Haalbaarheidsstudie aanleg ondergrondse parkeergarage Westmolenkwartier Schiedam

Transcriptie

1 Haalbaarheidsstudie aanleg ondergrondse parkeergarage Westmolenkwartier Schiedam ir. T.J. Bles ing. A.D. Hartman ir. A. Verweij Deltares, 2011

2

3 Inhoud Lijst van Tabellen Lijst van Figuren i ii 1 Samenvatting Scope van de opdracht Gegevens van de ondergrond Belendende panden Risicomanagement Uitgevoerde analyses Resultaten haalbaarheidsanalyse Advies voor de aanleg Aanvullende onderzoeken 3 2 Inleiding Projectlocatie Westmolenkwartier Probleemstelling Vraagstelling Werkwijze / leeswijzer 6 3 Beschikbare gegevens 9 4 Beschrijving ondergrond Inleiding Grondopbouw Geohydrologie Funderingsresten en puin Milieuverontreinigingen Kabels en leidingen Archeologie Overige objecten in de ondergrond 15 5 Beschikbare gegevens over belendingen Status van belendingen Westmolenkwartier Staat van de belendingen en aanvullend onderzoek 17 6 Risicoanalyse Inleiding Zes stappen in risicomanagement Continue risicobeheersing Risicomanager Geotechnische risico s versus andere risico s Gebruik van het risicodossier Algemeen Mogelijk nieuwe ongewenste gebeurtenissen toevoegen Vervallen ongewenste gebeurtenissen Mutaties in het risico 22 Haalbaarheidsstudie aanleg ondergrondse parkeergarage Westmolenkwartier Schiedam i

4 7 Van risicoanalyse naar schetsontwerp bouwput Inleiding Randvoorwaarden Keuzen ten aanzien van bouwputwijze Toprisico s (ondergrond gerelateerd) aanleg ondergrondse parkeergarage Westmolenkwartier Invloed van bouwtrillingen Bepaling invloedsgebied van de bouwput Bepaling invloed van spanningsbemaling op de omgeving (alleen bij aanleg in den droge) 30 8 Uitwerking varianten bouwput parkeergarage Inleiding Variant 1: Parkeergarage met 2 ondergrondse lagen (300 parkeerplaatsen) Variant 2: 140 plekken ondergronds; 210 plekken bovengronds Fasering aanleg in den natte (beide varianten) Fasering aanleg in den droge (beide varianten) Gehanteerde uitgangspunten voor de fundering 40 9 Kostenramingen bouwput parkeergarage Inleiding Uitgangspunten van de kostenramingen Kostenramingen bouwput Conclusies Aanvullend grondonderzoek en monitoring Inleiding Grondonderzoek Monitoring Bouwkundige opname Milieuonderzoek Funderingsresten, puin en ondergrondse tanks Conclusies Meest aantrekkelijke variant Conclusies van de haalbaarheidsstudie 48 Bijlage(n) A Inventarisatie funderingen A-1 B Risicotabel B-1 C Kostenramingen C-1 Haalbaarheidsstudie aanleg ondergrondse parkeergarage Westmolenkwartier Schiedam ii

5 Lijst van Tabellen Tabel 1.1 Toprisico s voor de aanleg van een bouwput voor de parkeergarage Westmolenkwartier te Schiedam 2 Tabel 4.1 Globale grondopbouw Westmolenkwartier 12 Tabel 4.2 Geohydrologische schematisatie 12 Tabel 8.1 Varianten en subvarianten bouwput parkeergarage Westmolenkwartier 33 Tabel 9.1 Kostenraming varianten en subvarianten bouwput parkeergarage Westmolenkwartier 42 Tabel 10.1 Voorstel aanvullend geotechnisch en geohydrologisch onderzoek 43 Tabel 11.1 Varianten en subvarianten bouwput parkeergarage Westmolenkwartier 47 Tabel 11.2 Afweegmatrix bouwput parkeergarage Westmolenkwartier 47 Haalbaarheidsstudie aanleg ondergrondse parkeergarage Westmolenkwartier Schiedam i

6 Lijst van Figuren Figuur 2.1 Luchtfoto centrum Schiedam (bron Google Maps) 5 Figuur 2.2 Luchtfoto Westmolenkwartier (bron Google Maps) 6 Figuur 4.1 Figuur 4.2 Tijd-stijghoogtegrafiek Pleistoceen zand van peilbuis B37G0338 op ca. 1 km ten oosten van het Westmolenkwartier 13 Tijd-stijghoogtegrafiek Pleistoceen zand van peilbuis B37G0450 op ca. 1 km ten zuidwesten van het Westmolenkwartier 13 Figuur 4.3 Verontreinigingen ten zuiden van de Westmolenstraat (bron: [12]) 15 Figuur 5.1 Overzicht beschermde status belendingen (bron ref 16) 17 Figuur 5.2 Figuur 7.1 Figuur 8.1 Figuur 8.2 Figuur 8.3 Figuur 8.4 Overzicht funderingstype belendingen, aanvullend onderzoek en vooropname 18 Contour trillen (blauw) en drukken (groen) damwanden (2-laags varianten) 30 Economische varianten en Contour 2-laags parkeergarage 300 plekken ondergronds 34 Hinderarme varianten en Contour 2-laags parkeergarage 300 plekken ondergronds 34 Economische varianten en laags parkeergarage 140 plekken ondergronds, 210 bovengronds 35 Hinderarme varianten en laags parkeergarage 140 plekken ondergronds, 210 bovengronds 35 Figuur 8.5 Fase 1 aanleg damwand en fundering 37 Figuur 8.6 Fase 2 ontgraven bouwput 37 Figuur 8.7 Fase 3 onderwaterbeton en droogzetten bouwput 37 Figuur 8.8 Fase 1 aanleg damwand en fundering 38 Figuur 8.9 Fase 2 1 e ontgraving 39 Figuur 8.10 Fase 3 2 e ontgraving 39 Figuur 8.11 Voorbeelden van de fundering van een ondergrondse parkeergarage 40 Haalbaarheidsstudie aanleg ondergrondse parkeergarage Westmolenkwartier Schiedam ii

