Duurzaam bouwen en energiezuinigheid nieuwbouw en grootschalige renovatie/uitbreiding van scholen/onderwijshuisvesting

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Duurzaam bouwen en energiezuinigheid nieuwbouw en grootschalige renovatie/uitbreiding van scholen/onderwijshuisvesting"

Transcriptie

1 Programma van Eisen Duurzaam bouwen en energiezuinigheid nieuwbouw en grootschalige renovatie/uitbreiding van Aanp. AH 11/10/2010 Aanp. AH 17/11/2010 v 2.3 Aanp. AH 22/1/2011 v 2.4 versie 2.4 datum 22 januari 2011 Werkgroep binnenmilieu scholen Arno Harting gemeente Utrecht SO/MiDu telefoon blz. 1 van 9

2 INHOUDSOPGAVE INHOUDSOPGAVE 2 INLEIDING OP HET PROGRAMMA VAN WENSEN 3 context 3 nieuwbouw en renovatie 3 bestaande onderwijsgebouwen 3 PROGRAMMA VAN WENSEN DUURZAAM BOUWEN EN ENERGIEZUINIGHEID nieuwbouw en grootschalige renovatie en/of uitbreiding 5 duurzaam bouwen 5 prestatiegericht bouwen door Meten is weten 5 visie op de toekomstbestendigheid 5 energiezuinigheid 6 energieprestatie 6 studie naar een toekomstbestendige energievoorziening 6 tenminste te realiseren maatregelen 7 BIJLAGE 9 LEGENDA 9 blz. 2 van 9

3 INLEIDING OP HET PROGRAMMA VAN EISEN context De gemeente heeft een ambitieus duurzaamheidsbeleid vastgelegd in het Milieubeleidsplan en in een aantal meer sectoraal ingerichte afspraken. Met betrekking tot duurzaam bouwen in brede zin, waar energie, binnenmilieu/gezondheid en milieuvriendelijk materiaalgebruik onderdelen in zijn, is dat jaren geleden al vastgelegd in de Kadernota Duurzaam Bouwen en voor het onderdeel energie/klimaat onlangs nog eens herbevestigd in het Utrechtse klimaatbeleid Utrecht maakt Nieuwe Energie en het (ontwerp) Duurzaamheidsplan Utrecht Energie steken in een duurzame stad. Rode draad in dit beleid is om in 2030 als stad CO 2 -neutraal te zijn en als gemeentelijke organisatie in In dit breed gedefinieerde duurzaamheidsbeleid probeert de gemeente met partners in de gebouwde omgeving tot afspraken te komen om de milieubelasting te verminderen en het binnenmilieu te verbeteren. Het verminderen van de milieubelasting heeft gevolgen voor materiaalgebruik en energieverbruik in nieuwe en bestaande scholen. Bij materiaalgebruik gaat het dan minimaal om duurzaam houtgebruik en het vermijden van verontreiniging van water(bodems) door uitlogende bouwmaterialen (koper, zink en lood). Het fossiel energieverbruik heeft zeer grote gevolgen. Het energieverbruik van fossiele brandstoffen leidt tot de uitstoot van broeikasgassen, milieuvervuiling, geopolitieke spanningen en kosten. Vermindering van dit verbruik is dus belangrijk. Dat betekent (het ontwerp van) een gebouw met een laag (fossiel) energieverbruik en energiezuinig gedrag van de gebruikers van het gebouw en zijn installaties. Een gedegen gebruikershandleiding is daarvoor van groot belang. Mogelijke meerinvestering in een gebouw kan lagere energielasten tot gevolg hebben. Door de inkoop van groene stroom (en in de toekomst groen gas of warmte) kan de uitstoot van broeikasgassen verder verminderd worden. Samen met het hieronder besproken energiezuinige gebouwontwerp moet dat leiden tot een 50 tot 70% lagere CO 2 -uitstoot van een onderwijsgebouw ten opzichte van de bouwregelgeving (Bouwbesluit). Een minimale kwaliteit van het binnenmilieu in scholen en daarmee de gezondheid van leerlingen en medewerkers is onlangs geborgd in het Programma van Eisen Binnenmilieu tussen schoolbesturen en gemeente. Wat nog ontbrak waren afspraken over de overige onderwerpen binnen het brede Duurzaam bouwen beleid, zowel bij nieuwbouw/renovatie al in bestaande scholen. Dit Programma van Eisen voorziet daar in voor het deel nieuwbouw en grootschalige renovatie/uitbreiding. nieuwbouw en renovatie Voor gemeentelijke gebouwen, waar de multifunctionele accommodaties (MFA s) vaak onder vallen, heeft Utrecht in het verleden de Leidraad duurzame gemeentelijke bouwprojecten vastgesteld. Schoolbesturen worden als bouwheer van (monofunctionele) scholen uitgenodigd om deze brede benadering van duurzaam bouwen in haar nieuwbouw/grootschalige renovatie activiteiten en voor zover van toepassing bij bestaande gebouwen mee te nemen. Het Programma van Eisen duurzaam bouwen en energiezuinigheid nieuwbouw is hiervoor de handreiking. bestaande onderwijsgebouwen In het gebruik vormt energieverbruik de belangrijkste milieubelasting van onderwijsgebouwen. Door verstandig om te gaan met verwarming, verlichting en het beheer is veel te besparen, zowel in kosten als in milieu. Hiervoor is het Programma Energiebesparingscampagne Gedrag bestaande scholen opgesteld, een separaat document. In vervolg op de aanpak verbetering binnenmilieu bestaande scholen zal er ook energiebesparingsmaatregelen onderzocht en zo mogelijk uitgevoerd worden in schoolgebouwen waar dit PvE op van toepassing is (anders gezegd, de scholen waar nieuwbouw, grootschalige renovatie/uitbreiding niet aan de orde is). Zie hiervoor het document Programma van Eisen Fysieke maatregelen energiezuinigheid bestaande. Meer informatie over het Duurzaam bouwen beleid van de gemeente kunt u lezen op de gemeentelijke website Voorts kunt u contact opnemen blz. 3 van 9

4 met Arno Harting, Stadsontwikkeling, afdeling Milieu & duurzaamheid, , blz. 4 van 9

