie Herontwerp van organisaties, door: Nieuw financieringsstelsel Zelfsturende/zelfregulerende

Nadere informatie

Advies inzake Risicobenadering

Advies inzake Risicobenadering dvies inzake Risicobenadering Het afstemmen van modellen op uitdagingen PRIMO heeft binnen haar organisatie een divisie opgericht die zich geheel richt op het effectief gebruik van risicomanagementmodellen.

Nadere informatie

EXB 360 MOBILE App. Bevorder betrokkenheid. Veel onderdelen; veel mogelijk

EXB 360 MOBILE App. Bevorder betrokkenheid. Veel onderdelen; veel mogelijk EXB 360 Mobile App EXB 360 MOBILE App Bevorder betrokkenheid Zo'n 10 miljoen Nederlanders maken inmiddels gebruik van sociale netwerksites, de EXB MOBILE App kan in enkele weken de nieuwe favoriete app

Nadere informatie

Van incidentmelding naar risicomanagement in de zorgsector

Van incidentmelding naar risicomanagement in de zorgsector Van incidentmelding naar risicomanagement in de zorgsector Hoe leidt een incidentanalyse tot een blijvende reductie van het risico en hoe waarborgen we dat? ir. Vanessa van Eijk, RPS Advies B.V. ir. Martijn

Nadere informatie

IMPLEMENTATIE VAN INFORMATIESTANDAARDEN IN EEN EPD AMC/VUMC

IMPLEMENTATIE VAN INFORMATIESTANDAARDEN IN EEN EPD AMC/VUMC IMPLEMENTATIE VAN INFORMATIESTANDAARDEN IN EEN EPD AMC/VUMC Reino Petrona Informatiemanager Patiëntenzorg Vumc Lindsay Chang Informatiearchitect Patiëntenzorg AMC INHOUD Achtergrond informatie programma

Nadere informatie

Hans de Jonge 29 oktober2009

Hans de Jonge 29 oktober2009 Hans de Jonge 29 oktober2009 Strategische doelen Rendement Risico s Monitoring en verantwoording Risico- en lifecycle management Veroudering & lifecycle Besluitvorming en prioritering Operationele werkzaamheden

Nadere informatie

Veiligheid in gezondheidszorg.nl

Veiligheid in gezondheidszorg.nl Kwaliteit Veiligheid Risico ii Gidano B.V. Lead Auditors kundigen ICT deskundigen d Diensten Gidano Risico Kwaliteits Patiëntveiligheid Lead Auditting Incidentonderzoek coördinatie ICT Analyse Inhoud Inzicht

Nadere informatie

Interne Controle: wat nu met de praktijk?

Interne Controle: wat nu met de praktijk? Interne Controle: wat nu met de praktijk? Marc Schulpen, BDO Atrio Adviseurs Openbare Sector Danny Maes, BDO Atrio Adviseurs Openbare Sector Frank Vanhove, Financieel Beheerder Gemeente Merelbeke Marc

Nadere informatie

Wat leert calamiteiten onderzoek in de langdurige zorg? Dr. Henk J. van der Steeg

Wat leert calamiteiten onderzoek in de langdurige zorg? Dr. Henk J. van der Steeg Wat leert calamiteiten onderzoek in de langdurige zorg? Dr. Henk J. van der Steeg 1 Agenda Reflectie op titel Retrospectief incident management Calamiteiten onderzoek VVT sector werkwijze commissie Prisma

Nadere informatie

De nieuwe ISO-normen: meer dan KAM-management alleen!

De nieuwe ISO-normen: meer dan KAM-management alleen! De nieuwe ISO-normen: meer dan KAM- alleen! Dick Hortensius Senior consultant Managementsystemen NEN Milieu & Maatschappij dick.hortensius@nen.nl 1 Wat kunt u verwachten? Ontwikkelingen systeemnormen Plug-in

Nadere informatie

De waarde van VIM-rapportages. Miriam van Keulen Coördinator Kwaliteit, Arbo & Milieu Kijlstra Ambulancegroep Fryslân

De waarde van VIM-rapportages. Miriam van Keulen Coördinator Kwaliteit, Arbo & Milieu Kijlstra Ambulancegroep Fryslân De waarde van VIM-rapportages Miriam van Keulen Coördinator Kwaliteit, Arbo & Milieu Kijlstra Ambulancegroep Fryslân Mrt 2015 Indeling Workshop 1. Hoe is het VIM systeem in Noord Nederland georganiseerd

