Andersson Elffers Felix. Bijlagenboek. Casestudies. Utrecht, 17 februari GV153/Rapp/001L Bijlagenboek casestudies

Transcriptie

1 Bijlagenboek Casestudies Utrecht, 17 februari 2011 GV153/Rapp/001L Bijlagenboek casestudies

2 Inhoud Casestudie ziekenhuis 1 3 Casestudie ziekenhuis 2 8 Casestudie ziekenhuis 3 13 Casestudie ziekenhuis 4 17 Casestudie ziekenhuis 5 21 Casestudie Verpleging, Verzorging, Thuiszorg 1 27 Casestudie Verpleging, Verzorging, Thuiszorg 2 32 Casestudie Verpleging, Verzorging, Thuiszorg 3 37

3 Casestudie ziekenhuis 1 Middelgroot algemeen ziekenhuis 359 bedden 920 fte medewerkers Profiel ziekenhuis als opleider Het ziekenhuis is een middelgroot ziekenhuis in NoordWest Nederland. Het ziekenhuis is al jaren een bekende en vaste opleidingsplek voor studenten uit de omgeving. twee ROC s en de hogeschool in de nabije omgeving zijn belangrijke partners voor het ziekenhuis daar waar het gaat om stagiaires. Als werkgever heeft het ziekenhuis regionaal een belangrijke functie. In het ziekenhuis lopen stagiaires afkomstig van de MBO (BOL en BBL) en HBO (regulier en duaal) verpleegkunde opleiding. Op dit moment is het ziekenhuis vooral een opleidingsplek voor stagiaires in de laatste jaren van hun studie. Voorheen bood het ziekenhuis ook stageplaatsen aan studenten in de eerste twee jaar van hun studie. Deze stagiaires worden geplaatst op verschillende afdelingen in het ziekenhuis. Het ziekenhuis kent één leerafdeling. Deze is gevestigd op de interne oncologie afdeling. De leerafdeling wordt gevuld met leerlingen uit één klas, 3 e jaars verpleging, van een van de twee ROC s. De centrale organisatie ziet en erkent de noodzaak van het opleiden van mensen met het oog op de toekomstige arbeidsmarktproblematiek. Deze noodzaak is op dit moment vertaald in de ambitie om het aantal stageplaatsen te verdubbelen, van 30 naar 60 plaatsen. De financiële ruimte bepaalt uiteindelijk of deze ambitie al dan niet gerealiseerd gaat worden. Het besluit om stagiaires aan te nemen en te plaatsen wordt decentraal, per afdeling bepaald. Niet in alle gevallen, maar wel regelmatig, wordt gekozen niet te investeren in opleiden, omdat er op korte termijn meer formatie nodig is. Het bewustzijn over de noodzaak van opleiden wordt nu nog niet organisatiebreed gevoeld. Dit wordt nog eens versterkt door de financiële druk die ontstaat op de afdelingen als gevolg van de aanstaande bezuinigingen. De ruimte die opleiden kan bieden wordt niet altijd en overal even sterk gevoeld. Kwantiteit: meer? Het volgende plaatje laat de ontwikkeling zien van het aantal BOL/BBL stageplaatsen in het ziekenhuis. Het aantal gerealiseerde plaatsen komt nagenoeg overeen met het aantal aangeboden plaatsen. Het ziekenhuis kent over de jaren heen een bezetting van bijna 100%. Over het algemeen kan gesteld worden dat er op dit moment minder stagiaires rondlopen in het ziekenhuis dan 2 jaar geleden. p 3

4 (voorlopig) BOL in administratie BOL vermoedelijk juist MBO BBL HBO regulier Figuur: Het aantal gesubsidieerde voltijd stageplaatsen bij het ziekenhuis voor stage van opleidingen die vergoed worden door het Stagefonds. In werden nog niet alle BBL/duaal opleidingen vergoed, vandaar dat deze niet staan weergegeven. In bovenstaande figuur zijn alle stageplaatsen verwerkt van die opleidingen die al sinds het eerste jaar in het Stagefonds participeren. De figuur geeft dus geen totaaloverzicht van alle aangeboden stageplaatsen. Een analyse van bovenstaande gegevens laat zien dat het aantal gesubsidieerde BOLstages na het eerste Stagefondsjaar flink daalt. Wanneer we inzoomen op de cijfers dan zien we dat het aantal MBO 3plaatsen van 12,6 fte in daalt naar 0,7 fte in en 0,1 fte in Daarnaast is het interessant om te zien dat voor wat betreft de BBLstages (niet opgenomen in dit overzicht omdat het opleidingen betreffen die pas sinds het tweede jaar van de regeling meedoen) het aantal stageplaatsen voor niveau 2studenten vrij groot is. De waargenomen veranderingen hebben te maken met veranderingen in de organisatie. In 2007 is gestart met het samenvoegen van de functies afdelingsassistent en voedingsassistent. Gecombineerd met een aantal eenvoudige verpleegkundige taken is hiervoor een nieuwe functie zorgondersteuner in de plaats gekomen. Al deze medewerkers (functiehouders) worden opgeleid tot helpende (niveau 2) en hierdoor is de noodzaak voor niveau 3 in het ziekenhuis afgenomen. BOL/HBO regulier De ontwikkeling van het aantal gerealiseerde BOL stageplaatsen (volgens het Stagefonds) laat een daling zien in het jaar en vanaf het jaar daarna weer een lichte stijging. Deze daling wordt veroorzaakt door twee factoren. Enerzijds hangt deze samen met de instroom van het aantal leerlingen dat in het jaar lager lag dan in voorgaande jaren en het daaropvolgende jaar. Anderzijds, en deze factor weegt zwaarder, is de daling het gevolg van keuzes die door individuele afdelingen zijn gemaakt op het gebied van opleiden. Opleiden is in het ziekenhuis decentraal georganiseerd. Afdelingen maken kortom zelf keuzes over wel of niet opleiden en in welke aantallen. In de afgelopen jaren was er een trend dat afdelingen kozen voor direct inzetbare mensen in plaats van leerlingen. Op de leerafdeling is plaats voor maximaal 11 leerlingen. Afhankelijk van de omvang van de klas wordt dit aantal maximaal ingezet. In de afgelopen jaren heeft dat aantal steeds rond de 10 stagiaires geschommeld. Op dit moment lopen er 8 stagiaires rond. p 4

