ArbeidsErvaring Project
|
|
- Edith Gerritsen
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 ArbeidsErvaring Project DUURZAAMHEID Een project in het kader van arbeidservaring en duurzaamheid voor 3 e klassen HAVO en VWO van het Revius Lyceum Doorn Naam: Klas:..
2 2 VOORWOORD Het Arbeidservaring- en duurzaamheidsproject In het derde jaar HAVO en VWO vindt het ArbeidsErvaring Project, kortweg het AEP, plaats. Tijdens dit project ga je ervaring op doen met verschillende aspecten van arbeid en arbeidsomstandigheden. Je hebt misschien al een krantenwijk of een baantje voor de zaterdag maar je zult ervaren dat het AEP toch echt anders is. Voor het AEP zoek je zelf een stageplaats bij een bedrijf of organisatie en ga je gedurende 4 dagen werken. Hoe is het om elke dag te werken en kennis te maken met veel meer zaken die bij werken komen kijken? Dat is vaak een heel ander verhaal. Tijdens het AEP ga je bovendien onderzoeken in hoeverre het bedrijf of de instelling waar je werkt met duurzaamheid bezig is. Natuurlijk word je niet in het diepe gegooid. Na de herfstvakantie ga je gedurende drie mentorlessen (en thuis natuurlijk) aan de slag met teksten en opdrachten over duurzaamheid die je in dit boekje aantreft. Daarnaast zal het thema duurzaamheid ook tijdens lessen economie, scheikunde, natuurkunde en aardrijkskunde aan de orde komen. Het ArbeidsErvaring Project bestaat dus uit twee delen: deel 1, na de herfstvakantie, noemen wij de bewustwordingsfase, waarin je in grote lijnen leert wat duurzaamheid is en deel 2, vanaf begin december, de fase waarin jij een stageplaats gaat zoeken, je voorbereidt op je stage en waarin je stage plaatsvindt (april 2015). Je krijgt dus ook twee boekjes. Het eerste boekje heb je nu in je hand, het tweede boekje krijg je in december. Mocht je tussentijds vragen hebben dan kun je ons natuurlijk altijd bereiken. Veel succes! De heer S. Youssef Mevrouw J. Franse Mevrouw N. Wieringa
3 3 INHOUDSOPGAVE INLEIDING, WAAR GAAT DUURZAAMHEID OVER BLZ 4 OPDRACHTEN LES ÉÉN BLZ 5 OPDRACHTEN LES TWEE BLZ 9 OPDRACHTEN LES DRIE BLZ 14 EXTRA OPDRACHTEN BLZ 19
4 4 INLEIDING Waar gaat duurzaamheid over? Iets wat duurzaam is, gaat lang mee. Het wordt gemaakt of gedaan op een manier die rekening houdt met toekomstige generaties. Duurzaamheid gaat dus over genoeg voor iedereen en voor altijd. Enough 4 all 4 ever. Officieel gaat het over: voorzien in de behoeften van hedendaagse generaties zonder het voor toekomstige generaties onmogelijk te maken in hun behoeften te voorzien. Daarbij moeten we een optimum zien te vinden tussen People, Planet en Profit (PPP ofwel Triple P), we moeten een balans zien te vinden tussen de belangen van mensen, zoals welzijn en gezondheid, eerlijk loon en menswaardige levens- en werkomstandigheden, het behoud van het leven op aarde, de dieren en planten in de natuur, en naar geld / een inkomen / een gezonde economie. Nu gaat de economie, de financiële winst, nog vaak boven de andere twee en zijn we bezig de aarde te plunderen en mensen uit te buiten. De balans is in onze tijd erg uit evenwicht. Maar ondernemers, wetenschappers, politici en gewone mensen thuis of op het werk zoeken naar manieren om duurzaam voldoende voedsel, energie, drinkwater en grondstoffen te kunnen creëren. Niet alleen voor nu levende mensen, maar ook voor volgende generaties. Niet alleen in ons land, maar over de hele wereld. Ook jij kunt daarin een rol spelen. Hoe? Om met een cliché te beginnen: verbeter de wereld en begin bij jezelf. Wat weet jij van duurzaamheid en hoe duurzaam ben jij bezig? Dit boekje helpt je om je kennis over duurzaamheid te vergroten en je bewuster te maken van je eigen gedrag ten opzichte van duurzaamheid. Natuurlijk kunnen wij niet alle aspecten van duurzaamheid behandelen. Maar alle beetjes helpen toch? Tijdens lessen economie, scheikunde, natuurkunde en aardrijkskunde zal duurzaamheid dit schooljaar ook aan de orde komen. Tijdens je stage in april (2015) ga je kijken in hoeverre het bedrijf/de instelling waar jij stage loopt met duurzaamheid bezig is maar daarover later meer. De komende drie mentorlessen ga je aan de slag met deel één van dit boekje en maak je de opdrachten die hierin staan. Succes!
5 5 Opdrachten les één We beginnen met een algemeen filmpje over duurzaamheid. Nadat je het filmpje hebt bekeken, beantwoord je onderstaande vragen. Als je een antwoord niet weet, kun je het filmpje nog eens bekijken. De onderwerpen staan in de volgorde waarin ze in het filmpje voorkomen. Vragen bij het filmpje 1. De wereldbevolking groeit en het energieverbruik per persoon neemt toe. Fossiele brandstoffen kunnen aan de grotere vraag naar energie voldoen. a. Bij de verbranding van fossiele brandstof komt CO2 vrij. Wat is het gevolg van het vrijkomen van deze stof? b. Wat zijn alternatieven voor het gebruik van fossiele brandstoffen? 2. De CO2-concentratie in de atmosfeer is de afgelopen tientallen jaren steeds hoger geworden. Deze lijn heeft een zaagvorm: elk jaar schommelt de CO2-concentratie. In de winter stijgt de CO2-concentratie en in de zomer daalt hij. Waardoor wordt deze schommeling veroorzaakt? 3. Wat zijn gevolgen van de stijging van de temperatuur? (noem er minstens twee)
6 6 4. Wat zijn manieren om te voorkomen dat mensen niet meer uitgebuit worden maar eerlijk loon krijgen en kinderen niet moeten werken maar naar school kunnen? 5. Duurzame ontwikkeling kijkt naar de drie P's, naar triple P. Waar staan die drie P's voor? 6. Duurzame ontwikkeling tracht een optimum te vinden in de drie P's. a. Waarmee zal het slecht gaan als je alleen maar kijkt naar de economie? b. Waarmee zal het slecht gaan als je alleen naar kijkt naar de natuur? 7. In verschillende landen van Afrika vinden onlusten plaats tussen verschillende stammen. Zo'n land krijgt dan vaak een negatief reisadvies. Je bent dan niet meer verzekerd indien je naar zo'n land gaat. Wat heeft dat voor gevolgen daar voor de economie, sociaal en voor de natuur?