Nadere informatie

Risicoanalyse volgens de SAFER methodiek

Risicoanalyse volgens de SAFER methodiek Parallelsessie: Risicoanalyse volgens de SAFER methodiek Rens Wientjes Klinisch Fysicus i.o. / Medische Technologie en Klinische Fysica Bas de Vries Sr Beleidsmedewerker / Directie Kwaliteit en Patiëntveiligheid

Nadere informatie

Medische Aansprakelijkheid

Medische Aansprakelijkheid Medische Aansprakelijkheid Ziekenhuizen zijn jarenlang geconfronteerd met zeer beperkte Om dit mogelijk te maken introduceert Aon Medische Aansprakelijkheid mogelijkheden om medische aansprakelijkheidsrisico

Nadere informatie

Corporaties In Control

Corporaties In Control Corporaties In Control D A T U M : 3 0 M E I 2 0 1 3 Leonie van Meel & Frank Bieleman Agenda 1. Speelveld 2. Risicomanagement / Governancecode 3. Projectfasering ICS 4. Onafhankelijke rol / verantwoordelijkheid

Nadere informatie

De concerncontroller als navigator van een wendbare gemeentelijke organisatie Mario Halfhide en Roy Mierop

De concerncontroller als navigator van een wendbare gemeentelijke organisatie Mario Halfhide en Roy Mierop De concerncontroller als navigator van een wendbare gemeentelijke organisatie Mario Halfhide en Roy Mierop Seminar Concerncontrol binnen de gemeente 2018 15 maart 2018 een organisatie die zich rond maatschappelijke

Nadere informatie

Opzet Masterclass. Risicomanagement & Op risico gebaseerd onderhoud

Opzet Masterclass. Risicomanagement & Op risico gebaseerd onderhoud Opzet Masterclass Risicomanagement & Op risico gebaseerd onderhoud Copyright Promaint BV Niets uit dit document mag worden vermenigvuldigd, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij

Nadere informatie

Toetsen van Asset Management tegen ISO 55001

Toetsen van Asset Management tegen ISO 55001 Toetsen van Asset Management tegen ISO 55001 KIVI Bijeenkomst Alex Roovers 14 mei 2014 Working together for a safer world Inhoud presentatie Asset Management en basis principes Toets ervaringen Asset Management;

Nadere informatie

Actieplan naar aanleiding van BDO-onderzoek. Raad van Commissarissen GVB Holding N.V. Woensdag 13 juni 2012

Actieplan naar aanleiding van BDO-onderzoek. Raad van Commissarissen GVB Holding N.V. Woensdag 13 juni 2012 Actieplan naar aanleiding van BDO-onderzoek Raad van Commissarissen GVB Holding N.V. Woensdag 13 juni 2012 Inhoudsopgave - Actieplan GVB Raad van Commissarissen GVB Holding N.V. n.a.v. BDO-rapportage 13

Nadere informatie

Het belang van risicomanagement voor maatschappelijke organisaties Beheersing of buikpijn?

Het belang van risicomanagement voor maatschappelijke organisaties Beheersing of buikpijn? Het belang van risicomanagement voor maatschappelijke organisaties Beheersing of buikpijn? 7 september 2017 Erik Breijer 1 Waarom Risicomanagement? Wat is aanleiding om met risicomanagement te starten:

Nadere informatie

Leren van onverwacht ernstige gebeurtenissen in de zorg

Leren van onverwacht ernstige gebeurtenissen in de zorg Leren van onverwacht ernstige gebeurtenissen in de zorg Openbaar maken van (mogelijke) calamiteiten in de patiëntenzorg Alle zorgverleners van het Jeroen Bosch Ziekenhuis doen hun uiterste best om er voor

Nadere informatie

Anton Geurtsen. Adviseur Beveiliging Burgerluchtvaart. Afdeling Handhaving & Toezicht Beveiliging Burgerluchtvaart

Anton Geurtsen. Adviseur Beveiliging Burgerluchtvaart. Afdeling Handhaving & Toezicht Beveiliging Burgerluchtvaart Afdeling Handhaving & Toezicht Beveiliging Burgerluchtvaart Studiedag Integrale Veiligheid in Musea Anton Geurtsen 12 december 2013 Adviseur Beveiliging Burgerluchtvaart D.Bindinga Inspecteur BBLV 1. Introductie

