VO/BOB-1997/1325 d.d. 24 april 1997
|
|
- Emilie Jacobs
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 OB. niet-ambtelijke adviescommissie Nassaulaan JS Den Haag De staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen, mw. T. Netelenbos, Postbus 25000, 2700 LZ Zoetermeer. Telefoon (070) Fax (070) Kraail@bart.nl Ons kenmerk OR /189 MdB Uw kenmerk VO/BOB-1997/1325 d.d. 24 april 1997 Den Haag, 19 juni 1997 Onderwerp CKV 2,3. Bij bovengenoemd schrijven ontving de Onderwijsraad van u het voorstel voor een examenprogramma Culturele en kunstzinnige vorming 2 voor h.a.v.o. en v.w.o. om advies. Het vak dient een plaats te krijgen in het profieldeel van het profiel Cultuur en maatschappij. Het betreft hier een herzien voorstel: meer algemeen en theoretisch van inhoud dan het eerdere voorstel dat de Raad van advies heeft voorzien (opgenomen in zijn advies inzake de examenprogramma's h.a.v.o./v.w.o. d.d. 5 april 1996, OR /Alg.). De Raad waardeert het dat de samenstellers in relatief korte tijd programma's hebben samengesteld die het mogelijk maken dat leerlingen inhoudelijke kennis op en inzicht in het brede terrein van kunst en cultuur verwerven. De Raad geeft onder 1 zijn visie op de inhoud van de voorliggende programma's, onderscheiden naar algemene theorie, vaktheorie en praktijk. Onder 2 staat het onderscheid dat tussen het h.a.v.o.- en v.w.o.-examenprogramma is aangebracht centraal. Onder 3 gaat de Raad in op de vraag in hoeverre de eindtermen als grondslag kunnen dienen voor het schoolexamen respectievelijk centraal examen. Onder 4 bespreekt hij de gevolgen die invoering van de onderhavige voorstellen zijns inziens zal hebben. Onder 5 vraagt hij aandacht voor de overgangssituatie tot de datum van invoering van het nieuwe programma voor CKV 2. Over de inhoud van dit advies heeft afstemming plaatsgevonden met de Raad voor Cultuur. Dit heeft ertoe geleid dat de Raad voor Cultuur geen aanleiding ziet met een afzonderlijk integraal advies te
2 Onderwijs'/^ Blad: 2 komen. Hij zal in een brief aan u wel nader ingaan op met name het al dan niet opnemen van de praktische component in het profieldeel en aandacht vragen voor de culturele omgeving. 1. De inhoud van de examenprogramma's Onderdelen van examenprogramma's. De probleemgerichte benadering bij het formuleren van eindtermen en de eis aan de leerling om bronnen te kunnen hanteren beschouwt de Raad, vooral vergeleken met het huidige h.a.v.o.-programma, als een verbetering. Deze elementen passen in de inmiddels aanvaarde plannen voor vernieuwing van de tweede fase v.o. inzake studiehuis en "leren leren". Toch zijn er bij de onderdelen kanttekeningen te plaatsen. a. Het onderdeel algemene theorie. Voor alle kunstvakken is dit onderdeel identiek. De inhoud ervan - uitgewerkt in de domeinen A, B en C - vormt volgens de Raad voor leerlingen die het profiel Cultuur en maatschappij kiezen een relevant onderwijsaanbod. Ook acht de Raad het juist dat met betrekking tot domein C (Onderwerpen) gestreefd is naar een mix van tijdsperiode en specifieke, kenmerkende en representatieve cultuuruitingen. De keuze van de onderwerpen had zijns inziens echter duidelijker verantwoord moeten worden. Het is onvoldoende om de selectie slechts te baseren op "aspecten met betrekking tot het functioneren van kunst in een bepaalde periode" (blz. 10 Advies examenprogramma's). Waarom worden Rembrandt en tijdgenoten de h.a.v.o.-leerlingen bijvoorbeeld onthouden? Verder mist de Raad bij de onderwerpen een leerstofgebied dat te maken heeft met de Griekse en Romeinse cultuur en oudheid. Dit wordt verantwoord met het argument dat zo geen dubbeling ontstaat met Klassieke culturele vorming op het gymnasium. Een gevolg hiervan is dat alle h.a.v.o.- en v.w.o.-leerlingen die geen klassieke taal in hun programma opnemen, geen kennis nemen van dit belangrijke onderdeel van ons culturele erfgoed. Zeker ook in het licht van een doelmatige voorbereiding op een aantal vervolgstudies is dit voor de Raad een niet verantwoorde keuze. Het wordt uit de verantwoording van het Advies examenprogramma's verder niet duidelijk waarom er niet met wisselende examenonderwerpen kan worden gewerkt. Bij wisselende examenonderwerpen ontstaat een minder star examenprogramma en wordt in ieder geval een willekeurige selectie van het aan te reiken culturele erfgoed op de lange termijn voorkomen.
3 Blad: 3 b. Het onderdeel vaktheorie, gerelateerd aan het onderdeel praktijk. Voor alle leerlingen die het profiel Cultuur en maatschappij kiezen is dit een verplicht onderdeel. Voor het realiseren van de inhoud ervan - vorm gegeven in de domeinen D, E, F en G - geldt als normatieve studielast 240 uur en 280 uur voor respectievelijk h.a.v.o. en v.w.o.. Daarvan is op het h.a.v.o. en het v.w.o. ruim de helft voor het praktijkdeel gereserveerd. Daarnaast dient ook rekening te worden gehouden met het feit dat volgens de in het programma opgenomen richtlijnen voor het examen de resultaten voor de subdomeinen praktijk in het h.a.v.o. ongeveer 70% en in het v.w.o. ongeveer 60% van het cijfer voor de gekozen discipline bepalen. Hieruit valt de conclusie te trekken dat bij de programma's voor de onderscheidene kunstdisciplines aan de praktische invulling veel gewicht wordt toegekend. Deze praktijkcomponent acht de Raad zeker van belang bij een vak als CKV 2. Op de relevantie ervan voor de doorstroming komt hij nog terug. In relatie tot de afzonderlijke vakdisciplines constateert de Raad wat betreft de onderdelen vaktheorie en praktijk het volgende: beeldende vormgeving. Het totaal van de programma's bedekt een voldoende breed gebied met mogelijkheden voor diepgang op de beide onderscheiden niveaus. Het verdient echter aanbeveling meer rekening te houden met de praktische haalbaarheid van de eindtermen en meer aan te sluiten bij de belevingswereld van leerlingen uit de bovenbouw van h.a.v.o. en v.w.o. De relatie met de basisvorming vormt een ander punt van aandacht. In de basisvorming is het niet verplicht om twee beeldende vakken aan te bieden. De vraag rijst dan waarom van leerlingen in de bovenbouw wordt verlangd dat zij hun aandacht op twee disciplines richten. Op het gebied van een van deze twee disciplines hebben leerlingen, afhankelijk van keuzes die scholen bij de invulling van de basisvorming hebben gemaakt, mogelijk geen of weinig kennis opgedaan. muziek. Afgaande op de stofomschrijving, heeft de Raad de indruk dat er te weinig tijd is om de eindtermen onder "vaktheorie" te realiseren. Of dit in de praktijk problematisch zal zijn, is op voorhand moeilijk te beoordelen omdat de eindtermen globaal van aard zijn. Daarnaast merkt de Raad op dat het weliswaar juist is dat de eindtermen in het perspectief worden geplaatst van de einddoelen van de conservatoria respectievelijk muziekwetenschappen aan de universiteit, maar nu lijken zij daar qua invulling naar zijn mening te veel op. Er is te weinig onderscheid tussen het beroepsvoorbereidende karakter van de eindtermen CKV en het beroepskwalificerende karakter van de einddoelen van de conservatoria en de muziekwetenschappen.