7 7 8. Duurzame ontwikkeling kijkt ook naar onze kinderen en hun kinderen, dus onze kleinkinderen. Zij willen ook een aarde met grondstoffen, natuur en waarin we samen op een prettige manier kunnen leven. Wat zal er gebeuren indien er geen aardolie meer op aarde is? Bekijk waar aardolie allemaal voor gebruikt wordt en schat in wat er gebeurt als er geen olie meer is (geschat in 2045). 9. Wat zouden we nu al moeten doen om het bovenstaande probleem te voorkomen? 10. Net als dat de biodiversiteit op het land afneemt door de kap van regenwouden, neemt de biodiversiteit in zee af door overbevissing. Veel te veel vissen worden in een keer weggevangen zodat er niks meer overblijft. Door duurzaam te werk te gaan door niet te veel tegelijk weg te vangen, dien je doelen uit alle drie de categorie: planet, people en profit. Behalve dat de biodiversiteit niet verder af zal nemen (Planet) zijn er nog economische voordelen (Profit) en positieve gevolgen voor mensen (People).
8 8 a. Wat zijn de gevolgen voor mensen? b. Waarom is het economisch aantrekkelijk (op de lange duur)?
9 9 Opdrachten les twee VOETAFDRUK De voetafdruk (ook wel mondiale of ecologische voetafdruk genoemd) is de ruimte die we per persoon innemen op aarde. Deze ruimte wordt berekend op basis van jouw levensstijl. Alles wat je consumeert kost namelijk ruimte. Eten en drinken neemt bijvoorbeeld ruimte in beslag, omdat het verbouwd en vervoerd moet worden. Maar ook papiergebruik (denk aan bomen kap) en energieverbruik (CO2 uitstoot) kosten veel ruimte. Ben jij je bewust van wat je eet en drinkt, wat je uitprint en wanneer je de bus, tram, fiets of auto neemt? De gevolgen van jouw gedrag kunnen met de voetafdruk in een getal worden uitgedrukt. Dit getal geeft aan welk stukje van de aardbol jij in beslag neemt. De voetafdruk is wereldwijd de afgelopen jaren sterk is gestegen. Als we zo doorgaan zijn er twee aardbollen nodig! Nederland en de wereld Nederland is een rijk land met een hoge levenstandaard. We zijn gewend aan een luxe levensstijl. De gemiddelde Nederlander heeft hierdoor een voetafdruk van 4,1 hectare. Dat is m2 ofwel 8 voetbalvelden. Een flinke lap grond, maar wat zegt dit nu? Als we alle beschikbare ruimte op aarde eerlijk verdelen over alle mensen, zonder dat de aarde uitgeput raakt, dan is er 1,8 hectare (3 voetbalvelden) per persoon beschikbaar. Dit noemen we het Eerlijk Aarde-aandeel. De gemiddelde voetafdruk van alle mensen op de wereld is nu 2,7 ha. Dat is dus een stuk meer dan het Eerlijk Aarde-aandeel van 1,8 ha! We verbruiken met z n allen dus meer dan de aarde te bieden heeft. Anders gezegd: we maken de natuurlijke reserves van de aarde op. En helaas kan de natuur deze reserves niet meer op tijd aanvullen. Er zijn grenzen aan het gebruik van de aarde en aan onze manier van leven. Die grenzen worden iedere dag overschreden. We leven op een te grote voet! Wat voor soort voetafdruk laat jij achter? Als je de volgende vragenlijst invult, kun je je eigen mondiale voetafdruk berekenen. Probeer zo eerlijk mogelijk te antwoorden. Achter de antwoorden staat tussen haakjes het desbetreffende getal dat je aan het eind van de test bij elkaar moet optellen. Voor een digitale berekening kun je terecht op Daar kun je ook je voetafdruk vastleggen. Kijk ook eens op
10 10 A. Je eigen gebruik 1. Hoeveel liter zuivel (melk, karnemelk, toetjes etc.) gebruik je per week? Meer dan 5 liter (10) Tussen 4 en 5 liter (8) Tussen 3 en 4 liter (6) Tussen 2 en 3 liter (4) Minder dan 2 liter (2) Geen (0) 2. Hoeveel gram kaas en kaasproducten eet je per week? Meer dan 450 gram (10) Tussen 350 en 450 gram (8) Tussen 250 en 350 gram (6) Tussen 150 en 250 gram (4) Minder dan 150 gram (2) Geen (0) 3. Hoeveel gram vlees eet je per week, inclusief vleessnacks tussendoor en vleeswaren op brood? Meer dan 1500 gram (30) Tussen 1000 en 1500 gram (24) Tussen 500 en 1000 gram (18) Tussen 100 en 500 gram (12) Minder dan 100 gram (4) Geen (0) 4. Hoe vaak per maand eet je eten uit blikjes, diepvriesproducten en kant-enklaarmaaltijden? Meer dan 11 keer (10) Tussen 8 en 11 keer (8) Tussen 5 en 8 keer (6) Tussen 2 en 5 keer (4) Minder dan 2 keer (2) Geen (0) 5. Hoeveel stuks kleding koop je per jaar? Meer dan 24 (10) Tussen 16 en 24 (8) Tussen 8 en 16 (6) Minder dan 8 (4) Nauwelijks of tweedehands (2)
11 11 6. Ga je weleens met het vliegtuig op vakantie? Ja, meerdere malen per jaar buiten Europa (20) Ja, meerdere malen per jaar binnen Europa (16) Ja, een keer per jaar buiten Europa (16) Ja, een keer per jaar binnen Europa (12) Ja, ongeveer eens per 3 jaar binnen Europa (8) Ja, ongeveer eens per 5 jaar binnen Europa (4) Nooit (0) 7. Ga je weleens met de auto, bus of trein op vakantie? Auto Ja, meer malen per jaar ver weg (bv. Spanje) (10) Ja, meer malen per jaar redelijk dichtbij(8) Ja, eens per jaar ver weg (8) Ja, eens per jaar redelijk dichtbij (6) Ja, eens per 3 jaar redelijk dichtbij (4) Ja, eens per 5 jaar redelijk dichtbij (2) Nooit met de auto, bus of trein (0) Trein of bus Ja, meer malen per jaar ver weg (bv. Spanje) (5) Ja, meer malen per jaar redelijk dichtbij(4) Ja, eens per jaar ver weg (4) Ja, eens per jaar redelijk dichtbij (3) Ja, eens per 3 jaar redelijk dichtbij (2) Ja, eens per 5 jaar redelijk dichtbij (1) Nooit met de auto, bus of trein (0) 8. Hoeveel kilometer reis je per jaar met de auto naar bijvoorbeeld school, je bijbaantje sportwedstrijden, vrienden/familie etc. (zonder vakanties)? Auto Meer dan km (20) Tussen en km (16) Tussen en km (12) Tussen en km (8) Tussen en km (4) Minder dan km (2) Geen (0)