5 BBL Het ziekenhuis beschikt op dit moment over ongeveer 15 BBLplaatsen. Het merendeel van die plekken wordt ingevuld door medewerkers. Jaarlijks zijn er 8 plaatsen die door externen kunnen worden ingevuld. Het ziekenhuis krijgt voor die plaatsen zo n 100 sollicitaties binnen. Door een hoge uitval in deze groep is de afgelopen jaren de selectie veel strenger geworden. HBO Het aantal HBOstages is in de afgelopen drie jaar licht gestegen, van 3 naar 3,3 fte. Afhankelijk van de besluitvorming over het al dan niet verdubbelen van het aantal stageplaatsen (van 30 naar 60) zal ook het aantal HBOstages meedelen in deze eventuele stijging. Ambitie: meer? Het ziekenhuis heeft een ambitie om de stageplaatsen te verdubbelen, van 30 naar 60. De aanstaande bezuinigingen zetten deze ambitie onder druk. Het ziekenhuis heeft nu één leerafdeling en is niet van plan dit aantal uit te breiden. Het aantal BOL/HBO reguliere plekken blijft in de komende jaren gelijk. De ambitie voor uitbreiding zit vooral bij BBLleerlingen. Het ziekenhuis zet bewust in op een uitbreiding van BBLstageplaatsen, omdat deze stagiaires opgeleid worden én ook direct inzetbaar zijn. Meer door het Stagefonds? Het totaal aantal stageplaatsen is in het ziekenhuis in de afgelopen twee jaar iets gedaald. Die daling is een gevolg van een lagere instroom van studenten en keuzes die gemaakt zijn op afdelingen. Het Stagefonds is niet of nauwelijks bekend op de afzonderlijke afdelingen en is zodoende niet van invloed geweest op het aantal plaatsen per afdeling. De ambitie om het aantal BBLplaatsen te verdubbelen in de komende jaren is grotendeels bepaald door de toekomstige arbeidsmarktproblematiek. Het totale bedrag aan Stagefondsvergoeding dat het ziekenhuis ontvangt is wel een steuntje in de rug geweest om de RvB tot dit besluit te laten komen. Kwaliteit: betere stageplaatsen? Organisatie In de afgelopen drie jaar is vanuit de afdeling P&O gericht en intensief ingezet op opleiden & ontwikkelen. De coördinator verpleegkundige opleidingen heeft een stageinstructieboek ontwikkeld dat momenteel voor alle afdelingen beschikbaar is. Hoewel alle afdelingen nu over een opleidingsboek beschikken, wordt opleiden en begeleiden nog steeds heel verschillend ingevuld. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door het feit dat afdelingen zelf verantwoordelijk zijn voor opleiden. Elke afdeling maakt hierin dus zijn eigen keuzes. De mate waarin opleiden leeft op een afdeling is sterk afhankelijk van het enthousiasme van werkbegeleiders. Begeleiding De begeleiding van stageplekken op reguliere afdelingen wordt gedaan door werkbegeleiders, een coördinator verpleegkundige opleidingen en de studieloopbaancoach. Werkbegeleiders zijn verpleegkundigen op de afdeling die stagiaires begeleiden in hun dagelijkse werk. De coördinator verpleegkundige opleidingen werkt centraal en doet praktijkbegeleiding voor stagiaires van meerdere afdelingen. De coördinator verpleegkundige opleidingen is eigenlijk de schakel tussen werkbegeleider en studieloopbaancoach. De coördinator verpleegkundige opleidingen coacht werkbegeleiders. Het ziekenhuis koopt praktijkbegeleiding in bij het ROC. In de dagelijkse praktijk betekent dit dat er gedurende twee dagen in de week een medewerker van het ROC in het ziekenhuis aanwezig is. De studieloopbaancoach begeleidt de student in zijn p 5

6 of haar leerproces en bij het uitvoeren van opdrachten uit het portfolio. Ook ondersteunt de studieloopbaancoach de werkbegeleiders bij het beoordelen van de portfolio opdrachten. De kwaliteit van de werkbegeleiding is in de afgelopen jaren verbeterd. Aan de ene kant door de systematische aandacht die er organisatiebreed aan wordt gegeven. Aan de andere kant omdat langzaam het bewustzijn begint door te dringen dat opleiden een noodzakelijke voorwaarde is voor de toekomst. Het ROC heeft afgelopen jaar besloten, in overleg met het ziekenhuis, om de loopbaancoach een plek te geven in het begeleidingsproces. Deze aanvulling op de begeleiding worden door het ziekenhuis, de onderwijsinstelling én de student als een positieve impuls voor de kwaliteit van stageplaatsen gezien. Leerafdeling: inwerken & begeleiden Stagiaires op de leerafdeling lopen allemaal één jaar stage. De stage begint met een inwerkperiode van 15 weken. In die periode staat kennisontwikkeling centraal. In deze periode heeft iedere stagiaire één vaste werkbegeleider. Na die inwerkperiode worden stagiaires in groepjes van 2 of 3 gekoppeld aan één of meerdere werkbegeleiders, zodat stagiaires eerst met elkaar bepaalde vraagstukken, diagnoses of problemen kunnen bespreken voordat zij de hulp van een werkbegeleider inroepen. Samenwerking ziekenhuis & ROC De samenwerking tussen het ziekenhuis en het ROC is in de afgelopen jaren intensiever en beter geworden. Met name op onderwerpen als stages en stagebegeleiding, ontwikkeling van het curriculum en de ontwikkeling van onderwijsvarianten (korter, sneller et cetera). De studieloopbaancoach is pas sinds afgelopen jaar onderdeel gaan uitmaken van het begeleidingsteam van een stagiaire. Deze constructie is zo gemaakt om de afstand tussen theorie (opleiding) en praktijk te verkleinen en op die manier een positieve impuls te geven aan de kwaliteit van begeleiding. Kwaliteit: betere stageplaatsen? De cursus voor werkbegeleiders, de opleidingenmap op de afdeling en de verbeterde/ intensievere samenwerking met het ROC leiden ertoe dat de kwaliteit van stages in het hele ziekenhuis is verbeterd. Deze kwaliteitsverbetering is wel kwetsbaar persoonsafhankelijk. De uitdaging voor komende jaren is het verder en breder enthousiasmeren van personeel over nut en noodzaak van opleiden. Opleiden is geen last! Beter door het Stagefonds? De kwaliteitsverbetering van de stageplaatsen in het ziekenhuis is bepaald door structurele tijd en aandacht voor opleiden vanuit de afdeling P&O. Het ziekenhuis is structureel meer aandacht gaan besteden aan opleiden en stageplaatsen, gegeven de arbeidsmarktvraagstukken van de toekomst. Daarnaast is het onderwijs in de afgelopen jaren andere eisen gaan stellen in het kader van competentiegericht onderwijs. Het effect van het Stagefonds op deze kwaliteitsverbetering is heel beperkt. Dit is mede bepaald door het feit dat de Stagefondsgelden worden uitgegeven aan zaken die niet direct met de kwaliteit van stageplaatsen te maken hebben. Effectiviteit Stagefonds Het Stagefonds prikkelt volgens de participanten in de casestudy van dit ziekenhuis maar in heel beperkte mate. Het is beter te spreken van een steuntje in de rug. Een steuntje in de rug wanneer je kijkt naar de totale kosten die gemaakt worden op het gebied van opleiden. Het Stagefonds is een zakcentje op een dure vakantie. En een steuntje in de rug om het geld te p 6