4 Blad: 4 dans en drama. Met examenprogramma's voor dans en drama is in het algemeen weinig praktijkervaring opgedaan, zodat het moeilijk is de haalbaarheid van de voorliggende programma's in te schatten. Wel bereiken de Raad signalen dat de programma's binnen het kunstvakonderwijs in het algemeen waardering en brede steun krijgen en dat de opzet ervan evenwichtig en samenhangend wordt gevonden Gelijkwaardigheid van de verschillende keuzeprogramma's. De Raad heeft de indruk dat de examenprogramma's van de verschillende vakdisciplines niet geheel gelijkwaardig zijn. Met name het programma voor drama lijkt nogal overladen. Tevens constateert de Raad dat de wijze waarop de programma's in eindtermen zijn vastgelegd uiteenloopt. Met name muziek is nogal globaal omschreven wat betreft "Vaktheorie: Muziek beluisteren" en "Vaktheorie: Muziekcultuur" Het profielwerkstuk. Volgens artikel 35, derde lid, van het herziene Eindexamenbesluit v.w.o.-h.a.v.o.-m.a.v.o.-v.b.o. wordt een profielwerkstuk beoordeeld, niet met een cijfer, maar met "onvoldoende", "voldoende" of "goed". In zijn advies naar aanleiding van het Ontwerp-besluit invoering profielen voortgezet onderwijs d.d. 7 april 1997 heeft de Raad over het toekennen van een dergelijke waardering zijn twijfel uitgesproken. De Raad adviseert in dit Advies examenprogramma's duidelijkheid te bieden over het toekennen van een cijfer voor het profielwerkstuk. De benadering nu (blz. 44) is wat merkwaardig: het profielwerkstuk levert een afzonderlijk cijfer voor het schoolexamen op, terwijl het vervolgens niet wordt betrokken bij het cijfer voor de betreffende vakken. 2. Onderscheid tussen h.a.v.o.- en v.w.o.-examenprogramma's. De Raad is van oordeel dat er een probleem schuilt in de differentiatie van het programma-aanbod voor h.a.v.o. en v.w.o.. Volgens de Verantwoording bij het Advies examenprogramma's (blz. 10) liggen er twee overwegingen ten grondslag aan het verschil in eindexamen tussen h.a.v.o. en v.w.o.: het verschil in niveau en het beschikbare aantal uren studielast. Het verschil tussen het h.a.v.o.- en v.w.o.-programma bij de algemene theorie bestaat uit het feit dat het v.w.o.-programma twee subdomeinen meer heeft dan het h.a.v.o.-programma, te weten het subdomein "Kunst en esthetica" bij domein B "Invalshoeken voor reflectie" en het subdomein
5 Blad: 5 "Burgerlijke cultuur van Nederland in de zeventiende eeuw" bij domein C "Onderwerpen". Op het gebied van eindtermen is slechts beperkt gedifferentieerd. Gegeven het verschil in studielast (h.a.v.o.: 120 uur en v.w.o.: 200 uur) acht de Raad het verschil in de uitwerking van de programma's te gering. De reden hiervan is dat de verschillen tussen deze beide schoolsoorten beleidsmatig, op goede gronden, juist zijn geaccentueerd. Zeker ook met het oog op de doorstroming naar en de toegankelijkheid tot het vervolgonderwijs acht hij aanscherping van het onderscheid in eindtermen van belang. Los van dit onderscheid lijkt het programma met name voor h.a.v.o.-leerlingen, die in het algemeen toch meer praktisch zijn ingesteld, aan de zware kant. Bovendien komt de verklaring voor het toevoegen op het v.w.o. van het subdomein "Kunst en esthetica" aan domein B op de Raad niet overtuigend over. De relevantie voor de aansluiting met het wetenschappelijk onderwijs kan zijns inziens nauwelijks als argument gelden. Ook bij de uitwerking van vaktheorie en praktijk vergt volgens de Raad het verschil tussen h.a.v.o. en v.w.o. nog enige aandacht. 3. Eindtermen als grondslag van centraal examen en schoolexamen. De Raad is van oordeel dat de samenstellers op zichzelf aantrekkelijke programma's hebben ontworpen, maar hij twijfelt aan de haalbaarheid ervan gezien het aantal uren studielast dat in het Advies examenprogramma's wordt genoemd. Zijns inziens is dit onvoldoende om de geformuleerde eindtermen te realiseren. Dit geldt zowel voor de algemene theorie als voor de te kiezen vakdisciplines. Een uitweg hiervoor is volgens de Raad te vinden in het aanbieden van wisselende examenonderwerpen waarvoor hij al eerder in dit advies pleitte. Ook een herbezinning op de reikwijdte van de eindtermen die soms wel erg ver in detail gaan, verdient zijns inziens aanbeveling. In het kader van de examineerbaarheid betwijfelt de Raad of de eindtermen bij dans en drama wel objectief te toetsen zijn. Hij gaat daarbij af op de omschrijvingen van de eindtermen en het feit dat er besloten is deze onderdelen met een schoolexamen af te sluiten en dus niet met een centraal praktisch examen, zoals nu het geval is bij het v.w.o.. De twijfel betreft overigens niet zo zeer de vraag of er technisch wel een aanvaardbare toets te ontwerpen valt, maar richt zich vooral op het niveau van het organiseren daarvan. Het centraal praktisch examen komt zonder dat daartoe een overtuigende verklaring wordt aangedragen niet terug in de nu gepresenteerde voorstellen. In zijn advies over het eerder voorgelegde examenprogramma nam de Raad hierover een met argumenten omkleed positief standpunt in (zie zijn
6 Blad: 6 meergenoemde advies van 5 april 1996, blz. 132.) Hij betreurt het verdwijnen van het CPE en vraagt zich af waarom goede ervaringen en verworvenheden die in het v.w.o. met het CPE zijn opgedaan terzijde worden geschoven. 4. Gevolgen van de invoering van het CKV 2-programma Organisatorische uitwerking. Om de voorgestelde programma's voor CKV 2 te kunnen realiseren, dienen allerlei voorwaarden te worden vervuld. In dit advies noemde de Raad reeds de problemen rond het aantal uren studielast. Daarnaast onderkent hij bij de realisering vooral de volgende problemen: a. Keuzemogelijkheden. Het profiel Cultuur en maatschappij bevat diverse keuzemogelijkheden, zowel tussen vakken als binnen het vak CKV 2. Er bestaat echter een duidelijk spanningsveld tussen de gesuggereerde mogelijkheden en de praktijk. Te denken valt bijvoorbeeld aan roosterproblemen. Hebben scholen bovendien wel voldoende formatie om al deze keuzemogelijkheden aan te bieden? Het ligt voor de hand dat scholen in voorkomende gevallen het aantal keuzemogelijkheden binnen CKV 2 zullen beperken. Enige voorzichtigheid met de suggestie dat er veel keuzemogelijkheden zijn, is gelet hierop op zijn plaats. De praktijk van dit moment leert dat er een aantal scholen is dat tekenen als examenvak aanbiedt, een kleine groep scholen het vak muziek dan wel handvaardigheid in haar programma heeft opgenomen, maar dat de vakken dans en drama slechts sporadisch in de programma's van de scholen voorkomen. De Raad acht het niet denkbeeldig dat CKV 2 in de praktijk vaak slechts uit beeldende vormgeving zal blijken te bestaan. b. Aanpassing curricula en aanvullende scholing. De inhoud van de kunstvakken is in sterke mate gewijzigd hetgeen betekent dat een andere wijze van werken, met meer overleg tussen leerkrachten, noodzakelijk zal zijn. Dit vergt aanvullende scholing van leerkrachten. Uitgaande van de realiteit dat de programma's worden uitgevoerd door "zittende" leerkrachten, zullen er op korte termijn aanvullende cursussen moeten worden gerealiseerd die leerkrachten vooral vakinhoudelijk verder bekwamen. Vakspecialisten zullen voor een breder cultureel terrein moeten worden opgeleid. De Raad is van mening dat hier een verantwoordelijkheid voor de overheid ligt: de algemene nascholingsmiddelen zijn niet toereikend om ook de voor deze curriculumwijziging benodigde nascholing volledig te kunnen dekken. Verder zullen scholen ook tijd