12 12 Openbaar vervoer Meer dan km (10) Tussen en km (8) Tussen en km (6) Tussen en km (4) Tussen en km (2) Minder dan km (1) Geen (0) * Als je met meer mensen in de auto zit, mag je het aantal kilometers door dat aantal delen Tussenstand A =. punten B. Gebruik bij je thuis Bij de volgende vragen mag je de punten delen door het aantal personen waarmee je het gebruik deelt: 9. Hoeveel uur per dag kijk je televisie, ben je aan het computeren, aan het gamen en/of met je mobiel bezig?: meer dan 4 uur per dag (5) tussen 3 en 4 uur per dag (4) tussen 2 en 3 uur per dag (3) tussen 1 en 2 uur per dag (2) minder dan een uur per dag (1) 10. Hoeveel duurdere grote artikelen (bijv. meubels, elektrische apparaten, fietsen) worden er bij jou thuis per jaar gekocht? Meer dan 7 (10) Tussen 5 en 7 (8) Tussen 3 en 5 (6) Minder dan 3 (4) Nauwelijks of tweedehands (2) 11. Hoeveel boeken, tijdschriften, kranten en ander papier krijgen jullie wekelijks in je brievenbus? Meer dan 20 (10) Tussen 15 en 20 (8) Tussen 10 en 15 (6) Tussen 5 en 10 (4) Minder dan 5 (2) * Als jullie thuis reclamefolders toestaan, moet je dat als 2 punten extra rekenen
13 De gasrekening per maand is Hoger dan 135,- (12) Tussen 55,- en 135,- (10) Tussen 35,- en 55,- (6) Tussen 10,- en 35,- (4) Onder 10,- (2) * Een gemiddeld huishouden heeft een gasrekening tussen 35 en 55 per maand 13. De elektriciteitsrekening per maand is Hoger dan 90,- (12) Tussen 45,- en 90,- (8) Tussen 35,- en 45,- (6) Tussen 20,- en 35,- (4) Lager dan 20,- (2) * Een gemiddeld huishouden heeft een elektriciteitsrekening tussen de 35 en 45 per maand. * Als jullie natuurstroom of groene stroom gebruiken, mag je het aantal punten halveren Tussenstand B =. punten De berekening van je Voetafdruk Als je A en B bij elkaar optelt, kun je in onderstaand schema je voetafdruk vinden: -168= ±10,5ha -160= ±10,0ha -152= ±9,5ha -144= ±9,0ha -136= ±8,5ha -128= ±8,0ha -120= ±7,5ha -112= ±7,0ha -104 = ±6,5ha -96 = ±6,0ha -88 = ±5,5ha -80 = ±5,0ha -72 = ±4,5ha -64 = ±4,0ha -56 = ±3,5ha -48 = ±3,0ha -40 = ±2,5ha = ±2,0ha -24 = ±1,5ha -16 = ±1,0ha Leef jij op grote voet of heb je juist een kleine voetafdruk? Wat is jouw voetafdruk? Is deze vergelijkbaar met de 'Eerlijke voetafdruk' (zie hiervoor)?
14 14 Opdrachten les drie Natuurlijk kun je jouw voetafdruk best verkleinen. Laten we beginnen met drie belangrijke hoofdlijnen die jijzelf thuis kunt aanpakken namelijk het verbruik van energie en water en de productie van afval. ENERGIE Een groot deel van het energieverbruik in huishoudens wordt bepaald door gedrag. Laat je lampen branden in ruimtes waar je niet bent, sta je lang onder de douche, zet je de verwarming een graadje lager of juist hoger? Als jij je bewust wordt van hoe je met energie omgaat kun je er ook iets aan veranderen. Maak onderstaande opdrachten 1. Welke energiesoorten worden bij jou thuis gebruikt? 2a. Gebruiken jullie thuis groene stroom? b. Is groene stroom echt groen (milieuvriendelijk)? Motiveer je antwoord. 3. Bedenk vijf dingen die je zou kunnen doen om het elektriciteitsverbruik bij jou thuis/in jullie huishouden te verminderen en schrijf ze hieronder op 1) 2) 3) 4) 5) Bij de opdracht in week 1 is het gebruik van fossiele brandstoffen waaronder aardgas al aan de orde gekomen. Thuis kun je het gasverbruik natuurlijk ook flink beperken.
15 15 7. Noem drie maatregelen om zuiniger om te gaan met gas. 1) 2) 3) WATER Gemiddeld verbruikt een huishouden honderden liters drinkwater per dag. Het totale waterverbruik ligt twintig maal zo hoog. Dit verborgen water wordt bijvoorbeeld gebruikt bij de productie en transport van voedsel en producten. Het waterverbruik heeft een wereldwijde impact en brengt het totale ecosysteem in de wereld in gevaar. Een voorbeeld: de katoenteelt (kledingproductie) verbruikt jaarlijks 256 quintiljoen (dat is 256 met 30 nullen) liter water, 42 procent van al dat water wordt geïrrigeerd uit lokale rivieren en meren. Dit heeft een enorme impact op de natuur, het milieu in de omgeving en de mensen die van dat water afhankelijk zijn. Het Aralmeer op de grens van Kazachstan en Oezbekistan droogde zelfs helemaal op door de katoenteelt. Drinkwater is schaars en kostbaar. Meer dan een miljard mensen heeft geen beschikking over schoon drinkwater en dit aantal zal de komende jaren alleen maar stijgen. Voor de zuivering van water is veel energie nodig en als je je dan realiseert dat slechts 4 procent van ons kraanwater wordt gebruikt voor eten en drinken en het meeste water in ons land wordt gebruikt voor doeleinden waarvoor geen drinkwater kwaliteit noodzakelijk is, zul je begrijpen dat wij ook ons watergebruik moeten aanpassen. Ook hier is bewustwording van je eigen verbruik een eerste stap. 1. Waar bestaat het waterverbruik bij jou thuis uit (noem minimaal 5 ) 2. Hoeveel water denk je dat iemand gemiddeld per dag verbruikt? 3. Hoe lang sta je gemiddeld onder de douche per dag? Probeer nauwkeurig te meten. 4. Hoeveel water (in liter)gebruik je in de tijd dat je onder de douche staat?
16 16 5. Zoek op het internet hoeveel dm3 gas wordt gebruikt om één liter water te laten koken. 6. Wat is energie zuiniger en waarom? a. koud water op het gasfornuis aan de kook brengen voor het koken van twee eieren (tot de eieren hard gekookt zijn); b. eerst het water koken in een elektrische waterkoker en vervolgens de eieren in het gekookte water op het gasfornuis koken (tot de eieren hard gekookt zijn) Geef aan hoe je water kunt besparen (minimaal 5). AFVAL Alleen al in Nederland produceren wij met z n allen in één jaar tijd zo n 63 miljoen ton afval. Daarmee kan de Amsterdam Arena 30 keer tot de nok toe gevuld worden. Gelukkig wordt een groot deel van dat afval inmiddels hergebruikt. Nederland is zelfs één van de koplopers als het om recyclen gaat. Het is daarbij belangrijk om je afval goed te scheiden. Afval wordt in de meeste gemeenten in Nederland gescheiden ingezameld. Die scheiding van afval begint ook bij jou thuis. Wat weet jij daar vanaf? Maak onderstaande opdrachten.