7 1 Samenvatting 1.1 Scope van de opdracht De gemeente Schiedam onderzoekt de mogelijkheden om het hart van het monumentale Westmolenkwartier te Schiedam te herontwikkelen. Het idee bestaat om een ondergrondse parkeergarage aan te leggen gecombineerd met de nieuwbouw van stadswoningen. De aan de projectlocatie grenzende belendingen zijn kwetsbaar en hebben vrijwel allemaal een monumentale status. Aan Deltares is gevraagd om te onderzoeken of het haalbaar is om een parkeergarage te realiseren op het Westmolenkwartier die voldoet aan de wensen van de gemeente. De garage moet plaats bieden aan circa auto s, bij voorkeur volledig ondergronds. Onderzocht is of en hoe de ondergrondse parkeergarage kan worden gebouwd zonder dat dit tot onacceptabele risico s voor de omgeving leidt. Er is gekeken naar verschillende bouwtechnieken en wat dit voor consequenties heeft op het gebied van kosten en omgevingsbeïnvloeding. 1.2 Gegevens van de ondergrond Op de projectlocatie bevindt zich een puinhoudende, zandige toplaag met daaronder een pakket slappe klei- en veenlagen van Holocene ouderdom tot ca. NAP - 18 m. Op de projectlocatie komen puin en funderingsresten voor. Deze obstakels in de ondergrond kunnen specifieke risico s opleveren waar het ontwerp en de uitvoering van de parkeergarage op afgestemd moet zijn. Op de projectlocatie zijn in het verleden verschillende milieuverontreinigingen geïdentificeerd, waarmee bij de ontwikkeling rekening moet worden gehouden. In de Westmolenstraat, de Elzensteeg en de Westvest komen de gebruikelijke kabels, leidingen en rioleringen huisaansluitingen voor. Volgens rapport [29] wordt aanbevolen om over te gaan tot het uitvoeren van een archeologische begeleiding van de aanleg van de bouwput van de parkeergarage. Aanbevolen wordt het voorkomen van oude projectielen in de ondergrond uit te sluiten door middel van archiefonderzoek. 1.3 Belendende panden Er is in het verleden een onderzoek gedaan naar de aard van de funderingen van de veelal monumentale bebouwing van het Westmolenkwartier [5]. Van een aantal panden is de fundering onbekend. Verder is er voor een substantieel aantal panden een aanname gedaan voor het type fundering. Voor het maken van een bouwput op betreffende projectlocatie is het voor een aantal panden noodzakelijk de aard en toestand van de fundering vooraf vast te stellen (nader archiefonderzoek en / of funderingsinspectie). 1.4 Risicomanagement Deltares heeft met de gemeente Schiedam een technische risicosessie gehouden voor dit project. Daarnaast is er in het kader van dit project een start gemaakt met een (veelal technisch) risicodossier, dat als bijlage aan dit rapport is gevoegd. Hiermee is een eerste stap gemaakt voor de (geotechnische) risicobeheersing van het project parkeergarage Westmolenkwartier. Aanbevolen wordt om van risicobeheersing een continu proces te maken gedurende voorbereiding en uitvoering van het project. De implementatie van risicomanagement in een projectorganisatie is een belangrijk aandachtspunt voor dergelijke projecten. Haalbaarheidsstudie aanleg ondergrondse parkeergarage Westmolenkwartier Schiedam 1 van 54

8 Momenteel zijn een aantal risico s geïdentificeerd voor dit project (zie bijlage B). Uit de risicotabel in de bijlage volgen (in willekeurige volgorde) de volgende toprisico s (score > 10) opgesomd in Tabel 1.1. Nr. Beschrijving risico 2 Onderschatting risico's leidt tot falen tijdens bouw, kwaliteitsverlies, imagoschade, vertragingen, hogere kosten 5 Omwonenden komen in verzet tegen bouwplannen 6 Funderingselementen komen niet op diepte (damwanden / palen) 8 schade aan belendingen 13 Verticaal evenwicht van de bouwput is onvoldoende (alleen relevant bij aanleg in den droge) 1 Plannen voor bebouwing op de parkeergarage kunnen niet worden uitgevoerd 3 Ontwerp wordt duurder (is ook een kans, kan ook goedkoper worden) 10 Schade aan kabels en leidingen of riolering 11 Schade aan fundering parkeergarage 14 De waterdichtheid van de bouwputwand is onvoldoende 19 Grotere milieulasten dan voorzien Tabel 1.1 Toprisico s voor de aanleg van een bouwput voor de parkeergarage Westmolenkwartier te Schiedam 1.5 Uitgevoerde analyses Er zijn in het kader van deze opdracht 2 varianten met een verschillende footprint onderzocht; zowel de tweelaags parkeergarage geheel ondergronds als de vijflaags parkeergarage met twee ondergrondse lagen. Uit de risicoanalyse volgt voor de 2 varianten momenteel de volgende aantallen parkeerplaatsen voor de garage: Variant 1: Parkeergarage met 2 ondergrondse lagen, 150 parkeerplaatsen per laag (totaal ca. 300 plaatsen; footprint ca m 2 ). Variant 2: Parkeergarage met 2 ondergrondse en 3 bovengrondse lagen, 70 parkeerplaatsen per laag (totaal 350 plaatsen; footprint ca m 2 ) Schade aan belendingen door de bouwwerkzaamheden is niet toegestaan, hinder door trillingen en geluid dient te worden beperkt. Voor beide varianten is de meest economische variant doorgerekend en een hinderarme variant. Per variant zijn diverse technische subvarianten doorgerekend. Zo zijn twee aanlegmethodes onderzocht: in den natte en in den droge. Bij aanleg in den natte wordt de bouwput nat ontgraven en worden onderwaterbeton en trekpalen toegepast. Hierbij kan een kortere en lichtere damwand worden toegepast. Bij ontgraving in den droge wordt de bouwput droog ontgraven. De vervorming van de wand is groter dan bij ontgraving in den natte. De wand dient tevens langer en zwaarder te worden uitgevoerd. Daarnaast is waarschijnlijk een spanningsbemaling in het Pleistoceen nodig. Er is in dit stadium gekeken naar de realisatie van de parkeergarage op het gebied ten zuiden van de Westmolenstraat. Dit heeft een aantal grote voordelen. Ten eerste hoeven er geen kabels en leidingen te worden verlegd. Ten tweede kan de Westmolenstraat tijdens de bouwwerkzaamheden grotendeels open blijven. Ten derde is de aanleg van de parkeergarage dan onafhankelijk van de eventuele sanering van het terrein van de chemische wasserij op het noordelijk deel van het plangebied. Beïnvloeding van de kabels en Haalbaarheidsstudie aanleg ondergrondse parkeergarage Westmolenkwartier Schiedam 2 van 54

9 leidingen en de verontreiniging door de aanleg van de bouwput kan een aandachtspunt zijn, afhankelijk van de aanlegmethode. 1.6 Resultaten haalbaarheidsanalyse Uit de risicoanalyse en de indicatieve berekeningen volgt dat het aanleggen van een bouwput voor een 2-laags parkeergarage in het Westmolenkwartier technisch goed mogelijk is, zonder dat dit tot onaanvaardbare of onbeheersbare risico s voor de omgeving leidt. Uit de kostenanalyses volgt dat de economische opties waarbij trillings- en geluidhinder optreedt als gevolg van de bouwwerkzaamheden iets goedkoper zijn dan de volledig hinderarme varianten. In alle gevallen blijkt de aanleg in den natte met onderwaterbeton en trekpalen het goedkoopst. 1.7 Advies voor de aanleg Uit de afweegmatrix (zie Hoofdstuk 11) blijkt dat de aanleg van de 2-laags parkeergarage (variant 1) het meeste voordelen voor het Westmolenkwartier heeft, wanneer deze volledig ondergronds, in den natte en hinderarm wordt aangelegd (subvariant 1.1.2). De totale kosten voor de bouwput zijn weinig hoger dan de meest economische subvariant 1.1.1, maar de risico s en hinder voor de omgeving zijn bij deze variant het best te beheersen. Daarnaast is variant 1 vanuit esthetisch oogpunt veel beter in te passen in het Westmolenkwartier dan variant 2 en bijbehorende subvarianten en tevens geschikt voor bebouwing op de garage. Deltares adviseert daarom variant toe te passen. 1.8 Aanvullende onderzoeken Om het risicoprofiel van het project te verbeteren, een aantal ontbrekende gegevens en onzekerheden in te vullen en de technische uitvoerbaarheid nader vast te stellen zijn een aantal aanvullende onderzoeken benodigd, die nader zijn gespecificeerd in hoofdstuk 10: Geotechnisch onderzoek (sonderingen, boringen en laboratoriumwerk). Geohydrologisch onderzoek (peilbuizen met divers). Opstarten monitoring belendingen. Bouwkundige opname. Milieuonderzoek. Onderzoek naar funderingsresten, puin en ondergrondse tanks. Wanneer het totaalbeeld bekend is kan een raming worden gemaakt van de totale stichtingskosten van de parkeergarage, inclusief eventuele bebouwing daarop. Haalbaarheidsstudie aanleg ondergrondse parkeergarage Westmolenkwartier Schiedam 3 van 54

