JAARVERSLAG SkVV 2013

Transcriptie

1 JAARVERSLAG SkVV 2013 Stadsregio s Verkeer en Vervoer Postbus CB Den Haag Concept Vastgesteld door het SkVV portefeuillehoudersoverleg op 16 juni 2014

2 1. Inleiding Voor u ligt het vierde jaarverslag van SkVV. Hoewel opgericht in 1996, deed de organisatie pas in 2010 op deze wijze verslag van zijn activiteiten. Het is niet ondenkbaar dat dit het laatste jaarverslag zal blijken te zijn. De stadsregio s verkeren namelijk in zwaar weer. Het Parlement beslist in 2014 over hun toekomst. Belangrijkste gebeurtenissen in 2013 Op 14 juni 2013 stuurde de regering het wetsvoorstel waarmee de stadsregio s worden afgeschaft naar de Tweede Kamer. Als de wet wordt aangenomen dan hebben de stadsregio s acht jaar in hun huidige vorm bestaan. De ontwerpwet geeft aan dat de verkeer- en vervoertaken overgaan naar de provincies, met uitzondering van twee op te richten vervoerregio s in de Randstad. De werkzaamheden van SkVV concentreerden zich in 2013 in toenemende mate in NOVB en ROVB. Het NOVB, de opvolger van de door de commisie Meijdam voorgestelder permanente structuur kreeg begin 2013 vorm. De in 2012 door de stadsregio s en provincies gestarte tarievenvisie werd onder het NOVB gebracht. Het door de Commissie Meijdam gesignaleerde probleem van het dubbel opstaptarief bij reizen bij en NS en een regionale spoorvervoerder werd opgelost. Het ROVB boog zich over de taken en verantwoordelijkheden bij producten uit het Landelijk tarievenkader. Mede dankzij het echek met de Fyra stond het spoor in 2013 volop in de belangstelling. SkVV, IPO en OV-bureau Randstad werkten met IenM de door de decentrale overheden voorgestelde samenwerking bij regionaal spoorbeleid uit in Landsdelige spoor en OV tafels. In de tweede helft van het jaar besprak de staatssecretaris een hele reeks samenhangende spoordossiers met de vertegenwoordigers van de decentrale overheden. 2. Bestuur 2.1 SkVV portefeuillehoudersoverleg Het SkVV portefeuillehoudersoverleg (PO) is in 2013 vier keer bijeen geweest, waarbij gemiddeld vier bestuurders aanwezig waren. Twee vergaderingen moesten in verband met het aantal afmeldingen worden vervangen door schriftelijk overleggen. In het PO van januari vond een brede strategische discussie plaats, die niet direct gekoppeld was aan de actualiteit van het moment. De discussie werd ingeleid door de heer Lintmeijer en had betrekking op de integratie van trein en bus. In 2012 vergaderden de portefeuillehouders van de stadsregio s voor het eerst samen met die van de provincies over diverse openbaarvervoeronderwerpen. De bestuurders spraken toen af een dergelijke gezamenlijke bijeenkomst vaker te houden. Op 19 september 2013 vond de tweede bijeenkomst plaats, met wederom louter openbaarvervoeronderwerpen op de agenda. Het belangrijkste bespreekpunt vomde de nieuw op te stellen tarievenvisie. 2.2 Samenstelling bestuur Evenals in 2012 was Jeannette Baljeu (portefeuillehouder verkeer en vervoer van de Stadsregio Rotterdam) voorzitter. Op 20 december 2012 werd Wim Dijkstra benoemd tot voorzitter van de stadsregio Arnhem-Nijmegen; hij volgde daarmee Jaap Modder op. De heer Dijkstra werd in januari 2013 gekozen tot plaatsvervangend voorzitter van SkVV. De overige bestuursleden waren: Eric Wiebes (portefeuillehouder openbaar vervoer Stadsregio Amsterdam), Peter Smit (portefeuillehouder verkeer en vervoer stadsgewest Haaglanden, Frits Lintmeijer (portefeuillehouder netwerkontwikkeling mobiliteit Bestuur Regio Utrecht), Jan Bron (portefeuillehouder mobiliteit Regio Twente) en Elly Blanksma (portefeuillehouder verkeer en vervoer Samenwerkingsverband Regio Eindhoven). 2.3 Vertegenwoordiging in extern bestuurlijk overleg Bestuurlijk Koepeloverleg Tel: Fax: skvv@skvv.nl 2

3 Het Bestuurlijk Koepeloverleg (BKO), waarin het Nationaal Mobiliteitsberaad (NMB) in 2011 is opgegaan, kwam in 2013 drie keer bijeen. Een paar onderwerpen werden schriftelijk afgedaan. Daarnaast vond over de Omgevingswet apart bestuurlijk overleg plaats. De agenda van het BKO bevat alle voor decentrale overheden relevante onderwerpen waar het ministerie van Infrastructuur en Mileiu zich bestuurlijk mee bezighoudt. Naast mobiliteit komen dus ook milieu-, ruimte- en wateronderwerpen aan de orde. De ten opzichte van het vroegere NMB lage vergaderfrequentie was gepland en komt mede voort uit de wens om meer dan in het verleden een beperkt aantal onderwerpen op een strategisch niveau te bespreken. Zoals reeds in het vorige jaarverslag gemeld lijkt deze opzet niet geheel geslaagd. De lage frequentie zorgt ervoor dat sommige onderwerpen wel schriftelijk behandeld moeten worden of in het geheel niet meer op de bestuurlijke tafel belanden. Dit maakt een zorgvuldige voorbereiding vanuit de koepelorganisaties lastiger. Jeannette Baljeu (voorzitter SkVV), Wim Dijkstra (plaatsvervangend voorzitter SkVV) en Peter Smit (portefeuillehouder verkeer en vervoer Stadsgewest Haaglanden) waren in 2013 lid van het BKO. De inbreng van SkVV in het BKO richt zich op de mobiliteitsgerelateerde onderwerpen. De overige dossiers laat SkVV in principe over aan VNG en/of IPO. Het aantal mobiliteitsgerichte onderwerpen was in 2013 evenals