7 kunnen blijven claimen bij de Raad van Bestuur voor de afdeling P&O. Op de besluitvorming in de Raad van Bestuur heeft het Stagefonds een prikkelende werking. Uiteindelijk wordt het aantal stageplekken op de afdelingen in sterke mate bepaald door de financiële situatie; heb ik voldoende ruimte om iemand op te leiden? Die afweging heeft een groter effect op het aantal aangeboden stageplaatsen dan op het Stagefonds. Niet op alle afdelingen is men op de hoogte van het feit dat het Stagefonds bestaat dan wel dat het ziekenhuis een vergoeding krijgt voor zijn stagiaires. Besteding middelen De Stagefondsmiddelen worden in het ziekenhuis voornamelijk besteed aan lesgeld, boeken en kosten voor begeleiding. Oormerken van het Stagefondsgeld is volgens de participanten in de casestudy van het ziekenhuis niet wenselijk. Niet in de laatste plaats omdat daardoor de administratieve lasten sterk zullen toenemen. De 5 belangrijkste conclusies Stagefondsgelden hebben een lichte daling in het aantal stageplaatsen niet kunnen voorkomen, maar dienen wel als steuntje in de rug van de ambitie voor uitbreiding van het aantal BBLplaatsen. Stagefondsgelden worden ingezet om de totale opleidingskosten te reduceren. De kwaliteit van stageplaatsen is verbeterd door structureel meer tijd en aandacht voor opleiden Op afdelingen staat de toekomstige arbeidsmarktproblematiek nog onvoldoende op het netvlies. Dat bepaalt keuzes op het gebied van opleiden in sterke mate. Het Stagefonds is nauwelijks bekend bij werkbegeleiders op de afdeling. p 7

8 Casestudie ziekenhuis 2 Middelgroot algemeen ziekenhuis 385 bedden fte medewerkers Profiel ziekenhuis als opleider ZuidOost Nederland heeft te maken met de dubbele vergrijzing mensen worden ouder en er is sprake van ontgroening. Met het oog op de toekomstige arbeidsmarktontwikkelingen is het ziekenhuis bewust van de noodzaak tot opleiden van mensen. Om meer leerlingen te kunnen opleiden is in 2009 een leerwerkafdeling opgezet. Het is de ambitie van het ziekenhuis om dit uit te breiden naar een tweede leerwerkafdeling. Hieraan kan tot nu toe nog geen invulling worden gegeven omdat zowel het ROC als de Hogeschool niet voldoende leerlingen kunnen garanderen. Het creëren van een leerwerkplaats heeft naast een positief effect op de begeleiding van stagiaires ook een positief effect op de ontwikkeling van de afdeling. Begeleiders moeten een andere rol aannemen en leren van de stagiaires. Het ziekenhuis heeft hoofdzakelijk stagiaires van een verpleegkundige opleiding (MBO (BOL en BBL) en HBO regulier). Het zijn stagiaires van alle jaargangen. Het ziekenhuis heeft één leerwerkafdeling gevestigd op de afdeling neurologie. Deze leerwerkafdeling kent 8 patiënten, met een dag en avondbezetting van 6 stagiaires en 3 gediplomeerde verpleegkundigen. De stageplaatsen op de leerwerkafdeling worden ingevuld door MBO BOL en HBOregulier studenten. Naast de leerwerkafdeling heeft het ziekenhuis ook stagiaires op reguliere afdelingen lopen. De verantwoordelijkheid voor opleiden ligt bij de teams. Er is een kleine afdeling opleidingen die hen daarin ondersteunt. Doordat er steeds minder financiële middelen zijn, bestaat de neiging om minder belang te hechten aan opleiden (vanwege de kosten). Ook de steeds complexere zorgvraag maakt dat afdelingsmanagers liever kiezen voor extra gediplomeerde medewerkers dan een veelvoud aan stagiaires. Hierdoor verschuift ook de vraag vanuit de afdelingen naar 3 e en 4 e jaars stagiaires. De noodzaak tot opleiden wordt nog niet organisatiebreed gevoeld, de financiële ontwikkelingen hebben een grotere prioriteit. In 2007 heeft het ziekenhuis een reorganisatie doorgemaakt met als doel: dezelfde kwaliteit met minder mensen en meer efficiëntie. Hierdoor verdwenen er 150 banen (10%) in Het ziekenhuis heeft zijn verzorgingsgebied in ZuidOost Nederland. Voor het ziekenhuis zijn de nabije ROC en Hogeschool de belangrijkste partners voor wat betreft het opleiden van stagiaires. Kwantiteit: meer? De volgende figuur laat de ontwikkeling zien van het aantal MBO BOL, MBO BBL en HBOreguliere stageplaatsen in het ziekenhuis. Het fluctuerend aantal leerlingen is een belangrijke reden of de aangeboden plaatsen ook daadwerkelijk ingevuld kunnen worden. Vooralsnog kan het ziekenhuis alle aangeboden stagiaires plaatsen en tussentijdse verzoeken inwilligen. Voor het ziekenhuis geldt dat er op dit moment meer stages (41) worden aangeboden dan in 2007 (21). p 8

9 (voorlopig) MBO BOL MBO BBL HBO regulier Figuur: Het aantal gesubsidieerde voltijd stageplaatsen bij het ziekenhuis voor stage van opleidingen die vergoed worden door het Stagefonds. In werden nog niet alle BBL/duaal opleidingen vergoed, vandaar dat deze niet staan weergegeven. BOL Vanaf is er een sterke groei van het aantal gerealiseerde BOLstageplaatsen te zien, waarna het vanaf het jaar redelijk constant blijft. Deze stijging wordt veroorzaakt door de opgezette leerwerkafdeling in Op de leerafdeling lopen leerlingen die een MBOopleiding tot helpende, verzorgende of verpleegkundige volgen. BBL Tijdens de reorganisatie in 2007 is er een tijdelijke stop op BBLers geweest. Vandaar dat het aantal aangeboden plaatsen voor BBL in nihil was. Daarna is er een sterke stijging opgetreden. Die stijging is niet te zien in bovenstaande figuur omdat het een stijging betreft in een opleiding die niet vanaf het eerste jaar binnen de Stagefondsregeling viel. De BBLstudenten tellen volledig mee in de formatie. Dit levert druk op wat heeft geleid tot een hoog uitvalpercentage. Het ziekenhuis heeft er daarom voor gekozen om een nieuw BOL BBLprogramma op te zetten: BBLers die bij het ziekenhuis worden opgeleid zijn voornamelijk externe studenten die in het eerste jaar als BOLer instromen, waarna ze na 18 maanden verder gaan als BBLer. HBO regulier Voor de reguliere HBOstageplaatsen is een gelijke ontwikkeling doorgemaakt als voor de BOLstageplaatsen. Ook hiervoor geldt dat het opzetten van de leerwerkafdeling in 2009 voor een toename van het aantal HBOstageplaatsen heeft gezorgd. Vervolgens is er een kleine daling naar zichtbaar, waarmee het aantal HBOplaatsen uitkomt op het niveau van In principe lopen er continue vier HBO niveau 5studenten stage op de leerwerkafdeling. Daarnaast zijn er nog HBOV stagiaires op de reguliere afdeling van het ziekenhuis. Ambitie: meer? Het ziekenhuis heeft de ambitie om het aantal aangeboden HBOregulier en BOL stageplaatsen te vergroten door het opzetten van een tweede leerwerkafdeling. Deze ambitie wordt belemmerd door twee ontwikkelingen: (a) het lage aantal studenten in de regio Limburg (HBO en MBO) waardoor de plaatsen niet opgevuld kunnen worden en (b) de financiële situatie van het ziekenhuis. p 9