10 Haalbaarheidsstudie aanleg ondergrondse parkeergarage Westmolenkwartier Schiedam 4 van 54

11 2 Inleiding De gemeente Schiedam onderzoekt de mogelijkheden om het hart van het monumentale Westmolenkwartier te Schiedam te herontwikkelen. Momenteel is het een braak liggend terrein. Gedacht wordt aan de realisatie van een ondergrondse parkeergarage en het terugbrengen van een aantal woningen. Bouwen in de binnenstad brengt specifieke zaken met zich mee, waarvan er vele met de ondergrond verband houden. Aan Deltares is de opdracht gegeven een haalbaarheidsstudie uit te voeren waarin ondergrondgerelateerde risico s in kaart worden gebracht. Hierbij is voor een tweetal varianten een studie gedaan naar de maakbaarheid, gegeven de project- en locatiespecifieke omstandigheden. 2.1 Projectlocatie Westmolenkwartier Het Westmolenkwartier is gelegen in het centrum van Schiedam en is sinds de 16 e eeuw bebouwd (zie Figuur 2.1 en Figuur 2.2). Hoewel de bebouwing uit de 16 e eeuw in het hart van de locatie niet meer aanwezig is zijn er zeer veel monumentale panden aanwezig rondom de locatie. Veel van de aanwezige bebouwing stamt uit de 19 e eeuw. Het gebied is driehoekig van vorm en wordt aan alle zijden omsloten door water. Deze watergangen deden in het verleden dienst als haven waardoor veel van de bebouwing in originele staat dienst deed als pakhuis of fabriek. De locatie is vrijwel volledig onbebouwd. In het verleden hebben hier panden gestaan. Aan de Westvest zijde bevindt zich de molen de Walvisch. De recent gerestaureerde molen stamt uit 1794 en is samen met een 5-tal andere molens een belangrijk landmark in de binnenstad. Figuur 2.1 Luchtfoto centrum Schiedam (bron Google Maps) Haalbaarheidsstudie aanleg ondergrondse parkeergarage Westmolenkwartier Schiedam 5 van 54

12 Figuur 2.2 Luchtfoto Westmolenkwartier (bron Google Maps) 2.2 Probleemstelling In de loop der jaren zijn steeds meer panden op het Westmolenkwartier gesloopt. Vooral aan de Westmolenstraat is er nauwelijks nog bebouwing aanwezig met uitzondering van het blok tussen de Elzensteeg en de Lange Haven. Op het onbebouwde terrein wil de gemeente woningen realiseren. Daarnaast wil de gemeente een parkeergelegenheid in het westen van de binnenstad creëren. Het braakliggende terrein is hiervoor een voor de hand liggende locatie. Vanuit esthetisch oogpunt bestaat de voorkeur voor een ondergrondse garage. Het idee is de bouw van de woningen te combineren met de bouw van de parkeergarage. De aanwezige belendingen zijn echter kwetsbaar en hebben vrijwel allemaal een monumentale status. 2.3 Vraagstelling Aan Deltares is gevraagd om te onderzoeken of het haalbaar is om een parkeergarage te realiseren op het Westmolenkwartier die voldoet aan de wensen van de gemeente. De garage moet plaats bieden aan circa auto s, bij voorkeur volledig ondergronds. Uitgangspunt is te onderzoeken of en hoe de parkeergarage kan worden gebouwd zonder dat dit tot onacceptabele risico s voor de omgeving leidt. Er wordt gekeken naar verschillende bouwtechnieken en wat dit voor consequenties heeft op het gebied van kosten en omgevingsbeïnvloeding. 2.4 Werkwijze / leeswijzer Deltares is van mening dat risicomanagement een voorwaarde is voor beheerst ondergronds bouwen. Bouwen in, op of met grond betekent nu eenmaal dat er veel onzeker is. Dit betekent dat een aanpak nodig is die juist op basis van deze onzekerheden van een globaal naar een steeds meer gedetailleerd plan en uiteindelijk uitvoering komt. Een aanpak waarbij steeds wordt vastgelegd welke risico s spelen en hoe met deze risico s wordt omgegaan. Een verdere beschrijving van deze risicogestuurde aanpak is gegeven in Hoofdstuk 6. Haalbaarheidsstudie aanleg ondergrondse parkeergarage Westmolenkwartier Schiedam 6 van 54

13 Allereerst worden in Hoofdstuk 3 de voor de analyse beschikbare documenten opgesomd. Vervolgens wordt in Hoofdstuk 4 een beschrijving gegeven van de ondergrond. Hierbij komen onder andere aan bod de grondslag, grondwaterstanden, mileuverontreinigingen, kabels en leidingen, puin- en funderingsresten. In hoofdstuk 5 komen de monumentale belendingen van het Westmolenkwartier aan bod. Beschreven wordt wat daar al aan is onderzocht en wat ons inziens nog onderzocht zou moeten om een goed ontwerp te kunnen maken. In Hoofdstuk 6 wordt de rol van risicomanagement beschreven en worden de (ondergrondgerelateerde) toprisico s gegeven voor de aanleg van een ondergrondse parkeergarage in het Westmolenkwartier. In Bijlage B is een risicotabel van alle risico s gegeven. In Hoofdstuk 7 worden de project- en locatiespecifieke risico s vertaald naar keuzen ten aanzien van bouwmethoden. Zo worden onder andere afwegingen gemaakt tussen economisch en hinderarm bouwen. In Hoofdstuk 8 is toegelicht welke indicatieve berekeningen zijn uitgevoerd om te bepalen welke constructieve onderdelen er nodig zijn voor de bouwput van een 2-laags ondergrondse parkeergarage. In Hoofdstuk 9 zijn de kostenramingen voor de 2 varianten van de parkeergarage en de subvarianten van bouwmethode beschreven. In Hoofdstuk 10 wordt ingegaan op aanvullend grondonderzoek en monitoring. Tot slot worden in Hoofdstuk 11 conclusies en aanbevelingen gedaan over de ontwikkeling van de ondergrondse parkeergarage. Haalbaarheidsstudie aanleg ondergrondse parkeergarage Westmolenkwartier Schiedam 7 van 54