5 PROGRAMMA VAN EISEN DUURZAAM BOUWEN EN ENERGIEZUINIGHEID nieuwbouw en grootschalige renovatie en/of uitbreiding duurzaam bouwen Gemeente Utrecht heeft zich ten doel gesteld de milieubelasting ten gevolge van bouwactiviteiten en het gebruik van gebouwen zoveel mogelijk te beperken. Voor gemeentelijke gebouwen is deze doelstelling vertaald in concrete ontwerpuitgangspunten in de Leidraad duurzame gemeentelijke bouwprojecten. De ontwerpende partijen van gemeentelijke gebouwen dienen kennis te nemen van deze leidraad en deze toe te passen. Ook andere partijen zoals schoolbesturen hebben besloten van deze leidraad kennis te nemen en deze toe te passen. In het bijzonder gaat het daarbij over beperken van de milieubelasting door materiaalgebruik, beperken van de verontreinigende emissie naar water(bodem) en het beperken van de uitstoot van broeikasgassen. Concreet gaat het dan tenminste om: o het gebruik van 'meer hout in de bouw', natuurlijk uit duurzaam beheerde bossen met hout met FSC certificaat als hoogste waardering, o beperken van het gebruik van nieuw gewonnen zand en grind en van cement, o het vermijden van uitlogende verontreinigende bouwmaterialen als koper, zink en lood, o beperken van het fossiel energieverbruik en o toegankelijkheidseisen. Binnenmilieu/gezondheid is apart geborgd in het PvE binnenmilieu. prestatiegericht bouwen door Meten is weten De afgelopen jaren is er een trend zichtbaar geworden waarbij niet meer uitgegaan wordt van de traditionele maatregelenlijstjes (zoals in de Leidraad), maar waarbij uitgegaan wordt van prestatieeisen. Met een beoordelingsinstrument wordt -zo wetenschappelijk mogelijk- de milieubelasting van een bouwwerk berekend. Door een duurzaamheidsprestatie aan het begin in het Programma van Eisen te formuleren, tijdens het ontwerpproces in acht te nemen en het resultaat nog eens te toetsen, wordt de bouwinitiatiefnemer vrijgelaten op welke manier deze de duurzaamheidsprestatie wil bereiken. Een mindere prestatie op het ene aspect kan dan gecompenseerd worden door een betere prestatie bij een ander aspect. Ook is het mogelijk om voor bepaalde aspecten zoals binnenmilieu/gezondheid en beperking fossiel energieverbruik een tenminste te behalen prestatie vast te leggen. De milieubelasting, flexibiliteit en gezondheid van een bouwwerk (bouw en gebruik) kan inzichtelijk worden gemaakt met bijvoorbeeld het prestatie-eis gerichte instrument GPR Gebouw ( ). De gemeente Utrecht kan het ontwerp- en toetsingsinstrument gratis beschikbaar stellen aan schoolbesturen. Teneinde een gebouw zoals een school substantieel mensen milieuvriendelijk te laten scoren, moet de overall score in GPR Gebouw tenminste 7½ zijn (net als in een traditioneel schoolrapport is 10 het maximum). Voor de aspecten energie en binnenmilieu/gezondheid is gelet op de specifieke doelstellingen van de gemeente een hogere score nodig, namelijk een 8. Alle scholen een 7½ en voor energie een 8. visie op de toekomstbestendigheid De specifieke ontwikkelopgave zal haar stempel drukken op wat kan en op wat moet om de duurzaamheidambities binnen handbereik te brengen. Het bereiken van een duurzame kwaliteit van een ontwikkelplan is afhankelijk van het in samenhang en evenwichtig samenbrengen van zaken als ambitie, proceskennis, kennis van de mogelijkheden, durf, innovatievermogen en vasthoudendheid. Teneinde dit samenbrengen gestructureerd vorm te geven is het nuttig om te starten met het blz. 5 van 9

6 vastleggen van een visie op de toekomstbestendigheid/duurzaamheid van het project. Op de website van de gemeente staat informatie over duurzaam huisvesten, te downloaden via Vanuit die visie wordt het ontwerpen van een duurzame locatie of bouwwerk verder gevoed en getoetst. Daarbij kunnen prestatie-gerichte instrumenten als het eerder genoemde GPR Gebouw helpen. energiezuinigheid Hoewel energie in de brede betekenis van het woord ook onderdeel van duurzaam bouwen is, wordt het vaak apart benoemd en toegelicht. Een laag fossiel energieverbruik kan op zeer veel manieren gerealiseerd worden. Voorts is er op het gebied van regelgeving het een en ander specifiek vastgelegd. Vanwege de omvangrijke effecten van fossiel energieverbruik is vermindering dus belangrijk. Dat betekent (het ontwerp van) een gebouw met een laag (fossiel) energieverbruik en energiezuinig gedrag van de gebruikers van het gebouw en zijn installaties. Een gedegen gebruikershandleiding is daarvoor van groot belang. Mogelijke meerinvestering in een gebouw kan lagere energielasten tot gevolg hebben en daarmee een aantrekkelijk terugverdieneffect. Door de inkoop van groene stroom (en in de toekomst groen gas of warmte) kan de uitstoot van broeikasgassen verder verminderd worden. Samen met het hieronder besproken energiezuinige gebouwontwerp moet dat leiden tot een 50 tot 70% lagere CO 2 -uitstoot van een onderwijsgebouw ten opzichte van de bouwregelgeving en geen specifiek duurzaam inkoopbeleid. Daarom is het belangrijk dat schoolbesturen en gemeente overeenkomen dat alle scholen groene energie inkopen, te beginnen met groene stroom. Dat is nauwelijks duurder dan gewone 'landelijke mix' stroom. energieprestatie Wettelijk dient een gebouw te voldoen aan een bepaalde EnergiePrestatieCoëfficiënt (EPC), in ,3. De gemeente Utrecht heeft in haar klimaatdoelstellingen een hoge doelstelling uitgesproken en wil in 2030 CO 2 -neutraal zijn. In het kader hiervan dient de CO 2 -uitstoot fors te worden teruggebracht. Dientengevolge zal nadrukkelijk uitgegaan moeten worden van een zwaardere EPC eis, te weten: - voor een gebouw met een gasgestookte installaties een 25% lagere EPC eis t.o.v. het Bouwbesluit - voor een gebouw met warmtelevering uit stadsverwarming een 30% lagere EPC eis t.o.v. het Bouwbesluit De EnergiePrestatieCoëfficiënt (EPC) berekening dient dit aan te geven. De EPC dient te worden bepaald volgens NEN Het opwekkingsrendement voor stadsverwarming is daarbij vastgesteld op 1,1. In de toekomst wordt deze NEN 2916 vervangen door de NEN Hoe warmtelevering dan beoordeeld wordt is nog niet duidelijk. studie naar een toekomstbestendige energievoorziening Als verdieping van de eerder genoemde Visie op de toekomstbestendigheid is een onderzoek naar de economisch en ecologisch optimale energievoorziening van belang. De volgorde van de Trias Energetica is daarbij van belang met op de eerste plaats behoeftevermindering, zowel aan de verwarmingskant als aan de koelingkant. Aan de orde komt dan de mogelijkheden om de energiebehoefte te verminderen zoals een zeer goede gebouwschil en zongericht bouwen (waarbij wel rekening gehouden moet worden met temperatuur overschrijding vanaf het vroege voorjaar tot de late herfst), mogelijkheden van energie-efficiënte opwekkingsmogelijkheden zoals centrale en decentrale warmtelevering en vormen van duurzame energie zoals zonnecollectoren (warmwater). Steeds meer wordt Warmte/Koude-opslag (WKO) toegepast, mede vanwege de mogelijkheid om kosteneffectief koeling aan te bieden. Dit systeem houdt het midden tussen efficiëntie en duurzame energie. Tot slot nog een opmerking over zonnepanelen voor stroomopwekking (ook wel PV genoemd van het Engelse photo-voltaïc). Vaak wordt deze vorm van stroomopwekking naar voren geschoven als hèt blz. 6 van 9