17 17 1. Waar bestaat het afval in een huishouden uit? Noem minimaal Kruis aan wat je met het volgende afval doet of zou moeten doen. Zoek eventueel op het internet (bijvoorbeeld afvalscheidingswijzer.nl) Afwasmiddelfles Oud bankstel Etensresten Stofzuigerzak Gloeilamp Elektrische tandenborstel Olie/frituurvet Tuinafval Verf Nagellak Batterijen Oude kleding Oude schoenen Lege flessen Lege cola fles Printer inkt Medicijnen Glasbak Groenbak Kringloop Grijze bak Plastic container Afval scheidings Station Anders 3. Hoe kun je thuis het afval beperken? Noem minimaal Ook overtollig voedsel wordt in grote hoeveelheden weggegooid. Niet alleen thuis maar ook in winkels. Op voorverpakte producten staat een code: Wat betekent THT Wat betekent TGT Kun je een product met de vermelding TGT ook na de genoemde datum nog veilig eten? -----
18 18 5. Noem (minimaal) twee producten die uit hergebruikt materiaal bestaan Tot slot: Maak een lijst van voornemens om duurzamer te gaan leven. Denk daarbij aan wat je kunt verbeteren aan jouw: Energieverbruik Benodigde voedsel Waterverbruik Manier van verplaatsen (verkeer) Afvalproductie (gebruik de ruimte hieronder om je lijst op te schrijven)
19 19 EXTRA OPDRACHTEN Voedselvragen over duurzaamheid In deze opdracht wordt getest wat jou kennis op het gebied van duurzame voeding is. Er worden verschillende vragen gesteld over de duurzame veeteelt en akkerbouw. Weet jij alle vragen al te beantwoorden? Om deze vragen te kunnen beantwoorden is het mogelijk om internet te raadplegen! 1. Op een biologische boerderij hebben de dieren een heel goed leven. Hoe heet de tegenhanger hiervan waarbij de dieren vaak binnen en in kleine hokjes leven? 2. Hoe heet het keurmerk dat in Nederland op alle biologische producten staat en aangeeft dat er geen bestrijdingsmiddelen en kunstmest zijn gebruikt bij de productie ervan? 3. In Nederland zijn ongeveer vegetariërs. Wat eten zij niet? 4. Een Nederlander koopt gemiddeld 600 kilo eten. Hoeveel kilo wordt verspild doordat het direct in de prullenbak wordt gegooid, terwijl het nog prima is. (marge van 10 kilo)? 5. Vanwege de grote methaan-uitstoot (een broeikasgas) heeft de landbouw een groot aandeel in de wereldwijde broeikasgas-uitstoot. Hoeveel procent is dit in totaal? 6. Als je boodschappen doet staat op ieder product in welk land dit geproduceerd is. Waarom is het milieuvriendelijker om producten te kopen die dichter bij huis gemaakt zijn? 7. Waarom is het beter voor het milieu om aardbeien in de zomer te eten ipv met kerst in december? 8. Bij het kopen van keukenapparatuur kun je letten op het energielabel dat op het apparaat zit. Wat geeft dit label aan? 9. Op ieder ei staat een code gestempeld. De code begint altijd met het nummer 0, 1, 2 of 3 en geeft aan wat de leefomstandigheden zijn waarin de kip heeft geleefd. Eén van deze nummers geeft aan dat de kip helemaal biologisch leeft, welk nummer? 10. Sommige restaurants hebben het Marine Stewardship Council-keurmerk. Dat wil zeggen dat zij een bepaald product duurzaam inkopen. Welk product is dit? (bron JMA)
Docentenvel opdracht 15 (Jouw mondiale voetafdruk)
Docentenvel opdracht 15 (Jouw mondiale voetafdruk) Als voorbereiding op de opdracht kunt u alvast onderstaande vragen bekijken. De leerlingen gaan deze tijdens de opdracht beantwoorden om er zo achter
Nadere informatieDagboek Nederland onder water?! Komt Nederland onder water te staan? En wat kunnen jij en de politiek doen om dit te voorkomen?
Dagboek Dagboek Nederland onder water?! Komt Nederland onder water te staan? En wat kunnen jij en de politiek doen om dit te voorkomen? Dat het klimaat verandert is een feit. Je hoort het overal om je
Nadere informatie1. Ecologische voetafdruk
2 VW0 THEMA 7 MENS EN MILIEU EXTRA OPDRACHTEN 1. Ecologische voetafdruk In de basisstoffen heb je geleerd dat we voedsel, zuurstof, water, energie en grondstoffen uit ons milieu halen. Ook gebruiken we
Nadere informatieJouw ecologische voetstap
Jouw ecologische voetstap Een project van IVN Veldhoven Eindhoven Vessem Najaar 16 Doelgroep: basisonderwijs: groepen t/m 8 Jaargetijde: najaar/ winter Plaats: op school. Dit project is een voorbereiding
Nadere informatieDe kritische consument
De kritische consument Inleiding Om producten te kunnen maken heb je grondstoffen nodig. Mensen werken met deze grondstoffen en maken er producten van die we consumeren. Een ondernemer is tevreden als
Nadere informatieWat kunnen we in Pijnacker-Nootdorp doen tegen klimaatverandering? Richard Smokers
Wat kunnen we in Pijnacker-Nootdorp doen tegen klimaatverandering? Richard Smokers Hoeveel CO 2 -reductie is nodig? doel nieuwe kabinet: in 2020 30% minder CO 2 -uitstoot dan in 1990 UN-IPCC: stabilisatie
Nadere informatieAquaPath Module 4 DUURZAME LEVENSSTIJLEN EN WATER
AquaPath Module 4 DUURZAME LEVENSSTIJLEN EN WATER SAMENVATTING Weet je dat de meeste van onze dagelijkse activiteiten, inclusief voedsel, kleding en reizen, een hoog waterverbruik betekenen en daarmee
Nadere informatieWerkblad huismodule. Quintel Intelligence. Antwoordblad
Antwoordblad Opdracht 1 Noteer de startwaarden en scores Kijk bij het dashboard. Noteer de startwaarden en scores die je hier ziet staan in de tabel hieronder. Dashboard onderdelen CO₂ uitstoot (ton per
Nadere informatieLES 2: Klimaatverandering
LES 2: Klimaatverandering 1 Les 2: Klimaatverandering Vakken PAV, aardrijkskunde Eindtermen Sociale vaardigheden, burgerzin, ICT, vakoverschrijdend, samenwerken, kritisch denken Materiaal Computer met
Nadere informatieFossiele brandstoffen? De zon is de bron!
Energie 5 en 6 3 Fossiele brandstoffen? De zon is de bron! Filmpjes werkblad Doelen Begrippen Materialen Duur De leerlingen: weten dat fossiele brandstoffen hele oude resten van planten zijn. kunnen een
Nadere informatieTekst lezen en vragen stellen
Tekst lezen en vragen stellen 1. Om een tekst goed te begrijpen is het erg belangrijk om een tekst actief te lezen. In de uitleg lees je hoe je dat moet doen. Als je actief leest, dan: - controleer je
Nadere informatie1. Je woont in... persoonlijke voetafdruk. Ruimte. een appartement of een klein huis met 1 à 2 slaapkamers? (+/- 80m²) 2
1. Je woont in... een appartement of een klein huis met 1 à 2 slaapkamers? (+/- 80m²) 2 een groot appartement of een huis met 3 à 4 slaapkamers? (+/- 120m²) 3 een groot huis met meer dan 4 slaapkamers?