14 Haalbaarheidsstudie aanleg ondergrondse parkeergarage Westmolenkwartier Schiedam 8 van 54

15 3 Beschikbare gegevens Bij de totstandkoming van dit rapport zijn de volgende, door de Gemeente Schiedam aangeleverde documenten gebruikt. [1]. Grondonderzoek en funderingsadvies voor 58 woningen in omgeving Westmolenkwartier te Schiedam, Koops&Romeijn grondmechanica, , [2]. Tekening saneringsplan plangebied Westmolenkwartier te Schiedam, Oranjewoud, SAN-3, [3]. PVE Schiedam Westmolenkwartier, Gemeentewerken Rotterdam, , [4]. Grondboringen Lange Haven, Gemeentewerken Schiedam, juni 1909, 1927, jaartal onbekend [5]. Inventarisatie funderingen Westmolenkwartier, Oranjewoud, [6]. Rapport betreffende woningbouw aan de korte haven, Fugro, C-2829/001, [7]. Sonderingen Westvest, A. Rietveld & Zn., [8]. Aanvullend bodemonderzoek, Oranjewoud, versie 0, [9]. Actualisatie bodemonderzoek, Oranjewoud, , [10]. Rapportage actualisatie grondwaterkwaliteit, ATKB, /brt02, [11]. SP plangebied WMKW 2007-Hoofdtekst, Oranjewoud, , [12]. SP plangebied WMKW 2007-tekeningen 1, Oranjewoud, [13]. SP plangebied WMKW 2007-Bijlagen, Oranjewoud, [14]. SP plangebied WMKW 2007-tekeningen 2, Molenaar& Van Winden architecten, [15]. Adressenlijst monumenten Westmolenkwartier [16]. Westmolenstraat e.o. Een cultuurhistorische analyse en waardestelling, vakgroep monumenten Schiedam, [17]. gemeente Schiedam Onderzoek parkeervoorziening westzijde binnenstad, Goudappel Coffeng, SDM042/Rta/0348, [18]. Gemeente Schiedam Parkeerexploitatiemogelijkheden parkeergarage Westmolenkwartier rapportage, Goudappel Coffeng, SDM037/Rta/0380, [19]. Globale SPVE ondergronds parkeren [20]. Westmolenstraat_eo_ , Overzicht kabels en leidingen [21]. Kader_090709, Legenda behorend bij Westmolenstraat_eo_ [22]. Molenbiotoop, gemeente Schiedam Afdeling vergunningen & handhaving, team Geo-Informatie, B644, [23]. Tekening Westmolenstraat incl. m2, Gemeente Schiedam Afdeling vergunningen & handhaving, team Geo-Informatie, OV 323, [24]. B648.dwg, Digitale tekening plangebied [25]. 196.tif, Bouwtekeningen Lange Haven 141 [26]. Kadastrale sectie C No. 859.tif, Bouwtekeningen Westmolenstraat 2 [27]. Tekeningen 1 en 1A - 53 woningen a/d Westvest te Schiedam, Groenedijk & Poot, 1527, november 1982 [28]. Tekening C - 41 woningen a/d Korte Haven te Schiedam, Hopman Ingenieursbureau, april 1983 Haalbaarheidsstudie aanleg ondergrondse parkeergarage Westmolenkwartier Schiedam 9 van 54

16 [29]. BOORrapporten 509, 2011, Bureau Oudheidkundig Onderzoek van Gemeentewerken Rotterdam Haalbaarheidsstudie aanleg ondergrondse parkeergarage Westmolenkwartier Schiedam 10 van 54

17 4 Beschrijving ondergrond 4.1 Inleiding In dit Hoofdstuk wordt de ondergrond beschreven. Naast een beschrijving van de grondopbouw en de geohydrologische situatie wordt ook ingegaan op het voorkomen van puin en funderingsresten in de ondergrond. Daarnaast wordt een samenvatting van de milieutechnische situatie gegeven en een opsomming van de bekende / vermoedelijke locatie van kabels en leidingen en ondergrondse brandstoftanks. 4.2 Grondopbouw De toplaag op de locatie bestaat uit opgebracht materiaal voor ophogingen en bestratingwerkzaamheden. Deze laag is in de loop der tijd geleidelijk dikker geworden door herhaalde ophogingen en onderhoud aan wegen. De dikte van de laag varieert sterk door het plangebied (ca. 1,0 2,5 m). Door de bouw en sloop van panden door de eeuwen heen is deze laag vervuild geraakt met puin, wat ook de oorzaak is van het veelvuldig vastlopen van sonderingen in deze laag. Daarnaast is deze laag vervuild [8] t/m [10]. Onder de zandige toplaag bevindt zich een pakket van ongeveer 16,5 m dik van Holocene ouderdom dat voornamelijk bestaat uit slappe klei en veenlagen. Het Holocene pakket wordt rond NAP - 15 m doorsneden door een zandlaag. Plaatselijk is ook een tussenzandlaag op ca. NAP - 8,0 m aangetroffen (DKM330 uit rapport [13]). De verschillende Holocene kleilagen zijn afwisselend organisch of zandig. Organische klei is over het algemeen meer samendrukbaar en minder waterdoorlatend dan zandige klei. Vanwege heterogeniteit van de ondergrond en een beperkt aantal sonderingen met kleefmeting en boringen is het in deze fase niet mogelijk om onderscheid te maken tussen de zandige en organische klei in de schematisatie van de ondergrond. Over het gehele verkende gebied bestaat de diepste holocene laag uit basisveen van ongeveer 0,5 m. Deze laag kan bij ontgraving in den droge mogelijk gebruikt worden als afdichtende laag voor de bouwputbodem. De tussenzandlaag op circa NAP - 15 m heeft een dikte van 1 tot 3 meter en is voornamelijk los gepakt. Op basis van boringen in de omgeving kan gesteld worden dat de laag waarschijnlijk uit fijn zand bestaat. Gezien de losse pakking van het zand is er een risico op sterke verdichting van de laag tijdens werkzaamheden die trillingen veroorzaken. Door de verdichting kan er zakking van de bovenliggende lagen veroorzaakt worden. Het Pleistocene zand bestaat uit matig tot zeer vast gepakte zanden. Uit boringen in de omgeving van het Westmolenkwartier blijkt dat het zand in de bovenste meters zwak tot sterk grindhoudend is. Omdat de boringen van beperkte diepte zijn is het niet duidelijk of er buiten de eerste meters grind voorkomt in het pleistocene zand. Mogelijk is er in het pleistocene zand rond NAP - 29 m een kleilaag aanwezig. Bij grondonderzoek in de omgeving is een kleilaag van enkele meters dik aangetroffen op de diepte. Omdat er op de projectlocatie geen grondonderzoek tot op deze diepte beschikbaar is kan er geen uitspraak gedaan worden over het wel of niet voorkomen van deze laag op de projectlocatie. Een globale beschrijving van de grondopbouw is gegeven in Tabel 4.1. Haalbaarheidsstudie aanleg ondergrondse parkeergarage Westmolenkwartier Schiedam 11 van 54