7 Blad: 7 moeten hebben om de curricula te ontwikkelen, waarbij een relatie moet worden gelegd met het CKV 1-programma. Ingrijpende aanpassingen van de curricula van de lerarenopleidingen in de diverse kunstdisciplines zullen onontbeerlijk zijn. Lerarenopleidingen zullen op termijn moeten voorzien in een nieuwe type docent dat in staat is, naast een vakspecifiek gebied, de algemene theorie te verzorgen. In de brief aan de Tweede Kamer van de minister van 12 mei 1997 over het kunstvakonderwijs wordt gewezen op ontwikkelingen op dit terrein die reeds gaande zijn (blz. 8/9). c. Huisvesting en inventaris. Het kunnen realiseren van de eindtermen vraagt volgens de Raad om verschillende soorten op de kunstdisciplines afgestemde vaklokalen. Instrumenten, licht- en geluidsinstallaties en professionele audiovisuele apparatuur zullen op grond hiervan nodig zijn. Voor de verwezenlijking van de eindtermen bij dans en drama zullen lokalen met andere dan de standaardmaten beschikbaar moeten zijn. In de examenprogramma's voor de disciplines beeldende vormgeving en muziek zijn eindtermen opgenomen die hoge eisen stellen aan hardware en software. Er zou bij dit alles meer gebruik gemaakt moeten (kunnen) worden van infrastructurele voorzieningen in de naaste omgeving van de school. Verder zullen de leermiddelen op grond van de nieuwe benadering ontwikkeld moeten worden, want zowel op het terrein van de algemene theorie als op het terrein van de deeldisciplines zijn deze niet voorhanden. Op het gebied van het ontwikkelen van methodes zijn de verwachtingen ten aanzien van de educatieve uitgeverijen hooggespannen; de vraag rijst wanneer zij hun produkten gereed kunnen hebben Consequenties voor het vervolgonderwijs. Voor het vervolgonderwijs zijn zowel de vakinhoud van CKV2 als de daarbij aan te leren attitudes en vaardigheden van belang. Wat betreft de vakinhoud valt te constateren dat sprake is van een relatief zwaar theoretisch deel dat een waardevolle bijdrage kan leveren met het oog op vervolgstudies in het kunstvakonderwijs. Hoewel de Raad zich realiseert dat CKV2 ook voor andere h.b.o.-opleidingen en universitaire opleidingen betekenis kan hebben, betwijfelt hij of dit vak voor al die opleidingen even relevant is. Bij het vak CKV 2 worden vaardigheden aangeleerd - zoals beschrijven, toelichten, beargumenteren, beschouwen, evalueren - die ook aan bod komen bij andere vakken binnen de tweede fase. Deze
8 Blad: 8 vormen weliswaar geen onderscheidend kenmerk van CKV 2, maar zijn wel van belang voor het volgen van een hbo-opleiding of universitaire studie. De Raad kan de opzet van de examenprogramma's in grote lijnen onderschrijven. Hij vindt het voorgestelde accent op de vaktheorie en de praktijkcomponent, als die in het profieldeel worden geplaatst, hoe belangrijk zij ook zijn voor een vak als CKV 2, echter te zwaar. Zeker klemt dit nu het aantal uren voor CKV 2 in het profieldeel zo fors is toegenomen: in een eerder voorstel (beleidsreactie op het tweede advies van de Stuurgroep Profiel Tweede Fase van februari 1995) gold voor h.a.v.o. 240 uur en voor v.w.o. 360 uur studielast tegenover het huidige voorstel voor h.a.v.o. en v.w.o.van respectievelijk 360 en 480 uur. Door plaatsing daarvan in het profieldeel wordt iedere leerling die kiest voor het profiel Cultuur en maatschappij geconfronteerd met de vaktheorie en de nogal zware praktijkcomponent. Bij de relevantie hiervan voor de doorstroming naar een aantal opleidingen in het h.b.o. en w.o. kunnen grote vraagtekens worden geplaatst. Een voorspelling van de keuze voor het doorstroomprofiel Cultuur en maatschappij op basis van de huidige pakketkeuze in het voortgezet onderwijs (Determinanten van de deelname, SEO/SCO/KI 1997; verschijnt binnenkort) laat bij voorbeeld zien dat naar verwachting nogal wat studenten in diverse sociale wetenschappen (sociologie, bestuurskunde) en rechten voor dit profiel zullen kiezen. Anderzijds gaat de Raad er van uit dat er zeker behoefte bestaat aan een praktisch gericht (deel)vak voor leerlingen. De huidige expressievakken waarin examen kan worden gedaan, tonen dit aan. Ook vanuit het oogpunt van persoonlijke ontplooiing is een praktische component in de opvatting van de Raad gewenst. Niet in de laatste plaats merkt de Raad op dat de praktijkcomponent voor met name h.a.v.o.-opleidingen relevantie kan hebben voor doorstroming indien gekozen wordt voor bepaalde beroepsrichtingen, zoals de kunstvakopleidingen. De Raad meent op grond van het bovenstaande dat de praktijkcomponent geen verplichte plaats dient te krijgen in het profieldeel en adviseert dit onderdeel een plaats te geven in het vrije deel. Dit stemt overeen met zijn advies over het ontwerp-besluit invoering profielen voortgezet onderwijs (advies van 7 april 1997, OR /143). Het voorbehoud dat hij daarin maakte ten aanzien van het opnemen van CKV2 als vak in het profieldeel, acht hij gelet op de nu wel bekende inhoud van het examenprogramma niet langer op zijn plaats. 5. Ten slotte. Voor het overige merkt de Raad op dat, zolang de programma's voor CKV 2 in de scholen nog niet zijn gerealiseerd en de "oude" programma's nog aflopend doorlopen, er sprake is van een overgangssituatie. Het treffen van een overgangsregeling is in dat geval reëel waardoor het mogelijk wordt dat
9 Blad: 9 de huidige eindexamenprogramma's van kracht blijven, inclusief een bezemjaar. De overgangsssituatie zal naar de Raad aanneemt voor scholen met name op het terrein van de organisatie en de personeelsplanning tot problemen kunnen leiden. Nadhens de Onderwijsraad, voorz\tyer, J.M.G. Leune, mr.drs. H.J.M. Hoefnagel, algemeen secretaris.