Nadere informatie1. De ecologische voetafdruk
1. De ecologische voetafdruk Alles wat je eet, koopt en gebruikt moet ergens gemaakt worden of moet ergens groeien. Daar heb je plaats voor nodig. En soms is dat meer plaats dan je denkt. Zo heb je voor
Nadere informatieEcologische voetafdruk. Met de volgende opdracht gaan we ontdekken hoe bewust ons eigen gedrag is.
Ecologische voetafdruk De millenniumdoelen gaan over de hele wereld, over een wereld die schoner, rechtvaardiger en welvarender moet worden voor alle wereldburgers. Bewust leven is een veelbesproken onderwerp
Nadere informatieTropisch Nederland. 1. Aanzetten. 1.a Tropisch Nederland
1. Aanzetten Tropisch Nederland 1.a Tropisch Nederland Jij gaat aan de slag met het dossier Tropisch Nederland. Welke onderdelen van het dossier ga jij maken? Overleg met je docent. GA IK DOEN STAP ONDERDEEL
Nadere informatieGezondheid & Voeding
Biologische producten en duurzame keurmerken Wij kochten in 2014 voor iets meer dan 1 miljard euro aan biologische producten. Dat is een groei van 6% ten opzichte van 2013. We worden steeds bewuster en
Nadere informatieAfhankelijk van de natuur vmbo-b12. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/62385
Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 06 June 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/62385 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein. Wikiwijsleermiddelenplein
Nadere informatieAfhankelijk van de natuur. banner. Green Science CITAVERDE. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.
banner Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Green Science CITAVERDE 12 juli 2016 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/81673 Dit lesmateriaal is gemaakt met
Nadere informatieVerbeter de aarde. Waarom en hoe je mee kunt doen! Anneke Brom 24-2-2013
Verbeter de aarde Waarom en hoe je mee kunt doen! Anneke Brom 24-2-2013 Lees hoe je door eenvoudige acties kunt meewerken aan het welzijn van de aarde. Bekijk de aardevriendelijke producten en campagnes
Nadere informatieLessuggesties energie Ter voorbereiding van GLOW. Groep 6, 7, 8
Lessuggesties energie Ter voorbereiding van GLOW Groep 6, 7, 8 Eindhoven, 8 september 2011 In het kort In deze lesbrief vind je een aantal uitgewerkte lessen waarvan je er één of meerdere kunt uitvoeren.
Nadere informatie'Waar komt melk vandaan?' 'Uit de winkel!'. Natuurlijk weet iedereen dat melk uit de koe komt, maar je staat er niet zo vaak bij stil!
Kijkje in de keuken 'Waar komt melk vandaan?' 'Uit de winkel!'. Natuurlijk weet iedereen dat melk uit de koe komt, maar je staat er niet zo vaak bij stil! Tussen de productie van voeding en het opeten
Nadere informatieIk kan de meeste energie besparen door de volgende maatregel(en) toe te passen: 1. 2. 3.
Antwoordblad Opdracht 1 Noteer de startwaarden en scores Kijk bij het dashboard. Noteer de startwaarden en scores die je hier ziet staan in de tabel hieronder. CO₂ uitstoot (ton per jaar ) Investeringen
Nadere informatieLESINSTRUCTIE GROEP 5/6
LESINSTRUCTIE GROEP 5/6 Bij Samsam nr. 5 2017 De zee Burgerschap Samsam komt 5 x per jaar uit met een magazine, en een werkblad. Daarbij hoort een website met filmpjes en aanvullende informatie: samsam.net
Nadere informatieLessenplan C2C, dé duurzame oplossing?
Lessenplan C2C, dé duurzame oplossing? (gebaseerd op lessen van 50 minuten) Les 1 en 2: Bekijken van de DVD Afval is Voedsel (Vpro Tegenlicht 6 oktober 2006) Maken van de verwerkingsopdrachten. De DVD
Nadere informatieWat weet jij over biologisch en over de bodem?
Met leuke vragen, opdrachten en experimenten voor thuis! Wat weet jij over biologisch en over de bodem? Biologisch, lekker natuurlijk! Heb je er wel eens over nagedacht dat alles wat je eet, van een plant
Nadere informatieVOETAFDRUK SCAN MEET JE ECOLOGISCHE VOETAFDRUK!
VOETAFDRUK SCAN MEET JE ECOLOGISCHE VOETAFDRUK! Wanneer we spreken over duurzame ontwikkeling, de nood om meer ecologisch te leven, blijft meestal ongrijpbaar vaag wat dat dan wel is, een ecologische levensstijl?
Nadere informatieKopen en milieu vmbo-b34. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/73704
Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 21 March 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/73704 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein. Wikiwijsleermiddelenplein
Nadere informatieLes Energie besparen LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE. Werkblad
LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE Les Energie besparen Werkblad Les Energie besparen Werkblad Stel je voor dat fossiele brandstoffen morgen bijna op zouden zijn. De huizen zouden koud blijven. Er zou geen energie
Nadere informatieECOSPEL-KARAKTER. Belasting per parameter (hoe hoger de score, hoe meer de aarde wordt belast):
Jij bent een ECOBOY/-GIRL. Je bent al een tijdje vegetariër, en je woont in een oud rijhuis (slecht geïsoleerd aangezien je niet veel geld hebt om aan verbouwingen te doen). Je koopt je kleren in de kringloopwinkel,
Nadere informatieDigitale huismodule. Quintel Intelligence. Inleiding
Inleiding s Ochtends word je gewekt door je smartphone. Je doet een lamp aan en zet de verwarming een graadje hoger. Snel onder de douche, haar föhnen. Dan kopje thee zetten of een glas melk uit de koelkast
Nadere informatieConsumeren en milieu vmbo-kgt34. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.
Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 23 March 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/73805 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein. Wikiwijsleermiddelenplein
Nadere informatieMijn kledinggebruik. Succes! Dit gedeelte gaat over het kopen van kleding.
Mijn kledinggebruik Wellicht weet je al dat verschillende aspecten van kleding slecht zijn voor het milieu. In deze opdracht gaan we bekijken op welke manier jij zelf je steentje bij kan dragen aan het
Nadere informatieDigitale huismodule. Quintel Intelligence. Inleiding
Inleiding s Ochtends word je gewekt door je smartphone. Je doet een lamp aan en zet de verwarming een graadje hoger. Snel onder de douche, haar föhnen. Dan kopje thee zetten of een glas melk uit de koelkast
Nadere informatieSheet 2: Bekijk met de kinderen de tussenstand van Afval the Game op Instagram en/of Facebook. Hoe gaat het bij de kinderen met inzamelen?
Afval the Game Docentenhandleiding les 2 Duur Voor deze les hebt u ongeveer 80 minuten nodig. Leerdoelen De kinderen hebben in de vorige les geleerd dat het belangrijk is om plastic te scheiden, zodat
Nadere informatieKeuzedeel K0028 Duurzaamheid in het beroep A
Keuzedeel K0028 Duurzaamheid in het beroep A Artikel 116034 Praktische informatie Code keuzedeel K0028 Niveau Geschikt voor niveau 1 Studielast Totaal: 240 uur Savantis adviseert 20 contact gebonden uren
Nadere informatieDuurzaamheid hv12. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.
