Personalia. Bestuur. Contactpersonen. Directie. mr A.J. Jutte voorzitter

Transcriptie

1 Jaarverslag 2007

2 Jaarverslag 2007

3 Personalia Bestuur mr A.J. Jutte voorzitter mr J.M.J. Hommel MMO J.C. Jansen mw mr S.M.A.J. den Ouden-Huijgen mr F.J.D. Wiegerink Contactpersonen mw mr I.M. Nathan-Kaarsemaker Ministerie van Justitie drs C.G.A. Wijnker Ministerie van Financiën Directie mr F.J. Blees (voorzitter) N.J.M. Barendse RA 2

4 Inhoud Bestuursverslag 1. Inleiding 4 2. Het jaar 2007 in cijfers 8 3. Het Waarborgfonds als Schadevergoedingsorgaan Wet- en regelgeving Interne organisatie Bestuur Toekomstverwachting 22 Jaarrekening 23 Balans per 31 december Staat van baten en lasten over Kasstroomoverzicht over Toelichting 27 Overige gegevens 41 Kerncijfers 43 3

5 HOOFDSTUK 1 Inleiding Na enige jaren waarin wij grote en onverwachte dalingen van het aantal bij ons gemelde claims rapporteerden, lijkt in 2007 weer een stabiele situatie te ontstaan. Zowel het aantal bij ons aangemelde schadegevallen als het bedrag aan uitbetaalde schade stijgt weer en wel ongeveer met het percentage waarmee het Nederlandse verzekerde wagenpark groeit. Dat is een ontwikkeling die wij ook in het verleden waarnamen. Het is op zich jammer dat aan de daling van de aantallen claims en van de schadelast een einde is gekomen. Anderzijds plaatste de ontwikkeling van de achter ons liggende jaren ons echter voor grote problemen bij het juist voorspellen van de te verwachten schadelast en dus van de bijdragen die wij van verzekeraars vragen om onze uitgaven te dekken. Het gevolg is geweest dat wij de afgelopen jaren steeds een beter resultaat boekten dan wij nastreefden. Dat leidde tot een groter bedrag aan liquide middelen dan strikt genomen noodzakelijk is. Deze overschotten worden in de komende jaren gebruikt om de hoogte van de bijdrage van verzekeraars te matigen en zich gelijkmatig te laten ontwikkelen. Het verslagjaar stemde in het algemeen tot tevredenheid. In 2007 hebben wij een aantal belangrijke ontwikkelingen in gang gezet met als doel de dienstverlening van onze organisatie verder te verbeteren. Daarover rapporteren wij in dit jaarverslag in detail. Op 11 juni 2007 trad de wet in werking waarmee de Wet aansprakelijkheidsverzekering motorrijtuigen en de Wet op het financieel toezicht werden aangepast aan de 5e EG-richtlijn motorrijtuigverzekering. De belangrijkste consequentie van deze wetswijziging is de aanmerkelijke verhoging van de verzekerde sommen en dus ook van de bedragen waarvoor het Waarborgfonds kan worden aangesproken: in plaats van doorgaans bijna v 1 mln, nu in totaal v 6 mln. De wetgever heeft van de gelegenheid gebruik gemaakt om daarnaast het eigen risico van het Waarborgfonds voor materiële schaden te verhogen van v 136 naar v 250. Zoals gebruikelijk kent ook dit jaarverslag weer een thema. Dit jaar hebben wij ervoor gekozen een groep landgenoten nader te belichten voor wie het Waarborgfonds werkzaamheden verricht en die bij het grote publiek wat minder bekend is: de groep van de gemoedsbezwaarden. Deze mensen hebben op grond van hun godsdienstige overtuiging bezwaar tegen het afsluiten van elke vorm van verzekering en dus ook tegen het afsluiten van de verplichte motorrijtuigverzekering. De Nederlandse wetgever heeft hen de mogelijkheid geboden om een vrijstelling van de verzekeringsplicht aan te vragen. In geval van schade kan de benadeelde het Waarborgfonds Motorverkeer voor schadevergoeding aanspreken. Vervolgens verhaalt het Waarborgfonds de schade op de vrijgestelde gemoedsbezwaarde. Gemoedsbezwaarden lopen door dit geoorloofd onverzekerd rijden grote financiële risico s, maar nemen die consequentie bewust. In dit jaarverslag kunt u lezen wat deze mensen beweegt, hoe zij met deze gevolgen van hun diepe overtuiging omgaan en wat het voor hun dagelijks leven betekent om als gemoedsbezwaarde vrijgesteld te zijn van het afsluiten van een motorrijtuigverzekering. 4

6 De goede resultaten over 2007 zijn mede het gevolg van de inzet van velen in ons bedrijf. Wij hechten eraan onze medewerkers te danken voor hun inspanningen en betrokkenheid in het belang van de slachtoffers in het verkeer. Rijswijk, 9 april 2008 Het Bestuur mr A.J. Jutte, voorzitter mr J.M.J. Hommel MMO J.C. Jansen mw mr S.M.A.J. den Ouden-Huijgen mr F.J.D. Wiegerink de Directie mr F.J. Blees (voorzitter) N.J.M. Barendse RA 5