in 2012 beperkt. Het belangrijkst waren de nieuwe spoorconcessies en de daaraan relateerde onderwerpen. Nationaal Openbaar Vervoer Beraad Het Nationaal Openbaar Vervoer Beraad (NOVB) lijkt politiek-bestuurlijk van een vergelijkbaar belang als het BKO te worden. Chipkaartonderwerpen komen niet in het BKO aan de orde, maar in het NOVB. Het NOVB is de opvolger van de permanente structuur zoals die was voorgesteld door Henri Meijdam. Anders dan in zijn voorstel heeft de voorzitter van het NOVB geen doorzetmacht. Het NOVB kwam in ferbruari voor het eerst bijeen. In 2013 volgenden nog drie vergaderingen. Onafhankelijk voorzitter is Sybilla Dekker. Daarnaast is er een NOVB Directeurenoverleg, met als onafhankelijk voorzitter Eric Janse de Jonge. In het NOVB zijn vertegenwoordigd: IenM, IPO, SkVV, stadsvervoerder, FMN, regionaal spoorvervoerders en NS. Het NOVB bespreekt chipkaartkwesties die een landelijke impact hebben en niet louter het regionale OV betreffen. Jeannette Baljeu was de SkVV vertegenwoordiger. Regionaal Openbaar Vervoer Beraad In 2013 is het Regionaal Openbaar Vervoer Beraad (ROVB) twee keer bijeen geweest. In dit Beraad stemmen vertegenwoordigers van SkVV en IPO beleid dat landelijk relevant is af met de directies van de openbaar vervoerbedrijven. De voorzitter van SkVV is de voorzitter van het ROVB en het SkVV verzorgt het secretariaat ROVB. Halverwege 2013 werd besloten naast het bestuurlijke ROVB een ROVB directeurenoverleg in te stellen. Dit kwam drie keer bijeen. Het overleg richt zich voornamelijk op het maken van afspraken over de chipkaart en de openbaarvervoertarieven. In 2013 kwamen twee onderwerpen aan de orde die niet chipkaartgerelateerd waren, te weten sociale veiligheid en het OV studentenreisrecht. In het ROVB trekken overheden en vervoerders gezamenlijke conclusies. Besluiten worden genomen door de bevoegde instanties: de provincies, stadsregio s en vervoerbedrijven, al dan niet in gezamenlijkheid. Gesprek met Tweede Kamerleden Op 5 november vond een bijeenkomst plaats van SkVV, IPO en G4 met Tweede Kamerleden. Op de agenda stonden de chipkaart, de financierbaarheid van het regionale OV en de integratie van landelijk en regionaal openbaar vervoer. 3. De belangrijkste onderwerpen in Toekomst Wgr-plus en BDU Het kabinet Rutte 2, aangetreden in 2012, handhaafde het voornemen de stadsregio s af te schaffen. Op 14 juni 2013 stuurde de regering het desbetreffende wetsvoorstel naar de Tweede Kamer. Als de wet wordt aangenomen dan hebben de stadsregio s acht jaar in hun huidige vorm bestaan. In 2006 werden de in 1994 ingestelde, oorspronkelijk als tijdelijk bedoelde, kaderwetgebieden omgezet in een aparte bestuursvorm met een onbepaalde werkingsduur: de plusregio s. Daarmee kwam een voorlopig einde aan een discussie die in de jaren negentig van de vorige eeuw gevoerd is over de vernieuwing van de bestuurlijke organisatie rond de grote steden. De term plusregio s, waarmee in Tel: Fax: skvv@skvv.nl 3

4 de wet de stadsregio s worden aangeduid, sloeg op de speciale status van deze op grond van de Wet gemeenschappelijke regelingen gevormde regio s. Met het in juni ingediende wetsvoorstel komt het kabinet terug op het besluit om deze bestuursvorm in 2006 een permanente status te geven. Het kabinet is van mening dat er nu langs andere weg kan worden voorzien in de behoefte aan bestuurlijke voorzieningen rondom de grote steden, namelijk door, in de woorden van de Memorie van toelichting, de overheden zelf weer meer de ruimte te bieden om te kiezen voor de meest adequate vorm van samenwerking. De ontwerpwet geeft aan dat de verkeer- en vervoertaken overgaan naar de provincies. Hierop wordt een uitzondering gemaakt voor de verkeer- en vervoertaken en BDU-middelen van de stadsregio s Amsterdam en Rotterdam en het stadsgewest Haaglanden, die bij twee vervoerregio s (Amsterdam-Almere en Rotterdam-Den Haag) worden ondergebracht. De desbetreffende provincies worden deelnemer aan deze vervoerregio s. De ontwerpwet regelt ook dat de BDU naar het provinciefonds gaat, met uitzondering van de gelden voor de twee vervoerregio s. Op 11 september stelde de Tweede Kamer haar verslag over de ontwerpwet vast. Uit de vragen en opmerkingen van de afzonderlijke fracties valt af te lezen dat een ruime meerderheid van de Kamer instemt met de afschaffing van de stadsregio s. Op 9 november antwoordde het kabinet op de vragen in de Nota naar aanleiding van het verslag. Behandeling van de wet is in de eerste helft van 2014 voorzien. De ontwerpwet gaat uit van opheffing van de stadsregio s per 1 januari Met een brief aan de Tweede Kamer vroeg SkVV aandacht voor de frictiekosten die opheffing van de stadsregio s met zich mee gaat brengen. Waar in 1986 bij de opheffing van het openbaar lichaam Rijnmond het Rijk een compensatiebijdrage van 59 miljoen gulden verleende, rept de Memorie van toelichting nu met geen woord over deze reëel bestaande frictiekosten. CDA en Christen Unie stelden de regering in het verslag een vraag over deze kosten. In de Nota naar aanleiding van het verslag antwoordt de regering dat de stadsregio s een liquidatieplan moeten opstellen en dat de financiële gevolgen naar