Auteur VO-content Laatst gewijzigd 15 July 2016 Licentie CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/52459 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.
Nadere informatieHand-out digiboard presentatie
Hand-out digiboard presentatie Bij werkboekje Groepen 6, 7 en 8 basisonderwijs Wie weet wat AVRI doet? Opdracht 1 In Rivierenland zamelt AVRI afval in. Wie weet wat AVRI doet? Opdracht 1 Opdracht 2 Woordweb
Nadere informatieJong & Duurzaam. Klimaat Dieet
Jong & Duurzaam Klimaat Dieet Wie zijn wij en waarom zijn we hier? Wij zijn Wij zijn Werkgroep Jong & Duurzaam Eefke Wij zijn De jongerenvertegenwoordigers Wij zijn 1. 2. 3. 4. Klimaat dieet Duurzame Kleding
Nadere informatieWWW.HOPE-XXL.COM. Mede mogelijk gemaakt door de Iona Stichting en Vos/Abb
De meeste mensen in Nederland hebben het goed voor elkaar. We hebben genoeg eten, we hoeven niet bang te zijn voor oorlog en we zijn dan ook tevreden met ons leven. Maar dat is niet overal op de wereld
Nadere informatieBOER IN DE BUURT DIT IS HET WERKBOEK VAN:...
BOER IN DE BUURT DIT IS HET WERKBOEK VAN:..................... INLEIDING Dit werkboek hoort bij de website Boer in de buurt (www.boerindebuurt.nl). Op deze website vind je filmpjes, illustraties en opdrachten
Nadere informatieOverzicht lessenserie Energietransitie. Lessen Energietransitie - Thema s en onderwerpen per les.
1 Lessen Energietransitie - Thema s en onderwerpen per les. 2 Colofon Dit is een uitgave van Quintel Intelligence in samenwerking met GasTerra en Uitleg & Tekst Meer informatie Kijk voor meer informatie
Nadere informatieLESINSTRUCTIE GROEP 7/8
LESINSTRUCTIE GROEP 7/8 Bij Samsam nr. 5 2017 De zee Burgerschap Samsam komt 5 x per jaar uit met een magazine, en een werkblad. Daarbij hoort een website met filmpjes en aanvullende informatie: samsam.net
Nadere informatieDe zin van afvalscheiding
De zin van afvalscheiding (...en de onzin die u wel eens hoort)...alles gaat toch op één hoop... Hoe zit het écht? z.o.z. Gescheiden afval blijft gescheiden Gescheiden afval blijft gescheiden Alles wat
Nadere informatieVoor het welzijn van kind en school. Klas 3!
Voor het welzijn van kind en school Klas 3! Wat is energie Energie heb je nodig om iets te doen. Je hebt het nodig om een auto mee te kunnen laten rijden, een huis mee te verwarmen of een fabriek mee te
Nadere informatieNaam: WATER. pagina 1 van 8
Naam: WATER Geen leven zonder water Zonder water kun je niet leven. Als je niet genoeg drinkt, krijgt je dorst. Als je dorst hebt, heeft je lichaam water tekort. Je raakt dit water vooral kwijt door te
Nadere informatieWie weet wat Avri doet?
Opdracht 1 Welkom Wie weet wat Avri doet? Opdracht 1 antwoord Welkom Wie weet wat Avri doet? In Rivierenland zamelt Avri afval in. Opdracht 2 Woordweb Als je het woord afval hoort, waar denk je dan aan?
Nadere informatieKlassengesprek - knutselen. Open de envelop, laat de foto zien en lees samen de brief:
Tim eet op Texel 3 en 4 6 Afval Klassengesprek - knutselen Doelen Begrippen Materialen Duur De leerlingen: beseffen dat er veel voedsel weggegooid wordt. beseffen dat verpakkingsmateriaal van voedsel veel
Nadere informatieinhoud blz. Inleiding 1. De afvalberg 2. Soorten afval 3. Vier belangrijke stappen 4. Voorkomen 5. Opnieuw gebruiken 6. Afval als bran dstof
Afval inhoud blz. Inleiding 3 1. De afvalberg 4 2. Soorten afval 5 3. Vier belangrijke stappen 7 4. Voorkomen 8 5. Opnieuw gebruiken 9 6. Afval als bran dstof 11 7. Naar de stortplaats 12 8. Filmpjes 14
Nadere informatieDuurzaamheid. Sander Niessing. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/76953
Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Sander Niessing 11 May 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/76953 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.
Nadere informatieAQUAPAS. Mijn gids voor de watervoetafdruk
AQUAPAS www.aquapath-project.eu Mijn gids voor de watervoetafdruk Dit project is gefinancierd met steun van de Europese Commissie. Deze publicatie geeft alleen de visie van de auteur weer en de Commissie
Nadere informatieAlgemene info over je groep. Algemene info over het kamp: 1) Naam van de groep: gemeente: postcode:
Jerometer kamp Meet de impact van je kamp op het milieu Aan de hand van deze vragenlijst kan je op voorhand je huiswerk doen. Eenmaal de gegevens zijn ingevuld zal het makkelijker en sneller gaan om de
Nadere informatieElektrische auto stoot evenveel CO 2 uit als gewone auto
Elektrische auto stoot evenveel CO 2 uit als gewone auto Bron 1: Elektrische auto s zijn duur en helpen vooralsnog niets. Zet liever in op zuinige auto s, zegt Guus Kroes. 1. De elektrische auto is in
Nadere informatieMilieuopdrachten Sarahs Wereld
Milieuopdrachten Sarahs Wereld Om de wereld milieuvriendelijker te maken, heeft Sarah zeven milieutips. 1. De ruil je rijk! tip 2. De koop tweedehands! tip 3. De kijk uit wat je koopt! tip 4. De haal het
Nadere informatieI LOVE AFVAL SCHEIDEN! JIJ OOK?
I LOVE AFVAL SCHEIDEN! JIJ OOK? Hoi, ik ben Maarten Milieu. Ik werk voor Cyclus en haal bij jou thuis het afval op. De ene dag leeg ik groene minicontainers met een zijlader. De andere dag zie je me zakken
Nadere informatieDocentenvel opdracht 19 (campagne voor een duurzame wereld en een samenwerkend Europa)
Docentenvel opdracht 19 (campagne voor een duurzame wereld en een samenwerkend Europa) Lees ter voorbereiding onderstaande teksten. Het milieu De Europese Unie werkt aan de bescherming en verbetering van
Nadere informatieBNR MINI-ENERGIEBESPARINGSWEDSTRIJD SPEELKAART VAN:
BNR MINI-ENERGIEBESPARINGSWEDSTRIJD SPEELKAART VAN: HANDLEIDING Bij BNR gaan jullie allemaal aan de slag met een mini-energiebesparingswedstrijd. Goed bezig! Maar hoe werkt het precies? Hierbij de handleiding:
Nadere informatieINLEIDING Bovendien vervuilen diezelfde energiebronnen onze planeet!