7 Voor wie geen toeval kan zien in een ongeval De achtergrond van bezwaar tegen verzekeren Verzekeren lijkt een onmisbaar onderdeel te zijn van het normale leven. Een ziektekostenpolis moet je hebben, iedereen heeft wel een inboedelverzekering. En als je auto rijdt geldt de regel dat je een motorrijtuigverzekering afsluit. Of toch niet? Geen regel zonder uitzonderingen: wie zich uit geloofsovertuiging bezwaard voelt tegen verzekeren, kan vrijstelling krijgen voor de verplichting. Gemoedsbezwaarden komen vrijwel zonder uitzondering voort uit de orthodox protestants-christelijke kringen. De zwartekousenkerken, zoals theoloog Anne van der Meiden het noemde in zijn gelijknamige boek. het vermoedelijk om enkele duizenden huishoudens. De meeste kerkgenootschappen laten hun leden er trouwens vrij in. Ieder maakt de keuze voor zichzelf. Maar willen zij zich met dit alles buiten de maatschappij plaatsen, ongeveer zoals de Amish in Amerika dat doen? Die rijden geen auto, hebben geen telefoon en bewerken hun land nog met os en paard. Nee, benadrukt Van der Meiden, want vanuit een calvinistische opvatting is het evenzeer de opdracht aan de mens om zo goed mogelijk te benutten al wat hem gegeven wordt. Daarom nemen ook de meest rechtlijnigen normaal deel aan het maatschappelijke verkeer - zij het zonder veel uiterlijk vertoon: Alles in het zwart. Onheil ter lering Emeritus hoogleraar Van der Meiden geldt als kenner van de streng gereformeerde kerken. Hij begint het gesprek met een schets van het rijkgeschakeerde en nog steeds veranderende landschap van gereformeerde kerkgenootschappen. Als om te tonen dat de zoektocht naar de waarheid onverminderd voortgaat en daarbij in voortdurend wisselende samenstelling. Hij licht de theologische achtergrond van gemoedsbezwaren toe: De basis ligt in de Heidelberger Catechismus uit een van de drie geloofsbelijdenissen die in de gereformeerde kerken gebruikt worden. Hoofdstuk 10, over de Voorzienigheid Gods, daar draait het allemaal om. Heel vrij vertaald is de strekking daarvan dat toeval niet bestaat: aan alles ligt een hogere bedoeling ten grondslag. Rampspoed en onheil krijgt de mens ter lering op zijn pad. Binnen een strikte uitleg is het daarom niet aan de mens zich in te dekken tegen wat niet voorspelbaar is, zegt Van der Meiden. Omdat de Heidelberger Catechismus stelt dat wij in alle tegenspoed geduldig, in voorspoed dankbaar zijn mogen. Bliksemafleider Van der Meiden illustreert dat het niet altijd even gemakkelijk te bevatten is wat binnen de zware opvattingen nu wel en niet wordt toegelaten. Bescherming tegen een zekerheid mag wel: je moet een dak boven je hoofd hebben om je tegen weer en wind te beschermen. Een dijk bouwen tegen overstromingen, dat mag ook. Maar een polis afsluiten tegen diezelfde overstromingen is voor sommigen daarentegen niet aanvaardbaar. Terwijl dat eigenlijk niet uit elkaar te denken is. Zelf verwacht hij overigens dat steeds minder mensen gemoedsbezwaren zullen houden tegen verzekeren. Hij neemt de veranderingen met eigen ogen waar: Als ik vroeger in bepaalde streken rondreed, zag ik op geen enkele boerderij een bliksemafleider. Nu hebben ze die allemaal. Er komt meer nuchter verstand boven. Wijlen de vader van de professor gaf altijd al een ruimere uitleg aan Hoofdstuk 10. Want hij was weliswaar streng gereformeerd, maar van beroep onder meer verzekeringsagent van de Nederlanden van Zwart Daarom ziet een klein deel van de gereformeerden af van verzekeringen en doorgaans ook van vaccinatie - immers eveneens een afweer tegen onzeker onheil. In totaal gaat 6

8 Aantallen gemoedsbezwaarden < > 200 Spreiding over Nederland van de personen die in 2007 als gemoedsbezwaarde stonden geregistreerd bij het Waarborgfonds. Indeling naar postcodegebieden, eerste twee cijfers Aantal claims op het Waarborgfonds vanwege schade veroorzaakt door een gemoedsbezwaarde bestuurder, afgelopen vijf jaar Aantal motorrijtuigen waarvoor een vrijstelling wegens gemoedsbezwaren is afgegeven, afgelopen vijf jaar. gekentekende motorrijtuigen niet-gekentekende motorrijtuigen (m.i.v incl. bromfietsen) Schadeverhaal - record 1,2 miljoen gulden De gemoedsbezwaarde bestuurder draagt een zware verantwoordelijkheid. Door het Waarborgfonds uitgekeerde schade wordt altijd verhaald en er bestaat geen coulancebeleid. Het hoogste bedrag dat tot op heden in rekening werd gebracht, speelde rond een zeer ernstig personenschadegeval in de jaren 90. De totale schade bedroeg 1,2 miljoen gulden, ongeveer euro. Dit bedrag heeft de veroorzaker indertijd bijeengebracht uit eigen middelen, o.a. door verkoop van onroerend goed en via giften en collectes uit kerkgemeenschappen in het hele land. 7