verwachting niet groot zullen zijn. 3.2 OV-Chipkaart en tarieven regionaal openbaar vervoer Visie Tarieven en Producten Evenals in het vorige jaar 2012 betrof in 2013 een groot deel van de werkzaamheden van SkVV de OV-Chipkaart en daarmee samenhangende vraagstukken. Het jaarverslag van 2012 meldde dat gaandeweg communis opinio ontstaat over het idee dat er meer dan oorspronkelijk gedacht landelijke afspraken over chipkaart en tarieven nodig zijn. Vanuit dit idee besloot het gezamenlijk IPO/SkVV portefeuillehoudersoverleg in de herfst van 2012 tot het opstellen van een nieuwe tarievenvisie. Een projectgroep heeft hier in 2013 aan gewerkt. Halverwege het jaar werd besloten IenM en NS bij het project te betrekken, dat daarmee niet meer alleen betrekking had op het regionale openbaar vervoer. De projectgroep constateerde dat het lastig was te komen tot concrete voorstellen. De in september verschenen eerste bestuurlijke rapportage is dan ook een aanzet voor een visie. De projectgroep schrijft dat dat de visie dé inspiratie wil zijn voor producten en tarieven in het OV en een (beoordelings)kader vormen voor zowel de kansen van de OV-chipkaart als het oplossend vermogen van de OV-chipkaart. Op basis van deze tussenrapportage wordt in 2014 verder gewerkt aan de visie. Informatievoorziening Tot en met 2011 zijn de opbrengsten van landelijke reisproducten tussen vervoerders verdeeld op basis van een reizigersenquête, het zogenaamde WROOV onderzoek. Dit onderzoek is door de rijksoverheid betaald. Met de komst van de OV Chipkaart zijn steeds meer data digitaal beschikbaar gekomen. Op lokaal niveau zijn meestal afspraken in de concessie vastgelegd over het delen van data en informatie met de concessieverlener. Voor interoperabele reizen, dat wil zeggen reizen over concessiegrenzen heen, is echter meestal niets vastgelegd. Een van de functionele eisen die in het bestuursakkoord voor de uitrol van het chipkaartsysteem was opgenomen, was dat informatie over alle soorten reizen beschikbaar gesteld zou worden voor beleidsdoeleinden. Hieraan is echter door de vervoerders geen inhoud gegeven zodat er op landelijke en regionaal niveau geen informatie beschikbaar is over landelijke reizen en producten. Dit in tegenstelling tot de periode tot 2011, toen via WROOV alle informatie toegankelijk was voor de overheden. Tel: Fax: skvv@skvv.nl 4

5 Het NOVB heeft eind 2013 in zijn werkplan 2014 opgenomen dat een gezamenlijke werkgroep van overheden en vervoerders wordt ingesteld om dit probleem op te lossen. Herpositionering Trans Link Systems (TLS) Trans Link Systems (TLS) is de organisatie die het chipkaartsysteem heeft gebouwd en beheert. Het is op dit moment eigendom van NS en de stadsvervoerders. De staatssecretaris van IenM heeft de Tweede Kamer aangekondigd TLS te willen herpositioneren. Aanleiding was de aanhoudende kritiek van de vervoerders die geen eigenaar zijn en van de decentrale overheden. Vooral de kosten van TLS en het gebrek aan transparantie zijn hen een doorn in het oog. De staatssecretaris wil alle vervoerders de mogelijkheid te geven lid te worden van een coöperatie, die eigenaar wordt van TLS. De eerste stappen voor de uitwerking van dit concept zijn in 2013 gedaan. De decentrale overheden willen invloed op de sturing van TLS. Zij hebben ambtelijk verschillende gesprekken gevoerd om dit te bewerkstelligen, zonder resultaat. IenM is van mening dat over TLS afspraken gemaakt kunnen worden in het NOVB. Als dit niet lukt is er een stok achter de deur in de vorm van wetgeving (AMvB s). Voor dit laatste is een wijziging van de Wet Personenvervoer 2000 (WP 2000) in de maak, waarvoor de SkVV inbreng heeft geleverd. De discussie met IenM over de invloed van SkVV en IPO op TLS wordt voortgezet. Opbrengstverdeling Eén van de onderwerpen die in het ROVB in 2013 evenals in voorgaande jaren frequent op de agenda stond is de opbrengstverdeling van landelijke producten, zoals de OV-jaarkaart en de landelijke kortingsproducten. Een verdeling op basis van de in- en uitcheckgegevens bij TLS bleek moeilijker dan gedacht. Dat betekende dat ook in 2013 NEA/Panteia voor de verdeling moest worden ingehuurd. Het Tarievenbureau OV was nauw betrokken bij het maken van afspraken over de verdelingsmethodiek en bij de overgang naar een verdeling via TLS. Het ROVB kwam niet tot gezamenlijke conclusies over de betaling van de extra kosten die gepaard gingen met het uitstel van deze overgang. Dubbel opstaptarief / Lange afstandskorting In 2013 werd het eerder geconstateerde probleem van het dubbel opstaptarief opgelost. De oplossing werd in de eerste helft van het jaar ingevoerd. Betrokken partijen tekenden in de loop van het jaar het desbetreffende convenant. Reizigers die met gebruikmaking van chipkaart overstapten van NS op regionaal spoorvervoer (en vice versa) betaalden èn het basistarief bij het regionaal vervoer èn het minimumtarief bij NS. Dit is nu niet meer het geval. Dat wil echter nog niet zeggen dat zij daarmee hetzelfde bedrag betalen als met een papieren kaartje; deze overstappers missen bij wat langere reizen een stukje degressiviteit in het NS-tarief. In 2013 werkten de vervoerders aan de invoering van