7 wondermiddel voor alle problemen. Deze dure maatregel mag niet leiden tot kannibaliseren van veel effectievere maatregelen. Vanuit educatie over duurzame energie, bewustwording en imago is een kleine zonnestroominstallatie op het dak nuttig. Een systeem van circa 8m 2 kan dan al voldoende zijn. tenminste te realiseren maatregelen Naast prestatiegerichte bouwen met de mogelijkheid om zelf de speerpunten te bepalen is het verstandig om de onderliggende minimum maatregelen toe te passen voor zover van toepassing. De eerder onder de kop 'duurzaam bouwen' genoemde maatregelen op het gebied van materiaalgebruik en toegankelijkheid. Isolatie van de gebouwschil De isolatie van de schil dient ten minste een R c waarde te hebben van: gevel: 4,5 m 2 K/W dak: 5,5 m 2 K/W begane grondvloer: 3,5 m 2 K/W. De gevel dient minimaal HR ++ glas te hebben met een U waarde van 1,2 W/m 2 K. Luchtdichtheid van de schil Ter vermijding van ongecontroleerde lekverliezen door een onvoldoende luchtdichtheid van de schil dienen details uitgevoerd te worden overeenkomstig de kwaliteit 'goed' volgens de SBR referentiedetails of daarmee vergelijkbaar. Ter vermijding van te hoge binnentemperaturen en daarmee de noodzaak om 'stroomvretende' airco's aan te brengen is buitenzonwering aan de oost-, zuid- en westgevel noodzakelijk. Energiezuinige ventilatie Bij gebalanceerde ventilatie dient er warmteterugwinning te worden toegepast welke ten minste een rendement van 75% bezit. Energiezuinige verwarming Er dient een Laag Temperatuur Verwarmingssysteem (LTV) te worden toegepast met een aanvoertemperatuur van maximaal 35 graden. Energiezuinige verlichting De daglichttoetreding dient te zijn afgestemd op het gebruik van de ruimte. Er dient een optimale daglichttoetreding gerealiseerd te worden. Het verlichtingsniveau dient afgestemd te zijn op de vraag. Verlichtingsarmaturen dienen voorzien te zijn van hoogfrequente voorschakelapparatuur en spiegeloptiek. Het gebouw voorzien van een veegschakeling, tenminste in algemene ruimten en toiletten etc.. Verlichtingsarmaturen aan de gevel voorzien van een daglichtafhankelijke regeling. In de groepsruimten naast de normale schakelaar aanwezigheidsdetectie aanbrengen. Breng dimbare verlichting aan. Regeling De indeling van de installaties dient afgestemd te zijn op het gebruik, onnodig energiegebruik dient hierdoor te worden voorkomen. De verwarming dient per ruimte te worden nageregeld. De regeling van het klimaat draagt bij aan een beperking van het energiegebruik en een verhoging van het comfort. blz. 7 van 9

8 Integraal ontwerpen Een ontwerp kan aan kwaliteit winnen als alle te onderscheiden onderdelen van het gebouw in totale samenhang worden ontworpen. Bij bezuinigingsoperaties vraagt dit ook bijzondere aandacht. Denk bijvoorbeeld aan het toepassen van een minder robuuste zonwering uit kostenoverweging. De vraag die dan beantwoord moet worden is: "Heeft de beoogde klimaatinstallatie nog voldoende capaciteit om bij een gemiddelde zomer aan de comfortcondities te kunnen voldoen?" (Vraag Heeft iemand een beter voorbeeld over integraal ontwerpen?? ) Oplevering Een goed gebouw ontwerpen is één, ook goed bouwen is twee. Daarom moet tijdens de bouw goed gecontroleerd worden of de technische uitgangspunten ook toegepast worden. Inregelen van de installatie hoort daar ook bij. Teneinde dit te toesten dient een opleveringscontrole van de installatie plaats te vinden. Daarbij moet tenminste gedacht worden aan ventilatiemetingen, waterzijdig inregelen en na een stookseizoen controleren van de verwarmingsinstallatie. Ook moet de bouwer een gebruikshandleiding/instructie voor gebouw en installatie opstellen en overdragen. blz. 8 van 9

9 BIJLAGE LEGENDA EPC Rc waarde U waarde Ventilatiecapaciteit Circulatievoud Ventilatievoud ZTA UGRl veegschakeling zomer/nachtventilatie Energie Prestatie Coëfficiënt; Deze dimensieloze waarde moet aan minimale eisen voldoen als gevolg van het Bouwbesluit. Hoe lager deze waarde des te minder energieverbruik het gebouw bij gemiddeld gebruik heeft. warmteweerstand van een constructie, hoe hoger dit getal, hoe beter de isolatiewaarde, eenheid m 2 K/W. warmtedoorgangscoëfficiënt van glas, hoe lager hoe dit getal hoe beter de isolatiewaarde, eenheid W/m 2 K. hoeveelheid verse buitenlucht in m 3 /h. aantal keer dat de luchthoeveelheid in een ruimte wisselt per uur. aantal keer dat de luchthoeveelheid in een ruimte ververst wordt per uur. zontoetredingsfactor voor een raam; hoe hoger het getal hoe meer zonnestralen (warmte) het raam doorlaat. Unified Glare Rating; een getal dat aangeeft in welke mate armaturen en hun werking in de ruimte lichthinder veroorzaken vanuit de ooghoogte en kijkrichting van de gebruiker. Bij kantoorwerk dient deze waarde zich tussen de 16 en 25 te bevinden. Hoe kleiner het getal des te minder lichthinder er moet zijn. schakeling waardoor door middel van 1 knop alle verlichting wordt uitgeschakeld in een gebouw of gebouwdeel (behoudens de nood/vluchtverlichting). schakeling die er voor zorgt dat onder bepaalde voorwaarde de warmte in de zomer buiten de bedrijfstijden en vaak in de late nacht (als de buitentemperatuur gedaald is) door de mechanische ventilatie wordt afgevoerd; vaak zijn er dan grote inbraakwerende ventilatie-openingen in de gevel aangebracht. blz. 9 van 9

Concepten EPC 0.4. Bouwkundige uitgangspunten

Concepten EPC 0.4. Bouwkundige uitgangspunten Concepten EPC 0.4 Om een EPC 0.4 te realiseren voor de referentiewoningen zijn er verschillende concepten ontwikkeld die onderling verschillen op de wijze van ventileren en verwarmen. Aan de basis van

Nadere informatie

Bij het opstellen van deze notitie zijn de volgende relevante documenten als uitgangspunten gehanteerd:

Bij het opstellen van deze notitie zijn de volgende relevante documenten als uitgangspunten gehanteerd: Project: Brede School Rijswijk Projectnr.: 6.053 Datum: 20 februari 2017 Betreft: Startnotitie Duurzaamheid en Installatieconcept 1. UITGANGSPUNTEN Bij het opstellen van deze notitie zijn de volgende relevante

Nadere informatie

Duurzame renovatie provinciekantoor Noord-Holland. Haarlem 15 april 2013 Kees Schouten Omgevingsmanager Een Nieuw Huis

Duurzame renovatie provinciekantoor Noord-Holland. Haarlem 15 april 2013 Kees Schouten Omgevingsmanager Een Nieuw Huis Duurzame renovatie provinciekantoor Noord-Holland Haarlem 15 april 2013 Kees Schouten Omgevingsmanager Een Nieuw Huis Met passie, samenwerken en deskundigheid naar een blijvend duurzaam provincie kantoor

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat certificaatnummer 20120515-0001118936-00000005-8 nummer postnummer Voorhavenlaan 33 9000 bus gemeente A 101 Gent bestemming type appartement - softwareversie 1.3.3 berekend

Nadere informatie

RENOVATIE KANTOOR NOTITIE ENERGIEBESPARING EN INVESTERINGEN INHOUDSPOGAVE

RENOVATIE KANTOOR NOTITIE ENERGIEBESPARING EN INVESTERINGEN INHOUDSPOGAVE RENOVATIE KANTOOR NOTITIE ENERGIEBESPARING EN INVESTERINGEN INHOUDSPOGAVE SAMENVATTING 0. INLEIDING 1. ISOLATIE 2. INSTALLATIE 3. RAMEN EN KOZIJNEN 4. ZONWERING EN KOELING 5. VERLICHTING DIA duurzame auteur:

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat bestemming type appartement softwareversie 1.3.3 berekend energieverbruik (kwh/m 2 ): 191 Het berekende energieverbruik is een inschatting van de energiezuinigheid van het appartement.