9 HOOFDSTUK 2 Het jaar 2007 in cijfers Algemeen In de inleiding tot dit jaarverslag kwam het al aan de orde: het jaar 2007 gaf voor het eerst sinds een aantal jaren weer een stijging te zien van zowel het aantal ingediende claims als van het bedrag aan betaalde schade. Daalde in 2006 het aantal ingediende claims nog ten opzichte van 2005 met 12 % tot (2005: ), in 2007 kregen wij weer 2,5 % meer dossiers te verwerken dan in 2006: de teller bleef staan op dossiers. De betaalde schade steeg in 2007 met 3,6 % tot v 57,8 mln; in 2006 toen wij v 55,8 mln betaalden, rapporteerden wij nog een daling ten opzichte van 2005 van 12,6 % (2005: v 63,8 mln). Al met al is het aantal dossiers sinds het topjaar 2004 gedaald met 17 % en de betaalde schade met 26 %. De schadelast is in 2007 nog wel gedaald en wel van v 55,5 mln in 2006 naar v 50,8 mln, hoofdzakelijk als gevolg van wijzigingen in de uitgangspunten voor de berekeningswijze van de voorziening voor nog te betalen schaden*. Ook is de schadelast gunstig beïnvloed door de verhoging van het eigen risico voor materiële schaden tot v 250. Anderzijds brengt het Waarborgfonds na de invoering van de 5e Wam-richtlijn geen eigen risico meer in mindering als de dader onverzekerd was en als het schadeveroorzakende voertuig gestolen was. Het gewijzigde regime rond het eigen risico gaf in 2007 per saldo een verlaging van de betaalde schade met v 0,9 mln. Bij de aantallen dossiers moet wel een kanttekening worden geplaatst. In de jaren 2005 en 2006 berichtten wij al dat een grote beheerder van wegmeubilair in verband met een reorganisatie niet in staat was geweest om zijn verhaalsclaims bij het Waarborgfonds in te dienen. Pas tegen het einde van 2007 zijn de eerste dossiers weer aangeleverd en naar verwachting zullen wij op z n vroegst tegen het einde van het jaar 2008 een volledig juist beeld hebben van de aantallen dossiers uit oude jaren die wij nog voor onze rekening zullen moeten nemen. Voor de financiële resultaten van het Waarborgfonds zal deze vertraagde aanlevering naar verwachting geen gevolgen hebben, omdat wij op basis van historische gegevens een adequate voorziening hebben gevormd. Het percentage geheel of gedeeltelijk toegewezen dossiers lag in 2007 op 73,4. Dat is licht lager dan in 2006 (76,1 %). Het dalende toewijzingspercentage is mede een gevolg van onze kritische opstelling en de zorgvuldige beoordeling van de ons door de benadeelde voorgelegde informatie. Daarmee willen wij oneigenlijk gebruik en misbruik van het Waarborgfonds Motorverkeer voorkomen. Deze grotere aandacht voor de dossiers heeft wel een keerzijde: de doorlooptijd van de dossiers (de tijd die verloopt tussen de ontvangst van de claim door het Waarborgfonds en het moment waarop wij ons toe- of afwijzende standpunt aan de claimant meedelen) is licht gestegen. Zij bedroeg gemiddeld (exclusief claims met personenschade) 34 dagen, 3 meer dan in In het licht van het voorkomen van oneigenlijk gebruik en fraude achten wij deze stijging aanvaardbaar. Wij blijven vanzelfsprekend wel streven naar zo kort mogelijke doorlooptijden. De doorlooptijd van personenschaden is uit bovenstaande cijfers gehouden, omdat bij behandeling van een personenschade de behandeltijd mede gerelateerd is aan de herstelperiode van het letsel. Het Waarborgfonds verschaft inzicht in zijn ontwikkeling door de dossiers op verschillende manieren onder te verdelen. Zo maken wij onderscheid tussen parkeerschaden, schaden aan wegmeubilair, schaden in het rijdend verkeer en dossiers met personenschade. Daarnaast splitsen wij onze dossiers naar de veroorzaker: de grootste categorie is de onbekend gebleven aansprakelijke, gevolgd * De schadelast bestaat uit hetgeen wij in het verslagjaar hebben uitbetaald, verminderd met verhaalde schadeuitkeringen. Dat bedrag wordt vermeerderd of verminderd met de mutatie van het bedrag dat wij verwachten in de komende jaren nog te moeten betalen in lopende dossiers en in dossiers die betrekking hebben op ongevallen die al wel hebben plaatsgevonden maar die ons nog niet zijn gemeld. 8