18 Bovenkant laag Materiaal [m t.o.v. NAP] 1.75 / 0.60 Opgebracht materiaal (zand en puin) 0.50 / -1 KLEI, humeus of zandig, slap / VEEN, slap -6 / -7.5 KLEI, humeus of zandig, slap, plaatselijk ZANDig rond ca. NAP - 8 m / Fijn ZAND, los gepakt / -17 KLEI, matig / ZAND, matig gepakt / BasisVEEN -18 / ZAND, matig gepakt, grindhoudend -22 / -25 ZAND, matig tot zeer vast gepakt Tabel 4.1 Globale grondopbouw Westmolenkwartier 4.3 Geohydrologie In het rapport van ATKB [10] is een hydrologische schematisatie gegeven voor het vervuilde gebied. Dit model beschrijft echter alleen het noordelijke deel van het plangebied. Daarnaast lijkt het model niet overeen te komen met de in het grondonderzoek aangetroffen bodemlagen en is er geen rekening gehouden met heterogeniteit van de ondergrond. In het model van ATKB zijn alle scheidingen van grondlagen aangenomen op hetzelfde peil terwijl in de werkelijke situatie laagscheidingen enkele meters in de diepte kunnen variëren over het plangebied. Deltares heeft een nieuwe geohydrologische schematisatie van de ondergrond gemaakt. Er is bij de schematisatie rekening gehouden met mogelijke specifieke geohydrologische risico s voor de bouw van een ondergrondse parkeergarage. De nieuwe hydrologische schematisatie van het plangebied is gegeven in Geohydrologische schematisatie. Bovenkant laag [m t.o.v. NAP] Materiaal Geohydrologische schematisatie 1,75 / 0,60 Opgebracht materiaal (zand en puin) Waterdoorlatende laag (WVP 0; freatisch pakket) +0,50 à -1,0 Klei- en veenlagen Waterremmende lagen -14,25 à -15,75 Fijn zand Watervoerende laag -16,75 à -17,0 Klei Waterremmende laag -17,25 à -17,50 Zand Watervoerende laag -17,50 à -17,75 Basisveen Waterremmende laag -18,0 à -18,25 Pleistoceen zand Eerste watervoerend pakket (WVP 1) Tabel 4.2 Geohydrologische schematisatie De stijghoogte in de watervoerende pakketten zijn niet goed bekend. Ook de freatische grondwaterstand is onzeker. De peilbuismetingen op het voormalige Edelweiss terrein geven een freatische grondwaterstand van ca. NAP - 0,5 m à NAP + 0,5 m aan, en een stijghoogte in het pleistocene zand van ongeveer NAP - 1,5 m. Haalbaarheidsstudie aanleg ondergrondse parkeergarage Westmolenkwartier Schiedam 12 van 54

19 Deze metingen zijn echter momentopnamen en geen betrouwbare waarden. De grondwaterpeilen zijn afhankelijk van neerslag en seizoensfluctuaties. De DINO database van TNO met grondwatergegevens bevat geen recente peilbuisgegevens op korte afstand van de projectlocatie waardoor een schatting van de stijghoogten gemaakt moet worden. Van 2 peilbuizen met filterafstelling in het Pleistoceen zijn de tijd-stijghoogtegrafieken en de locatie aangegeven in Figuur 4.1 en Figuur 4.2. ca m Figuur 4.1 Tijd-stijghoogtegrafiek Pleistoceen zand van peilbuis B37G0338 op ca. 1 km ten oosten van het Westmolenkwartier ca m Figuur 4.2 Tijd-stijghoogtegrafiek Pleistoceen zand van peilbuis B37G0450 op ca. 1 km ten zuidwesten van het Westmolenkwartier Gezien de goede doorlatendheid van de toplaag en de korte afstand tot open water wordt de fluctuatie in het freatisch peil niet groot geacht en wordt het representatief hoogste freatisch peil geschat op NAP + 0,5 m. De stijghoogte in het Pleistocene zand wordt vermoedelijk beïnvloed door getijdewerking in de Nieuwe Waterweg. Voor de analyses in dit rapport is op basis van Figuur 4.1 en Figuur 4.2 het maximaal representatief hoogste peil van de stijghoogte vooralsnog conservatief ingeschat op NAP - 0,5 m. De fluctuatie van de grondwaterstand in de diverse watervoerende pakketten dient voor het ontwerp bij voorkeur door automatische peilbuismetingen te worden gemonitord (zie ook Hoofdstuk 10). 4.4 Funderingsresten en puin Op de projectlocatie komen puin en funderingsresten voor. Deze obstakels in de ondergrond kunnen specifieke risico s opleveren waar het ontwerp en de uitvoering van de parkeergarage op afgestemd moet zijn. Haalbaarheidsstudie aanleg ondergrondse parkeergarage Westmolenkwartier Schiedam 13 van 54

20 Over het gehele plangebied komen locaal funderingsresten voor. Met funderingsresten worden grote delen van oude funderingen bedoeld, bijvoorbeeld (delen van) funderingsstroken of heipalen. Puin bestaat uit relatief kleine stukken van oude gebouwen. Op het te ontwikkelen gebied zijn ten noorden van de Westmolenstraat funderingsresten aanwezig aan het maaiveld. Op meerdere kavels lijkt de bestaande fundering niet verwijderd te zijn. Aanbevolen wordt om nader onderzoek te plegen naar de aanwezigheid van funderingsresten op de beoogde projectlocatie (zie ook Hoofdstuk 10), specifiek op de locaties waar de wanden van de bouwput moeten worden geïnstalleerd. Ten zuiden van de Westmolenstraat zijn niet direct funderingsresten aan maaiveld zichtbaar. Deze kunnen in kaart gebracht worden met een grondradaronderzoek. Eventueel aanwezige funderingsresten zullen voor het aanbrengen van funderingspalen of damwanden verwijderd moeten worden. Er is puin aanwezig in de zandige ophooglaag op het Westmolenkwartier. Deze laag van opgebracht materiaal is in de loop de eeuwen vervuild geraakt met puin door bouw- sloop- en bestratingswerkzaamheden. Het veelvuldig vastlopen van de sonderingen in de toplaag bevestigd de aanwezigheid van puin. Afhankelijk van het type funderingselement zal het puin voor het aanbrengen van heipalen of damwanden verwijderd moeten worden. Daarnaast moet men in dergelijke bebouwde omgeving bedacht zijn op het voorkomen van gedempte geulen en putten. 4.5 Milieuverontreinigingen Er komen diverse verontreinigingen voor op het Westmolenkwartier. Deze zijn in detail beschreven in [11]. De verontreinigingen komen voornamelijk voor in de toplaag maar lokaal ook tot 20 meter onder maaiveld. De stoffen die zijn aangetroffen zijn asbest, zware metalen, minerale olie, carbolineum, PAK s en VCK s en de afbraakproducten hiervan. De verontreinigingen kunnen tijdens de werkzaamheden gezondheidsrisico s veroorzaken of problemen opleveren met de afvoer van ontgraven grond of het lozen van opgepompt water. Daarnaast is het mogelijk dat de aanwezige chemische stoffen invloed hebben op het verharden van beton, cement-bentoniet of injectiestoffen (bijvoorbeeld waterglas) die in de grond aangebracht worden. Naast bekende verontreinigingen zijn er ook nog een aantal locaties waar ondergrondse tanks kunnen liggen (Figuur in rapport [11]). Het voorkomen daarvan is in het onderzoek [11] nog niet aangetoond. Dit zal voor eventuele uitvoering van de bouwput moeten worden gedaan en eventueel aanwezige tanks moeten worden verwijderd. Ten zuiden van de Westmolenstraat is volgens [11] de toplaag vervuild met zware metalen en plaatselijk met asbest (parkeerplaats aan de Westvest, zie Figuur 4.3). Haalbaarheidsstudie aanleg ondergrondse parkeergarage Westmolenkwartier Schiedam 14 van 54