VO/BOB 1998/ juli 1998
Nassaulaan 6 2514 JS Den Haag Telefoon (070) 363 79 55 Aan de staatssecretaris van onderwijs, cultuur en wetenschappen, mw. drs. K.Y.I.J. Adelmund, Postbus 25000, 2700 LZ Zoetermeer. Fax (070) 356 14 74
Nadere informatieEXAMENPROGRAMMA S VMBO MAATSCHAPPIJLEER EN KUNSTVAKKEN I
EXAMENPROGRAMMA S VMBO MAATSCHAPPIJLEER EN KUNSTVAKKEN I De Onderwijsraad is een onafhankelijk adviescollege, ingesteld bij wet van 15 mei 1997 (de Wet op de Onderwijsraad). De Raad adviseert, gevraagd
Nadere informatieEXAMENBESLUIT HAVO/VWO
EXAMENBESLUIT HAVO/VWO De Onderwijsraad is een onafhankelijk adviescollege, ingesteld bij wet van 15 mei 1997 (de Wet op de Onderwijsraad). De Raad adviseert, gevraagd en ongevraagd, over hoofdlijnen van
Nadere informatieEINDEXAMENBESLUIT MAVO/VBO
EINDEXAMENBESLUIT MAVO/VBO De Onderwijsraad is een onafhankelijk adviescollege, ingesteld bij wet van 15 mei 1997 (de Wet op de Onderwijsraad). De Raad adviseert, gevraagd en ongevraagd, over hoofdlijnen
Nadere informatieWJZ 97005037/3695 d.d. 24 februari 1997
Advies niet-ambteiijke adviescommissie WOB. Onderwijs?"*^ Nassaulaan 6 2514 J'S Den Haag Aan de staatssecretaris van onderwijs, cultuur en wetenschappen, mw. T. Netelenbos, Postbus 25000, 2700 LZ Zoetermeer.
Nadere informatieschoolleiders, besturen, decanen, leerlingen, universiteiten en hogescholen. Er is gewezen op andere manieren om de kunstvakken de positie te laten
leraren Verslag van een gesprek van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Maria J.A. van der Hoeven met vertegenwoordigers van de organisaties van de in de kunstvakken en van het brede onderwijsveld
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 1999 2000 24 578 MAVO/VBO/VSO Nr. 26 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN ONDERWIJS, CULTUUR EN WETENSCHAPPEN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal
Nadere informatie1.Inleiding. 2.Profielen per 1 augustus 2007
logoocw De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag Den Haag Ons kenmerk VO/OK/2003/53723 Uw kenmerk Onderwerp tweede fase havo/vwo 1.Inleiding In het algemeen
Nadere informatieDe studielast is voor de tweede fase vwo in totaal 4800 uur (drie maal 1600), voor het havo 3200 uur (twee maal 1600). Dit is als volgt verdeeld:
(oud, maar hier en daar nuttig) Studielasttabellen Studielast is een nieuw begrip in de bovenbouw van havo en vwo. Het staat voor de gemiddelde tijd die de gemiddelde leerling aan schoolwerk besteedt.
Nadere informatieUw kenmerk VO/A d.d. 27 augustus 1996
Advies niet-arnbïelijke adviescommissie WOB. Aan de staatssecretaris van onderwijs, cultuur en wetenschappen, mevrouw T. Netelenbos, Postbus 25000, 2700 LZ Zoetermeer. Onderwijsraad Nassaulaan 6 2514 JS
Nadere informatieONDERWIJSRAAD WC*,. GRAVE NHAGE. 26 SEP. 1986
AcJvles niet-ambtelijke adviescommissie ONDERWIJSRAAD WC*,. GRAVE NHAGE. 26 SEP. 1986 Nasiaulaan 6 O-R-/793 S-15 C-ï) 2514 JS 't-gravenhage Bericht op het schrijven van 23 juni 1986, VO/AL/BE- 615.502:
Nadere informatieExamenprogramma Klassieke Talen vwo
Examenprogramma Klassieke Talen vwo Ingangsdatum: augustus 2014 Eerste examenjaar: 2017 Griekse taal en cultuur (GTC) vwo Latijnse taal en cultuur (LTC) vwo Griekse taal en cultuur (GTC) Het eindexamen
Nadere informatieExamenprogramma kunst (muziek) havo/vwo
Examenprogramma kunst (muziek) havo/vwo Havo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit dat van het vak kunst (algemeen) en de volgende
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2013 2014 32 820 Nieuwe visie cultuurbeleid Nr. 115 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN ONDERWIJS, CULTUUR EN WETENSCHAP Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer
Nadere informatieOnderwijsraad. Advies niet-ambtelijke adviescommissie WOB. Aan de minister van onderwijs en wetenschappen, Postbus 25000, 2700 LZ Zoetermeer.
BIJLAGE BIJ NOTULEN 1993-5 afd. 2A Advies niet-ambtelijke adviescommissie WOB. Aan de minister van onderwijs en wetenschappen, Postbus 25000, 2700 LZ Zoetermeer. Onderwijsraad Nassaulaan 6 2514 JS 's-gravenhage
Nadere informatieExamenprogramma CKV havo en vwo. nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling
Examenprogramma CKV havo en vwo nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling Examenprogramma CKV havo en vwo Concept 17 juni 2014 Examenprogramma CKV havo en vwo Concept Versie 17 juni 2014 Het eindexamen
Nadere informatieKEUZEBEGELEIDING & PROFIELKEUZE KLAS 3
KEUZEBEGELEIDING & PROFIELKEUZE KLAS 3 2014-2015 Belangrijke data i.v.m. profielkeuze schooljaar 2014 2015 9 dec. Ouderavond 10 dec. Mentoravond 26-30 jan. Elke derde klas gaat één dag op keuzedag 2 feb
Nadere informatieVmbo. Wat je als professional moet weten over kunst en cultuur in het vmbo.