Nadere informatie

EPC 0,8: Over welke woningen en installatieconcepten hebben we het?,

EPC 0,8: Over welke woningen en installatieconcepten hebben we het?, EPC 0,8: Over welke woningen en installatieconcepten hebben we het?, ir. F.W. (Freek) den Dulk Nieuwe eis per 1 januari 2006 EPC 0,8 Herziening norm: NEN 5128:2004 Energieprestatie van woonfuncties en

Nadere informatie

Grote verscheidenheid aan projecten in functie en omvang

Grote verscheidenheid aan projecten in functie en omvang Grote verscheidenheid aan projecten in functie en omvang Brede school Langedijk Ervaring met onderwijs en onderwijsgebouwen Brede School tzand Nominatie Scholenbouwprijs 2009 Kreileroord Brede school Klaverblad

Nadere informatie

Gevolgen van BENG-eisen op de gevel en het binnenklimaat 2 november 2016 Esther Gerritsen

Gevolgen van BENG-eisen op de gevel en het binnenklimaat 2 november 2016 Esther Gerritsen Gevolgen van BENG-eisen op de gevel en het binnenklimaat 2 november 2016 Esther Gerritsen Techniplan Adviseurs Installatieadviseur Advies & engineering Duurzaamheid & innovatie Realisatie & exploitatie

Nadere informatie

Passief Bouwen in de praktijk

Passief Bouwen in de praktijk Passief Bouwen in de praktijk Velve-Lindenhof: van idee tot realisatie ir. H.J.J. (Harm) Valk / ing. A.F. (André) Kruithof adviseur Energie & Duurzaamheid Programma Projectomschrijving Ontwerpvisie Bouwfysische

Nadere informatie

F (zie toelichting in bijlage)

F (zie toelichting in bijlage) Energielabel gebouw Afgegeven conform de Regeling energieprestatie gebouwen. Veel besparingsmogelijkheden F (zie toelichting in bijlage) Dit gebouw Weinig besparingsmogelijkheden Labelklasse maakt vergelijking

Nadere informatie

Slimme keuzes voor woningconcepten met warmtepompen

Slimme keuzes voor woningconcepten met warmtepompen Slimme keuzes voor woningconcepten met warmtepompen Interactie tussen gevelisolatie, ventilatiesystemen en capaciteit warmtepompsystemen Per 1 januari 2015 worden de EPCeisen aangescherpt. Voor woningen

Nadere informatie

Schilindex. Kansen voor energiebesparing met de gebouwschilindicator in de nieuwe NEN 5128 en EPG. Gerrit Jan Kuiper NII

Schilindex. Kansen voor energiebesparing met de gebouwschilindicator in de nieuwe NEN 5128 en EPG. Gerrit Jan Kuiper NII Nederlandse Schilindex Kansen voor energiebesparing met de gebouwschilindicator in de nieuwe NEN 5128 en EPG Gerrit Jan Kuiper 1 Nederlandse Een goede schil is het halve werk 2 Schilindex = logisch denken

Nadere informatie

energiedeskundige / Dit certtficaat is geldig tot en met 27 juni 2021 berekend energieverbruik (kwh/m 2):

energiedeskundige / Dit certtficaat is geldig tot en met 27 juni 2021 berekend energieverbruik (kwh/m 2): certificaatnummer 20110627-0000869054-00000007-9 straat Wijngaardstraat nummer 39 bus bestemming type eengezinswoning gesloten bebouwing softwareversie 1.3.3 berekend energieverbruik (kwh/m 2): Het berekende

Nadere informatie

NIEUWBOUW ZONDER AARDGAS DUURZAAM EN COMFORTABEL

NIEUWBOUW ZONDER AARDGAS DUURZAAM EN COMFORTABEL NIEUWBOUW ZONDER AARDGAS DUURZAAM EN COMFORTABEL Gefeliciteerd, u gaat straks uw eigen woning (ver) bouwen! Dit betekent heel veel mogelijkheden en complexe vraagstukken. En moet u dan ook nog iets met

Nadere informatie

A (zie toelichting in bijlage)

A (zie toelichting in bijlage) Energielabel gebouw Afgegeven conform de Regeling energieprestatie gebouwen. Veel besparingsmogelijkheden A (zie toelichting in bijlage) Dit gebouw Weinig besparingsmogelijkheden Labelklasse maakt vergelijking

Nadere informatie

Programma van Eisen Frisse Scholen april 2012

Programma van Eisen Frisse Scholen april 2012 Programma van Eisen Frisse Scholen april 2012 Voor u ligt het Programma van Eisen Frisse Scholen. Dit Programma van Eisen dient als leidraad voor opdrachtgevers van nieuw- en verbouw van scholen (schoolbesturen

Nadere informatie

System integrator. ing. Ad van der Aa Cauberg-Huygen Raadgevende Ingenieurs BV

System integrator. ing. Ad van der Aa Cauberg-Huygen Raadgevende Ingenieurs BV System integrator ing. Ad van der Aa Cauberg-Huygen Raadgevende Ingenieurs BV Huidige praktijk Gezond EPC DuBo A a n n e m e r Afgifte (St. LTV) Installateur Warmteverlies en koellast Regeltechniek Warmtepompen

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat straat Sint-Bernardsesteenweg nummer 269 bus 3 bestemming appartement type softwareversie 1.3.3 berekend energieverbruik (kwh/m2): 379 Het berekende energieverbruik is een inschatting

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat Vri jteken i ng sbed i ng De meeste maatregelen die opgenomen zijn op dit certificaat, zijn op dit moment kosteneffectief of kunnen dat worden binnen de geldigheidsduur van het certificaat. Mogelijk zijn

Nadere informatie

EPC concepten 0,4. Trias Energetica...2 EPC 0,4 concepten - Vrijstaande woning...3 EPC 0,4 concepten - Geschakelde woning...4.

EPC concepten 0,4. Trias Energetica...2 EPC 0,4 concepten - Vrijstaande woning...3 EPC 0,4 concepten - Geschakelde woning...4. etaalbare kwaliteit! EPC en 0,4 14 1,4 1,2 1,0 0,8 0,6 0,4 1996 1998 2000 2006 2011 2015 Inhoudsopgave: Trias Energetica...2 EPC 0,4 en - Vrijstaande woning...3 EPC 0,4 en - Geschakelde woning...4 EPC

Nadere informatie

NTA Nieuw tijdperk energieprestatie. Normalisatie: De wereld op één lijn 1

NTA Nieuw tijdperk energieprestatie. Normalisatie: De wereld op één lijn 1 NTA 8800 Nieuw tijdperk energieprestatie 1 Toekomstvisie overheid 2015 1 juli 2018 2019 2020 tussenperiode 2050 50% EPC aanscherping Overheids-gebouwen Aansluitplicht aardgas BENG nieuwbouw vervalt Nieuwbouw

Nadere informatie

installatie-arm ontwerpen verleden tijd?

installatie-arm ontwerpen verleden tijd? installatie-arm ontwerpen verleden tijd? 1 situatie tot enkele jaren geleden was duurzaamheid bij klimaatinstallaties comfort en vooral energiebesparing de koplopers bij het besparen op het energie waren

Nadere informatie

Energielabel gebouw Dit gebouw Straat (zie bijlage) Gebruiksoppervlak Adviesbedrijf Nummer/toevoeging Opnamedatum Inschrijfnummer Postcode