21 Figuur 4.3 Verontreinigingen ten zuiden van de Westmolenstraat (bron: [12]) 4.6 Kabels en leidingen Er zijn aanzienlijke hoeveelheden kabels en leidingen aanwezig in het Westmolenkwartier. De grootste hoeveelheid kabels en leidingen is te vinden in de Korte haven en Westvest. Hier liggen volgens tekening [20] onder andere diverse gasleidingen, waterleidingen, diverse hoog- en laagspanning elektriciteit kabels, signaalkabels, riolering en glasvezel. Er zijn gasen waterleidingen van verschillende beheerders aanwezig. In de Westmolenstraat en Elzensteeg komen de gebruikelijke leidingen met huisaansluitingen voor. De voorkomende leidingen zijn: gas, water, laagspanning, riool en CAI. In het ontwerp dient de impact op de kabels en leidingen nader te worden beschouwd. 4.7 Archeologie Omdat het Westmolenkwartier al sinds de 15 e eeuw bebouwd is, is er een grote kans op archeologische vondsten. Daarnaast is er volgens gegevens van de Gemeente ook kans dat er ooit Romeinse bewoning heeft plaatsgevonden. Volgens rapport [29] wordt aanbevolen om over te gaan tot het uitvoeren van een archeologische begeleiding van de aanleg van de bouwput van de parkeergarage. 4.8 Overige objecten in de ondergrond Wellicht bevinden zich op het terrein in de ondergrond oude projectielen uit de Tweede Wereldoorlog. Aanbevolen wordt dit uit te sluiten door middel van archiefonderzoek. Haalbaarheidsstudie aanleg ondergrondse parkeergarage Westmolenkwartier Schiedam 15 van 54

22 Haalbaarheidsstudie aanleg ondergrondse parkeergarage Westmolenkwartier Schiedam 16 van 54

23 5 Beschikbare gegevens over belendingen 5.1 Status van belendingen Westmolenkwartier Het Westmolenkwartier ligt in het historisch hart van Schiedam en is al eeuwen bebouwd geweest. De aanwezige nu aanwezige bebouwing bestaat grotendeels uit monumentale bebouwing met kwetsbare funderingen. De monumentale status van de belendingen is weergegeven in Figuur 5.1. Figuur 5.1 Overzicht beschermde status belendingen (bron ref 16) 5.2 Staat van de belendingen en aanvullend onderzoek Door Oranjewoud is een onderzoek gedaan naar de aard van de funderingen van de bebouwing van het Westmolenkwartier [5]. In dat rapport is ook de bouwkundige staat van de belendingen aangegeven. In Bijlage A zijn de resultaten van dat onderzoek samengevat. In Figuur 5.2 zijn de resultaten van het onderzoek aangegeven. Te zien is, dat van een aantal panden de fundering onbekend is. Verder is er voor een flink aantal panden een aanname gedaan voor het type fundering. Voor het maken van een bouwput op betreffende projectlocatie is het echter voor een aantal panden noodzakelijk de aard en toestand van de fundering vooraf vast te stellen. In Figuur 5.2 en Bijlage A is door Deltares aangegeven voor welke panden aanvullend onderzoek is aanbevolen. De oranje kaders duiden op een archiefonderzoek. De rode kaders duiden op nog uit te voeren funderingsinspectie bij de belending(en), die nodig is om de Haalbaarheidsstudie aanleg ondergrondse parkeergarage Westmolenkwartier Schiedam 17 van 54

24 invloed van de bouwwijze van de bouwput op die belending(en) met meer zekerheid vast te kunnen stellen. Verder dient voorafgaand aan de bouwactiviteiten een bouwkundige vooropname van alle omliggende bebouwing binnen het blauw gestippelde kader in Figuur 5.2 te worden gedaan. Funderingswijze (bron [5]) - (vermoedelijk) op palen - (vermoedelijk) op staal - onbekende fundering - aanvullend bureauonderzoek aanbevolen - funderingsinspectie en bureauonderzoek aanbevolen - kader vooropname omliggende bebouwing Figuur 5.2 Overzicht funderingstype belendingen, aanvullend onderzoek en vooropname Haalbaarheidsstudie aanleg ondergrondse parkeergarage Westmolenkwartier Schiedam 18 van 54

25 6 Risicoanalyse 6.1 Inleiding Risicomanagement is een voorwaarde voor beheerst ondergronds bouwen. Bouwen in, op of met grond betekent dat er veel onzeker is. Daarom is een aanpak nodig die juist op basis van deze onzekerheden van een globaal naar een steeds meer gedetailleerd plan en uiteindelijk uitvoering komt. Een aanpak waarbij steeds wordt vastgelegd welke risico s spelen en hoe met deze risico s wordt omgegaan. Dit Hoofdstuk gaat in op de wijze waarop risicomanagement als rode draad door deze rapportage loopt. 6.2 Zes stappen in risicomanagement De voor deze rapportage uitgevoerde werkzaamheden zijn gebaseerd op de GeoQ-systematiek. Zes stappen in risicomanagement zijn met de GeoQ-systematiek continu en expliciet doorlopen. Deze zes stappen zijn: 1 Doel vaststellen en benodigde gegevens verzamelen Het project Molenkwartier bevindt zich nog in de planfase. Dat betekent dat de stappen relatief globaal zijn doorlopen en ook dat gebruik gemaakt is van soms nog globale informatie. De gebruikte informatie is te vinden in hoofdstuk 3. Binnen deze projectfase is het zaak om de toprisico s te identificeren. Die risico s, die bepalend zijn voor de keuze tussen de verschillende scenario s voor de parkeergarage in combinatie met een geschikte constructiewijze en die bepalend zijn voor de verdere voortgang van het project (bijvoorbeeld voor vergunningen, communicatie naar de omgeving of aanvullend onderzoek). 2 Risico s identificeren In een brainstormsessie op 20 januari is een eerste aanzet tot een risicolijst gemaakt. Deze lijst is als basis gebruikt bij de verdere werkzaamheden en steeds aangevuld als nieuwe risico s werden geïdentificeerd. De totale lijst is te zien in bijlage B. 3 Risico s classificeren en kwantificeren Alle geïdentificeerde risico s zijn afgewogen op de kans van optreden en de gevolgen van optreden door een cijfer te geven van 1 tot en met 4. De gevolgen zijn opgesplitst in de gevolgen voor de omgeving van het project en de gevolgen voor het project zelf. De omgeving is in dit geval een verzamelterm voor alles wat zich buiten het projectgebied bevindt. Dit zijn bijvoorbeeld de gebouwen, omwonenden, leidingen, verkeergebruikers, verontreinigingen die zich buiten het projectgebied bevinden, enzovoort. De gevolgen voor het project zijn gehanteerd als een verzamelterm van kosten, vertragingen en kwaliteitsverlies door het optreden van ongewenste gebeurtenissen. Gevolgen voor de omgeving zijn eigenlijk per definitie ook gevolgen voor het project. Schade aan de omgeving leidt bijvoorbeeld tot vertragingen, extra (herstel)kosten, imagoverlies, etc. Om de risico s goed te classificeren is dit effect echter genegeerd bij het scoren van de ongewenste gebeurtenissen. Door kans en de optelsom van gevolgen met elkaar te vermenigvuldigen wordt cijfermatig de grootte van een risico berekend. Het is echter niet correct om alleen hier van uit te gaan. Een ongewenste gebeurtenis met een gemiddelde kans en gevolg heeft een heel ander soort risico dan een ongewenste gebeurtenis met een kleine kans en groot gevolg, terwijl de score gelijk kan zijn. Daarom is naast de vermenigvuldiging van Haalbaarheidsstudie aanleg ondergrondse parkeergarage Westmolenkwartier Schiedam 19 van 54