lange afstandskorting, waarmee de verschillen tussen de papieren- en chipkaarttarieven voor een groot deel zullen worden weggenomen. Beide onderwerpen werden veelvuldig besproken in het NOVB. Reisproduct voor blinden en slechtzienden Vanaf 1 januari 2013 was een nieuw chipkaartproduct voor blinden en slechtzienden beschikbaar. Bij gebruik van dit product, Sentire geheten, wordt gereisd op saldo, maar bedraagt het instaptarief geen 4, maar 1,50. Daardoor wordt het uitcheckrisico aanzienlijk beperkt. De Oogvereniging, vanaf 1 januari de opvolger van Viziris, toonde zich meteen al kritisch over Sentire, hoewel de vereniging betrokken was geweest bij de ontwikkeling ervan. Daarom had SkVV-voorzitter Jeannette Baljeu reeds in januari een gesprek met de vereniging. In april volgde een tweede gesprek, samen met de staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu en vertegenwoordigers van de vervoerders. Uit de gesprekken bleek dat vooral het ontbreken van inzicht in wat er gebeurt bij in- en uitchecken als probleem wordt ervaren. De handreikingen die SkVV en IPO daarop deden, vond de Oogvereniging niet voldoende. Vanaf de zomer vonden daarom opnieuw gesprekken met de vereniging plaats, dit keer gericht op het invoeren van reizen op rekening. Daarmee kan de blinde zonder saldo op de kaart reizen en kunnen gemiste reizen worden gereconstrueerd. De gesprekken leidden in 2013 nog niet tot een resultaat. In de herfst werd het gebruik van Sentire geëvalueerd. Het product blijkt veel minder problemen op te leveren dan door sommigen werd gedacht. Tel: Fax: skvv@skvv.nl 5

6 Onderzoek gemiste check-outs Al voor 2013 spraken de media over het vele geld dat de vervoerders zouden overhouden aan gemiste check-outs. Lang niet alle reizigers vragen immers het te veel betaalde geld terug. In 2013 namen de vervoerders het initiatief om dit te laten onderzoeken. Het onderzoek werd onder het NOVB gebracht; alle betrokken partijen, inclusief de consumentenorganisaties, werden deelnemer in de begeleidingscommissie. Het onderzoek werd eind 2013 gegund aan Panteia en komt in de loop van 2014 gereed. Toegankelijkheid chipkaart Naar aanleiding van kritiek van de consumentenorganisaties op een aantal aspecten van de chipkaart zijn een paar jaar geleden eindbeeldrapporten opgesteld met verbeteringsacties. Eén van die rapporten had betrekking op verbeteringsmogelijkheden ten behoeve van mensen met een functiebeperking beperking. Dat rapport bevatte een groot aantal, deels zeer kostbare maatregelen. Vanaf 2011 hebben IenM, IPO, SkVV en vervoerders in overleg met organisatie van mensen met een beperking onderzocht wat reële verbetermogelijkheden zijn met een groot oplossend vermogen. Een deel van de voorstellen uit het rapport op het gebied van voorlichting is inmiddels in uitvoering. In 2013 werden concrete afspraken gemaakt over de uniformering van de informatie op in- en uitcheckapparatuur. Een aantal van de maatregelen betreft software-aanpassingen, die op korte termijn worden uitgevoerd. 3.3 Spoordossiers Anders dan verwacht kwamen de concept concessies voor het hoofdrailnet en voor ProRail in 2013 nog niet beschikbaar voor overleg. In het BKO van juni informeerde de staatssecretaris de decentrale overheden over de stand van zaken, echter zonder in te gaan op de inhoudelijke discussiepunten. Ook in de rest van het jaar kwam van het eerder afgesproken inhoudelijke overleg weinig terecht. Het ministerie moest constateren dat het opstellen van de concessies veel langer duurde dan gedacht. Dit kwam mede door de problemen met de Fyra, die tot een aanzienlijke wijziging van de afspraken over het internationale vervoer richting België leidden. Deze afspraken kregen, anders dan oorspronkelijk de bedoeling was, vorm in de HRN-concessie en hebben voor die concessie ook financiële consequenties. Parallel aan het opstellen van de concessies werkten het ministerie, ProRail en NS aan de Lange Termijn Spooragenda (LTSa). Als onderdeel daarvan stelden de laatste twee het operationeel spoorconcept op. Een voor de decentrale overheden belangrijk onderdeel van de LTSa vormt de oprichting van de regionale spoor en OV tafels en de daarbij horende landelijke spoortafel. Nog twee andere belangrijke ontwikkelingen deden zich voor. De Autoriteit Financiële Markten bracht een rapport uit over de marktmacht van NS en de positie van de regionale spoorvervoerders. En de Europese Commissie kwam met het vierde spoorpakket waarvan het belangrijkste onderdeel het voorstel is de hoofdrailnetten van elk land te splitsen en daarbij de plicht de zo ontstane netwerken aan te besteden. De Nederlandse regering liet de Tweede Kamer weten tegen deze aanbestedingsplicht te zijn. In het BKO van december kwamen al deze spooronderwerpen aan de orde, waarbij uitvoerig werd gesproken over de EU-voorstellen en de positie van NS. Van de kant van de decentrale overheden werd onder andere ingebracht dat belangen van andere partijen dan NS bij het beheer van stations geborgd moeten worden. Waar de decentrale overheden nauw betrokken werden bij de ontwikkeling van de regionale tafels, bleef het overleg met IenM over een aantal andere spooronderwerpen beperkt. IenM moet er telkens op worden gewezen dat decentrale overheden en regionale vervoerders grote belangen hebben bij beslissingen over het Nederlandse spoorwegnet. 