Energielabel gebouw Dit gebouw Straat (zie bijlage) Gebruiksoppervlak Adviesbedrijf Nummer/toevoeging Opnamedatum Inschrijfnummer Postcode Energielabel gebouw Afgegeven conform de Regeling energieprestatie gebouwen. Veel besparingsmogelijkheden Dit gebouw Weinig besparingsmogelijkheden Labelklasse maakt vergelijking met gebouwen met overeenkomstige

Nadere informatie

Presentatie titel. Hans van Oort Arno Harting Rob van der Westen

Presentatie titel. Hans van Oort Arno Harting Rob van der Westen Duurzaamheid bij onderwijshuisvesting Duurzaamheid bij onderwijshuisvesting Onderwijshuisvesting Binnenmilieu en energiebesparing Provinciale informatie bijeenkomst 2 februari 2011 Hans van Oort Arno Harting

Nadere informatie

Energieprestatie. metalen gevelelementen in EP berekening Ubouw. 3, 10 en 17 november 2008 VMRG bijeenkomst. door Peter Vierveijzer

Energieprestatie. metalen gevelelementen in EP berekening Ubouw. 3, 10 en 17 november 2008 VMRG bijeenkomst. door Peter Vierveijzer Energieprestatie metalen gevelelementen in EP berekening Ubouw 3, 10 en 17 november 2008 VMRG bijeenkomst door Peter Vierveijzer aanleiding Denkt u projecten te missen doordat houten en kunststof kozijnen

Nadere informatie

Energieprestatie van gebouwen

Energieprestatie van gebouwen Energieprestatie van gebouwen NEN 7120 en energieconcepten 2012 ing. Lars van de Kamp Nieman Raadgevende Ingenieurs Eerste ervaring NEN 7120 NEN 7120 Een verzwaring? Voor en nadelen standaard rijtjeswoning

Nadere informatie

Duurzaam bouwen is innovatief denken... slim clubhuis.nl

Duurzaam bouwen is innovatief denken... slim clubhuis.nl Duurzaam bouwen is innovatief denken... Duurzaam bouwen =toekomstbestendig bouwen Duurzaam bouwen is goed voor mens, milieu en portemonnee: * mens; comfort, gezondheid, welzijn * milieu; biodiversiteit,

Nadere informatie

Is bodemenergie (B)ENG? Rik Molenaar 17 april 2018 Esther Gerritsen 18 april 2018

Is bodemenergie (B)ENG? Rik Molenaar 17 april 2018 Esther Gerritsen 18 april 2018 Is bodemenergie (B)ENG? Rik Molenaar 17 april 2018 Esther Gerritsen 18 april 2018 Even voorstellen Techniplan Adviseurs bv Installatieadvies (projecten) Energie & Milieu (studies) Rik Molenaar Adviseur

Nadere informatie

Marsaki: Het projectmanagementbureau van de woningcorporaties en voor IEDEREEN! Onze aandeelhouders: RWS partner in wonen. L escaut woonservice

Marsaki: Het projectmanagementbureau van de woningcorporaties en voor IEDEREEN! Onze aandeelhouders: RWS partner in wonen. L escaut woonservice Marsaki: Het projectmanagementbureau van de woningcorporaties en voor IEDEREEN! Onze aandeelhouders: RWS partner in wonen L escaut woonservice Woonburg Zeeuwland 1 De Wooneco-alliantie 2 Minder dan een

Nadere informatie

Referentiegebouwen utiliteitsbouw

Referentiegebouwen utiliteitsbouw EPN en Nieuwbouw Referentiegebouwen utiliteitsbouw Gezondheidszorg 7.000m² Het voorbeeld betreft een verpleeghuis dat is voorzien van gebalanceerde ventilatie met warmteterugwinning. Een warmtepomp zorgt

Nadere informatie

Passief Bouwen: waarom en hoe?

Passief Bouwen: waarom en hoe? Passief Bouwen: waarom en hoe? Ontwerpen en bouwen vanuit een visie ir. H.J.J. (Harm) Valk senior adviseur Energie & Duurzaamheid Passief Bouwen Kenmerken o hoogwaardige thermische schil o goed comfort

Nadere informatie

Aardgasloos wonen! de ENERGIEVAKMAN wil u graag helpen bij uw zoektocht. Programma: Presentatie in Trefpunt Heeten -- 4 oktober

Aardgasloos wonen! de ENERGIEVAKMAN wil u graag helpen bij uw zoektocht. Programma: Presentatie in Trefpunt Heeten -- 4 oktober Aardgasloos wonen! de ENERGIEVAKMAN wil u graag helpen bij uw zoektocht Presentatie in Trefpunt Heeten -- 4 oktober 2018 -- Programma: Even voorstellen Begrippen BENG (2020) Schil Ventileren Anders verwarmen

Nadere informatie

Energieneutraal via de Passief bouwen route

Energieneutraal via de Passief bouwen route Energieneutraal via de Passief bouwen route ing. J.J.P. (Jan Pieter) van Dalen Slotsymposium 14 september 2015 Verbouw monument Verbouw van een monument Monument als bedoeld in art. 1 onder d (Monumentenwet

Nadere informatie

Voor onafhankelijke informatie en advies over:

Voor onafhankelijke informatie en advies over: Raoul Santibanez Voor onafhankelijke informatie en advies over: Energie besparen en energie opwekken Luchtkwaliteit in huis Comfortverbetering in huis Levensloopbestendig wonen Klimaat adaptief wonen Subsidies,

Nadere informatie

metselwerk W 13.40 3.50 90 minimaal ramen W 3.00 1.65 90 0.60 handmatig minimaal

metselwerk W 13.40 3.50 90 minimaal ramen W 3.00 1.65 90 0.60 handmatig minimaal Algemene gegevens Bestandsnaam : P:\BA8963\Worksdocs offerte 5 EPC aanscherpingsmethodiek\referentiewoningen\opgeleverde stukken\afronding juli 2013\def EPG berekeningen\vrijstaande woning\vrijstaande-woning

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat bestaand gebouw met woonfunctie certificaatnummer 20090615-0000209416-00000001-5 straat Trumelet Faberstraat nummer 9 bus 3 postnummer 8670 gemeente Koksijde bestemming appartement

Nadere informatie

Duurzame energie. uitgestoten in vergelijking met een conventioneel verwarmingssysteem, bijvoorbeeld een CV ketel.

Duurzame energie. uitgestoten in vergelijking met een conventioneel verwarmingssysteem, bijvoorbeeld een CV ketel. Duurzame energie Er wordt tegenwoordig steeds meer gebruik gemaakt van duurzame energiesystemen in gebouwen. Hiermee wordt op een natuurlijke wijze duurzame energie gewonnen om de woningen te verwarmen

Nadere informatie

NOTA: De EPC score is geen weergave van het effectieve verbruik in dii appartement.