10 door de onverzekerde. Ook treedt het Waarborgfonds op als het voertuig dat voor de schade aansprakelijk is blijkt te zijn gestolen. Zou een Wam-verzekeraar in staat van faillissement raken dan kan de benadeelde ook bij het Waarborgfonds terecht en ten slotte staat het Waarborgfonds garant voor schaden die door van de verzekeringsplicht vrijgestelde gemoedsbezwaarden in het gemotoriseerde verkeer worden veroorzaakt. In het nu volgende gedeelte benaderen wij ons werk in het jaar 2007 langs die verschillende invalshoeken en maken wij een en ander inzichtelijk aan de hand van enige grafieken en tabellen. Schadecategorieën Het aantal parkeerschaden is in het afgelopen jaar weer enigszins gestegen, nadat het een aantal jaren achtereen een daling te zien had gegeven. Het uitbetaalde schadebedrag bleef gelijk op v 24 mln. In 70,8 % van de dossiers erkenden wij geheel of gedeeltelijk aansprakelijkheid. Bij parkeerschaden speelt veelal het bewijs van de toedracht een rol in de discussie met de benadeelde. In het algemeen immers wordt de schade toegebracht in afwezigheid van de voertuigbezitter. Het Waarborgfonds moet, om zijn maatschappelijke verantwoordelijkheid goed te vervullen, streng zijn in zijn eisen. Niet alleen moet naar redelijke maatstaven komen vast te staan dat de geclaimde schade inderdaad door een onbekend gebleven motorrijtuig werd veroorzaakt, ook moet de benadeelde alles gedaan hebben wat redelijkerwijs van hem mag worden verwacht om de identiteit van de dader te achterhalen. Niet zelden kost het gedupeerden moeite om er begrip voor op te brengen dat het Waarborgfonds aan een op zich plausibel klinkend verhaal niet voldoende heeft en dat het om bewijs vraagt: getuigenverklaringen, stille getuigen, expertiserapport, etc. Daarnaast moet de benadeelde niet alleen trachten de dader te achterhalen, maar die inspanning ook kunnen aantonen. Op onze website en in onze op ruime schaal verspreide publieksfolder besteden wij uitgebreid aandacht aan de voorwaarden om voor vergoeding van geleden schade in aanmerking te komen. In de inleiding tot dit deel van het jaarverslag maakten wij al melding van de achterstanden bij een grote beheerder van wegmeubilair bij de indiening van dossiers. Sinds 2005 ontvingen wij van die partij geen claims. Eind 2007 begon de dossierstroom weer langzaam op gang te komen waarbij in 2007 alle schaden zijn ontvangen met betrekking tot schaden uit 2005 of oudere jaren. Het totale aantal claims in deze categorie is gestegen van in 2006 naar in 2007, een stijging van 10,6%. In deze aantallen zijn circa 500 claims opgenomen van de hiervoor genoemde claimant. ONTWIKKELING ONTVANGEN CLAIMS VOOR PARKEERSCHADEN VS WAGENPARK ONTWIKKELING ONTVANGEN CLAIMS INZAKE WEGMEUBILAIR VS WAGENPARK index 1993= verzekerd wagenpark parkeerschaden totaal verzekerd wagenpark wegmeubilair totaal 9

11 ONTWIKKELING ONTVANGEN CLAIMS INZAKE RIJDEND VERKEER VS WAGENPARK ONTWIKKELING ONTVANGEN CLAIMS INZAKE PERSONENSCHADEN VS WAGENPARK index 1993= verzekerd wagenpark verzekerd wagenpark rijdend verkeer personenschaden totaal totaal Naar verwachting moeten wij over de jaren 2006 en 2007 in totaal nog claims van deze claimant ontvangen. Met deze grote claimant zijn afspraken gemaakt over de aanlevering en afwikkeling ervan, om verstoring van onze werkprocessen zoveel mogelijk te voorkomen. Het bedrag aan betaalde schade steeg en wel van v 10 mln tot v 12,5 mln. De aantallen schaden in het rijdend verkeer vertonen, evenals in de afgelopen jaren, een dalende tendens. Sinds 2002 is het aantal schadegevallen in deze categorie met ± 20 % gedaald. Het lijkt erop dat de verbetering van de verkeersveiligheid in Nederland zich voortzet. In 2007 ontvingen wij ruim dossiers in deze categorie tegen ruim in 2006; wij betaalden in dit verband in het verslagjaar v 7,7 mln, tegen v 8,4 mln in het voorafgaande jaar. Bij de zaken met personenschade valt op dat hier weer sprake is van een stijging van naar dossiers. Onduidelijk is of op dit terrein de daling van de verkeersveiligheid tot staan is gekomen, dan wel dat het jaar 2006 voor wat betreft personenschade een meer dan gemiddeld veilig jaar was. In 2006 heeft het Waarborgfonds de Gedragscode Behandeling Letselschade ondertekend. In 2007 is de implementatie van deze code in onze bedrijfsprocessen verder ter hand genomen. Het Waarborgfonds hecht er sterk aan in dit opzicht tot de top van de markt te behoren. a b c d e De schaden naar veroorzaker Het Waarborgfonds kan worden aangesproken als de dader: onbekend is gebleven zijn verzekeringsplicht niet is nagekomen reed in een door diefstal of geweld verkregen voertuig verzekerd is bij een insolvente verzekeringsmaatschappij of van de verzekeringsplicht is vrijgesteld wegens gemoedsbezwaren. Uit de volgende tabel blijkt hoe vaak wij in al die gevallen zijn ingeschakeld. a b c d e Totaal