Vmbo Wat je als professional moet weten over kunst en cultuur in het vmbo. Kunst en cultuur onderbouw De onderbouw in het vmbo omvat de eerste twee leerjaren. Kunst en cultuur komen aan de orde in het
Nadere informatieCKV Festival 2012. CKV festival 2012
C CKV Festival 2012 Het CKV Festival vindt in 2012 plaats op 23 en 30 oktober. Twee dagen gaan de Bredase leerlingen van het voortgezet onderwijs naar de culturele instellingen van Breda. De basis van
Nadere informatieOfficiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. ARTIKEL I. WIJZIGING REGELING EXAMENPROGRAMMA S VOORTGEZET ONDERWIJS
STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 17415-n1 24 juli 2014 Regeling van de Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 17 juni 2014, nr. 559817
Nadere informatieExamenprogramma tekenen, handvaardigheid en textiele vormgeving havo/vwo
Examenprogramma tekenen, handvaardigheid en textiele vormgeving havo/vwo Havo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende
Nadere informatieIVKO KUNSTEXAMENS. Keuze C1 en C2
IVKO KUNSTEXAMENS Keuze 2018-2019 C1 en C2 1 KUNSTKEUZE De K van IVKO staat voor kunstzinnig. Alle bovenbouwleerlingen krijgen kunstgeschiedenis en Culturele en Kunstzinnige Vorming (CKV). Onder CKV vallen
Nadere informatieGemeenschappelijk deel (1920 slu, was 1960) Nederlands 480 Engels 400 2 e moderne vreemde taal *) 480
BIJLAGE Tabel 1: profielen vwo Gemeenschappelijk deel (1920 slu, was 1960) Nederlands 480 Engels 400 2 e moderne vreemde taal *) 480 maatschappijleer 120 lich. opvoeding 1 160 ckv 1 óf kcv 160 anw 120
Nadere informatieOok voor de basisschool zijn nieuwe er kerndoelen gemaakt die duidelijk aansluiten bij de kerndoelen van de onderbouw VO.
CKV kerndoelen en eindtermen Er zijn duidelijke doorlopende leerlijnen van het basisonderwijs naar de onderbouw en het onderbouw naar de bovenbouw. De betreffende, ook wettelijk verplichte kerndoelen en
Nadere informatieDe DOELSTELLING van de kunstbv-opdrachten & De BEOORDELING:
beeldende vorming De DOELSTELLING van de -opdrachten & De BEOORDELING: Doelstellingen van de opdrachten. Leren: Thematisch + procesmatig te werken Bestuderen van het thema: met een open houding Verzamelen
Nadere informatieIVKO-school voorlichtingsavond keuzetraject maandag 10 februari 2014. Van 2 naar 3 Kiezen is een kunst
IVKO-school voorlichtingsavond keuzetraject maandag 10 februari 2014 Van 2 naar 3 Kiezen is een kunst Kiezen in leerjaar 2 leerlingen in 2 MAVO èn 2 HAVO maken keuze voor vakken (taal en kunstvakken) ook
Nadere informatieUw brief van Ons kenmerk Contactpersoon Zoetermeer
OC enw De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag Ministerie van Onderwijs Cultuur en Wetenschappen Europaweg 4 Postbus 25000 2700 LZ Zoetermeer Telefoon (079)
Nadere informatieOfficiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Gelet op artikel 7 van het Eindexamenbesluit v.w.o.- h.a.v.o.- m.a.v.o.- v.b.o.
STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 9161 26 mei 2011 Regeling van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 27 april 2011, nr. VO/289008, houdende
Nadere informatieExamenprogramma Klassieke Talen vwo
Examenprogramma Klassieke Talen vwo Ingangsdatum: schooljaar 2014-2015 (klas 4) Eerste examenjaar: 2017 Griekse taal en cultuur (GTC) vwo Latijnse taal en cultuur (LTC) vwo Griekse taal en cultuur (GTC)
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal Vergaderjaar 0 03 30 079 VMBO Nr. 36 BRIEF VAN DE MINISTER VAN ONDERWIJS, CULTUUR EN WETENSCHAP Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den Haag, 9 oktober
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal Vergaderjaar 1987-1988 19790 Sectorvorming en vernieuwing in het middelbare beroepsonderwijs Nr. 24 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN ONDERWIJS EN WETENSCHAPPEN Aan de
Nadere informatielogoocw De heer prof. dr. F. P. van Oostrom 26 mei 2005 ASEA/DIR/2005/23876 Taakopdracht voor de commissie Ontwikkeling Nederlandse Canon geen
logoocw De heer prof. dr. F. P. van Oostrom Den Haag Ons kenmerk 26 mei 2005 ASEA/DIR/2005/23876 Onderwerp Taakopdracht voor de commissie Ontwikkeling Nederlandse Canon Bijlage(n) geen Geachte heer Van
Nadere informatieDe voorzitter van de Tweede Kamer Postbus EA Den Haag. Datum 5 juli 2013 Betreft: wetsvoorstel bovenbouw havo/vwo.
a 1 > Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer Postbus 20018 2500 EA Den Haag Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375 2500 BJ Den Haag www.rijksoverheid.nl Onze referentie
Nadere informatieOver doorgaande leerlijnen en talentontwikkeling binnen kunst en cultuur Bureau BABEL, 's-hertogenbosch
Over doorgaande leerlijnen en talentontwikkeling binnen kunst en cultuur Bureau BABEL, 's-hertogenbosch Beschrijving van het arrangement voor talentontwikkeling Bureau Babel is een intermediair tussen
Nadere informatieBIJLAGE I BIJ NOTULEN 1992-2 af d. 1 Adv.es niet-ambtelyke adviescommissie WOB. Uw kenmerk WJZ 92020104/3223 d.d. 30 maart 1992
BIJLAGE I BIJ NOTULEN 1992-2 af d. 1 Adv.es niet-ambtelyke adviescommissie WOB. Onderwijsraad Aan de staatssecretaris van onderwijs en wetenschappen, de heer drs. J. Wallage Postbus 25000, 2700 LZ Zoetermeer.
Nadere informatieDe minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen dr. ir. J.M.M. Ritzen Postbus 25000 2700 LZ Zoetermeer. 21 januari 1998.
Nassaulaan 6 2514 JS Den Haag Telefoon (070) 363 79 55 De minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen dr. ir. J.M.M. Ritzen Postbus 25000 2700 LZ Zoetermeer Fax (070) 356 14 74 E-mail secretariaat@onderwijsraad.nl
Nadere informatieSTARTEN MET BESPIEGELING- KUNSTEN IN SAMENHANG
STARTEN MET BESPIEGELING- KUNSTEN IN SAMENHANG Schooljaar 2016-2017 Starten met Bespiegeling- Kunsten in samenhang Deze informatie is bedoeld voor docenten die aankomend schooljaar gaan starten met de
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2012 2013 31 289 Voortgezet Onderwijs Nr. 159 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN ONDERWIJS, CULTUUR EN WETENSCHAP Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal Vergaderjaar 1987-1988 20 639 Vakkenpakketmaatregel Nr. 1 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN ONDERWIJS EN WETENSCHAPPEN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal
Nadere informatieKEUZEBEGELEIDING KLAS 3
KEUZEBEGELEIDING KLAS 3 2013-2014 Afdelingsleiders Decanen dhr. drs. G.C. Zijlstra (vwo) en dhr. R de Boef (havo) mw. E. de Neef en mw. drs. A.C.R.I. Govaarts Mentoren 3A mw. E.A.M. van Veen 3GA dhr.