10 Meer door het Stagefonds? Geconcludeerd kan worden dat het ziekenhuis sinds 2 jaar over de gehele breedte meer stageplaatsen is gaan aanbieden. Deze stijging heeft deels te maken met de reorganisatie in 2007: het aantal stageplaatsen was destijds minimaal. Elke groei na een stagestop is substantieel. Aangezien het jaar het nuljaar is, geeft de groei een ietwat vertekend beeld. Het ziekenhuis is altijd al een opleidingsziekenhuis geweest. Na de reorganisatie in 2007 is dit weer opgezet. Daarnaast komt langzaam het bewustzijn van de negatieve gevolgen van de arbeidsmarktproblematiek. Dit is een prikkel om meer te investeren in stageplaatsen, maar is wel afhankelijk van de financiële ontwikkelingen. De Stagefondsgelden zijn gebruikt om de leerwerkafdeling op te zetten en om de stagevergoeding en leermiddelen van te betalen. Voor het ziekenhuis geldt dat de stimuleringsgelden, waar het Stagefonds er één van is, zwaar meetellen. Mocht dit ophouden, dan worden er mogelijk andere keuzes gemaakt. De bezuinigingen van circa 3,9 mln drukken zwaar op de begroting wat, naar verwachting van het management, ten koste kan gaan van opleiden. Kwaliteit: betere stageplaatsen? Organisatie Met de reorganisatie is ook de afdeling opleidingen sterk gereduceerd. Namelijk van 3,5 fte naar 1,5 fte. Het gevolg hiervan is dat de verantwoordelijkheid voor het opleiden bij de verschillende afdelingsmanagers is komen te liggen. Formeel is dit zo geregeld, maar in de praktijk komen nog veel vragen bij de afdeling opleiding terecht. Hierdoor ligt er veel druk bij een beperkt aantal fte s (afdeling opleiding) waardoor de aandacht versnipperd raakt. Begeleiding De begeleiding van stagiaires op de reguliere afdelingen wordt gedaan door werkbegeleiders. De werkbegeleiders zijn gediplomeerde verpleegkundigen die een cursus hebben gevolgd om werkbegeleider te kunnen worden. Voor de reguliere afdelingen geldt dat de opleidingsfunctionaris faciliteert door vraag en aanbod samen te brengen, de leerling te introduceren, de afdeling van de juiste informatie te voorzien en de administratie te regelen. De afdelingsmanager is er vervolgens verantwoordelijk voor dat de student een werkbegeleider krijgt toegewezen en dat begeleiding en beoordeling gaan volgens het vastgelegde proces. Als een stagiaire niet werkzaam is op de leerafdeling, dan loopt de stagiaire mee met de verpleegkundige om het vak af te kijken. Met het ontstaan van de leerwerkafdeling is ook een andere manier van begeleiden ontstaan. De stagiaires lopen voor de verpleegkundigen uit en de werkbegeleiders hebben een meer coachende dan uitvoerende rol. Aan deze fundamenteel andere manier van werken hebben de verpleegkundigen wel moeten wennen, maar het heeft uiteindelijk zeer positief uitgepakt. Met het ontstaan van de leerwerkafdeling zijn ook de opleidingen nauwer betrokken bij de begeleiding van de stagiaires. Zowel vanuit het ROC als de hogeschool is een docent aan het ziekenhuis toegewezen die op gezette tijden in het ziekenhuis zijn om de student te begeleiden, te helpen bij de opdrachten en om samen met de praktijkopleider en werkbegeleiders de student te bespreken. Deze ontwikkeling maakt dat de kwaliteit van de werkbegeleiding de afgelopen jaren is verbeterd. Nieuw BOL/BBLopleidingstraject BBLstudenten werden in hun eerste jaar volledig in de dag en avonddiensten ingepland. Vanaf het tweede praktijkleerjaar ook in de nachtdienst. Door de combinatie van personeelsreductie en volledige inzet, kwam de student voor situaties te staan waar hij nog niet aan toe was. Met p 10

11 als gevolg een hoge uitval van BBLers. Deze hoge uitval heeft ertoe geleid dat het ziekenhuis heeft gekozen voor een opleidingstraject waarbij de student de eerste twee jaar van de opleiding de BOLstatus heeft en vanaf het derde leerjaar de BBLstatus krijgt. Niet alleen krijgt de student hierdoor meer ruimte om zich te ontwikkelen, het sluit ook beter aan bij de behoefte van de organisatie. Ook wordt met deze variant ingesprongen op de toekomstige arbeidsmarktproblematiek door aan eerstejaars een aantrekkelijk opleidingstraject aan te bieden met het vooruitzicht op een vast contract. Samenwerking ziekenhuis & ROC De samenwerking tussen het ROC en het ziekenhuis is in de afgelopen jaren intensiever en beter geworden. Voornamelijk op het gebied van de stagebegeleiding, de ontwikkeling van een nieuw opleidingsvariant en het afstemmen van de stagestructuur. Ook zijn de hogeschool en het ziekenhuis dichter naar elkaar gegroeid. Waar eerst alleen het contact gericht was op stageverzoeken is er en nu ook contact over bijvoorbeeld de invulling van het curriculum en worden gezamenlijk projecten gedaan. Zowel voor het ROC als de hogeschool geldt dat deze positieve ontwikkeling is ingezet met het opzetten van de leerwerkafdeling. Daarnaast neemt het ziekenhuis ook zitting in een werkveldcommissie. In deze werkveldcommissie komen het onderwijs en het werkveld om te spreken over opleidinggerelateerde zaken. Binden na de opleiding Het is het ziekenhuis er aan gelegen om de studenten ook na hun afstuderen aan zich te binden. De afgestudeerden ontvangen vanuit het flexbureau van het ziekenhuis een brief met een aanbod om in dienst te komen waarbij ze het eerste jaar mogen starten in de flexpool. Medewerkers worden op die afdeling ingezet waar het meest behoefte aan is. Op deze manier ontdekt de jonge medewerker de verschillende afdelingen en kan deze na een jaar bewust kiezen voor een afdeling of de flexpool. Kwaliteit: betere stageplaatsen? Het opzetten van de leerwerkafdeling, het opleiden van werkbegeleiders en de structurele en verbeterde samenwerking met het onderwijs maakt dat de kwaliteit van de stageplaatsen in het ziekenhuis is verbeterd. Deze kwaliteitsverbetering is wel kwetsbaar vanwege de lage bezetting van de afdeling opleiding, de motor achter kwaliteitsontwikkeling. Uitdaging voor de toekomst is om de kwaliteit op de reguliere afdelingen structureel te verhogen door voor de juiste (opgeleide) begeleiding te zorgen. Beter door het Stagefonds? Vanuit het Stagefonds wordt een impuls aan de kwaliteit gegeven door de financiering van een gedeelte van de opleidingsfunctionaris. Alleen door het Stagefonds is het mogelijk om de extra uren van de opleidingsfunctionaris te financieren. Effectiviteit Stagefonds Voor het ziekenhuis is het Stagefonds van belang geweest om de leerwerkafdeling te kunnen opzetten, de vergoeding voor de extra stageplaatsen te kunnen bekostigen en om extra capaciteit vrij te maken van een opleidingscoördinator ten behoeve van de kwaliteitsontwikkeling van de leerwerkafdeling. Dit betekent dat de Stagefondsgelden zowel voor een kwantiteits als kwaliteitsimpuls hebben gezorgd. p 11