Nadere informatie

6. Project management

6. Project management 6. Project management Studentenversie Inleiding 1. Het proces van project management 2. Risico management "Project management gaat over het stellen van duidelijke doelen en het managen van tijd, materiaal,

Nadere informatie

Handleiding Veiligheidsrondes

Handleiding Veiligheidsrondes Utrecht, maart 2006 Handleiding Veiligheidsrondes Project Veiligheidsmanagement Bouwen aan Veiligheid in de Zorg Auteurs: drs. I. van der Veeken, drs B. Heemskerk, E. Nap Inleiding Niet alleen de Raad

Nadere informatie

Doen of laten? Een dag zonder risico s is een dag niet geleefd

Doen of laten? Een dag zonder risico s is een dag niet geleefd Doen of laten? Een dag zonder risico s is een dag niet geleefd Wie, wat en hoe Eric Lopes Cardozo & Rik Jan van Hulst sturen naar succes Doel Delen van inzichten voor praktisch operationeel risico management

Nadere informatie

http://www.health.fgov.be/pls/apex/f?p=225:1:1754521204855099.

http://www.health.fgov.be/pls/apex/f?p=225:1:1754521204855099. STILZWIJGENDE VERLENGING VAN HET CONTRACT COÖRDINATIE KWALITEIT EN PATIËNTVEILIGHEID Het contract coördinatie kwaliteit en patiëntveiligheid 2013 wordt stilzwijgend verlengd voor een periode van 12 maanden

Nadere informatie

OPERATIONEEL RISKMANAGEMENT. Groningen, maart 2016 Wim Pauw

OPERATIONEEL RISKMANAGEMENT. Groningen, maart 2016 Wim Pauw OPERATIONEEL RISKMANAGEMENT Groningen, maart 2016 Wim Pauw Risicomanagement Risicomanagement is steeds meer een actueel thema voor financiële beleidsbepalers, maar zij worstelen vaak met de bijbehorende

Nadere informatie

De ISO High Level Structure (HLS) en de nieuwe ISO 22000

De ISO High Level Structure (HLS) en de nieuwe ISO 22000 De ISO High Level Structure (HLS) en de nieuwe ISO 22000 26 september 2018 Dick Hortensius Senior consultant Managementsystemen NEN Milieu & Maatschappij dick.hortensius@nen.nl Welke onderwerpen kunt u

Nadere informatie

Kansen voor ontwikkeling

Kansen voor ontwikkeling Kansen voor ontwikkeling De facultatieve vragenlijsten helpen u om zelfstandig dieper in te gaan op aspecten van uw praktijkvoering. Deze vragenlijsten bieden u een andere kijk op de kwaliteitsnormen.

Nadere informatie

De toepassing van het Zelf Evaluatie Veiligheid Instrument Gezondheidszorg

De toepassing van het Zelf Evaluatie Veiligheid Instrument Gezondheidszorg De toepassing van het Zelf Evaluatie Veiligheid Instrument Gezondheidszorg De hete aardappel niet doorschuiven maar verantwoordelijkheid delen 8-4-2011 1 Noodzaak VMS Structureel falend risicomanagement

Nadere informatie

Risicomanagementsysteem in een notendop

Risicomanagementsysteem in een notendop Risicomanagementsysteem in een notendop Inge Herfs Atrium Medisch Centrum Parkstad Rosalien Hoedemaker Atrium Medisch Centrum Parkstad Bastiën van der Hoeff academisch ziekenhuis Maastricht Patiëntveiligheidssysteem:

Nadere informatie

Master of Science in Asset Management Control

Master of Science in Asset Management Control Master of Science in Asset Management Control M.J.P.M. Franssen 28 Oktober 2010 Would implementation of Tactical Risk Management within Electrabel lead to higher cost-effectiveness? Page 1 Introductie

Nadere informatie

Integraal Risicodashboard Pensioenfonds <Naam>

Integraal Risicodashboard Pensioenfonds <Naam> Integraal Risicodashboard Pensioenfonds Concept vulling / Leeswijzer Integraal Risicodashboard Met de Risk-- is aangesloten op de gelaagde informatie verstrekking over de pensioenregeling