Nadere informatieGaarne geef ik gehoor aan uw uitnodiging om te reageren op uw notitie Ruimte laten en keuzes bieden in de tweede fase van havo en vwo.
datum ons kenmerk uw kenmerk doorkiesnummer 20 maart 2003 VSNU 03/203U VO/BOB/02/62018 030-2363824 Onderwerp Tweede fase havo en vwo e-mail wiertz@vsnu.nl Aan de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen
Nadere informatieAdvies niet-ambtelijke adviescommissie WOB. Onderwijsraad
ÜT? R>2 3 Advies niet-ambtelijke adviescommissie WOB. Onderwijsraad Aan de minister van onderwijs en wetenschappen, de heer drs. W.J. Deetman, Postbus 25000, 2700 LZ Zoetermeer. Nassaulaan 6 2514 JS 's-gravenhage
Nadere informatieONTWERP-UITVOERINGSBESLUIT INTERIMWET ZIJ-INSTROOM LERAREN PRIMAIR EN VOORTGEZET ONDERWIJS
ONTWERP-UITVOERINGSBESLUIT INTERIMWET ZIJ-INSTROOM LERAREN PRIMAIR EN VOORTGEZET ONDERWIJS De Onderwijsraad is een onafhankelijk adviescollege, ingesteld bij wet van 15 mei 1997 (de Wet op de Onderwijsraad).
Nadere informatieBijlage I bij notulen Afd. 2B. Advies niet-ambteiijke adviescommissie. Nassaulaan JS 's-gravenhage Tel
ONDERWIJSRAAD OR - 2B/1006 S Bericht op het schrijven van Bijlage I bij notulen 1987-5 Afd. 2B Advies niet-ambteiijke adviescommissie WOB. ongedateerd, VO/BO/MBO 2-732674; ingekomen 10 februari 1987. model-examenregeling
Nadere informatieOvergangsnormen bovenbouw
Overgangsnormen klas 3 en 4 VMBO / HAVO 2014-2015 OSG Sevenwolden Locatie Joure Overgangsnormen bovenbouw Overgangsnormen bovenbouw 2014-2015 - 1 - A. Overgangsnormen VMBO TL 3 TL 4 Aan het einde van het
Nadere informatieWoudschoten Chemie Conferentie 7 november 2008 Chemie tussen context en concept. Nieuwe Scheikunde in het schoolexamen
Woudschoten Chemie Conferentie 7 november 2008 Nieuwe Scheikunde in het schoolexamen Tijdlijn Nieuwe Scheikunde 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Klassieke programma (1998) Aangepaste klassieke
Nadere informatieWOORD VOORAF. Leny Pet
WOORD VOORAF Voor de leerlingen uit de derde klassen en hun ouders of verzorgers is dit boekje gemaakt. Het eerste deel geeft informatie over de diverse keuzemogelijkheden en de belangrijkste veranderingen
Nadere informatieExamenprogramma kunst (algemeen) (voorheen ckv2)
Examenprogramma kunst (algemeen) (voorheen ckv2) Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden
Nadere informatieMINISTERIE VAN ONDERWIJS, CULTUUR EN WETENSCHAP
MINISTERIE VAN ONDERWIJS, CULTUUR EN WETENSCHAP Nr. WJZ/2005/30013 (3764) (Hoofd) Afdeling DIRECTIE WETGEVING EN JURIDISCHE ZAKEN Nader rapport inzake het voorstel van wet houdende wijziging van de Wet
Nadere informatieDe Overstap. Informatie voor ouders groep 8 over: Overgang van PO naar VO
Informatie voor ouders groep 8 over: Overgang van PO naar VO Let op! Informatie over de procedure aanmelding wordt tijdens de decemberavonden in het VO aan u gegeven! De Overstap SCHOOLSOORTEN PRO VMBO
Nadere informatieTOETSINGSKADER INNOVATIEPLANNEN LERARENOPLEIDINGEN HB0 1999-2004
TOETSINGSKADER INNOVATIEPLANNEN LERARENOPLEIDINGEN HB0 1999-2004 De Onderwijsraad is een onafhankelijk adviescollege, ingesteld bij wet van 15 mei 1997 (de Wet op de Onderwijsraad). De Raad adviseert,
Nadere informatieWerkopdracht vierde ontwikkelsessie
Werkopdracht vierde ontwikkelsessie Wat hebben onze leerlingen nodig om uit te groeien tot volwassenen die bijdragen aan de samenleving, economisch zelfstandig zijn én met zelfvertrouwen in het leven staan?
Nadere informatieStaatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden
Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden Jaargang 2007 24 Besluit van 22 december 2006, houdende wijziging van onder meer het Inrichtingsbesluit W.V.O., het Eindexamenbesluit v.w.o.-h.a.v.o.-m.a.v.o.-v.b.o.,
Nadere informatieVNK-e (Vereniging Nederlandse Kunsthistorici, sectie educatie)
KunstEnCultuur - - - VNK-e (Vereniging Nederlandse Kunsthistorici, sectie educatie) 10 Beschrijft de conceptvisie in voldoende mate de relevantie van ons leergebied voor de ontwikkeling van de leerling?
Nadere informatieDe leerlingen leggen hun ervaringen vast in een portfolio.
Het leergebied Arts in de bovenbouw staat voor: Leerlingen ontwikkelen kennis en vaardigheden om de wereld van kunst en cultuur te verkennen, begrijpen en zelf een bijdrage te leveren. Creativiteit is
Nadere informatieStaatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden
Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden Jaargang 1997 588 Besluit van 15 november 1997, houdende wijziging van het Inrichtingsbesluit v.w.o.-h.a.v.o.-m.a.v.o.-v.b.o., het Eindexamenbesluit v.w.o.-h.a.v.o.-m.a.v.o.-v.b.o.
Nadere informatieInformatieavond Klas 3 Welkom
Informatieavond Klas 3 Welkom Programma opening het 3 vwo team uw kind op 3 vwo communicatie LOB: Profielkeuzeproces in 3 vwo Pauze (kopje koffie in het dolninarium) kennismaking met de mentor Leerlingen
Nadere informatieVerslag internetconsultatie wetsvoorstel bovenbouw havo-vwo. (edoc 512410, projectgroep Profielen)
Verslag internetconsultatie wetsvoorstel bovenbouw havo-vwo (edoc 512410, projectgroep Profielen) 1 Verslag internetconsultatie wetsvoorstel bovenbouw havo-vwo 1. Inleiding Op 20 september 2012 is de openbare
Nadere informatieBeeldende vakken HAVO
Beeldende vakken HAVO Syllabus centraal examen 2011 September 2009-1 - Verantwoording: 2009 Centrale Examencommissie Vaststelling Opgaven vwo, havo, vmbo, Utrecht Alle rechten voorbehouden. Alles uit deze
Nadere informatieWat komt er nu werkelijk terecht van cultuuronderwijs op school?