3.4 Sociale veiligheid In 2013 duurde de discussie voort over de wijze waarop maatregel 1 uit het rapport van de Taskforce Veilig openbaar vervoer uit 2009 zou moeten worden uitgevoerd. Hierin wordt gesproken over het nader expliciteren van normen voor sociale veiligheid die minimaal in een concessie geregeld moeten worden teneinde een basisniveau sociale veiligheid waarin minimuminzet (input) of minimumresultaat (outcome) te kunnen vastleggen. De discussie spitste zich in 2012 toe op het al dan niet wenselijk zijn van een landelijke normering voor het basisniveau voor menselijk toezicht. In dat jaar ondertekenden IPO, SkVV, de minister van Binnenlandse Zaken en streekvervoerders een convenant, dat naast een aantal niet omstreden maatregelen, een nader te houden onderzoek naar een norm Tel: Fax: skvv@skvv.nl 6

7 voor het minimum aantal toezichthouders bevatte. Indien uit dit onderzoek zou blijken dat een norm, of iets dergelijks, mogelijk is, zou het resultaat bindend zijn, op voorwaarde dat alle betrokken partijen zich in de uitkomst daarvan kunnen vinden. In 2013 kwam dit onderzoek gereed. Een norm bleek mogelijk, maar voegde naar de mening van provincies en stadsregio s vrijwel niets toe aan de afweging die in de regio zelf wordt gemaakt over de inzet van toezichthouders. Nader overleg met Binnenlandse Zaken leidde ertoe dat de betrokkenen besloten af te zien van het hanteren van een landelijke norm. Wel werd nog eens bevestigd dat sociale veiligheid bij aanbestedingen uit de concurrentie zal worden gehaald. Ook werd afgesproken dat de in het rapport Samen op reis (zie 3.5) opgenomen veiligheidsscan zal worden ontwikkeld. Deze scan, waaraan KpVV werkt, geeft een overzicht van de sociale veiligheidssituatie per concessie. Bij een aanbesteding kan de overheid de scan opnemen in het bestek en op deze manier een gelijk speelveld voor de inschrijvende vervoerders bewerkstelligen. 3.5 Initiatief Beter OV voor de reiziger Het in 2012 gestarte initiatief van ROVER en adviesbureau AEF voor een gezamenlijk met overheden en vervoerders op te stellen toekomstplan voor het OV werd in 2013 doorgezet. IenM, IPO en SkVV en de vervoerders financieren de bijeenkomsten. In maart verscheen het rapport Samen op reis, opstap naar een beter OV. Het rapport bevat een aantal concrete voorstellen en projecten, zoals een beter gezamenlijk aanbod voor de zakelijke markt, een pilot voor de introductie van OV-miles en het opstellen van een modelbestek. In de loop van het jaar werden de voorstellen en projecten nader vorm gegeven. De initiatiefgroep, waarin Jeannette Baljeu zitting had, kwam in 2013 vier keer bij elkaar. 3.6 Financiering OV In oktober deelde de minister van IenM de stadsregio s en provincies mee de forfaitaire index op de Brede Doeluitkering voor verkeer en vervoer (BDU) af te schaffen en te vervangen door de, in de loop van elk jaar beschikbaar komende index op de begroting van IenM. In de praktijk betekent dit een jaarlijkse bezuiniging. De forfaitaire index is een op basis van een objectieve methode vastgestelde jaarlijkse verhoging van de BDU, die IenM in een beschikking vastlegt voorafgaand aan het jaar dat de uitkering plaatsvindt. De index op de begroting is vrijwel altijd lager en kan door het kabinet zelfs op nul worden gesteld. Deze index komt pas in de loop van het jaar beschikbaar. De overheden hanteren in hun concessies in de meeste gevallen een index die uitgaat van de reële kostenstijging voor de vervoerders, de na de stakingen van 2008 gezamenlijk ontwikkelde Landelijke Bijdrage Index. Deze LBI ligt doorgaans hoger dan de forfaitaire BDU index en zelfs beduidend hoger dan de index van het ministerie van Financiën. Het is dus voorspelbaar dat de decentrale overheden na een aantal jaar door deze beleidswijziging van IenM in de problemen komen. Deze overweging legden IPO en SkVV in een gezamenlijke brief neer bij de staatssecretaris van IenM. Zij wezen er daarbij op dat al eerder de groei van de BDU was geschrapt, dat de uitkering aan de drie grote stadsregio s fors was verminderd en dat in 2013 ook de belastingvrijdom voor brandstof voor dieseltreinen was afgeschaft. De voorgenomen afschaffing van het Studenten OV-reisrecht zou het financiële probleem voor het regionale openbaar vervoer nog eens extra groot maken. Dit gehele pakket van bezuinigingen zal, zo meldden IPO en SkVV, onvermijdelijk leiden tot verschraling van het OV-aanbod en tot extra tariefverhogingen. In het BKO van december wees Jeannette Baljeu de staatssecretaris op de urgentie van de brief. Afgesproken werd hierover in 2014 in het BKO verder te spreken. 3.7 Nationale Databank Openbaar Vervoer (ND-OV) In het kader van het project ND-OV werken overheden en vervoerders aan het creëren van de voorwaarden voor het beschikbaar stellen van actuele en geplande reisinformatie over bussen, trams, metro's, treinen en overig openbaar vervoer (voor reizigersapps). In 2013 is gewerkt aan een samenwerkingsovereenkomst tussen concessieverlenende overheden. Deze heeft tot doel het beschikbaar stellen en verbeteren van de kwaliteit van de brongegevens voor OV-reisinformatie die worden geleverd via NDOV-loketten. In het SkVV DRIS overleg werd deze ontwikkeling besproken. Gepland is dat de overheden de overeenkomst in 2014 tekenen. 3.8 Rapport van SEO Economisch Onderzoek In maart 2013 werden de Stadsregio s opgeschrikt door artikel in het Financieele Dagblad. De kosten die de overheid betaalt voor bus, tram en metro zouden tussen 2004 en 2010 verdubbeld zijn, terwijl Tel: Fax: skvv@skvv.nl 7

