Een huis voor de toekomst

Transcriptie

1 PROJECTVOORBEREIDING ADVIES- EN ONTWERPBUREAU BARBAPAPA Een huis voor de toekomst VOORBEREIDING Lees de projectvoorbereiding en het stappenplan door. Speel voorafgaand aan het project de game Ecovilla zodat je de leerlingen bij stap 2 uitleg kunt geven. Het is aan te raden om het spel helemaal uit te spelen. Dit kost ongeveer een uur. Bekijk de digibordles en zet deze klaar op het digibord. Print voor ieder team een stappen plan uit. 1

2 SAMENVATTING VAN DE LES In dit project worden leerlingen uitgedaagd om na te denken over wonen in de toekomst: hoe gebruiken mensen hun huizen en hoe hangt dit samen met het energie vraagstuk? De klas verandert in advies- en ontwerp bureau Barbapapa. De klanten die een beroep doen op dit bureau willen toekomstbestendige huizen die niet alleen passen bij de specifieke levensbehoeften van de bewoners, maar die ook klimaatneutraal zijn. De leerlingen doen middels een game onderzoek naar manieren om een bestaand huis zo energiezuinig mogelijk te maken. PROJECTOPBOUW Dit project is opgebouwd volgens de fasen in de ontwerpcyclus: 1. Probleem verkennen en formuleren 2. Ideeën verzamelen en selecteren 3. Concepten uitwerken en selecteren 4. Prototype maken 5. Testen en optimaliseren 6. Presenteren Vervolgens gebruiken ze die kennis bij het ontwerpen van een nieuw te bouwen, toekomstbestendige woning voor een specifieke klant. LEERDOELEN De leerling kan: het begrip klimaatneutraal in eigen woorden uitleggen; minimaal vijf maatregelen noemen die toegepast kunnen worden om de energierekening van een woning te verlagen; bronnen zoeken, deze beoordelen en er informatie uithalen; naar aanleiding van een casus een ontwerp maken van een klimaatneutrale woning; het eigen ontwerp presenteren en ontwerpkeuzes onderbouwen met argumenten. Via een stappenplan worden de leerlingen door de verschillende opdrachten geleid. Na iedere stap bepaalt de docent of het team door kan gaan met de volgende stap. TIJDSPLANNING Het project biedt voldoende materiaal om zes of zeven lessen mee te vullen, afhankelijk van het tempo waarin de leerlingen de opdrachten maken en hoeveel uitleg er tussentijds nog nodig is. Iedere fase uit de ontwerpcyclus komt ongeveer neer op één les. BEGINSITUATIE De leerlingen hebben de film Morgenland gezien en de bijbehorende les gehad. Ze kunnen in eigen woorden het begrip energietransitie uitleggen. 2

3 VAARDIGHEDEN DIE NODIG ZIJN VOOR DIT PROJECT Samenwerken Bronnen raadplegen Informatie selecteren en beoordelen op bruikbaarheid Goed luisteren Vragen stellen AANSLUITING BIJ DE KERNDOELEN Dit project sluit aan bij de kerndoelen voor de onderbouw van het voortgezet onderwijs: NEDERLANDS Kerndoel 1 De leerling leert zich mondeling en schriftelijk begrijpelijk uit te drukken. Kerndoel 5 De leerling leert in schriftelijke en digitale bronnen informatie te zoeken, te ordenen en te beoordelen op waarde voor hemzelf en anderen. Kerndoel 6 De leerling leert deel te nemen aan overleg, planning, discussie in een groep. Kerndoel 7 De leerling leert een mondelinge presentatie te geven. Kerndoel 9 De leerling leert taalactiviteiten (spreken, luisteren, schrijven en lezen) planmatig voor te bereiden en uit te voeren. REKENEN EN WISKUNDE Kerndoel 26 De leerling leert te werken met platte en ruimtelijke vormen en structuren, leert daarvan afbeeldingen te maken en deze te interpreteren, en leert met hun eigenschappen en afmetingen te rekenen en te redeneren. Kerndoel 27 De leerling leert gegevens systematisch te beschrijven, ordenen en visualiseren, en leert gegevens, representaties en conclusies kritisch te beoordelen. MENS EN NATUUR Kerndoel 29 De leerling leert kennis te verwerven over en inzicht te verkrijgen in sleutelbegrippen uit het gebied van de levende en niet-levende natuur, en leert deze sleutelbegrippen te verbinden met situaties in het dagelijks leven. Kerndoel 30 De leerling leert dat mensen, dieren en planten in wisselwerking staan met elkaar en hun omgeving (milieu), en dat technologische en natuurwetenschappelijke toepassingen de duurzame kwaliteit daarvan zowel positief als negatief kunnen beïnvloeden. Kerndoel 33 De leerling leert door onderzoek kennis te verwerven over voor hem relevante technische producten en systemen, leert deze kennis naar waarde te schatten en op planmatige wijze een technisch product te ontwerpen en te maken. MENS EN MAATSCHAPPIJ Kerndoel 38 De leerling leert een eigentijds beeld van de eigen omgeving, Nederland, Europa en de wereld te gebruiken om verschijnselen en ontwikkelingen in hun omgeving te plaatsen. Kerndoel 39 De leerling leert een eenvoudig onderzoek uit te voeren naar een actueel maatschappelijk verschijnsel en de uitkomsten daarvan te presenteren. Kerndoel 42 De leerling leert in eigen ervaringen en in de eigen omgeving effecten te herkennen van keuzes op het gebied van werk en zorg, wonen en recreëren, consumeren en budgetteren, verkeer en milieu. KUNST EN CULTUUR Kerndoel 49 De leerling leert eigen kunstzinnig werk, alleen of als deelnemer in een groep, aan derden te presenteren. 3