12 De verdeling van de betaalde schade (bedragen x v 1.000) over deze categorieën laat het volgende beeld zien. a b c d e Totaal Het is een logisch gevolg van de aard van de schaden waarvoor het Waarborgfonds kan worden aangesproken, dat het grootste aantal van de door ons behandelde dossiers betrekking heeft op gevallen met een onbekende aansprakelijke: in 94 % van de behandelde schadedossiers kon de dader niet worden achterhaald. Het bedrag aan betaalde schade steeg ten opzichte van 2006: van v 45,1 mln naar v 46,6 mln. Het aantal dossiers waarin de aansprakelijke niet verzekerd bleek daalde en wel van naar dossiers. De aanpak van het onverzekerd rijden in Nederland blijkt kennelijk succesvol. Het bedrag aan betaalde schade steeg daarentegen van v 9,2 mln naar bijna v 10,0 mln. De oorzaak is te zoeken in incidentele grote schaden die het gemiddelde hebben beïnvloed. Het aantal schaden veroorzaakt door van diefstal of door geweldpleging verkregen voertuigen daalde: van 410 gevallen in 2006 naar 376 in Het ermee gemoeide schadebedrag daalde eveneens: van v 1,4 mln naar v 1,1 mln. Er zijn in 2007, net als in voorgaande jaren, geen motorrijtuigverzekeraars in staat van insolventie geraakt. De aantallen dossiers waarin gemoedsbezwaarden aansprakelijk zijn voor de schade waren, evenals in vorige jaren, zeer gering. Verhaal Een van de taken van het Waarborgfonds is het verhalen van de schade die wij hebben moeten betalen omdat de aansprakelijke niet verzekerd was. De ontvangsten uit verhaalsactiviteiten bedroegen in 2007 v 2,65 miljoen (2006: v 2,26 miljoen). Dat is een stijging van 17 % ten opzichte van 2006, die niet alleen het gevolg is van een verdere intensivering van onze inspanningen, maar ook van succesvol regres in een aantal grotere zaken. Daarnaast bedraagt de opbrengst vanuit de herwaardering van de post verhaalsvorderingen v 0,05 miljoen (2006: v 0,4 miljoen). Fraudepreventie en bestrijding Het Waarborgfonds besteedt sinds jaar en dag veel aandacht aan het bestrijden van fraude. De afgelopen jaren zijn deze inspanningen verder geïntensiveerd en geprofessionaliseerd en het is in zekere zin verheugend dat wij in 2007 voor het eerst meer dan v 1 mln hebben bespaard door vastgestelde pogingen tot misbruik en oneigenlijk gebruik van onze voorzieningen. Mede door een incidenteel zeer grote fraudezaak was het totaal aan besparingen in 2007 ruim v 1,6 mln. Toch bezorgt dit succes ons een gemengd gevoel. Wij realiseren ons terdege dat wij slechts een deel van de pogingen tot misbruik van het Waarborgfonds boven water kunnen halen. Daarnaast moet echter worden vastgesteld dat onze taakopdracht die voor een belangrijk deel bestaat uit het vergoeden van schade die door onbekenden wordt veroorzaakt ons helaas zeer kwetsbaar maakt voor pogingen tot oplichting 11

13 Met vrijstellingsbewijs van het Waarborgfonds Herkenbaar erkend als gemoedsbezwaarde Het Waarborgfonds verstrekt vrijstellingsbewijzen aan gemoedsbezwaarden. Niet alleen aan particulieren: er zijn ook vrijgestelde bedrijven, soms met een aantal vrachtauto s. Met het vrijstellingsbewijs kan de gemoedsbezwaarde bij verkeerscontroles aantonen dat hij weliswaar niet verzekerd, maar toch niet in overtreding is. En ook in de registers van de RDW is het voertuig als zodanig herkenbaar.

14 Maar wie erkenning vraagt voor zijn principiële bezwaren tegen een motorrijtuigverzekering, zal eerst schriftelijk moeten verklaren dat hij ook geen enkele andere verzekering heeft - of had - lopen. En aanvragers moeten met een vrijstelling van de Sociale Verzekeringsbank aantonen dat zij ook aan collectieve verzekeringen niet bijdragen, zoals de AOW. Henk de Jong, medewerker afgifte vrijstellingsbewijzen bij het Waarborgfonds: En vervolgens controleren we of het voertuig niet toch verzekerd is. Dat komt vreemd genoeg toch nog heel regelmatig voor. Is dat het geval, dan waren er kennelijk eerder geen overwegende bezwaren tegen iedere verzekering - en wordt het vrijstellingsverzoek afgewezen. Maar doorgaans kan het aangevraagde vrijstellingsbewijs wel worden afgegeven, tegen een jaarlijkse bijdrage. Dat zijn administratiekosten, geen premie: het Waarborgfonds biedt immers geen verzekering. Hilda Duurkoop van het Nederlands Bureau der Motorrijtuigverzekeraars legt uit dat de erkende gemoedsbezwaarde met het (ook Engelstalige) vrijstellingsbewijs ook de grens over kan. Voor dertig Europese landen is er helemaal geen controle meer op de groene kaart. Al valt bijvoorbeeld Turkije buiten die afspraak - daar kan een gemoedsbezwaarde dus niet zelf autorijden. Als een Nederlandse onverzekerde automobilist schade veroorzaakt, staat het Nederlands Bureau garant. En blijkt het een gemoedsbezwaarde te zijn, dan wordt vervolgens voor verhaal bij het Waarborgfonds aangeklopt. Die op zijn beurt de gemoedsbezwaarde wel weer weet te vinden. Het buitenland merkt dus weinig van de Nederlandse regeling voor gemoedsbezwaren - een regeling die ze in eigen land trouwens niet kennen. Want vrijstelling van verzekeringsplicht, dat blijkt een stukje van de veelgezochte Nederlandse identiteit.