8 het aantal reizigers slechts met 5% zou zijn gestegen. Dat stond althans in het rapport dat SEO die dag uitbracht. Al diezelfde dag moest SEO enige cijfers corrigeren, maar dat deed aan de ernstige kritiek op provincies en stadsregio s niets af. SkVV en IPO lieten de onderzoekers in enige gesprekken weten dat hun cijfers niet klopten en leverden de juiste cijfers. Inmiddels had ook een onafhankelijke onderzoeker door middel van een ingezonden stuk in het FD de staf gebroken over het rapport. SEO trok het onderzoek daarna in. Enige maanden later verscheen een nieuwe versie, die in de ogen van de provincies en stadsregio s de toets der kritiek echter evenmin kon doorstaan. 4. Secretariaat SkVV 4.1 Werkzaamheden secretariaat SkVV 2013 SkVV-medewerkers vertegenwoordigen de belangen van de stadsregio s in tal van externe overleggen. Hun inbreng kan echter slechts vorm krijgen dankzij veelvuldig overleg met de zeven stadsregio s. Het secretariaat organiseert daartoe naast het portefeuillehoudersoverleg (zie onder bestuur ) diverse interne ambtelijke overleggen. Het belangrijkste interne overleg is het SkVV coördinatorenoverleg (CO). In dit overleg op afdelingshoofdenniveau wordt met een strategische insteek het gehele verkeer- en vervoerdossier besproken en wordt het SkVV portefeuillehoudersoverleg voorbereid. Dit overleg is in 2013 acht keer bijeen geweest. Mede ter voorbereiding van PO en CO organiseert het secretariaat verscheidene interne SkVVwerkgroepen. Het SkVV OV overleg en het SkVV chipkaartoverleg kwamen frequent bijeen, respectievelijk zes en zeven keer. Het chipkaartoverleg liet zich in een extra vergadering informeren over de chipkaartontwikkelingen in Duitsland. SkVV DRIS en SkVV Spoor vergaderden respectievelijk één en twee keer. Over andere onderwerpen vergaderde SkVV in 2013 aanzienlijk minder, daarmee illustrerend dat de werkzaamheden van SkVV zich steeds meer richten op het openbaar vervoer. Het verkeersveiligheidsoverleg kwam twee keer bijeen. De interne SkVV-vergaderingen vinden centraal in het land plaats. SkVV maakte tot eind 2013 hiervoor vaak gebruik van de faciliteiten van het Bestuur Regio Utrecht. De verhuizing van BRU naar het Provinciehuis leidt ertoe dat nog vaker een beroep zal worden gedaan op KpVV. De interne vergaderingen functioneren primair als voorbereiding voor de externe activiteiten van SkVV, maar hebben ook een functie van kennisuitwisseling. De secretariaatsmedewerkers voeren, deels ter voorbereiding van bestuurlijke overleggen, veel extern overleg met het ministerie van IenM en vervoerders. Andere gesprekspartners zijn onder andere consumentenorganisaties, andere ministeries, TLS (het bedrijf achter de chipkaart), KpVV en onderzoekers van diverse pluimage. In het jaarverslag van 2011 werd geconstateerd dat het aantal overlegmomenten met het ministerie van IenM ten opzichte van een paar jaar daarvoor sterk was verminderd. Dat had vermoedelijk te maken met de doorwerking van de decentralisatie, maar werd ook veroorzaakt doordat IenM vaker dan in het verleden rechtstreeks met de regio s overlegd en afspraken maakt. In 2013 namen de diverse overleggen met het Rijk weer toe. Met name de komst van het NOVB lijkt daar debet aan. Over sommige onderwerpen blijkt het, ondanks de decentralisatie, zinnig landelijke afspraken te maken. SkVV heeft al enige jaren een eigen website ( waar algemene informatie te vinden is over de werkzaamheden en de samenstelling van het SkVV bestuur. In 2013 werd de website vernieuwd. Ze geeft nu ook een beknopt beeld van de actuele ontwikkelingen. 4.2 Tarievenbureau Openbaar Vervoer Sinds 2011 hebben de provincies en stadsregio s een gezamenlijk Tarievenbureau OV (TB-OV). Het TB-OV wordt door SkVV en IPO samen aangestuurd. Het bureau is gehuisvest bij SkVV. De totale kosten voor dit bureau worden gedeeld met IPO. In het bureau werken experts die zich op hoofdlijnen bezighouden met de tarieven en opbrengstverdeling. Het bijhouden van het Landelijke Tarievenkader, waaronder de berekening van de jaarlijkse tariefaanpassingen, is een van de taken. De taak van het TB-OV is ook om de decentrale overheden objectief op allerlei terreinen rond de tarieven te adviseren. Het TB-OV heeft een eigen website met een openbaar en een besloten gedeelte en heeft ook een eigen jaarverslag. Dit verslag is als bijlage bij dit jaarverslag gevoegd. 4.3 Personele samenstelling SkVV secretariaat Tel: Fax: skvv@skvv.nl 8