INLEIDING Waarom minder energie verbruiken? We hebben elke dag energie nodig om van alles en nog wat te kunnen doen: koken, verwarmen, machines laten werken Die energie maken kan op heel veel verschillende
Nadere informatieGemiddelde score ecologische voetafdruk Toermalijn
Gemiddelde score ecologische voetafdruk Ruimte! Je woont in. een appartement of een klein huis met 1 à 2 slaapkamers? 2 punten 34 punten een groot appartement of een huis met 3 à 4 slaapkamers? 3 punten
Nadere informatieDE ENERGIE[R]EVOLUTIE
DE LEERLINGENHANDLEIDING VMBO Naam: Klas: Datum: Pagina 2 INLEIDING Mensen maken op grote schaal gebruik van fossiele brandstoffen: aardolie, aardgas en steenkool. Fossiele brandstoffen ontstaan uit resten
Nadere informatieWater kan ook veranderen is waterdamp. Het wordt dan een gas. Maar heter als 100 graden kan water niet worden. Dit is het kookpunt van water.
Water Zonder water kun niet Zonder water kun je niet leven. Als je niet genoeg drinkt, krijgt je dorst. Als je dorst hebt, heeft je lichaam water tekort. Je raakt dit water vooral kwijt door te plassen
Nadere informatiePraktische tips voor klimaat en portemonnee. Klimaatsparen
Praktische s voor klimaat en portemonnee Klimaatsparen CO 2 en geld besparen De gemiddelde Nederlander stoot per jaar 12.000 kg CO 2 uit (28.000 kg CO 2 per huishouden). De meeste kilo s gaan op aan verwarming,
Nadere informatieDit dossier bestaat uit verschillende fiches, waar jullie in de klas mee aan de slag kunnen.
INTRODUCTIE Waarom minder energie verbruiken? We hebben elke dag energie nodig om van alles en nog wat te kunnen doen; koken, onszelf warm houden, machines laten werken Die energie maken kan op heel veel
Nadere informatieDE ENERGIE[R]EVOLUTIE
DE LEERLINGENHANDLEIDING HAVO/VWO Naam: Klas: Datum: Pagina 2 INLEIDING De mens maakt op grote schaal gebruik van fossiele brandstoffen. Dit zijn bijvoorbeeld aardolie, aardgas en steenkool. Fossiele brandstoffen
Nadere informatieAfhankelijk van de natuur vmbo-kgt12. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.
Auteur VO-content Laatst gewijzigd 14 July 2016 Licentie CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/62464 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.
Nadere informatie1. Hoe dringend vindt u het klimaatprobleem? Helemaal niet dringend, we 1% Er is helemaal geen klimaatprobleem. Weet niet / geen mening
1. Hoe dringend vindt u het klimaatprobleem? Helemaal niet dringend, we 1% kunnen wel even wachten met grote maatregelen 17% 1 Een beetje dringend, we kunnen nog wel even wachten met grote maatregelen,
Nadere informatieGroep 8 - Les 4 Duurzaamheid
Leerkrachtinformatie Groep 8 - Les 4 Duurzaamheid Lesduur: 30 minuten (zelfstandig) DOEL De leerlingen weten wat de gevolgen zijn van energie verbruik. De leerlingen weten wat duurzaamheid is. De leerlingen
Nadere informatieOpdrachten bij cahier Foodtopia Het voedsel van de toekomst
Opdrachten bij cahier Foodtopia Het voedsel van de toekomst BEWAREN EN BEHOUDEN Wij vinden het heel normaal dat de supermarkt vol eten ligt. Vandaag, morgen, volgende week en daarna. Dat is mogelijk doordat
Nadere informatieDe voedselketenles LES 1 VRAAG: Waarom denk jij dat het erg is dat er soms eten weggegooid wordt?
VRAAG: Waarom denk jij dat het erg is dat er soms eten weggegooid wordt? 1 Hoe denk je dat de aardbeienjam op jouw boterham terecht is gekomen? Wat is er allemaal nodig om die aardbeienjam op jouw boterham
Nadere informatieAchtergrondinformatie The Bet
Achtergrondinformatie The Bet Wedden dat het ons lukt in 2 maanden 8 % CO 2 te besparen! In 1997 spraken bijna alle landen in het Japanse Kyoto af hoeveel CO 2 zij moesten besparen om het broeikaseffect
Nadere informatiehet groenste papier ter wereld spaart bomen spaart energie spaart water
het groenste papier ter wereld spaart bomen spaart energie spaart water 100%eco & north river écht duurzaam produceren 100%eco 100% betrouwbaar - 100% transparant Ons doel is een kleurrijk voetspoor op
Nadere informatieHoofddoel Bewustwording: Leraren en leerlingen worden zich bewust van het energieverbruik op school.
Startactiviteit groep 1/2 Hoofddoel Bewustwording: Leraren en leerlingen worden zich bewust van het energieverbruik op school. Subdoelen 1. Leerlingen en leraren worden zich bewust van welke apparaten
Nadere informatie2: vermindering van koolmonoxide, kooldioxide, zwaveldioxide en stikstofoxide en dat is erg goed om het broeikaseffect tegen te houden.
Stelling door T. 1429 woorden 12 juni 2014 7,8 2 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Nectar Stelling 1: openbaar vervoer moet gratis worden 1: km autorijden levert dan per passagier gemiddeld zeven keer
Nadere informatieJerometer activiteit Meet de impact van je activiteit op het milieu
Jerometer activiteit Meet de impact van je activiteit op het milieu Aan de hand van deze vragenlijst kan je op voorhand je huiswerk doen. Eenmaal de gegevens zijn ingevuld zal het makkelijker en sneller
Nadere informatieEindexamen aardrijkskunde vmbo gl/tl 2003 - I
Meerkeuzevragen Schrijf alleen de hoofdletter van het goede antwoord op. OMGAAN MET NATUURLIJKE HULPBRONNEN figuur 1 De kringloop van het water A B LAND ZEE 2p 1 In figuur 1 staat de kringloop van het
Nadere informatieLes Koolstofkringloop en broeikaseffect
LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE Basisles Koolstofkringloop en broeikaseffect Werkblad Les Koolstofkringloop en broeikaseffect Werkblad Zonlicht dat de aarde bereikt, zorgt ervoor dat het aardoppervlak warm
Nadere informatieWaterrijk. 1. Aanzetten. 1.a Waterrijk
1. Aanzetten Waterrijk 1.a Waterrijk Jij gaat aan de slag met het dossier Waterrijk. Welke onderdelen van het dossier ga jij maken? Overleg met je docent. GA IK DOEN STAP ONDERDEEL TIJD BESCHRIJVING 2
Nadere informatieIntroductie Presentatie aan Bewonersorganisatie. Milieu en Kortenbos Wat kunnen we zelf doen
Introductie Presentatie aan Bewonersorganisatie Milieu en Kortenbos Wat kunnen we zelf doen Wie ben ik? Mijn naam is Graham Degens Ik heb >30 jaar in de olie industrie gewerkt, om olie en gas optimaal
Nadere informatieLessenserie Energietransitie
LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE Thema s en onderwerpen Overzicht Lessenserie Energietransitie Thema s en onderwerpen per les De zoektocht naar voldoende energie voor de komende generaties is één van de belangrijkste
Nadere informatieJunior FIRST LEGO League
Junior FIRST LEGO League Elke dag maken wij keuzes op het gebied van energie. We verwarmen onze huizen, voorzien auto s van brandstof, laden onze mobiele telefoon op, computers worden van stroom voorzien,
Nadere informatieDuur van de les Introductie (woordweb) Praatplaat, video en werkblad: Afsluiting (bespreking)
Groen & Geld Groep 7 en 8 Thema: Handel Les 2 Groene energie Organisatie Dit heeft u nodig Woordweb Praatplaat Video Digitaal schoolbord of computers Werkbladen Duurzaamheid Pen of potlood Internet Duur
Nadere informatieProduceren en milieu vmbo-kgt34. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/62284
Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 24 augustus 2016 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/62284 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken
Nadere informatieHET GROENSTE PAPIER TER WERELD spaart bomen spaart energie spaart water
HET GROENSTE PAPIER TER WERELD spaart bomen spaart energie spaart water 100%eco & NORTH RIVER ÉCHT DUURZAAM PRODUCEREN 100%eco 100% betrouwbaar - 100% transparant Ons doel is een kleurrijk voetspoor op
Nadere informatieLeiden is een typische studentenstad en heeft dus veel kamerbewoners.