15 HOOFDSTUK 3 Het Waarborgfonds als Schadevergoedingsorgaan Het Waarborgfonds heeft niet alleen een taak ten aanzien van ongevallen in Nederland. Nederlandse inwoners die in het buitenland slachtoffer zijn geworden van een ongeval kunnen zich onder bepaalde omstandigheden ook tot het Waarborgfonds wenden, in zijn rol van Schadevergoedingsorgaan. Het Waarborgfonds kreeg deze taak toebedeeld bij de invoering in Nederland van de Vierde Motorrijtuigverzekeringsrichtlijn van de EG in Het gaat hierbij om situaties waarbij een ongeval in een andere EU-lidstaat, Noorwegen, IJsland of Liechtenstein, heeft plaatsgevonden. Heeft de buitenlandse verzekeraar niet de door de 4e Richtlijn verplicht gestelde vertegenwoordiger in Nederland aangesteld, geeft de verzekeraar of diens vertegenwoordiger niet binnen drie maanden een met redenen omkleed antwoord, is de aansprakelijke niet verzekerd of is hij onbekend, dan kan de Nederlandse benadeelde zich tot het Schadevergoedingsorgaan wenden. Het Schadevergoedingsorgaan regelt dan de schade met de Nederlandse benadeelde op basis van het toepasselijke recht, meestal van het land van het ongeval. Het heeft vervolgens verhaalsrecht op zijn buitenlandse zusterorganisatie. Het aantal dossiers dat wij als Schadevergoedingsorgaan in behandeling nemen heeft zich gestabiliseerd. In 2007 werden wij 337 maal benaderd met een verzoek om interventie, tegen 329 maal in In 174 gevallen was sprake van een niet bekende of niet verzekerde dader en in 163 dossiers had de verzekeraar of zijn Nederlandse schaderegelaar niet of onvoldoende gereageerd. Hier ging het om ongevallen in het buitenland waarbij een Nederlandse ingezetene slachtoffer was. Natuurlijk kunnen ingezetenen van andere EU-landen ook in Nederland slachtoffer van een ongeval worden. Heeft de Nederlandse verzekeraar in het land van woonplaats van de benadeelde geen vertegenwoordiger aangesteld, reageert die vertegenwoordiger onvoldoende na een claim, of blijkt de veroorzaker onverzekerd of onbekend, dan kan de benadeelde zijn eigen Schadevergoedingsorgaan aanspreken. Dat heeft dan op zijn beurt weer regres op het Nederlandse Schadevergoedingsorgaan. Omdat het Nederlandse Waarborgfonds al sinds zijn oprichting, dat wil dus zeggen ruim voor de invoering van de 4e Richtlijn, ook door de buitenlandse benadeelde zelf kan worden aangesproken als een onverzekerde of onbekende in Nederland een ongeval veroorzaakt, rapporteren wij over deze situaties niet afzonderlijk. Deze gevallen zijn begrepen in de cijfers van hoofdstuk 2 van dit verslag. Wel wordt afzonderlijk geregistreerd of de buitenlandse vertegenwoordiger van de Nederlandse verzekeraar niet, niet tijdig of onvoldoende gemotiveerd reageert. Wij werden in verband daarmee in keer aangesproken (2006: 65). 14

16 HOOFDSTUK 4 Wet- en regelgeving De financiële wereld heeft in toenemende mate te maken met wet- en regelgeving. Richtlijnen van de EG worden in Nederlandse wetgeving verwerkt, IFRS-regels worden in Nederland ingevoerd, de Wet op het financieel toezicht, de Wet bescherming persoonsgegevens en vele andere wetten beheersen het verzekeringsbedrijf of zijn daarop van toepassing. Het Waarborgfonds is een onderdeel van de financiële wereld. Daarom zijn veel van deze regels ook voor ons van belang, ook als zij niet formeel en rechtstreeks op ons van toepassing zijn. Vaak volgen wij deze regels dan vrijwillig, omdat wij daarmee willen onderstrepen dat wij onze taken op een maatschappelijk verantwoorde wijze uitvoeren. In dit hoofdstuk van ons jaarverslag besteden wij aandacht aan de vraag hoe wij omgaan met de wet- en regelgeving die op ons van toepassing of anderszins van belang is. Integriteit Een van de belangrijkste wetten op het terrein van de verzekering is de Wet op het financieel toezicht (Wft). Een hoofddoelstelling van deze wet is naast te waarborgen dat de financiële soliditeit van de verzekeringsmaatschappijen op orde is het veilig stellen van de integriteit van het verzekeringsbedrijf. Daartoe geeft de wet kaders voor het gedrag van het bedrijf en dus van zijn management en zijn medewerkers. De Wft is als zodanig niet op het Waarborgfonds van toepassing. De Nederlandsche Bank oefent geen solvabiliteitstoezicht uit op het Waarborgfonds, evenmin als de Autoriteit Financiële Markten ons gedrag volgt. Desondanks heeft het Waarborgfonds besloten de regels te volgen voor zover dat gezien onze specifieke positie en bedrijfsvoering mogelijk is. Dat houdt in dat wij regels op het gebied van integriteit hebben opgesteld. Deze bevatten onder meer regels op het gebied van het geven en aannemen van geschenken en uitnodigingen, het vervullen van nevenfuncties, het omgaan met vertrouwelijke gegevens en het screenen van medewerkers. Rechtmatigheid Het Waarborgfonds dient zich in de uitoefening van zijn wettelijke taken te houden aan de voorschriften en regels zoals deze in onder meer de Wam zijn vastgelegd. Reeds van oudsher wordt door het Waarborgfonds intern vastgesteld dat behandeling van schadedossiers binnen de grenzen van de wettelijke regels en de interne procedures plaats vindt. Met ingang van 2001 is dit verder aangescherpt waarbij aan de hand van een afzonderlijk controleprotocol wordt vastgesteld of de ontvangen bijdragen, opbrengst uit vrijstellingsbewijzen en de betaalde schaden van het Waarborgfonds in overeenstemming zijn met de binnen de Wam gestelde kaders. Over de bevindingen en conclusies uit deze interne controle wordt separaat gerapporteerd aan de Ministeries van Justitie en Financiën. Deze rapportage leidt tot de conclusie dat de ontvangen bijdragen, de opbrengsten uit vrijstellingsbewijzen en de betaalde schaden, evenals in voorgaande jaren, op rechtmatige wijze tot stand zijn gekomen. Klachtenbehandeling Van verzekeringsmaatschappijen wordt verlangd dat zij een functionerende klachtenregeling hebben en dat zij zich aansluiten bij een erkend klachteninstituut. Voor de financiële wereld is het Klachteninstituut financiële dienstverlening (Kifid) als zodanig erkend. De bestaande klachteninstituten, waaronder de Ombudsman Schadeverzekering, zijn daarin opgegaan. Het Kifid, bestaande uit de Ombudsman financiële dienstverlening en de Geschillencommissie, stelt als voorwaarde voor ontvankelijkheid van een klacht dat deze eerst de interne klachtenbehandelingsprocedure bij de financiële dienstverlener heeft doorlopen. 15