12 Nu het ziekenhuis wil doorgroeien naar een tweede werkplaats zijn het niet alleen de financiële middelen die de haalbaarheid van deze ambitie beperken, maar met name het aanbod van het aantal stagiaires. Gezien de ontwikkeling op de arbeidsmarkt verwacht de afdeling opleidingen dat een guurder financieel klimaat niet direct invloed heeft op het aantal stages. Eerder op de kwaliteit van de stageplaatsen door het wegvallen van opleidingsfunctionaris. De werkvloer is pessimistischer. Zij verwachten dat wanneer er geen Stagefondsgelden meer binnen komen, ook de leerwerkafdeling wordt opgeheven. De 5 belangrijkste conclusies Het bewustzijn over de noodzaak van opleiden wordt nog niet organisatiebreed gevoeld. Het ziekenhuis heeft het dubbele aantal stages ingevuld ten opzichte van 2 jaar geleden waaraan de leerwerkafdeling een grote bijdrage levert. Het opzetten van de leerwerkafdeling, het opleiden van werkbegeleiders en de structurele en verbeterde samenwerking met het onderwijs maakt dat de kwaliteit van de stageplaatsen in het ziekenhuis is verbeterd. Het tekort aan aanbod van stagiaires maakt dat het ziekenhuis haar ambitie om een tweede leerwerkafdeling te openen niet kan realiseren. Voor het ziekenhuis is het Stagefonds van belang geweest om de kwaliteit van stages te verbeteren en de leerwerkafdeling te kunnen opzetten. p 12

13 Casestudie ziekenhuis 3 Middelgroot algemeen ziekenhuis 3 locaties 560 bedden fte medewerkers Profiel ziekenhuis als opleider Het ziekenhuis is een middelgroot ziekenhuis met drie vestigingen in MiddenNederland. Opleiden wordt voornamelijk gedaan in twee vestigingen. Hiervoor zijn samenwerkingsverbanden met de lokale hogeschool en ROC en in mindere mate met een andere hogeschool. Eind 2009 is het ziekenhuis een samenwerkingsverband aangegaan met een academisch ziekenhuis met als doel samenwerken op het gebied van opleiden en ontwikkelen en het verbeteren van de kwaliteit van de initiële opleiding. Gezamenlijk ontwikkelen zij een opleidingsvariant voor medewerkers en stagiaires. Circa 95% van de stageplekken die het ziekenhuis aanbiedt zijn voor de opleiding verpleegkunde. Hiervan is 40% HBO regulier niveau 5, 25% MBO BOL niveau 4 en 35% MBO BBL. Het aantal stagiaires van andere opleidingen dat stage loopt is de laatste jaren iets afgenomen. Het ziekenhuis bezit één leerwerkplaats op de afdeling neurologie. Het ziekenhuis vindt het aanbieden van stageplaatsen van groot belang. Het binden van studenten in een vroeg stadium heeft een positief effect op het werven van gediplomeerden. Veel stagiaires krijgen uiteindelijk een vast contract aangeboden. Opleiden staat dan ook hoog op de agenda. De ambitie is om iets in aantal te stijgen (groeien met 7 BBLers/HBOV duaal, 15 BOLers/HBO voltijd). Tevens is er de ambitie om een tweede leerafdeling te starten. Deze ambitie staat op het moment onder druk vanwege bezuinigingen en andere investeringen. Kwantiteit: meer? Het aantal stageplaatsen is de afgelopen 2 jaar licht toegenomen. De stijging in het aantal BBLplekken maakt de lichte daling van het aantal BOLplekken goed. De aangeboden plekken kunnen altijd worden gevuld. Figuur: Het aantal gesubsidieerde voltijd stageplaatsen bij het ziekenhuis voor stage van opleidingen die vergoed worden door het Stagefonds. In werden nog niet alle BBL/duaal opleidingen vergoed, vandaar dat deze niet staan weergegeven. p 13

14 MBO Het ziekenhuis biedt voornamelijk MBOstageplekken niveau 4 aan, vooral omdat zij in staat zijn materieoverstijgend te denken. Niveau 2 en 3 konden vroeger eigenlijk geen stageplek krijgen bij het ziekenhuis. Intussen is er een project gestart voor niveau 2 Helpenden. Deze leerlingen worden assisterende taken in de zorg gegeven. In het ziekenhuis werken alleen niveau 4 doktersassistenten en niet of nauwelijks verzorgende niveau 3. Studenten komen vaak pas in hun laatste 2 jaar in aanmerking om stage te lopen bij het ziekenhuis. HBO HBOstudenten verpleegkunde die stage lopen bij het ziekenhuis zitten in hun 3 e of 4 e studiejaar. Slechts enkele studenten die in hun 2 e jaar zitten kunnen stage lopen bij het ziekenhuis. Er is vanuit de opleiding HBO verpleegkunde veel meer vraag naar stageplekken dan dat er nu geboden kan worden. Het rollensysteem dat in het verleden gebruikt werd gaf sterker onderscheid tussen niveau 4 en 5. Door het gebruik van het opdrachtenboek (waar het meer om de handeling gaat) is dit onderscheid vervaagd. Ambitie: meer? Het ziekenhuis heeft de ambitie om extra stageplekken te creëren. Het gaat dan om ongeveer 7 BBLstageplekken en 15 BOLstageplekken. Ook is er de ambitie om een 2 e leerafdeling te starten (dat zou betekenen dat er extra ruimte is voor 5 MBOers en 5 HBOers). Of deze plannen doorgaan hangt af van de financiële situatie en bezuinigingen. Momenteel wordt gewerkt aan het realiseren van een leerafdeling op de kinderafdeling. De planning is om met deze leerafdeling in september 2011 te starten. Meer door het Stagefonds? Er heeft een lichte stijging van het aantal stageplaatsen plaatsgevonden. Deze stijging is niet direct toe te schrijven aan het Stagefonds, wel hebben de extra middelen het creëren van extra plaatsen makkelijker gemaakt. Mocht het Stagefonds onverhoopt wegvallen dan zal het ziekenhuis wel proberen om de leerafdeling te houden. Stagiaires zullen dan meer gericht worden ingezet, dus met name op leerafdelingen en minder versnipperd over verschillende afdelingen. Kwaliteit: betere stageplaatsen? Organisatie Het ziekenhuis is de afgelopen jaren overgegaan van centrale aansturing van de werkbegeleiders naar decentrale aansturing. Nu is er één praktijkopleider per afdeling verantwoordelijk voor de aansturing van de werkbegeleiders van die afdeling. De praktijkbegeleiders hebben maandelijks een overleg, waar intervisie plaatsvindt. Er is een organisatiebreed beleid ten opzichte van opleiden. Het leerklimaat binnen het ziekenhuis is de laatste jaren sterk verbeterd. Er is meer tijd vrijgemaakt voor de begeleiding van stagiaires. Begeleiding Stagiaires worden begeleid door twee werkbegeleiders, meestal niveau 4. In het dagelijkse werk en in de begeleiding wordt soms wel en soms geen onderscheid gemaakt tussen niveau 4 of niveau 5. De werkbegeleiders en praktijkopleiders krijgen bij aanvang van hun functie een cursus. Doordat er per afdeling een praktijkopleider is, staat deze altijd in directe verbinding met het dagelijkse werk en worden werkbegeleiders direct gecoacht. Stagiaires worden boventallig ingezet en krijgen de ruimte om te leren. Aan het begin van hun stage worden persoonlijke en opleidingsdoelen geformuleerd. Deze worden per week geëvalueerd. p 14