NOTA: De EPC score is geen weergave van het effectieve verbruik in dii appartement. Belan rike toelichtin bi het E C attest! NOTA: De EPC score is geen weergave van het effectieve verbruik in dii appartement. De hoge score is meestal te wijien aan het teit dat er met elektdcileii verwarmd

Nadere informatie

ADVIES ENERGIECONCEPT BUREAU NIEMAN KLUSWONINGEN CAPADOSESTRAAT 9-11 DEN HAAG

ADVIES ENERGIECONCEPT BUREAU NIEMAN KLUSWONINGEN CAPADOSESTRAAT 9-11 DEN HAAG ADVIES ENERGIECONCEPT BUREAU NIEMAN KLUSWONINGEN CAPADOSESTRAAT 9-11 DEN HAAG Beschrijving voorgesteld (energetisch) maatregelenpakket om EPC 0,2 te halen. De maatregelen die benodigd zijn om een EPC van

Nadere informatie

Trias energetica. Verdiepende opdracht

Trias energetica. Verdiepende opdracht 2015 Trias energetica Verdiepende opdracht Inleiding; In dit onderdeel kun je meer leren over de Trias energetica, een strategie voor het bereiken van een zo duurzaam mogelijke energievoorziening. Pagina

Nadere informatie

Miel Karthaus Martijn de Gier

Miel Karthaus Martijn de Gier Miel Karthaus Martijn de Gier Fig 1 1/5 13 3 5 1 17 12 11 18 2 11 31 16 15 12 14 8 7 4 6 22 21 20 19 9 10 e versus WarmBouwen 8 Verhouding tussen warmteweerstand en warmtestroomdichtheid

Nadere informatie

Resultaten themagroep Gestapelde bouw - BENG

Resultaten themagroep Gestapelde bouw - BENG Resultaten themagroep Gestapelde bouw - BENG 3 november 2016 ing. A.F. (André) Kruithof Nieman Raadgevende Ingenieurs Programma 1. Inleiding BENG indicatoren & voorlopige eisen 2. BENG-uitkomsten praktijkprojecten

Nadere informatie

Bouwbesluit en Passief Bouwen

Bouwbesluit en Passief Bouwen Bouwbesluit en Passief Bouwen Welke (on)mogelijkheden zijn er vanuit de bouwregelgeving? ir. H.J.J. (Harm) Valk senior adviseur Energie & Duurzaamheid Programma Bouwbesluiteisen en Passief Bouwen Gezondheid

Nadere informatie

metselwerk W 13.40 5.00 90 minimaal ramen W 3.00 1.00 90 0.60 handmatig minimaal

metselwerk W 13.40 5.00 90 minimaal ramen W 3.00 1.00 90 0.60 handmatig minimaal Algemene gegevens Bestandsnaam : P:\BA8963\Worksdocs offerte 5 EPC aanscherpingsmethodiek\referentiewoningen\opgeleverde stukken\afronding juli 2013\resultaten EMG BENG\EMG & BENG resultaten\beng\vrijstaande

Nadere informatie

ZEN Platformbijeenkomst. Bouw op onze kennis

ZEN Platformbijeenkomst. Bouw op onze kennis ZEN Platformbijeenkomst Bouw op onze kennis Even voorstellen Patrick Harting Projectmanager Werkzaam sinds: 2007 "De uitdaging van mijn werk is niet het stapelen van de stenen, maar het inzetten van ieders

Nadere informatie

Overal Energie Neutraal

Overal Energie Neutraal Voorlopig ontwerp, mei 2016 Overal Energie Neutraal Deze opdracht betreft het voorlopig ontwerp van een nieuw te bouwen woonhuis, zoveel mogelijk energie neutraal. Deze relatief grote woning (265 m2) komt

Nadere informatie

Bouwfysica van Passief Bouwen in houtskeletbouw

Bouwfysica van Passief Bouwen in houtskeletbouw Bouwfysica van Passief Bouwen in houtskeletbouw Projectseminar Velve-Lindenhof ir. H.J.J. (Harm) Valk senior adviseur Energie & Duurzaamheid Nieman Raadgevende Ingenieurs Inleiding Nieman Raadgevende Ingenieurs

Nadere informatie

energiedeskundige Dit certificaat is geldig tot en met 8juni 2020 land België

energiedeskundige Dit certificaat is geldig tot en met 8juni 2020 land België S. 1 S IS bestemming appaitement type - softwareversie 1.3.3 berekend energieverbruik (kwh/m2): Het berekende energieverbruik is een inschatting van de energiezuinigheid van het appartement. Op de schaal

Nadere informatie

Omschrijving. EPC 0-woning Leek, Groningen, Projectsamenvatting

Omschrijving. EPC 0-woning Leek, Groningen, Projectsamenvatting EPC 0-woning Leek, Groningen, 2009 Omschrijving Deze demonstratiewoning voor duurzaam, energieneutraal en levensloopbestendig bouwen met zijn EPC = 0, gebruik van zonne-energie en aardwarmte en gebruik

Nadere informatie

Passiefhuis gecertificeerd & Energieneutraal

Passiefhuis gecertificeerd & Energieneutraal Passiefhuis gecertificeerd & Energieneutraal Sportpark Kilder Meer betrokkenheid Meer keuze Meer kwaliteit MeerWaarde Het consortium Het consortium van Campen heeft reeds meerdere energetisch hoogwaardige

Nadere informatie

Duurzaamheid Van ambitie naar werkelijkheid

Duurzaamheid Van ambitie naar werkelijkheid Provinciekantoor Houtplein te Haarlem Duurzaamheid Van ambitie naar werkelijkheid 15 juni 2013 Ir. J.W. (Jack) Ponsteen Cauberg-Huygen raadgevende ingenieurs BV Even voorstellen ir. Jack Ponsteen Vestigingsmanager

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat straat Jeneverbeslaan nummer 21 bus bestemming type eengezinswoning open bebouwing softwareversie 9.19.0 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 1906 De energiescore laat toe om

Nadere informatie

bouwfysisch rapport bouwbesluitberekeningen

bouwfysisch rapport bouwbesluitberekeningen bouwfysisch rapport bouwbesluitberekeningen behorende bij aanvraag omgevingsvergunning betreffende activiteit bouwen voor de nieuwbouw (herbouw) van strandpaviljoen Beachclub Lekker in Vrouwenpolder. 1.

Nadere informatie

SPECIMEN. E (zie toelichting in bijlage) Energielabel gebouw. Dit gebouw. Standaard energiegebruik voor dit gebouw. 968,3 MJ/m 2

SPECIMEN. E (zie toelichting in bijlage) Energielabel gebouw. Dit gebouw. Standaard energiegebruik voor dit gebouw. 968,3 MJ/m 2 Energielabel gebouw Afgegeven conform de Regeling energieprestatie gebouwen. Veel besparingsmogelijkheden Dit gebouw Weinig besparingsmogelijkheden Labelklasse maakt vergelijking met gebouwen met overeenkomstige

Nadere informatie

Steek Energie in je huis

Steek Energie in je huis Steek Energie in je huis 9 oktober 2012 Breda 1 Bouwbedrijf Boot B.V. Bouwbedrijf Boot is actief in de woningbouw (particulier, ontwikkeling), zorg huisvesting en utiliteit (scholen, kantoren, bedrijfsgebouwen).

Nadere informatie

Vereniging Amersfoort Bedrijven (VAB) Dinsdag 3 maart 2015

Vereniging Amersfoort Bedrijven (VAB) Dinsdag 3 maart 2015 Vereniging Amersfoort Bedrijven (VAB) Dinsdag 3 maart 2015 Kenniscentrum Duurzaam Bouwen Elke bijdrage is er één Kenniscentrum Duurzaam Bouwen Een unieke samenwerking van Amersfoortse bedrijven die:» Elkaar

Nadere informatie

Duurzaamheid in Boswinkel Oost

Duurzaamheid in Boswinkel Oost Programma Waarom energiezuinig en duurzaam (ver)bouwen? Waarom energiemonitoring Duurzaamheid in Boswinkel Oost Energiemonitoring Velve Lindenhof, Enschede De energiezuinigste wijk van Enschede De uitvraag

Nadere informatie

C (zie toelichting in bijlage)

C (zie toelichting in bijlage) Energielabel woning Afgegeven conform de Regeling energieprestatie gebouwen. Veel besparingsmogelijkheden C (zie toelichting in bijlage) Uw woning Weinig besparingsmogelijkheden Labelklasse maakt vergelijking