17 Het Waarborgfonds heeft zich bij de privatisering in 1989 onderworpen aan bemiddeling in geschillen door de Ombudsman Schadeverzekering. Al in het midden van de jaren 90 van de vorige eeuw hebben wij een eigen intern Klachtenbureau in het leven geroepen. Het Waarborgfonds heeft eind 2007 besloten zich ook aan te sluiten bij het Kifid. Daartoe is het reglement van ons Klachtenbureau aangepast aan de eisen die het Kifid stelt. Klagers dienen zich in eerste instantie tot ons interne Klachtenbureau te wenden. Vervolgens kan de klager, als hij niet tevreden is met de afhandeling, zich tot de Ombudsman financiële dienstverlening wenden. Kan deze ook geen bevredigende oplossing bereiken, dan staat klager de weg naar de Geschillencommissie open die tot een bedrag van v bindend kan adviseren. In het verslagjaar werden 49 (2006: 39) klachten bij ons interne Klachtenbureau ingediend, die in 14 % (2006: 26 %) van de gevallen hebben geleid tot een wijziging van ons standpunt ten gunste van de klager. In een aantal andere gevallen hebben wij wel moeten vaststellen dat klager in een aantal opzichten terecht klaagde, maar kon dat gezien onze uitkeringsvoorwaarden niet leiden tot een wijziging van ons standpunt. In 4 gevallen (2006: 3) kon de klager zich niet met de behandeling door het Klachtenbureau verenigen en wendde hij zich tot de Ombudsman Schadeverzekering. In geen van deze zaken heeft het Waarborgfonds zijn standpunt behoeven te wijzigen. Vijfde EG-richtlijn motorrijtuigverzekering Op 11 juni 2007 diende de 5e EG-richtlijn motorrijtuigverzekering in de nationale wetgeving van de lidstaten te zijn verwerkt. Deze richtlijn versterkt de positie van de verzekeringnemer en verbetert de bescherming van slachtoffers in het gemotoriseerde verkeer. Het meest in het oog springende gevolg van de 5e Richtlijn is de aanzienlijke verhoging van de minimum bedragen waarvoor de verzekering dekking moet geven. Deze verhoging van de verzekerde sommen heeft ook voor Nederland gevolgen gehad. Tot 11 juni 2007 behoefde de Nederlandse verzekering slechts dekking te geven tot een bedrag van bijna v 1 mln voor materiële schade en personenschade samen. Vanaf die datum dient de verzekering een bedrag te dekken van minimaal v 1 mln voor schade aan goederen en daarnaast v 5 mln voor schade aan personen. Voor bussen is deze v 5 mln voor personenschade verhoogd tot v 10 mln, naast het bedrag van v 1 mln voor schade aan goederen. Vrachtwagens moeten in geval van schade door gevaarlijke stoffen additioneel gedekt zijn voor een bedrag van v 10 mln, een bedrag dat naast de hierboven genoemde bedragen van v 1 mln voor materiële en v 5 mln voor personenschade ter beschikking moet staan. Ook het Waarborgfonds dient voor deze bedragen garant te staan. In verband met deze aanmerkelijke verhoging van ons risico hebben wij een herverzekeringsovereenkomst gesloten. De wetgever heeft de invoering van de 5e Richtlijn in de Nederlandse wetgeving aangegrepen om het eigen risico dat het Waarborgfonds in mindering moet brengen bij schade aan zaken, dat sinds het einde van de jaren 80 van de vorige eeuw op v 136 stond, te verhogen naar v 250. Daartegenover staat dat als gevolg van de 5e Richtlijn geen eigen risico meer wordt gehanteerd als de dader onverzekerd blijkt te zijn dan wel het een gestolen voertuig betreft. Onverzekerd rijden op de Europese agenda Nederland scoort niet slecht in de Europese context bij het bestrijden van het onverzekerd rijden. Met een geschat percentage aan onverzekerde voertuigen van ± 1,5 % bevindt Nederland zich juist onder de kopgroep binnen de Europese Unie. Een aantal landen scoort beter met minder dan 1% onverzekerden: Duitsland, Oostenrijk en een aantal Scandinavische landen zijn daarvan voorbeelden. 16