15 Leerafdeling: inwerken & begeleiden Het ziekenhuis heeft op de afdeling neurologie een leerafdeling. Hier zijn stageplekken voor vijf MBO en vijf HBO studenten, 2 periodes per jaar. Studenten moeten solliciteren voor deze plekken en volgen voor de start een inwerkprogramma. Binnen de leerafdeling runnen de stagiaires de afdeling. Stagiaires werken zelfstandig en sturen elkaar aan. Door deze manier van werken en door de goede begeleiding leren studenten zeer snel op deze afdeling. De coaches op de afdeling hebben extra scholing gekregen omdat deze omgang andere vaardigheden vraagt. Vanuit het ROC is elke week iemand een middag aanwezig om met elke student de voortgang te bespreken. Van de studenten die stage hebben gelopen op de leerafdeling werkt nu een bovengemiddeld aantal bij het ziekenhuis. Samenwerking zorginstelling & ROC/HBO Het ziekenhuis werkt goed samen met hun onderwijsinstellingen. Het ROC kent alle praktijkbegeleiders. Vanuit het ROC is wekelijks iemand op de leerafdeling om de voortgang te bespreken. Als leerlingen niet verbonden zijn aan een leerafdeling is de relatie met het onderwijs beperkt. Vanuit het HBO komen er weinig docenten in het ziekenhuis. Kwaliteit: betere stageplaatsen? De kwaliteit van de stageplaatsen is de afgelopen jaren sterk verbeterd. Dit komt door een verbetering van het leerklimaat en de begeleiding. Het ziekenhuis heeft geïnvesteerd in opleiden door decentraal tijd vrij te maken bij mensen en door hen op te leiden. Beter door het Stagefonds? De aandacht voor een goed leerklimaat en de opkomst van het Stagefonds hebben de komst van de leerafdeling mogelijk gemaakt. Voor het ziekenhuis is het op dit moment nodig om bij elke ontwikkeling een financiële afweging te maken. Het Stagefonds dient hierbij als vliegwiel om nieuwe ontwikkelingen over de streep te trekken. Effectiviteit Stagefonds Het Stagefonds wordt intern geoormerkt. Dat het fonds van zichzelf niet geoormerkt is, is hier geen probleem. Het bedrag wordt meegenomen in de begroting. Dat het achteraf wordt uitgekeerd wordt niet als probleem ervaren. Het ziekenhuis is niet gebaat bij het differentiëren van de normbedragen op opleiding. Het ziekenhuis wil voornamelijk meer stageplaatsen kunnen aanbieden. Doordat de brief vanuit VWS binnen het ziekenhuis niet direct op de juiste plek terecht komt, blijft er weinig tijd over om de cijfers goed te controleren. Hierdoor heeft er in de eerste jaren slechts een grove check van de cijfers plaats kunnen vinden. Tevens was het in die jaren te laat om nog een accountantsverklaring te krijgen. De 4 belangrijkste conclusies Het aantal stageplaatsen is de afgelopen jaren licht gestegen. De sterke stijging van het aantal BBLplaatsen maakte de lichte daling van de BOL/regulier plaatsen goed. Het ziekenhuis ziet het belang in van opleiden en daar is veel aandacht voor. Het opleidingsklimaat is de afgelopen jaren flink verbeterd. De decentralisering van de taken heeft hiertoe bijgedragen. p 15

16 Het ziekenhuis bezit een leerafdeling op de afdeling neurologie. Deze biedt ruimte voor 20 stageplaatsen per jaar. De ervaring is dat studenten hier veel sneller leren en dat een bovengemiddeld aantal na het afronden van hun opleiding terugkeert bij het Ziekenhuis. Het Stagefonds is ingezet voor de verbetering van de kwaliteit van de begeleiding en het oprichten van de leerafdeling. p 16

17 Casestudie ziekenhuis 4 Groot medisch ziekenhuis bedden fte medewerkersrs rs Profiel ziekenhuis als opleider Sinds 2002 staat opleiden weer op de kaart binnen het ziekenhuis. Met name de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt (geraamd tekort) en de toen beperkte kwaliteit van net afgestudeerde HBOV studenten zijn hiervoor belangrijke redenen geweest. Binnen het ziekenhuis is het Onderwijscentrum Zorgopleidingen opgezet. Het ziekenhuis kent een divisiestructuur. Er zijn opleidingscoördinatoren op divisieniveau, praktijkopleiders op de verpleegafdelingen en iedere verpleegkundige is in principe werkbegeleider. Het ziekenhuis heeft zowel leerwerkplaatsen (HBOV) en leerafdelingen (MBOV) als stageplaatsen op de verpleegafdelingen (reguliere stages). Samen met de hogeschool is een specifieke variant ontwikkeld en is een duaal opleiding en verkort duaal (doorstroom MBOV naar HBOV) specifiek voor dit ziekenhuis en deze hogeschool gestart. Uitgangspunt is dat er voor elke fte op een verpleegafdeling één stagiair geplaatst kan worden. Dit wordt nog gecorrigeerd naar de inzetbaarheid van stagiairs in de late en nachtdienst. Op een leerwerkplaats worden 15 tot 18 HBOVstudenten geplaatst. Drie studenten verplegen circa vier patiënten onder supervisie van een verpleegkundige. De verpleegkundige is de werkbegeleider en levert geen directe patiëntenzorg op de leerwerkplaats. Zij faciliteert de studenten bij het leren in de patiëntenzorg en zij is eindverantwoordelijk voor de kwaliteit van de patiëntenzorg. Om er voor te zorgen dat er ook in de toekomst scholieren geïnteresseerd blijven in een baan in de zorg wordt in de regio samengewerkt met basisscholen en middelbare scholen. Voor peuters wordt een ziekenhuis nagebootst en basisscholieren van groep zeven en acht bezoeken het ziekenhuis een halve dag. Daarnaast levert het ziekenhuis een bijdrage aan het onderwijs van drie middelbare scholen en worden plaatsen aangeboden voor de maatschappelijke en beroepsoriënterende stages van scholieren VMBOt, HAVO en VWO. Kwantiteit: meer? Het aantal stageplaatsen op de verpleegafdelingen in het ziekenhuis neemt alleen maar toe, maar er zijn grenzen aan de groei. Er is nu een verschuiving naar het bieden van stageplaatsen op specialistische verpleegafdelingen zoals de kinderafdeling, medium care en IC. p 17