26 kans en gevolg ook gekeken naar alleen de score van gevolgen om uiteindelijk een vertaling te maken naar zeer grote, grote, matig grote, kleine en erg kleine risico s. 4 Maatregelen vaststellen en nemen Van alle ongewenste gebeurtenissen zijn in de risicolijst maatregelen genoemd. Er is onderscheid gemaakt naar preventieve en correctieve maatregelen. Met preventieve maatregelen wordt meer inzicht verkregen in de mechanismes achter de ongewenste gebeurtenissen, of wordt de kans verkleind dat een ongewenste gebeurtenis zich kan voordoen. Voorbeelden hiervan zijn grondonderzoek, een bouwkundige opname van de omgeving en het maken van een goed ontwerp. Met correctieve maatregelen worden de gevolgen van het optreden van ongewenste gebeurtenissen verkleind. Voorbeelden hiervan zijn monitoring waardoor mechanismes ten grondslag aan de ongewenste gebeurtenissen tijdig worden ontdekt of bijvoorbeeld fall-back scenario s. 5 Evalueren resulterend risicoprofiel Nadat maatregelen zijn uitgevoerd moet worden vastgesteld of een acceptabel risicoprofiel is verkregen. Als dit niet zo is dan moeten meer maatregelen worden genomen. In de conclusie en aanbevelingen van dit rapport wordt hierop ingegaan. Daar worden aanbevelingen gedaan met betrekking tot de maatregelen die uitgevoerd moeten worden om uiteindelijk tot een acceptabel risiconiveau te komen. 6 Overdracht naar de volgende fase Het is essentieel om er voor te zorgen dat geen informatie verloren gaat bij de overdracht tussen verschillende partijen en projectfases. Door expliciet risicomanagement te implementeren in de projectorganisatie wordt dit geborgd. De risicolijst uit bijlage B dient als hulpmiddel. Op het gebruik van de risicolijst wordt hieronder verder ingegaan. Bij de aanbesteding van het werk aan een aannemer wordt aanbevolen om het dan actuele risicodossier te evalueren. Wat zijn de resulterende ongewenste gebeurtenissen, welke beheersmaatregelen zijn hiervoor getroffen en welke gevolgen kunnen nog worden verwacht? Wanneer het resulterende risicoprofiel namelijk duidelijk is, dan is het ook mogelijk te bepalen welke partij het beste in staat is deze risico s te dragen en te beheersen. Is dit de opdrachtgever, een verzekeraar of de aannemer. Een vraag in dat geval is welke contractvorm of contractvoorwaarden het beste gekozen kunnen worden om deze risico s te beheersen. Uitgangspunt daarbij moet altijd zijn dat die partij die een risico kan sturen (de maatregelen kan nemen) ook de verantwoordelijke partij moet zijn. Het over de schutting zetten van de risico s is daarom de minste keuze. Aanbevolen wordt om kennis te nemen van de CUR-richtlijn 105 risicoverdeling geotechniek (RV-G), waarin ingegaan wordt op de mogelijkheden om risico s te verdelen over partijen. Ook interessant is de handreiking risicoverdeling bij geïntegreerde contracten van CROW - CUR - RISNET. 6.3 Continue risicobeheersing Er is nu een eerste stap gemaakt voor de geotechnische risicobeheersing van het project parkeergarage Westmolenkwartier. Daarmee is er nog geen sprake van echt risicomanagement. Binnen het project wordt steeds nieuwe informatie verkregen, worden ontwerpkeuzes gemaakt en zijn er veranderingen in de omgeving van het project. Daardoor is het belangrijk om van risicobeheersing een continue proces te maken. Dan kan pas gesproken worden over risicomanagement. De implementatie van risicomanagement in een projectorganisatie is daarom een belangrijk aandachtspunt. Haalbaarheidsstudie aanleg ondergrondse parkeergarage Westmolenkwartier Schiedam 20 van 54

27 6.3.1 Risicomanager Voor de continuering van de risicobeheersing spelen veel punten een rol. Hieronder worden enkele belangrijke punten genoemd: Risicomanagement moet een integraal onderdeel vormen van de werkzaamheden van het gehele projectteam. Nieuwe mogelijke ongewenste gebeurtenissen moeten worden gesignaleerd. De effectiviteit van beheersmaatregelen moet worden gevolgd. De status van de risico s en beheersmaatregelen is beschikbaar voor de leden van het projectteam. Om dit te kunnen faciliteren wordt aanbevolen een risicomanager als facilitator binnen het project aan te stellen. Deze risicomanager is verantwoordelijk voor het beheer van het risicodossier. Ook kan de risicomanager zorgen voor de juiste sfeer in een projectteam zodat teamleden risico s bespreekbaar maken. Risico s worden dan vastgelegd, maatregelen worden tijdig genomen en het project wordt beter beheersbaar Geotechnische risico s versus andere risico s Geotechniek is een specifiek onderdeel in een project. Naast geotechnische risico s spelen uiteraard ook een heleboel andere risico s een belangrijke rol. Daarom wordt aanbevolen om het nu opgestelde geotechnisch risicodossier te integreren met de andere risico s van het project. Echter, zoals reeds uitgelegd vormen ondergrondrisico s een bijzonder soort risico en wordt tot 50% van de faalkosten in een project vaak veroorzaakt in de ondergrond. Daarom wordt aanbevolen om iemand specifiek verantwoordelijk te maken voor het geotechnisch risicomanagement. Deze persoon is dan de geotechnisch coördinator of geotechnisch risicomanager en zorgt er voor dat de geotechnische risico s gedurende de verschillende projectfasen voldoende aandacht krijgen. 6.4 Gebruik van het risicodossier Allereerst wordt uitgelegd hoe het geotechnische risicodossier is opgebouwd. Vervolgens wordt uitgelegd hoe het risicodossier gedurende volgende projectfasen steeds kan worden uitgebreid en aangepast Algemeen In Bijlage B staat het geotechnisch risicodossier. Er zijn verschillende kolommen aanwezig. Deze worden hieronder kort besproken. Opgemerkt wordt dat de gehanteerde tabelvorm ook gebruikt kan worden voor andere dan geotechnische risico s in een project. Risiconummer Door elk risico een nummer te geven kan eenvoudig over de risico s worden gecommuniceerd. Beschrijving van het risico Een risico bestaat uit een ongewenste gebeurtenis. Deze ongewenste gebeurtenis heeft een oorzaak en een gevolg. Door een risico op deze manier te omschrijven wordt een eenduidige inschatting van de grootte van het risico bevorderd en bovendien kunnen maatregelen makkelijker worden bedacht. Haalbaarheidsstudie aanleg ondergrondse parkeergarage Westmolenkwartier Schiedam 21 van 54