Nadere informatie

EIGEN RISICO BEOORDELING (ERB) IORP II JASPER HOOGENSTRAATEN 27 SEPTEMBER 2018

EIGEN RISICO BEOORDELING (ERB) IORP II JASPER HOOGENSTRAATEN 27 SEPTEMBER 2018 EIGEN RISICO BEOORDELING (ERB) IORP II JASPER HOOGENSTRAATEN 27 SEPTEMBER 2018 Impact op uw fonds? 2 Inspanningen van toezichthouders nemen toe 3 Agenda Wat is de ERB en waarom eigenlijk? Vereisten in

Nadere informatie

Bedrijfsnamen. nvt nvt nvt nvt

Bedrijfsnamen. nvt nvt nvt nvt (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder Andere relatie, namelijk

Nadere informatie

NTA 8595 Beroepsprofiel Erkend Risicoadviseur

NTA 8595 Beroepsprofiel Erkend Risicoadviseur NTA 8595 Beroepsprofiel Erkend Risicoadviseur Erik van de Crommenacker, projectleider NTA 8595 Nationale-Nederlanden Overzicht Vraag vanuit de markt NTA 8595: stap voor stap Resumerend Beroepsprofiel Erkend

Nadere informatie

Dia 1. Dia 2. Dia 3 WORKSHOP PRESTATIEGERICHT STUREN. Aanleidingen voor KPI s KPI. Beleid. Proces KPI KPI. Risico. Beleid en indicatoren

Dia 1. Dia 2. Dia 3 WORKSHOP PRESTATIEGERICHT STUREN. Aanleidingen voor KPI s KPI. Beleid. Proces KPI KPI. Risico. Beleid en indicatoren Dia 1 WORKSHOP PRESTATIEGERICHT STUREN Verbeteren door prestaties Dia 2 Aanleidingen voor KPI s Beleid Proces KPI KPI Risico KPI Dia 3 Beleid en indicatoren Dia 4 Beleid en indicatoren Definities Kritische

Nadere informatie

Intro ISO. Finance. Wie zijn wij? Producten. Programma

Intro ISO. Finance. Wie zijn wij? Producten. Programma 1 Intro 2 Wie zijn wij? Producten ISO Programma ICT Finance Producten 3 Visma/AccountView Vivaldi (Interim) (Financieel) Management Workshops & Trainingen De 4U way 4 Nadruk op training en kennisoverdracht.

Nadere informatie

Handleiding Veiligheidsrondes

Handleiding Veiligheidsrondes Utrecht, maart 2006 Handleiding Veiligheidsrondes Project Veiligheidsmanagement Bouwen aan Veiligheid in de Zorg Auteurs: drs. I. van der Veeken, drs B. Heemskerk, E. Nap Inleiding Niet alleen de Raad

Nadere informatie

Digital Independence. Plan Today to be ready for Tomorrow. Grip op uw continuïteit! Information Security and Continuity Services

Digital Independence. Plan Today to be ready for Tomorrow. Grip op uw continuïteit! Information Security and Continuity Services Digital Independence Grip op uw continuïteit! Plan Today to be ready for Tomorrow Information Security and Continuity Services Digital Independence Grip op uw continuïteit! Weet u welke risico s uw bedrijf

Nadere informatie

PRISMA-analyses in de praktijk

PRISMA-analyses in de praktijk PRISMA-analyses in de praktijk Rinske Sieders Applicatiebeheer iprova en PRISMA-ondersteuning Arnhem, 12-06-2018 Inhoud RIBW-K/AM Wanneer PRISMA-analyses? Wie doen PRISMA-analyse? Voorbereiding Uitvoering

Nadere informatie

Presentatie Decentralisaties voor gemeenteraad 23 juni 2014

Presentatie Decentralisaties voor gemeenteraad 23 juni 2014 Presentatie Decentralisaties voor gemeenteraad 23 juni 2014 Themabijeenkomsten raad 3 D s Aanleiding 3 bijeenkomsten voor de hele raad 1. Juni: Risico s en meicirculaire 2. Augustus: Uitleg over de toegang,

Nadere informatie

Bestuurlijk leiderschap bij crisisbeheersing in zorginstellingen. Arie C van Alphen.