18 Figuur: Het aantal gesubsidieerde voltijd stageplaatsen bij het ziekenhuis voor stage van opleidingen die vergoed worden door het Stagefonds. In werden nog niet alle BBL/duaal opleidingen vergoed, vandaar dat deze niet staan weergegeven. MBO Er is een stijging van MBOV BOL. Er zijn vier leerafdelingen in het ziekenhuis voor studenten MBOV BOL. Met het inrichten van leerafdelingen voor studenten MBOV wil het ziekenhuis een bijdrage leveren aan het oplossen van de stageproblematiek voor MBOV studenten in het algemeen ziekenhuis. Er stromen jaarlijks ongeveer 55 derde of vierdejaars studenten MBOV in. HBO Er is een groei in het aantal reguliere HBOV (voltijdse HBOV) stageplaatsen. Gezien de aard van de topreferente en topklinische zorg in een UMC gaat in het ziekenhuis de voorkeur uit naar het aanstellen van HBOopgeleide verpleegkundigen. Voor de HBOVstudenten zijn er drie leerwerkplaatsen. Samen met de hogeschool wordt er veel gedaan aan het werven van nieuwe studenten voor de opleiding HBOV en specifiek voor de opleidingsvariant van het ziekenhuis met de hogeschool. Jaarlijkse instroom van de opleidingsvarianten van het ziekenhuis met de hogeschool bedraagt 100 studenten, 24 studenten duaal en 20 verkort duaal. Duaal studenten zijn duurder want zij krijgen een leerlingensalaris conform de CAO UMC en voor hen worden de studiekosten ook betaald door de werkgever. Ambitie: meer? Het aantal stageplaatsen op de verpleegafdelingen in het ziekenhuis neemt alleen maar toe, maar er zijn grenzen aan de groei. Kwaliteit: betere stageplaatsen? In het ziekenhuis heerst een goed opleidingsklimaat. Het ziekenhuis voelt opleiden als een grote verantwoordelijkheid. De perceptie van medewerkers is veranderd: opleiden is niet langer er bij, maar is ook werk. De competentiecoachen van de ziekenhuisverpleegkundige omvat onder meer het geven van werkbegeleiding aan professionals in opleiding. Net als het verplegen van patiënten wordt nu het begeleiden van een stagiair ook gezien als werk. p 18

19 Investering Er is een aantal instrumenten ontwikkeld om de kwaliteit van het leren in het ziekenhuis te verbeteren: elearning modules voor onder andere medisch rekenen, voorbehouden handelingen en werkbegeleiding. Het betrekken van de sociale omgeving van stagiairs bij het stagelopen in het ziekenhuis is verbeterd door één keer per jaar de familie en vrienden van duaal en voltijdse studenten van de specifieke opleiding naar het ziekenhuis te laten komen ( dierbarenavond ). Betrekken van de sociale omgeving van studenten heeft een gunstig effect op het rendement van de opleiding. Begeleiding Het uitgangspunt op de leerwerkplaats is dat studenten ontdekken hoe de dagelijkse praktijk en routine er uit ziet. Studenten krijgen eigen patiënten onder supervisie van een gediplomeerd verpleegkundige die in de regel de cursus Werkbegeleiding in het ziekenhuis heeft gevolgd. Ze hebben een eigen sleutel en zijn verantwoordelijk voor hun eigen planning. Studenten werken net als in de dagelijkse praktijk ook in de weekeinden en de avonden. Op de leerwerkplaatsen hebben de studenten diensten volgens een rooster in de dag, avonden weekenddiensten. Dit resulteert erin dat gemiddeld 46 studenten in de dagdienst werkzaam zijn en 24 studenten in de avonddiensten. De studenten worden begeleid door gediplomeerd verpleegkundigen in een 1 op 2 relatie. Dat wil zeggen één verpleegkundige begeleidt twee studenten. 4e jaars studenten begeleiden daarnaast ook jongerejaarsstudenten. Daardoor kan het voorkomen dat een gediplomeerd verpleegkundige meer dan twee studenten begeleidt. De studenten hebben de verantwoordelijkheid voor de patiënt. Deze verantwoordelijkheid wordt ook zo gevoeld door de studenten. Elke dag formuleren de studenten een leerdoel waarop zij feedback krijgen. Samenwerking zorginstelling & onderwijs Het ziekenhuis heeft heel bewust gekozen voor een verbinding met maar een beperkt aantal opleidingsinstituten: twee ROC s en een hogeschool. Zo blijft het aantal contactpersonen beperkt, krijgen de werkbegeleiders te maken met een gering aantal begeleidingsinstrumenten van de opleidingen en hoeft het ziekenhuis geen rekening te houden met allerlei verschillende beleidsuitgangspunten en protocollen van andere onderwijsinstellingen. Vanuit competentiegericht onderwijs is het verplicht dat er één keer per kwartaal een gesprek georganiseerd wordt tussen onderwijs en ziekenhuis. Op de leerafdeling is het contact tussen docent en afdeling veel intensiever: er is een keer per week een docent van het ROC. Hetzelfde geldt voor de leerwerkplaatsen. Hier is één keer per week een docent van de hogeschool aanwezig voor onderwijs en begeleiding. De stagiairs ervaren dat het niveau van de stage veel hoger is dan bij hun collegastudenten. Toch is een stage niet bij alle studenten geliefd: het is ook veel intensiever, ze moeten ook de onregelmatige diensten draaien. De stagiairs van het ziekenhuis vinden de ervaring hier tegenop wegen en zijn positief. ROC Het ROC heeft voor verpleegkunde onderwijsontwikkelteams waarin wordt samengewerkt met de instellingen. Dit werkt goed bij het ziekenhuis. De kwaliteit van stages wordt door het ROC erg goed bevonden, succesfactoren zijn: vorm van begeleiding ontwikkelingsgerichte manier van werken kwaliteitsbewaking p 19

20 goed opleidingsbeleid (in samenhang met personeelsbeleid). Wel wordt het als een probleem ervaren dat er nauwelijks sprake is van functiedifferentiatie. In de dagelijkse werkzaamheden wordt geen onderscheid gemaakt tussen MBO en HBO. HBO Het ziekenhuis heeft invloed op het curriculum en op de kwaliteit van de opleiding bij de hogeschool. Samen met het ziekenhuis wordt onderwijs ontwikkeld. Dat maakt een intense verbinding. De hogeschool levert docenten voor de leerwerkplaatsen. Studententevredenheidsonderzoeken laten zien dat de opleidingskwaliteit en de aandacht tijdens stages zeer hoog worden gewaardeerd bij het ziekenhuis. Spanning tussen de hogeschool en het ziekenhuis is dat het ziekenhuis studenten wil die fit for practice zijn terwijl de hogeschool graag willen dat studenten op HBO niveau kunnen denken en handelen. Hierdoor ontstaan soms verschillende belangen. Beter door het Stagefonds? De Stagefondsmiddelen zijn voor het overgrote deel gebruikt om de kwaliteit van het opleiden van verpleegkundigen in het ziekenhuis te verbeteren. Er is onder meer geïnvesteerd in het ontwikkelen van een cursus werkbegeleiding, scholing van de praktijkopleiders, opleiden van de opleidingscoördinatoren en het ontwikkelen van een elearningmodule werkbegeleiding. De Stagefondsmiddelen zijn verdeeld over de organisatieonderdelen die stage hebben aangeboden aan studenten die een opleiding volgen binnen het Stagefonds. Als het Stagefonds wegvalt dan is de verwachting dat de kwaliteit van de werkbegeleiding afneemt. Ook schriftelijke informatie voor scholieren en studenten als het blad Stagelopen in het ziekenhuis zal dan niet meer mogelijk zijn. Effectiviteit Stagefonds Het Stagefonds heeft een aparte kostenplaats. Voor het ziekenhuis is het dus geen probleem dat het instrument niet geoormerkt is. Vanuit de onderwijsinstellingen wordt dit probleem bij het ziekenhuis ook niet herkend. Het Stagefonds is nauwelijks een administratieve last voor het ROC. Het ROC kan namelijk gebruik maken van een bestaande, centrale administratie. Vragen van instellingen die naar aanleiding van het Stagefonds overzichten wilden, waren wel een belasting. Er is besloten hier niet langer op in te gaan. De praktijkopleiders en opleidingscoördinatoren beseffen dat door het Stagefonds een aantal zaken wordt gefinancierd onder andere: het HGZO en V&VN congres, de Kwaliteitsmonitor van Calibris Contract en de elearning module werkbegeleiding in het ziekenhuis. De 4 belangrijkste conclusies De toekomstige arbeidsmarktproblematiek heeft er met name aan bijgedragen dat het aantal stageplaatsen in het ziekenhuis is gestegen. Het aantal stageplaatsen op de verpleegafdelingen in het ziekenhuis neemt alleen maar toe, maar er zijn grenzen aan de groei. De Stagefondsmiddelen zijn voor het overgrote deel gebruikt om de kwaliteit van het opleiden van verpleegkundigen in het ziekenhuis te verbeteren De stagiairs van het ziekenhuis zijn bijzonder tevreden over de kwaliteit van de stageplaatsen. p 20