4 Kerndoel 52 De leerling leert mondeling of schriftelijk te reflecteren op eigen werk en werk van anderen, waaronder dat van kunstenaars. EXTRA Bij stap 7 kan een tafel klaargezet worden met allerlei bouwmaterialen die leerlingen zouden kunnen opnemen in hun ontwerp voor een woning. Denk aan materialen zoals kurk, blik, staal, hout, wol, piepschuim, aluminiumfolie, plastic, rubber etc. Leerlingen kunnen deze materialen vastpakken en op basis van zintuigelijke waarneming uitspraken doen over de eigenschappen van deze materialen. Vervolgens kunnen ze beoordelen of deze eigenschappen van nut kunnen zijn in hun ontwerp voor een klimaatneutrale woning. UITVOERING PROBLEEM VERKENNEN EN FORMULEREN Dia 2 10 minuten Bekijk met de leerlingen het filmpje over hoe onze omgeving er in 2050 mogelijk uit zal zien. Geef de volgende kijkvragen mee: Wat valt je op aan de manier waarop in dit filmpje gedacht wordt over vervoer? Wat valt je op aan de manier waarop in dit filmpje gedacht wordt over gebouwen? Wat is er vergelijkbaar met nu? Wat is echt heel anders dan nu? Verdeel de klas eventueel in vier groepen en geef iedere groep één kijkvraag. Voer naar aanleiding van het filmpje met de leerlingen een kort gesprek over wat hen is opgevallen en wat hun eigen verwachtingen voor de toekomst zijn. Dia 3 10 minuten Dat er dingen gaan veranderen staat vast. De wereld van nu lijkt ook niet op de wereld van honderd jaar geleden. Maar hoe zal de wereld veranderen? En waar hangt dat vanaf? Herinner de leerlingen aan de film Morgenland. Vraag wat het verband is tussen het filmpje dat ze net zagen en wat ze te weten zijn gekomen uit de les en de film Morgenland. Laat eventueel de trailer van Morgenland zien om bij de leerlingen de benodigde voorkennis op te halen. 4

5 Vertel: De overschakeling van vervuilende fossiele brandstoffen (olie, kolen en gas) naar schone energiebronnen zoals wind, zon, water en biomassa, is nodig om de opwarming van de aarde te beperken. Bij de verbranding van fossiele brandstoffen komen er broeikasgassen vrij. Deze gassen zorgen voor een versterking van het broeikaseffect. Dit is slecht voor mens en natuur. Door gebruik te maken van schone energiebronnen (die geen broeikasgassen uitstoten) kunnen we voorkomen dat we in de toekomst grote problemen krijgen door klimaatverandering, zoals bijvoorbeeld overstromingen of zware stormen. Van alle energie die we dagelijks gebruiken (bijvoorbeeld om huizen te verwarmen, om auto s te laten rijden, om fabrieken te laten werken) komt nu nog meer dan 80% uit fossiele brandstoffen. Er moet dus nog heel wat gebeuren. Dia 4 5 minuten In Nederland staan veel huizen. Als al die huizen klimaatneutraal gebouwd worden, scheelt dat een hele hoop energie. Klimaatneutraal betekent dat er niet wordt bijgedragen aan de uitstoot van broeikasgassen Vertel dat de klas de komende lessen verandert in Advies- en Ontwerpbureau Barbapapa. Dit bureau is gespecialiseerd in klimaatneutraal bouwen. Naast het geven van advies, maakt het bureau ook ontwerpen voor klimaat neutrale woningen. Dia 5 5 minuten Bespreek met de leerlingen wat ze in dit project gaan doen en ontdekken. Dit ga je doen: middels een game doe je onderzoek naar manieren om de energierekening van een bestaande woning te verlagen; werk je samen met je team een energie-advies uit voor een specifieke klant; maak je op basis van dit advies een woningontwerp op maat; klimaatneutraal en aansluitend bij de vraag van de klant. Daarmee ontdek je: welke maatregelen genomen kunnen worden om energie te besparen in huizen; dat het ontwerp van een huis enerzijds afhankelijk is van de manier waarop mensen hun huis willen gebruiken en anderzijds afhankelijk is van de creativiteit van de ontwerper. 5