Bestuurlijk leiderschap bij crisisbeheersing in zorginstellingen. Arie C van Alphen. Bestuurlijk leiderschap bij crisisbeheersing in zorginstellingen. Arie C van Alphen. Presentatie boek Crisisbeheersing Witte Kolom. 1 Aanleiding aandacht voor calamiteiten/crisis en veiligheid. Calamiteiten

Nadere informatie

Afwegingsmodel Aanpak agressie en geweld

Afwegingsmodel Aanpak agressie en geweld Afwegingsmodel Aanpak agressie en geweld Organisaties worden steeds vaker gevraagd om maatregelen te nemen ter bescherming van hun werknemers tegen agressie en geweld. Dat houdt in: normen stellen, inventariseren

Nadere informatie

Jaarverslag calamiteiten in de patiëntenzorg 2017

Jaarverslag calamiteiten in de patiëntenzorg 2017 Jaarverslag calamiteiten in de patiëntenzorg 2017 Ondanks onze inspanningen om goede en veilige zorg te leveren, gaan er soms dingen mis in het ziekenhuis. Ernstige incidenten en calamiteiten hebben grote

Nadere informatie

Inleiding 11 DEEL 1 BESCHRIJVING VAN DE RISICO S 23

Inleiding 11 DEEL 1 BESCHRIJVING VAN DE RISICO S 23 Inhoud Inleiding 11 Risicomanagement, een selectie van toepassingen in ondernemingsbestuur 13 Theorie? 15 Bekende toepassingen 17 Risicomanagement in de financiële sector 18 Risico s in verband met ondernemingsbestuur

Nadere informatie

Dag Kwaliteitshandboek, Hallo Proceshandboek

Dag Kwaliteitshandboek, Hallo Proceshandboek Dag Kwaliteitshandboek, Hallo Proceshandboek Van processen naar successen! Cristel Muitjens Teamleider DFB Antonius ziekenhuis Sneek Programma: Even voorstellen Inleiding: Procesmanagement: procesgericht

Nadere informatie

FMN / FMGezondheidszorg Symposium Yesterday, Today, Tomorrow Risicomanagement in de zorg: van veiligheid naar integraal risicomanagement

FMN / FMGezondheidszorg Symposium Yesterday, Today, Tomorrow Risicomanagement in de zorg: van veiligheid naar integraal risicomanagement FMN / FMGezondheidszorg Symposium Yesterday, Today, Tomorrow Risicomanagement in de zorg: van veiligheid naar integraal risicomanagement Ipse de Bruggen Bastiën van der Hoeff - 14 maart 2013 Overzicht

Nadere informatie

Patiëntveiligheid en reputatie

Patiëntveiligheid en reputatie Kansen en bedreigingen van patiëntveiligheid voor de reputatie en positionering van een ziekenhuis Maastricht 27-11-2008 Carolijn Ploem Inhoud 1. Wat doen ziekenhuizen aan veiligheid? 2. Wat is reputatie?

Nadere informatie

SAFER : de Nederlandse Healthcare Failure Mode and Effect Analysis Proactieve risicoanalyse

SAFER : de Nederlandse Healthcare Failure Mode and Effect Analysis Proactieve risicoanalyse SAFER : de Nederlandse Healthcare Failure Mode and Effect Analysis Proactieve risicoanalyse prof dr Tjerk W van der Schaaf PRISMA Safety Management Systems Eindhoven Een samenwerkingsproject van Maastro

Nadere informatie

Risicomanagement binnen de decentralisaties

Risicomanagement binnen de decentralisaties Risicomanagement binnen de decentralisaties Sturen op kritieke succesfactoren Gemeenten van de Toekomst Goed risicomanagement Filmpje 2www.risicomanagement.nl Gemeente moet invulling geven aan complexe

Nadere informatie

ICAAP Bewust van uw risico s. Alex Poel 18 mei 2010

ICAAP Bewust van uw risico s. Alex Poel 18 mei 2010 ICAAP Alex Poel 18 mei 2010 Inhoud 1. ICAAP algemeen 2. De uitgangspunten (vertaald) 3. Het ICAAP uitvoeren 4. De risico s 5. Enkele voorbeelden 6. Wat kan ICAAP voor u betekenen 1. ICAAP algemeen (1)

Nadere informatie

Kwaliteit en patiëntveiligheid: de meerwaarde van accreditatie in de thuisverpleging

Kwaliteit en patiëntveiligheid: de meerwaarde van accreditatie in de thuisverpleging Kwaliteit en patiëntveiligheid: de meerwaarde van accreditatie in de thuisverpleging Ann Proost - 26 maart 2019 1. Accreditatie =? 2. NIAZ traject WGKA 3. Meerwaarde voor thuisverpleging? 2 3 Kwaliteitslabel:

Nadere informatie