DEEL 6 HOE ZIET CULTUURONDERWIJS IN HET PRIMAIR EN VOORTGEZET ONDERWIJS VIOLA VAN LANSCHOT HUBRECHT, PASCAL MARSMAN (SLO) RONALD KOX (LKCA) Wat komt er nu werkelijk terecht van cultuuronderwijs op school?
Nadere informatieThema s voor het centraal examen kklassieke taal en letterkunde 2002 Gele Katern 14, 24 mei 2000, p. 26-36.
(oud) OVERZICHT WET- & REGELGEVING TWEEDE FASE (Bijgewerkt tot en met Gele Katern 14 van 24 mei 2000). Thema s voor het centraal examen kklassieke taal en letterkunde 2002 Gele Katern 14, 24 mei 2000,
Nadere informatieCKV EEN KWALITEITSIMPULS
CKV EEN KWALITEITSIMPULS M.T.A. van de Kamp MA, MSc ILO-UvA/ Expertisecentrum Kunsttheorie VOORGESCHIEDENIS Zowel de Raad voor Cultuur als de Verkenningscommissie Kunstvakken, hebben benadrukt dat het
Nadere informatieExamenprogramma kunst (algemeen) havo/vwo
Examenprogramma kunst (algemeen) havo/vwo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Invalshoeken
Nadere informatieDoorlopende leerlijn in de kunst en cultuurvakken (PO - havo/vwo) 2010
Doorlopende leerlijn in de kunst en cultuurvakken (PO - havo/vwo) 2010 De samengevatte vakinhoudelijke kerndoelen en eindtermen per kernvaardigheid Kernvaardigheden PO, Onderbouw, Produceren en presenteren
Nadere informatieOfficiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds Gelet op artikel 7 van het Eindexamenbesluit v.w.o.- h.a.v.o.- m.a.v.o.- v.b.o.
STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 11101 6 juni 2012 Regeling van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 28 april 2012, nr. VO/389632, houdende
Nadere informatieAdvies niet-ambtelijke adviescommissie Onderwijsraad WOB.
Advies niet-ambtelijke adviescommissie Onderwijsraad WOB. Aan de staatssecretaris van onderwijs en wetenschappen Postbus 25000 2700 LZ ZOETERMEER Nassaulaan 6 2514 JS 's-gravenhage Telefoon 070-3637955
Nadere informatieEVALUATIEFORMULIER EXAMENBESPREKING KUNST ALGEMEEN 2011, TIJDVAK I
EVALUATIEFORMULIER EXAMENBESPREKING KUNST ALGEMEEN 2011, TIJDVAK I Naam docent: Naam school: Adres School: Hebt u dit formulier voor havo of vwo ingevuld? havo vwo (wij verzoeken u dit formulier apart
Nadere informatieKlassieke culturele vorming
Klassieke culturele vorming Staatsexamen vwo Programma van toetsing en afsluiting (vernieuwde profielstructuur) 2011 Inhoudsopgave Opzet van het examen...3 Het examenprogramma...3 Beschrijving eindtermen...3
Nadere informatieDe Afdeling advisering van de Raad van State gehoord (advies van 13 april 2016, nr. W /I);
Besluit van 22 april 2016 tot wijziging van onder meer het Inrichtingsbesluit WVO en het Eindexamenbesluit VO in verband met de invoering van profielen in het vmbo, alsmede modernisering van de beroepsgerichte
Nadere informatieOfficiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.
STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 1873 16 januari 2018 Regeling van de Minister voor Basis- en Voortgezet Onderwijs en Media van 8 januari 2018, nr. VO/BZO/1168692,
Nadere informatieBEVORDERINGS NORMEN. Van de brugklas naar het tweede leerjaar
BEVORDERINGS NORMEN Van de brugklas naar het tweede leerjaar Op basis van de vastgestelde eindcijfers (afgerond op gehele getallen) en de determinatie beslist de vergadering over de bevordering. De vergadering
Nadere informatieProfielkeuze-test (PKT)
Profielkeuze-test (PKT) Anoniem 2014 TalentFocus Inleiding Het kiezen van een profiel is voor veel leerlingen lastig. Want als je nog niet precies weet wat je later wilt studeren is het moeilijk om op
Nadere informatieDe Overstap. Informatie voor ouders groep 8 over: Overgang van PO naar VO
Informatie voor ouders groep 8 over: Overgang van PO naar VO Let op! Informatie over de procedure aanmelding wordt tijdens de decemberavonden in het VO aan u gegeven! De Overstap SCHOOLSOORTEN PRO VMBO
Nadere informatieRaad voor Cultuur. Mijnheer de Staatssecretaris,
Aan De Staatssecretaris van Onderwijs, en Wetenschappen P/a de algemene rijksarchivaris Postbus 90520 2509 LM s-gravenhage Onderwerp Ontwerp-selectielijst archiefbescheiden beleidsterrein Middelbaar beroepsonderwijs
Nadere informatieI. Examencommissie pag. 2. II. Reglement : Begrippen pag Algemene bepalingen pag Overige bepalingen pag. 6
INHOUDSOPGAVE I. Examencommissie pag. 2 II. Reglement 2014-2015: Begrippen pag. 3 1. Algemene bepalingen pag. 3 2. Overige bepalingen pag. 6 III. Examenoverzicht pag. 7 I. DE EXAMENCOMMISSIE -.. 2014-2015
Nadere informatieWaar gaan de ontwikkelteams mee aan de slag?
Waar gaan de ontwikkelteams mee aan de slag? Wat hebben onze leerlingen nodig om uit te groeien tot volwassenen die hun steentje bijdragen aan de samenleving, economisch zelfredzaam zijn én met zelfvertrouwen
Nadere informatieAllen, die deze zullen zien of horen lezen, saluut! doen te weten:
Wijziging van de Wet op het voortgezet onderwijs en de Wet voortgezet onderwijs BES in verband met verandering in de inrichting van de profielen in het voorbereidend hoger onderwijs aan scholen voor voorbereidend
Nadere informatieToelichting bij de concretiseringen wiskunde in de vorm van tussendoelen voor 3 havo/vwo ctwo en SLO oktober 2010
Toelichting bij de concretiseringen wiskunde in de vorm van tussendoelen voor 3 havo/vwo ctwo en SLO oktober 2010 Achtergrond De globale kerndoelen voor de onderbouw van het voortgezet onderwijs bieden
Nadere informatielogoocw De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag 11 oktober 2005 VO/OK/05/42708 lichamelijke opvoeding
logoocw De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag Den Haag Ons kenmerk 11 oktober 2005 VO/OK/05/42708 Onderwerp lichamelijke opvoeding 1. Inleiding In mijn brief
Nadere informatieUITSLAG, HERKANSING EN DIPLOMERING. Artikel 23 Eindcijfer eindexamen
HOOFDSTUK V UITSLAG, HERKANSING EN DIPLOMERING Artikel 23 Eindcijfer eindexamen 1. Het eindcijfer voor alle vakken van het eindexamen wordt uitgedrukt in een geheel cijfer uit de reeks 1 tot en met 10.