Nadere informatie

Samenvatting bevindingen Energiescan

Samenvatting bevindingen Energiescan techniplan adviseurs bv R A A D G E V E N D I N G E N I E U R S B U R E A U SIH-103X1-E-MV002A blad 1 van 6 Status: CONCEPT Project : Hogeschool Windesheim Zwolle Onderwerp : Samenvatting bevindingen Energiescan

Nadere informatie

- in aanvulling op en ter nadere uitwerking van de Algemene Subsidieverordening Leeuwarden (ASV);

- in aanvulling op en ter nadere uitwerking van de Algemene Subsidieverordening Leeuwarden (ASV); BURGEMEESTER EN WETHOUDERS VAN LEEUWARDEN; - in aanvulling op en ter nadere uitwerking van de Algemene Subsidieverordening Leeuwarden (ASV); - gelet op de ASV artikel 2 en artikel 3 lid 3; - gelet op de

Nadere informatie

Energieprestatie in de toekomst Verdouw Beurs 2.0

Energieprestatie in de toekomst Verdouw Beurs 2.0 Energieprestatie in de toekomst Verdouw Beurs 2.0 ing. A.F. (André) Kruithof Oktober 2015 Programma Op weg naar 2050: doelstellingen bestaande bouw & nieuwbouw BENG-indicatoren Energiezuinigheid in de

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat bestaand gebouw met woonfunctie straat Asschoutstraatje nummer 1 bus bestemming type eengezinswoning halfopen bebouwing softwareversie 9.15.0 berekende energiescore (kwh/m²jaar):

Nadere informatie

Ke u ze p l a n e n e rg i e - e n i n stallatieconcept. K e i z e r l i b e l Te r B o r c h 2 9 n o v e m b e r

Ke u ze p l a n e n e rg i e - e n i n stallatieconcept. K e i z e r l i b e l Te r B o r c h 2 9 n o v e m b e r Ke u ze p l a n e n e rg i e - e n i n stallatieconcept K e i z e r l i b e l Te r B o r c h 2 9 n o v e m b e r 2 0 1 7 C o n t a c t g e g e v e n s BV Bouwbedrijf KOOI Appingedam Kanaalweg 4 9902 AN

Nadere informatie

Kennissessie: CO 2 neutraal het echte verhaal

Kennissessie: CO 2 neutraal het echte verhaal Ing. Vincent Keppel Accountmanager Vabi Kennissessie: CO 2 neutraal het echte verhaal TIP: Houd pen en papier bij de hand!!!! Ir. Roy Zold Directeur PVM welke data & welk doel Vraagstelling corporaties

Nadere informatie

metselwerk N 10,70 3,50 90 minimaal ramen N 5,20 1,65 90 0,60 geen minimaal

metselwerk N 10,70 3,50 90 minimaal ramen N 5,20 1,65 90 0,60 geen minimaal Algemene gegevens Bestandsnaam : P:\BA8963\Worksdocs offerte 5 EPC aanscherpingsmethodiek\referentiewoningen\opgeleverde stukken\afronding juli 2013\def EPG berekeningen\twee-onder-een kap\twee onder een

Nadere informatie

DUURZAAM BOUWEN IN PLAN DRENKELING

DUURZAAM BOUWEN IN PLAN DRENKELING DUURZAAM BOUWEN IN PLAN DRENKELING Bij de ontwikkeling van Landgoed Drenkeling heeft duurzaamheid een hoge prioriteit. Duurzaamheid betekent in dit geval dat de gebouwde omgeving voldoet aan hoge duurzaamheidseisen

Nadere informatie

adviseurs Brede school Waterhoef Inzicht in duurzaamheid W/E adviseurs Energie, Milieu, Bouwfysica Voor opdrachtgevers met ambitie:

adviseurs Brede school Waterhoef Inzicht in duurzaamheid W/E adviseurs Energie, Milieu, Bouwfysica Voor opdrachtgevers met ambitie: Brede school Waterhoef Inzicht in duurzaamheid W/E adviseurs adviseurs Energie, Milieu, Bouwfysica Voor opdrachtgevers met ambitie: projectadvies instrumentontwikkeling implementatie 1 Dubo Nieuwe Stijl

Nadere informatie

Menukaart Klimaatneutrale Zelfbouw

Menukaart Klimaatneutrale Zelfbouw Menukaart Klimaatneutrale Zelfbouw Juni 2012 E I D I BS SU Wil je met me bouwen? Gemeente Amsterdam /zelfbouw Voor u ligt de Menukaart Klimaatneutrale Zelfbouw. Deze is door de gemeente Amsterdam speciaal

Nadere informatie

Energie-efficiënt ontwerpen met BENG. Een waaier van mogelijkheden

Energie-efficiënt ontwerpen met BENG. Een waaier van mogelijkheden Energie-efficiënt ontwerpen met BENG Een waaier van mogelijkheden Whitepaper DGMR Raadgevende Ingenieurs december 2017 Introductie Steeds vaker komt de term BENG voorbij. Aangejaagd door de regelgeving

Nadere informatie

Hans Bosch Hogeschool Rotterdam / Ex ambtenaar BWT

Hans Bosch Hogeschool Rotterdam / Ex ambtenaar BWT Energieprestatie naar 0.4. Hoe krijgen we dit nu Hans Bosch Hogeschool Rotterdam / Ex ambtenaar BWT Arthur Barendregt Gemeente Rotterdam 1 Werkgroep gezondheid & energiezuinigheid - Houdt zich bezig met

Nadere informatie

Energielabel. SKG-IKOB gecertificeerd BRL & BRL

Energielabel. SKG-IKOB gecertificeerd BRL & BRL Energielabel SKG-IKOB gecertificeerd BRL 9500-01 & BRL 9500-03 Geachte heer/mevrouw, Hierbij ontvangt u het energielabel welke wij voor u hebben opgenomen. Dit label hebben wij vervaardigd in samenwerking

Nadere informatie

Verduurzamen van de gebouwde omgeving. Actuele ontwikkelingen op het gebied van verduurzamen gebouwde omgeving

Verduurzamen van de gebouwde omgeving. Actuele ontwikkelingen op het gebied van verduurzamen gebouwde omgeving Verduurzamen van de gebouwde omgeving Actuele ontwikkelingen op het gebied van verduurzamen gebouwde omgeving Voorstellen: Ir. Esther Gerritsen Adviseur duurzame gebouwinstallaties team coördinator energie

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat bestaand gebouw met woonfunctie

energieprestatiecertificaat bestaand gebouw met woonfunctie energieprestatiecertificaat straat Hoogstraat nummer 570 bus postnummer 9235 gemeente Fruitrode bestemming eengezinswoning type open bebouwing softwareversie 1.0 berekend energieverbruik (kwh/m²): 380

Nadere informatie

Woningen met EPC ( 0,8

Woningen met EPC ( 0,8 Een initiatief van in samenwerking met 1 Woningen met EPC ( 0,8 Toelichting wijzigingen en bouwkundige aandachtspunten en duurzame energie - ontwerp- en adviesbureau BNA ir. F.W. den Dulk (Freek) 2 1 Onderwerpen

Nadere informatie

Kenniscentrum InfoMil Energiebesparing bij een sportclub

Kenniscentrum InfoMil Energiebesparing bij een sportclub Rijkswaterstaat Ministerie van Infrastructuur en Milieu Energiebesparing bij een sportclub 23 januari 2017 Inhoudsopgave Energiebesparing bij een sportclub 3 Energiezuinige sportveldverlichting 3 Opwekken