9 In 2012 was Ton Sleurink voor drie dagen per week ingehuurd als secretaris van SkVV. Omdat een verdere verlenging van het contract met hem zou stuiten op EU regelgeving en vanwege de behoefte aan een meer volledige invulling van de secretarisfunctie, besloot het portefeuillehoudersoverleg op 20 september 2012 de vacature open te stellen voor medewerkers van de stadsregio s en inliggende gemeenten. Het contract met Ton Sleurink werd verlengd tot 1 februari Op die datum trad René Meijer aan als nieuwe secretaris van SkVV. Op diezelfde datum verliet Peter Stehouwer SkVV. Omdat Cees Elzinga een maand eerder met vervroegd pensioen was gegaan, was er begin 2013 een tekort aan medewerkers. Dit werd opgevangen door de inhuur van Han Scholten voor 24 uur per week tot 21 mei. De opengevallen plekken werden opgevuld met de aanstelling van Roland Mijnans vanaf 18 maart en Ariëns Kruijt vanaf 15 mei. René Meijer werkt vanaf augustus 4 uur voor OV bureau Randstad. Ariëns Kruijt werkte 3½ maand voor één dag per week voor het IPO in verband met de langdurige afwezigheid van de openbaarvervoermedewerker. De personele samenstelling van het TB-OV wijzigde niet. Han Scholten werkte vanaf 27 mei weer bij het TB-OV. Het SkVV secretariaat bestond per 31 december 2013 uit: René Meijer, secretaris (32 uur per week via detachering vanuit de gemeente Amsterdam) Eric Köhler, senior beleidsmedewerker, OV dossiers (0,87 fte vast dienstverband bij Haaglanden). Ariëns Kruijt, senior beleidsmedewerker, chipkaart en secretaris ROVB (32 uur gedetacheerd vanuit Bestuur Regio Utrecht) Roland Mijnans, junior beleidsmedewerker, (0,87 fte tijdelijk dienstverband) Het TB-OV bestond per 31 december 2013 uit: Willem Bottenberg, coördinator (0,8 fte via detachering van ministerie IenM bij SkVV). Han Scholten, senior beleidsmedewerker (max. 12 uur bij week via inhuur). Hans Heukels, senior beleidsmedewerker (1,0 fte via detachering van provincie ZH bij IPO) Alle kosten voor het TB-OV worden 50/50 gedeeld met het IPO. SkVV had in 2013 vier uur per week secretariële ondersteuning vanuit het Stadsgewest Haaglanden. Het SkVV secretariaat is gehuisvest in het pand van Stadsgewest Haaglanden. Vanuit de SkVVbegroting worden de werkplekken inclusief alle (facilitaire en secretariële) ondersteuning bekostigd. 5. Financiën 5.1 Begroting 2013 De SkVV begroting 2013 is vastgesteld in het SkVV portefeuillehouderoverleg van 20 september Vanwege de bijdrage aan het TB-OV was de begroting structureel hoger dan voorgaande jaren. Voor het jaar 2012 is de totaalbegroting ,-. Begroot is de financiële reserve van SkVV is eenmalig af te bouwen tot een vast bedrag van ,- (exclusief resultaat voorgaand jaar). Deze eenmalige onttrekking bedroeg Hierdoor was het totaalbedrag van de bijdrage van de zeven stadsregio s lager dan in 2011, namelijk , Begroting 2014 Het portefeuillehoudersoverleg van 30 oktober 2013 heeft het werkplan 2014 en daaraan gekoppeld de begroting 2014 vastgesteld. Vanaf dit jaar is, op advies van de toetscommissie, besloten om de begroting van SkVV en het Tarievenbureau OV te splitsen. De SkVV begroting bedraagt ,-. Dit bedrag is inclusief de kosten van het TB-OV. De begrote bijdrage van de stadsregio s bedraagt Een onttrekking uit de financiële reserve draagt bij. 5.3 Financieel overzicht 2013 Uitgaven en inkomsten van het TB-OV zijn in de jaarrekening over 2013 evenals in 2012 op een andere manier weergegeven dan in de begroting. De totale kosten ( ) zijn in beeld gebracht. In de begroting was alleen de vereveningsbijdrage ( 8.480) van IPO opgenomen, dat wil zegggen het verschil in kosten van de SkVV en de IPO medewerker. Dit verklaart de verschillen, er is dus geen sprake van daadwerkelijk hogere en lagere uitgaven. Tel: Fax: skvv@skvv.nl 9

10 In de jaarrekening 2013 is, net als in 2012, gekozen voor een compleet beeld én opsplitsing van SkVV en TB-OV. Uitgaven Begroting 2013 (SkVV + TB-OV) Jaarrekening 2013 (SkVV+TB- OV) Jaarrekening SkVV 2013 Jaarrekening TB-OV 2013 Personeelslasten SkVV (+ TB-OV) Overhead SkVV (+ TB-OV) Uitbestede werkzaamheden SkVV werkbudget TB-OV werkbudget SkVV-bijdrage TB-OV Sentire Bijdrage Railforum Verdeling abonnementen Kosten vergaderingen SkVV Totaal uitgaven Inkomsten Begroting 2013 (SkVV + TB-OV) Jaarrekening 2013 (SkVV+TB- OV) Jaarrekening SkVV 2013 Bijdrage 7 stadsregio's IPO aanvulling kosten TB OV Jaarrekening TB-OV 2013 Bijdrage IPO TB-OV Bijdrage SkVV TB-OV Bijdrage verdeling abonnementen Werkzaamh. A. Kruijt voor IPO Totaal inkomsten Onttrekking Reserve Totaal Saldo SkVV Balansmutatie Reserve per Reserve per Begrote reserve per Reserve per Toelichting inkomsten en uitgaven Uitgaven Tel: Fax: skvv@skvv.nl 10