18 Wij moeten echter ook vaststellen dat al deze percentages met de nodige voorzichtigheid moeten worden bezien. Diverse factoren zorgen ervoor dat niemand met zekerheid kan zeggen hoeveel voertuigen daadwerkelijk onverzekerd zijn: onduidelijkheid over de omvang van het wagenpark, vervuiling van bestanden, definitieverschillen, dat alles zorgt ervoor dat de genoemde percentages slechts benaderingen zijn en dat zij bovendien internationaal niet goed te vergelijken zijn. De bestrijding van het onverzekerd rijden staat inmiddels ook op de agenda van de Europese Commissie. In 2007 heeft de Commissie aan de lidstaten laten weten dat zij vergelijkbare cijfers op dit punt van belang acht en dat zij een benadering van het percentage onverzekerde motorrijtuigen op basis van een vergelijking van het wagenpark met het aantal afgegeven verzekeringsdekkingen daartoe de meest geëigende methode acht. Deze registervergelijking is de methode die Nederland hanteert. De verzekeringsmarkten van een aantal EU-landen zien echter meer in een benadering langs de weg van een vergelijking van het aantal bij de waarborgfondsen ingediende claims met de claims die bij verzekeringsmaatschappijen worden ingediend. De vrees dat de gegevensbestanden met betrekking tot het wagenpark en die van verzekeraars te veel vervuiling vertonen zal daaraan niet vreemd zijn. Het Waarborgfonds meent echter dat de registervergelijking die Nederland hanteert de meest betrouwbare en efficiënte methode is om het aantal onverzekerde voertuigen vast te stellen. Een vergelijking van claims bij verzekeringsmaatschappijen en waarborgfondsen is met te veel variabelen omgeven om ook maar bij benadering betrouwbaar te kunnen zijn. Verzekeringsplicht en aanhangers Het Waarborgfonds loopt in toenemende mate tegen een onvolkomenheid in de Wet aansprakelijkheidsverzekering motorrijtuigen (Wam) op: anders dan uit de Europese richtlijnen op autoverzekeringsgebied voortvloeit, rust in Nederland op aanhangers, opleggers en caravans geen zelfstandige verzekeringsplicht. Het getrokken voertuig valt, zolang het aan een trekkend motorrijtuig is gekoppeld (of zolang het in ontkoppelde toestand niet veilig buiten het verkeer tot stilstand is gekomen) onder de verzekering van het trekkende motorrijtuig. Probleem is dat aanhangers en opleggers (met een toegelaten gewicht van meer dan 750 kilo) wel een eigen kenteken dragen. Wordt bij een ongeval alleen het kenteken van de aanhanger genoteerd en kan niet worden achterhaald welk voertuig de combinatie trok, dan moet ervan worden uitgegaan dat de aansprakelijke onbekend is gebleven en zal het Waarborgfonds de schade vergoeden. In veel gevallen zal het wel mogelijk zijn om het trekkende voertuig, bijvoorbeeld via de eigenaar van de aanhanger, te achterhalen, maar niet altijd zijn deze pogingen succesvol en bovendien kost het veel moeite om deze informatie boven water te krijgen. Het Waarborgfonds pleit ervoor dat in lijn met de Europese wetgeving ook aanhangers, opleggers en caravans zelfstandig verzekeringsplichtig worden. Daarmee loopt Nederland ook beter in de pas met de meeste andere lidstaten van de EU en zal ook de afwikkeling van buitenlandschaden gemakkelijker verlopen. 17

19 Schade door gemoedsbezwaarde Waarborgfonds betaalt en verhaalt Wie schade heeft geleden door toedoen van een gemoedsbezwaarde bestuurder, kan bij het Waarborgfonds terecht. Dat is overigens niet noodzakelijk: de beide betrokken partijen kunnen ook onderling de schade afwikkelen. Bijvoorbeeld als de schuldvraag duidelijk is en de onverzekerde veroorzaker trekt ter plekke de portemonnee.

20 Maar in de andere gevallen komt het Waarborgfonds in beeld. Bijvoorbeeld als de gemoedsbezwaarde de aansprakelijkheid niet erkent, of niet helemaal ( Ik gaf geen voorrang, maar hij reed veel te hard. ), of het niet eens is met de geëiste schadevergoeding ( Mijn eigen garage repareert dat voor de halve prijs. ). In die gevallen handelt het Waarborgfonds de schade af, keert de schadevergoeding uit en verhaalt de kosten op de gemoedsbezwaarde. Dat laatste gebeurt zonodig tot in de rechtzaal: in de praktijk eindigt toch nog 10% van de zaken in een juridische procedure. Waarborgfondsjurist Joris Mostart merkt overigens weinig verschillen met andere verhaalszaken: Nee hoor, het zijn heel gewone mensen. Voor het slachtoffer is het vanzelfsprekend prettig dat hij niet zelf achter de veroorzaker aan hoeft. Zeker bij letselschade speelt dat, niet alleen vanwege de vaak grote bedragen en lange doorlooptijd, maar ook vanwege de persoonlijke kanten aan zulke schade. Het is goed dat de benadeelde zich niet tegenover een particulier hoeft te verantwoorden voor, bijvoorbeeld, de aanschaf van een gipshoes voor het douchen. Of zelf de discussie zou moeten voeren over de hoogte van het smartengeld. Anderzijds waarderen ook veel gemoedsbezwaarden dat het Waarborgfonds er is, zo blijkt uit reacties. Want als het slachtoffer wordt vertegenwoordigd door zijn all-risk- of rechtsbijstandverzekeraar, voelen gemoedsbezwaarden zich in schadediscussies wel eens de zwakkere partij. Dan is het een rustige gedachte dat het Waarborgfonds optreedt namens de veroorzaker - en pas daarna de schade verhaalt. Schadebehandelaar Sylvia Kuiper van het Waarborgfonds hoort het geregeld in haar contacten met de doelgroep: Ik vind het wel een prima regeling.