28 Classificatie Er wordt een inschatting gemaakt van de kans en gevolg van het risico. Hiermee wordt de grootte van het risico bepaald en kan de risicolijst worden gesorteerd op grootte van het risico. Maatregelen Hierin staan de maatregelen die genomen kunnen worden als het risico van optreden van een ongewenste gebeurtenis te hoog wordt ingeschat. Preventieve maatregelen geven inzicht in, of verkleinen, de oorzaken van een ongewenste gebeurtenis. Correctieve maatregelen verkleinen de gevolg van een ongewenste gebeurtenis. Evaluatie en restrisico Hierin kan worden omschreven, nadat maatregelen zijn uitgevoerd, of er nog een restrisico aanwezig is. Daarvan kan dan worden bepaald of een risico acceptabel is of niet. Als een risico niet acceptabel is dan moeten aanvullende maatregelen worden genomen. Actiehouder/eigenaar Om te borgen dat risico s de juiste aandacht krijgen wordt aanbevolen eigenaren te koppelen aan de geïdentificeerde risico s. Deze eigenaren zijn er voor verantwoordelijk dat het risico onder de aandacht blijft en dat maatregelen worden uitgevoerd. Deadline Door risico s aan de planning te koppelen wordt vastgesteld wanneer maatregelen uitgevoerd moeten zijn om de planning niet in gevaar te laten komen. Opmerkingen Eindverantwoordelijkheid De eindverantwoordelijke voor een risico is die persoon die verantwoordelijk is voor het projectonderdeel waar dat risico betrekking op heeft. Dit kan dezelfde of een andere persoon zijn dan de eigenaar van het risico Mogelijk nieuwe ongewenste gebeurtenissen toevoegen In het vervolg van het project zullen nieuwe risico s geïdentificeerd worden. Deze moeten worden toegevoegd aan de lijst. Om de prioriteit van het risico te bepalen is het noodzakelijk een classificatie uit te voeren Vervallen ongewenste gebeurtenissen Een aantal gebeurtenissen zijn sterk tijd gebonden en na een bepaalde tijd geen risico meer omdat de juiste maatregelen zijn genomen. Het is aan te bevelen om deze gebeurtenissen wel in het dossier te beheren, zodat bij vragen over dit aspect snel duidelijk is hoe hier in het verleden mee is omgegaan. Ook wordt zo verzekerd dat keuzes die gemaakt zijn op basis van het risicoprofiel geborgd blijven en dat later geen tegenstrijdige keuzes worden gemaakt Mutaties in het risico Het risicodossier krijgt duidelijk meerwaarde wanneer het risico (de kans en het gevolg) periodiek wordt geactualiseerd. Dit bijvoorbeeld nadat beheersmaatregelen zijn getroffen. Er moet gekeken worden naar een werkwijze waarbij het effect van de uitvoering van beheersmaatregelen periodiek wordt geactualiseerd. Dit kan gebeuren op twee manieren: Haalbaarheidsstudie aanleg ondergrondse parkeergarage Westmolenkwartier Schiedam 22 van 54

29 1 Een risicomanager waarborgt continu dat het risicodossier up-to-date blijft. Wanneer beheersmaatregelen zijn uitgevoerd dient hij te vragen naar een nieuwe classificatie. In het ideale geval zullen risico-eigenaren, als ze gewend zijn geraakt aan deze werkwijze, zelf een classificatie melden aan de risicomanager. 2 Daarnaast kunnen periodiek (bijvoorbeeld per kwartaal) risicosessies worden georganiseerd om het gehele risicodossier met alle betrokkenen door te lopen. Haalbaarheidsstudie aanleg ondergrondse parkeergarage Westmolenkwartier Schiedam 23 van 54

30 Haalbaarheidsstudie aanleg ondergrondse parkeergarage Westmolenkwartier Schiedam 24 van 54

31 7 Van risicoanalyse naar schetsontwerp bouwput 7.1 Inleiding In het vorige hoofdstuk zijn een aantal risico s, kansen en aandachtspunten naar voren gekomen ten aanzien van de aanleg van een ondergrondse parkeergarage in het Westmolenkwartier te Schiedam. In dit hoofdstuk worden de resultaten van de risicoanalyse vertaald naar randvoorwaarden voor het schetsontwerp voor de bouwput. Om de mogelijke aanlegmethoden en bouwputprincipes te analyseren zijn onder andere indicatieve berekeningen uitgevoerd. Hierbij zijn de volgende aspecten tegen elkaar afgewogen: Invloed op de monumentale omgeving. Economische randvoorwaarden. Constructie bouwput en bebouwing op garage. 7.2 Randvoorwaarden De voorkeur van de gemeente Schiedam gaat er hierbij naar uit, dat de parkeergarage geheel in twee lagen ondergronds wordt gerealiseerd. Indien dat vanuit de omgeving beschouwd niet mogelijk blijkt, kan een parkeergarage met een kleiner oppervlak bestaande uit twee ondergrondse en drie bovengrondse bouwlagen tot de mogelijkheden behoren. Vanuit de bestudeerde stukken en de uitgevoerde risicoanalyse komen een aantal belangrijke randvoorwaarden naar voren: Omliggende bebouwing: De meeste bebouwing rond de projectlocatie aan de Westmolenstraat is monumentaal, hetzij gemeentelijk, hetzij rijks. Schadevrij bouwen is een uitgangspunt, hindervrij bouwen is gewenst. Dit schept scherpe randvoorwaarden ten aanzien van toelaatbare bouwtrillingen en grondvervormingen bij de aanleg van de bouwput. Vooralsnog wordt voor de grenswaarde aan de vervorming van de belendingen geadviseerd 20 mm aan te houden. De bouwtrillingen dienen aan de SBR richtlijn te voldoen en de geluidsimpact aan de Circulaire Bouwlawaai. De meeste monumentale bebouwing is vermoedelijk op staal gefundeerd; een aantal panden staat op palen. Het pand Westmolenstraat 25, een gemeentelijk monument, staat midden op het beschikbare terrein. Wanneer mogelijk dient dit te worden behouden, dit is volgens de Gemeente Schiedam voor de doorgang van de ontwikkeling van het Westmolenkwartier echter geen noodzaak. Ondergrond: Uit de ondergrondbeschrijving blijkt dat de ondergrond tot een diepte van ca. NAP - 18,0 m uit weinig draagkrachtige lagen bestaat. De toplaag is zandig en over het overgrote deel sterk puinhoudend van aard. Hierdoor kwam een aanzienlijk deel van het uitgevoerde grondonderzoek niet door de toplaag heen. Dit heeft gevolgen voor het aanbrengen van funderingselementen voor de parkeergarage. Haalbaarheidsstudie aanleg ondergrondse parkeergarage Westmolenkwartier Schiedam 25 van 54