21 Casestudie ziekenhuis 5 Middelgroot algemeen ziekenhuis 725 bedden fte medewerkers Profiel ziekenhuis als opleider Het ziekenhuis heeft de ambitie om op korte termijn tot de top tien van Top Klinische Ziekenhuizen te behoren. Vanuit die ambitie staat het onderwerp leren en ontwikkelen stevig op de agenda van het ziekenhuis. Leren en ontwikkelen komt samen in het Leerhuis. Het Leerhuis handelt alle administratieve handelingen rondom de stagiaires af. In het Leerhuis werken opleidingsadviseurs binnen vier domeinen, te weten: beroepsopleidingen (hier vallen de verpleegkundige opleidingen onder), bedrijfsopleidingen, medische opleidingen en het vaardigheidsonderwijs. De opleidingsadviseurs van de beroepsopleidingen zijn onder andere betrokken bij de beoordelingsgesprekken van de BBL/duale studenten. De opleidingsadviseur is niet betrokken bij de begeleiding van BOLstudenten. Die verantwoordelijkheid ligt bij de werkbegeleider. Het Leerhuis maakt de stageplanning. Dat betekent dat het totaal aantal stagiaires centraal wordt bepaald en vervolgens via een jaarplanning aan afdelingen wordt toegewezen. Het ziekenhuis leidt van oudsher alleen studenten van de niveaus 4 en 5 op. Voor studenten van niveau 3 biedt het ziekenhuis geen stageplaatsen aan. Hier is bewust voor gekozen, omdat het functiebouwwerk van het ziekenhuis geen ruimte laat voor medewerkers met dit opleidingsniveau. Sinds kort biedt het ziekenhuis ook stageplaatsen aan voor niveau 2 studenten. In het ziekenhuis zijn stageplaatsen beschikbaar op leerafdelingen (leerunits) en op reguliere afdelingen. Op dit moment beschikt het ziekenhuis over 5 leerunits. Op de leerunits geldt dat er ongeveer 1 stagiaire, BOL of HBO voltijd, per bed wordt ingepland. In totaal zijn er 110 stageplaatsen op de leerunits. Kwantiteit: meer? Het volgende plaatje laat de ontwikkeling zien van het aantal BOL/BBLstageplaatsen in het ziekenhuis. Over het algemeen gezien is het aantal stageplaatsen in het ziekenhuis toegenomen. Los van wat het cijfermateriaal in dit geval laat zien, wordt dit vanuit het gevoel van het onderwijs ondersteund. Een globale schatting, op basis van gevoel en ervaring, zegt dat de omvang van het aantal stageplaatsen met ongeveer 5% is gestegen. Tot een jaar of 3 geleden kreeg het ziekenhuis ook stageverzoeken van onderwijsinstellingen (MBO en HBO) van buiten de regio. Die vraag, samen met de vraag van het onderwijs uit de buurt, overtrof het aanbod aan stageplaatsen vanuit het ziekenhuis. Het ziekenhuis heeft er daarom voor gekozen zaken te doen met 4 onderwijsinstellingen (twee ROC s en twee hogescholen). p 21

22 (voorlopig) MBO BOL MBO BBL HBO regulier Figuur: Het aantal gesubsidieerde voltijd stageplaatsen bij het ziekenhuis voor stage van opleidingen die vergoed worden door het Stagefonds. In werden nog niet alle BBL/duaal opleidingen vergoed, vandaar dat deze niet staan weergegeven. Voor de HBOopleidingen die al sinds in het Stagefonds zitten, geldt dat er een stijging in het aantal stageplaatsen te zien is tussen en Dit wordt vooral veroorzaakt door HBO regulier verpleging (niveau 5). Tussen 2007 en 2009 neemt ook het aantal MBO BOLplaatsen toe (verpleging niveau 4). Na 2009 loopt dit aantal terug naar het niveau van Opvallend in de BBLcijfers, welke niet zichtbaar zijn in dit figuur, is het gegeven dat het ziekenhuis in het afgelopen jaar aan een vrij grote groep (ongeveer 18 fte) stagiaires niveau 2 een stageplaats heeft geboden. Bol/HBO regulier BOL/HBO regulier studenten kunnen stage lopen op een leerafdeling en op een reguliere afdeling. Op de reguliere afdeling komt het ook wel eens voor dat één stageplaats door 2 studenten wordt ingevuld. BBL BBL/duale stagiaires lopen alleen stage op reguliere afdelingen, dus niet op de leerunits. Op deze afdelingen worden BBLstudenten meegerekend in de formatie. Voor de afdelingen is het daarom van groot belang dat de beschikbare BBLplaatsen ook altijd worden ingevuld. Het ziekenhuis zet sterk in op BBLstudenten. Het ziekenhuis beschikt over 63 van dit soort plekken. Daarnaast ook nog 29 maatwerkers (25 MBO en 4 HBO). HBO Bij het ziekenhuis is een toename geweest van het aantal HBOstageplekken. Deze is ontstaan doordat er voor het ziekenhuis onvoldoende aanwas van MBOstudenten bestond. Ambitie: meer? Op dit moment telt het ziekenhuis 5 leerunits. Het ziekenhuis heeft de ambitie dit aantal uit te breiden. Met hoeveel exact staat nog ter discussie en wordt meegenomen in de pilot ZorgFormat. De ambitie is om volgend jaar wel meer BBL/duale leerlingen op te leiden om het verwachte tekort aan verpleegkundigen vanaf 2013 het hoofd te kunnen bieden. In het ziekenhuis loopt op dit moment een pilot met het ZorgFormat. Op deze manier wil het ziekenhuis een duidelijk beeld krijgen van de kwalitatieve en kwantitatieve behoefte aan zorgpersoneel in de toekomst. Op basis van de uitkomsten van deze pilot wordt ook opnieuw p 22