11 Personeelslasten SkVV secretariaat Deze post betreft de lasten voor de medewerkers van het SkVV secretariaat en die van het TB-OV. De inhuur van de secretaris in de maanden januari en februari is bij deze cijfers inbegrepen. De lasten zijn wat lager dan begroot. Dit komt in de eerste plaats door de personele mutaties in de eerste helft van het jaar. Tot half mei was de personele bezetting daardoor lager dan gepland. De lagere lasten worden voorts verklaard door de vermindering van het aantal werkuren van de secretaris vanaf augustus tot 28. Overhead werkplekken SkVV Onder deze post staan de kosten voor de werkplekken inclusief facilitaire ondersteuning van het SkVV secretariaat en het TB-OV die door het Stadsgewest Haaglanden over 2012 in rekening zijn gebracht. De uitgaven zijn hoger dan begroot, maar niet hoger dan in SkVV werkbudget De belangrijkste uitgaven betreffen: ,50 Bijdrage aan project Samen op Reis Samen op reis is hetzelfde project als Naar een beter OV voor de reiziger waaraan SkVV in 2012 bijdroeg. Op initiatief van ROVER komt enige malen per jaar een initiatiefgroep op bestuurlijk niveau bijeen om afspraken te maken gezamenlijk aan te pakken in het openbaar vervoer. IenM, IPO, SkVV en de vervoerders betalen het project gezamenlijk ,00 Bijdrage aan het Chipkaart afstudeerlab van de TU Delft Dit project van de TU Delft is een afstudeeropdracht van drie studenten, waarin op basis van uitvoerig (internationaal) onderzoek voorstellen worden gedaan voor reizigersvriendelijke aanpassingen van het chipkaartsysteem. IenM, IPO, SkVV en enige vervoerders hebben aan het project bijgedragen. De resultaten, in de vorm van rapporten en films, kwamen eind 2013 gereed ,44 Verkenning arbitrage regeling ROVB Ten einde een arbitrageregeling voor het ROVB te ontwerpen hebben HiiL en Tisco (onderdeel van de Universiteit van Tilburg een verkenning uitgevoerd. De overige kosten zijn betaald door het IPO en de vervoerders ,00 Landelijke werkgroep chipkaart ROCOV s De ROCOV s hebben gezamenlijke werkgroep chipkaart die onder andere advies uitbrengt over de landelijke tarieven. Het TB-OV neemt als adviseur deel aan deze werkgroep. IPO en SkVV betalen de vergaderkosten van deze werkgroep om beurten. Voorts gaat het bij de uitgaven uit het werkbudget om abonnementen, bijwonen van conferenties en dergelijke. TB-OV werkbudget Een toelichting op deze uitgaven is te vinden in het jaarverslag van het TB-OV SkVV-bijdrage TB-OV Het hier genoemde bedrag betreft de helft van de totale kosten van het TB-OV. Sentire Sentire is een chipkaartproduct voor blinden en slechtzienden. Gebruik ervan vermindert het uitcheckrisico voor deze groep reizigers aanzienlijk. Het product vervangt het zgn. Vizirisproduct dat heel veel opbrengstderving opleverde. Sentire is beschikbaar vanaf 1 januari De inrichtingskosten zijn voor de helft door IPO en voor de helft door SkVV betaald. De uitvoeringskosten liggen bij de vervoerders. Gebruik van het product levert geen derving op. Bijdrage Railforum Betreft de jaarlijkse vaste contributie voor het Partner in kennis lidmaatschap van Railforum. Verdeling abonnementen Betreft de kosten die zijn gemaakt voor de opbrengstverdeling van landelijke abonnementen die in 2012 en de eerste helft van 2013 zijn verkocht. Deze zijn doorberekend aan de stadsregio s en provincies. Deze doorberekening was de reden dat het bedrag niet was begroot. Om een compleet beeld te kunnen geven, is dit bedrag evenals vorige jaar wel in de jaarrekening opgenomen. De Tel: Fax: skvv@skvv.nl 11

12 opbrengstverdeling wordt georganiseerd door het TB-OV en is uitbesteed aan Panteia. De afrekening loopt via SkVV. Kosten vergaderingen SkVV Betreft de kosten voor zaalreserveringen ten behoeve van het SkVV portefeuillehoudersoverleg en enkele andere SkVV overleggen. Hoewel het begrote bedrag minder was dan voor 2012 was begroot, is toch aanzienlijk minder uitgegeven. De lagere uitgaven zijn te verklaren doordat iets minder bestuurlijke overleggen plaatsvonden dan gepland, doordat de overleggen niet meer gepaard gingen met een avondmaaltijd en doordat vaker gebruik werd gemaakt van de (gratis) vergaderfaciliteit van KpVV. Inkomsten Bijdrage zeven stadsregio's Betreft de financiële bijdrage van de zeven stadsregio s conform de vastgestelde SkVV begroting Bijdrage IPO TB-OV Het bedrag uit de jaarrekening laat zich niet vergelijken met dat uit de begroting. Het bedrag uit de begroting betrof alleen de vereveningsbijdrage, die IPO aan SkVV betaalt omdat de door IPO gedetacheerde medewerker minder kost dan de medewerker die SkVV detacheert. De jaarrekening bevat het totale bedrag dat IPO bijdraagt, d.w.z. de helft van de kosten van TB-OV. Met deze weergave is dezelfde systematiek gevolgd als vorige jaar. Bijdrage SkVV TB-OV Dit betreft de totale bijdrage van SkVV, zijnde de helft van de kosten van het TB-OV. In de opgetelde jaarrekening van SKVV en TB-OV samen komt deze post zowel bij de inkomsten als uitgaven terug. Dit is een gevolg van de uitsplitsing van de SkVV en TB-OV jaarrekeningen. Bijdrage sterabonnementen Betreft het totaal aan bijdragen van de provincies en stadsregio s ten behoeve van de opbrengstverdeling van landelijke abonnementen. Deze bijdrage dekt de door SkVV gemaakte kosten volledig. Werkzaamheden A. Kruijt voor IPO In verband met de langdurige afwezigheid van de IPO medewerker regionaal openbaar vervoer heeft één van de SkVV medewerkers in de periode 29 juli 15 november één dag per week werkzaamheden voor het IPO verricht. Deze werkzaamheden hadden betrekking op ROVB- en NOVBzaken. Toevoeging aan reserve Anders dan begroot is er geen sprake geweest van onttrekking aan de reserve, maar van een toename. Dit komt door lagere lasten (lagere personeelskosten en minder uitgaven werkbudget) dan begroot. De reserve van SkVV was hierdoor eind Tel: Fax: skvv@skvv.nl 12