Nadere informatie

ENERGIE PRESTATIE ADVIES VOOR WONINGEN

ENERGIE PRESTATIE ADVIES VOOR WONINGEN 4 juli 2007 19:11 uur Blz. 1 / 8 cursus Luc Volders - 2-7-2007 ENERGIE PRESTATIE ADVIES VOOR WONINGEN Opdrachtgever: FB Projectgegevens: testpand 1234AB Software: EPA-W Kernel 1.09 07-06-2007 Vabi Software

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat bestaand gebouw met woonfunctie straat Vaartstraat nummer 134 bus bestemming type eengezinswoning gesloten bebouwing softwareversie 9.15.0 berekende energiescore (kwh/m²jaar):

Nadere informatie

DE NIEUWKOOPSE EILANDEN

DE NIEUWKOOPSE EILANDEN Contact: ev@vinkbouw.nl DE NIEUWKOOPSE EILANDEN FASE 1: 12 WONINGEN AAN DE PRACHTIGE NIEUWKOOPSE PLASSEN Ruimte om van te dromen INLEIDING Ook altijd graag aan het water willen wonen op een unieke plek,

Nadere informatie

rdelijk zijn, Adres Bruto van basisschool verduurzaming van

rdelijk zijn, Adres Bruto van basisschool verduurzaming van Verduurzaming basisschool De Handreiking Schoolbestuur SKPO wil de schoolgebouwen waarvoor zij verantwoorv rdelijk zijn, systematisch verduurzamen op basis van een eigen uniforme (kwaliteit) standaard

Nadere informatie

B (zie toelichting in bijlage)

B (zie toelichting in bijlage) Energielabel woning Afgegeven conform de Regeling energieprestatie gebouwen. Veel besparingsmogelijkheden B (zie toelichting in bijlage) Uw woning Weinig besparingsmogelijkheden Labelklasse maakt vergelijking

Nadere informatie

A (zie toelichting in bijlage)

A (zie toelichting in bijlage) Energielabel woning Afgegeven conform de Regeling energieprestatie gebouwen. Veel besparingsmogelijkheden A (zie toelichting in bijlage) Uw woning Weinig besparingsmogelijkheden Labelklasse maakt vergelijking

Nadere informatie

B (zie toelichting in bijlage)

B (zie toelichting in bijlage) Energielabel woning Afgegeven conform de Regeling energieprestatie gebouwen. Veel besparingsmogelijkheden B (zie toelichting in bijlage) Uw woning Weinig besparingsmogelijkheden Labelklasse maakt vergelijking

Nadere informatie

AUT-ARK I. is een drijvende passiefwoning met Europees passiefhuis certificaat

AUT-ARK I. is een drijvende passiefwoning met Europees passiefhuis certificaat by AUT-ARK I is een drijvende passiefwoning met Europees passiefhuis certificaat De woning heeft geen kade aansluiting meer nodig en is dus volledig zelfvoorzienend (autark). Hij is uiterst duurzaam middels

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat straat Blauwenbergstraat nummer 27 bus bestemming type eengezinswoning gesloten bebouwing softwareversie 9.17.4 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 829 De energiescore laat

Nadere informatie

Energielasten als een van de uitgangspunten bij nieuwbouw en renovatie

Energielasten als een van de uitgangspunten bij nieuwbouw en renovatie Energielasten als een van de uitgangspunten bij nieuwbouw en renovatie Door Eric van Zee, april 2008 Energie steeds groter deel van de woonlasten De kosten voor verwarming en warm tapwater vormen een steeds

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat straat Vijfstraten nummer 79 bus bestemming type eengezinswoning gesloten bebouwing softwareversie 9.19.8 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 429 De energiescore laat toe om

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat straat Rozenstraat nummer 26 bus bestemming type eengezinswoning gesloten bebouwing softwareversie 9.15.1 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 565 De energiescore laat toe om

Nadere informatie

Energiezuinig wonen. GEDRAG en GEBOUW Cothen 18 december 2012 Corina Onderstijn & Arno Harting

Energiezuinig wonen. GEDRAG en GEBOUW Cothen 18 december 2012 Corina Onderstijn & Arno Harting Energiezuinig wonen GEDRAG en GEBOUW Cothen 18 december 2012 Corina Onderstijn & Arno Harting 1)Waarom energie besparen? 2)Hoe kunt u energie besparen? 3)En de volgende stap! 1) Het klimaat verandert!

Nadere informatie

Is uw VvE toekomstbestendig?

Is uw VvE toekomstbestendig? Is uw VvE toekomstbestendig? Ing. G.B. (Gerard) Groenendijk RT Bouwkundig adviseur Register taxateur Klik om de titelstijl van het model te bewerken VvE Belang Is uw VvE toekomstbestendig? Uit welk bouwjaar

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat bestaand gebouw met woonfunctie straat Lisstraat nummer 37 bus bestemming type eengezinswoning gesloten bebouwing softwareversie 9.15.1 berekende energiescore (kwh/m²jaar):

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat straat Leon Gillardlaan nummer 15 bus bestemming type eengezinswoning gesloten bebouwing softwareversie 9.19.8 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 1030 De energiescore laat

Nadere informatie

metselwerk N 23.80 5.00 90 minimaal ramen N 9.20 1.00 90 0.60 geen minimaal

metselwerk N 23.80 5.00 90 minimaal ramen N 9.20 1.00 90 0.60 geen minimaal Algemene gegevens Bestandsnaam : P:\BA8963\Worksdocs offerte 5 EPC aanscherpingsmethodiek\referentiewoningen\opgeleverde stukken\afronding juli 2013\resultaten EMG BENG\EMG & BENG resultaten\beng\appartementen\appartement

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat bestaand gebouw met woonfunctie straat Wezersebaan nummer 3 bus bestemming type eengezinswoning open bebouwing softwareversie 9.15.1 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 917

Nadere informatie

BENG. Update

BENG. Update BENG Update 21-12-2018 Congres EPG 2.0 d.d. 20 november 2018 Tijdens het NEN-congres op dinsdag 20 november 2018 maakte het ministerie van BZK de nieuwe concept geadviseerde BENG-eisen bekend. Ook werd

Nadere informatie

Kleinschalige energetische renovatie

Kleinschalige energetische renovatie Kleinschalige energetische renovatie Kantoor plus bovenwoning van label G naar A+ de Haas & Partners Adviseurs Duurzaam Gebouwde Omgeving Van componenten naar concept Bouwkundig Ventilatie Installaties

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat bestaand gebouw met woonfunctie straat Groendreef nummer 9A bus bestemming type eengezinswoning open bebouwing softwareversie 9.18.0 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 587

Nadere informatie

A (zie toelichting in bijlage)

A (zie toelichting in bijlage) Energielabel woning Afgegeven conform de Regeling energieprestatie gebouwen. Veel besparingsmogelijkheden A (zie toelichting in bijlage) Uw woning Weinig besparingsmogelijkheden Labelklasse maakt vergelijking

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat straat Oudenaardsesteenweg nummer 70 bus bestemming type eengezinswoning gesloten bebouwing softwareversie 9.19.0 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 531 De energiescore laat

Nadere informatie

Energie voor de toekomst I TVVL Kennisplein

Energie voor de toekomst I TVVL Kennisplein 1 2 2 1 PODIUM ENERGIE VOOR DE TOEKOMST 3 3 BENG-eisen Laatste stand en ontwikkelingen door: André Kruithof ENERGIE VOOR DE TOEKOMST TVVL KENNISPLEIN 4 2 BENG de opvolger van de EPC Bijna EnergieNeutrale

Nadere informatie