EC 01. EEN KAMER HUREN IN LEIDEN. Leiden is een typische studentenstad en heeft dus veel kamerbewoners. Vermoedelijk blijft het aanbod van kamers achter bij de vraag, waardoor er gemakkelijk prijsopdrijving
Nadere informatiehttp://enquete.groenepeiler.nl/admin/statistics.aspx?inquiry=47 1 van 13 5-7-2011 17:03
1 van 13 5-7-2011 17:03 Enquête Enquête beheer Ingelogd als: aqpfadmin Uitloggen Enquête sta s eken Enquête beheer > De Klimaat Enquête van het Noorden > Statistieken Algemene statistieken: Aantal respondenten
Nadere informatie28 november 2015. Onderzoek: Klimaattop Parijs
28 november 2015 Onderzoek: Over het EenVandaag Opiniepanel Het EenVandaag Opiniepanel bestaat uit ruim 45.000 mensen. Zij beantwoorden vragenlijsten op basis van een online onderzoek. De uitslag van de
Nadere informatieGroep 6 Basisles Energie
Leerkrachtinformatie Lesduur: 25 minuten (zelfstandig) DOEL De leerlingen weten dat je energie nodig hebt om te kunnen spelen en werken. De leerlingen weten dat je energie uit eten haalt. De leerlingen
Nadere informatieDOE MEE! Afval scheiden. Dat scheelt een hoop
DOE MEE! Afval scheiden. Dat scheelt een hoop Ook u kunt nog veel kilo s scheiden Veel Amsterdammers scheiden hun afval al. De een wat meer, de ander wat minder. Toch komt er nog steeds veel herbruikbaar
Nadere informatieVoldoende warm kleden zodat de verwarming een graadje lager kan
Voldoende warm kleden zodat de verwarming een graadje lager kan Het is natuurlijk ook niet de bedoeling om kou te lijden in de klas. Een ideale temperatuur voor een klaslokaal is 19 à 20 C. Is het in jullie
Nadere informatieAdviesplan doggybags. Wieke Glas, Alyza Josef, Isabelle van Montfoort en Zamanalu Bidiga. 27 november 2017 Gericht naar: De Markt
Adviesplan doggybags Wieke Glas, Alyza Josef, Isabelle van Montfoort en Zamanalu Bidiga 27 november 2017 Gericht naar: De Markt 1 Inhoudsopgave - (Voorwoord) blz. 2 - Inleiding blz. 2-3 - (Samenvatting)
Nadere informatieDE ENERGIE[R]EVOLUTIE
DE LEERLINGENWERKBOEK DE EINDOPDRACHT Team: Klas: Datum: Pagina 2 INLEIDING De mens maakt op grote schaal gebruik van fossiele brandstoffen. Dit zijn bijvoorbeeld aardolie, aardgas en steenkool. Fossiele
Nadere informatieE85 rijdende flexifuel auto uitstoot ten gevolge van de aanwezigheid van benzine in de brandstof.
Energielabel auto Personenwagens moeten voorzien zijn van een zogenaamd energielabel. Deze maatregel is ingesteld om de consument de mogelijkheid te geven om op eenvoudige wijze het energieverbruik van
Nadere informatieDuurzaamheid en Circulaire Economie in de zorg. Elsemieke Meurs Projectmanager Duurzaamheid ElderCare
Duurzaamheid en Circulaire Economie in de zorg Elsemieke Meurs Projectmanager Duurzaamheid ElderCare Wat is duurzaam ondernemen? Green Deal zorg 2.0 Routekaart Care & Cure 164 ondertekenaars Mogelijk
Nadere informatieLes 1 woordenschat 2F. de markt de uitvinding favoriet waarde hechten aan waar voor je geld krijgen de consumptie de trend de claim
Fris innoveert Woorden van deze les de markt de uitvinding favoriet waarde hechten aan waar voor je geld krijgen de consumptie de trend de claim de omzet innoveren Wat weet je al? Lees het woord. Kun jij
Nadere informatieOns eten en het milieu
SPREEKBEURT OF WERKSTUK Ons eten en het milieu Hier vind je informatie voor een spreekbeurt of werkstuk over ons eten en het milieu. Het is handig om je spreekbeurt onder te verdelen in stappen. Dit zijn
Nadere informatieJaarthema-activiteit KLJ Natuurlijk
Jaarthema-activiteit KLJ Natuurlijk Maak je eigen duurzame boerderij Doelgroep + 16 Locatie Het KLJ-lokaal Doel van het spel Maak je eigen duurzame boerderij De leden komen naar de activiteit met de fiets
Nadere informatieDoe je spreekbeurt over afval en Attero COLA
Doe je spreekbeurt over afval en Attero COLA Kinderen die een spreekbeurt willen geven Wat een goed idee! Je wilt je spreekbeurt houden over afval, afvalscheiding of recycling. Een super interessant onderwerp
Nadere informatieDoe je spreekbeurt over afval en Attero COLA
Doe je spreekbeurt over afval en Attero COLA Kinderen die een spreekbeurt willen geven Waar op de wereld wordt het afval nog verwerkt op de manier van vroeger? Wat een goed idee! Je wilt je spreekbeurt
Nadere informatieSeizoensvoedsel. Ecologische voetafdruk. Door:Quinten Molina, Sjors Claessens, Chaya Baidjoe & Keanu Sijmons
Seizoensvoedsel Ecologische voetafdruk Door:Quinten Molina, Sjors Claessens, Chaya Baidjoe & Keanu Sijmons Vak: Aardrijkskunde Jaar: 2013-2014 Inhoud Hoofdstuk 1 - Vragen voetafdruk Hoofdstuk 2 - Onderzoek
Nadere informatieWij informeren u graag over de mogelijkheden, tips en handige weetjes op het gebeid van duurzaamheid en vooral wat ook zelf kunt doen.
Investeren in duurzaamheid In de samenleving is er steeds meer aandacht voor duurzaamheid en energiebesparing. We gaan de komende jaren actief inzetten op duurzaam beheren. Energiezuinig wonen. Niet alleen
Nadere informatie