Nadere informatieOp de voordracht van Onze Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van..., nr. WJZ/ 2005/ xxxx (3803), directie Wetgeving en Juridische Zaken;
Besluit van houdende wijziging van onder meer het Inrichtingsbesluit W.V.O., het Eindexamenbesluit v.w.o.- h.a.v.o.-m.a.v.o.-v.b.o., en het Besluit staatsexamens vwo-havo-mavo 2000 in verband met wijziging
Nadere informatieONDERWIJSRAAD. - 6 FEB. i985 AAN WOB. Advies niet-arr.bteiijke adviescommissie
ONDERWIJSRAAD O* UI/100189 LO Bericht op het schrijven van 26 oktober 1984, WJZ.5738/227 1 B; ingekomen 1 november 1984. Betreffende: Ontwerp-Onderwijskundig besluit ISOVSO. Advies niet-arr.bteiijke adviescommissie
Nadere informatieDatum 3 juni 2013 schriftelijk verslag vaste commissie voor OCW over het rapport van CITO De praktijk van de eerste en tweede correctie.
>Retouradres Postbus 16375 25 BJ Den Haag de voorzitter de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 218 25 AE..DEN HAAG Voortgezet Onderwijs IPC 265 Rijnstraat 5 Den Haag Postbus 16375 25 BJ Den Haag www.rijksoverheid.nl
Nadere informatie4-12-2015. Bedoeling infoavond. Welkom INFORMATIEAVOND 3 vwo de Tweede Fase. Historische achtergronden. Tweede fase. Merkbare veranderingen
Bedoeling infoavond Na afloop heeft u een beeld van: Welkom INFORMATIEAVOND 3 vwo de Tweede Fase de Tweede Fase als onderwijssysteem het keuzeproces van uw zoon/dochter Tweede fase Voortgezet Onderwijs
Nadere informatieWerkopdracht vijfde ontwikkelsessie. Opbrengsten ontwikkelsessie 5. Wat zijn bouwstenen?
Werkopdracht vijfde ontwikkelsessie Wat hebben onze leerlingen nodig om uit te groeien tot volwassenen die bijdragen aan de samenleving, economisch zelfstandig zijn én met zelfvertrouwen in het leven staan?
Nadere informatieOfficiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds ARTIKEL I. WIJZIGING REGELING EXAMENPROGRAMMA S VOORTGEZET ONDERWIJS
STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 20067 21 april 2016 Regeling van de Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 8 april 2016, nr. VO/851491,
Nadere informatieNassaulaan 6 en wetenschappen, Tel. 070-63 79 55 mevrouw drs. N.J. Ginjaar-Maas, Europaweg 4, 2727 SK Zoetermeer.
Advies niet-ambtelijke adviescommissie WOB. Onderwijsraad IT. t *3i Aan de staatssecretaris van onderwijs Nassaulaan 6 2514JS 's-gravenhage en wetenschappen, Tel. 070-63 79 55 mevrouw drs. N.J. Ginjaar-Maas,
Nadere informatieOfficiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.
STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 39364 13 juli 2017 Regeling van de Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 5 juli 2017, nr. VO/1188661,
Nadere informatieDe kunstdocent bovenbouw havo en vwo. Een schets van de beroepspraktijk
De kunstdocent bovenbouw havo en vwo Een schets van de beroepspraktijk De kunstdocent bovenbouw havo en vwo Een schets van de beroepspraktijk Landelijk Kennisinstituut Cultuureducatie en Amateurkunst,
Nadere informatieBeeldende vakken HAVO
Beeldende vakken HAVO Syllabus centraal examen 2010 juli 2009 N.B. De informatie in deze syllabus is eerder gepubliceerd in oktober 2008. Enkele tekstgedeeltes zijn nu ten behoeve van de leesbaarheid herschreven.
Nadere informatie4-12-2015. Bedoeling infoavond. Welkom INFORMATIEAVOND 3 HAVO de Tweede Fase. Historische achtergronden. Tweede fase. Veranderingen door invoering
Bedoeling infoavond Na afloop heeft u een beter beeld van: Welkom INFORMATIEAVOND 3 HAVO de Tweede Fase de Tweede Fase als onderwijssysteem het keuzeproces van uw zoon/dochter Tweede fase Voortgezet Onderwijs
Nadere informatieINRICHTINGSBESLUIT MAVO/VBO
INRICHTINGSBESLUIT MAVO/VBO De Onderwijsraad is een onafhankelijk adviescollege, ingesteld bij wet van 15 mei 1997 (de Wet op de Onderwijsraad). De Raad adviseert, gevraagd en ongevraagd, over hoofdlijnen
Nadere informatieRegeling aanpassing examens profielen vwo/havo
OCenW-Regelingen Regeling aanpassing Bestemd voor: c scholen voor vwo en havo; c voortgezet algemeen volwassenenonderwijs (vavo). Algemeen verbindend voorschrift Datum: 7 december 1998 Kenmerk: VO/BOB-98/52287
Nadere informatieStaatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden
Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden Jaargang 2002 543 Besluit van 23 oktober 2002, houdende wijziging van het Besluit staatsexamens vwo-havo-mavo 2000 vanwege invoering van leerwegen in het voortgezet
Nadere informatieInformatieavond 10 januari Profielkeuze VWO
Informatieavond 10 januari 2017 Profielkeuze VWO PROGRAMMA Voorstellen Profielkeuzetraject derde klas vwo Informatie over de mogelijke keuzes in onze Tweede Fase Invullen voorlopige profielkeuze Belangrijke
Nadere informatieRegeling vaststelling examenprogramma s v.w.o., h.a.v.o., m.a.v.o. en v.b.o.
Algemeen Verbindend Voorschrift Betreft de onderwijssector(en) Informatie CFI/ICO Voorgezet onderwijs vo 079-3232.444 Beroepsonderwijs en Volwasseneneducatie bvh 079-3232.666 Regeling vaststelling examenprogramma
Nadere informatieExamenprogramma scheikunde vwo
Examenprogramma scheikunde vwo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Stoffen
Nadere informatieKlassieke culturele vorming
Klassieke culturele vorming Staatsexamen vwo Vakinformatie 2012 Inhoudsopgave Opzet van het examen... 3 Het examenprogramma... 3 Beschrijving eindtermen... 3 Het college-examen... 3 Eisen waaraan het verslag
Nadere informatieToelichting bij het vernieuwde examenprogramma Klassieke Talen vwo
Toelichting bij het vernieuwde examenprogramma Klassieke Talen vwo Met ingang van augustus 2014 is er een vernieuwd examenprogramma voor de Klassieke Talen. Het vak KCV wordt vanaf dat moment opgenomen
Nadere informatieIk schrijf deze brief mede namens de staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en de staatssecretaris van Economische Zaken.
a 1 > Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375 2500 BJ Den Haag www.rijksoverheid.nl
Nadere informatie