6 Dia 6 5 minuten Maak teams. Deel de stappenplannen uit en zet de leerlingen aan het werk. IDEEËN VERZAMELEN EN SELECTEREN STAP 1 15 minuten STAP 2 60 minuten STAP 3 15 minuten STAP 4 De leerlingen bekijken een filmpje over Barbapapa en beantwoorden twee vragen over het filmpje die inzicht geven in waarom het advies- en ontwerpbureau Barbapapa heet. De leerlingen doen middels de game Ecovilla onderzoek naar welke manieren er zijn om een woning energiezuinig te maken en uiteindelijk te komen tot een klimaatneutrale woning. Geef eventueel uitleg over de game door klassikaal de verschillende opties in de game te bespreken en de leerlingen te laten zien hoe ze informatie kunnen opvragen, het huis kunnen draaien en objecten kunnen slepen. De leerlingen doen een visualisatieoefening om hun ideeën over de mogelijke vorm van huizen uit te breiden. De leerlingen lezen de drie adviesaanvragen die zijn binnengekomen bij het advies- en ontwerpbureau. Ze kiezen er één uit om verder uit te werken. Ze verdiepen zich verder in de vragen en wensen van de klant en noteren zes aandachtspunten die in het advies meegenomen moeten worden. CONCEPTEN UITWERKEN EN SELECTEREN STAP 5 STAP 6 Aan de hand van vier vragen denken de leerlingen na over welk advies ze hun klanten willen geven. De vragen gaan over type woning, aantal ruimtes in de woning, maatregelen om het huis energiezuinig te maken en de woonomgeving. Op basis van de antwoorden uit de vorige stap maken de leerlingen voor hun klant een schetsontwerp en een plattegrond. PROTOTYPE MAKEN STAP 7 60 minuten De leerlingen werken het beste ontwerp verder uit in een tekening van een woning + plattegrond. Vervolgens verduidelijken ze hun ideeën met tekeningen, foto s uit tijdschriften, plaatjes van internet en eigen teksten. Voeg hier eventueel concrete materialen aan toe. (Zie extra). 6

7 TESTEN EN OPTIMALISEREN STAP 8 Feedbackronde Verbeteren en aanpassen Leerlingen maken een ronde langs alle tekeningen. Leerlingen geven elkaar feedback. Ieder team krijgt bijvoorbeeld twee tops en twee tips te horen. Als uitgangspunt voor deze feedbackronde kan het ontwerpkader gebruikt worden. Aan de hand van deze checklist kunnen leerlingen een uitspraak doen over het werk van de andere teams. Vervolgens verbeteren alle teams hun tekening met de feedback die ze hebben gekregen PRESENTEREN EN REFLECTEREN STAP 9 De teams presenteren hun ontwerpen aan de klas. Ieder team geeft een korte toelichting op het uiteindelijke ontwerp. Ieder team vertelt iets over: hun klant; de specifieke wensen van hun klant; hoe ze die wensen hebben vertaald in het ontwerp; de energiebesparende maatregelen waarvoor ze hebben gekozen. Teams die gekozen hadden voor dezelfde klant kunnen hun ontwerpen vergelijken en zoeken naar overeenkomsten en verschillen. Kijk tot slot met de leerlingen terug op alle stappen die ze hebben gezet om tot dit eindresultaat te komen: Hoe verliep de samenwerking binnen de teams? Welke opdrachten waren goed te doen en welke waren lastig? Hoe kwam dat? Wat zijn de leerlingen te weten gekomen over het nut van klimaatneutraal bouwen? Over welke behaalde resultaten zijn ze het meest tevreden? Wat hadden ze anders willen doen? 7

8 OPTIONEEL EXTRA OPDRACHT VOOR THUIS De ontwerptekening kan als uitgangspunt dienen voor het bouwen van een maquette. Deze opdracht zou ondergebracht kunnen worden bij KV, bijvoorbeeld bij het onderwerp architectuur. Vraag de leerlingen om hun eigen huis te bekijken met een klimaatneutrale bril. Vraag hen een lijstje te maken van drie mogelijke aanpassingen waarmee zij hun eigen huis energiezuiniger en dus klimaatneutraler zouden kunnen maken. Vraag hen ook om in hun eigen huis op zoek te gaan naar drie aanpassingen die op dit gebied al gedaan zijn. 8